x x xAzpeitiko herri aldizkaria x x x2017ko maiatza x x x194. zenbakia x x x x x x x x

NORBERAREN EKINEZAsko dira krisi garaian autoenpleguarenaldeko hautua egin dutenak, eta negozioberriak zabaldu dituztenak 20

x x xx x x

Argitaratzailea.UztarriaKomunikazio Taldea. Azpeitia

Egoitza.Perez Arregi plaza 1, behea,(Azpeitia, 20730)

Telefonoa eta faxa.943 15 03 58Posta elektronikoa.uztarria@uztarria.com

Posta kutxa. 227, AzpeitiaLege gordailua.SS-860/2000Zenbakia. 194.a (2017ko maiatza)Urtea.XVIII.a (1999ko azaroan sortua)Maiztasuna.HilabetekariaDiseinua. Eregi Komunikazio etaEuskara Zerbitzuak

Publizitatea.685780412 /uztarria@uztarria.com

Bazkidetza.943 15 03 58Tirada. 2.500 ale hileroInprimategia.Leitzaran GrafikakAzaleko argazkia.M. Etxaniz/A. Uranga

Webgunea.www.uztarria.eus

Uztarria herri aldizkariarenlaguntzaileak (erakundepublikoak)

Uztarriak Bai Euskarari

iritziaInkesta. Urtean zeharoporrak noiz dituzunahiena? 13

mamiaElkarrizketa. DanielaDominguez Azpeitianbizi den suhiltzaileargentinarrarekinsolasean 04Klik! Odol emaileenerrealitatea, barrutik16Espetxea etaaitatasuna. JosebaSegurola presoa aitaizan berri da 26

jakitekoAtzera begira. NereaEskulanak dendakurrezko ezteiak ditumaiatzean 34

x x x2017KO MAIATZEKO UZTARRIA ALDIZKARIAN ZER?x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

16

Ba al dakizuerrenta aitorpenen %40,14(3.027) egin zirela euskaraz iaz Azpeitian,2014an baino ia 7 puntu gehiago?. Uztarria

04

34

Izan uztarriaren bazkide1.060bazkidegara Uztarria KomunikazioTaldean; eskerrik asko denei.

Herri aldizkariaz gain, Uztarriaren produktuakere eskuratuko dituzu.Uztarria Komunikazio Taldeakorain arte 13 liburu, CD 1, DVD 1 eta biografiatxikiakatera ditu. Bazkideak baino ez ditu jasotzen.

t943 15 03 58

30eurodira urtean.

Liburuxka biografikoak, oraingoz. Julian Bereziartua, Leo Etxeberria, Valentina Agirre, Santi Lazkano, Amaia Garmendia,Enkarna Arregi, Iñaki Bergara, Bernardo Aizpitarte ‘Kabra’, Enrike Zurutuza, Maria Jesus Arregi, Patxi Azkargorta

Oharra.Uztarriak ez du bere gain hartzenaldizkarian esandako iritzien erantzukizunik

Eusko JaurlaritzakoHezkuntza, Hizkuntza

Politika eta Kultura Sailak(Hizkuntza PolitikarakoSailburuordetzak) diruz

lagundua

x x x x x x x x x sarrera 03

mamia x x x x x x x x x gizartea04

DANIELA DOMINGUEZsuhiltzailea

Integratzeko bideairekitzen du euskarak”Argentinatik Madrilera joan eta handik Azpeitiraetorri ostean, euskara ikasi eta Oñatin suhiltzailelanetan ari da 2013az geroztik. .9Nora Alberdi

G ipuzkoanhiru dira emakume suhiltzaileak.Horietako bat da Daniela Domin-guez, eta Oñatiko parkean egitendu lan, beste hiru lagunekin bate-ra. Familiarekin eta lagunekin hitzeginez ikasi du euskara.Zerk ekarri zintuen Azpeiti-ra? Familiarekin etorri nintzen, duelahamabost urte. Ama lan kontuen-gatik etorri zen Azpeitira, eta ahiz-pa eta biok haren atzetik. 30 urtenituen hona iritsi nintzenean. Ha-lere, Argentinatik Madrilera joanginen aurrena, eta han zazpi urtezbizi izan nintzen.Euskara ikasi duzu. Bai, hala da. Ingalaterrara joangobanintz, ingelesa ikasiko nuke.Azpeitiko eta Euskal Herriko hiz-

“kuntza euskara da, eta beharrez-koa iruditzen zait ikastea. Inte-gratzeko bidea irekitzen du eus-karak, jendea gehiago irekitzenda euskara dakizula ikustean. Ha-lere, iritsi nintzenean harrera onaegin zidan jendeak. Hizkuntzekinez naiz oso ondo moldatzen,baina senarra, alabak eta lagunakeuskaldunak izateak lagundu dit,eta lortu dut euskara pixka batmenperatzea. Ez naiz lotsatia, etaberdin zait zerbait gaizki esatenbadut. Izan ere, ingurukoek egi-ten dizkidate zuzenketak, eta ho-rrela lortu dut euskara maila ho-betzea. Bi urte igaro nituen eus-kaltegian, baina alabekin ikasi dutgehien.Zaila egin al zaizu euskaraikastea?

x x xDATUAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x xJaio. 1972ko urtarrilak 17.x x xHerria.Buenos Aires(Argentina). x x xBizi tokia.Azpeitia. x x xLanbidea.Suhiltzailea.

nean ez nuen Euskal Herrian ger-tatzen zenaren berri, eta oporre-tara Espainia hegoaldera joatekoohitura genuen.Nolatan suhiltzaile? Urte askoan legez kanpoko egoe-ran bizi izan nintzen, ez nuen hiri-tartasun baimenik. Amak, Espai-niako gizon batekin ezkondu zela-ko, eta, ahizpak, gazteagoa zela-ko, lortu zuten baimena, baina nikez. Senarra ezagutu eta haurraizan genuenean, egoera horretanezin nuela jarraitu erabaki nuen,arriskutsua zelako. Hala, ezkonduegin nintzen, eta urtebetera lortunuen baimena. Legez kanpokoegoeran egon nintzenean, languztietan beltzean ordaintzen zi-daten, eta baldintza oso prekario-etan aritzen nintzen. Hiritartasu-

