4.4. zientzia-,teknologia- eta osasun ...ediagnostikoak.net/edweb/eus/item-liberatuak/lh4...ahozko...

4.4. ZIENTZIA-, TEKNOLOGIA- ETA OSASUN-KULTURARAKO KONPETENTZIA

4.4.1. Ikasleen banaketa konpetentzia mailen arabera

Jarraian Lehen Hezkuntzako 4. mailako ikasleen banaketa aurkezten da konpetentzia mailen arabera Zientzia-, teknolo-gia- eta osasun-kulturarako konpetentzian:

78 L E H E N H E Z K U N T Z A KO 4 . M A I L A

KONPETENTZIA MAILAK 2009KO EBALUAZIO DIAGNOSTIKOAN

6. grafikoa. Ikasleen portzentajezko banaketa konpetentzia mailen arabera.Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako konpetentzia. Lehen Hezkuntzako 4. maila

%0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Ebaketa-puntua Ebaketa-puntua

17,0 52,6 30,4

Hasierako maila Erdi-maila Maila aurreratua

4.4.2. Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako konpetentziaren Lehen Hezkuntzako 4. mailako konpe-tentzia mailen deskribapena

79

4. KONPETENTZIA MAILAK 2008-2009 IKASTURTEAN EBALUATUTAKO OINARRIZKO KONPETENTZIETAN

L E H E N H E Z K U N T Z A KO 4 . M A I L A


Maila honetako ikasleak oinarrizko zientzia-kontzeptuen adibide sinpleak antzematen ditu, mundu naturaleaninformazio behagarria identifikatzen du, eta ematen zaizkion datuetatik edo bere behaketa propioetatik azalekoondorioren bat ateratzen du. Informazio sinpleak sailkatzen eta konparatzen ditu, eta argibideak jarraituz grafiko-ak eta eskemak osatzen ditu. Problema bat ebazteko edo prozedura bat jarraitzeko eman behar diren pausuak kro-nologikoki ordenatzen ditu. Fenomeno batzuen jatorria intuizioz azaltzen du, kausa bakar batekin lotzen dituela-rik. Bere ingurunean ohikoak diren gailu, lanabes eta tresneria batzuk ezagutzen ditu. Elikadura osasungarriaren,gorputzaren higienearen eta artaren inguruko gizarte-ohitura batzuk identifikatzen ditu; bere jarduerek eta bestegiza jarduera batzuek ingurune hurbilaren kalitatean dituzten ondorioak antzematen ditu, eta gai da kalitate horidefendatzeko egin daitekeen ekintzaren bat identifikatzeko.


Maila honetako ikasleak, hasierako mailan deskribatutako trebetasunez gain, zientzia-kontzeptu sinpleen artekoezberdintasunak eta antzekotasunak antzematen ditu, ingurune naturaleko elementurik garrantzitsuenak identifi-katzen ditu, eta objektuak eta materialak sailkatzen ditu irizpide batean baino gehiagotan oinarriturik. Fenomenonaturalak aztertzerakoan deskribapenak eta azalpenak bereizten ditu. Beste alde batetik, sistema baten portaerairagartzen du, teoria edo eredu batekin erlazionatuz. Informazio iturriak identifikatzen ditu, informazioa era auto-nomoan lortzen du, eta grafiko eta eskema sinpleetan adierazten du. Esperientzia jakin bat gauzatzeko, tresna sin-ple bat erabiltzeko, makina bat funtzionarazteko edo prozedura bat jarraitzeko urratsak deskribatzen ditu.Gertaerak azaltzeko hipotesi sinpleak eta, baita ere, faktore bakarra eta ondorio bat baino gehiago dituzten kau-sak planteatzen ditu, zientzia-ezagupenekin erlazionatuz. Bere ondorioetan, esperientzia baten emaitzak aurrezegin dituen hipotesiekin erlazionatzen ditu, baina justifikatu gabe. Landutako problemak antzeko beste batzuekinerlazionatzen ditu. Oinarrizko segurtasun neurriak azaltzen ditu bere inguruneko ohiko gailuak, lanabesak eta tres-neriak erabiltzeko. Elikadura osasungarriaren, gorputzaren higienearen eta artaren inguruko gizarte-ohitura batzukidentifikatzen ditu. Bere inguruneko ohiko giza jardueren ondorioak deskribatzen ditu, eta onuragarrien ala kalte-garrien artean sailkatzen ditu. Bere ingurune hurbilaren degradazioa ez gertatzeko irtenbideak eta ekintzak pro-posatzen ditu.

