15

Mitos y realidadesdel SIDA,

¡descúbrelos!

IHES-areninguruko mito eta

errealitateak,ezagutu itzazu!

15420 x 297 portada cómic 15 30/5/08 10:58 Página 1

Autor: Alphonse TwiteEdita: ALBOAN

Depósito Legal: Bi-1120-08ISBN: 978-84-612-2598-9Diseño de portada: Marra, S.L.Imprime: Lankopi S.A.

Se autoriza la reproducción parcial de esta obra, siempreque ésta no tenga fines comerciales y la fuente sea citada.

Pamplona •IruñeaAvenida Barañain 2• 31011 PamplonaTel.: 948 231 302 • Fax: 948 264 308

alboanna@alboan.org

BilbaoPadre Lojendio 2, 2º •48008 Bilbao

Tel.: 944 151 135 •Fax: 944 161 938alboanbi@alboan.org

Donostia • San SebastiánC/ Ronda 7, 4º I• 20001 San Sebastián

Tel.: 943 275 173 •Fax: 943 320 267alboangi@alboan.org

www.alboan.org

Egilea: Alphonse TwiteArgitaratzaileak: ALBOAN

Itzulpena: ElhuyarLege-Zenbakia: Bi-1120-08ISBN: 978-84-612-2598-9Azalako diseinu: Marra, S.L.Inprimaketa: Lankopi S.A.

Lan honen erreprodukzio partziala baimentzen da, beti ere helburukomertzialik ez badu eta iturburua aipatzen baldin bada.

IruñeaBarañain Etorbidea 2 • 31011 Iruñea

Tel.: 948 231 302 • Faxa: 948 264 308alboanna@alboan.org

BilboAita Lojendio 2, 2. • 48008 Bilbo

Tel.: 944 151 135 • Faxa: 944 161 938alboanbi@alboan.org

DonostiaErronda kalea, 7, 4. Ezk. • 20001 Donostia

Tel.: 943 275 173 • Faxa: 943 320 267alboangi@alboan.org

www.alboan.org

Esta publicación forma parte de una colección de 9 cómics sobre

cada uno de los Objetivos de Desarrollo del Milenio. Si tienes

interés en profundizar en este tema disponemos también de

otros materiales complementarios (pósteres, mandalas,

cuadernos de profundización…) que los puedes solicitar en

cualquiera de nuestras oficinas o en nuestra página web.

Argitalpen hau Milurtekoko Garapen Helburuei buruzko 9 komikiz

osatutako bilduma baten zati da. Gai honen inguruan sakondu

nahi izanez gero bestelako material osagarria ere badugu

(posterrak, mandalak, sakontzeko koadernoak…) eskaria gure

bulegotan zein gure web orrian egin dezakezu.

Materiales educativosALBOAN

...

10. ¡El planeta tierra está loco! Tienen de sobra

y hay personas a las que no les alcanza. (2008)

11. ¿Puedes leer este cómic? (2008)

12. Las mujeres también vuelan. (2008)

13. La tierra: planeta peligroso para la infancia. (2008)

14. ¡A tu salud, mujer! (2008)

15. Mitos y realidades del SIDA, ¡descúbrelos! (2008)

Hezkuntza baliabideak ALBOAN

...

10. Lurra zoratuta dago! Soberan daukate

eta badago iristen ez zaion pertsonarik. (2008)

11. Posible duzu komiki hau irakurtzea? (2008)

12. Emakumeok ere hegalari. (2008)

13. Lurra: planeta arriskutusa haurtzaroarentzat. (2008)

14. Zure osasunerako, emakume! (2008)

15. IHES-aren inguruko mito eta errealitateak, ezagutu itzazu! (2008)

420 x 297 portada cómic 15 30/5/08 10:58 Página 2

GOIZ BATEAN, KAYANZA ESKUALDEKOPLATANO-SAILETAN...

AZKAR IBILI, JOSE,GAUR ALDE HAU AMAITU

BEHAR DUGU ETA.

GAINERAKOAK EREITENHASI DIRA DAGOENEKO.

NON?HAN, IRRATI-

TRANSISTOREARENONDOAN.