Zaila egin zitzaidan gaztelaniaketa euskarak ez dutelako zerikusi-rik. Baina hemengo herritarren,lagunen eta familiakoen laguntza-rekin, euskaltegira joanda etagogoa jarrita, lortu dut euskaraikastea. Azpeitira iritsi aurretik eza-gutzen al zenuen Euskal He-rria? Ez. Azpeitira iristean, harritutagelditu nintzen tokiarekin eta hiz-kuntzarekin. Asko gustatu zitzaiz-kidan bai paisaia eta bai jendea-ren umorea. Madrilen bizi nintze-

gizartea x x x x x x x x x mamia 05

egin behar izaten dugulako. Psi-kologikoki ere ez da lan arina, as-kotan, larri dauden pertsonei la-gundu behar izaten diegulako.Une gogorrak bizitzea toka-tuko zitzaizun... Gure lanbidean bizitzen ditugunegoera guztiak gogorrak dira,erantzunkizun handia dugu.Behin egokitu zitzaidan ezbeha-rraren tokira joan, eta hirugarrenmailako erredurak zituen gizonbati lagundu behar izan nion.Gizon hark zauri handiak zituen,baina ez zen kexatzen, minik ezbaitzuen sentitzen. Gertaera huraburuan gelditu zitzaidan, esan de-zaket bizitzea egokitu zaidan es-perientziarik gogorrena izan zela.Emakumea eta suhiltzailea.Oraindik ez da oso ohikoaemakumeak lanbide horre-tan aritzea. Hala da. Nik normal jokatzen dut,baina ingurukoek ez dute oraindiknormaltzat hartzen ni suhiltzaileizatea. Argentinan, Bigarren Hez-kuntza teknikoa egin nuen, eta niizan nintzen ikastetxe hartan arloteknikoa egin zuen lehen neska.13 urte nituen, eta klasekide guz-tiak mutilak ziren. Horrenbestez,normala da niretzat mutilez ingu-raturik lan egitea. Halere, ingu-ruan bada emakumea eta suhil-tzailea izatea ulertzen ez duenik.Gertatu izan zait istripu baterajoan eta lankideei edo niri gaine-rakoen lan berdina egiten aldudan galdetzea.Zergatik uste duzu horrenemakume gutxi direlasuhiltzaile? Orain arte, gizonezkoen lanbideaizan da suhiltzaileena, eta guregainetik daudenek ez dute ezeregiten egoera aldatzeko. Horrekere eragin du emakume suhiltzai-

leen kopurua hain txikia izatea.Horrez gain, suhiltzaile izan aurre-tik, egin behar diren proba fisiko-ak berdinak dira emakumeentzateta gizonentzat, baina ezaugarrifisiko desberdinak ditugu, ema-kume batek ezin du gizonezkobatek bezala egin korrika, eta horikontuan hartzea beharrezkoa da.Irizpide batzuk zehaztu beharko li-tuzkete probak orekatzeko.Inoiz jarri dizute trabarikemakume izateagatik? Ez. Lankideek pixkanaka ikasidute, orain arte gizonek egitenzuten lana bakarrik zelako. Esate-rako, mahai bat jaso behar badu-gu berdin dio emakumea edo gi-zona izan. Lehen, ez zegoen ka-mioia gidatzen zuen emakumerik,eta, egun, berriz, bai; berdin-ber-din gidatzen dute.Lanbide batzuk emakume-entzat eta besteak gizonen-tzat direla uste duten horieizer esango zenieke? Oso itxia den jendea badagooraindik. Lehen, asko ziren horre-la pentsatzen zutenak, baina, pix-kanaka-pixkanaka, guztion arte-an, ari gara jendeari burua ireki-tzen. Hala ere, informazio falta etaezjakintasuna nabarmenak diraoraindik ere.6

Orain arte,

gizonezkoen

lanbidea izan da

suhiltzaileena”“

Normala da

niretzat mutilez

inguraturik lan

egitea”“

Lan gogorra izango dasuhiltzailearena, ezta? Bai, baina egiten duen lana maiteduen jendea behar du munduak,eta ni gustura sentitzen naizsuhiltzaile lanetan. Fisikoki gogo-rra da, traje handiarekin korrika

na lortu nuenean, gustuko lanaaurkitzen hastea erabaki nuen.Egunkaria ireki eta suhiltzaileakbehar zituztela irakurri nuen egunbatean, eta oposaketak presta-tzen hasi nintzen. Gero, 2013anhasi nintzen lanean.

iritzia x x x x x x x x x06

Marx anaiak trenariegurra botatzen hasi ziren eszena zoraga-rrian, aurrena, horretarako prestatuta zegoenbagoitik egur zatiak hartu eta egurra eskutikeskura pasatzen aritu ziren lokomotorara iri-tsi arte. Erritmo itzelean jardun zuten lanean,eta, berehala, agortu zuten labera botatzekoprestatuta zegoen egur guztia.

Hori horrela, trenak aurrera egin ahal izate-ko bagoien zorua, aulkiak eta erretzeko mo-dukoa zen guztia bota zuten sutara. Ekin etaekin, trena biluzik geratu zen arte jarraituzuten. Ondorioz, soilik burdinezko egiturageratu zen sugarretatik salbu. Bien bitartean,Grounchok “ekarri egurra” oihukatzen zuen.

Hori izan liteke egungo politika azaltzekometafora egokia; alegia, aurrera egitekodena erre behar da, osterantzean, besteakbaino makalago izateko arriskuan dago.Beraz, herritarrak egurra eskatu eta aginta-riak sutara bota egur hori. Beste era bateraesanda, herritarrak erraustegiaren aldekokanpaina egin dutenei boza eman, eta politi-kari zintzoak eraiki.