Para completar la descripción de los tres niveles, a continuación se ofrecen los indicadores de las tres dimensiones de la

Competencia en 4º de Educación Primaria.




Maila honetako ikasleak, hasierako eta erdi-mailan deskribatutako trebetasunez gain, oinarrizko zientzia-kontzep-tuen arteko ezberdintasunak eta antzekotasunak nolabaiteko xehetasunez deskribatzen ditu. Ingurune naturalekoelementurik garrantzitsuenak identifikatzen eta deskribatzen ditu, eta erlazioak eta eragin-trukeak finkatzen ditu.Hierarkia-sailkapen sinpleak egiten ditu eta objektuak, materialak eta aldaketak sailkatzen ditu beren ezaugarrie-tan eta propietateetan oinarrituta. Bere azalpenetan kausa ezberdinak eta ondorio bat edo gehiago identifikatzenditu. Sistema baten portaera iragartzen du eta ondorio arrazoituak ateratzen ditu. Iturri ezberdinetako informaziogarrantzitsua lortzen, ordenatzen, sailkatzen eta egiaztatzen du. Taula eta fitxa sinpleak diseinatzeko gai da eta,baita ere, informazioa eskemetan eta organigrametan antolatzeko. Helburu bat lortzeko behar diren urratsak etazereginak ordenatzen ditu, eta egoera edo gertaera jakin batzuen aurrean galdera zehatzak egiten ditu. Bere ingu-runeko gailu edo tresneria sinpleak erabilera jakin batekin erlazionatzen ditu eta haien funtzionamendua aztertzendu. Elikadura osasungarriaren, gorputzaren higienearen eta artaren inguruko gizarte-ohitura batzuk aztertzen ditu,eta osasunean duten eraginarekin eta gaixotasunen prebentzioarekin erlazionatzen ditu. Horrez gain, ingurumenazaintzeko edo berreskuratzeko irtenbideak ematen ditu.

81



4.4.3. Dimentsioetako adierazleak Lehen Hezkuntzako 4. mailako konpetentzia maila bakoitzean

MAILA AURRERATUA

Oro har, ikasleak:

· Osasun arazo baten kausakaipatzen ditu.

· Osasun arazoei buruzko informaziogarrantzitsua interpretatzen du.

· Giza gorputzaren organoen etaaparatuen oinarrizko funtzioakantzematen ditu.

ERDI-MAILA

Oro har, ikasleak:

· Istripu batean norbaiti laguntzaemateko hartu behar direnerabakiak identifikatzen ditu.

· Paisaia batean dauden elementurikgarrantzitsuenak identifikatzen etasailkatzen ditu.

· Materialek eta erabilera arruntekoobjektuek esperimentu bateanduten portaerari buruzkoondorioak ateratzen ditu.

· Bizitza osasungarriari eragitendioten faktore batzuk aipatzenditu.

· Giza bizimoduei eragiten dietenfaktore natural batzuk aztertzenditu.

· Ikastetxearen inguruneanesperimentu edo jarduera batplanifikatzeko arrazoia zein denondorioztatzen du.

· Eguneroko edo ikastetxekobizitzako jarduera batean materiaedo energia aurrezteko modu bataukeratzen du.

· Osasun arazo bat prebenitzekoirtenbidea proposatzen du.

HASIERAKO MAILA

Oro har, ikasleak:

· Lehen laguntza ematea anatomiariburuz dituen ezagupenekinerlazionatzen du.

· Ohiko elikagaiak mota ezberdinenarabera sailkatzen ditu.

· Familiaren eta ikastetxearen ingurunekogailu batzuen xedea identifikatzen du.

· Higiene, arta eta osasun-ohiturabatzuen helburua ondorioztatzen du.

· Informazioa interpretatzen dugrafiko sinple batean.

· Etxearen inguruneko teknologia-egitate baten kausa posibleaazaltzen du.

