5. modulua: laborategik o oinarrizk o lanak · 2013-05-06 · l a n bi de h ez i ket a k o z i kl o...

LANBIDE HEZIKETAKO ZIKLOEN

PROGRAMAZIOA

PROGRAMACIÓN DE LOS CICLOS FORMATIVOS DE FORMACIÓN PROFESIONAL

O S A S U N A

FARMAZIAKO ETA PARAFARMAZIAKO TEKNIKARIA

5. modulua: Laborategiko Oinarrizko Lanak

L A N BI DE H EZ I KET A K O Z I KL O EN

PR O G RA M A Z I OA

OSASUNA

PR OG RA MA CI ÓN DE L OS C ICL OS F O RM A T IV OS DE F OR MA CI ÓN P R OF ES I ON A L

FARMAZIAKO ETA PARAFARMAZIAKO TEKNIKARIA

5. modulua: Laborategiko Oinarrizko Lanak

Argitalpena: 1., 2010eko martxoa

© Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioa. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saila

Egileak: Miren Lejarza Bilbao

Beatriz Zamacola Basauri

Edizioa eta koordinazioa: Víctor Marijuán Marijuán KUALIFIKAZIOEN ETA LANBIDE HEZIKETAREN EUSKAL INSTITUTUA INSTITUTO VASCO DE CUALIFICACIONES Y FORMACIÓN PROFESIONAL www.kei-ivac.com

Diseinua eta maketazioa: TRESDETRES

Lege-gordailua: BI-3338-09

http://www.kei-ivac.com/

http://www.kei-ivac.com/

AURKIBIDEA

UD-EN SEKUENTZIAZIOA ETA DENBORALIZAZIOA 04 or.

Orduak: 231 Unitateen kop.: 9

Esku artean duzun argitalpen hau lanean ari diren lankideek landu dute.

Edozein gairen programazioa oso lan pertsonala da, irakasle bakoitzaren esperientzian oinarritua eta, horrenbestez, subjektiboa. Premisa hori kontuan izanik, programazioa aztertzera eta egoki baderitzozu kontsultarako material gisa erabiltzera gonbidatzen zaitugu. Zure irakasle-lana bideratu dezakeen gida gisa ere baliagarria izan dakizuke.

Izan ditzakeen mugak aintzat hartu badira ere, heziketa-ziklo berrien OCDak abiapuntu izanik sortu eta diseinatu da, eta EAEn curriculum-diseinuaren eta irakaskuntza- programazioaren arloan indarrean dagoen legeria hartu da kontuan (otsailaren 26ko 32/2008 Dekretua).

Erabilgarria izan dakizun espero dugu, eta, aldi berean, egileek lan honetan egindako ahalegina eskertzen dugu.

0. unitate didaktikoa: 0 Moduluaren aurkezpena 05 or.

1. unitate didaktikoa: 1 Substantzia kimikoen manipulazioa eta konposizioa 07 or.

2. unitate didaktikoa: 2 Substantziak parametro fisikoen eta kimikoen bidez zehaztea 13 or.

3. unitate didaktikoa: 3 Disoluzioak prestatzea 18 or.

4. unitate didaktikoa: 4 Disoluzioa zehaztea eta prestatzea 23 or.

5. unitate didaktikoa: 5 Substantzien bereizte mekanikoa 25 or.

6. unitate didaktikoa: 6 Konposatuen bereizte difusionala 30 or.

7. unitate didaktikoa: 7 Laginak hartzean eta prozesatzean protokoloak aplikatzea 35 or.

8. unitate didaktikoa: 8 Oinarrizko analisi klinikoak egiteko teknikak aplikatzea 39 or.

9. unitate didaktikoa: 9 Uren analisia 45 or.

Heziketa-zikloa: FARMAZIA ETA PARAFARMAZIA 5. modulua: Laborategiko oinarrizko lanak

OSASUNA

Unitate didaktikoen sekuentziazioa eta denboralizazioa

EDUKI MULTZOAK

UNITATE DIDAKTIKO SEKUENTZIATUAK

IRAUPENA M1 M2 M3 M4 M5

UD0: Moduluaren aurkezpena.

1 h

X

X UD1: Substantzia kimikoen manipulazioa eta konposizioa.

30 h

X

X UD2: Substantziak parametro fisikoen eta kimikoen bidez zehaztea.

28 h

X

X

X UD3: Disoluzioak prestatzea.

35 h

X

X

X UD4: Disoluzioa zehaztea eta prestatzea.

12 h

X

X UD5: Substantzien bereizte mekanikoa.

26 h

X

X UD6: Konposatuen bereizte difusionala.

23 h

X

X UD7: Laginak hartzean eta prozesatzean protokoloak aplikatzea.

30 h

X

X UD8: Oinarrizko analisi klinikoak egiteko teknikak aplikatzea.

29 h

X

X UD9: Uren analisia.

17 h

GUZTIRA

231 ordu

1. multzoa: Laborategiko materialak prestatzea eta mantentzea 2. multzoa: Disoluzioak prestatzea 3. multzoa: Substantziak bereiztea 4. multzoa: Substantziak identifikatzea eta zehaztea 5. multzoa: Laginak hartzea

4

Heziketa-zikloa: FARMAZIA ETA PARAFARMAZIA 5. modulua: Laborategiko oinarrizko lanak OSASUNA

5 UD1: MODULUAREN AURKEZPENA

0. unitate didaktikoa: MODULUAREN AURKEZPENA.

Iraupena: Ordu 1

Ikaskuntzaren helburuak:

1. Moduluaren garapenaren plangintza orokorra ezagutzea, baita taldeko kideak ere. 2. Irakasleak prestakuntza-prozesuaren kudeaketan aintzat hartu eta aplikatuko dituen irizpideak ulertzea. 3. Ikasleak moduluari dagokionez dituen eskubideak eta betebeharrak identifikatzea. 4. Moduluaren unitate didaktikoen arteko eta moduluaren eta beste moduluen arteko lotura nagusiak ulertzea. 5. Norberaren jakintzak identifikatzea, moduluan lortu behar diren jakintzei dagokienez.

EDUKIAK

Multzoak

1 2 3 4 5

PROZEDURAZKOAK

• Zikloko moduluen arteko eta zikloaren eta erreferente dituen kualifikazioen arteko loturak aztertzea. • Diziplinaren, metodologiaren, erlazioen eta antzeko beste gaien inguruan planteatzen diren alderdiak, arauak eta elementuak

identifikatzea, eta euskarri egokian erregistratzea.

KONTZEPTUZKOAK

• Zikloa osatzen duten kualifikazioak, eta moduluarekiko lotura. • Moduluaren ekarpena zikloko helburuak lortzeko garaian. • Moduluaren helburuak. • Modulua eta unitate didaktikoak ebaluatzeko irizpideak.

JARRERAZKOAK

• Taldeko kide guztiengan, baita irakaslearengan ere, desiragarriak diren portaeren inguruan adostasuna lortzearen garrantzia baloratzea.

• Moduluaren garapenean jarraitu beharreko arauak eta irizpideak.



JARDUERA

METODOLOGIA

BALIABIDEAK

ZER egingo dudan edo duten Jarduera mota

Helburu inplikat.

D

NORK NOLA egingo den

ZERTARAKO egingo den

ZEREKIN egingo den

Ir. Ik. J1 Ikasleen eta irakaslearen aurkezpena.

1 10 min.

X X Irakasleak eta ikasleek nork bere burua aurkeztuko dute. Irakasleak iradokiko ditu aurkezpenean interesgarriak izan daitezkeen alderdiak, eta informazio bat edo bestea ematea hautazkoa izango da.

Helburua da hasierako ezagutza lortzea eta gizarte-oztopoak haustea, taldeko kideen arteko komunikazioa erraztearren. Aurreko ikasturtetik sortutako taldea denean, ez da jarduera hau beharrezkoa izango.

Ez da bitarteko berezirik behar.

J2 Programazioa osatzen duten elementuen aurkezpena.

2-4 10 min.

X X Irakasleak programazioa osatzen duten elementuak, ordutegiak eta abar aurkeztuko ditu, eta, horretarako, eskema bat erabiliko du edo baliabide informatiko bidezko aurkezpena egingo du.

Ikasleek moduluaren gaiaren programazioari, egiturari, loturei, denborari eta iraupenei buruzko ikuspegi orokorra jaso beharko dute, besteak beste.

Arbela. Power Point-eko aurkezpena edo antzekoa. Kronogramak. Informazioa duten fotokopiak.

J3 Prestakuntza- prozesuaren kudeaketa gidatuko duten irizpideen eta arauen aurkezpena.

2-3 10 min.

X X Irakatsi eta ikasteko prozesua kudeatzeko erabiliko diren askotariko irizpideak ezagutaraziko ditu irakasleak. Gardenkiez edo beste elementu batzuez lagundutako ahozko azalpena erabiliko du. Hortaz, azterketak zuzentzeko eta ebaluatzeko irizpideak, barne-erregimeneko araudia, diziplina- erantzukizunak, eta abar azalduko ditu. Zalantza guztiak argitzeko denbora-tartea zabalduko da.

Horrela, ikasleek ikasketa, gizarte eta harremanen arloko esparrua ezagutu eta ulertuko dute, eta arauzko esparru horretara moldatu ahal izango dute haien jarduna.

Ikasgelan edo lantegi- ikasgelan egin daiteke jarduera, eta ez da baliabide berezirik behar.

J4-E1 Egin beharreko lanbide-moduluaren gainean ikasleek aurretik dituzten ezagupenen identifikazioa.

5 30 min.

X X Jarduera hori elkarrizketaren bidez garatu ahal izango da, baita ikasleek erantzun beharreko irakaslearen galderen bidez, edo, bestela, ondorio horretarako prestatutako galdera irekien bidez edo erantzun anitzeko galderak dituen galdera sorta baten bidez.

Moduluan garatuko diren edukiei dagokienez, ikasleen abiapuntuko jakintza- maila ezagutu nahi da. Abiapuntuko jakintza hori ezagutzeak programazioa berregituratzeko eta taldearen eta gizabanakoen errealitatera egokitzeko aukera emango dio irakasleari.

Galdera sortak.



OHARRAK

• Nahikoa izango da J1 jarduera moduluetakoren batean egitea. Zikloko taldeak adostu beharko du zein modulutan egingo den. • J4 jarduera mantendu ahal izango da, nahiz eta unitate didaktikoetako bakoitzean hasierako ebaluazioa barnean hartzen duen jarduera egin. Bi jarduera horiek bateragarriak eta osagarriak izango

dira beti. Aurretiazko jakintzetarako lehen hurbilketa izan daiteke, ondoren, unitate bakoitzean abiapuntuko jakintza horretan gehiago sakontzeko. • Modulu honen unitate didaktikoetan, jarduerak irakatsi eta ikastekoak (J) edo ebaluaziokoak (E) izan daitezke. Zenbaitetan, jarduera bera, irakatsi eta ikastekoa ez ezik, ebaluaziokoa ere izan

daiteke. Halakoetan, jarduera hori (Jn-Em) gisa adieraziko da eta hiru motak bilduko ditu. J-en zenbakikuntza (n) eta E-ena (m) elkarrekiko independenteak dira.


8 UD1: SUBSTANTZIA KIMIKOEN MANIPULAZIOA ETA KONPOSIZIOA

1. unitate didaktikoa: SUBSTANTZIA KIMIKOEN MANIPULAZIOA ETA KONPOSIZIOA

Iraupena: 30 ordu IE1. Laborategiko zerbitzu osagarriko instalazioak eta materialak mantentzen ditu, beharrezko baliabideak identifikatuz eta tresna egokiak erabilitako teknika nagusiekin lotuz. IE2. Kontzentrazio jakin bateko disoluzio motak prestatzen ditu, beharrezko kalkuluak egiten ditu eta teknika eta ekipo egokiak erabiltzen ditu.


1. Beira, kortxo, kautxu eta metalezko materialak identifikatzea –ohiko izendapenaren eta eskema edo irudikapen grafikoaren bitartez– eta betetzen duten funtzioarekin lotzea. 2. Laborategiko materialak eta tresnak sailkatzea eta haien funtzioarekin eta erabiltzen diren teknikaren funtsarekin lotzea, prozedura jakin batean erabiltzea justifikatuz. 3. Laborategiko materialak garbitzeko, kontserbatzeko eta esterilizatzeko teknika nagusiak aplikatzea. 4. Substantzia sinple eta konposatu kimiko nagusiak identifikatzea zehaztapen teknikoei buruzko dokumentuekin, betiere behaketaren bidez eta horien propietateekin alderatuta. 5. Konposatu kimikoak nazioarteko arauak erabiliz formulatzeko eta izendatzeko ariketak egitea, eta lotura mota adieraztea, betiere osatzen dituzten elementuen propietateen arabera eta sistema

periodikoan duten kokapenaren arabera. 6. Laborategiko lanean arrisku-egoerak identifikatzea. 7. Laborategiko oinarrizko segurtasun-arauak ezagutzea.

EDUKIAK

Multzoak 1 2 3 4 5

PROZEDURAZKOAK

• Materialen asepsia eta deskontaminazioko teknikak aplikatzea, materialen izaeraren arabera. • Farmazia-laborategian ohikoak diren ekipamenduak identifikatzea eta prestatzea. • Osagai kimikoen formulazioa eta izendegia finkatzea. • Kalkulu matematikoak egitea eta unitateen bihurketa egitea. • Egindakoa dokumentuetan erregistratzea. • Segurtasun- eta higiene-arauak aplikatzea, indarrean dagoen legeriaren arabera.

