เอกสารวชาการสวนบคคล (Individual Study)

เรอง

การแสดงออกทางประชาธปไตย โดยการชมนมสาธารณะ ภายใตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

The Right to Freedom of Public Assembly In the Context of the Constitution of Thailand

จดท าโดย นายอรรถพล ใหญสวาง รหส 490156

รายงานนเปนสวนหนงของการฝกอบรม หลกสตรหลกนตธรรมเพอประชาธปไตย รนท ๑

วทยาลยรฐธรรมนญ

การแสดงออกทางประชาธปไตย โดยการชมนมสาธารณะ ภายใตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

The Right to Freedom of Public Assembly In the Context of the Constitution of Thailand

จดท าโดย นายอรรถพล ใหญสวาง

รหส 490156

หลกสตรหลกนตธรรมเพอประชาธปไตย รนท ๑ ป ๒๕๕๖ วทยาลยรฐธรรมนญ

ส านกงานศาลรฐธรรมนญ

รายงานนเปนความคดเหนเฉพาะบคคลของผศกษา

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย............................................................................................................................1 บทคดยอภาษาองกฤษ........................................................................................................................1 บทน า.................................................................................................................................................2 การชมนมสาธารณะในประเทศไทย………………………………………………………………..5 ประวตการชมนมสาธารณะ………………………………………………………………………...8 หลกพนฐานเกยวกบเสรภาพ……………………………………………………………………….9 เสรภาพในการชมนมโดยสงบตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย…………………………...11 เสรภาพในการชมนมโดยสงบตามกฎหมายตางประเทศ………………………………………….12 ค าจ ากดความของ การชมนมสาธารณะในทสาธารณะ…………………………………………..12 การชมนมสาธารณะตามกฎหมายตางประเทศ……………………………………………………14 กรอบในการชมนมสาธารณะสากล……………………………………………………………….20 หลกนตธรรมและหลกนตรฐในการบงคบใชกฎหมายส าหรบการชมนมสาธารณะ……………...21 การชมนมสาธารณะในประเทศไทย………………………………………………………………23 บทสรป……………………………………………………………………………………………27 ขอเสนอแนะ………………………………………………………………………………………28 บรรณานกรม……………………………………………………………………………………...31

บทคดยอ การชมนมสาธารณะนน ถกยอมรบในทางสากลวา “เปนหวใจทส าคญอยางหนงของการแสดงออกในสงคมประชาธปไตย” โดยการชมนมสาธารณะ ทเปนการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธนน เปนสทธและเสรภาพขนพนฐานทส าคญของประชาชน และเปนหลกสากล ทไดรบการรบรองโดยกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง อยางไรกด กตการะหวางประเทศในทางสากลดงกลาว ไดรบรองสทธและเสรภาพดงกลาวแบบมขอจ ากด บางประการ เชน สามารถควบคมสทธและเสรภาพดงกลาวได เพอประโยชนในการรกษาความมนคงของชาต หรอเพอรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชน เปนตน ดงนน เมอการชมนมสาธารณะ เปนสทธและเสรภาพทส าคญ ในการแสดงออกภายใต การปกครองระบอบประชาธปไตย บทความวจยน จงมความมงหมายอยางส าคญ ทจะศกษาและวเคราะหถงความหมายและองคประกอบของการชมนมสาธารณะ ท งน เพอการพฒนาการปกครองระบอบประชาธปไตย อยางแทจรง ตอไป

Abstract

In general, “The Public Assembly” refers to the “civil liberty and public

expression in the democracy society,” especially as a public assembly freely

assembled without armors and peaceful. In this present time, its phase and definition

are much protected and regarded broader than the past and widely accepted by any

current international treaties, laws, politicians, judges, and legal scholars as a whole.

For the above reasons, the public assembly is especially important as an

influence on the democracy development. Many important aspects of the public assembly

article and initiatives are the crucial study and superior analysis of the public assembly’s

meaning and impact on future democracy development.

ค าส าคญ 1.หลกนตธรรม 2. การชมนมสาธารณะ 3. การปกครองระบอบประชาธปไตย

1. The Rule of Law 2. Public Assembly 3.The Liberal Democracy Society

2

บทน า

แทจรงแลว การชมนม (Assembly) รวมทงการเดนขบวน (Procession) ในทสาธารณะ เพอเรยกรองหรอแสดงออกในเรองใดเรองหนงนน เกดขนมานานแลว โดยเฉพาะอยางยงในสงคมตะวนตก ในฐานะทเปนการแสดงออกซงความเชอถอหรอศรทธาในศาสนา โดยในสมยจกรพรรดคอนสแตนตน แหงจกรวรรดโรมนนน เมอทรงเขาถอศาสนาครสต ในสมยครสตศตวรรษ ท 4 พสกนกรชาวโรมน ไดเขาถอศาสนาครสตตามพระองค และไดมการชมนมและเดนขบวนไปตามทองถนนในกรงโรมอนเปนทสาธารณะ เพอเฉลมฉลองการเขารตครงนนอยางยงใหญ จากนน เปนตนมา การชมนมและเดนขบวนในทสาธารณะ เพอแสดงออกซงความเชอถอหรอศรทธา ในศาสนาหรอเพอปฏบตพธกรรมทางศาสนา ไดเรมตนขนอยางเปนรปธรรม ในทางกฎหมาย การชมนมในทสาธารณะไดกลายมาเปนสทธตามกฎหมาย โดยพฒนาสบเนองมาจาก “สทธรองทกข” (Right to Petition) ในประเทศองกฤษโดยเมอพระเจาจอหน ทรงยอมรบกฎมหาบตร (Magna Carta 1215) ขอ 611 ของกฎมหาบตรไดยอมรบวา ผแทนราษฎรมสทธทจะรองทกขตอพระมหากษตรย เพอใหแกไขทกขใหแกตน การใชสทธรองทกข ในระยะแรก จะเปนการทผแทนราษฎรยนขอรองทกขตอพระมหากษตรยโดยตรง ตอมาเมอระบอบรฐสภาเขมแขงขนและมผแทนราษฎรทมาจากการเลอกตงของประชาชน ขณะทฝายบรหารเปน ผใชอ านาจบรหารในนามพระมหากษตรย สทธรองทกขน ไดพฒนามาเปนสทธของประชาชน (Commoner) ทจะรองทกขตอฝายบรหาร เพอแกไขทกขในเรองใดเรองหนงใหแกตน และรปแบบของการรองทกขมความหลากหลายมากขน จากเดมทเปนการยนหนงสอรองเรยน กพฒนาเปนการรวมตวกนเรยกรอง ณ ทท าการของฝายบรหารหรอฝายนตบญญต รวมทง มการเดนขบวนจาก

1 (61) SINCE WE HAVE GRANTED ALL THESE THINGS for God, for the better ordering of

our kingdom, and to allay the discord that has arisen between us and our barons, and since we desire

that they shall be enjoyed in their entirety, with lasting strength, for ever, we give and grant to the

barons the following security:

The barons shall elect twenty-five of their number to keep, and cause to be observed with all

their might, the peace and liberties granted and confirmed to them by this charter.

If we, our chief justice, our officials, or any of our servants offend in any respect against any

man, or transgress any of the articles of the peace or of this security, and the offence is made known to

four of the said twenty-five barons, they shall come to us - or in our absence from the kingdom to the

chief justice - to declare it and claim immediate redress. If we, or in our absence abroad the chief

justice, make no redress within forty days, reckoning from the day on which the offence was declared

to us or to him, the four barons shall refer the matter to the rest of the twenty-five barons, who may

distrain upon and assail us in every way possible, with the support of the whole community of the land,

by seizing our castles, lands, possessions, or anything else saving only our own person and those of the

queen and our children, until they have secured such redress as they have determined upon. Having

secured the redress, they may then resume their normal obedience to us. [Emphasis added] Etc.

3

สถานทชมนม ไปยงสถานทท าการของฝายบรหารหรอฝายนตบญญต เพอยนขอเรยกรองในเรองใดเรองหนง นอกจากน การชมนมยงมความเกยวของอยางแยกไมออกกบเสรภาพในการแสดงความคดเหน (Free Speech) อกดวย กรณจงกลาวไดวา ในทางกฎหมาย เสรภาพในการชมนม พฒนามาจากสทธในการรองทกขและเสรภาพในการแสดงความคดเหน แตการชมนมสาธารณะ ไมวาจะเปนการชมนมทมวตถประสงคทางการเมองหรอไม มลกษณะเฉพาะรวมกน 2 ประการ คอ ประการทหนง การชมนมสาธารณะ ยอมมผลกระทบตอประชาชน ทมไดเขารวมการชมนมอยางหลกเลยงไมได โดยเฉพาะอยางยง การทประชาชนไมสามารถใชทสาธารณะทม การชมนมไดตามปกต เชน การทไมสามารถใชถนนเพอการสญจรไป-กลบตามปกต (Right to

Pass and Re-pass) รวมทงเหตเดอดรอนร าคาญตาง ๆ อนเนองมาจากการชมนม เชน เสยงดง ขยะ เปนตน ซงศาลองกฤษในคด McAra V Magistrates of Edinburgh ไดวางหลกไวตงแตป ค.ศ. 1913 วา เสรภาพในการชมนม เพอแสดงความคดเหนนน แยกออกไดโดยเดดขาดจากค าถามทวา มการใชเสรภาพนนทใด ดงนน ผใชเสรภาพในการชมนมในทสาธารณะจงม “หนาทโดยปรยาย” (Implied duty) ทจะตองชมนมในลกษณะทกอใหเกดผลกระทบตอผอนนอยทสด ประการทสอง การชมนมสาธารณะ “มความเสยงทจะเกดความไมสงบเรยบรอย” ขนได เสมอ เพราะการชมนมสาธารณะเปนการเขามารวมตวกนของคนหมมาก ในสถานทใดสถานทหนง และในชวงระยะเวลานานพอสมควร ซงแมผชมนมจะมเปาประสงคหลกในการมาชมนมเปนอยางเดยวกน แตผชมนมแตละคนตางมความตองการในรายละเอยดทไมเหมอนกน มอารมณตางกน มความสามารถในการอดทนตอความกดดนตางกน เปนตน ปจจยเกยวกบ ตวผชมนมเหลาน ลวนแตมผลตอระดบของความเสยงทจะเกดความไมสงบเรยบรอยหรอน าไปสการกระท าทละเมดสทธเสรภาพของบคคลอนขนได ทงสน นอกจากน ความเสยงดงกลาวยงอาจเกดจาก “ปจจยภายนอก” ดวย โดยเฉพาะอยางยง กลมผไมประสงคด ทมกฉวยโอกาสด าเนนการเพอใหการชมนมสาธารณะ กลายเปนความวนวายขนในบานเมอง หรอกรณผไมเหนดวยกบการชมนมสาธารณะ ทอาจออกมาแสดงความคดเหนในทางตรงกนขาม กอาจท าใหการปะทะกนในทางความคดกลายเปนการปะทะกนในทางกายภาพ จนท าใหการชมนมสาธารณะกลายเปน ความไมสงบเรยบรอยขน ดงนน จงเปนทยอมรบกนเปนสากลวา การชมนมสาธารณะตอง “มขอบเขต” ดงจะเหน ไดจากการทมาตรา 21 ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (International Covenant on Civil and Political Rights: ICCPR) รบรองไวชดเจนวา สทธ

4

ในการชมนม มไดเปนสทธเดดขาด (Absolute Right) ทผชมนมจะท าอะไรกได ดงทผชมนม ในหลายกรณมกยกขนกลาวอาง แตสทธในการชมนมเปน “สทธสมพทธ” (Relative Right) ทสามารถจ ากดได โดยอาศยอ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย เพอประโยชนในการรกษา ความมนคงของชาต (National Security) หรอความปลอดภยสาธารณะ (Public Safety) การรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชน (Public Order) การคมครองสาธารณสขหรอศลธรรมอนดของประชาชน (Protection of Public Health or Morals) หรอการคมครองสทธและเสรภาพของบคคลอน (Protection of the Rights and Freedoms of Others) ตามล าดบ2 ในปจจบน ในประเทศทปกครองโดยระบอบเสรประชาธปไตย การชมนมสาธารณะและการเดนขบวน ถอเปนวธการส าคญอยางหนงในการแสดงความคดเหนของประชาชน ตอรฐบาลของตน เสรภาพในการชมนมประทวงและเดนขบวน เปนเสรภาพทพฒนาตอยอดเสรภาพในการแสดงความคดเหนจากการแสดงความคดเหนโดยบคคลแตละคน (Individual) มาสการแสดงความคดเหนแบบกลม (Collective)3 การชมนมสาธารณะและการเดนขบวน จงถอเปนววฒนาการส าคญของวธการแสดงความคดเหนของพลเมองในประเทศทเปนประชาธปไตย จงไมอาจลดรอนจ ากดเสรภาพในการชมนมประทวงหรอเดนขบวนเรยกรองของประชาชน โดยอาศยเหตผลใด ๆ ทนอกเหนอจากเหตผลอนชอบดวยรฐธรรมนญและกฎหมายได ทงน เพอมใหเปนการท าลายพนททประชาชนจะใชเปนเวทสะทอนความทกขรอนและความตองการของตนไปยงรฐบาลและสงคมโดยตรง โดยเหตน กฎหมายของประเทศทพฒนาดานประชาธปไตยมาอยางยาวนาน อาท ประเทศสหพนธรฐเยอรมน ประเทศสาธารณรฐฝรงเศส ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศสหราชอาณาจกร จงไดรบรองเสรภาพในการชมนมในทสาธารณะทเปนไปโดยสงบ โดยไมจ าตองไดรบอนญาต จากพนกงานเจาหนาทกอน และรฐตองใหความคมครองการชมนมทชอบดวยกฎหมาย ตลอดจนหาม

2 Article 21 The right of peaceful assembly shall be recognized. No restrictions may be placed

on the exercise of this right other than those imposed in conformity with the law and which are

necessary in a democratic society in the interests of national security or public safety, public order

(ordre public), the protection of public health or morals or the protection of the rights and freedoms of

others. โดยประเทศไทยไดเขาเปนภาคของกตการะหวางประเทศดงกลาวโดยการภาคยานวตเมอวนท 29 ตลาคม 2539 และผกพนทตองปฏบตตามพนธกรณดงกลาวตงแตวนท 30 มกราคม พ.ศ.2540.