AMA, IRRATIAN ESANZUTENETIK BATIMBAYTARREK

NAGUSI BATEN EMAKUMEA

BORTXATU ZUTELA,EZ ZARA IRRATITIK

ALDENTZEN, E?

NOSKI, ALABA.

ASKO HUNKITU NAU. ETAGUZTIA GERRAREN ETA,

BATEZ ERE, GIB/HIESARENERRUZ IZAN DA.

FAMILIETAN SARRASKIAKERAGITEN ARI DA. ETA, NOSKI,NAGUSI ONAK TOPATU EZEAN,BEREHALA ERASO EGITEN DIE

GERATZEN DIRENEI

INDARKERIAREN BIRUSAK,ERA GUZTIETAN.

BAI, ETA, ZER

EGIN DEZAKEGU?

AMA, GAUR GOIZEAN AHULSAMAR NABIL, EZ DAKIT

ZERGATIK.

HOR ATZEAN ZENBAIT PATATADAGO HAR ITZAZU BATZUK,

BEHARBADA ON EGINGO DIZUTEETA.

HORRELAKO EGOERAKBARETZEKO?

LEHENA, BURUNDIK DUENKRISIALDI SOZIO-POLITIKOA

ERABAT DESAGERRARAZTEAETA GOBERNUAK GAZTEEI

KULTURA- ETA BERREGITE-EKINTZAK LAN-EREMUETAN

ESKAINTZEA DA.

GIB/HIESAREN AURREANSENTSIBILIZATZEA LORTUKO

LUKE GAINERA.

GAZTEENTZAKOZENTZATEGI BAT SORTU,

MOTA GUZTIETAKOINDARKERIAZKO DELITUAK

ZIGORTZEKO.

GURE KULTURAREN FUNTSEZKOBALOREAK FAMILIA-ESKOLAN

ARRATSALDEZ:

IBITITO, UTUJAJURO,AMAZINA, IMIGANI...

IKUSTEN, ALABA? GUTXIGORABEHERA HORIXE BEHAR

DA HONELAKO EGOERAKBARETZEKO.

GAINERA, ALDERDI POLITIKOEKGAZTEEN BIDEAK

POLITIZATZEA SAIHESTUBEHARKO LUKETE.

ETA GURASOEKSEME-ALABEI TXIKITATIK

IRAKATSI

LANBIDE-IKASTEGIAK UGARITUBEHARKO LIRATEKE ESKOLATU

GABEKO GAZTEENTZAT.

GEROAGO, JOSE BAZKALTZERA JOAN

DA, ETA AMAK LANEAN JARRAITU DU.

HANDIK PIXKA BATERA

AMA, AMA, ENTZUTENARI ZARA IRRATIAN

ESATEN ARI DIRENA?

ZER,ALABA?

KONTUZ! KONTUZ!BURUNDIKO GAZTE ETA ZAHAR,

GAIXOTASUN SENDAEZINA DAHIESA, GERRAK BAINO HERIOTZA

GEHIAGO ERAGITEN DU ETAGUZTIOK HARRAPA GAITZAKE

SARPEN BAGINAL ETA ANALEKOHARREMANA, BIRUSAREN

INOKULAZIO-MEKANISMO OSOEZBERDINA DUENA.

BAGINA BIDEZ, EZ DA HAIN KUTSAKORRA,

SOLAIRU-MUKOSA GERUZATU SANO

BATEK BABESTEN BAITU.

BAINA OSO KUTSAKORRA DAUZKI BIDEZ,

2.500.000 AFRIKARBAINO GEHIAGO KUTSATU

DITU GIB/HIESAK.BATEZ ERE,

BI SEXU-HARREMAN MOTA DIRAIZURRITE HORREN ERRUDUN

NAGUSIAK: ALDE BATETIK,

HIESA!

A!ZUREKIN

ENTZUNGO DUT PROGRAMA.

INMUNITATE-DEFENTSALOKALAK DIRELA ETA.

ETA EMAKUMEETANKUTSATZEKO ARRISKUA BOST

ALDIZ HANDIAGOA DAUZKI BIDEZ BAGINA

BIDEZ BAINO.

ETA HIESAK GEHIAGOTANERASO EGITEN DIE

EMAKUMEEI.

AFRIKAN, GAUEZTABERNETARA JOAN OHIDIREN GAZTEEN ERDIAK

KUTSATZEN DIRA.