Agian, norbait ez da ados egongo esandudanarekin, eta pentsatuko du politikarieksortzen dituztela beharrak. Horrela, herrita-rrak inolako pentsatzeko betarik hartu gabeeta manipulazioaren menpe, alderdikerietanerortzen direla; hots, politikariak zaborra es-katu eta herritar zintzoak zaborra emanerraustegia goraino bete ahal izateko.

Bada, ordea, hirugarren aukera bat ere.Kasu horretan, zenbaitek uste dute enpresakdirela, lanaz gain, boterea dutenak, eta eskupribatua dela politikariaren hariak mugitzendituena. Ondorioz, politikariak enpresarieneta herritar langileen arteko kudeatzaileak eidira; hau da, enpresek sutarako materiala es-katu, eta politikariak materiala lortu eta herri-tarrak ekarri.

Kontzientziazioa ekiditen daDena den, badira aukera gehiago ere; bakoi-

Ekarri egurra

x x xEkonomia zirkularrarenideia gure artean zabaltzenari den bitartean, aurreradoaz erraustegiaren lanak

x x x x x x x x x x x x x x x xegoitz arrutix x x

tzak pentsa dezala nahi duena. Nik, inork gal-detu ez didan arren, ez dut nahi erraustegirik.Uste dut gizartea ohituegi dagoela arazoakezkutatzera, eta, besterik gabe, ikusten ezdiren gas bihurtzera. Badirudi, begien aurre-an ikusten ez dugunean, ez zaigula axola ger-tatzen dena; izan ere, suak materia aldatzendu, ikusezin egiten du, baina ikusten ez denaez al da kaltegarria? Gainera, desagertzeakbadu beste arazo larri bat: kontzientziazioaekiditea. Ildo horretatik, arazoa ezkutatzenbada, nola kontzientziatu zaborraren arazoaz,gehiegizko kontsumoaz, berrerabilpenazedo birziklatzearen garrantziaz? Ziurrenik, ezda komeni beharrezkoa soilik erosten duengizartea, eta ezta berrerabiltzearen politikasustatzen duena ere. Ulergaitza dirudienarren, ekonomia zirkularraren ideia gure arte-an zabaltzen ari den bitartean, aurrera doazerraustegiaren lanak.

Euskal Herriaren altxorrik handiena daegun berean ikustea egunsentia mendi ton-torretik, eta ilunabarra hondartzatik. Noiz arteiraungo du naturak? Biluzik geratzen ari gara,Marx anaien trenaren moduan.6

iritzia x x x x x x x x x08

M unduko kale es-tuak. Zibilizazioa, natura, pertsonak, kez bete-tako errepideak eta lorez jantzitako belardiakbatzen eta banantzen dituzten kale estuak.Europako korridore estuek xarma bereziadute, hiri serioen artean kolorea ematen dio-telako bizitzari: merkatu txikiak, familia-den-dak, behatz puntekin ukitzean latzak direngaltzadak. Erroma bere kale estuek bizi dute,Berlini harri puska horiek ematen diote galdugabeko nortasuna eta Brujasen, ilunpetanere, hiriaren kolorea dira. Eta ezin ditugu aipa-tu gabe utzi Iparraldeko kale estuak, euskaraentzuten ez den txoko askotan usaindu egindaiteke hizkuntza alde bateko eta bestekohormetan, oihartzuna mutua balitz bezala.Kale estuek liluratzen naute, handitasuneantxikia zein ederra izan daitekeen erakusten di-gutelako; bizitzeko eredu berriek iraganarekinlotura behar dutela esaten digutelako.

Guk ere badugu gure kale estua. Egiaz,kale estu bat baino gehiago ditugu Azpeitian;eta, jakina, pertsona eta auzo bakoitzak ditubere txoko magikoak, izan Sanjuandegin,Urrestillan edo Nuarben. Dena den, bada batia guztion bizitzan eta bihotzean bere lekuaduena. Erdikalean egin genuen herriko gurelehen parranda, San Sebastian jai haietan;kale estu horretan pasatu ditugu orduak etaorduak garagardoa edaten, eta mundua mu-giarazten duten hiru gauza horiez hizketan.Zenbat musu eman ditugun kale estu horre-tan, eta zenbat azalpen, besarkada eta negar.Kale estu horretan hasten dugu urtea behineta berriro; eta ostegunero elkartzen garakuadrillan, elkar ikusteko aitzakiaren batbehar bagenu bezala. Zenbat pertsona eza-gutu ditugun, etxekoak eta kanpokoak, nahigabe edo intentzioz. Ez gara kafe gutxi hartu-takoak, ezta edalontzi eskas puskatutakoakere. Umetatik egonaldiak Leireren portalean;eta nerabetatik inguruko tabernetako terraze-tan.

Gure kale estua ere badugu, Europako hiri

Gure kale estua

x x xKale estuek liluratzennaute, handitasunean txikiazein ederra izan daitekeenerakusten digutelako

x x x x x x x x x x x x x x x xeneritz albizu lizasox x x

xarmangarrienen antzera. Guk ere eraikin,denda eta errepide modernoak ditugu, bainakale estu horrek gu izatearen arnasa ematendigu. Zer esanik ez inauteri zaleentzat: Ele-gante Eguneko zezenaren irteera eta astele-hen karnabaleko gaupaseroen kalejira. Jaiguztietan, udal musika bandak ere alderikalde hartzen du kalea, eta musikarekin bete-tzen ditu hutsik gelditzen diren tarte guztiak.Gure kale estuak handi egiten gaitu batzue-tan. Aldatuko gara, aldatuko dira; baina kaleestu horiek helduko diote gure izaerari.

Ez naiz itokoEta neu ere, badira pare bat urte kale estu ho-rretan egiten dudala lo, gehientsuenetanbehintzat. Otu zait ez ote den nire bizitza erekale estu bihurtu, norabide gabeko hiri bateannire burua aurkitu asmoz-edo. Batzuetan hor-mak oso sentitzen ditut hurbil; eta, besteetan,emozioa ez zait kabitzen kale estu horretan.