X X

X X X X

KONTZEPTUZKOAK

• Farmazia-laborategiko tresneria. Material motak. Sailkapena. • Materiala eta ekipamenduak garbitzeko, desinfektatzeko eta esterilizatzeko teknikak eta prozedurak. • Laborategiko segurtasuna eta arriskuen prebentzioa. • Konposatu kimikoak. Sailkapena. Oinarrizko formulazioa.

X X X

X



JARRERAZKOAK

• Laneko arriskuen prebentzioari buruzko araudiarekiko errespetua. • Zorroztasuna terminologiaren eta hizkuntzaren erabileran. • Erantzukizuna materiala zaintzean eta maneiatzean. • Segurtasun eta higieneari buruzko arauekiko errespetua.

X

X X X

JARDUERA

METODOLOGIA

BALIABIDEAK


Helburu inplikat.

D



ZEREKIN egingo den

Ir. Ik. J0. UDaren aurkezpena. 0,5 h X Irakasleak unitate didaktikoaren

ikaskuntza-helburuen berri emango die ikasleei, baita moduluaren gainerako unitateekin duen loturaren berri ere.

Gainerako moduluekiko eta unitateekiko zuzeneko lotura ezagutzeko. Ikasleak aldez aurretik jarrera egokia hartzeko, garatu beharreko lan motarekiko.

OCDa. Modulua osatzen duten unitate didaktikoen sekuentzia.

J1 Laborategiko lanarekin lotzen diren arriskuei buruzko informazioa bilatzea eta bateratzea.

6,7 2,5 h X X Irakasleak bikoteka jarriko ditu ikasleak, eta hauek laborategiko lanarekin lotzen diren arrisku biologikoei eta kimikoei buruzko informazioa bildu beharko dute.

Informazioa aztertu ostean, eta irakasleak gidatuta, erregistratutako informazio guztia bateratu egingo da, eta minimizatzeko erabiliko diren mekanismoak aipatuko dira.

Laborategiko lanarekin lotzen diren arriskuen eta laborategiko jardunbide egokien jakitun izateko.

Internet. Gaiarekin lotzen den bibliografia.

J2 Konposatu kimikoen segurtasun-fitxak eta etiketak aztertzeko praktika gidatua.

4,6,7 3 h X X Ikasleek, bikoteka, laborategian dauden produktu kimikoen zenbait etiketa aztertuko dituzte, eta bertan jasotzen den informazioa atera beharko dute.

Ondoren, irakasleak etiketetan agertzen

Produktu kimikoak erabili aurretik, haien etiketak irakurtzearen garrantziaz jabetzeko.

Produktu kimikoen etiketek eduki beharko dituzten elementuak

Laborategian dauden produktu kimikoak. Internet Laborategiko produktuen segurtasun- fitxak.



den elementuetako bakoitza sakonduko du: piktograma motak, R eta S esaldiak. Ikasleek etiketetan agertzen diren R eta S esaldietako bakoitzaren esanahia aurkitu beharko dute, eta piktograman azaldutakoarekin loturarik baduen egiaztatu beharko dute.

Ondoren, ikasleek produktu horien segurtasun-fitxak aurkituko dituzte, eta produktuaren inguruan duten informazioa aterako dute. Etiketetan agertzen ez dena nabarmenduko dute.

identifikatzeko eta horien esanahia jakiteko. Laborategiko produktuen segurtasun- fitxetan biltzen den informazioa egiaztatzeko.

J3-E1 Kasu praktikoak ebaztea. 6,7 2 h X Irakasleak laborategiko hainbat egoera planteatuko dizkie ikasleei, eta ikasleek aztertu egin beharko dituzte jardun okerrak eta arrisku-iturriak hautemateko Ikasleek planteatutako kasuetako bakoitzean nola jardun behar den azaldu beharko dute.

Laborategiko lanarekin lotzen diren arrisku-iturriak identifikatzeko.

Laborategi batean arriskuak murriztera begira bete beharreko oinarrizko arauak ezagutzeko.

Laborategiko istripu batean nola jardun behar den jakiteko.

Irakasleak emango dituen kasu praktikoak. Internet eta irakasleak emandako bibliografia.

J4 Materiaren konposizioari buruzko azalpena.

5 2 h

2 h

X Moduluaren irakasleak elementu kimiko bakoitzaren taula periodikoan agertzen diren datuak azalduko dizkie ikasleei: elementuen sinboloa, zenbaki atomikoa eta masa atomikoa.Loturaren kontzeptua azaldu ostean, irakasleak konposatu kimikoak formulatzeko IUPACen arauak azalduko ditu.

Materiaren konposizioa ezagutzeko: egitura atomikoa eta lotura kimikoak.

Formulazio kimikoa abiapuntu izanik, konposatu kimiko baten osagaiak identifikatzeko.

Elementuen taula periodikoa

Taula periodikoa. Formulazio kimikoko jarduerak.



3 h

Ondoren, ikasleek konposatu kimikoak izendatzeko eta formulatzeko jarduerak egingo dituzte, eta guztion artean zuzenduko dira.

maneiatzeko.

J5 Garbiketari, desinfekzioari eta esterilizazioari buruzko ideia-zaparrada

3 1 h X X Irakasleak gidatuta, ikasleek garbiketaren, desinfekzioaren eta esterilizazioaren inguruan eta hori lortzeko jarrai daitezkeen tekniken inguruan dituzten ezagutzak adieraziko dituzte.

Ikasleek garbiketaren, desinfekzioaren eta esterilizazioaren terminologiari eta teknikei dagokienez duten ezagutza- maila egiaztatzeko. Garbiketa on baten garrantziaren jakitun egiteko ikasleak.

Ikasgela

J6 Konposatuen deskontaminazio-eragina egiaztatzeko praktika.

3 2 h X Ikasleek eskuak garbitzeko xaboi batek eskuan dauden mikroorganismoak murrizteko duen eraginkortasuna egiaztatuko dute.

Horretarako hazkuntza-ingurune baten gainean jarriko dute eskua xaboiarekin garbitu aurretik eta ondoren. 24 orduko inkubazioaren ondoren, lortzen diren emaitzak egiaztatu eta aztertu beharko dituzte, eta praktikaren fitxa bete beharko dute.

Bestalde, alkoholak, lixibak eta ur oxigenatuak bakterio-hazkuntza batean duten eraginkortasuna egiaztatuko dute. Bakterio-hazkuntza hori hazkuntza- ingurune orokor bateko plaka batean inokulatuta egongo da.

24 orduko inkubazioaren ondoren, lortzen diren emaitzak egiaztatu eta

Zenbait konposaturen deskontaminazio- eragina egiaztatzeko.

Praktikak abiapuntu izanik, eta ondorioak ateratzeko garaian, ikasleen arrazoibidea sustatzeko.

Petri-plakak, Mueller Hinton agararekin. Xaboia, lixiba eta alkohola. Bakterio-hazkuntza.



aztertu beharko dituzte, eta praktikaren fitxa bete beharko dute.

J7 Garbitzeko, desinfektatzeko eta esterilizatzeko metodoei buruzko azalpena.

3 1,5 h X Irakasleak materiala garbitzeko, desinfektatzeko eta esterilizatzeko teknikak azalduko ditu.

Kasuak kasu deskontaminazio- produkturik eta/edo deskontaminazio- teknikarik egokiena hautatzeko.

Power Point-eko aurkezpena.

J8 Laborategiko materialen eta tresnen ezaugarriei buruzko azalpena.

1,2 2 h X Ikasleak taldeetan antolatuko dira eta taldeei laborategiko zenbait material emango zaie. Irakasleak materialen ezaugarriak eta erabilera azalduko ditu.

Tresnen kasuan, irakasleak laborategiaren barruan non kokatzen diren azalduko du, eta horien ezaugarriak zehaztuko ditu.

Laborategian gehien erabiltzen diren materialak eta tresnak eta horien ezaugarriak identifikatzeko eta, hala, egin beharreko lanaren arabera zein hautatu behar duten jakiteko.

Laborategiko materialak eta tresnak. Proiekzio-kanoia.

J9-E2 Konposatu deskoipetzaileak lantzeko praktika gidatua

1,4,6 2 h X Ikasleek, taldetan antolatuta, beirazko materiala garbitzeko erabiltzen diren zenbait konposatu kimiko prestatuko dituzte.

Horretarako, irakasleak egin beharreko urratsak emango dizkie aditzera, eta maneiatuko dituzten produktuen etiketak aurretik irakurtzearen garrantzia nabarmenduko du.

Talde bakoitzak praktika egiteko laborategiko materialik egokiena hautatu beharko du.

Ikasleek esperientzia erregistratzeko fitxa bat bete beharko dute.

Laborategiko tresna bakoitza haren erabilerarekin lotzeko. Laborategiko produktu kimikoak maneiatzearen ondoriozko arriskuak identifikatzeko.

Balantza. Laborategiko oinarrizko materiala. Potasio-hidroxidoa eta 96ºko alkohola.



J10 Laborategiko materiala garbitzeari buruzko informazioa bilatzea.

1,2 1 h

1 h

X Ikasleek, aurreko jarduerako taldeetan antolatuta, J9 jardueran erabilitako materialen eta tresnen erabilera zuzenari buruzko informazioa bilatuko dute, baita horiek garbitzeko teknikei buruzko informazioa ere.

Ondoren, bateratze-lana egingo da, irakasleak gidatuta.

Laborategiko tresna bakoitza deskontaminazio-teknikarik egokienarekin lotzeko.

Internet. Irakasleak eman beharreko bibliografia.

J11 Laborategiko hondakinen kudeaketari buruzko aurkezpena lantzea.

3,6,7 3 h X Ikasleek, lan-taldeetan, laborategiko hondakinen kudeaketari buruzko azalpena prestatu beharko dute.

Aurretik, irakasleak landu beharko dituzten zenbait Prebentzio Ohar Tekniko emango dizkie. Aurkezpenaren ondoren, ikasleek bildutako edukiaren eta lortutako ondorioen inguruko balorazio globala egingo da.

Ikasleek dokumentazio ofiziala maneiatzeko.

Laborategiko lanaren ondorioz sor daitezkeen hondakin motak identifikatzeko, eta horien kudeaketa egokiaren garrantziaz kontzientziatzeko.

Internet Irakasleak emandako bibliografia.

E3 Konposatu kimikoen konposizioarekin eta manipulazioarekin lotzen diren galderak eta kasuak ebaztea.

Guztiak 1,5 h X Ikasleek, bakarka, irakasleak planteatuko dizkien galderak eta kasuak erantzun eta ebatzi beharko dituzte.

Irakatsi eta ikasteko prozesua ebaluatzeko. Ikasleen beharrak hautemateko, ondoren gaia sendotzearren.

Irakasleak prestatutako galderak.

OHARRAK

• J7 eta J9 jardueretan, laborategiko praktikak izanik, irakasleak garbitasunak eta txukuntasunak laborategian duten garrantzia nabarmendu beharko du, eta laborategian lan egitean bete

behar diren segurtasunaren eta higienearen arloko arauak nabarmendu beharko ditu.


14 UD2: SUBSTANTZIAK PARAMETRO FISIKOEN ETA KIMIKOEN BIDEZ ZEHAZTEA

2. unitate didaktikoa: SUBSTANTZIAK PARAMETRO FISIKOEN ETA KIMIKOEN BIDEZ ZEHAZTEA

Iraupena: 28 ordu

IE1. Laborategiko zerbitzu osagarriko instalazioak eta materialak mantentzen ditu, beharrezko baliabideak identifikatuz eta tresna egokiak erabilitako teknika nagusiekin lotuz. IE2. Kontzentrazio jakin bateko disoluzio motak prestatzen ditu, beharrezko kalkuluak egiten ditu eta teknika eta ekipo egokiak erabiltzen ditu. IE4. Substantzia bat identifikatzen du, eta parametrorik garrantzitsuenen neurketarekin eta interpretazioarekin zehazten du.


1. Laborategiko berotze- eta hozte-sistemak prestatzea, eta beroa edo hotza behar duten eragiketetan erabiltzeko elementuak, ekipamenduak eta tresnak ezagutzea. 2. Jarraitu beharreko prozedura ezagutzea eta egin beharreko eragiketak identifikatzea. 3. Neurtu beharreko substantziaren parametroak identifikatzea. 4. Substantzien parametro fisikoak zehazteko neurketa materiala, tresnak eta aparatuak prestatzea. 5. Substantziak identifikatzeko beharrezko ezaugarrien balioak neurtzea (dentsitatea, biskositatea, irakite-tenperatura, fusio-tenperatura, pH-a, kolorea). 6. Behar bezala jardutea, emaitzen kalkuluak egiteko adierazpen matematikoak erabiliz, eta horien zeharkako neurketen bitartez. 7. Grafikoki irudikatzea neurtutako aldagaia eta funtzioa, eta emaitzak lortzeko datuak sartzea.

EDUKIAK

Multzoak

1 2 3 4 5

PROZEDURAZKOAK

• Neurtzeko aparatuak kalibratzea. • Kalkulu matematikoak egitea eta unitateen bihurketa egitea. • Egindakoa dokumentuetan erregistratzea. • Oinarrizko analisi klinikoak egiteko materiala, tresnak eta neurketa-aparatuak prestatzea. • Neurtutako aldagaien eta funtzioaren irudikapen grafikoaren bidez lortzea emaitzak. • Dentsitatea, irakite-tenperatura, fusio-tenperatura, pH-a eta kolorea gisako parametroak neurtzea. • Datuen zeharkako neurketaren bitartez kalkulatzea emaitzak.