AMA, IZURRITE HONEKBELDURTZEN NAU. HEMENDIK

AURRERA, AKABOBIKOTE-ISTORIOAK, EZKONTZEI

BURUZKO HITZALDIAK...

MOJA SARTU NAHI DUT.

JAKINA,NAHI DUZUN

BEZALA.

BAINA HORRETARAKOBOKAZIOA BEHAR DA.

EZ DUZU KOMENTU BATEANGORDE BEHAR HIESA

SAIHESTEKO.

EZKONTZEN BANAIZ, AGIANAZKENEAN NIRE SENARRA

ENGAINATUKO DUT.EZIN DA JAKIN.

KASU HORRETAN ERRESPETATUKO

DUGUN ETA ERRESPETATUKO

GAITUEN GIZON BAT AURKITU

BEHAR DUGU

BAT-BATEAN...E, ENTZUN!

EZ DUAMAITU...

AFRIKAN, HIESA DUTEN 10PERTSONAKO

BIRUSA DUTEN ETA OSASUNEZONDO DAUDEN 1000 DAUDE.LABURBILDUZ, DEI EGINDIEZAIEGUN BURUNDIKO

GAZTEEI, BIKTIMARIK AHULENAKBAITIRA.

JAKIN DEZATELAHIESAREN AURKAKOBOTIKAK EZ DIRELA

GIB/HIESAREN KONPONBIDEA.

AMA, BERRIRO DIOTSUT,MOJA SARTU NAHI DUT.

JOSE! AGINDUTAKOA BETEEGIN BEHAR DA, E!

BAINA BAT-BATEAN...

EZ KEZKATU,AMA.

ZER DUZU?MIN HARTUKO

DUZU!

AMA, JESSICA DA,YAMAHOMVKEREN

ALABA!

KARIBU, JESSICA!ASPALDIKO.

BIKAINZAUDE.

ETA GAINERA, SOINEKOHORREKIN OSO EDER

ZAUDE.

¡ESKERRIKASKO!

ZERMODUZ,JOSE?

ZER ELKARTETAN, ALABA?

KARITATEKOAHIZPA IZAN NAHI

DUT.

BIKTIMEILAGUNTZEKO...?

BAI, BESTEAKBESTE.

ORAIN ARTE EZINEZKOA IZAN DAPERTSONENTZAKO ERABAT EGOKIA

DEN KONPONBIDERIK AURKITZEA.

GIB/HIESARENAURKAKO TXERTORIK

EZ DAGO.

JOSEREN AMA HARRITUTADAGO.

ENE,NOLA ALDATU DEN!

JESSICA, ZERGATIK EZDIDAZU IDAZTEN? EZ DAUKAT ASTIRIK!

HIRIAN EZ DIOTEELKARRI IDAZTEN

“POSTA ELEKTRONIKOAREN

EDO APARATU ERAMANGARRIEN

BIDEZ” KOMUNIKATZEN DIRA.

¡ARIKO ABANA BO MU GISAGARABARATEYE IMBERE! IYO MISHA

TSI N’AMAVUTA...

BISHIRAKI NG/ AMA SHETANI /BA. ¿BIKUYE HE?!

ZER DA HORI?BESTE IRRATI-TRANSISTORE

MARKA BAT DA?

ETA BUJUMBURAN ERRAZADA TOPATZEA?

NOSKI,HAN GAUZAEDER ASKO

DAGO.

ZU OSO EDERRA ZARA, ETA, HARABAZOAZ, JENDE ASKO ETA GAUZAPOLIT ASKO EZAGUTUKO DITUZU.

A!

HEMEN, LANDAN,ZORIGAIZTOKOA HILKO ZARA.

ETA NOIZJOANGOZARA?

EZ. TELEFONOMUGIKOR BAT DA.

BESTE PERTSONAK TELEFONOMUGIKOR BAT BADAUKA, HAREKIN

HITZ EGIN DEZAKET EDONONDAGOELARIK.

JOSE TXUNDITUTA DAGO: INOIZ EZ

DU MUGIKOR BAT IKUSI.

BI EGUN BARRU NAHI BADUZU,NIREKIN ETOR ZAITEZKE.