3 ปกรณ นลประพนธ, การตรากฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะ, AULJ Vol.III December, 2012, หนา 3-5.

5

การสลายการชมนมดวยมาตรการทรนแรง ไมไดสดสวนพอสมควรแกกรณและไมเปนไปตามขนตอนจากระดบเบาไปสหนก4 การชมนมสาธารณะในประเทศไทย ส าหรบประเทศไทย การชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธเปนเสรภาพทไดรบการรบรองในรฐธรรมนญมาต งแตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2489 ส าหรบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบปจจบน (พ.ศ.2550) ไดบญญตรบรองไวในมาตรา 635 นอกจากน สทธดงกลาวยงไดรบการคมครองตามกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (The UN International Covenant on Civil and Political Rights :

ICCPR)6 ขอ 21 ซงประเทศไทยไดเขาเปนภาคโดยการภาคยานวต เมอวนท 27 ตลาคม พ.ศ.2539 และมผลบงคบตงแตวนท 30 มกราคม พ.ศ.2540 เปนตนมา ในดานเศรษฐกจ และสงคม การชมนมและการเดนขบวนเปนเครองมอทส าคญส าหรบประชาชนระดบลางของสงคมไทย ในการสะทอนความเดอดรอนปญหาปากทองและขอเรยกรองของตนไปถงรฐบาล แตในทางการเมองการปกครอง การชมนมและการเดนขบวน ถกใชเปนเครองมอส าคญในการสอสารความคดเหนทางการเมองของกลมการเมองตาง ๆ ตอสงคมและ เปนเครองมอในการกดดนรฐบาล เสรภาพในการชมนม จงนบวาเปนเสรภาพทส าคญของประชาชนไทย ในการแสดงออกซงความคดเหนทางการเมอง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมอนจะน าไปสการสรางรากฐานทส าคญของสงคมประชาธปไตยและนตรฐในทสด อยางไรกด แมวาเสรภาพในการชมนมของประชาชนชาวไทยจะไดรบการคมครอง โดยรฐธรรมนญไทยและกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (ICCPR) กตาม เสรภาพประการนไมใชเสรภาพสมบรณ แตเปนเสรภาพทอาจถกจ ากดได กลาวคอ ในยามทบานเมองเปนปกตสข การจ ากดการชมนมสามารถกระท าไดในกรณทเปนการชมนม ในสถานทสาธารณะ และการจ ากดเสรภาพมวตถประสงคเพอคมครองความสะดวกของประชาชนบคคลทสามทจะใชทสาธารณะนน นอกจากน ตามมาตรา 21 ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (ICCPR) การจ ากดเสรภาพการชมนมในทสาธารณะยงอาจเปนไป เพอคมครองรกษาความปลอดภยสาธารณะ ความสงบเรยบรอยของสงคม และคมครองการสาธารณสขดวย

4

จนทจรา เ อยมมยรา , เสรภาพในการชมนมในทสาธารณะ : หลกทวไปและขอจ ากด, http: www.enlightened-jurists.com, หนา 1-2.

5 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 63 วรรคสอง. 6 The UN International Covenant on Civil and Political Rights : ICCPR.

6

(วตถประสงคสามประการหลงนไมไดบญญตไวในรฐธรรมนญของไทย) อยางไรกด ในยามทประเทศอยในสภาวการณฉกเฉนหรออยในภาวะสงครามการสรบ เสรภาพในการชมนมสาธารณะจะถกจ ากด เพอรกษาความสงบเรยบรอยความมนคงปลอดภยของรฐ ภายใตกฎหมายวาดวยการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนและกฎอยการศก อยางไรกตาม ขณะนประเทศไทยคงมแตกฎหมายทใชจ ากดเสรภาพในการชมนมสาธารณะ ในระหวางเวลาทประเทศอยในภาวะสงครามหรอในระหวางเวลาทมการประกาศสถานการณฉกเฉนหรอประกาศใชกฎอยการศก เทาน น7 แตกย งไมปรากฏวามการตราพระราชบญญตวางหลกเกณฑขอจ ากดการชมนมในทสาธารณะและการเดนขบวน ในภาวะปกต ออกมาใชบงคบแตอยางใด ดงนน ในทางปฏบต เมอมการชมนมประทวงของประชาชน เจาหนาทต ารวจจงตองน ากฎหมายอนมาใชบงคบโดยอนโลม ทงทกฎหมายเหลานนไมไดมวตถประสงค เพอด าเนนการกบการชมนมในพนทสาธารณะ อกทง ยงมบทบญญตทขดแยงกบหลกเสรภาพในการชมนมโดยตรง โดยเฉพาะอยางยงการก าหนดใหผชมนมตองขออนญาตกอนด าเนนการ ไดแก พระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ. 2522 พระราชบญญตทางหลวง พ.ศ.2535 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2549 ซงบญญตหามไมใหชมนมหรอใชพนทถนนหลวง รวมทงไหลทางในการชมนมหรอเดนขบวนกอนไดรบอนญาตเปนหนงสอจากเจาหนาท8 หรอพระราชบญญตรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง พ.ศ. 2535 และพระราชบญญตควบคมการโฆษณาโดยใชเครองขยายเสยง พ.ศ. 2493 เปนตน เมอยงไมมกฎหมายวาดวยการชมนมในทสาธารณะซงก าหนดหลกเกณฑขอจ ากดเสรภาพในการชมนมของประชาชน เพอวตถประสงคในการคมครองรกษาความปลอดภยสาธารณะ ความสงบเรยบรอยของสงคม และคมครองประโยชนของบคคลทสาม ในอนทจะไดใชพนทสาธารณะนนตามทบญญตไวในมาตรา 63 วรรคสอง แหงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยและตามกตการะหวางประเทศฯ จงท าใหขอจ ากดทบญญตไวในกฎหมาย ไมมความชดเจน ขณะท กฎหมายยงมความไมชดเจน และหลกการส าคญของการชมนมและเดนขบวนประทวง คอ จะตองสามารถสอสารขอเรยกรองของตนไปยงสอมวลชนแขนงตาง ๆ และไปยง

7 ประกอบดวยกฎหมายทส าคญ 3 ฉบบ คอ พระราชบญญตกฎอยการศก พ.ศ.2457 พระราชก าหนดการ

บรหารราชการในสภาวะการณฉกเฉน พ.ศ.2548 และพระราชบญญตการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร พ.ศ.2551 ตามล าดบ.

8 อยางไรกด ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 11/2549 วนจฉยวา “ตามบทบญญตทตองไดรบอนญาตเปนหนงสอกอนนน เปนบทบญญตทขดแยงกบเสรภาพขนพนฐานของประชาชนโดยสนเชง”.

7

สงคม เพอสรางแรงกดดนตอรฐบาลใหยอมปฏบตตามขอเรยกรองนน ยงสอและสงคมเหนดวยกบขอเรยกรองของผชมนมมากเทาใด ยอมสามารถสรางแรงกดดนตอรฐบาลไดมากเทานน โดยเหตน เพอเรยกรองความสนใจจากสอมวลชนและสงคม การชมนมและเดนขบวนเรยกรอง จงมกตองกระท าในสถานททสงผลกระเทอนไดสง เปนตนวา ในเมองหลวง ในสถานทส าคญอนเปนศนยกลางอ านาจรฐ เชน ท าเนยบรฐบาล รฐสภา ศาลากลางจงหวด กระทรวงหรอหนวยราชการทรบผดชอบ หรอในยานธรกจทสงผลกระทบในดานเศรษฐกจ เชน บนถนนสายเศรษฐกจหรอถนนหลวงสายส าคญ ในสถานททเปนสญลกษณทางประวตศาสตรหรออนสรณสถาน เปนตน ส าหรบประชาชนบคคลทสาม ซงมไดเกยวของกบการชมนม (Non-Participant) แตจ าเปนตองใชสถานทสาธารณะเหลาน เมอไมมกฎหมายใหอ านาจแกพนกงานเจาหนาทในการจดสรรการใชพนทสาธารณะระหวางผชมนมกบบคคลภายนอก ใหเกดความสมดลและสะดวกปลอดภยแลว ผใชสทธในการชมนมกอาจกระท าการทกระทบกระทงสทธ เสรภาพของบคคล ทสามได เปนตนวา ไปจ ากดเสรภาพในการเดนทางของผทตองใชทางสาธารณะทถกปดกน ลวงละเมดเสรภาพในความเปนอยอยางปกตสขหรอเสรภาพในการประกอบกจการงานอาชพ ในบรเวณนน ในสวนเจาหนาทกจ าเปนตองน ากฎหมายอน ทมไดมวตถประสงค เพอควบคมดแลการชมนมโดยเฉพาะมาใชบงคบ เปนเหตใหมขอขดของหลายประการ ส าหรบกลมผ ชมนม โดยเฉพาะในกรณท มการชมนมเรยกรองทางการเมอง ดงเหตการณเมอวนท 14 ตลาคม พ.ศ.2516 วนท 5-6 ตลาคม พ.ศ. 2519 เหตการณวนท 17-20 พฤษภาคม พ.ศ.2535 วนท 7 ตลาคม 2551 เหตการณวนท 13-15 เมษายน พ.ศ.2552 และลาสดเหตการณการสลายการชมนมเมอเดอนเมษายน-พฤษภาคม 2553 ซงรฐบาลไดใชก าลงทหารและต ารวจอาวธครบมอเขาปราบปรามสลายการชมนมของกลมผชมนมจนเปนเหตใหมผเสยชวตถงกวา 90 ราย บาดเจบอกราว 2,000 ราย เมอไมมกฎหมายวางหลกเกณฑขนตอนวธการจดการกบการชมนมประทวงของประชาชน ในกรณทรฐจ าเปนตองเขาควบคมแกไขสถานการณทจะเปนอนตรายตอความสงบเรยบรอยหรอความมนคงปลอดภยของบานเมอง เจาหนาททรบผดชอบจงตองปฏบตหนาทไป ภายใตนโยบายหรอการสงการของผบงคบบญชา สวนการควบคมและสลายฝงชน ไดปฏบตไปตามขนตอนวธการซงเปนระเบยบปฏบตภายในของหนวยงานเทาน น ( ท เ รยกวาแผนกรกฏ แผนไพรพนาศ เปนตน) ค าสงของผบงคบบญชากด ระเบยบปฏบตภายในของหนวยงานกด ไมไดค มครองสทธเสรภาพของผ ชมนม เปนเหตใหมประชาชนไดรบบาดเจบ สญเสยชวตหรอ หายสาบสญไปและทรพยสนเสยหายจ านวนมาก ขณะเดยวกน กไมสามารถปกปองเจาหนาท