Haizeak ere fin jotzen du kanpoan eta ba-rruan, eta babesik gabe sentitzea ere tokatu-ko zait. Hori ote da nire lekua. Dena den, ba-dakizue kale estuak bi plaza dituela goian etabehean, mundura irekiak; eta zeru zabala,burua altxatuz gero. Ez naiz itoko. Eta, jakina,bizitza egunero alda daiteke kale estu hone-tan, Europako herrialdeetan, Azpeitian etazeure baitan.6

Bi hilabetedira Joxe Mari Aranburuk (Do-nostia, 1982) FullGass SportNutrition denda Azpeitian irekizuenetik. Aurretik, Full GassekDonostian eta Alegian dituendendetan aritutakoa da Aran-buru, eta duela gutxi egin zuenkirolerako duen afizioa ofizio bi-lakatzeko urra-tsa.

FullGassek, besteak beste,Athletic, Eibar, Alaves, BilbaoBasket nahiz Bidasoa eskubaloitaldeko kirolarien elikaduraosagarritzeko produktuak hor-nitzen ditu. Horrez gain, Gailu-rra Xtrem ETB1eko telebistasaioan ere ikus daitezke markahonetako produktuak. Gainera,mendi lasterketak, zikloturistenprobak eta kirol talde batzukbabesten ditu etxe honek; Mu-rias Team, esaterako.Zer aurki daiteke FullGass-en?Kirolerako osagarrien eta bita-minen denda da FullGass. Kiro-la egin aurretik edo ondorenhartzeko hainbat eta hainbatproduktu aurki daitezke bertan.Osasuna zainduta, kirolerakoosagarri diren produktu bitami-

x x x x x x x x x publierreportajea 09

nikoen sorta zabala eskaintzendugu, hala nola entrenamenduaurreko produktu indartzaileak,kirola egiterakoan laguntzenduten barra energetikoak,gelak, gatzak nahiz bestelakoproduktuak eta errekuperatzai-leak. Horiez gain, muskulazioa-rentzat proteinak nahiz erresis-tentzia handiko proben osteanhartu beharreko errekupera-tzaileak ditugu.Kirolariek zer onura lor ditza-kete produktu horiekin?Besteak beste, oso ohikoa daerresistentzia luzeko probetankalanbreak sentitzea, eta horiek

Abena hautsa, abenazko torti-tak, kakahueteen krema, gluteneta laktosarik gabeko jogurtak,gantzik gabeko hanburgesak,salmoia... Pisua galdu nahi dute-nentzat, berriz, grasa erretzekomota askotako produktuak di-tugu;kafeinadunak, kafeinarikgabeak, t-caritina likidoa... Bes-talde, artikulazio arazoentzako,desgasteentzako eta abarren-

tzako produktuak ditugu: kola-genoa, Omega 3...Zein da egiten duzun lanarenalderik politena?Jendearekin izaten ari naizentratua azpimarratuko nuke. Ho-rrez gain, oso ederra da guk es-kaini diogun zerbitzu pertsona-lizatua jaso duen jendeak hobe-kuntzak sentitzen dituela ikus-tea.

FullGas Sport AzpeitiaLoiolako Inazio Hiribidea, 17 20730 AzpeitiaTelf.: 688 87 00 17/647 97 59 09fullgasazpeitia@gmail.comOrdutegia: 10:30-13:30/16:30-20:00

Jendearekin izaten ari naizentratua azpimarratuko nuke”“

Osasuna etaelikadura zaindu nahiduen ororentzatditugu produktuak”“ekiditeko produktuak edo erre-kuperazioa hobetzekoak es-kaintzen ditugu. Era berean,igerilariek, triatletek, zikloturis-tek... izan ohi duten gastu ener-getiko handia berreskuratzenlaguntzen dieten produktuakere baditugu.Beraz, kirolariei soilik zuzendu-tako denda da?Ez. Osasuna eta elikadura zain-du nahi duen ororentzat dituguproduktuak gurean.Zer produktu, zehazki?

x x xESANA DAGOx x x x x x x x x x

x x x“Jasotako ekarpenasko ezezagunakziren guretzat”

x x x“Jasotzen ditugunhitzak azpeitiarrezesanak diren edo ezerabaki beharizaten dugu”GARBIÑEBEREZIARTUANatuleko kidea

x x x“Profesionalizaziopuntu bateansartzen zaraUrrezko LEBen”

x x x“Inoiz ez garalainezatuta ibili,gure txandalarekinjarraitu dugulanean”JOSE LUISZUBIZARRETAISBko zuzendaria

Garbiñe Bereziartua.

x x xHIZKUNTZ ESKUBIDEAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

iritzia x x x x x x x x x10

Gaztelaniaz,ETB2rako da etaMartxoaren 29an egin zuten apustuaren negoziazioa MikelLarrañagak eta Alex Txikonek Mendizabal erretegian. ETB2ko saiobaterako, adierazpenak gaztelaniazeginarazi zizkieten biei. . Uztarria

Bi ordu baino gehiago euskara hutsean nego-ziatzen. Mendizabal erretegiko mahai haren bueltaneseri ziren lagunetako inor ez zen erdal hiztuna, etaeuskaraz aritu ziren Mikel Larrañagak eta Alex Txiko-nek datorren uztailaren 1ean egingo duten apus-tuaren nondik norakoak hitzartzen. Adostu zutenapustua zezen-plazan egitea, baita kirolari bakoi-tzak zer lan egingo dituen ere.

Horra arte, dena normal. Negoziazioa, beharbada, luze antzekoa, baina han ez zegoen inor bes-teari ezer oparitzeko. Bi aldeek akordioa itxi zutenhalako batean, eta kazetariak lanean hasi ziren. Hanziren, besteak beste, Uztarriako, Urola Kostako Hi-tzako, El Diario Vascoko eta EITBko kazetariak.

21:00ak baino lehentxeago zen, eta ordu horre-

tan ETB2an ematen duten saioko kazetariak halaesan zien, edukazioz eta euskaraz, bi kirolariei: “Me-sedez, gaztelaniaz egin adierazpenak ETB2rakoda-eta”. Eta? Ba horixe, beste behin, bi euskal hiz-tun gaztelaniaz hizketan ETB2n.