BESTE GAUZA BAT. BA AL DAKIZUEZER NINA BIJOUX, JENNIFER,

CARINE ETA SANDRAZ?

A, EUROPANDAUDEDENAK.

ETA NI KANADARA JOANGONAIZ APIRILEAN.

¡MANANI JEWE GUSA NSAMA

YE!BAI, DE

ACUERDO.

JOSE, BIZITZAAZKARREN

DOANARENA DA!

¡EH,BUJUMBURA NIHAZURI KWELI!

BAI,GERO ARTE!

AGUR, JOSE!GAUEAN EGONGO GARA, E?

ORAIN EDO INOIZ EZ;GORAINO HELTZEKO ETA

ABERATS IZATEKOAUKERA DA!

JOSE ZORIONTASUNEKO EGOERA BATIRUDIKATZEN HASI DA.

KOMENTUA, LANDA, OILOAK...ORRATZ BAT ITSASOAN BEZALADESAGERTZEN DA DENA.

HANDIK PIXKA BATERA...BIDE OSOAN ZEHAR, HERRITARREK YARAHOMUYEREN ALABAJESSICARI BAINO EZ ZIOTEN BEGIRATZEN, BERE JANZKERAGATIK.

JOSE BADOA ETA AMAK BEGIRADA

GOIBELAREKIN JARRAITZEN DIO.JOSE IKARATUTA DAGO.

AMA, ESAN DIZUTGAUR EZ NAGOELA ONDO.

ETXERANOA.

EGINGO NUKEAPUSTU EZETZ

MOJA SARTU.

BADAKIT AMAK EZ DIDALAUTZIKO BUJUMBURURA

JOATEN.

EGIN DEZAKEDAN GAUZABAKARRA DA BILLETEA

EROSTEKO DIRUAHARTZEA.

ETXERA HELTZEAN,ALABARI DEITU DIO.

¡JOOO...JOSE...

JOSEPHINE!

HARA,JESSICAREKIN

JOANGOZEN.

ADISKIDETASUN-MOTAHORI EZ ZAIT BATERE

GUSTATZEN,

TIRA.

JOSE, BA AL DAKIZU ZERGATIKDEITZEN DIOTEN HORRELA

YARAHOMVYE JAUNARI?

ALABA JESSICARENZORIGAIZTOENGATIK BERAZ, EZ

ZAITEZ HARENGAN FIDATU

HEMEN HERRIAN ERE ATERADEZAKEZU BIZIMODUA.

GOGOZ EKIN BEHARZAIO BAINA...

ESAERA KIRUNDI BATENARABERA, “PRESAK EZDAKAR ARRAKASTARIK”.

GEROAGO, GAUEAN,AFALTZEKO ORDUAN.

INORK EZ DUERANTZUTEN.

ARRATSALDEAN, 17:30ETAN,AMAK ZELAIA UTZI DU...

AMAK EMAN DIZKION AHOLKUAKENTZUNDA ERE, EZER EZ DAALDATU JOSERENTZAT.

"E" EGUNA HELDU DA.JESSICA ETA JOSE ABIATZERA DOAZ.

AMA BORDAREN ATZEAN ZEGOEN,

AITZURRA ZORROZTEN ETA ALABARI

DEITZEN.

BEREHALA, BORDAN SARTUDA JOSEREN BILA.

ZORTE TXARRA; ARROPADESAGERTU DELA IKUSI DU.

BIDEAN, JOSE OSO POZIK DOA HIRIRADOAZELAKO.

OHEAN, AMETSETAN, HIRIAREN

ERAKARGARRITASUNA BAINO

EZ DU IKUSTEN.

JOSE,HOR DAGO

AUTOBUSA!

¡JOOO...JOSE...JOSEPHINE

“¡YEMWE, ICO GISAGARAAHURUMBIYE KIZOMUNU

MINA!”

EGUN HORRETAN, ANDREZAHARRA EZ DA LANDARA JOAN,ALABAZ KEZKATUTA DAGO ETA.

SIDA NAYO NGO:LAZAHE UKAJAHE IRAMUCAKIRA ...IRAMUCAKIRA...

¡¡MANA, YAMANUTSE!!

ZER ONDO,BANOA!

ENE, NOR OTE DAORDU HAUETAN?