8

ผปฏบตงาน ใหพนจากความรบผดทางกฎหมาย แมจะไดปฏบตตามค าสงโดยสจรต เปนเหตใหเจาหนาททปฏบตตามหนาทถกด าเนนการทางวนยอยางรายแรงและถกด าเนนคดอาญาดงกรณเหตการณวนท 7 ตลาคม 2551 เปนการบนทอนขวญก าลงใจของผปฏบตงานทปฏบตหนาทดวยความสจรต แตขาดความรความเขาใจเกยวกบเสรภาพในการชมนมของประชาชน ขาดการฝกฝนอบรมเกยวกบการใชดลพนจตดสนใจในสภาวการณตาง ๆ ภายใตความกดดนและขาดการฝกปฏบตในดานขนตอนวธการท างานเพอควบคมการชมนมหรอแมกระทงการสลายการชมนม ในทายทสด การสลายการชมนมทกครง จงมการใชอาวธรายแรง กอใหเกดความเสยหายทงแกเจาหนาทต ารวจ ประชาชนและประเทศชาตเหลอทจะประมาณได9 เปนเหตใหศาลปกครองกลาง มค าสงศาลปกครองกลางในคดหมายเลขด าท 1065/2551 ก าหนดกรอบการปฏบตงานของเจาหนาทต ารวจในการสลายการชมนมวา จะตองกระท าเทาทจ าเปน โดยค านงถงความเหมาะสมและมล าดบขนตอนตามหลกสากลทใชในการสลายการชมนมของประชาชน สภาพการณเชนน ยอมท าลายหลกประกนสทธเสรภาพในการชมนมในทสาธารณะของประชาชน บนทอนก าลงใจของเจาหนาท และขณะเดยวกน กบนทอนความชอบธรรม ในการปกครองประชาชนของรฐบาลในระยะยาว โดยเหตน การศกษาหลกการพนฐานเกยวกบเสรภาพในการชมนมสาธารณะและการเดนขบวนและขอจ ากดเกยวกบเสรภาพดงกลาว ยอมเปนประโยชนแกการปรบปรงระบบกฎหมายของประเทศไทยในเรองดงกลาว ใหสอดคลองกบบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยและกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง และเปนแนวทางในการยกรางกฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะและการเดนขบวนของไทยในอนาคต ทงน เพอใหการใช การคมครอง และการจ ากดสทธของผชมนมฯ ตลอดจนสทธหนาทของผทเกยวของฝายอน ๆ ในการชมนมสาธารณะและการเดนขบวน เปนไปตามหลกการสากล10 ตอไป ประวตการชมนมสาธารณะ11 ทมาของการชมนมสาธารณะ เรมปรากฏขนอยางเปนรปแบบครงแรกในประเทศองกฤษ ซงเปนผลของกฎมหาบตร (Magna Carta) ในป 1219 (พ.ศ. 1762) โดยตามกฎมหาบตร

9 รายงานผลการพจารณาศกษาและรวบรวมขอมล กรณเหตการณสลายกลมผชมนม เมอวนท 7 ตลาคม

พ.ศ.2551 โดยคณะกรรมาธการยตธรรมและการต ารวจ วฒสภา. 10 จนทจรา เอยมมยรา, เพงอาง, หนา 3. 11 สวนหนงเรยบเรยงจากฝายพฒนากฎหมาย ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, การชมนมสาธารณะ (Public

Assembly), http: www.pub-law.net.

9

นน หากพระเจาแผนดนจะเรยกเกบภาษเพอไปใชจายในกจการของประเทศ พระองคตองเรยก ประชมสภา (House of Commons) เพอขอความยนยอมกอน เพราะเวลานนสมาชกสภาลวนแลว แตเปนผเสยภาษรายใหญทงสน ซงเวลานนเองสภาไดแปรวกฤตทตวเองตองจายเงนภาษใหเปนโอกาส โดยการเรยกรองใหพระเจาแผนดนแกไขทกขตาง ๆ (Redress for Grievance) ใหแกพวกตนเปนการแลกเปลยนดวย จนตอมาในป 1414 (พ.ศ. 1957) สภาไดถอเปนหลกวา ตนเปนทงผอนมตและผเรยกรอง (as well Assenters as Petitioners) เมอตอมาสภาไดประกอบดวยผแทนของประชาชนทมาจากการเลอกตง สทธเรยกรองใหพระเจาแผนดนแกไขทกขน จงไดคลคลายเปน สทธขนพนฐานของประชาชนทอยนอกสภาดวย โดยนอกจากผแทนของปวงชนจะมสทธเรยกรองตอรฐบาลในสภาแลว ประชาชนเองกมสทธทจะเรยกรองตอรฐบาล (Petition to Government) โดยตรงเชนกน ซงอาจท าโดยการทบคคลหรอคณะบคคลยนขอรองเรยนตอรฐบาล หรอโดยการมาชมนมสาธารณะโดยสงบ (Peaceful Assembly) เพอเรยกรองหรอแสดงความคดเหนในเรองตางๆ ตอรฐบาล มขอสงเกตวา สทธของประชาชนทจะเรยกรองตอรฐบาลโดยตรงน ยงไดน ามาซงสทธและเสรภาพประการอนทเกยวของอกหลายประการ เชน การแสดงความคดเหนอยางเสร (Free Speech) หรอการพมพโฆษณาอยางเสร (Free Press) เปนตน ในสหรฐอเมรกานน สทธในการชมนมสาธารณะไดรบการรบรองในรฐธรรมนญตงแต First Amendment และในคด United

States v Cruikshank (92 U.S. 542 (1876)) ศาลมค าพพากษาเปนบรรทดฐานไววา การชมนมสาธารณะโดยสงบเพอเรยกรองใหสภาคองเกรสหรอรฐบาลด าเนนการใด ๆ เพอแกไขเยยวยาทกขใหแกตนนน เปนสทธของประชาชนทสหรฐอเมรกาตองใหการคมครองและรบประกน

หลกพนฐานเกยวกบเสรภาพ แซลมอลด (Salmond)12 ไดใหค าจ ากดความของค าวา “เสรภาพ” (Liberty) ไววา หมายถง ประโยชนซงบคคลไดมาโดยปราศจากหนาทในทางกฎหมายใดๆ ตอตนเอง เปนสงทบคคลอาจท าไดโดยจะไมถกปองกนขดขวาง โดยกฎหมาย และเปนประโยชนทบคคลจะกระท าการใด ๆ ไดตามใจชอบ โดยขายแหงเสรภาพตามกฎหมาย ทไดแกขายแหงกจกรรม ซงภายในแหงขายกฎหมายนปลอยใหบคคลใด ๆ กระท าการไปโดยล าพง

12 หยด แสงอทย , ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไป “กรงเทพมหานคร : ส านกพมพประกายพรก ,

พ.ศ. 2535,หนา 223.

10

(2) Black’s Law Dictionary13 ไดใหความหมายของค าวา “เสรภาพ” (Freedom) วา

“หมายถง การทรฐใหความเปนอสระทจะท าการใด ๆ ได โดยเฉพาะสทธทางการเมอง (Political

Right)” (3) รศ.ดร.วรพจน วศรตพชญ14 เหนวา “เสรภาพ” หมายถง “สภาพการณทบคคล มอสระในการทจะกระท าการอยางใด อยางหนง ตามความประสงคของตน” (4) ศ.ดร.วษณ เครองาม15 เหนวา “เสรภาพ” หมายถง “สงทบคคลกระท าการได โดยจะ ไมถกปองกนขดขวางตามกฎหมาย” (5) พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 254216 ไดใหความหมายของค าวา “เสรภาพ” ไววา “ความสามารถทจะกระท าการใด ๆ ไดตามทตนปรารถนา โดยไมมอปสรรคขดขวาง เชน เสรภาพในการพด เสรภาพในการนบถอศาสนา ความมสทธทจะท าจะพดโดยไมละเมดสทธของผอน” นอกจากน ยงสามารถแบงเสรภาพในการชมนมสาธารณะ (Public Meeting) ออกไดเปน 2 ประเภท คอ 1. เสรภาพในการชมนมอยกบท (Assembly) คอ การทประชาชนมาชมนมรวมกน เพอแสดงความคดเหนทางการเมอง หรอเรยกรองขอความเปนธรรมจากรฐโดยมาชมนมกน ในทสาธารณะ ในสวนสาธารณะ โดยเปนการชมนมอยกบท ทไมมการเคลอนยายการชมนม และจะตองมวตถประสงคทสจรต ไมกอใหเกดความวนวายในบานเมอง ไมขดตอหลกการรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมอง 2. เสรภาพในการเดนขบวน (Demonstration) คอ การชมนมของประชาชนทเดนไปตามทองถนน เพอเรยกรองสทธตางๆ ตอรฐ โดยมการเคลอนยายการชมนมเดนขบวนไปยงสถานทตาง ๆ แตจะตองไมขดตอหลกความสะดวกของประชาชนทจะใชทางสาธารณะ ดงนน หากกลาวโดยภาพรวม อาจกลาวไดวา “เสรภาพ” หมายถง อ านาจตดสนใจดวยตนเองทจะกระท าการหรอไมกระท าการสงหนงสงใด โดยตองค านงกฎเกณฑตางๆ ของสงคมดวย โดยเฉพาะอยางยง การไมละเมดสทธของผ อน และอาจกลาวไดวาไมวาจะเปนการชมนม

13 Black’s Law Dictionary (Seven Edition) , หนา 1325. 14 วรพจน วศรตพชญ , สทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญชน , พ.ศ. 2555) , หนา 22. 15 กลพล พลวน , สทธมนษยชนในสงคมไทย (พมพครงท 1) , หนา 264. 16 พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542.

11

ในลกษณะไหนกตาม ยอมมผลกระทบตอหลกการรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมอง ซงเจาหนาทบานเมองจะตองมวธการขนตอนในการคมครองดแลใหเหมาะสม และมใหกระทบ ถงสทธและเสรภาพของบคคลอน17 เสรภาพในการชมนมโดยสงบตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ประเทศไทยไดยอมรบหลกการในการคมครองเสรภาพในการชมนมโดยสงบ มาชานาน สงเกตไดจากรฐธรรมนญในอดตหลายฉบบหรอรฐธรรมนญฉบบปจจบน โดยถอวา ในการปกครองระบอบประชาธปไตย การชมนมโดยสงบเปนพนฐานของการแสดงออก ซงสทธ ในการชมนมของประชาชน เพอประชมแลกเปลยนความคดเหนและการก าหนดเจตจ านงของตนในเรองใดเรองหนงทเกยวของกบผลประโยชนของประชาชน และแสดงความคดเหนหรอเจตจ านงดงกลาวใหรฐไดรบทราบ เพอน าไปประกอบการพจารณาด าเนนการตอไป เสรภาพดงกลาวน มความสอดคลองกบสทธเสรภาพอนตามรฐธรรมนญดวย อาท เชน เสรภาพในการแสดงออก เสรภาพในการแสดงความคดเหน เสรภาพในการพด เสรภาพในการเดนทาง เสรภาพในการเขยน เสรภาพในการพมพและเผยแพรเอกสารสทธในการเสนอเรองราวรองทกข ทงน รฐจะตองงดเวนการเขาแทรกแซงในการชมนมโดยสงบนนๆ ในทกรปแบบ และตองอ านวยความสะดวกใหแกประชาชนในการชมนมโดยสงบดวย ส าหรบรฐธรรมนญของประเทศไทยในฉบบปจจบน ไดบญญตรบรองไวอยางชดเจน ในมาตรา 63 วรรคแรกซงบญญตวา “บคคลยอมมเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ” อยางไรกด การชมนมของประชาชนตามมาตรา 63 วรรคแรกนน อาจตกอยในเงอนไข บางประการ ทงน เพอผลประโยชนของสาธารณชน ดงนน มาตรา 63 วรรคสอง จงบญญตวา “การจ ากดเสรภาพตามวรรคหนงจะกระท ามได เวนแต โดยอาศยอ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย เฉพาะในกรณการชมนมสาธารณ และเพอคมครองความสะดวกของประชาชนทจะใช ทสาธารณหรอเพอรกษาความสงบเรยบรอย ในระหวางเวลาทประเทศอยในภาวะสงคราม หรอ ในระหวางเวลาทมประกาศสถานการณฉกเฉนหรอประเทศใชกฎอยการศก”

17 ภาสพงษ เรณมาศ, เสรภาพในการชมนม (Freedom of Assembly) ตามรฐธรรมนญ, http:

www.pub-law.com, หนา 1-2.