· Fenomeno naturalei buruzkoondorioak ateratzen ditu behaketanedo emandako datuetan oinarriturik.

· Etxearen inguruneko teknologia-arazo sinple baten irtenbidearenegokitasuna baloratzen du etaondorioak iragartzen ditu.

· Materiaren propietateakidentifikatzen ditu egunerokoerabilerako objektuetan.

· Animaliak beren ezaugarrien araberasailkatzen ditu eta beste multzo batzue-tako animalietatik bereizten ditu.

ZIENTZIA-, TEKNOLOGIA- ETA OSASUN-KULTURARAKO KONPETENTZIA

4.4.4. Item liberatuen adibideak

Jarraian, item edo galdera batzuen hainbat adibide aurkezten dira. Horiek Matematikarako konpetentziaren ebaluazioprobetan erabili dira.

Galderari dagozkion testu osoa eta galderaren planteamenduaz gain, zein konpetentzia mailarekin lotzen den ere adie-razten da. Kasu batzuetan erantzun zuzena ematen da eta, galdera irekia denean, galdera hori ebaluatzeko erabili direnzuzentzeko-irizpideak.



• Dimentsioa: 1. Ezaguera zientifikoaren ulermena.

• Azpi-konpetentzia: 1. Zientzien oinarrizko kontzeptuak natura-munduko sistemekin eta prozesuekin lotzea;hain zuzen, legeak, ereduak eta teoriak egingo dira, zentzua har dezaten.

• Itemaren helburua: Igerian lan gehien egiten duen aparatua lokomozio-aparatua dela identifikatzen du.

• Erantzun zuzena: D. Mugimendua.

Oharra: Itema 2008 proba pilotuan aplikatu zen, baina ez da erabili 2009ko Ebaluazio diagnostikoan. Beraz, ezinda zehaztu zein konpetentzia-mailari dagokion.

ITEMAREN DESKRIPZIOA

83



• Dimentsioa: 2. Naturaren errealitatearen azalpena.

• Azpi-konpetentzia: 6. Ahozko testuak eta grafikoak, taulak, diagramak eta beste idazkera-sinbolo batzukdituzten testu idatziak interpretatzea, eta adierazten dituzten loturak identifikatzea.

• Itemaren helburua: Ahoz ahoko arnasketa artifizialaren prozesua antzematen du eta arnas aparatuarekin lot-zen du.

• Erantzun zuzena: C. Arnasketarekin.

• Konpetentzia-maila ebaluazio diagnostiko 2009an: Hasierako maila.




• Dimentsioa: 3. Ikerkuntza zientifikoaren funtsezko ezaugarrien azterketa.

• Azpi-konpetentzia: 11. Dokumentazio- eta esperimentu-lan txikiak egitea; horretarako, goi-mailako ezague-ra-trebetasunak (esaterako, eskuzkoak) erabiliko dira, eta egoera bakoitzerako egokiak diren segurtasun-arauakerrespetatuko dira.

• Itemaren helburua: Gorputzak zergatik flotatzen dutenaren inguruan ondorioak atera edota hipotesiak lan-tzen ditu, emandako datu-serie batetik.

• Erantzun zuzena: D. Metalezko eta plastilinazko gauzek duten formaren arabera flotatzen dute.

• Konpetentzia-maila ebaluazio diagnostiko 2009an: Erdi-maila.


85





• Itemaren helburua: Hiriko planoetan ibilbideak egiten ditu.

• Erantzun zuzena:




• Erantzun zuzen osoa: Ikasleak bide laburrena adierazi du (planoan, kolore gorriz).

• Partzialki erantzun zuzena: Ikasleak bide bat adierazi du, eragozpenak ekidinez, baina zuzena baino luzeagoa(aukerak kolore beltzez agertzen dira planoan).

• Zuzentzeko irizpideak:


Kodeak Puntuazioa

Gorriz, biderik laburrena (2 kodea=puntuazio osoa). puntu 1

Beltzez, beste aukera zuzenak, baina luzeagoak (1 kodea=puntuazio partziala). puntu 1/2

Oztopoak eta debekuak dauden bideak (0 kodea=erantzun okerra eta punturik gabe). 0 puntu

Erantzun gabe (9 kodea). 0 puntu

Erantzuna ez du loturarik galdetu denarekin (8 kodea). 0 puntu


• Azpi-konpetentzia: 1. Zientzien oinarrizko kontzeptuak natura-munduko sistemekin eta prozesuekin lotzea;hain zuzen, legeak, ereduak eta teoriak egingo dira, zentzua har dezaten.

