1. platón marco histórico
TRANSCRIPT
FILOSOFÍA ANTIGA I: PLATÓN
CONTEXTO HISTÓRICO E CONCEPTUAL
Filosofía, 2º Bach.
1 . ( ): F ILO S O F ÍA A N TIG A I P LATÓ N1 . ( ): F ILO S O F ÍA A N TIG A I P LATÓ N
Marco histórico e Marco histórico e
conceptualconceptual
A F O R M AC IÓ N D A “ P O LIS ” A F O R M AC IÓ N D A “ P O LIS ”G R E G AG R E G A
AN TE C E D E N TE S AN TE C E D E N TE S: P R E S O C R ÁTIC O S : P R E S O C R ÁTIC O S
, , H E R ÁC LITO P AR M É N ID E S, , H E R ÁC LITO P AR M É N ID E S D E M Ó C R ITO E P ITÁG O R AS D E M Ó C R ITO E P ITÁG O R AS
O S S O F IS TAS E S Ó C R ATE S O S S O F IS TAS E S Ó C R ATE S
ComprensiónComprensión
A TEORÍA PLATÓNICA DAS IDEAS:A TEORÍA PLATÓNICA DAS IDEAS:
Mundo sensible e mundo intelixibleMundo sensible e mundo intelixible
Graos de coñecementoGraos de coñecemento
A CONCEPCIÓN POLÍTICA DE PLATÓN:A CONCEPCIÓN POLÍTICA DE PLATÓN:
Antropoloxía platónicaAntropoloxía platónica
Vinculación da alma á cidadeVinculación da alma á cidade
a) A FORMACIÓN DA “POLISÓ GREGA
A formación da polis grega
Os gregos foron os iniciadores da filosofía occidental. Por “grego” referímonos, ante todo, ao cidadán, posto
que un grego só concibe a súa vida na cidade (polis). Só na cidade a vida humana pode alcanzar a súa perfección e felicidade.
Os inicios da filosofía están ligados ao desenvolvemento das cidades gregas.
Os inicios da filosofía: Cando? Teñen lugar no século VII-VI a.C.
Non a partir da nada; é un proceso
Hai antecedentes:
≠ miragre
Pensamento chinés e indio
≠ pensam. occidental
Saberes matemáticos e astronómicos
de Mesopotamia (Babilonia) e Exipto
Relixión e mitoloxía gregas:
Homero, Hesíodo
(sen sacerdocio)
Sabios e poetas líricos gregos
Safo
Non son filosofía
Explicacións concretas e prácticas Explicacións míticas
Etc.
Cadro xeral do mundo antigo
Xeometría exipcia
Sistema de numeración babilónico Moeda,
escritura exipcia
Os inicios da filosofía: Onde?
• Teñen lugar en colonias gregas: Xonia e Italia do Sur
“A filosofía non nace u e n calmo re tiro, se nón e n Mile to, no me rcado do mundo antigo, no que os pobos do Me dite rráne o proce dían ao inte rcambio das súas me rcancías ; e os máis antigos pe nsadore s non foron asce tas alonxados do mundo, s e nón home s dis tinguidos , curiosos e abe rtos ao mundo, políticos e n parte ”.
Os inicios da filosofía: Onde?
Plano político: Dunha sociedade aristocrática
agrícola e guerreira
polis (“cidade-Estado”)
Plano do coñecemento:
- Desenvolvemento da escritura alfabética (dos fenicios)
- auxe do comercio incremento de viaxes contacto con outras culturas acercamento a coñecementos exipcios e babilónicos
Por que en Mileto? Por que nas colonias gregas?
Houbo circunstancias que o favoreceron:
Plano económico: Δ comercio, invención moeda
pásase a
Grecia en Europa
ASIAMENOR
Grecia e as súas colonias (Magna Grecia)
Fen
icio
s
Grecia e as súas colonias (Magna Grecia)
AS CIDADES E OS SEUS FILÓSOFOS:
1 Elea: Parménides2 Crotona: Escola pitagórica3 Agrigento: Empédocles4 Leontino: Gorxias5 Siracusa: 6 Estagira: Aristóteles7 Abdera: Demócrito; Protágoras8 Atenas: Sócrates; Platón9 Clazomene: Anaxágoras10 Colofón: Xenófanes11 Éfeso: Heráclito12 Mileto: Tales; Anaximandro; Anaxímenes
Grecia eos seus filósofos
Como o vían eles…
Como o vían eles…
Os inicios da filosofía: Como? Consisten no paso do mito ao logosProceso evolutivo lento, que implica a superación dos mitos e das explicacións
prácticas concretas
Mito:
≠ invención fantástica
= narración dos poetas (Homero, Hesíodo) sobre o mundo, o ser humano e os deuses
Logos:
Sgdo común: palabra, discurso
Ambas son explicacións totais
(últimas e universais)
= razón
Como?