12

เสรภาพในการชมนมโดยสงบตามกฎหมายตางประเทศ เสรภาพในการชมนมโดยสงบ หรอทเรยกวา Freedom of Assembly ในตางประเทศเอง ไดมการบญญตรบรองไวทงกฎหมายภายในหรอตามสนธสญญาในหลายฉบบ ซงอาณาอารยะประเทศทเปนภาค ลวนตองปฏบตตาม อาทเชน 4.1 ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนของสหประชาชาต ค.ศ. 1948 (The Universal

Declaration of Human Right 1948) (UDHR)18

มาตรา 20(1) บญญตวา “บคคลทกคนมสทธ ในเสรภาพแหงการชมนมและการสมาคมโดยสงบ” 4.2 กตการะหวางประเทศวาดวยสทธของพลเมองและสทธทางการเมอง ค .ศ. 196619 (International Covenant on civil and Political Right 1966) (ICCPR) ขอ 21 บญญตวา “สทธในการชมนมโดยสงบยอมไดรบการรบรอง การจ ากดการใชสทธนจะกระท ามได นอกจากจะก าหนดโดยกฎหมาย และเพยงเทาทจ าเปนส าหรบสงคมประชาธปไตย เพอประโยชนแหงความมนคงของชาตหรอความปลอดภยสาธารณะ ความสงบเรยบรอยของสงคม การสาธารณสข หรอศลธรรมของประชาชน หรอการคมครองสทธและเสรภาพของบคคลอน” 4.3 European Convention on Human Rights (ECHR)

20 มาตรา 11 บญญตวา “เสรภาพในการชมนมและการสมาคม รวมถงการเขารวมในเขตการคา จะถกจ ากดมได ท งนนอกจากกฎหมายจะบญญตไว และเพยงเทาทจ าเปนส าหรบสงคมประชาธปไตย” 4.4 American Convention on Human Rights

21 มาตรา 15 บญญตวา “เสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ ยอมไดรบการคมครอง การจ ากดการใชสทธนจะกระท ามได นอกจากจะก าหนดโดยกฎหมาย และเพยงเทาทจ าเปนส าหรบสงคมประชาธปไตย เพอประโยชนแหงความมนคงของชาตหรอความปลอดภยสาธารณะ ความสงบเรยบรอยของสงคม การสาธารณสข หรอศลธรรม หรอสทธ เสรภาพอน ๆ”22 เปนตน ค าจ ากดความของ “การชมนมสาธารณะในทสาธารณะ การชมนมสาธารณะในทสาธารณะ (Public Assembly in a Public Place) ประกอบดวยค าส าคญสามค า คอ “การชมนม” “การชมนมสาธารณะ” และ “ในทสาธารณะ”

18 The Universal Declaration of Human Right 1948) (UDHR). 19 International Covenant on civil and Political Right 1966) (ICCPR).

20 European Convention on Human Rights (ECHR).

21 American Convention on Human Rights.

22 เพงอาง, หนา 2-4.

13

“การชมนม” (Assembly or Reunion) ตองมลกษณะสามประการประกอบกน ดงน ประการแรก การชมนมตองมระยะเวลาจ ากด ขอนท าใหการชมนมแตกตางจาก การรวมกลมประเภทอน เชน การรวมกนเปนสมาคม สหภาพแรงงานหรอสหกรณ ซงสมาชกขององคการเหลาน มความประสงคจะผกสมพนธระหวางกนในลกษณะถาวร สวนผเขารวมการชมนมไมมความประสงคเชนนน ความสมพนธระหวางผเขารวมการชมนม จงเปนไปชวระยะเวลา หนงเทานน ประการทสอง การชมนมตองมการเตรยมการและนดหมายกนไวลวงหนา ขอนท าใหการชมนมแตกตางจากการรวมตวกนชวขณะหนงของกลมคน เชน ไทยมง หรอการรอเขาแถว ในรานอาหารหรอโรงภาพยนตร ประการทสาม การชมนมตองมวตถประสงคหรอจดมงหมายรวมกนทแนนอนชดเจนวาตองการแสดงความเหนหรอขอเรยกรองในเรองใด วาอยางไร ขอนจงท าใหการชมนมแตกตางจาก การรวมตวชวขณะหนงของกลมคนในรานอาหารหรอโรงภาพยนตร ซงตางตนตางมเจตจ านงของตน ดงนน “การชมนมสาธารณะ” (Public Assembly or Reunion) จงหมายถง การทบคคลใดๆ กตาม มารวมตวกนชวระยะเวลาหนง (temporary) โดยมเจตจ านง (intentional) เพอแสดงออกถงความมงหมายรวมกน (a common expressive purpose) โดยทบคคลเหลานนไมจ าเปนตองเปนสมาชกหรอเปนผไดรบอนญาตใหเขารวมการชมนม จากนยามดงกลาว การชมนมสาธารณะจงมความแตกตางจากการชมนมสวนบคคล (Private Reunion or Meeting) ซงการชมนมประเภทหลงน จะตองประกอบดวยลกษณะ สามประการ ไดแก ประการแรก การชมนมสวนบคคล ตองกระท าในสถานทปดซงมใชทกลางแจงหรอเปดโลง สถานทปดดงกลาวไมจ าเปนตองเปนสถานทเอกชน แตอาจเปนสถานทสาธารณะกได เชน สนามกฬาแหงชาตหรอสนามกฬาเทศบาลซงมก าแพงรวรอบขอบชด ประการทสอง การชมนมสวนบคคลตองสงวนไวส าหรบผเขารวมการชมนมทมการระบตวไวแลว มใชเปดใหแกบคคลใดกไดเขารวมการชมนมได ประการทสาม การชมนมสวนบคคลตองสามารถตรวจสอบชอหรอตวบคคลของผเขารวมการชมนมได และตองสามารถกระท าไดตลอดเวลาทตองการ ค าสดทาย คอ ค าวา “ทสาธารณะ” หมายถง ทดนหรอสงปลกสรางอนเปนทรพยสนของแผนดน ซงใชเพอสาธารณประโยชนหรอสงวนไวเพอประโยชนรวมกน ซงประชาชนสามารถเขาไปหรอใชประโยชนได ไมวาจะมการเรยกเกบคาตอบแทนหรอไมกตาม เปนตนวา ทางหลวง ทางสาธารณะ ทางน า เปนตน

14

อยางไรกตาม ในเรองเกยวกบเสรภาพในการชมนม กฎหมายของหลายประเทศ มงหมายควบคมจ ากดเฉพาะการชมนมในทสาธารณะทมลกษณะเปนสถานทกลางแจง เปดโลง ไมมก าแพง รวและหลงคา เชน ถนนหลวง ลานกวาง สนาม สะพาน ทางยกระดบ ฯลฯ สวนการชมนมในสถานทสาธารณะทเปนพนทปดหรออยภายในอาคาร ไมอยภายใตขอจ ากดของกฎหมายน ดงนน เมอประมวลความหมายของค าทงสามค าเขาดวยกน “การชมนมสาธารณะในทสาธารณะ” จงหมายถง การรวมตวอยางเปดเผยในพนทกลางแจง ทมลกษณะเปดโลงของบคคลตงแตสองคนขนไปในชวงระยะเวลาหนง โดยมจดมงหมายเพอแสดงความคดเหนหรอเรยกรอง ในเรองเดยวกน และบคคลทกคนอาจเขารวมไดอยางเสร ในแงน ผเขารวมชมนมแตละคนและ แตละการกระท ายอมถอเปนสวนหนงซงไมอาจแบงแยกไดของการรวมตวแสดงความคดเหน ครงนน โดยเหตน กฎหมายถอวาผเขารวมการชมนมแตละคนจะตองไดรบความคมครองจากรฐเชนเดยวกนกบผทเขารวมในการชมนมคนอน ๆ อนง ในการชมนมสาธารณะผชมนมมกใชการเดนขบวนรวมดวย นอกจากน ย งจะมค าทใกลเ คยงกน คอ ค าวา “การเดนขบวนในทสาธารณะ” (Manifestation in a Public Place) หมายถง การทกลมบคคลทมารวมตวชมนมกนในทสาธารณะไดเคลอนทในลกษณะเปนขบวนไปบนทางสาธารณะทอนญาตใหบคคลทวไปผานไปมาไดโดยอสระ เชน ถนน สวนสาธารณะ ลานสาธารณะ พรอมกบอภปรายแสดงความคดเหนและ การแสดงรปแบบตาง ๆ เพอชกชวนโนมนาวประชาชนจ านวนมากใหเหนดวยและสนบสนนเจตจ านงหรอขอเรยกรองของกลมตน ปจจบน การเคลอนขบวนไปบนทางสาธารณะนอกจากจะ ใชวธเดนเทาแลว ยงใชยานพาหนะและเครองอปกรณอนๆ รวมดวย จงอาจเรยกการชมนมเรยกรองลกษณะนวา “การเคลอนขบวน”23 การชมนมสาธารณะตามกฎหมายตางประเทศ ประเทศฝรงเศส ภายหลงจากเกดการปฏวตฝรงเศสเมอป ค.ศ. 1789 ประเทศฝรงเศสกลายเปนดนแดน ทใหความส าคญกบสทธเสรภาพเปนอยางมาก รวมถงเสรภาพในการชมนมโดยสงบของชาวฝรงเศสดวย โดยเสรภาพในการชมนม โดยสงบของประเทศฝรงเศสนน มการบญญตรบรองเอาไวครงแรก ในรฐกฤษฎกา ลงวนท 14 ธนวาคม ค.ศ. 1789 และมววฒนาการตอเนองเรอยมาจนถงปจจบน

23 จนทจรา เอยมมยรา, เสรภาพในการชมนมในทสาธารณะ: หลกทวไปของเสรภาพในการชมนมในท

สาธารณะ, http:www.enlightened-jurists.com, หนา 1-2.

15

หลกเกณฑในการชมนมในทสาธารณะของประเทศฝรงเศส24 มสาระส าคญดงตอไปนคอ 1. ประชาชนชาวฝรงเศส สามารถชมนมในสถานทสาธารณะได โดยไมจ าเปนตองขออนญาตจากฝายปกครองลวงหนา เพยงแตประชาชนชาวฝรงเศสทตองการชมนม ตองท าการแจงใหฝายปกครองทราบถงการชมนมในทสาธารณะทก าลงจะมขน เพอความสะดวกในการรกษาความสงบเรยบรอยภายในประเทศ รวมถงตองมการก าหนดตวบคคลทจะตองรบผดชอบทงทางแพงและทางอาญา หากมความวนวายเกดขนจากการชมนมดวย ถามการชมนมโดยไมมการแจงใหฝายปกครองทราบ ผชมนมกจะมความผดตามทกฎหมายก าหนดเอาไว 2. ถาฝายปกครองเหนวาการชมนมเกดมการปะทะท ารายรางกายและอาจกอใหเกดความวนวายในบานเมอง กฎหมายของประเทศฝรงเศสกใหอ านาจฝายปกครอง มค าสงยตการชมนมหรอสลายการชมนมได แตผชมนมกสามารถอทธรณค าสงยตการชมนมหรอสลายการชมนมดงกลาวไดเชนกน 3. กฎหมายของประเทศฝรงเศส ไดท าการจ ากดเสรภาพในการชมนมสาธารณะเอาไวดวย เชน หามชมนมในทสาธารณะเกนจาก 23.00 น. เปนตนไป หรอหามท าการชมนมบนทางหลวง เปนตน หากมการฝาฝนกมบทลงโทษเปนกรณไป กลาวโดยสรปคอ ขนตอนการใชเสรภาพในการชมนมสาธารณะของประชาชนชาวฝรงเศสนน สามารถใชไดในทนท โดยไมจ าเปนตองขออนญาตฝายปกครองกอนลวงหนา เพยงแตตอง ท าการแจงใหรฐทราบถงการชมนม ทจะจดใหมขนเทาน น แตเมอใดกตามทฝายปกครองเหนวา การชมนมอาจกอใหเกดความไมสงบเรยบรอยขนภายในประเทศ กอาจมค าสงหามหรอสลายการชมนมได และผทไมปฏบตตามขนตอนทกฎหมายควบคมการชมนมสาธารณะก าหนดไว ตองรบโทษ ประเทศองกฤษ ในประเทศองกฤษนนถอวามววฒนาการของการชมนมประทวงตอตานรฐบาลมาอยางยาวนาน การชมนมในทสาธารณะจงถอเปนเรองธรรมดาสามญของชาวองกฤษทตองการแสดงออกทางความคดเหนของตน แมในประเทศองกฤษจะไมมรฐธรรมนญทเปนลายลกษณอกษรทรบรองถงเสรภาพในการชมนมของประชาชนชาวองกฤษ แตกมรฐธรรมนญทเปนจารตประเพณ25 ทรบรองเสรภาพดงกลาวเอาไว