Uemak 2014an eskatu zion EITBri talde horreta-ko erdal hedabideek euskararen arnasgune direneta mankomunitateko kide diren herrien errealitatesoziolinguistikoa errespetatzeko. Halaber, hedabi-de publikoari galdegin zion hango kazetariei eska-tzeko euskaldunei ez eskatzea gaztelaniaz hitz egi-tea. Legea betetzeko eskatu zion Uemak EITBri;hots, EAEko erakunde ofizial batek ez behartzea he-rritarra gaztelaniaz hitz egitera. Antza denez, hiru ur-tera, batzuek lehengo lepotik burua.6

Alex Txikon eta Mikel Larrañaga apustuaren tratua itxi zuten unean. x x xJulene Frantzesena

x x x x x x x x x iritzia 11

Esan nizuen. Gure herriko haizearen no-rabidea aldatu egin da. Izan ginenak izaterairistea kostatu egingo bada ere, gazteei esker,herria, poliki-poliki, lur planetan dagokionlekua eta tokia berreskuratzen ari da. Urte tris-teak eta grisak amaitu dira, berriro bizipoza go-saltzen ari gara; gu geldituko gaituen ama guz-tien bonbarik ez da ez sortu eta ez sortuko.Gelditzekotan ere epe laburrerako izango da.

Ez ohikoa, berez izugarria dena, ohiko etaarrunt bihurtzen hasiak gara. Azkena, edo az-kenetakoa, buzoa jantzi eta izerdia eta talen-tua uztartuz, zilarra landuz urrea irabazi dute-

Metrobix x x x x x x x x x x x x x x xtxetxu urbietax x x

x x xIKUSTEKOA!x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

sGARAGARDOAREN MUSEOA?Garagardoaren museoa izan zitekeen, baina Sanagustin kulturgunea da. Duela egun batzuetatik, kulturguneko tabernarenbarraren gainean lau garagardo upel ikus daitezke. Milana litro garagardo dituzte horietako bik, eta 500na litro gainerako biek.Oholtza atzeko erretaulari baino gehiago erreparatzen die jendeak upelei. .9 Julene Frantzesena6

nak. Erraldoiak eta beltzak nagusi diren errei-nuan, gureek –Iker, Ibon, Gaizka, Rubio, Xabi,Aitor, Maier, Pino, Xubi– eta beste enpa-rauek, denak gureak edo gutartuak, bestedenak txiki-txiki egin eta txiki utzi dituzte. Be-tharrametan txerritxoa askatu zutenak, zuekerraz ulertzeko, NBAtik bi urratsetara daude.Eta guzti hori bi metroko herritarrik ez duenherrian (bi metrotik gorakoren bat baldinbada, barka diezadala). Jaio garen lekuansortze hutsagatik ez gara beste inor bainogehiago, baina egun urria eta garestia denberezko zerbait badugu. Oraindik, zehatz me-

hatz, apartak egiten gaituen beste zera horizer den zientifikoki azaltzerik ez dago, bainazerbait izan badela jakintsuenek ere ez duteukatzen. Gazte labekada berri honek, herriaberpizteaz gain, harrokeriarik gabe harro ego-teko moduko egun asko eman behar dizkigu.Ez izan zalantzarik. Hori bai, tarteka, bi metro-ko neska-mutilak egiteko beharrezkoa denhazia ere aurkitu beharko dugu. Tamaina,hemen, biziki garrantzitsua baita. Eta ez bediinor gureek kantxan irabazi dutena bulegoe-tan ezerezean uztera ausartu. Hasi BasilikaArena Center prestatzen. Zorionak Iraurgi.6

iritzia x x x x x x x x x12

ABERRI EGUNA. Ikurrina balkoian! Aberria zer den dudan jartzen dugun ho-netan, bakoitzak bere esanahia ematen diogun honetan, Aberri Eguna erlijio jaitikkendu beharko genukeela esaten ari diren honetan, aberri edo zernolakoari jartzendizkiogun mapak tamainaz hazten edo murrizten diren honetan, autonomia-federa-lismo-konfederazio-estatu independiente izen zopa honetan, jai bera ospatzeko ezdakit zenbat deialdi ditugun honetan, nik ez dakit jada zer ospatu ere. Zuk bai?

Ikurrina

x x xAPIRILEKO ARGAZKIEN OINAK. HIL HONETAN...x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

BATZUK. Igaro berri da Korrika. Aurtengoan utzi duenzantzua zirraragarria izan da. Ehunka lagun goizeko orduez hain txikietan kalean, euskarari bultzada emateko prest.Orain, hauspoak utzi digun airea baliatuz, egin diezaiogunbultza, eta saia gaitezen norbanakoak geure ahalegintxoaegiten, geure ekarpen txikiak egiten. Euskara ahora; eus-kara begira; euskara belarrira; euskara mundura.

Bi urte barru Korrika

TXIPDUN EDUKIONTZIAK. Bazen garaia. Udazkenera artezain egon behar oraindik. Hainbeste buruko min eman duen gaia, hain-beste liskar sortu duena eta oraindik ere sortzen ari dena. Bosgarrenedukiontziak zenbat urte daramatza Azpeitian? Zenbat aurreratu dugubirziklapenean? Gutxi. Kanpaina franko egin arren, jende mordoak

Txip, txip, hurra!oraindik ere ez du bere hondakinen erantzunkizunik. Toma! Zertarakosailkatu dena zorro berean sar badezaket? Ez al dut bada ordaintzen?Orain, txipa erabiltzen ikasi behar! Ala, ez al dute bada errausketarakozentroa ipini behar? Eta, hala ere, lan hori hartu behar dugu? Zerozabor, noizko?6

xxxx x x x x x x x x x x x xmaite garmendiax x x

Adituek diotenez, haur baten bizitzaren lehe-nengo sei urteak erabakigarriak dira bere nortasunaeraikitzeko. Atzera begiratuz gero, sasoi hartan hasinintzen nire gaur egungo pasio batzuk garatzen. Ai-tarengandik musikarako eta irakurtzeko zaletasunajaso nituen, eta aitonari esker zinema maitatzenikasi nuen.