Ordenado, rexido por leis fixas
Caótico e caprichosoConcepción do mundo
• Racional• Baseada en causas naturais (leis)• Crítica
• Irracional• Baseada en deuses e heroes•Tradicional
Tipo de explicación
LOGOSMITO
2. Antecedentes presocráticos: Heráclito, Parménides, e Anaxágoras
Séculos VII – V a.C.
“Os presocráticosÓ
Milesios: Tales, Anaxímenes, Anaximandro Pitágoras Heráclito, Parménides Pluralistas: Anaxágoras, Demócrito
(atomista)
…Todos, fóra de Atenas, na Magna Grecia
Milesios
Tales de Mileto (640-560 a.C.)
Matemático
Mileto (Asia Menor, actual Turquía)Principio (arché): auga
Contemporáneo de Solón, lexislador ateniense, precursor da democracia, e de Safo (poetisa do amor): escola na illa de Lesbos
Anaximandro (610-547 a.C.)
Principio (arché):
ápeiron = indeterminado, infinito
Anaxímenes (588-534 a.C.)
Principio da natureza (arché): aire
Dous movementos:
Rarefacción: Aire > lume Condensación: Aire > auga > terra
Vento, nube
Rasgos comúns dos “milesiosÓ
1) A súa explicación é de carácter racional (logos): rexéitase o recurso ao máxico e ao contraditorio.
2) O seu principal tema de investigación é a natureza (physis). Por iso, tamén os chaman “físicos”.
3) Os milesios preocúpanse por determinar o principio último (arché), a natureza última da realidade.
4) Son monistas, pois propoñen un único elemento como principio orixinario.
Pitágoras
Pitágoras (560 -500 a.C.)Naceu en Samos, (Xonia)
- Primeiras mulleres filósofas
Ex: Temistoclea, Teano
Marchou a Crotona (Sur Italia)
Matemático e filósofo
Funda unha escola (ou secta), con pretensións políticas Ensinanzas relixiosas:
Inmortalidade e transmigracion da alma Purificación da alma: exame de conciencia,
abstinencia, busca do saber (“filósofo”)
Ensinanzas matemáticas: Os números son o principio de
todas as cousas
Pitágoras
IMPAR PARIMPAR PAR LIMITADO ILIMITADO UN MÚLTIPLE DEREITO ESQUERDO MASCULINO FEMENINO REPOUSO MOVEMENTO RECTO CURVO LUZ ESCURIDAD BÓ MALO CADRADO OBLONGO
. . .
. . . . . . . Tetractys
A physis é pensable matematicamente
A esencia da realidade é o NÚMERO
A oposición fundamental nos números é a relación par/impar.
Esta oposición é o arché da natureza. De aí que os pitagóricos sexan DUALISTAS
HERÁCLITO
Heráclito de …feso (544-484 a.C.)
• Substancia primordial: lume
• Todo cambia; nada é permanente
• “Non podemos bañarnos dúas veces no mesmo río”
• O cambio fundaméntase na loita
• Ex: arco
Éfeso
PARM…NIDES
Parménides de Elea (540-470 a.C.)
PRINCIPIO DE IDENTIDADE: “ O ser é e o non ser non é”
O ser é:
• eterno (non xerado, nin destrutible)
• inmutable (inmóbil)
• enteiro, único (esférico)
• O movemento e a pluralidade son irracionais, inintelixibles
• Os sentidos engánannos
ANAXÁGORAS (500-428 a.C.)
Hai partículas (“spérmatas” ou homeomerías) de todo en todas as substancias do universo.
Os spérmata empezaron a moverse grazas ao Nous (entendemento, espírito), de forma ordenada e racional. Clazomene
DEMÓCRITO (atomismo) (n. 460 a.C.)
Hai infinitos átomos(elementos indivisibles, sólidos, inmutables)
Os átomos móvense ao azar no baleiro Non hai racionalidade (orde) no
movemento da materia
Podemos describir, pero non predicir
Moi criticados ata a Modernidade
CONCEPCIÓN MECANICISTA
da natureza
En O mundo de S ofía
• Demócrito > Lego
3. OS SOFISTAS E SOCRATES
- Contexto (Atenas, século V a.C.)
- Os sofistas
O seu pensamento
Principais representantes
- SócratesA súa vida
O seu pensamento
A súa morte
Contexto: GRECIA clásica
Contexto: GRECIA clásicaAtenas no s. V a.C.: centro da civilización
◙ Esplendor en política (Pericles), artes, ciencia…
◙ Vitoria dos gregos sobre os persas (guerras médicas)
aumento de confianza en si mesmos
◙ Desenvolvemento da democracia:• Asemblea popular (ekklesia). Todos• Consello (Boulé). Dez persoas• Maxistrados. Arredor de 500 persoas
Pericles
Aspasia, mestra de retórica e
amante de Pericles
Plano da
Aten as de
Sócrat es
Contexto. A polis de Atenas
Ágora e ao fondo a acrópole
Ágora: praza pública na que estaban os edificios públicos e os tribunais. Tamén había tendas, unha fonte, árbores, soportais….