X

X X

X X X X

KONTZEPTUZKOAK

• Farmazia-laborategiko tresneria. Manipulazioa eta mantentzea. Aplikazioak. • Tresneria. Lurruntzeko sistemak. • Substantziak identifikatzeko ezaugarriak, hala nola dentsitatea, biskositatea, irakite-tenperatura, fusio-tenperatura, pH-a eta kolorea. • Farmaziako eta parafarmaziako produktuak prestatzeko eta kontrolatzeko beharrezko oinarrizko teknika fisikoak eta kimikoak. • Egin beharreko saiakuntza fisikoen eta analisi kimikoen arabera jarraitu beharreko prozesua. • Irudikapen grafikoak.

X X

X X X X



JARRERAZKOAK

• Laneko arriskuen prebentzioari buruzko araudiarekiko errespetua. • Erantzukizuna materiala zaintzean eta maneiatzean. • Zorroztasuna terminologiaren eta hizkuntzaren erabileran. • Doitasuna eta zorroztasuna prozesuaren garapenean. • Leialtasuna ezarritako protokoloen jarraipena egitean.

X X

X X X

JARDUERA

METODOLOGIA

BALIABIDEAK


Helburu inplikat.

D



ZEREKIN egingo den

Ir. Ik. J0. UDaren aurkezpena. 0,5 h X Irakasleak unitate didaktikoaren ikaskuntza-helburuen berri

emango die ikasleei, baita moduluaren gainerako unitateekin duen lotura ere.



J1 Materiaren egoeraren aldaketei buruzko ideia- zaparrada eta azalpena.

3 0,5 h

1 h

X

X

X Ikasleek emandako erantzunetan oinarrituta, materiaren egoeraren aldaketak irudikatuko dituen eskema egingo du irakasleak ikasgelako arbelean. Eskema horretan prozesuak gauzatzeko energia behar den edo ez den behar emango da aditzera.

Ondoren, irakasleak ikasleengandik bildutako informazioa zehaztu eta zabalduko du, substantzien purutasunarekin lotzeko.

Ikasleek materiaren egoeraren aldaketarekin lotzen diren terminoen esanahiaren inguruan dituzten aurretiazko ezagutzak jakiteko: fusioa, kondentsazioa, lurruntzea...

Ikasgela. Arbela.

J2-E1 Substantzien fusio- puntua zehazteko laborategiko praktika gidatua.

1,2,4,5 2,5 h X X Irakasleak substantzia jakin baten fusio-puntua kalkulatzeko jarraitu beharreko prozedura azalduko die ikasleei.

Ikasleek, taldeetan antolatuta, irakasleak emandako argibideei jarraituko diete, eta 3 aldiz errepikatuko dute esperimentua. Azkenik, lortutako emaitzak txosten batean erregistratuko dituzte, eta egindako praktikaren ondorioak azalduko dituzte.

Fusio-puntuaren eta fusio-tartearen kontzeptuak identifikatzeko. Fusio-tartea eta substantzien purutasuna lotzeko. Praktikak abiapuntu izanik, eta ondorioak ateratzeko garaian, ikasleen arrazoibidea sustatzeko.

Laborategiko materiala: metxeroa, kapilarra, prezipitatu-ontzia, termometroa...



J3-E2 Substantzien irakite- puntua zehazteko laborategiko praktika gidatua.

1,2,4,5 2,5 h X X Irakasleak substantzia jakin baten irakite-puntua kalkulatzeko jarraitu beharreko prozedura azalduko die ikasleei.

Ikasleek, taldeetan antolatuta, irakasleak emandako argibideei jarraituko diete, eta 3 aldiz errepikatuko dute esperimentua.

Azkenik, lortutako emaitzak txosten batean erregistratuko dituzte, eta egindako praktikaren ondorioak azalduko dituzte.

Irakite-puntuaren kontzeptua identifikatzeko. Ezpurutasunek substantzia baten irakite- puntuan duten eragina egiaztatzeko. Praktikak abiapuntu izanik, eta ondorioak ateratzeko garaian, ikasleen arrazoibidea sustatzeko.

Laborategiko materiala: metxeroa, kapilarra, prezipitatu-ontzia, termometroa...

J4 Hozte-kurba lantzeko eta aztertzeko praktika autonomoa.

6,7 1 h X Denborak aurrera egin ahala substantzia bat hozten den kasu batean, substantzia horren beherako tenperaturak jasoko dituen taula bat emango die ikasleei irakasleak.

Ikasleek substantzia horren hozte-grafikoa egin beharko dute, eta gainerako taldekideei azalduko diete.

Bi parametro lotzen dituzten grafikoak egiteko. Grafiko bat abiapuntu izanik, datuak ateratzeko eta ikasleen arrazoitzea sustatzeko.

Paper milimetratua. Ikasgela.

J5 Masak neurtzeko praktika gidatua.

2,3,4 2 h

2 h

X

X

X Irakasleak balantza bat garbitu eta kalibratuko du laborategian, eta hainbat substantzia likidoren zein solidoren masak neurtzeko jarraitu beharreko prozedura erakutsiko du.

Ondoren, ikasleek irakasleak egindako urratsak egingo dituzte eta zenbait substantziaren masak neurtuko dituzte.

Irakasleak jarduera hau baliotuko du eta ikasleei balantzen ezaugarriak argituko dizkie: zuzentasuna, doitasuna, sentsibilitatea, gehieneko karga, gutxieneko karga eta erabileran egiten diren akatsak.

Laborategiko balantzen artean dauden desberdintasunak ezagutzeko. Balantza analitikoak maneiatzean trebetasuna eskuratzeko. Emaitzak behar bezala adierazteko eta tresnaren erroreak zehazteko.

Laborategia eta materiala.

J6 Bolumenak neurtzeko praktika gidatua.

2,3,4 2 h X X Irakasleak laborategian bolumenak neurtzeko tresnak erakutsiko dizkie ikasleei, eta likido baten bolumena beharrezko doitasunarekin neurtzeko modua azalduko die. Ikasleek prozedura errepikatuko dute, eta hainbat likidoren bolumenak neurtuko dituzte.

Bolumena neurtzeko materialak eta horien doitasuna ezagutzeko eta behar bezala erabiltzeko. Laborategiko material bolumetrikoaren erabileran trebetasuna eta doitasuna eskuratzeko.




J7 Dentsitateari buruzko azalpena.

3 2 h

1 h

X

X

Irakasleak dentsitatearen eta biskositatearen kontzeptuak azalduko dizkie ikasleei, eta tenperaturaren eta dentsitatearen eta dentsitatearen eta flotagarritasunaren artean dagoen lotura nabarmenduko du.

Era berean, irakasleak dentsitatea neurtzeko unitateak zein diren azalduko du, eta unitateen bihurketa-faktoreak argituko ditu.

Ikasleek dentsitate-balioak bihurtu egingo dituzte, eta, horretarako, bihurketa-faktoreak erabiliko dituzte. Gero guztion artean zuzenduko dira.

Substantzien dentsitatea tenperaturarekin eta flotagarritasunarekin lotzeko. Substantzia baten dentsitatea behar bezala adierazteko, eta hainbat unitatetan adierazteko gauza izateko.

Ikasgela.

J8-E3 Likido baten dentsitatea zehazteko praktika gidatua.

2,4,5,6 2 h X X Substantzien dentsitatea finkatzeko piknometroak eta dentsimetroak nola erabili behar dituzten azalduko die ikasleei irakasleak. Ondoren, ikasleek dentsimetroak eta piknometroak erabilita likido horien beraien dentsitatea kalkulatuko dute, eta lortutako emaitzak alderatuko dituzte. Emaitza guztiak laborategiko txosten batean islatu beharko dituzte.

Dentsimetroak eta piknometroak behar bezala maneiatzeko, laborategiko gainerako materialak bezalaxe. Hainbat substantzia likidoren dentsitatea esperimentu bidez kalkulatzeko.

Laborategiko oinarrizko materiala. Dentsimetroak eta piknometroak.

J9-E4 Solido baten dentsitatea zehazteko praktika autonomoa egitea eta emaitzak bateratzea.

2,4,5,6 3 h X Irakasleak gorputz solido baten dentsitatea zehazteko jarraitu beharreko protokoloa banatuko die ikasleei –taldeetan antolatuta egongo dira–. Gero, ikasleek protokoloan aditzera ematen dena praktikan jarri beharko dute, eta lortzen dituzten emaitzak jaso egin beharko dituzte.

Talde guztiek objektu beraren dentsitatea zehaztuko dute, eta hainbat metodo erabiliz egingo dute. Amaitzeko, emaitza guztiak bateratu eta aztertu egingo dituzte. Egin dituzten akatsak aztertuko dituzte eta emaitzarik zehatz eta zuzenenak zein izan diren ondorioztatuko dute.

Materiala eta laborategiko ekipamendua behar bezala maneiatzeko. Dentsitatearen kontzeptua ulertzeko.

Laborategiko materiala: probeta, balantza, ur destilatua...



J10 Azidotasunari eta basikotasunari eta konposatuei buruzko azalpena.

3 1 h X Irakasleak ur-disoziazioaren kontzeptua eta azidotasunarekin eta basikotasunarekin duen lotura azalduko die ikasleei marrazki bidez, diagrama bidez,...

Substantzia azidoen, basikoen eta neutroen sailkapena zertan oinarritzen den jakiteko. Taldean pH-aren kontzeptua sartzeko.

Ikasgela Proiekzio-kanoia. Internet.

J11 pH-metroa kalibratzeko praktika gidatua.

4 1 h X X Irakasleak pH-metroa nola kalibratu behar den azalduko die ikasleei.

Gero, ikasle bakoitzak berdin jardungo du.

pH-metroa kalibratzen ikasteko. pH-metroa Kalibrazio-soluzioak.

J12 pH-a neurtzeko praktika autonomoa.

5 1 h X Ikasleek, taldeetan antolatuta, hainbat substantziaren pH-a neurtuko dute: lixibarena, ozpinarena, esnearena,...

pH-a zehazteko, bestalde, pH-a adierazten duen papera eta pH-metroa erabiliko dute. Gero bi metodo horien bidez lortutako emaitzak alderatuko dituzte.

pH-a hainbat metodo bidez neurtzeko. pH-a adierazteko papera. pH-metroa

J13 Fotometriari eta espektrofotometriari buruzko informazioa kudeatzeko eta bateratzeko.

2,3,5 2 h

0,5 h

0,5 h

X

X

X

X

Irakasleak fotometroei eta espektrofotometroei buruzko materiala emango die ikasleei, bikoteka jarrita, horien erabilera eta osatzen dituzten zatiak ondorioztatzeko.

Ondoren, taldeka, bateratze-lana egingo da eta kontzeptuak argitzeko baliatuko da.

Azkenik, irakasleak espektrofotometroaren erabileraren erakustaldia egingo du laborategian.

Kolorimetriaren funtsa ezagutzeko. Fotometroen eta espektrofotometroen zatiak identifikatzeko. Informazioa eraginkortasunez kudeatzeko.

Irakasleak emandako bibliografia. Espektrofotometroa, fotometroa.

OHARRAK

• J2, J3, J5, J6, J8, J9, J11 eta J12 jarduerak laborategiko jarduera praktikoak direnez gero, irakasleak arreta berezia jarriko dio materialaren zaintzari eta materialaren garbitasun

egokiari. Bete beharreko segurtasun- eta higiene-arauak berrikusiko ditu.


19 UD3: DISOLUZIOAK PRESTATZEA

3. unitate didaktikoa: DISOLUZIOAK PRESTATZEA

Iraupena: 35 ordu

IE1. Laborategiko zerbitzu osagarriko instalazioak eta materialak mantentzen ditu, beharrezko baliabideak identifikatuz eta tresna egokiak erabilitako teknika nagusiekin lotuz. IE2. Kontzentrazio jakin bateko disoluzio motak prestatzen ditu, beharrezko kalkuluak egiten ditu eta teknika eta ekipo egokiak erabiltzen ditu. IE4. Substantzia bat identifikatzen du, eta parametrorik garrantzitsuenen neurketarekin eta interpretazioarekin zehazten du. Ikaskuntzaren helburuak:

1. Beira, kortxo, kautxu eta metalezko materialak identifikatzea –ohiko izendapenaren eta eskema edo irudikapen grafikoaren bitartez–, eta betetzen duten funtzioarekin lotzea. 2. Laborategiko materialak eta tresnak sailkatzea eta haien funtzioarekin eta erabiltzen diren teknikaren funtsarekin lotzea, prozedura jakin batean erabiltzea justifikatuz. 3. Laborategiko materialak garbitzeko, kontserbatzeko eta esterilizatzeko teknika nagusiak aplikatzea. 4. Substantzia sinple eta konposatu kimiko nagusiak identifikatzea, ontziak markatzeko sistemen laguntzarekin edo zehaztapen teknikoei buruzko dokumentuekin, betiere behaketaren

bidez eta horien propietateekin alderatuta. 5. Konposatu kimikoak behar bezala sailkatzea, eta multzo funtzionalari eta egoera fisikoari erreparatzea. 6. Disoluzioak zehaztea, haien fase fisikoaren eta kontzentrazioaren arabera. 7. Hainbat kontzentrazio-unitateetan adierazitako disoluzioak prestatzeko beharrezko kalkuluak egitea. 8. Kontzentrazio-unitate bakoitzaren eskakizunen arabera disoluzioa prestatzeko moduak bereiztea, eta disoluzio horiek egiteko beharrezko etapak eta ekipamenduak ezartzea. 9. Disoluzioak eta horien diluzioak prestatzea, masa eta bolumen egokiak neurtzea, eta prestatzeko teknika beharrezko segurtasunarekin aplikatzea. 10. Analisia egiteko beharrezko disoluzioak edo erreaktiboak prestatzea, prozeduraren zehaztapenen arabera. 11. Grafikoki irudikatzea neurtutako aldagaia eta funtzioa, eta emaitzak lortzeko datuak sartzea.