24 The Nouveau Code Penal : article 431 – 1. 25 Magna Carta 1215.

16

หลกเกณฑในการชมนมสาธารณะของประเทศองกฤษ (Public Order Act 1986) มสาระส าคญดงตอไปนคอ 1. การใชเสรภาพในการชมนมสาธารณะของประชาชนชาวองกฤษนน ผชมนมไมตองขออนญาตตอฝายปกครองในกรณทจะมการชมนม เพยงแตผชมนมตองแจงใหฝายปกครองทราบถงการชมนมทจะมขนลวงหนา เพอประโยชนในการรกษาความสงบเรยบรอยภายในบานเมอง และตองมการก าหนดตวบคคลทจะรบผดชอบทงทางแพงและทางอาญาหากการชมนมไดกอใหเกดความวนวาย เสยหายขนดวย และถามการชมนมโดยไมมการแจงใหฝายปกครองทราบลวงหนา ผชมนมกตองรบโทษ 2. ถาฝายปกครองพจารณาแลวเหนวา การชมนมอาจกอใหเกดความไมสงบเรยบรอยขนภายในประเทศ กอาจมค าสงยตการชมนมหรอสลายการชมนมได 3. ประเทศองกฤษมขอจ ากดการใชเสรภาพในการชมนมในทสาธารณะอยเชนกน ยกตวอยางเชน หามท าการชมนมใกลกบพระราชวง ท าเนยบรฐบาล รฐสภา เปนตน รวมถงมการลงโทษผทฝาฝนขอจ ากดเสรภาพดงกลาวดวย จะเหนไดวา โดยรวมแลวลกษณะการใชเสรภาพในการชมนมของชาวองกฤษคอนขางทจะคลายคลงกบประเทศฝรงเศส จะมกแตเพยงความแตกตางในรายละเอยดของกฎหมายเลกนอยเชน ขอจ ากดการใชเสรภาพในองกฤษ และฝรงเศสอาจแตกตางกนไปตามสภาพของสงคมและวฒนธรรมของแตละประเทศ ประเทศสหรฐอเมรกา แตเดมนน ประเทศอเมรกาเปนอาณานคมหนงของจกรวรรดองกฤษซงปกครอง ชาวอเมรกนอยางกดข และไมเปนธรรมในหลายๆเรอง ท าใหชาวอเมรกนไมพอใจและลกฮอขนตอส จนสามารถประกาศอสรภาพจากจกรวรรดองกฤษไดในป ค.ศ. 1776 ซงเหตการณ ในประวตศาสตรเหลาน ไดหลอหลอมใหชาวอเมรกนรกและใหความส าคญกบสทธเสรภาพของตนเปนอยางมาก สงทสะทอนถงความส าคญของสทธ เสรภาพในประเทศสหรฐอเมรกาไดชดเจน กคอรฐธรรมนญแหงสหรฐอเมรกา ทประกาศใชตงแตป ค.ศ. 178726 ซงไดบญญตรบรองสทธเสรภาพของประชาชนชาวอเมรกนเอาไวมากมาย รวมถงเสรภาพในการชมนมโดยสงบ กถกบญญตเอาไวในรฐธรรมนญฉบบดงกลาวดวยเชนกน27

26 US Constitution and the First Amendment to the Constitution of the United States.

27 US Constitution 1st Amendment.

17

อยางไรกตาม ในประเทศสหรฐอเมรกามไดมกฎหมายควบคมการชมนมในทสาธารณะโดยเฉพาะเจาะจง แตใชกฎหมายทวไป คอ กฎหมายอาญาและกฎหมายแพงในการควบคม การชมนมสาธารณะ(4) ท าใหชาวอเมรกนสามารถใชเสรภาพในการชมนมไดทกวน ทกเวลา ทกสถานท ตราบเทาทไมท าใหเกดความวนวายขนในบานเมอง จะมหลกเกณฑในการชมนมเพยงอยางเดยว กคอ ตองแจงใหเจาหนาทฝายปกครองทราบถงการชมนม เพอใหเจาหนาทเขามารกษาความปลอดภยและอ านวยความสะดวกแกการชมนม อนเปนเสรภาพตามทรฐธรรมนญรบรองเอาไวเทานน นอกจากน เจาหนาทฝายปกครองในประเทศสหรฐอเมรกากมไดมอ านาจหาม การชมนมของประชาชน จะมกแตอ านาจในการคมครองสทธเสรภาพของบคคลอนทมไดเขารวมในการชมนม มใหไดรบความเดอดรอนจากการชมนมเทานน หากผชมนมกอใหเกดความเสยหายแกผอน เจาหนาทฝายปกครองกสามารถจบกมตวไปด าเนนคดฐานชมนมโดยผดกฎหมายหรอ ฐานกอใหเกดการจลาจล ซงเปนความผดตามกฎหมายอาญาในประเทศสหรฐอเมรกาได กลาวโดยสรปคอ ประชาชนชาวอเมรกนสามารถใชเสรภาพในการชมนมไดทกเมอ ตราบใดทไมกอใหเกดความเสยหายแกผอน ทงน เพราะไมมกฎหมายทควบคมการชมนมในประเทศสหรฐอเมรกาโดยเฉพาะเจาะจง ท าใหเสรภาพในการชมนมไมถกจ ากดโดยกฎหมายพเศษใดๆ ทงสน มแตเพยงกฎหมายอาญาหรอกฎหมายแพงทสามารถเอาผดกบผ ชมนมทกอใหเกดความวนวาย ในบานเมองเทานน ประเทศเยอรมน การชมนมในประเทศเยอรมน ไดรบการคมครองตามกฎหมายพนฐาน (Grundgesetz-GG) หรอรฐธรรมนญเยอรมน ซงไดก าหนดรบรองสทธในการชมนมไวในมาตรา 828 วา ชาวเยอรมนมสทธทจะชมนมกนโดยไมจ าตองแจงหรอไดรบอนญาต โดยสงบและปราศจากอาวธ วรรคสอง บญญตวา ส าหรบการชมนมในทโลงแจง สทธในการชมนมดงกลาว อาจถกจ ากดได โดยกฎหมายหรอโดยฐานของกฎหมาย ทงน ตามหลกกฎหมายเยอรมนนน สทธในการชมนมถอวา

Congress shall make no law respecting an establishment of religion, or prohibiting the free

exercise thereof; or abridging the freedom of speech, or of the press; or the right of the people

peaceably to assemble, and to petition the government for a redress of grievances.

US Constitution 14th Amendment

Section 1. All persons born or naturalized in the United States, and subject to the jurisdiction

thereof, are citizens of the United States and of the state wherein they reside. No state shall make or

enforce any law which shall abridge the privileges or immunities of citizens of the United States; nor

shall any state deprive any person of life, liberty, or property, without due process of law; nor deny to

any person within its jurisdiction the equal protection of the laws. 28 Art. 8 Grundgesetz-GG.

18

เปนสทธทางการเมอง โดยศาลรฐธรรมนญเคยมค าวนจฉยไววา สทธในการรวมตวโดยปราศจากการขดขวางและปราศจากการทจะตองไดรบการอนญาตเปนพเศษ ถอเปนเหมอนเครองหมายของเสรภาพ อสรภาพ และความสามารถของพลเมอง สทธในการชมนมเปนหนงสทธในทางกฎหมายมหาชนทมลกษณะทเปนสทธในทางลบหรอทางปองกน (Status Negatives) ดงนน ผทรงสทธนจงไมมสทธเรยกรองใหรฐกระท าการใด ๆ อนเปนการสงเสรมใหมการชมนม เชน จะเรยกรอง ใหรฐจดเวลาใหแกตน เพอท าการเรยกรองใด ๆ ไมได ซงผประสงคจะจดการชมนมจะตองปฏบตตามขอก าหนดตาง ๆ เชน จะตองแจงการชมนมแกเจาหนาทต ารวจลวงหนาไมนอยกวา 48 ชวโมง หากการชมนมใด เปนการชมนมโดยไมสงบเรยบรอย ยอมไมไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญน และอาจถกสลายการชมนมได โดยพนกงานเจาหนาทสามารถใชมาตรการทงหลายทไดสดสวนสลายการชมนมทไมชอบดวยกฎหมายได ตามรฐบญญตวาดวยการชมนม (Versammlungsgesetz-VersG) และบทบญญตของกฎหมายอน ทไมเกยวกบการชมนมโดยตรง เชน ประมวลกฎหมายอาญา บทบญญตเกยวกบคาทดแทนความเสยหายในประมวลกฎหมายแพง รวมถง กฎหมายทวไปของต ารวจหรอการปองกนภย เปนตน29 ประเทศเกาหลใต มกฎหมายวาดวย Assembly and Demonstration Act ตงแตป ค.ศ. 1962 ซงแกไขเพมเตมในป ค.ศ.2000 ทใหการรบรองการชมนมสาธารณะ และหามมใหมการขดขวางการชมนมโดยสงบ ทไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญและกฎหมาย ผประสงคจะจดการชมนมตองแจงใหพนกงานเจาหนาท ซงไดแกหวหนาต ารวจประจ าทองถนทราบกอนเปนเวลาไมนอย 48 ชวโมง ซงหวหนาต ารวจอาจจะสงการใดๆ ตลอดจนการมค าสงเปลยนแปลงหรอก าหนดวธการในการชมนม รวมถงการหามชมนมได หากมเหตแสดงใหเหนวา การจดการชมนมจะกอใหเกดความ ไมสงบเรยบรอยขนได เปนตน

อยางไรกด แมจะเหนไดวากฎหมายควบคมการชมนมในทสาธารณะนน มความเปนสากลและถอเปนเครองมอหนงของรฐประชาธปไตยในการควบคมกลมผชมนม แตกฎหมายควบคมการชมนม มไดมเฉพาะในประเทศทปกครองดวยระบอบประชาธปไตยเทานน ประเทศ ทปกครองดวยระบอบสงคมนยมคอมมวนสตอยางประเทศสาธารณรฐประชาชนจน กมกฎหมายควบคมการชมนมในทสาธารณะบงคบใชเชนเดยว

29 ศรพล กศลศลปวฒ, เสรภาพในการชมนมกบการสลายการชมนมของผบงคบใชกฎหมาย, http:

www.blogging.com : พ.ต.อ. ดร. ศรพล กศลศลปวฒ, หนา 1-2.

19

ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ภายหลงจากสนยคราชวงศชง ประเทศจนกเกดความวนวายภายในประเทศเปนอยางมาก จนกระทงประธานาธบด เหมา เจอ ตง ขนครองอ านาจ กไดน าการปกครองระบอบสงคมนยมคอมมวนสตมาใชในการปกครองประเทศจนสบเนองมาจนถงปจจบน

ดวยสาเหตทประเทศสาธารณรฐประชาชนจนปกครองดวยระบอบสงคมนยมคอมมวนสต จงท าใหรปแบบการใชเสรภาพในการชมนมของประชาชนชาวจน คอนขางแตกตางกบรปแบบการใชเสรภาพในการชมนมของประเทศประชาธปไตยอยพอสมควร โดยการใชเสรภาพในการชมนมสาธารณะของประชาชนชาวจน (Law of the People’s

Republic of China on Assembles, Processions and Demonstration) มหลกเกณฑคราว ๆดงน คอ 1. ประชาชนชาวจนไมสามารถทจะใชเสรภาพในการชมนมสาธารณะไดโดยพลการ ทงน เพราะกฎหมายควบคมการชมนมก าหนดใหประชาชนทตองการชมนมสาธารณะ ตองขออนญาตจากฝายปกครองเสยกอน จงจะสามารถชมนมได โดยอ านาจในการตดสนใจวาจะใหมการชมนมสาธารณะหรอไมนน อยทดลยพนจของเจาหนาทฝายปกครองเทานน 2. ในการชมนมตองมการแจงลกษณะและรปแบบของการชมนมอยางละเอยด เชน สถานท เวลา เนอหาทจะพดในทชมนม ผทจะตองรบผดชอบในกรณทเกดความวนวาย จากการชมนม เปนตน เพอความสะดวกในการควบคมการชมนมของเจาหนาทฝายปกครอง 3. การชมนมในประเทศสาธารณรฐประชาชนจน จะตองเปนการชมนมทไมขดตอหลกการปกครองในระบอบสงคมนยมคอมมวนสต ทปรากฏรบรองอยในรฐธรรมนญแหงสาธารณรฐประชาชนจน สงทนาสงเกตเปนอยางยง คอ การใชเสรภาพในการชมนมสาธารณะของประเทศสาธารณรฐประชาชนจนนน จ าเปนทผชมนมตองขออนญาต จากเจาหนาทฝายปกครองเสยกอน จงจะสามารถชมนมได ซงแตกตางจากการใชเสรภาพในการชมนมสาธารณะในประเทศประชาธปไตยทงหลายดงทไดน าเสนอมา ซงประชาชนสามารถชมนมสาธารณะไดโดยไมตองท าการขออนญาตกอนมการชมนม เพยงแตแจงใหฝายปกครองทราบกอนการชมนมเทานน นอกจากน การชมนมในประเทศสาธารณรฐประชาชนจนยงถกจ ากดในเรองทวา การชมนมตองไมขดตอหลกการปกครองในระบอบสงคมนยมคอมมวนสตดวย ในขณะทในประเทศประชาธปไตยสามารถชมนมในเรองใดๆ กได30

จากการศกษาถงหลกเกณฑการใชเสรภาพในการชมนมสาธารณะ

30 ไกรพล อรญรตน, กฎหมายควบคมการชมนมสาธารณะ: พฒนาการอกขนหนงของการชมนมใน

ประเทศไทย, http: www.pub-law.net, หนา 1-2.