Acrópole: cidade alta (meseta de 90 m de altura), inexpugnable. A partir do 447
a.C. resérvase ao culto aos deuses, e constrúense o Partenón, o Erecteion e o templo de Atenea Nike.
ARQUITECTURA
Relevos de FIDIAS no Partenón
Pericles (495-429 a.C.)
Doriforo, de POLICLETO
Discóbolo, de MIRÓN
Atenea, de MIRÓN
ESCULTURA
Teatro de Dionisio, en Atenas (na ladeira sur da Acrópole)
TEATRO
Sófocles
Dous tipos de obras:
- Traxedias
- Comedias
Esquilo
Aristófanes
Eurípides
A filosofía no século V a.C.
OS SOFISTAS
Os sofistas
Significado palabra “sofista”: Sophós = sabio (pexorativo)
Grupo heteroxéneo de pensadores (sobre todo estranxeiros)
Moi mal vistos
A súa preocupación fundamental é: O SER HUMANO EN SOCIEDADE…A EDUCACIÓN
Os sofistas
Propoñen unha nova forma de educar: Son os primeiros profesionais do ensino: cobran Contido dos cursos: retórica, oratoria… disciplinas humanísticas Obxectivo: formar bos cidadáns (= bos oradores, os que triunfan politicamente) non están comprometidos coa verdade e ben absolutos.
Os sofistas…
Da banda deseñada “Epicurus el sabio”
Os sofistas
Temas de reflexión: Convencionalidade das leis
Nomos/physis: ¿a cal hai que obedecer?
As leis da polis son discutibles
Relativismo, escepticismoNon podemos ter coñecemento
absoluto sobre nada
A verdade é relativa a quen a coñece
Os sofistas
Principais representantes:PROTÁGORAS
“O home é a medida de todas as cousas”
GORXIASNada hai
Se o houbese, nós non o coñeceriamos
Se o coñecésemos, non o poderiamos comunicar
A palabra é un instrumento de dominio e persuasión (importancia da retórica)
Protágoras
SÓCRATES
(470-399 a.C.)
Vida de Sócrates
Nace en AtenasNon escribiu
Testemuñas apaixonadas (Platón, Xenofonte, Aristófanes…)
Vida e pensamento van moi unidosA súa morte converteuse no símbolo
de coherencia cos propios ideais.
Dise que Aspasia, a compañeira de Pericles, e Diótima foron mestras súas
O pensamento de Sócrates
Pero: Non se considera un profesional do
ensino
Aínda non posúe a verdade, polo tanto non pode transmitila nin cobrar por iso:
Oráculo Delfos “Só sei que non sei nada”
Método: Maieutica* + ironía
Obxectivo: bos cidadáns (non bos oradores)
Comparte cos sofistas a preocupación polo: SER HUMANO EN SOCIEDADE e a EDUCACIÓN
*Maiéutica: arte das comadronas, de axudar a dar a luz
Coñécete a ti mesmo
En Delfos os devotos facían preguntas a Apolo a través da súa sacerdotisa, que esta sentada nun trípode de bronce. Logo entraba en trance e das as respostas do deus.
A maié utica socrática
Da banda deseñada “Epicurus el sabio”
O pensamento de Sócrates
Os bos cidadánsSon os que buscan o bo para a cidade
Cumpren coas leis da polisEl leva o seu compromiso ata as últimas consecuencias
Son os que buscan a verdade e o ben absolutosNon relativismo
Educación » coñecemento e ética
O pensamento de Sócrates
Intelectualismo moral:Só se pode ser xusto totalmente se se sabe o
que é a xustiza“Se sabes o que é o ben, obras ben”
Só se obra mal por ignorancia
Coñecemento = virtude
Verdade = Ben
A morte de Sócrates, como exemplo de seu compromiso
Morte de Sócrates, polo pint or f rancés J acques (1786)Louis David
Museo Metropolitano de Londres
A morte de Sócrates
Morte de Sócrates, polo pintor Pierre (1790)Peyron
Museo Omaha, Nebraska (EE.UU.)
A morte de Sócrates
Gravado de Chodowiecki(1726- 1801)Museo de San Francisco
A morte de Sócrates
Lamentación sobre o corpo de Sócrates
Óleo de Capuccini(1771- 1844)
A morte de Sócrates
. Óleo de E Russe l(1986)
RECURS OSRECURS OS
En internet:
• www.e-torredebabel.com/Historia-de-la-f i losofia/Filosofía griega/
• www.webdianoia.com/his_f i l /antigua.htm• http://personal.telefonica.terra.es/web/0filosofia/• www.cibernous.com• www.geocities.com/presocraticoses/• www.xtec.cat/-lvallmaj/taller/atenes2.htm
(f i lópolis)• www.youtube.com (Apología de Sócrates 1-5)
Nos libros:
– PLATÓN, Apoloxía de Sócrates– PLATÓN, Critón ou do deber– BOTTON, Alain de, Las consolaciones de la filosofía,
ed. Taurus, Madrid, 2000. • Cap. I: “La impopularidad”