EDUKIAK

Multzoak

1 2 3 4 5

PROZEDURAZKOAK

• Materialen asepsia eta deskontaminazioko teknikak aplikatzea, materialen izaeraren arabera. • Farmazia-laborategian ohikoak diren ekipamenduak identifikatzea eta prestatzea. • Neurtzeko aparatuak kalibratzea. • Kalkulu matematikoak egitea eta unitateen bihurketa egitea. Ehunekoak kalkulatzea. • Hainbat kontzentraziotako disoluzioak prestatzea. • Diluzioak egitea. • Egindakoa dokumentuetan erregistratzea.

X X X

X X X X



PROZEDURAZKOAK

• Segurtasun- eta higiene-arauak aplikatzea, indarrean dagoen legeriaren arabera. • Disoluzioak eta erreaktiboak prestatzea. • Neurtutako aldagaien eta funtzioaren irudikapen grafikoaren bidez lortzea emaitzak.

X X X

KONTZEPTUZKOAK

• Farmazia-laborategiko tresneria. Manipulazioa eta mantentzea. Aplikazioak. • Sistema barreiatu homogeneoak eta heterogeneoak. Ezaugarriak. • Disoluzioak. Ezaugarriak. Disolbagarritasuna. Disolbagarritasunean eragina duten faktoreak. Disoluzioaren abiadura. • Disoluzioak prestatzeko lanak. Neurtzeko unitateen arteko konbertsio eta baliokidetasuneko metodoak. Farmazia-erabilerako

disolbatzaileak. • Kontzentrazio eta unitateen kontzeptua. Pisua/Pisua. Pisua/Bolumena. Bolumena/Bolumena. Molartasuna. Molaltasuna.

Normaltasuna. • Irudikapen grafikoak.

X X X X

X X

JARRERAZKOAK

• Zorroztasuna terminologiaren eta hizkuntzaren erabileran. • Erantzukizuna materiala zaintzean eta maneiatzean. • Segurtasun eta higieneari buruzko arauekiko errespetua. • Doitasuna eta zorroztasuna prozesuaren garapenean. • Leialtasuna ezarritako protokoloen jarraipena egitean.

X X X

X X

JARDUERA

METODOLOGIA

BALIABIDEAK


Helburu inplikat.

D



ZEREKIN egingo den







J2 Hainbat nahasteri buruzko ideia-zaparrada.

5,6 2,5 h X X Irakasleak eguneroko nahasteei eta disoluzioei buruz galdetuko die ikasleei. Disoluzioekin lotzen diren ideia eta kontzeptu batzuk azaltzeko baliatuko du irakasleak: nahaste homegeneoak eta heterogeneoak, kontzentrazioa, eta abar.

Irakasleak ideia-zaparradatik lortutako kontzeptuak arbelean jasoko ditu. Ikasleek, bikoteka, azaldutako ideia guztien laburpena egingo dute, eta talde osoaren artean aztertuko dituzte.

Disoluzioekin lotzen den hiztegiarekin eta terminologiarekin ohitzeko.

Gure inguruneko hainbat motatako disoluzioak identifikatzeko eta horien osagaiak bereizteko.

Ontziak, ura, azukrea, gatza, esnea, ukenduak, xarabeak, gelatina…. Ikasgela eta arbela.

J3 Disoluzioetako kontzentrazioa adierazteko moduei buruzko azalpena.

6,7 3 h X Irakasleak disoluzioen kontzentrazioak aditzera emateko moduak azalduko ditu, eta horretarako zenbait adibide erabiliko ditu.

Molartasuna, molaltasuna, normaltasuna, ehunekoa eta beste kontzeptu batzuk ezagutzeko.

Arbela, Internet.

J4 Disoluzioen problemak ebaztea.

6,7 4 h X Ikasleek, bikoteka, irakasleak emango dizkien disoluzio- problemak ebatzi beharko dituzte. Amaitutakoan, soluzioak bateratu egingo dira, eta, aldi berean, ikasleek azaltzen dituzten zalantzak argituko dira.

Kontzentrazioak eta disoluzioak kalkulatzearen arloko problemak ebaztera zuzenduko diren estrategiak aplikatzeko. Ikasleen artean elkarlana eta laguntza sustatzeko.

Problemen galdera sorta.

J5 Disoluzio batez osatutako sendagaiei buruzko informazioa bilatzea.

6,7 2 h X Ikasleek, bikoteka, sendagai likidoen konposizioa ikertuko dute. Gero, bateratze-lana egingo da,. Irakasleak lortutako emaitzak ñabartuko ditu.

Unitate didaktikoko edukiak eguneroko bizitzan eta lan-ingurunean integratuta daudela hautemateko.

Internet. Irakasleak eman beharreko bibliografia.

J6-E1 Hainbat kontzentraziotako disoluzioak prestatzeko praktika autonomoa.

Guztiak 3 h X Ikasleek, laborategian, sodio-kloruroko disoluzioak prestatuko dituzte hainbat kontzentraziotan, betiere irakaslearen gainbegiratupean. Taldeka, grafikoki irudikatuko dute molen kopurua eta bolumena.

Ikasleek, taldeka, lortutako emaitzak bilduko dituen laborategiko txostena aurkeztuko dute.

Kontzentrazio-unitate bakoitzaren eskakizunen arabera disoluzioa prestatzeko moduak bereizteko, eta disoluzio horiek egiteko beharrezko etapak eta ekipamenduak ezartzeko.

Disoluzioak prestatzen trebatzeko.

Aurreko jardueretan sartutako kontzeptuekin ohitzeko eta emaitzak behar

Laborategiko materiala.



bezala adierazteko. Ikasteko prozesua ebaluatzeko.

J7 Farmazia-erabilerako disolbatzaileei buruzko azalpena.

4 1 h X Irakasleak farmazian lehentasuna duten aplikazioen arabera eta urarekiko afinitatearen arabera sailkatuko ditu disolbatzaileak, eta horien sailkapena azalduko du.

Erabiltzen diren disolbatzaile motak sendagai batzuen prestaketaren eskakizunen arabera bereizteko.

Power Point eta gardenki bidezko azalpena.

J8 Disoluzio-abiadurari eta disolbagarritasunari buruzko azalpena.

5,10,11 3 h X Irakasleak disolbagarritasuna, disoluzio-abiadura eta eragina duten faktoreen kontzeptuak azalduko ditu. Era berean, hainbat konposaturen disolbagarritasunari buruzko grafikoak erakutsiko dizkie ikasleei, eta, aldi berean, horien inguruko galderak egingo dizkie.

Zenbait faktorek disolbagarritasunean eta disoluzio-abiaduran duten eragina ulertzeko.

Grafikoak interpretatzean trebetasuna eskuratzeko.

Gardenkiak. Disoluzio-grafikoak.

J9-E2 Disolbagarritasun- koefizientea kalkulatzeko praktika autonomoa.

4,5,10 4 h

4 h

X

X

Ikasleek, taldeka, azukreak ur hotzetan, ur berotan eta etanolean disolbatzean gutxi gorabehera duen disolbagarritasun-koefizientea zehaztuko dute laborategiko praktika batean. Ondoren, 3 egoera horietan lortutako emaitzak alderatuko dituzte, eta bateratze-lanean topatutako aldeak azalduko dituzte.

Gero, talde bakoitzak azukreak eta gatzak uretan duten disolbagarritasuna islatuko duen disolbagarritasun-kurba landu beharko dute.

Laborategiko praktikan trebetasuna eskuratzeko.

Jakintza teorikoak praktikan jartzeko eta emaitzak interpretatzen jakiteko.


J10 Diluzioen inguruan planteatutako kasuak ebaztea.

7 4 h X Problemak planteatuko zaizkie, ikasleek bikoteka ebatzi ahal izan ditzaten. Amaitzean, taldeek elkarri jakinarazi beharko dizkiote emaitzak.

Kontzentrazioak eta diluzioen bolumenak kalkulatzearen arloko problemak ebaztera zuzenduko diren estrategiak aplikatzeko.

Fotokopiak.

J11-E3 Diluzioen praktika autonomoa.

1,2,3,6,7, 8,9

4 h X Laborategiko praktika batean, kontzentrazio ezagun bateko hasierako disoluzioa abiapuntu izanik (ikasleek beraiek prestatua), irakasleak hainbat diluzio presta ditzaten planteatuko die ikasleei. Bikoteka jarri egin beharko dute. Irakasleak lortu beharreko azken bolumenak eta kontzentrazioak emango ditu aditzera.

Ikasleak diluzioen bolumenak eta kontzentrazioak kalkulatzeko problemak ebaztera zuzentzen diren estrategiak aplikatzen ohitzeko, eta esperimentuekin lotzen diren emaitzak interpretatzen jakiteko.




Disoluzioak eta diluzioak prestatzen trebatzeko, eta unitate didaktikoa garatzean agertutako kontzeptuekin ohitzeko.

Irakatsi eta ikasteko prozesua ebaluatzeko.

OHARRAK

• J6, J9 eta J11 jarduerak laborategiko jarduera praktikoak direnez gero, irakasleak arreta berezia jarriko dio materialaren zaintzari eta materialaren garbitasun onari. Bete beharreko segurtasun- eta

higiene-arauak berrikusiko ditu.


24 UD4 DISOLUZIOA ZEHAZTE ETA PRESTATZEA

4. unitate didaktikoa: DISOLUZIOA ZEHAZTEA ETA PRESTATZEA

Iraupena: 12 ordu

IE1. Laborategiko zerbitzu osagarriko instalazioak eta materialak mantentzen ditu, beharrezko baliabideak identifikatuz eta tresna egokiak erabilitako teknika nagusiekin lotuz. IE2. Kontzentrazio jakin bateko disoluzio motak prestatzen ditu, beharrezko kalkuluak egiten ditu eta teknika eta ekipo egokiak erabiltzen ditu. IE4. Substantzia bat identifikatzen du, eta parametrorik garrantzitsuenen neurketarekin eta interpretazioarekin zehazten du.


1. 2. eta 3. unitate didaktikoetan lortutako ikaskuntzak sendotzea. 2. Autonomia-maila handiagoa lortzea.

EDUKIAK

Multzoak

1 2 3 4 5

PROZEDURAZKOAK

• Materialen asepsia eta deskontaminazioko teknikak aplikatzea, materialen izaeraren arabera. • Farmazia-laborategian ohikoak diren ekipamenduak identifikatzea eta prestatzea. • Neurtzeko aparatuak kalibratzea. • Kalkulu matematikoak egitea eta unitateen bihurketa egitea. Ehunekoak kalkulatzea. • Diluzioak egitea. • Egindakoa dokumentuetan erregistratzea. • Segurtasun- eta higiene-arauak aplikatzea, indarrean dagoen legeriaren arabera. • Disoluzioak prestatzea. • Neurtutako aldagaien eta funtzioaren irudikapen grafikoaren bidez lortzea emaitzak. • Dentsitatea, irakite-tenperatura, fusio-tenperatura, pH-a eta kolorea gisako parametroak neurtzea. • Datuen zeharkako neurketaren bitartez kalkulatzea emaitzak.

X X X

X X X X X

X X X

JARRERAZKOAK

• Zorroztasuna terminologiaren eta hizkuntzaren erabileran. • Erantzukizuna materiala zaintzean eta maneiatzean. • Segurtasun eta higieneari buruzko arauekiko errespetua. • Doitasuna eta zorroztasuna prozesuaren garapenean. • Leialtasuna ezarritako protokoloen jarraipena egitean. • Laneko arriskuen prebentzioari buruzko araudiarekiko errespetua.

X X X

X X


25 UD4 DISOLUZIOA ZEHAZTE ETA PRESTATZEA

JARDUERA

METODOLOGIA

BALIABIDEAK


Helburu inplikat.

D



ZEREKIN egingo den

Ir. Ik. J1-E1 Disoluzioak prestatzeko eta aztertzeko praktika autonomoa.

1, 2 0,5 h

2 h

1 h

1 h

1,5 h

1 h

1,5 h

3,5 h

X

X

X

X

X

X

X

X

Irakasleak jarduera aurkeztuko die ikasleei eta prestatu behar duten disoluzioaren osagaiak zein diren azalduko die.

Ikasleek, bikoteka, solutuak disolbatzailean duen disolbagarritasuna aztertuko dute. Hainbat tenperaturan erabiliko da disolbatzailea. Horrela, disolbagarritasunaren grafikoa landu beharko dute. Gero, osagai horiekin kontzentrazio jakin bat duen disoluzioa prestatuko dute.

Ondoren, hasierako diluzioa abiapuntu izanik, diluzio-bankua prestatuko dute.

Ikasleek diluzioetako bakoitzaren pH-a neurtuko dute, eta pH-a eta kontzentrazioa lotuko dituen kurba landuko dute.

Bestalde, prestatutako diluzioen dentsitatea neurtuko dute.

Azkenik, diluzio bakoitzaren irakite-puntua kalkulatuko dute.

Amaitzeko, ikasleek lortutako emaitzak gainerako ikaskide guztiei azaltzeko aurkezpena prestatu beharko dute.

Laborategiko materialen eta tresnen erabileran trebatzeko. Laborategian lortutako emaitzak aztertzeko eta interpretatzeko. Ikasleen laborategiko lan autonomoa sustatzeko eta beste pertsonei emaitzen berri ematea sustatzeko. Irakatsi eta ikasteko prozesua ebaluatzeko.

Laborategiko tresneria. Emaitzak taldeari aurkezteko proiekzio- kanoia.

