1: a filosofía e o mundo do saber - aloxamento de...
TRANSCRIPT
1: A FILOSOFÍA E O MUNDO DO SABER
(notas de clase)
A Orixe da Filosofía
Mito Logos
Relación entre os deuses do texto de Hesíodo
Caos
Erebo Noite
ÉterDía
Terra
Ceo (Urano)
Tártaro Eros
Contraposición Mito - Logos
Saber Mítico Saber Racional
Os fenómenos explícansemediante...
Deuses e DestinoImaxinaciónTradición
Natureza e NecesidadeRazónCrítica
O mundo é... Caótico e caprichoso
Ordenado por leisestables
A autoridade é... Obediencia cega Busca constante
O método baséase en...
Ritos, oracións, etc.
Diálogo, análisedos fenómenos e síntese en regras
Análise Síntese
Análise Síntese
Descompoñer, Dividir
Reducir algo complexo aos seus compoñentes simples (aqueles que xa non poden dividirse)
Indicar que aspectos interveñen nun problema
Recompoñer, unir, integrar
Fabricar algo a partir duns compoñentes que interactúan entre si, dando lugar a unha realidade nova
Análise Síntese
Análise Síntese
Análise Síntese
Análise Síntese
exemplo: Arco da Vella
Explicación mítica Explicación racionalSegundo o Antigo Testamento, o arco da
vella foi creado por Deus tras o DiluvioUniversal. No relato bíblico, este apareceríacomo mostra de vontade divina, pararecordar aos homes a promesa feita polopropio Deus a Noé de que xamais volvería adestruír a terra cun diluvio.
"De veras dou o meu arco da vella nanube, e ten que servir como sinal do pactoentre eu e a terra. E ten que suceder quecando eu traiga unha nube sobre a terra,entón certamente aparecerá o arco da vellana nube. E certamente lembrareime do meupacto que hai entre eu e vós e toda almavivinte entre toda carne; e nunca máischegarán a ser as augas un diluvio paraarruinar toda carne." (Xénesis 9:13-15
Cando a luz solar incide sobre las gotas dechuvia, estas se encargan de producir tal efecto,pero nalgunhas moito máis que en outras. Os raiosdo Sol involucrados coa formación do arco da vellasaen das gotas de chuvia cun ángulo deaproximadamente 138° respecto da dirección quelevaban antes de entrar nelas. Este é o "ángulo doarco da vella", descuberto por René Descartes en1637. Se a luz saíra a 180°, entón regresaría por ondeveu. Como o ángulo de saída é de só 138°, a luz nonse reflexa exactamente cara a súa orixe. Isto faiposible que o arco da vella sexa visible para nós, quenon solemos encontrarnos exactamente entre o Sole a chuvia. De maneira que sempre, se noscolocamos de fronte a un arco iris, o Sol estarádetrás de nós. […]
Un raio de luz solar, dos que "fan" un arco davella, cambia a súa dirección tres veces mentres semove a través dunha gota de chuvia: Primeiro entrana gota, o que ocasiona que se refracte lixeiramente.Entón móvese cara o extremo oposto da gota, e sereflexa na cara interna da mesma. Finalmente, volvea refractarse cando sae da gota de chuvia en formade luz dispersa. A descomposición en cores é posibleporque o índice de refracción da gota de auga élixeiramente distinto para cada lonxitude de onda,para cada cor do arco da vella. […]
Mito Logos
Cosmos (= orde) Caos
A orixe da Filosofía
Orixe Histórica
Século VI a.C. Mileto
A Xeografía de Grecia
Por que xurdiu, neste tempo e lugar, a Filosofía?
Estrutura Política: a polis
Polis: Cidade-Estado Imperio
Cidades (coa súa bisbarra)
independentes
Fácil de controlar
Moitas eran democráticas
Gran extensión
Poder centralizado
Forte censura e control sobre o
territorio
Sen xerarquía:
• Non hai unha casta sacerdotal poderosa
Sen libros sagrados
• Non hai unha “verdade” que respetar
Non hai censura eclesiástica
Relixión Politeísta
Contactos con outras culturas a través do Mediterráneo
• Ao contrario que nas guerras, o comercio baséase no diálogo e confianza mutua
O coñecemento doutros modos de pensar distintos ao propio orixina o exame crítico da tradición adquirida
Importancia económica do Comercio
Tales de Mileto
Foi o primeiro que atribuíu a orixe do mundo
Non a un elemento sobrenatural (deuses)
Senón a un natural: a auga
A Orixe da Filosofía
Orixe Psicolóxica
“Os seres humanos comezan e comezaron sempre a filosofar movidos pola admiraciónao principio, admirados polos fenómenos sorprendentes máis comúns;logo, avanzando pouco a pouco e propoñéndose problemas maiores, como os cambios da Lúa e os relativos ao Sol e ás estrelas, e a xeración do Universo.Pero o que se propón un problema ou se admira recoñece a súa ignorancia.”