Gure aitonak Cervantes zinema aretoan egitenzuen lan. Goizetan garbitzaile aritzen zen, eta arra-tsalde-gauetan aretozain lanak egiten zituen. Horihorrela izanik, txiki-txikitatik hasi nintzen pelikulakikustera joaten, eta zinemaren magia barrurainosartu zitzaidan.

Eskolako oporraldietan, aitonari zinema aretoagarbitzen laguntzera joaten nintzen, eta GiuseppeTornatoreren pelikularen protagonistari bezala, atemagiko bat ireki zitzaidan. Ez dakit egiten nituengarbitzaile lan horiek probetxuzkoak suertatzen zi-tzaizkion aitonari, baina nik ikaragarri maitatzen

Paradisu zinemax x x x x x x x x x x x x x x xchusemi vicentex x x

nuen zinemaren barruan gora eta behera ibiltzea.Proiekzio gelak, ametsen fabrika horren bihotzak,izugarri tentatzen ninduen, eta sartzen nintzen ba-koitzean, zeharo liluratuta uzten ninduen bere at-mosfera ilunak eta miresgarriak. Hori guztia delaeta, zinea tenplu sakratu bihurtu zen niretzat, erres-petatu eta maitatu beharreko kontua.

Urte batzuk itxita egon ostean, Azpeitian baduguzinezaleentzako txokoa, programazio anitza etaugaria eskaintzen duen areto bat. Hala ere, Sorea-su antzokiko emanaldiak beti ez dira atseginak suer-tatzen, eta paradisua infernu bilakatu zait nahi bainogehiagotan. Gozokien poltsen zaratak etengabekozurrumurru gogaikarria sortzen du, eta batzueketxeko egongelan egongo bailiran jokatzen dute,beharrezko isiltasuna apurtuz. Bertako langileeikexa adierazi arren, gauza gutxi egin dezakete, jen-dea heztea ez baita beren lana. Besteenganakoerrespetua etxean landu beharreko kontua da.6

Atzo izan balitz bezala gogoratzen dut; jendezgainezka, festa giroa, urduritasuna eta emozioa.Emakume bat gerturatu zitzaidan, lekukoa eskue-tan, eta hurrena gogoan dudana da zeinen harrosentitzen nintzen; bihotza borborka nuen, lekukoanire eskuetan zegoen; bi urte lehenago Azpeitira bi-zitzera etorri eta euskara ikasten ari zen boricuabaten eskuetan. Minutu batzuk izan ziren, beharba-da segundo batzuk besterik ez, baina sekula ez dutahaztuko. Instant bat nahikoa izan zen Korrikarenhistoriaren parte izateko; hori da hori ohorea helbu-ru handi baten alde korrika egitea, hainbeste emandidan hizkuntza baten alde korrika egitea.

Momentu batean kanpora atera nahi dut eta Ko-rrika atzerritar baten begiradatik aztertu; eta “kan-pora atera” diot, pixka bat hemengo sentitzen naiz-eta dagoeneko. Zaila da ez harritzea, zaila da amo-rru pixka bat ere ez sentitzea ikusten duzunean herribatek borrokatu beharra daukala, aldarrikatu beha-

Zutik bizi den herri batx x x x x x x x x x x x x x x xlinette montalvox x x

rra daukala bere bihotzeko hizkuntza babesteko. Ezda zentzuzkoa! Tristea da ikustea politika aitzakiamoduan erabiltzen dela kultura baten oinarrizkoenakolpatzeko, ikustea interes politikoak erabiltzen di-rela berezkoa den hizkuntza ahultzeko eta bigarrenmaila batean uzteko. Jainkoari esker, zutik bizi denherri bat da hau; zerutik limoiak erortzen zaizkioneanlimonada egiteko edo Korrika bat antolatzeko gaiden herri bat.

Hori guztia esanda, uste dut Korrikak balio duelazenbait euskaldun beren hizkuntza egunerokoanerabiltzeak duen garrantziaz ohartarazteko. Orain-dik harritu egiten naiz euskara ia entzun ere egitenez den herriak badirela ikustean, eta ez bertako bizi-lagunek hitz egiten ez dakitelako, baizik eta berenhizkuntza ez den beste batean bizitzen ohitu direla-ko. Hori zortea gure Azpeitian horrelakorik ez ger-tatzea!

Euskal Herrian euskaraz!6

Galdetzen hasita,autobusak igaroko aldira Sanjuandegi eta Loiolako InazioHiribidea lotuko dituen zubitik? . Uztarria

Urtean zehar,oporrak noizdituzu nahiena?. Ainitze Agirrezabala

ALEX AMENABAR63 urte

“Etenik gabekooporrak ditut,duela bi urteaurrejubilatu

nintzen eta. Langilea nintzela,urte guztian ostiral arratsaldeakjai nituen, eta abuztukooporrekin batera, onenak ziren”.

ELI EGIGUREN33 urte

“Baserrian egitendut lan, etaharagitarakobehiak eta

txahalak kontatuta, ehundikgora buru ditugu. Animaliekindihardugunok egun libre gutxiizaten dugu, baina saiatzen garatxandaka opor egunak hartzen”.

PEDRO SOROZABAL68 urte

“Urte guztian ditutoporrak, eta,kobratuta, gainera.Eraikuntzako

langilea izan naiz, eta oporrakahal zenean egiten genituen:obra bat bukatu eta irabazitakoaxahutu arte ez ginen berrirohasten lanean. Kar, kar, kar”.