OHARRAK

• Jarduera osoa garatzean, irakasleak arreta jarri beharko dio ikasleek laborategiko segurtasun- eta higiene-neurriak betetzeari.


26 UD5: SUBSTANTZIEN BEREIZTE MEKANIKOA

5. unitate didaktikoa: SUBSTANTZIEN BEREIZTE MEKANIKOA

Iraupena: 26 ordu

IE1. Laborategiko zerbitzu osagarriko instalazioak eta materialak mantentzen ditu, beharrezko baliabideak identifikatuz eta tresna egokiak erabilitako teknika nagusiekin lotuz. IE3. Oinarrizko eragiketen bidez bereizten ditu substantzien nahasketak, eta sortzen den prozesuarekin edo aldatzen den aldagaiarekin lotzen du egindako eragiketa.


1. Laborategian hutseko produkzioko ekipamenduak eta presio murriztuko oinarrizko eragiketak egiteko konexioak deskribatzea, baita presioa neurtzeko tresna ere. 2. Laborategiko materialak eta tresnak sailkatzea eta haien funtzioarekin eta erabiltzen diren teknikaren funtsarekin lotzea, eta prozedura jakin batean erabil daitezen justifikatzea. 3. Laborategiko materialak garbitzeko, kontserbatzeko eta esterilizatzeko teknika nagusiak aplikatzea. 4. Nahasketaren osagaien ezaugarriak identifikatzea, bereizteko teknika eraginkorra hautatzearren. 5. Nahasketa baten osagaiak bereizteko edo substantzia bat arazteko gehien erabiltzen diren teknikak zehaztea, eta horien oinarriak deskribatzea, osagaien izaerarekin lotuz. 6. Ekipamendua osatzen duten elementu nagusiak muntatzea eta desmuntatzea, eta zerbitzu osagarriekiko beharrezko konexioak ezartzea, betiere nahasketak bereizteko ekipamenduen planoak

eta eskemak abiapuntu izanik. 7. Muntatzeko tresna edo aparatuen erabilera justifikatzea. 8. Tamaina murrizteko tekniken bitartez, saiakuntza edo analisia egiteko lagin jakin bat prestatzea, agregazioko eta arazketako egoerara egokituz.

EDUKIAK

Multzoak

1 2 3 4 5

PROZEDURAZKOAK

• Farmazia-laborategian ohikoak diren ekipamenduak eta materialak identifikatzea eta prestatzea. • Bereizte-teknikak hautatzeko nahasketa baten osagaiak identifikatzea. • Prozesua muntatzeko tresnak eta aparatuak erabiltzea. • Nahasketak bereiztea. • Egindakoa dokumentuetan erregistratzea.

X X X X X

KONTZEPTUZKOAK

• Tresneria. Laborategiko zerbitzu osagarriak. Lurruntzeko sistemak. Lehortzeko sistemak. Lainoztatzeko ekipamenduak. Iragazteko metodoak. Pikortzeko metodoak.

• Oinarrizko farmazia-eragiketetako oinarri orokorrak eta teknologikoak. • Bereizteko teknikak. Sailkapena. • Bereizte mekanikoak. Ehotzea, bahetzea, iragaztea eta dekantatzea. • Bereizteko prozedura normalizatuak. • Substantziak maneiatzeko teknikak.

X

X X X X X



JARRERAZKOAK

• Zorroztasuna terminologiaren eta hizkuntzaren erabileran. • Doitasuna eta zorroztasuna prozesuaren garapenean. • Leialtasuna ezarritako protokoloen garapenean. • Laborategiko laneko arriskuen prebentzioarekiko interesa.

X X X X

JARDUERA

METODOLOGIA

BALIABIDEAK


Helburu inplikat.

D



ZEREKIN egingo den





J1 Substantzien bereizte mekanikoari buruzko oinarrizko kontzeptuak azaltzea: sailkapena eta tresneria

2,4,5 1,5 h X Irakasleak bereizte mekanikoak definituko ditu (bahetzea, iragaztea, dekantatzea eta zentrifugatzea) eta labur-labur azalduko du horien oinarri diren funts teorikoak. Aurkezpen batez baliatuko da.

Bereizte mekanikoen osotasunaren ikuspegia garatzeko.

Power Point.

J2 Bereizte mekanikoko eragiketei dagozkien kasu praktikoak ebaztea.

2,4,5 2 h X Ebatzi beharreko hainbat kasu planteatuko dizkie irakasleak ikasleei. Ikasleek, gainera, bereizte mekanikoaren definizioa osatu beharko dute. Era berean, bereizte mekanikoaren eragiketetako bakoitza deskribatuko dute, eta haien aplikazioak bereizteko irizpideak hautatuko dituzte.

Informazioa bilatzeko aurreragoko ariketen bideari hasiera emateko.

Irakasleak proposatuko dituen kasu praktikoak.

J3-E1 Bahetzeari buruzko informazioa bilatzea eta eztabaidatzea.

2,4,5,7,8 3 h

4 h

X Ikasleek, taldeka, bahetzeari buruzko informazioa bilatuko dute, eta bahetzearen aplikazio nagusienak islatuko dituen eskema sinplifikatua egingo dute.

Talde bakoitzak bahetzearen aurretiazko faseei eta prozesuan erabilitako ekipamenduei buruzko txostena prestatu eta aurkeztuko dute. Honako alderdiak hartu

Bahetzeko teknikaren ezagutzan sakontzeko.

Elkarlanean jarduteko, ekimenez jarduteko eta ahoz komunikatzeko gaitasuna garatzeko eta ebaluatzeko.

Internet



2 h

beharko dituzte barnean:

- Teknologiaren alorreko afinitateen araberako, funtzionamendu-sistemaren araberako eta beste ezaugarri batzuen araberako sailkapena.

- Ekipamendu bakoitzaren zatien deskribapena eta irudikapen grafikoa.

- Funtzionamenduaren arloko xehetasunak. - Aplikazio zehatzak, elkarketak eta erabiltzeko

arazoak. Talde guztiek ahoz azaldu beharko dute gainerako ikaskideen aurrean txostenaren zatiren bat, irakasleak hautatuta, eta planteatzen zaizkien galderei erantzun beharko diete.

J4 Iragazteari eta horretarako tresneriari buruzko azalpena eta praktika gidatua.

1,2,3,4,5,6,7 2,5 h

2 h

X

X

Irakasleak iragaztearekin lotzen diren edukiak azalduko ditu: tresneria, erabilera,...

Ondoren, iragazki konikoa eta tolestura-iragazkia egiteko modua erakutsiko die ikasleei. Ikasleek iragazki mota horiek egiteko praktikak egingo dituzte.

Ondoren, iragazki bat egiteko eta, gero, disoluzio baten prezipitatua bereizteko praktika planteatuko da. Disoluzio hori aurretik prestatu beharko dute ikasleek irakaslearen argibideei jarraituz.

Landutako eduki teknikoak bereganatzeko eta praktikan jartzeko. Aurreko unitate didaktikoetan landutako edukiak eta trebetasunak sendotzeko.

Power Point. Laborategia eta beharrezko materiala.

J5 Zentrifugazioaren eta dekantazioaren fenomenoei buruzko azalpena.

2,5,7 1,5 h

1 h

X Irakasleak dekantazioa eta zentrifugazioa zertan dautzan azalduko die ikasleei, eta bi prozesu horien artean dagoen lotura argituko du, baita prozesu horietarako materialak eta tresneria ere.

Horretarako, taldea laborategira joango da eta bertan material

Konposatuen bereizte mekanikoko beste metodo batzuk ezagutzeko.

Dekantazio-inbutuak eta hainbat motatako zentrifugadoreak identifikatzeko, haien erabilerarekin lotuz.

Zentrifugadoreak. Dekantazio-inbutuak. Ura eta olioa.



hori ikusi ahal izango dute. Material hori inolako arriskurik gabe erabiltzeko egin beharreko urratsak emango dizkie jakitera irakasleak.

Irakasleak dekantazioaren erakustaldia egingo du ikasleen aurrean. Olio eta urez osatutako nahastea bereiziko du dekantazio-inbutua erabiliz. Prozesuaren errendimendua kalkulatzeko modua azalduko die.

Era berean, zentrifugazio-prozesu baten erakustaldia egingo die.

J6-E2 Dekantazioan oinarritutako praktika autonomoa.

2,3,4,5,7,8 1,5 h X Ikasleek, bikoteka, laborategian erabilitako zenbait koloratzaileren hidrodisolbagarritasun-maila egiaztatuko dute. Prozeduraren errendimendua kalkulatu beharko dute, eta lortutako emaitzak ikaskideen artean bateratzeko lana egin beharko dute.

Dekantazio-inbutuen erabilerarekin ohitzeko.

Koloratzaileak: metileno- urdina, sudan-beltza,... Ura eta olioa. Dekantazio-inbutuak, prezipitatu-ontziak eta material bolumetrikoa.

J7-E3 Zentrifugazioan oinarritutako praktika autonomoa.

2,3,4,5,7,8 0,5 h X Ikasleek azido azetilsalizilikoko konprimitu bat (aurretik pisatua) 10 ml uretan disgregatuko dute eta, ondoren, nahastearen osagaiak bereiziko dituzte zentrifugazioaren bitartez.

Tutuak zentrifugadorean behar bezala banatzen ikasteko, zentrifugadorea desnibelatuta egon ez dadin.

Azido azetilsalizilikoa, ura eta zentrifugadorea.

J8 Bereizte mekanikoari buruzko horma-irudiak egitea.

1,2,5 2 h X Ikasleek ikasitako bereizte mekanikoko metodoak islatu beharko dituzte horma-irudi batean, eta metodo horiek gauzatzeko beharrezkoak diren ekipamenduekin eta materialekin lotuko dituzte.

Horma-irudian prozeduraren deskribapen laburra txertatu beharko dute, baita hainbat aldaera eta aplikazio ere.

Unitate didaktikoan landutako edukiak sendotzeko eta horien ikuspegi orokorra izateko.

Kartoi meheak, argazkiak eta marrazketa-materiala.



E4 Berariazko ebaluazio- proba. Ebaluaziorako galdera sorta

1,2,4,5,7 2 h X Ikasleek, banaka, substantzien bereizte mekanikoko metodo guztiei buruzko hainbat galdera erantzun beharko dituzte, eta irakasleak planteatuko dizkien arlo horretako kasuak ebatzi beharko dituzte.

Ikasteko prozesua ebaluatzeko. Irakasleak prestatutako galderak.

OHARRAK

• J4, J6 eta J7 jarduerak amaitzean, ikasleek esperientzia, eragiketa, emaitza eta ondorio guztiak bilduko dituzten fitxa praktikoak eman beharko dituzte. • Jarduera horiek laborategiko jarduera praktikoak direnez gero, irakasleak arreta berezia jarriko dio materialaren zaintzari eta materialaren garbitasun onari. Bete beharreko segurtasun- eta



31 UD6: KONPOSATUEN BEREIZTE DIFUSIONALA

6. unitate didaktikoa: KONPOSATUEN BEREIZTE DIFUSIONALA

Iraupena: 23 ordu

IE1. Laborategiko zerbitzu osagarriko instalazioak eta materialak mantentzen ditu, beharrezko baliabideak identifikatuz eta tresna egokiak erabilitako teknika nagusiekin lotuz. IE3. Oinarrizko eragiketen bidez bereizten ditu substantzien nahasketak, eta sortzen den prozesuarekin edo aldatzen den aldagaiarekin lotzen du egindako eragiketa.


1. Laborategian erabili beharreko urak bitarteko egokiekin tratatzeko teknikak aplikatzea, eta aplikatutako tekniken printzipioa azaltzea. 2. Laborategiko materialak eta tresnak sailkatzea eta haien funtzioarekin eta erabiltzen diren teknikaren funtsarekin lotzea, prozedura jakin batean erabiltzea justifikatuz. 3. Laborategiko materialak garbitzeko, kontserbatzeko eta esterilizatzeko teknika nagusiak aplikatzea. 4. Nahasketaren osagaien ezaugarriak identifikatzea, bereizteko teknika eraginkorra hautatzearren. 5. Nahasketa baten osagaiak bereizteko edo substantzia bat arazteko gehien erabiltzen diren teknikak zehaztea, eta horien oinarriak deskribatzea, osagaien izaerarekin lotuz. 6. Ekipamendua osatzen duten elementu nagusiak muntatzea eta desmuntatzea, eta zerbitzu osagarriekiko beharrezko konexioak ezartzea, betiere nahasketak bereizteko ekipamenduen planoak

eta eskemak abiapuntu izanik. 7. Muntatzeko tresna edo aparatuen erabilera justifikatzea.

EDUKIAK

Multzoak

1 2 3 4 5

PROZEDURAZKOAK

• Farmazia-laborategian ohikoak diren ekipamenduak eta materialak identifikatzea eta prestatzea. • Materialen asepsia eta deskontaminazioko teknikak aplikatzea, materialen izaeraren arabera. • Bereizte-teknikak hautatzeko nahasketa baten osagaiak identifikatzea. • Prozesua muntatzeko tresnak eta aparatuak erabiltzea. • Nahasketak bereiztea. • Egindakoa dokumentuetan erregistratzea.

X X

X X X

KONTZEPTUZKOAK

• Farmazia-laborategiko tresneria. Manipulazioa eta mantentzea. Aplikazioak. • Tresneria. Zerbitzuko osagarriak. Lehortzeko sistemak. Lainoztatzeko ekipamenduak. Lurruntzeko metodoak. Pikortzeko metodoak. • Bereizte difusionalak. Destilatzea, lurruntzea, erauztea, xurgatzea, kontzentratzea eta lehortzea. • Bereizteko prozedura normalizatuak. • Substantziak maneiatzeko teknikak.