Aristóteles: Metafísica, século IV a. C.
Asombro Ignorancia Desexo de saber
Asombro Ignorancia Desexo de saber
Cuestionamos todo o que existe dunha maneira respectuosa, pero crítica
Servímonos das nosas capacidades racionais,
a través de mecanismos psicolóxicos:
AtenciónPercepción
MemoriaPensamento
Linguaxe
Saber vulgar, científico e filosófico
O Saber Filosófico e outros saberes
Etimoloxía
Filosofía: Amor á Sabedoría
• φιλο philo: amizade, amor
• σοφία sophia: sabedoría
Filosofía: estar no camiño cara á verdade, a sabedoría, sendo conscientes de que non a posuímos
Poden ser complementarios
Non se exclúen entre si
Están ao alcance de calquera
Tipos de saberes
Saber vulgar (ou sentido común)
Saber científico Saber filosófico
Saber Vulgar ou Sentido Común
Nos mostra como as cousas aparecen ante nós
• (de modo que nós podemos “operar” con elas)
Componse de certezas comúns a todos
Problemas:
• Mesturado con prexuízos
• Conformista e acrítico
É a base de todo outro saber
Saber científico
Saber filosófico:Achéganos ao coñecemento das últimas causas da realidade
Primeiros principios da realidade
Parte de realidades concretas
Saber Científico
Saber Filosófico
É un saber de: Solucións Problemas
Estudia a realidade
En partes Como totalidade
Emprega o método
Práctico-experimental
Teórico-crítico
Parte da Información (datos)
Coñecemento
Meta Coñecemento Sabedoría
Poned sobre los campos
un carbonero, un sabio y un poeta.
Veréis cómo el poeta admira y calla,
el sabio mira y piensa...
Seguramente, el carbonero busca
las moras o las setas. Antonio Machado
Función: “Estratexia Intersectorial da UNESCO sobre a Filosofía”
Función e Necesidade da Filosofía
A Necesidade da Filosofía
Tipos de necesidades:
Materiais
Primarias: para sobrevivir
Secundarias: prescindibles, provocadas
polo desenvolvementoeconómico
De “autorrealización”: relacionadas co que
podemos chegar a ser
Pirámide de Maslow
Representa as necesidades humanas. As “inferiores” son as básicas, as que debemos procurar para conseguir as “superiores”
A necesidade da Filosofía
Necesitamos ¿?
Comprender ExpresarAnalizar
críticamente
Os problemas que se nos presentan
Os supostos das ciencias
Analizar o sentido
Da nosapropia
existencia
Do mundo en que vivimos
Todos os seres humanos
Vivimos nun mesmo mundo
Filosofía e Interculturalidade
Globalización
Globalización alternativa
Cidadáns do mundo
Contexto:
Correntes migratorias masivas
Colonialismo empresarial
Rápida difusión dos produtosculturais
Novas canles de comunicación
Variedade culturalPerigos da Globalización
Comercio de librecambio mundial
Aumento da competividade entre os pobos
Imposición dunha cultura sobre as outras (pensamento único)
Función Crítica da Filosofía
Desde:
• Respecto a todas as culturas
• Defensa da dignidade de todas as persoas
• Recoñecemento da identidade dos outros
Tarefa:
• Reordenar as condicións para un diálogo
• Promover un mundo xusto e solidario
• Desenmascarar a cultura única
• Promover a reflexión de cada individuo no marco da liberdade
• Defender a racionalidade
Canles para o diálogo global
Filosofía
Metafísica
Lóxica
Epistemoloxía
Antropoloxía
Ética
EstéticaPolítica
Rama Obxecto de estudioMetafísica As realidades e propiedades de todo o que existe
Lóxica Estructura e corrección dos razoamentos
Gnoseoloxía Orixes, límites e validez do coñecemento
Antropoloxía O ser humano
Ética Fundamentación, validez e universalidade das normas
Estética A beleza e as creacións artísticas
Política Aspectos comunitarios do ser humano (orixe da sociedade, formas de goberno...)