20

ของประเทศตางๆ ตามทกลาวมา สรปไดวา ระบอบการปกครองในแตละประเทศ มผลตอความแตกตางในหลกเกณฑของการชมนมสาธารณะเปนอยางมาก กลาวคอ ในประเทศประชาธปไตยจะมบทบญญตในลกษณะทเปนการจ ากดเสรภาพในการชมนมอยนอย โดยสงทจ ากดกมใชสาระส าคญแหงเสรภาพในการชมนม ในขณะทในประเทศสงคมนยมจะมบทบญญต ในลกษณะทจ ากดสาระส าคญของเสรภาพในการชมนมสาธารณะอยดวย นอกจากนภายในประเทศทปกครองดวยระบอบเดยวกนกอาจมรายละเอยดของกฎหมายควบคมการชมนมสาธารณะ ทแตกตางกนไปตามปจจยหลายๆ ประการ เชน วฒนธรรม ความเชอ คานยม เปนตน กรอบในการชมนมสาธารณะสากล จากการศกษากฎหมายเกยวกบการชมนมสาธารณะของประเทศตาง ๆ ดงกลาวขางตน พบวา กรอบในการชมนมสาธารณะ มดงน

1. ประชาชนมสทธจดใหมและเขารวมการชมนมสาธารณะ 2. ตองเปนการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ 3. ตองไมมวตถประสงคทฝาฝนกฎหมาย 4. ผจดใหมการชมนมตองแจงใหเจาหนาท (ต ารวจหรอทองถน) ทราบลวงหนากอน 3-7 วน เพอประโยชนในการวางแผนและด าเนนการอ านวยความสะดวกใหแกทงผ ชมนมและประชาชนทวไป 5. ผชมนมตองไมกระท าการอนเปนการฝาฝนกฎหมายหรอลวงละเมดสทธและ เสรภาพของบคคลอน 6. เจาหนาทสามารถก าหนดเงอนไขในการชมนมไดหากเชอไดวาการชมนมนนอาจ กอใหเกดความเสยหายตอทรพยสนหรอความไมสงบเรยบรอย 7. เจาหนาทมอ านาจหามหรอจ ากดการชมนมทเปนการบกรกทรพยสนของผอนหรอ ทดนหรอสงปลกสรางทมความส าคญตอประวตศาสตร โบราณคด วทยาศาสตรและ สถาปตยกรรม จงอาจกลาวไดวา แมการชมนมสาธารณะเปนการแสดงออกตามวถทางในระบอบประชาธปไตย แตการชมนมสาธารณะไมวาจะเปนทใดในโลก ตองเปนการชมนมโดยสงบเทานนจงจะไดรบการคมครอง โดยในระหวางการชมนมนน ผชมนมตองพงระวงวาตองไมกระท าการตามอารมณ เพราะอาจลวงละเมดสทธเสรภาพของบคคลอน หรออาจกอใหเกดอนตราย ความเดอดรอนเสยหาย หรอความร าคาญแกบคคลอนได ไมวาจะเปนการปดกนการจราจรอยางอน

21

ทผานเขาไปในบรเวณทชมนม เพราะการกระท าเหลาน ลวนแลวแตไมชอบดวยกฎหมายและละเมดสทธเสรภาพของบคคลอนทงสน31 หลกนตธรรมและหลกนตรฐในการบงคบใชกฎหมายส าหรบการชมนมสาธารณะ โดยทวไป การชมนมสาธารณะมหลกการภายใตหลกนตธรรมและหลกนตรฐ ทส าคญอย 6 ประการ ซงใชบงคบทงตอกลมผชมนมและตอเจาหนาทของรฐและเพอคมครองสทธของบคคลทสาม ดงน หลกการท 1 ขอสนนษฐานในทางทเปนคณตอการจดการชมนม (Presumption in

Favors of Holding Assemblies) เสรภาพในการชมนมโดยสงบและสนตเปนสทธเสรภาพ ขนพนฐาน (Fundamental Right) ทบคคลควรม โดยปราศจากการควบคมกดกน ดงนน ในกรณทไมมบทบญญตหามไวโดยกฎหมายอยางชดแจง ตองสนนษฐานไวกอนวาเปนสงทกระท าได และ ผทปรารถนาจะจดการชมนมในทสาธารณะจะตองไมถกก าหนดใหตองขออนญาตจากรฐกอน นอกจากนน ขอสนนษฐานในทางทเปนคณตอการจดการชมนมนควรจะไดบญญตรบรองไวในกฎหมายอยางชดแจงดวย หลกการท 2 รฐมหนาทในการปกปองคมครองการชมนมทเปนไปโดยสงบ (Peace) หลกการขอนเรยกรองใหรฐมหนาทและความรบผดชอบทจะตองสรางระบบการบรหารจดการทเหมาะสมและเพยงพอ ตลอดจนสรางกระบวนการตางๆ ภายในระบบราชการ เพอใหมนใจไดวาบคคลสามารถมเสรภาพในการแสดงออกและสามารถเขารวมการชมนมโดยสงบไดอยางแทจรงในทางปฏบต การชมนมโดยสงบตองไมอยภายใตการควบคมของระบบราชการและโดยระเบยบกฎเกณฑทหยมหยมไมจ าเปน หลกการท 3 หลกความชอบดวยกฎหมาย (Legality) ขอหามขอจ ากดใดๆ ทบญญตขนเพอควบคมแทรกแซงเสรภาพในการชมนมตองมฐานอางองตามกฎหมายได และกฎหมายนนจะตองสอดคลอง (Compatible) กบกฎหมายระหวางประเทศวาดวยสทธมนษยชน อกทงจะตองมความแนนอนชดเจนเพยงพอทบคคลจะเขาถงและตรวจสอบไดวาการกระท าของตนจะฝาฝนกฎหมายหรอไม และผลของการกระท าทผดกฎหมายนนคออะไร ซงหลกการขอนคอหลกนตรฐนนเอง หลกการท 4 หลกความไดสดสวนหรอหลกความพอสมพอควรแกเหต (Proportionality) หลกการขอนเรยกรองวาขอจ ากดหรอมาตรการใดๆ ทจะใชบงคบกบเสรภาพในการชมนมจะตองไดสดสวนและเปนไปโดยพอสมพอควรแกเหต หมายความวา รฐตองใชมาตรการทมความรนแรงหรอ

31 ภาสพงษ เรณมาศ, อางแลว, หนา 2.

22

ผลกระทบนอยทสดกอน ในกรณทมาตรการทมผลกระทบนอยทสดไมเปนผลจงเพมระดบของ การด าเนนการใหเขมขนขนตามล าดบ สวนการสลายการชมนมนนใหถอเปนมาตรการสดทาย ทจะกระท า เพราะเหตวาเปนการท าลายเสรภาพในการแสดงความคดเหนของผชมนม หลกการขอนเรยกรองใหเจาหนาทผมอ านาจในการสงการตองใชดลยพนจและวจารณญาณในการวนจฉยสงการดวยความระมดระวงส าหรบขอเทจจรงแตละกรณ ไมใชวธการแบบรทน (routine) หรอออกค าสงแบบเหวยงแห เปนตนวา การออกค าสงหามการเคลอนขบวนทครอบคลมถนนทกสายในเมอง โดยไมพจารณาสถานการณเฉพาะทเปนปญหาอยางแทจรง หลกการท 5 หลกความโปรงใสและธรรมาภบาล (Good Administration) สาธารณชนควรไดรบรขอมลเกยวกบชอและทอยของพนกงานเจาหนาททเปนผมอ านาจในการตดสนใจในเรองของการจ ากดเสรภาพในการชมนมในทสาธารณะและเพอเปนหลกประกนวาสามารถเขาถงขอมลเหลานไดโดยไมมอปสรรคจากระบบงานของรฐ และเปนขอมลทถกตองทนสมยเชอถอได จงควรมการบญญตเรองนไวในกฎหมายดวย หลกการท 6 หลกความเสมอภาค (Non - Discrimination) หลกการขอนมงรบรองวาบคคลทกคนมสทธในเสรภาพในการชมนม (Right to Freedom of Public Assembly) โดยสงบและสนตอยางเสมอภาคกน ในกฎหมายของรฐและในการปฏบตหนาทของพนกงานเจาหนาทจะตองไมมการเลอกปฏบตตอบคคลหรอกลมบคคลแตกตางกนเพราะเหตความแตกตางของ เชอชาต สผว เพศ ภาษา ความเชอตอศาสนา ทศนะตอการเมอง หรอฐานะทางสงคม ทรพยสน ชาตก าเนด หรอสถานภาพอนๆ หลกความเสมอภาคยงบงคบใชครอบคลมถงเสรภาพในการจดการชมนมและการเขารวมการชมนมสาธารณะโดยสมครใจ ท งโดยปจเจกบคคลและองคการ โดยชนกลมนอยและชมชนทองถนดงเดม โดยบคคลสญชาตของรฐและคนตางดาว รวมตลอดถงบคคลไรสญชาต ไรรฐ ผอพยพ ผลภยและนกทองเทยว กตองไดรบสทธดงกลาวนอยางเสมอภาคเชนเดยวกน นอกจากน รฐตองตระหนกและรบรองวาเดกและเยาวชนกมสทธในการเขารวม การชมนมหรอเปนผจดการชมนมโดยสงบและสนต ทงน ตามความเหมาะสมแกพฒนาการของเดก ในการนกฎหมายอาจก าหนดขอจ ากดบางประการในเรองอายและการไดรบความยนยอมจากผปกครองหรอผ อนบาลตามกฎหมายได ส าหรบเจาหนาทต ารวจและทหารอาจไดรบสทธ ในเสรภาพในการชมนมเชนเดยวกบบคคลทวไป เวนแต การใชสทธนนจะกระทบตอประสทธภาพในการบรหารราชการแผนดนและการจดบรการสาธารณะในหนาทการงานโดยตรง32

32 จนทจรา เอยมมยรา, อางแลว, หนา 3-4.

23

การชมนมสาธารณะในประเทศไทย การชมนมสาธารณะทไดรบการรบรองคมครองโดยรฐธรรมนญ คอ การชมนม ทเปนไปโดยสงบและปราศจากอาวธ กลาวคอ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดบญญตรบรองเสรภาพในการชมนมเอาไวในมาตรา 63 ความวา “มาตรา 63 บคคลยอมมเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ การจ ากดเสรภาพตามวรรคหนงจะกระท ามได เวนแตโดยอาศยอ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย เฉพาะในกรณการชมนมสาธารณะ และเพอคมครองความสะดวกของประชาชนทจะใชทสาธารณะ หรอเพอรกษาความสงบเรยบรอยในระหวางเวลาทประเทศอยในภาวะสงคราม หรอในระหวางเวลาทมประกาศสถานการณฉกเฉนหรอประกาศใชกฎอยการศก ” เมอพจารณาจากบทบญญตของรฐธรรมนญดงกลาวแลว จะพบวา ลกษณะการรบรองเสรภาพในการชมนมน เปนการรบรองเสรภาพอยางมเงอนไข กลาวคอ ถงแมรฐธรรมนญจะยอมรบรองเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ แตกไดบญญตเปดชองในการจ ากดเสรภาพชนดนเอาไวเชนกน โดยสงเกตไดจาก มาตรา 63 วรรคสอง “การจ ากดเสรภาพตามวรรคหนงจะกระท ามได เวนแต โดยอาศยอ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย เฉพาะในกรณการชมนมสาธารณะ และเพอคมครองความสะดวกของประชาชนทจะใชทสาธารณะ หรอเพอรกษาความสงบเรยบรอย ในระหวางเวลาทประเทศอยในภาวะสงคราม หรอในระหวางเวลาทมประกาศสถานการณฉกเฉนหรอประกาศใชกฎอยการศก” ซงสามารถเขาใจไดวาการจ ากดเสรภาพในการชมนมนน จะมไดในกรณตอไปน คอ 1. กรณทมการชมนมในทสาธารณะ เพอคมครองความสะดวกของประชาชนทจะใชทสาธารณะนนๆ 2. เพอรกษาความสงบเรยบรอยในระหวางเวลาทประเทศอยในภาวะสงครามหรอ มการประกาศสถานการณฉกเฉน หรอประกาศใชกฎอยการศก จะเหนไดวา กรณทมการชมนมสาธารณะ เปนกรณหนงทรฐธรรมนญเปดชองใหมการบญญตกฎหมายออกมาจ ากดเสรภาพชนดนได ดงนน หากจะมการตรากฎหมายควบคมการชมนมสาธารณะขนในเบองตน จงตองมใชกฎหมายทมสาระส าคญของเนอหาขดตอรฐธรรมนญแตอยางใด และสมควรทจะศกษาหาแนวทางทเหมาะสมเพอรองรบการใชเสรภาพขนพนฐานดงกลาว33 เนองจากแมบคคลจะมเสรภาพในการรวมตวชมนมในทสาธารณะเพอแสดงออก ซงความคดเหนและความตองการของตน แตการชมนมในทสาธารณะกลางแจงยอมอาจสงผลกระทบตอสทธ

33 ไกรพล อรญรตน, อางแลว, หนา 2-3.