BAI? ... HOW ARE YOU, MYDEAR? … YES … I’M COMING

… WAIT FOR ME… KISS.

INGELESEZHITZ EGITEN

ERE IKASIDUZU?

JESSICA,NORK DEITU

DIZU?

MUTIL HEGOAFRIKAR OSOALAI BAT DA, ETA NIREKIN

GERATU NAHI DU.

BAINA DIRUABADAUKA ETAZUREKINTXORA-TXORA EGINDABADAGO... ZERGATIKAURPEGI HORI?

BAI, BAINAASTAKILOBAT DA.

GORROTODUT.

HANDIK PIXKA BATERA,GIDARIAK IRRATIA PIZTU DU...

OSO GARRANTZITSUA DAGIB/HIESA DUTEN PERTSONEKJAKITEA BESTEEI KUTSATZEA

NOLA SAIHESTU

ETA BEREN OSASUNAZAINTZEKO AHOLKUA

JASOTZEA.

SEXU BIDEZ KUTSATZEN DIRENARRISKU GUZTIETATIK

BABESTEKO MODUA HAUXE DA:

SEXU-HARREMANIK EZ IZATEA EDOBABESEN BAT ERABILTZEA.

ETA ORAIN, HITZ EGIN DEZAGUNELTXOEZ:

KOMUNITATEKO KIDE GUZTIEKELTXOETATIK BABESTU BEHARDUTE; IZAN ERE, ELTXO BATEK

PALUDISMOA KUTSA DEZAKE.OHEETAN ELTXO-SAREAK ERABILI.

ETA ATE ETA LEIHOETAN ELTXOENKONTRAKO BABESAK JARRI,

ETXE BARRUAN DAUDEN ELTXOAKETA LARBAK AKABATU, ETA UR

GELDIA

DUTEN LEKUAK DRAINATU ETABETE BEHAR DIRA: HOBIAK,

URMAELAK, ZINGIRAK, ESTOLDAK...ETA ETXEETARAKO SARBIDEAK

GARBITU...

GIDARI, KENDU HIESARIBURUZKO ISTORIO HORIEK...

ETA JARRI MUSIKA, MESEDEZ.

OSO ONDO, ORAINTXE BERTAN.LANBIDE HONETAN, BEZEROAK

DAUKA ARRAZOIA

JESSICA, BAIPOLITA ABESTI

HAU!

BAI,JOSE.

JOSE, NI ALDE HONETAN BIZINAIZ. “BWIZA, GIRORIKONENA” DEITZEN DA.

¡KARIBU!

JESSICA, NOLA DEITZEN DAZURE LAGUNA?

HIRIKO GAUZA HARRIGARRIAKIKUSTERA ETORRI DA.

KAR, KAR, KAR.

A, ERAKUTSIKODIZKIOGU, PRIMERAKOMUTIL BAT BILATUKODUGU, EGUNEAN JAR

DEZAN. KAR, KAR, KAR.

UFF, BIDAIAK LUR JOTA UTZINAU. ETZAN EGINGO NAIZ

TARTE BATEZ.

NI ERE BAI.

ETXETXOAN...

JOSÉPHINE BARARUHIGA;GELDO SAMARRA DA.

BAT-BATEAN, JESSICALAGUNAK AGERTU DIRA.

HANDIK PIXKA BATERA,HIRIBURURA HELDU DIRA...

BARARUHIGA AJAYE ITONGO...AVUYE IWARO YSHANVUREUE

IBUJUMBURA...

BEREHALA JARRI DU MUSIKA. JOSE ETA JESSICA DANTZANHASI DIRA.

SIDA NAYO NGO: LAZAHE UKAJAHE IRAMUCAKIRA ... IRAMUCAKIRA...

ARRATSALDEAN, 17ETAN.

JESSICA, NOLA LORDEZAKET MUGIKOR BAT?

ITXOIN,DEITUKO

DIOT

BAT LORTUKODIZUN LAGUN BATI.

BAT-BATEAN...

BAI? JULES, ATERAEGIN BEHAR DUTGAUEAN, ADOS...

ETORRI BI... ADOS.

JOSE, BEREHALAETORRIKO DA.

YUHU... BA ALDAGO INOR?

BAI, SARTU

HANDIK 15 MINUTURA

JULES ETA HAREN LAGUNA

ETORRI DIRA.