ENERITZ MANCISIDOR24 urte

“Joeraren kontra,nahiena iraila dut.Mundu guztialanera itzultzen

da, eta bidaiatzea askoz eremerkeagoa da. Ez da turismomasiborik izaten. Nikaraguarajoatea nahi dut aurten”.6

xxxINKESTAx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x x x x x x x x iritzia 13

iritzia x x x x x x x x x

x x xHAU HOLAXEENKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x x x x x x x x x x x x x x xenok sudupex x x

14

H urritz, oraintxe ikusi dut telebistanozeanoetako ur lasterrek plastikoa hartu etaitxaso barrura garraiatzen dutela, urrun haie-tan pilatuz mila koloretako uharte nabarrakosatu arte. Gu bezalako jendeak uretara bo-tatako hortzetako eskuilek, koka kola botilek,jogurt potoek… osatzen omen dute zazpiga-rren kontinentearen oinarria.

Izututa geratu naiz gure etxeko egongelarierreparatu diodanean. Geu ere plastikozkouharte baten gainean gabiltza barren! Auska-lo nondik eta nola iritsi diren, Coriolisen zeinefektuk bultzatuta zurezko zoruan barreiatuta

Zazpigarren kontinenteax x x x x x x x x x x x x x x x x xxabi bordax x x

dauden traste hauek guztiak. Badira hor DVDbaten azala, nire umetako panpinak, zureanaiari oparitutako hamaika animaliaren erre-plikak, amaren musika diskoak… den denanahasian, anabasa betean.

Pentsatzen hasita, egunotako aktualitateairudikatzeko ez zait metafora hobeagorikotutzen. Badirudi egongelara aspaldiko etagaurko katxibatxeak ekarri dituen antzerakoindar zentripeto batek lotzen dituela albiste-ak tinta beltzezko itxasoan. Begira, hor diraesaterako atzora arte Espainiako alkate etazinegotzi izandako hainbat eta hainbat diru-

lapurretetan nahastuta, hor dago Jose UtreraMolinari (besteak beste, Puig Antich garrote-an hiltzera bidali zuen ministro frankistari)egindako hileta, hor da Jose Sanjurjo nafarmilitar kolpista gaurko agintari artean omen-dua… Uharte bihurtutako zabor pilaren gai-nean itsas-txoriak korroka.

Hurritz, uste dut Interneten barku puzga-rria erosi behar dudala biontzat. Etxeko sala-ko zikina garbituko dugu, baina kanpoko itsa-soan hondartu gabe aurrera egitea lortubehar dugu begiak erne eta arraun gogorre-an...6

xxxx x x x x x iritzia 15

Azpeitiko Udal Musika Ban-dako zuzendari Unai Frantsese-nari dagokio hil honetan galdereierantzutea.Zer esan nahi du zuretzat Az-peitiko musika banda zu-zentzeak?Ohorea, eta, aldi berean, ardurahandia, batzuetan lan karga han-dia ere badelako. Baina, oro har,gustura nago.Azpeitiko bandan adinakogidaritza du Unaik ohe kon-tuetan?Bai, tokatzen denean bai. Egoera-ren arabera, gidaritza ere aldatzenda.Musika bandaren zein abes-tik altxatzen du azpeitiarra?Dudarik gabe, inauteri goizekoDianak. Altxatu, altxatu... ez dakithitz egokiena den, ordu horretangradu etilikoak ere eragin handiadu eta, kar, kar, kar.Gau erromantiko baterakozer musika instrumentu au-keratuko zenuke?Hammond B3 organoa, Leslie an-plifikagailuarekin.Eta gau ero baterako?

Erotikan Plax!x x xhaizea egiguren-edurne mendizabal (Arremanitzeko kideak)x x x

Ligatzeko zein kantu aukera-tuko zenuke?Pereten Que suerte.Sekretu txikiren bat esango?Sekretuak ez dira kontatzen.Pertsona batengandik zerkerakartzen zaitu?Alaitasunak eta irribarre politak.Altxor egiten zaituen ezau-garri bat?

Lagunen laguna naizela, onerakoeta txarrerako.Zerk lotsatzen zaitu?Laguntza eskatzeak.Zein da zuretzat pelikula ins-piragarri bat?Norbere bikotekidearekin egitendena.Txoko bat?Xoxote punta.6

xxxUNAI FRANTSESENAx x x

x x xErotikan Plax! Sexu eta bikote aholkularitza:Sindikatu Zaharra, 2. solairuawww.azpeitikoudala.eus/sexu 688897920Hitzorduak, hilabetea: maiatzaren 10ean (16:00-19:00) eta 27an (10:99-13:00).

Gitarra elektrikoa ondo distortsio-natuta.Zer nahiago: tono maiorreanedo menorrean?Beti maiorrean.Duo eder bat egiteko zerklagun dezake?Ondoan duzuna ezagutzeak, arre-ta elkarrengan jartzeak eta elkarulertzeak.

Adina. 42 urte.Jaioterria. Azpeitia.Bizitokia. Azpeitia.Lanbidea. Musikaria.

Beharrari erantzutenOdol emaileek hilaren azken asteazkenean izaten dutehitzordua, anbulatorioan. Odol-ateratzeen prozesuairudietan jaso du Uztarriak. .9 Ainitze Agirrezabala

sODOLA EMATEN.Odola emateko ezinbestekoa da 18 eta 65 urte artean izatea, 50 kilo baino gehiago pisatzeaeta bizitza osasuntsua izatea. Emakumeek urtean hirutan eman ahal dute; gizonek, berriz,lautan. Hileko azken asteazkenetan dute azpeitiarrek odola emateko hitzordua, eta maiatzeanbitan egingo dituzte ateraldiak: 16an eta 31n. Azpeitiko Odol Emaileen Elkarteko kideekdatozen hilabeteetan odola ematera animatu dituzte herritarrak, eta gazteak, bereziki.

sTXANDA HARTU.Azpeitiko Odol EmaileenElkarteko kide Zelestino Iturzaetatxanda zenbakiak banatzenhasten da 16:30 aldera.

mamia x x x x x x x x x klik!16

PRESTATZEN.Anbulatorioko lehensolairuan hamaka etamaterial guztia prest izatendute 17:00etarako, lanariekiteko. Argazkiko erizainakgoizez Gipuzkoako hainbatlantegitara, lanbideheziketako zentrotara etaDonostiako campuserajoaten dira ateraldiak egitera.Arratsaldez, berriz, egunerobi herritan aritzen dira.Donostian egunero emandaiteke odola.