X X

X X X



JARRERAZKOAK

• Zorroztasuna terminologiaren eta hizkuntzaren erabileran. • Doitasuna eta zorroztasuna prozesuaren garapenean. • Leialtasuna ezarritako protokoloen jarraipena egitean. • Laborategiko laneko arriskuen prebentzioarekiko interesa.

X X X X

JARDUERA

METODOLOGIA

BALIABIDEAK


Helburu inplikat.

D



ZEREKIN egingo den





J1 Urari buruzko azalpena. 1 1,5 h X Irakasleak ura disolbatzaile unibertsal egiten duten ezaugarriak azalduko dizkie ikasleei. Horrez gain, uraren kalitate-mailak eta lortzeko erabiltzen diren metodoak ere azalduko ditu.

Irakasleak arazteko metodo bakoitzerako beharrezko ekipamenduen irudiak azalduko ditu.

Uraren propietateak ezagutzeko. Ura arazteko teknikak identifikatzeko.

Ikasgela. Destilazioko, alderantzizko osmosiko eta ioi-elkartrukeko ekipamenduen irudiak.

J2 Ur desionizatua lortzeko praktika gidatua.

1,2,6,7 1 h X X Ikasleek, bikoteka eta irakaslearen gainbegiratupean, ioi- elkartrukeko zutabea ur-hornidurako sarera konektatuko dute, gero prozesuaren emaitzazko ur araztua biltzeko.

Ura arazteko tekniken erabilerarekin ohitzeko.

Erreaktiboen prestaketan erabili ahal izango den behar besteko purutasuneko ura prestatzeko.

Ioi-elkartrukeko zutabea. Konexio-gomak. Ura biltzeko ontzia.

J3 Destilazio bidez ur araztua lortzeko praktika gidatua.

1,2,3,6,7 2 h X X Irakasleak destilazio-ekipamendua osatzen duten elementuak erakutsiko dizkie ikasleei: matrazeak, hozgarria,...

Ondoren, elementuetako bakoitza konektatzeko eta arazteko prozesua egiteko jarraitu beharreko urratsak adieraziko ditu.

Ura arazteko tekniken erabilerarekin ohitzeko. Behin garbituta, laborategiko materialak uretan eragitera zuzendu beharko den behar bezain ur purua prestatzeko.

Destilazio-baloiak. Hozgarri-tutuak. Bunsen metxeroa. Sarea eta tripodea.



Ikasleek, bikoteka, irakasleak emandako argibideei jarraitu beharko diete.

J4 Ur mota bakoitzaren erabilera egokiari buruzko horma-irudiak egitea.

2 2 h X Ikasleek, bikoteka, ur moten laburpena egin beharko dute kartoi mehe batean, eta ur mota bakoitza dagokion erabilerarekin lotuko dute.

Horma-irudiak ikasgelan zintzilikatuko dira.

Ur mota bakoitza erabilera egokiarekin lotzeko.

Kartoi meheak. Pinturak, argazkiak.

J5 Lehortzearekin lotzen den ideia-zaparrada.

2,4,5 2,5 h X X Irakasleak lehortzeari eta lurruntzeari buruz galdetuko die ikasleei: zertan dautza fenomeno horiek? Zer material edo ekipamendu erabili behar da fenomeno horiek gertatzeko? Ezagutzen al duzue erabili ohi den konposatu lehorturen bat?...

Era berean, irakasleak liofilizazio terminoa azalduko die.

Irakasleak arbelean jasoko ditu sortzen diren ideia guztiak. Taldea laborategira joango da eta, bertan, irakasleak lehortzeko ekipamenduak erakutsiko dizkie.

Lehortzearen, lurruntzearen eta liofilizatzearen kontzeptuak jakiteko. Prozedura horietakoren baten mende izan diren gure inguruneko konposatuak identifikatzeko. Lehortzeko eta liofilizatzeko erabili beharreko laborategiko ekipamenduak eta tresnak prozesu horiekin lotzeko.

Arbela. Lehorgailuak eta lehortzeko labeak.

J6-E1 Hainbat elikagairen hezetasuna zehazteko praktika gidatua.

2,3,4,5 2 h X Ikasleek, taldeka, moldeko ogian eta gari-irinean aurki dezakegun hezetasuna zehaztu beharko dute.

Hasteko, moldeko ogiko zati bat eta irin kopuru jakin bat pisatuko dute.

Lehortzeko labean sartuko dituzte bi elementuen ontziak. Ordu erdiz 70-80 ºC-tan egongo dira eta berriro pisatuko dituzte. Prozesu bera errepikatuko da 15 minutu barru, eta pisua aldatzen ez den arte berriro egingo da prozesua.

Gaur egungo legeriak aztertu diren elikagaietarako onartzen dituen hezetasunaren parametroei buruzko informazioa bilatu beharko dute ikasleek, eta legeak ezartzen duena betetzen

Zenbait elikagairen hezetasun-maila egiaztatzeko eta indarrean dagoen legeria betetzen duten ikusteko.

Balantza. Prezipitatu-ontzia. Moldeko ogia. Gari-irina. Lehortzeko labea. Internet



duten egiaztatu beharko dute. Azkenik, lortutako emaitzekin txostena egingo dute, eta gainerako ikaskideei azalduko diete txostenean jasotakoa.

J7 Erauzteko metodoei buruzko azalpena.

4,5 1 h X Irakasleak landareen substantzia aktiboak erauzteko metodoak eta eguneroko bizitzan izango duten erabilera azalduko die ikasleei.

Eguneroko bizitzako erauzte-metodoak eta farmaziaren esparruan duten aplikazioa identifikatzeko.

Ikasgela.

J8-E2 Landareen osagaiak erauzteko praktika autonomoa.

3,4,5 2 h X Ikasleek, bikoteka, hostoetako klorofila eta tearen pigmentuak erauzteari ekingo diote.

Erauzteko metodoak praktikan jartzeko. Erauzteko tekniken erabilgarritasuna ezagutzeko.

Laborategiko oinarrizko materiala. Etanola. Iragazkiak.

J9 Kromatografiari eta elektroforesiari buruzko informazioa bilatzea eta informazioa bateratzeko lana egitea.

2,3,5 4 h

1 h

X

X Ikasleek, lan-taldeetan antolatuta, kromatografiari eta elektroforesiari buruzko informazioa bilatuko dute. Lortzen duten informazioa talde nagusiari azaltzeko lagungarria izango zaien aurkezpena prestatu beharko dute, eta aurkezpen horretan teknika horiek osasunaren esparruan duten erabilera islatu beharko dute.

Bateratze-lana egin ondoren, irakasleak laborategira eramango du talde osoa eta elektroforesiaren ekipamendua erakutsiko die. Erakustaldi bat egingo du ikasleek tokian bertan ikus dezaten nola funtzionatzen duen eta zer emaitza lortzen diren. Horretarako giza seruma erabiliko dute.

Beharrezkoak diren ekipamenduen konplexutasuna dela eta, farmazia guztietan garatzen ez diren bereizte difusionaleko beste teknika batzuk daudela jakiteko.

Internet. Ikasgela. Elektroforesiko tresneria. Giza seruma.

J10 Landare-pigmentuak paper-kromatografia bidez bereizteko praktika autonomoa.

3,4,5 1 h X Ikasleek, bikoteka, erabili beharreko landare-hostoak txikitu egingo dituzte eta prestakina alkoholarekin nahastuko dute. Iragazi ondoren, iragazitakoaren gainean iragazki-papereko tira bat jarriko dute, eta tira horretan zehar landarean dauden osagaiak nola hedatzen diren egiaztatuko dute.

Teknika kromatografikoen funtsa ezagutzeko.

Zerbak edo ziazerbak. Morteroa. Prezipitatu-ontzia eta inbutua. Iragazki-papera. Etanola.



E3 Berariazko ebaluazio- jarduera.

Guztiak 2,5 h X Ikasleek irakasleak planteatzen dizkien galdera teorikoei eta praktikoei erantzun beharko diete. Ondoren, laborategian unitate didaktikoaren barruan landutako bereizte difusionaleko teknikaren bat jarri beharko dute praktikan.

Irakatsi eta ikasteko prozesua ebaluatzeko. Laborategiko materiala. Ebaluazio-orria.

OHARRAK

• J6 eta J7 jarduerak amaitzean, ikasleek esperientzia, eragiketa, emaitza eta ondorio guztiak bilduko dituzten fitxa praktikoak eman beharko dituzte. • Jarduera horiek laborategiko jarduera praktikoak direnez gero, irakasleak arreta berezia jarriko dio materialaren zaintzari eta materialaren garbitasun onari. Bete beharreko segurtasun- eta



36 UD7: LAGINAK HARTZEAN ETA PROZESATZEAN PROTOKOLOAK APLIKATZEA

7. unitate didaktikoa: LAGINAK HARTZEAN ETA PROZESATZEAN PROTOKOLOAK APLIKATZEA

Iraupena: 30 ordu

IE1. Laborategiko zerbitzu osagarriko instalazioak eta materialak mantentzen ditu, beharrezko baliabideak identifikatuz eta tresna egokiak erabilitako teknika nagusiekin lotuz. IE5. Laginak hartzeko ohiko teknikak aplikatzen ditu, eta identifikatzeko, kontserbatzeko eta erregistratzeko prozedura nagusiak jarraitzen ditu. Ikaskuntzaren helburuak:

1. Beira, kortxo, kautxu eta metalezko materiaIak identifikatzea –ohiko izendapenaren eta eskema edo irudikapen grafikoaren bitartez– eta betetzen duten funtzioarekin lotzea. 2. Laborategiko materialak eta tresnak sailkatzea eta haien funtzioarekin eta erabiltzen diren teknikaren funtzionamenduarekin lotzea, eta prozedura jakin batean erabil daitezen justifikatzea. 3. Produktuaren egoera fisikoaren arabera hartzea lagina, eta homogeneotasun-maila egiaztatzea. 4. Laginak hartzeko tresneriaren eta lagina jasoko duen ontziaren egoera egiaztatzea. 5. Lotea, lagina hartu behar den produktua eta laginaren data identifikatzea, baita lagina zuzen markatzeko eta erreferentziatzeko beharrezko datu guztiak ere. 6. Laborategiko sarrera eta kontrol-fitxa osatzea. 7. Laginak hartzeko erabili beharreko materiala identifikatzea, laginaren agregazio-egoera hartu du kontuan, eta prozedura idatzi bati jarraituz hartzea laginak. 8. Arauen arabera beharrezkoak diren laginketa-unitateen kopurua eta laginketa homogeneoa eta adierazgarria lortzeko beharra lotzea. 9. Masa eta bolumena neurtzeko ohiko teknikak aplikatzea, zein unitatetan adierazten den zehaztuz, eta erabiliko den laginaren alikuotarako teknika egokia aplikatzea.

10. Lagina identifikatzeko prozedurak aplikatzea, baita laginaren ezaugarriak babesteko teknikak ere, laborategira garraiatzen den arte.

EDUKIAK

Multzoak

1 2 3 4 5

PROZEDURAZKOAK

• Farmazia-laborategian ohikoak diren ekipamenduak eta materialak identifikatzea eta prestatzea. • Materialen asepsia eta deskontaminazioko teknikak aplikatzea, materialen izaeraren arabera. • Laginak hartzeko protokoloak interpretatzea eta aplikatzea. • Laginak identifikatzeko, kontserbatzeko eta erregistratzeko teknikak aplikatzea. • Laginak eta erreaktiboak biltegiratzeko teknikak aplikatzea. • Laginak, hondakinak eta materialak ingurumenean kalterik eragin gabe ezabatzeko teknikak aplikatzea. • Parametroen emaitzak interpretatzea, laguntzarekin.

X X

X X X X X



KONTZEPTUZKOAK

• Tresneria. Laborategiko zerbitzu osagarriak. Lurruntzeko sistemak. Lehortzeko sistemak. • Materiala eta ekipamenduak garbitzeko, desinfektatzeko eta esterilizatzeko teknikak eta prozedurak. • Laborategiko segurtasuna eta arriskuen prebentzioa. • Laginak. Sailkapena. Lagin motak. • Laginak hartzea. Ekipamenduak, materiala eta ontziak. Laginak hartzeko eskuzko metodoak eta automatikoak. • Laginak hartzeko eta identifikatzeko teknikak. Laginak ontziratzeko, garraiatzeko, markatzeko eta egokitzeko sistemak. • Laginak ezabatzeko teknikak. Diluzioa. Kontzentrazioa. Neutralizazioa. Lurruntzea. Nahasketa. Erraustea. Birziklatzea. • Datu pertsonalak babestea. Sekretu profesionala.

X X X

X

X X X X

JARRERAZKOAK

• Garbitasuna eta doitasuna teknikak garatzean. • Diskrezioa informazioa maneiatzean. • Zorroztasuna emaitza analitikoen txostenak egitean. • Laborategiko arrisku-egoeretan erantzuteko gaitasuna. • Norbera eta ingurumena babesteko bitartekoen balorazio positiboa.

X X X X X

JARDUERA

METODOLOGIA

BALIABIDEAK


Helburu inplikat.

D



ZEREKIN egingo den





J1 Laginak hartu edo erauzi aurretik, lagina hartzean eta lagina lortu ostean jarraitu beharreko prozedurei buruzko azalpena.

1,2,5,6,8, 10

2 h X Irakasleak edozein lagin hartu aurretik bete beharreko prozedura administratiboak, lagin biologikoak hartzeko prozedura orokorrak eta laginak garraiatzeko eta laborategian sarrera-erregistroa egiteko prozedurak azalduko ditu.