24

เสรภาพ หรอสวสดภาพของบคคลทสาม กระทบตอสขอนามยหรอจตใจของบคคลทวไป รวมทงอาจกระทบตอความมนคงของชาตและความสงบเรยบรอยของบานเมอง

ดงน น การชมนมสาธารณะจงตองเปนการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ โดยเฉพาะการชมนมโดยสงบเทานนทจะไดรบความคมครองภายใตรฐธรรมนญการ ชมนมจะเปนการชมนมโดยสงบ ถาผจดการชมนมมความตงใจหรอเจตจ านงทสนต อยางไรจงถอวาสงบและสนต ตามปกตกฎหมายจะถอวาเปนการชมนมโดยสงบ จนกวาจะมขอเทจจรงหรอพยานหลกฐานชดเจนวา ผจดการชมนมหรอแมแตผเขารวมการชมนมตงใจจะใชหรอยยงสนบสนนใหมการใชความรนแรง หรอมการย วยบงคบขมข ค าวา “สงบ” นนจะตองตความอยางกวางครอบคลมถงพฤตกรรมหรอการกระท าทจะกอใหเกดความร าคาญ หรอการตอบโตบคคลอนทไมเหนดวยในสงทผชมนมก าลงด าเนนการอย และแมแตการกระท าทจงใจขดขวางกจกรรมของบคคลทสาม จากตวอยางทยกมาอาจกลาวไดวา การชมนมทสงบรวมถงวธการตอตานอยางเงยบๆ การดอแพง การไมกระท าสงทตองท า (Passive Resistance) หรอการนงปดลอม (Sit-down Blockade) เกณฑพนฐานเหลาน ทเปนทยอมรบกนวา คอ ลกษณะของการชมนมโดยสงบ จะกอภาระหนาทใหแกรฐในอนทจะตองชวยปกปองคมครองเสรภาพในการชมนมลกษณะเชนนใหด าเนนไปไดโดยตลอด อยางไรกตาม การชมนมโดยสงบอาจถกจ ากดไดในบางสถานการณทมความจ าเปน34 ดงทไดกลาวไปแลว ขอสงเกต ในการน าหลกนตธรรมและหลกนตรฐรวมถงหลกกฎหมายสากลมาประยกตใชในประเทศไทย แมมาตรา 63 วรรคสอง ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 บญญตใหตรากฎหมายจ ากดเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธไดเฉพาะในกรณ การชมนมสาธารณะ เพอคมครองความสะดวกของประชาชนทจะใชทสาธารณะหรอเพอรกษาความสงบเรยบรอย ในระหวางเวลาทประเทศอยในภาวะสงครามหรอในระหวางเวลาทมประกาศสถานการณฉกเฉนหรอประกาศใชกฎอยการศก ซงสอดคลองกบหลกการของนานาอารยประเทศ และขอสงเกตทงหกประการ ดงกลาวขางตนทแสดงใหเหนถงหลกสากลภายใตหลกนตธรรมและหลกนตรฐซงเกยวกบการชมนมในทสาธารณะ ทควรน ามาประยกตใช แตหากจะน าหลกดงกลาวมาประยกตใชในบรบทของสงคมไทย เหนวา มขอส าคญทตองค านงถง 2 ประการ

34 จนทจรา เอยมมยรา, อางแลว, หนา 3.

25

(1) แมเสรภาพในการชมนมสาธารณะจะไดรบการรบรองไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมาตงแตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2489 แตจนถงปจจบน กยงไมเคยมการก าหนดหลกเกณฑการใชเสรภาพนเลย ทงยงไมเคยมการศกษาและใหความรแกประชาชนเกยวกบผลกระทบและความเสยงทอาจเกดขนจากการใชเสรภาพนอยางจรงจง การชมนมสาธารณะทเกดขนตลอดระยะเวลาทผานมา จงเปนไปแบบไรกฎเกณฑ ซงเหนวา ขอเทจจรงดงกลาวมสวนอยางส าคญในการผลกดนใหทศนะ (Perception) ของสงคมทมตอการชมนม สาธารณะไมใหเขาใจอยางคลาดเคลอน หรอใหเปนไปในเชงอตวสย (Subjective) เปนตนวา 1.1 “ควรสงเสรมการชมนมมากกวาการจ ากดเสรภาพในการชมนม” ทงทหลกสากลและ บทบญญตของรฐธรรมนญเองยอมรบถงการจ ากดเสรภาพตงกลาว 1.2 “การชมนมไมจ าเปนตองมกตกา” ทงทหลกสากลและบทบญญตของรฐธรรมนญเอง ยอมรบวาตองมกตกาในเรองดงกลาว 1.3 “กฎหมายทมอยเพยงพอแลว ไมจ าเปนตองมกฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะ อก” ทงทบรรดาประเทศเสรประชาธปไตยทประชาชนมความรความเขาใจเกยวกบสทธเสรภาพของตนเปนอยางด เหนวามความจ าเปนตองตรากฎหมายก าหนด หลกเกณฑการชมนมสาธารณะขนใชบงคบเปนการเฉพาะ 1.4 “เจาหนาทรฐไมควรเกยวของกบการชมนมเพราะเปนการใชเสรภาพตามรฐธรรมนญ” และ“การแจงการชมนมเปนภาระและขดขวางการใชเสรภาพในการ ชมนม” ทงทรฐมหนาทรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมอง และการชมนมเสยงทจะกอใหเกดความไมสงบเรยบรอยในบานเมองขนไดเสมอ แมวาจะเรมตนจากการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธกตาม หลกสากลจงยอมรบวา จ าเปนอยางยงทจะตองใหเจาหนาทของรฐเขามามสวนบรหารจดการความเสยงเชนวานดวย รวมทง เพออ านวยความสะดวกแกประชาชนอนทอาจไดรบผลกระทบจากการชมนม 1.5 “การชมนมเปนการใชเสรภาพตามรฐธรรมนญ คนอนกตองเขาใจและยอมรบวาตน ตองไดรบผลกระทบบาง” ทงทหลกสากลยอมรบวา ผใชเสรภาพในการชมนมมหนาท โดยปรยาย (Implied Duty) ทจะตองชมนมโดยกอใหเกดผลกระทบตอการใชสทธและเสรภาพผอนนอยทสด และตองไมกระท าการใดทเสยงทจะกอใหเกดความ ไมสงบเรยบรอยขนในบานเมอง และมการก าหนดหนาทบางประการใหแกผชมนม และผจดการชมนม เพอเปนกรอบในการใชเสรภาพไมใหลวงล าก าเกนสทธเสรภาพของผอนมากเกนสมควร และไมสรางความไมสงบเรยบรอยขนในบานเมอง35

35 ปกรณ นลประพนธ, อางแลว, หนา 83-84.

26

(2) ส าหรบกระบวนการควบคมดแลการชมนมสาธารณะนน เมอประเทศไทยจดอย ในกลมประเทศทลงนามและใหสตยาบนกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมองแลว สมควรพจารณาก าหนด โดยอาจใชหลกสากลเปนแนวทาง สรปไดดงน 2.1 การจดการชมนม สามารถกระท าไดทงในทสวนบคคลและสาธารณะ 2.2 การจดการชมนมในทสวนบคคลนน สามารถกระท าได โดยไมตองแจงเจาหนาท ผมอ านาจทราบกอน แตการชมนมนน ตองไมเปนการกระท าอนเปนความผดตามกฎหมาย และ ตองไมกอใหเกดความเดอดรอนร าคาญแกบคคลอน โดยเฉพาะอยางยงการใชเสยง และผจดการชมนมตองดแลรกษาความปลอดภยของสถานทชมนมและผเขารวมชมนมดวย 2.3 การคดคานหรอปฏเสธการชมนมสาธารณะนน เจาหนาทผมอ านาจตองมเหตผล อนเชอไดวา การชมนมหรอเดนขบวนน น อาจกระทบตอการรกษาความมนคงของชาต ความปลอดภยสาธารณะ การรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชน การคมครองสาธารณสขหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอการคมครองสทธและเสรภาพของบคคลอน (แตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบปจจบน จ ากดเฉพาะเพอคมครองความสะดวกของประชาชน ทจะใชทสาธารณะหรอเพอรกษาความสงบเรยบรอยในระหวางเวลาทประเทศอยในภาวะสงครามหรอ ในระหวางเวลาทมประกาศสถานการณฉกเฉนหรอประกาศใชกฎอยการศกเทานน) 2.4 เจาหนาทผมอ านาจ สามารถก าหนดเงอนไขในการชมนมหรอเดนขบวนในทสาธารณะได เพอประโยชนในการรกษาความสงบเรยบรอย 2.5 เจาหนาทต ารวจ มอ านาจหนาทในการควบคมดแลการชมนมหรอเดนขบวน ในทสาธารณะ ใหเปนไปดวยความสงบเรยบรอย และมอ านาจสงใหผรบผดชอบการชมนมหรอเดนขบวนในทสาธารณะ ด าเนนการอยางใดอยางหนง ในระหวางการชมนมหรอเดนขบวนได เพอรกษาความสงบเรยบรอยและการอ านวยการจราจรใหไดรบผลกระทบจากการชมนมหรอเดนขบวนนอยทสด 2.6 การชมนมหรอการเดนขบวน ตองเปนระเบยบเรยบรอยและไมฝาฝนเงอนไข ทเจาหนาทผมอ านาจก าหนด 2.7 ผเขารวมการชมนม ตองเขารวมการชมนม โดยสงบและปราศจากอาวธ ปฏบตตามเงอนไขทเจาหนาทผมอ านาจก าหนด และไมกอใหเกดคามไมสงบเรยบรอยใดๆ ขน 2.8 หากผเขารวมการชมนมหรอเดนขบวนผใด กอใหเกดความไมสงบเรยบรอยขน ในระหวางการชมนมหรอเดนขบวน อาจตองรบผด หากเขาองคประกอบของความผดฐานใด ฐานหนง ตามกฎหมายทมโทษทางอาญา