• Itemaren helburua: Gertaera natural batzuei behatuz, zein urtaroa den deduzitzen du.

• Erantzun zuzena: C. Udazkena.



87



• Dimentsioa: 4. Ezaguera zientifikoen erabilera erabaki-hartzeetan.

• Azpi-konpetentzia: 12. Dietaren, higienearen eta bizi-estiloaren garrantzia aztertzea, eta osasun ona izatea-rekin, gaixotasunak prebenitzearekin eta norberaren ongizatearekin lotzea.

• Itemaren helburua: “Elikagaien gurpileko” talde egokian elikagaiak sailkatzen ditu, beren ezaugarrien ara-bera.

• Erantzun zuzena: D. 6. taldekoak.





• Dimentsioa: 4. Ezaguera zientifikoen erabilera erabaki-hartzeetan.

• Azpi-konpetentzia: 13. Gure gizarteko garapen eta aplikazio teknologiko garrantzitsuenak aztertzea, eta zientziaketa teknologiak giza garapenari eta garapen iraunkorrari egiten dioten ekarpena ikuspegi kritikoa erabiliz baloratzea.

• Itemaren helburua: Beste objektu batzuen artean tresna optikoak bereizten ditu beren ezaugarriengatik.

• Erantzun zuzena: B. A, B, D eta F.



89




• Azpi-konpetentzia: 6. Ahozko testuak eta grafikoak, taulak, diagramak eta beste idazkera-sinbolo batzuk dituz-ten testu idatziak interpretatzea, eta adierazten dituzten loturak identifikatzea.

• Itemaren helburua: Plano bakun bateko hitzarmenezko ikurrak interpretatzen ditu eta puntu kardinalen ara-bera kokatzen ditu kartografiazko informazioa.

• Erantzun zuzena: A. Hegoaldean bi hondartza daude.






• Azpi-konpetentzia: 1. Zientzien oinarrizko kontzeptuak natura-munduko sistemekin eta prozesuekin lotzea;hain zuzen, lege, eredu eta teoriak egingo dira, zentzua har dezaten.

• Itemaren helburua: Kiroletan erabiltzen ditugun muskuluak eta giza anatomiako beste osagai batzuk identi-fikatzen ditu.

• Erantzun zuzena:

• Konpetentzia-maila ebaluazio diagnostiko 2009an: Maila aurreratua.


BAI EZ

1. Muskuluak. X

2. Ipurdia. X

3. Artikulazioak. X

4. Lokomozio-aparatua. X

91





• Itemaren helburua: Gizakion ezaugarri anatomikoei buruzko taula bateko informazioak interpretatzen ditu.

• Erantzun zuzena: C. Pertsona altuena eta pisutsuena Martin da.






• Azpi-konpetentzia: 4. Materia-propietateei eta horren aldaketei eragiten dieten natura-fenomenoak azaltzea,kontzeptu zientifikoak behar bezala erabiliz.

• Itemaren helburua: Giza gorputzaren oinarrizko funtzio batzuen jatorria azaltzen du.

• Erantzun zuzena: C. Gorputzak behar duen oxigeno guztia edukitzeko.

• Konpetentzia-maila ebaluazio diagnostiko 2009an: Erdi-maila.


93




• Azpi-konpetentzia: 1. Zientzien oinarrizko kontzeptuak natura-munduko sistemekin eta prozesuekin lotzea;hain zuzen, lege, eredu eta teoriak egingo dira, zentzua har dezaten.

• Itemaren helburua: Saskibaloiko baloiak egiteko erabiltzen den materiala materiaren ezaugarri batekin lotzendu.

• Erantzun zuzena: B. Elastikotasuna.



4.4. zientzia-,teknologia- eta osasun ...ediagnostikoak.net/edweb/eus/item-liberatuak/lh4...ahozko...

Documents