Emaitzetan erroreak agertzea saihesteko garaian, aurreanalisiko fase zuzen baten garrantzia jakiteko.

Ikasgela.



J2 Lagina hartzearen roll playing egitea.

1,5,6 4 h X Ikasleek, taldeka, roll-playing bat prestatuko dute. Lagina hartu aurretik egin beharreko urrats guztiak antzeztuko dituzte (lagina edonolakoa izanik ere). Nolanahi ere, haien antzezpenean hainbat errore sartuko dituzte, eta gainerako ikaskideek errore horiek hauteman egin beharko dituzte.

Laginak hartzeko prozedurarekin ohitzeko eta prozesuetan egin daitezkeen ohiko erroreak identifikatzeko.

Ikasgela.

J3-E1 Lagin motei buruzko azalpena egitea eta, ondoren, horma-irudi bat egitea.

7 5,5 h X X Irakasleak ohikoenak diren laginei buruzko azalpena egingo du. Ondoren, ikasleek, taldeka, lagin bakoitzaren konposizioa ez ezik, laginean lortu ohi den informazioa islatuko duen horma-irudia egingo dute (3 talde: odola, gernua eta beste batzuk).

Osotasun batean hiru kontzeptu biltzeko eta bistaratze bidez bere egiteko.

Ikasgela, papergintzako beharrezko materiala.

J4 Odola erauzteko moduei buruzko azalpena.

2,3,7 3 h X X Irakasleak odol kapilarra eta zainetako odola erauzteko edo ateratzeko prozedurak azalduko ditu, baita prozedura horietarako beharrezko materiala ere. Koagulazioarekin, hemolisiarekin, kontaminazioarekin eta beste kontzeptu batzuekin lotuko da.

Ondoren, ikasleek zainetako odola biltzeko tutuak koloreen arabera sailkatuko dituzte. Tutuaren kolorea eta haren ezaugarriak eta aplikazioak lotuko duen laburpen-taula egingo dute.

Odola erauzteko gehien erabiltzen diren prozesuak ezagutzeko, eta prozesu horietako bakoitzean erabiltzen diren tutuak eta materialak ezagutzeko.

Vaccutainer edo hutseko tutuak, biltzeko tutuak. Power Point.

J5 Odolaren eratorriei buruzko informazioa autonomiaz bilatzea, taldean.

4,9 3 h X Ikasleak, informazioa bilatuz eta bateratze-lanaren bidez, aurkitu beharko dute zer alde dagoen odolaren, plasmaren eta serumaren artean, baita zer alde dagoen horietako bakoitza lortzeko metodoen artean.

Ikastetxeak odol-laginak baditu (Diagnosi klinikoaren laborategia zikloa emateagatik esate baterako), irakasleak ikasleen aurrean erakutsiko du prozesua.

Plasmaren eta serumaren definizioak ezagutzeko eta horiek lortzeko metodoekin eta beharrezko tresnekin erlazionatzeko.

Internet.

J6 Odol-laginak edo eratorriak etiketatzeari, kontserbatzeari eta garraiatzeari buruzko

5,6,10 3 h X Irakasleak laginak behar bezala etiketatzearen, garraiatzearen eta kontserbatzearen garrantzia emango du aditzera, eta kasuak kasu bete beharreko eskakizunak identifikatuko ditu.

Egin daitezkeen akatsak ezagutzeko eta aurkitzen jakiteko, edota laginak hondatu aurretik –edo emaitza faltsuak eman aurretik– akatsak saihesteko.

Ikasgela, kasu praktikoak.



azalpena. Kasu praktikoak ebaztea.

Ondoren, eskakizun egokiak bete ez diren hainbat fikziozko kasu aurkeztuko zaizkie ikasleei, eta horietako bakoitzean egin diren akatsak aurkitu beharko dituzte.

J7 Gernuko laginak hartzeari buruzko azalpena.

1,2,3,4,7, 10

2,5 h X Irakasleak gernuaren konposizioa ezagutzearen erabilgarritasunak azalduko ditu. Aztertzeko lor daitezkeen gernu motak eta horretarako beharrezko ontziak azalduko ditu. Odolarekin egin den bezalaxe, laginak behar bezala hartzearen eta kontserbatzearen garrantzia nabarmenduko da.

Mikzioko gernuaren laginaren, 24 orduko laginaren eta analisi mikrobiologikorako laginaren aplikazioak bereizteko.

Kasuak kasu erabiliko diren ontzien ezaugarriak ezagutzeko eta lagina behar bezala hartzearen eta garraiatzearen ezaugarriak ezagutzeko.

Ikasgela, askotariko ontziak.

J8 Eginkarien laginak hartzeari buruzko azalpena.

1,2,3,4,7, 10

2,5 h X Irakasleak eginkarien konposizioa ezagutzearen erabilgarritasunak azalduko ditu. Laginak behar bezala hartzeko modua deskribatuko du, eta emaitza akastuna edo nahasia eragin dezaketen faktoreak azalduko ditu.

Eginkarien analisiaren bitartez ezagut daitezkeen organismoaren balizko alterazioak ezagutzeko.

Ikasgela.

J9 Ohikoak ez diren lagin biologikoak hartzeari buruzko informazioa bilatzea eta bateratze-lana egitea.

1,2,7 2 h X X Ikasleek erabiltzen diren beste lagin biologiko batzuei buruzko informazioa bilatu beharko dute, baita horien aplikazioei buruzko informazioa ere.

Gero ideia-zaparrada egin beharko dute ikasgelan. Irakasleak kontzeptuak ñabartu egin beharko ditu.

Ikasleak semen eta exudatu laginetarantz gidatzen saiatu beharko du irakasleak. Izan ere, gutxien erabiltzen direnen artean ohikoenak dira horiek.

Ohikoak ez diren beste lagin mota batzuei buruzko informazioa bilatzeko eta kudeatzeko. Semen eta exudatuen laginen aplikazioak ezagutzeko.

Ikasgela eta Internet.

E2 Bakarkako ebaluazio- proba.

Guztiak 2 h X Ikasleek, bakarka, emango zaien galdera sortari erantzun beharko diote. Unitate didaktikoaren osotasunari buruzko galderak bilduko dira bertan.

Ikasteko prozesua ebaluatzeko. Ikasgela.



OHARRAK

• Unitate didaktiko osoan zehar, irakasleak etengabe nabarmendu beharko du maneiatzen ari diren datu horien konfidentzialtasuna.


41 UD8: OINARRIZKO ANALISI KLINIKOAK EGITEKO TEKNIKAK APLIKATZEA

8. unitate didaktikoa: OINARRIZKO ANALISI KLINIKOAK EGITEKO TEKNIKAK APLIKATZEA

Iraupena: 29 ordu

IE1. Laborategiko zerbitzu osagarriko instalazioak eta materialak mantentzen ditu, beharrezko baliabideak identifikatuz eta tresna egokiak erabilitako teknika nagusiekin lotuz. IE5. Laginak hartzeko ohiko teknikak aplikatzen ditu, eta identifikatzeko, kontserbatzeko eta erregistratzeko prozedura nagusiak jarraitzen ditu.


1. Laborategiko materialak eta tresnak sailkatzea eta haien funtzioarekin eta erabiltzen diren teknikaren funtsarekin lotzea, prozedura jakin batean erabiltzea justifikatuz. 2. Laborategiko materialak garbitzeko, kontserbatzeko eta esterilizatzeko teknika nagusiak aplikatzea. 3. Laborategiko sarrera eta kontrol-fitxa osatzea. 4. Analisia egin ostean, lagina biltegiratzea, amaierako epearen data finkatzea, eta lagina dagokion ontzira itzul dadin erabakitzea –edo suntsi dadin edo birzikla dadin–. 5. Erabili ostean, laginak diluitzeko edo kontzentratzeko, neutralizatzeko, ezabatzeko edo birziklatzeko teknikak bereiztea, eta, kasu jakin batean, ingurumenaren gaineko eraginak saihesteko

teknika egokia justifikatzea.

EDUKIAK

Multzoak

1 2 3 4 5

PROZEDURAZKOAK

• Farmazia-laborategian ohikoak diren ekipamenduak eta materialak identifikatzea eta prestatzea. • Materialen asepsia eta deskontaminazioko teknikak aplikatzea, materialen izaeraren arabera. • Laginak identifikatzeko, kontserbatzeko eta erregistratzeko teknikak aplikatzea. • Analitikak zehazteko eragiketa fisikoak eta kimikoak egitea. Laginaren osagaiak bereiztea (gernua, odola, gorputz-exudatuak,...). • Laginak, hondakinak eta materialak ingurumenean kalterik eragin gabe ezabatzeko teknikak aplikatzea. • Parametroen emaitzak interpretatzea, laguntzarekin.

X X

X X X X

KONTZEPTUZKOAK

• Farmazia-laborategiko tresneria. Manipulatzea eta mantentzea. • Oinarrizko analisi klinikoen metodoak (kualitatiboak, kuantitatiboak, organoleptikoak, fisikoak, kimikoak, biologikoak eta

mikrobiologikoak). • Laginak ezabatzeko teknikak. Diluzioa. Kontzentrazioa. Neutralizazioa. Lurruntzea. Nahasketa. Erraustea. Birziklatzea. • Datu pertsonalak babestea. Sekretu profesionala.

X

X X X

JARRERAZKOAK

• Laneko arriskuen prebentzioari buruzko araudiarekiko errespetua. • Erantzukizuna materiala zaintzean eta maneiatzean.

X X




X

X X X X

JARDUERA

METODOLOGIA

BALIABIDEAK


Helburu inplikat.

D



ZEREKIN egingo den





J1 Analisi klinikoei buruzko ideia-zaparrada.

1,5 1,5 h X X Irakasleak analisiei buruz zer dakiten galdetuko die ikasleei. Sortzen diren termino eta ideia guztiak arbelean jasoko ditu irakasleak, eta, jarraian, gaur egun dauden analisi motak azalduko ditu, baita lagin baten analisia egitean sortzen den dokumentazioa ere.

Era berean, analisi-laborategietan egindako lanaren ondorioz sortzen diren hondakinak ezabatzeko modu egokia gogoraraziko die ikasleei.

Ikasleak unitate didaktikoan landu beharreko edukietan sartzeko.

Ikasgela.

J2 Analisi baterako eskaera- orri batean biltzen den informazioa aztertzea.

1 2,5 h X Irakasleak analisi baterako eskaera-orria emango dio ikasle bakoitzari. Eskaera-orri horretan islatuta dauden parametro biokimikoak atera beharko dituzte ikasleek.

Ondoren, osagai horiek giza organismoan betetzen duten funtzioari buruzko informazioa bilatu beharko dute, baita parametro horiek finkatzeko laborategietan erabiltzen den materialari buruzko informazioa ere.

Klinikan aztertzen diren eta gaixotasunen bati buruzko informazioa eman dezaketen parametro biokimikoak zein diren ezagutzeko.

Analitika eskatzeko bolantea. Ikasgela eta Internet.



Biltzen den informazioarekin bateratze-lana egingo da.

J3 Mikroskopioari buruzko azalpena.

1,2 1 h

1 h

0,5 h

X X Irakasleak laborategian antolatuko ditu ikasleak eta mikroskopio bana esleituko die.

Mikroskopio baten osagaiak eta horien erabilgarritasuna azalduko die ikasleei, eta behar bezala erabiltzeko modua erakutsiko die. Taldeak azalpena egoki jarraitu ahal izateko, mikroskopio baten irudia proiektatuko du kanoiaren bidez. Ondoren, ikasle bakoitzak merkaturatutako zenbait prestakin fokatuko ditu mikroskopioan.

Azkenik, eta ikasgelara itzulita, irakasleak mikroskopio baten irudia emango die ikasleei, eta bertan ikasle bakoitzak mikroskopioa osatzen duten zatietako bakoitza berrikusi, identifikatu eta izendatu beharko du.

Mikroskopioa osatzen duten zatiak ezagutzeko eta lagin bat behar bezala fokatzeko eman beharreko urratsak egiteko.

Mikroskopioak Mikroskopioan ikusteko prestakinak.

J4-E1 Mikroskopioaren erabileran oinarritzen den praktika autonomoa.

1,2 1 h X Ikasleetako bakoitzak hainbat lagin bistaratuko ditu mikroskopioan: putzu bateko ur-tanta bat, tipularen azala, porruaren azala.

Hainbat handitzetan lortutako irudiak marraztu beharko dituzte .

Mikroskopioa behar bezala maneiatzeko eta zenbait objektibo erabiltzeko, murgil- objektiboa izan ezik.

Mikroskopioak Tipula, porrua eta ura.

J5-E2 Gernu-jalkin bat aztertzeko praktika gidatua.

1,2,3,4,5 1,5 h

1 h

X Ikasleek Interneten bilatuko dute gernu-jalkinean ager daitezkeen zenbait egituretako irudiak.

Irakasleak hainbat gernu-lagin emango dizkie ikasleei.

Lanerako osatzen den bikote bakoitzak 1.500 bira minutuko abiaduran eta 10 minutuz zentrifugatu beharko ditu laginak.

Zentrifugazioaren ondoren gainaldean flotatzen geratzen dena baztertu eta jalkinaren tanta bat jarriko du portaren gainean eta estalkiarekin estaliko du. Mikroskopioan x40 objektiboarekin ikusiko du eta bistaratzen zaizkion egiturak identifikatuko ditu.

Mikroskopioa behar bezala maneiatzeko. Gernu-jalkin batean ager daitezkeen egiturak ezagutzeko.

Gernu-laginak, zentrifugadorea, mikroskopioak, estalkia, porta. Internet



J6 Hazkuntza-inguruneei buruzko azalpena.