27

2.9 เจาหนาทต ารวจ มอ านาจประกาศก าหนดใหพนททผเขารวมการชมนมหรอเดนขบวนกอใหเกดความไมสงบเรยบรอยเปนพนทควบคม และมอ านาจหามมใหผใดเขาไป ในพนทดงกลาว และสงใหผทอยในพนทควบคม ยตการกอใหความไมสงบและออกมาจากพนทควบคม ในการน เจาหนาทต ารวจมอ านาจตรวจคน ควบคมตวบคคล หรอยดหรออายดทรพยสน ทมเหตอนเชอไดวาเกยวของกบการกระท าความผด และมอ านาจใชก าลงไดเทาทจ าเปนและสมเหตสมผล เพอประโยชนในการรกษาความสงบเรยบรอยในพนทควบคม ซงตองพจารณาจากขอเทจจรงเปนกรณๆ ไป 2.10 โดยทการชมนมในทสาธารณะ เปนสทธของประชาชนในระบอบประชาธปไตย สมควรมการน าหลกการตางๆ ทจะน ามาบญญตเปนกฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะ ออกรบฟงความคดเหนของประชาชน โดยการท าประชาพจารณในเวทสาธารณะกอนทจะลงมอยกรางกฎหมายตอไป ทงน เพอใหกฎหมายนสอดคลองกบความตองการทแทจรงของสงคม36 บทสรป การชมนมสาธารณะโดยสงบและปราศจากอาวธเปนเสรภาพขนพนฐานของประชาชนและเปนหลกสากลทไดรบการรบรองโดยกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง แตมขอสงเกตวา กตการะหวางประเทศดงกลาวรบรองเสรภาพดงกลาวแบบมขอจ ากด กลาวคอ รฐสามารถตรากฎหมาย จ ากดเสรภาพดงกลาวไดเพอประโยชนในการรกษาความมนคงของชาต (National Security) หรอความปลอดภยสาธารณะ (Public Safety) การรกษาความสงบเรยบรอย ของประชาชน (Public Order) การคมครองสาธารณสขหรอศลธรรมอนดของประชาชน (Protection

of Public Health or Morals) หรอการคมครองสทธและเสรภาพของบคคลอน (Protection of the

Rights and Freedoms of Others) เหนวา การทกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมองรบรอง เสรภาพดงกลาวแบบมขอจ ากดสบ เนองจากเหตผลทวา การชมนมโดยเฉพาะการชมนมในทสาธารณะ นอกจากจะเปนการรอนสทธและเสรภาพของผอนทจะใชทสาธารณะแลว ยงมความเสยงทจะกอใหเกดความไมสงบเรยบรอยขนในสงคมไดตลอดระยะเวลาการชมนม ดงน น อยางนอยทสด ผเกยวของกบการชมนมในทสาธารณะ อนไดแกผจดการชมนมและผรวมชมนม รวมทงหนวยงานของรฐทมหนาทรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมอง จงมหนาททจะตอง “รวมกน” บรหารจดการความเสยงดงกลาว และด าเนนการเพอมใหการชมนมสาธารณะนน มผล

36 ปกรณ นลประพนธ, กฎหมายวาดวยการชมนมในทสาธารณะของตางประเทศ, http : www.lawreform.go.th,

หนา 51-52.

28

เปนการรอนสทธและเสรภาพของผอนทจะใชทสาธารณะนน เกนสมควรแกเหต รวมทงควรรวมกนก าหนดแนวทางการใชเสรภาพในการชมนมในทสาธารณะใหชดเจน และก าหนดหนาทของผจดการชมนม ผรวมชมนม และหนวยงานของรฐทมรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมอง ในการรวมกนบรหารจดการความเสยง ทอาจเกดขนจากการชมนมในทสาธารณะ โดยหนาทดงกลาว ตองไมเปนอปสรรคตอการชมนมในทสาธารณะนนดวย อยางไรกด ในกรณทการชมนมสาธารณะนน เปนการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธและปฏบตตามกฎหมายอยางเครงครดแลว เจาหนาทรฐคงท าไดเพยงการดแลความเรยบรอยใหแก ผชมนมและอ านวยความสะดวกใหแกประชาชนอนทจะใชทสาธารณะ โดยสะดวกเทานน จะใชก าลงเขายตการชมนมดงกลาวโดยทนทมได แตถาการชมนมไมชอบดวยกฎหมายหรอกอใหเกดความไมสงบเรยบรอยขนในบานเมอง ผกระท าตองรบผดเปนการสวนตว และหากมกฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะตราขนใชบงคบ กควรใหอ านาจแกเจาหนาทรฐมอ านาจใชดลพนจ เพอพจารณาการใชก าลงเขายตการชมนมดงกลาวไดทนทตามควรแกกรณภายใตหลกความจ าเปน (Necessity) และหลกสดสวน (Proportionality) อนเปนหลกนตธรรมและนตรฐทเปนทยอมรบในทางสากล นนเอง ขอเสนอแนะ (1) โดยทมาตรา 63 วรรคสอง ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 บญญตใหตรากฎหมายจ ากดเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธได เฉพาะในกรณการชมนมสาธารณะ เพอคมครองความสะดวกของประชาชนทจะใชทสาธารณะหรอ เพอรกษาความสงบ เรยบรอยในระหวางเวลาทประเทศอยในภาวะสงครามหรอในระหวางเวลาทมประกาศสถานการณฉกเฉน หรอประกาศใชกฎอยการศก และปจจบนยงไมมกฎหมายคมครองความสะดวกของประชาชนทจะใชทสาธารณะในระหวางทมการชมนมสาธารณะโดยตรง ขณะทมกฎหมายวาดวยการชมนมในระหวางเวลาทมประกาศสถานการณฉกเฉนหรอประกาศใชกฎอยการศกแลว สมควรทจะมการตรากฎหมายดงกลาวขนเพอใชบงคบโดยตรง และโดยทประเทศไทยเปนภาคโดยสมบรณของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ดงน น การพจารณาและบงคบใชกฎหมายเทาทมอย รวมทงการใชดลยพนจของเจาหนาทของรฐ ส าหรบการชมนมสาธารณะ จงควรสอดคลองเปนไปในแนวทางเดยวกบหลกประเพณสากล หลกนตธรรมและหลกนตรฐ และกฎหมายของกลมประเทศทลงนามและใหสตยาบนกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมองเชนเดยวกบประเทศไทย โดยเนนวตถประสงคหลก 2 ประการ คอ การบรหารความเสยงทอาจเกดขนจากการชมนมสาธารณะกบการอ านวยความ

29

สะดวกแกประชาชนอน ทจะใชทสาธารณะหรอเพอใหไดรบผลกระทบตอการชมนมสาธารณะนอยทสด (2) โดยทสงคมไทยยงไมตระหนกถงความเสยงและการบรหารความเสยงทอาจเกดขนจากการชมนมสาธารณะ และการอ านวยความสะดวกแกประชาชนอนทจะใชทสาธารณะหรอเพอใหไดรบผลกระทบตอการชมนมสาธารณะนอยทสด ทงกอน ระหวาง และหลงการชมนมสาธารณะ สมควรทรฐจะสงเสรมและใหความรทถกตองแกประชาชนเกยวกบการใชสทธและเสรภาพของประชาชน ตลอดจนผลกระทบและความเสยงจากการใชสทธเสรภาพตางๆ กอนทจะผลกดนรางกฎหมายเกยวกบการชมนมสาธารณะตอไป มฉะนน รางกฎหมายอาจไมเปนทยอมรบจากฝายตางๆ37 (3) โดยทปจจบน ยงไมมกฎหมายวาดวยการควบคมการชมนมสาธารณะโดยตรง จงสมควรบญญตกฎหมายวาดวยการควบคมการชมนมสาธารณะ โดยใหมบทบญญตทครอบคลมเกยวกบวธการหรอขนตอนการใชสทธและเสรภาพในการชมนมสาธารณะของประชาชนขน เพอสรางความชดเจนใหกบประชาชนทตองการชมนมสาธารณะ และเพอประโยชนของเจาหนาทรฐ ในการควบคมและอ านวยความสะดวกใหแกผชมนม นอกจากน เนอหาของกฎหมายทจะบญญตขนนน ควรทจะมความชดเจน มความเหมาะสมและไมเปนการจ ากดสทธและเสรภาพของประชาชน มากเกนกวาเหต โดยอาจยดเอากฎหมายควบคมการชมนมสาธารณะของประเทศประชาธปไตยอนๆ เปนตวอยางและเปนแนวทาง ตามทไดน าเสนอไวแลวน ามาปรบปรงใหสอดคลองกบสภาพสงคมและวฒนธรรมของประเทศไทย ตอไป (4) โดยทปจจบน กยงไมมกฎหมายรองรบการใชอ านาจของเจาหนาทของรฐ ในการยตการชมนมหรอสลายการชมนมสาธารณะโดยตรง จงควรบญญตกฎหมายทใหอ านาจในการยตการชมนมหรอสลายการชมนมสาธารณะโดยเจาหนาทของรฐขน โดยใหมบทบญญตทครอบคลม โดยก าหนดถง ขนตอนหรอมาตรการในการสลายการชมนมสาธารณะทมความชดเจนและมความเปนสากล รวมถงควรก าหนดความรบผดของเจาหนาทรฐ อนเกดจากการสลายการชมนมสาธารณะทไมเปนไปตามมาตรการทก าหนดเอาไว ทงน เพอใหเปนหลกประกนแหงสทธและเสรภาพของประชาชน ภายใตการปกครองระบอบประชาธปไตย และเพอปองกนมใหเจาหนาทรฐ ใชอ านาจ ในการสลายการชมนมตามอ าเภอใจและโดยไมมขอบเขต อนขดแยงกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบปจจบน38

37 ปกรณ นลประพนธ, การตรากฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะ, หนา 86. 38 ไกรพล อรญรตน, อางแลว, หนา 5.

30

(5) อยางไรกดการพจารณาออกกฎหมายตามขอ (3) และ(4) ขางตนนน รฐบาลและรฐสภาไทยนน ควรจะตองพจารณาความส าคญ เหตผลและความจ าเปนอยางแทจรงของกฎหมายทจะตราขนใชบงคบ ทงน โดยค านงถงสทธและเสรภาพขนพนฐานของประชาชน ส าหรบการชมนมสาธารณะ ภายใตการปกครองระบบประชาธปไตย รฐธรรมนญและกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (ICCPR) ประกอบกบหลกนตธรรมและนตรฐ ส าหรบการมเหตผลอนชอบธรรมและชอบดวยกฎหมาย ในการออกกฎหมายหรอขอจ ากดสทธและเสรภาพ ในการชมนมสาธารณะ (Legitimate Grounds for Public Restriction) ของประชาชน ดงน 5.1 เพอความสงบเรยบรอยของสงคม (Public Order) 5.2 เพอความปลอดภยของสงคม (Public Safety) 5.3 เพอคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน (Civil Liberty) 5.4 เพอปกปองศลธรรมอนดของประชาชน (Moral Protection) และ 5.5 เพอความมนคงปลอดภยของประชาชน (Public Security)

31

บรรณานกรม

ภาษาไทย หนงสอและบทความ

กลพล พลวน , สทธมนษยชนในสงคมไทย (พมพครงท 1).

ไกรพล อรญรตน, กฎหมายควบคมการชมนมสาธารณะ: พฒนาการอกขนหนงของการชมนมในประเทศไทย, http: www.pub-law.net. ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 11/2549.

จนทจรา เอยมมยรา, เสรภาพในการชมนมในทสาธารณะ : หลกทวไปและขอจ ากด, http:

www.enlightened-jurists.com.

ปกรณ นลประพนธ, การตรากฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะ, AULJ Vol.III December,

2012. ปกรณ นลประพนธ, กฎหมายวาดวยการชมนมในทสาธารณะของตางประเทศ, http : lawreform.go.th.

ฝายพฒนากฎหมาย ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, การชมนมสาธารณะ (Public Assembly), http:

www.pub-law.net.

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. พระราชบญญตกฎอยการศก พ.ศ.2457. พระราชก าหนดการบรหารราบการในสภาวการณฉกเฉน พ.ศ.2548. พระราชบญญตการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร พ.ศ.2551. ภาสพงษ เรณมาศ, เสรภาพในการชมนม (Freedom of Assembly) ตามรฐธรรมนญ, http:

www.pub-law.com.

ศรพล กศลศลปวฒ, เสรภาพในการชมนมกบการสลายการชมนมของผบงคบใชกฎหมาย, http:

www.blogging.com : พ.ต.อ. ดร. ศรพล กศลศลปวฒ. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550. รายงานผลการพจารณาศกษาและรวบรวมขอมล กรณเหตการณสลายกลมผชมนม เมอวนท 7 ตลาคม พ.ศ.2551 โดยคณะกรรมาธการยตธรรมและการต ารวจ วฒสภา. หยด แสงอทย , ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไป “กรงเทพมหานคร : ส านกพมพประกายพรก , พ.ศ. 2535. วรพจน วศรตพชญ , สทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญชน , พ.ศ. 2555). ภาสพงษ เรณมาศ, เสรภาพในการชมนม (Freedom of Assembly) ตามรฐธรรมนญ, http:

www.pub-law.com.

32

ภาษาองกฤษ

กฎหมายและกตการะหวางประเทศ American convention on Human Rights.

The Universal Declaration of Human Right 1948) (UDHR) มาตรา 20(1).

International Covenant on civil and Political Right 1966) (ICCPR).

European convention on Human Rights (ECHR).

Law of the People’s Republic of China on Assembles, Processions and

Demonstration.

The Nouveau Code Penal.

Magna Carta 1215.

Public Ordir Act 1986.

US Constitution and the First Amendment to the Constitution of the United States.