DIRU ASKO DAUKA. ETA ELKARREKIN ATERATZEA

ERABAKI DUTE LAUREK.

AZKENEAN DISKOTEKABATERA JOAN DIRA.

LAZTANA, GOAZEN GAUA

ELKARREKIN PASATZERA ETA BIHAR

MUGIKOR BAT LORTUKO DIZUT.

ADOS!

HOTEL BATERA JOAN DIRA.

BIHARAMUNEAN...

ESKERRIKASKO GAUA NIREKINPASATZEAGATIK.LASTER ARTE.

GERO ARTE,JESSICA.

GEROARTE.

ESKERRIKASKO ZURI, ETA

BESTE BATARTE.

BESTE GELA BATEAN.

JOSE, ZER MODUZGAUA?

KENDU ARROPA

EDO HILKO ZAITUT!

UTZ NAZAZUE,BASATIAK!

ZOAZ, PUTANAZKAGARRIA.

MEREZIZENUEN!

HEU!HEU!

BIKAIN!

HANDIK HILABETE BATERA, ZORITXARREKO MUNDU BATEAN MURGILDUZUEN JESSIKAK BERE LAGUNA, DENBORA LUZEZ,

ETA GAU GEHIEGITAN.

ETA AZKENEAN, BORTXATU

EGIN DUTE JOSE

“BATIMBAITARREK”.

GOIZ BATEAN, ONDOEZIKESNATU DA JOSE.

HANDIK EGUN BATZUETARA,EZTULKA HASI DA.

ETA EGUN

HORRETATIK

AURRERA,

ARGALTZEN

ETA SOINEKO

LASAIAK

JANZTEN HASI

DA,

ARGALTASUNA

EZKUTATZEKO,

BAINA

OSASUNEZ

OSO TXARTO

JARRAITZEN

DU.

HAU BURUKOMINA!

JESSICA, ZERGATIK UTZINAUZU OHEAN BAKARRIK

HAINBESTE EGUN?

BADAKIZU GIZONEKINOHERATUZ LORTZENDUDAN DIRUAZ BIZINAIZELA. GAINERA,

ETXERA ITZULI BEHARDUZU, OSO GAIXORIK

ZAUDE.

JESSICA, HIESAHARTU DUT, ETABIHAR HILTZERAITZULIKO NAIZ

ETXERA.

NIREFAMILIARENGANA.

KONTUZ IBILI.

ESKERRIKASKOAHOLKUA-GATIK.

BIHARAMUNEAN JOSE

KAYANZARA DOA.

ZAINDU.

BAI,ONGI JOAN.

MALETA BATEKIN JOAN ZENHIRIRA JOSE, ETA ORAIN,ARROPA POLTSA BATEANGORDETA ITZULI DA HERRIRA.

LASTERHIL EGINGO NAIZ...

HAUBELDURRA!

ZERGATIK EZ OTENION KASURIK EGIN

AMARI?

BIDEAN, HAINBAT SENTSAZIO SORTU DIZKIO JOSERI BERE DRAMAK:LOTSA, HASERREA, ETSIPENA, BELDURRA, ERRUDUNTASUNA, BAITASUIZIDATZEKO GOGOA ERE.

AGUR AMA,AGUR LAGUNAK,AGUR MUNDUA.

EZ DU NAHI INORK IKUSTEA.

EZ DUT NAHIINORK IKUSTEA.

HAIN HOTZ NAIZETA HAIN NEKATUTA

NAGO...

ETXERA HELTZEAN, AMAIKARATU EGIN DA ALABA

HEZURRETAN IKUSTEAN.

AMA NEGARRETANHASI DA.

GEROXEAGO...

EGIN LOHEMEN.

ETXERA HELTZEAN, AMA IKARATU EGIN DAALABA HEZURRETAN IKUSTEAN.

AMA!

SUSMATZENNUEN!

JOSE, ZERDUZU?

ZERGATIK ITZULIZARA EGOERA

HONETAN?

AMA, BADAKITHASERRE ZAUDELA

BAINA BARKAIEZADAZU.

BORTXATU EGINNAUTE. LASTER HILEGINGO NAIZ, HIESAK

JOTA NAGO ETA.