1 1 h

3 h

0,5 h

X

X

Irakasleak hazkuntza/ingurunearen kontzeptua azalduko die ikasleei, eta erabileraren arabera dauden motak emango dizkie aditzera. Halaber, laborategian elaboratu behar izanez gero jarraitu beharreko urratsak adieraziko dizkie.

Ondoren, laborategian gehien erabiltzen diren hazkuntza- inguruneen zerrenda emango die ikasleei, eta horien erabilerari eta ezaugarriei buruzko informazioa lortu beharko dute.

Azkenik, guztion artean emaitzak bateratzeko lana egingo da.

Laborategietan erabili ohi diren hazkuntza- inguruneen esanahia eta erabilera jakiteko.

Ikasgela eta Internet.

J7-E3 Ereite mikrobiologikoaren teknikak aplikatzeko praktika gidatua.

1,2,5 1 h X X Irakasleak mikrobiologiako laborategi bateko berariazko materiala gogoraraziko die: inkubazio-labeak, ereite-euskarria eta Petri plakak.

Ondoren, isolamendua lortzeko ereite bat behar bezala nola egiten den erakutsiko du.

Ikasle bakoitzak aurretik ikusi duena errepikatuko du, eta, bere plaketako bakoitza identifikatu ostean, plakak hazkuntza- labean sartuko ditu.

24 orduren buruan plakak irakurriko ditu, eta helburuak lortu diren egiaztatuko du.

Zenbait analisi kliniko egiteko beharrezko teknikekin ohitzeko.

Laborategi mikrobiologikoko materiala. Bakterio-hazkuntza.

J8-E4 Mikroorganismoen tindaketa sinpleak eta gram- tindaketak egiteko praktika autonomoa.

1,2,4 1 h X Ikasleek J3 jardueraren ondorioz hazitako mikroorganismoak tindatuko dituzte. Horretarako, irakasleak aditzera emandako urratsak egingo dituzte, Gero, mikroorganismo tindatu horiek mikroskopioan ikusiko dituzte.

Azkenik, hazkuntza guzti horiek behar bezala ezabatuko dira esterilizatzeko poltsa berezietan.

Tindaketak egiten trebetasuna lortzeko. Ematen duten informazioari dagokionez tindaketa sinpleen eta diferentzialen artean dauden aldeak egiaztatzeko. Mikroskopioaren murgil-objektiboaren erabilerarekin ohitzeko.

Porta, koloratzaileak, mikroskopioa eta bakterio-hazkuntzak.



J9-E5 Aho-floraren mikroorganismoak hautemateko praktika autonomoa.

1,2,3,5 1 h

1,5 h

X Lehenik, ikasleek praktika egiteko beharko dituzten hazkuntza-inguruneak prestatuko dituzte.

Ondoren, zenbait ikaskideren ahoko laginak hartuko dituzte. Behar bezala identifikatu beharko dituzte ondoren erein eta inkubatzeko.

Azkenik, laginean gram positiboko eta negatiboko mikroorganismoak sailkatuko dituzte.

Laborategiko materialen eta tresnen erabileran trebatzeko. Laborategian lortutako emaitzak aztertzeko eta interpretatzeko.

Laborategiko materiala eta laginak hartzeko materiala. Koloratzaileak eta mikroskopioa.

E6 Ebaluazio-praktika. 1,2,4 0,5 h X Ikasle bakoitzak tindatu ondoren mikroskopioan bistaratu beharreko frotis bat prestatu beharko du. Ikusten duenaren morfologia zehaztu beharko du, eta gram positiboko edo gram negatiboko mikroorganismoa den adierazi beharko du. Horretarako irakasleak jogurt-serumaren lagin bat eta bakterio- hazkuntza bat emango die.

Ikasleek tindaketak egiteko eta mikroskopioa erabiltzeko duten trebetasuna ebaluatzeko, betiere laborategiko segurtasun- eta higiene-arauak errespetatuz.

Koloratzaileak, bakterio- hazkuntzak, jogurt- seruma, porta, mikroskopioa eta ereite- euskarriak.

J11 Analisi immunologikoei buruzko azalpena.

1,2,3,4 1,5 h

0,5 h

X

X

Irakasleak antigenoaren, antigorputzaren, memoria immunologikoaren kontzeptuak azalduko ditu. Horretan oinarrituta, aglutinazio-tekniken funtsa azaldu beharko du.

Ondoren, laborategian eta aglutinazio-teknikaren bitartez, odol mota zehazteko erakustaldia egingo du, eta emaitza interpretatuko du.

Giza organismoaren defentsa-sistemaren oinarrizko printzipioak ezagutzeko.

Ikasgela. Laborategiko materialak eta erreaktiboak.

J12-E7 Portan aglutinazio- proben bitartez odol motak zehazteko praktika autonomoa.

1,2,3,4 0,5 h X Ikasleek odol mota portan zehazteko proba egingo dute. Ondoren, lortutako emaitza odolean dauden zer osagaik eragin duten adierazi beharko du.

Antigenoek eta antigorputzek erreakzionatzen dutenean sortzen den aglutinazio-efektua egiaztatzeko. Aglutinazio-proba batean lortutako emaitzak zuzen interpretatzeko.

Laborategiko materialak eta erreaktiboak.



J13 Parametro hematologikoei buruzko informazioa bilatzea eta bateratze-lana egitea.

1 2,5 h X Irakasleak benetako odol-analisi bat emango die ikasleei, eta bertan agertzen diren parametroak identifikatu beharko dituzte. Jarraian, parametroen esanahiari buruzko informazioa bilatu beharko dute, baita gizakiaren gaixotasunarekin duen loturari buruzko informazioa ere. Parametro horiek zehazteko erabili behar diren materialei eta tresnei buruzko informazioa bilatu beharko dute.

Biltzen den informazioarekin bateratze-lana egingo dute.

Klinikan aztertzen diren eta gaixotasunen bati buruzko informazioa eman dezaketen parametro hematologikoak zein diren ezagutzeko.

Analitika eskatzeko bolantea. Ikasgela eta Internet.


Guztiak 2 h

1 h

X Ikasleek, bakarka, emango zaien galdera sortari erantzun beharko diote. Unitate didaktikoaren osotasunari buruzko galderak bilduko dira bertan.

Ondoren, jarduera praktiko bat ebatzi beharko dute laborategian, eta dagokion fitxa praktikoa bete beharko dute.

Ikasteko prozesua ebaluatzeko. Ikasgela. Laborategiko materiala.

OHARRAK

• Unitate didaktiko osoan, oso garrantzitsua da irakasleek behin eta berriro nabarmentzea datuen konfidentzialtasuna eta sekretu profesionala.


47 UD9: UREN ANALISIA

9. unitate didaktikoa: UREN ANALISIA

Iraupena: 17 ordu

IE1. Laborategiko zerbitzu osagarriko instalazioak eta materialak mantentzen ditu, beharrezko baliabideak identifikatuz eta tresna egokiak erabilitako teknika nagusiekin lotuz. IE5. Laginak hartzeko ohiko teknikak aplikatzen ditu, eta identifikatzeko, kontserbatzeko eta erregistratzeko prozedura nagusiak jarraitzen ditu.


1. Laborategiko materialak eta tresnak sailkatzea eta haien funtzioarekin eta erabiltzen diren teknikaren funtsarekin lotzea, prozedura jakin batean erabiltzea justifikatuz. 2. Laborategiko materialak garbitzeko, kontserbatzeko eta esterilizatzeko teknika nagusiak aplikatzea. 3. Laborategiko sarrera eta kontrol-fitxa osatzea. 4. Analisia egin ostean, lagina biltegiratzea, amaierako epearen data finkatzea, eta lagina dagokion ontzira itzul dadin erabakitzea –edo suntsi dadin edo birzikla dadin–. 5. Erabili ostean, laginak diluitzeko edo kontzentratzeko, neutralizatzeko, ezabatzeko edo birziklatzeko teknikak bereiztea, eta, kasu jakin batean, ingurumenaren gaineko eraginak saihesteko

teknika egokia justifikatzea.

EDUKIAK

Multzoak

1 2 3 4 5

PROZEDURAZKOAK

• Farmazia-laborategian ohikoak diren ekipamenduak eta materialak identifikatzea eta prestatzea. • Materialen asepsia eta deskontaminazioko teknikak aplikatzea, materialen izaeraren arabera. • Laginak identifikatzeko, kontserbatzeko eta erregistratzeko teknikak aplikatzea. • Analitikak zehazteko eragiketa fisikoak eta kimikoak egitea. • Laginak, hondakinak eta materialak ingurumenean kalterik eragin gabe ezabatzeko teknikak aplikatzea. • Parametroen emaitzak interpretatzea, laguntzarekin.

X X

X X X X

KONTZEPTUZKOAK

• Farmazia-laborategiko tresneria. Manipulazioa eta mantentzea. • Oinarrizko analisi klinikoen metodoak (kualitatiboak, kuantitatiboak, organoleptikoak, fisikoak, kimikoak, biologikoak eta

mikrobiologikoak). • Laginak ezabatzeko teknikak. Diluzioa. Kontzentrazioa. Neutralizazioa. Lurruntzea. Nahasketa. Erraustea. Birziklatzea. • Datu pertsonalak babestea. Sekretu profesionala.

X

X X X

JARRERAZKOAK

• Laneko arriskuen prebentzioari buruzko araudiarekiko errespetua. • Erantzukizuna materiala zaintzean eta maneiatzean.

X X




X X X X X

JARDUERA

METODOLOGIA

BALIABIDEAK


Helburu inplikat.

D



ZEREKIN egingo den





J1 Giza kontsumoko uraren kalitatearen arloko osasun irizpideei buruzko informazioa bilatzea.

1,5 2,5 h

1 h

1,5 h

X

X Ikasleek iturriko uretan kontrolatu beharreko gutxieneko parametroak eta legerian ezarritako balioak bilatu beharko dituzte.

Ondoren, aztertu beharreko parametroen aldaketan zer faktorek izan dezaketen eragina jakin beharko dute, eta analisia egiteko erabiliko diren teknikak ezagutu beharko dituzte.

Gero, taldeka, lortutako informazio guztia bilduko duen Power Pointeko aurkezpena landu beharko dute gainerako ikaskideei aurkezteko.

Azkenik, irakasleak laburpena egingo du, eta uraren erabileraren arabera parametro horietarako onartzen diren aldaketak emango ditu aditzera.

Giza kontsumorako uretan zer parametro kontrolatu behar diren jakiteko eta uraren analisia egiteko erabili beharreko teknikak ezagutzeko.

Internet eta irakasleak emandako bibliografia.

J2 Uraren analisi fisikoa eta kimikoa egiteko praktika

1,2,3,4,5 4 h X Ikasleek, bikoteka, ezagutzen duten iturriren edo ibairen bateko ur-lagina ekarri beharko dute. Behar besteko kantitatea

Ur-lagin baten parametro fisikoak eta kimikoak aztertzeko eta, aldi berean,

Laborategiko materiala. Internet.



autonomoa. hartu beharko dute eta behar bezala etiketatuta ekarri beharko dute laborategira. Lagina abiapuntu izanik, uraren ezaugarri fisikoen eta kimikoen azterketa egingo dute: kolorea, usaina, gogortasuna, disolbatutako solidoak, pH-a, kloruroak, karbonatoak eta bikarbonatoak. Analisiak egin ostean, lortutako emaitzak eta legerian biltzen diren emaitzak alderatuko dituzte. Bildutako informazioarekin gainerako ikaskideei aurkeztu beharreko txostena landuko dute.

lortutako emaitzak interpretatzeko. Laborategiko lanean trebatzeko. Dokumentazio ofiziala maneiatzeko.

J2 Uraren analisi bakteriologikoaren praktika autonomoa.

1,2,3,4,5 5 h X Ikasleek, bikoteka, ezagutzen duten iturriren edo ibairen bateko ur-lagina ekarri beharko dute. Behar besteko kantitatea hartu beharko dute eta behar bezala etiketatuta ekarri beharko dute laborategira. Lagina abiapuntu izanik, bakterio-kontaketa egingo dute eta koliformeak aztertuko dituzte. Analisiak egin ostean, lortutako emaitzak eta legerian biltzen diren emaitzak alderatuko dituzte. Bildutako informazioarekin gainerako ikaskideei aurkeztu beharreko txostena landuko dute.

Ur-lagin baten parametro mikrobiologikoak aztertzeko eta, aldi berean, lortutako emaitzak interpretatzeko. Laborategiko lanean trebatzeko. Dokumentazio ofiziala maneiatzeko.

Laborategiko materiala. Internet.


1,2,3,4,5 2,5 h X Ikasleek, bakarka, laborategiko jarduera praktikoa egin beharko dute, eta fitxa bat bete beharko dute. Fitxa horretan jardueraren garapena ez ezik, lortutako emaitzak, ateratako ondorioak eta uraren gogortasuna eta abar ezagutzeko neurtu behar diren parametroak ere eman beharko dira aditzera.

Ikaslearen ikasteko prozesua eta laborategiko laneko trebetasuna ebaluatzeko.

Galdera-sortaren orria. Laborategiko materiala.

OHARRAK

• Laborategiko jarduera praktikoetan oinarritzen den unitate didaktiko bat denez gero, irakasleak arreta berezia jarriko dio materialaren zaintzari eta materialaren garbitasun onari. Bete beharreko

segurtasun- eta higiene-arauak berrikusiko ditu. Horrez gain, lana egiteko norberaren trebetasunak landu beharko ditu.

5. modulua: laborategik o oinarrizk o lanak · 2013-05-06 · l a n bi de h ez i ket a k o z i kl o...

Documents