sMATERIALA DESKARGATZEN.Transfusio eta Giza Ehunen Euskal Zentroko Alberto Galdosek –argazkian, furgonetarenbarruan– odol ateraldiak egiteko beharrezkoa den material guztia ekartzen du, eta AzpeitikoOdol Emaileen Elkarteko kide Iturzaetak, Gregorio Aldaik eta Ramon Etxeberriak furgonetadeskargatzen laguntzen diote.

s

TXANDA HARTU. a

klik! x x x x x x x x x mamia 17

ZAURIA IXTEN .Behin odola emandakoan zauria ondo itxi dela eta emaileabaldintza onean dagoela ziurtatzen du erizainak.

s

MEDIKU AZTERKETA.Behin txanda hartuta, odola eman aurretik medikuazterketa egiteko zain egoten dira. Odol emaileaosasunez baldintza onetan dagoela ziurtatzeko, medikuakelkarrizketa bana egiten, tentsioa hartzen eta odolarenlagin bat ateratzeko behatza ziztatzen die. Emaileaknahikoa burdin duela bermatzeaz gain, haren odolakgaixotasun kutsakorrik ez duela ziurtatzen dute.

s

s

MOKADUA PRESTATZEN.Odola eman ondoren indarrak hartzeko ogitartekoakprestatzeaz arduratzen dira Etxeberria eta Aldai.

s

s

mamia x x x x x x x x x klik!18

INDARRAK HARTZEN.450 kilogramo odol ateratzen zaioemaile bakoitzari, eta, noski, ondorengarrantzitsua da indarrak hartzea.Txorizo eta antxoa-ogitartekoakprest izaten dituzte, errekuperatzeko.

ssHOZKAILURA.Hozteko kaxa berezietangordetzen dituzte odol poltsak, 22graduko tenperaturan. Ateraldiakbukatzean, Galdakaoko zentroraeramaten dituzte poltsa guztiak.n.

sIDENTIFIKAZIOA.Odol transfusioak egiterakoan okerrik egon ezdadin garrantzitsua da oso odol emailea etabakoitzaren poltsa egoki izendatzea.

klik! x x x x x x x x x mamia 19

hartzen hasita zegoen, langabeziari aurreegiteko. Hala nola, 2013an bertan jarri zuenmartxan erakundeak Enpleguaren SustapenPlana, eta Iraurgi Berritzen garapen agentziaere norabide berean hasi zen lanean. Urrihartatik egin du euririk, baina, pixkanaka, Az-peitiko langabezia datuak hobetzen joan dira.

Iazko martxoan, adibidez, %11,6 zen lan-gabezia tasa Azpeitian, eta zenbateko hori hilhartan Urola Erdiko batez besteko langabe-zia tasaren –%12,4–, Gipuzkoakoa-ren –%13,8– eta Araba, Bizkai eta Gipuzkoaelkartutakoaren –%16,3– azpitik zegoen.Iazko martxotik hona, gorabehera txiki bat-zuekin tartean, baina, oro har, beheranzkojoera izan du langabeen kopuruak Azpeitian.Joan den martxoko datuei erreparatu beste-rik ez dago; izan ere, 2017ko martxoan%10,3 izan zen langabezia tasa herrian.

Udalak hartutako neurriek, eta herritarrenjarrera ekintzaileak eragin zuzena izan dudatu horietan. Oraindik asko dago egiteko,eta udalak behin eta berriz esan du lanarenkalitateak “kezkatzen” duela. Halere, askodira azken urteotan negozio berriak sortzeraanimatu diren herritarrak, eta denbora askoez dela autoenpleguaren bidea hartu dutenedo enpresa berriak sortu dituzten herritarre-kin hitz egin du Uztarriak.

LUFE ALTZARIAKx x xKokapena. Azpeitia. x x xKideak. EnriqueArrillaga (Eibar, 1967).

“Argi daukagu egiten duguna”

“Luferen ideia beste asko sortzen diren be-zala etorri zen, aurretik beste asko probatu

Ausartzeko uneaKrisi garaian, hainbat dira autoenpleguaren alde egineta enpresak sortu dituzten herritarrak. Erakundeenlaguntza izan dute. .Julene Frantzesena/Mailo Oiarzabal

D atuek erakusten duteAzpeitia eta azpeitiarrak ari direla ekonomiakrisiari aurre egiten, pixkanaka-pixkanaka.Herria gogor astindu zuen krisiak, eta berta-ko hainbat lantegi eta enpresak ateak itxibehar izan zituzten haren eraginez. Alta, krisigaraian enpresa berriak sortu dituzte herrian,eta asko dira autoenpleguaren aldeko hau-tua egin dutenak ere. Horiek eragin zuzenaizan dute langabezia tasaren jaitsieran.

Azken urteetako langabezia datuei errepa-ratuz gero, 2013ko urria izan zen Azpeitiandatu tristeenak utzi zituen hilabetea. Azpeitiaizan zen Urola Erdian langabezia tasa altuenazuen herria hilabete hartan; hain zuzen ere,%17,20 izan zen azpeitiar langabeen tasa.Urola Erdiko batez besteko tasa, berriz,%16,23 izan zen, eta %14,70 Gipuzkoakoa.Ordurako, Azpeitiko Udala hainbat neurri

x x xDATUAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

Asko dira azken urteotan IraurgiBerritzeneko Ekintzailetasunzerbitzura jo duten herritarrak. Iaz,esaterako, 83 kontsulta jasozituzten Urola Erdiko garapenagentzia horretan.

Azpeitiko Udalak, gainera, Sus-tapen Planari esker, hainbatproiektu lagundu ditu diruz azkenurteotan. Hain zuzen ere, 2013az

geroztik, 272 proiektu izan diraudalaren diru laguntzak jaso dituz-tenak. Iaz, 350.000 euro bideratuzituen udalak Sustapen Planera.

EKINTZAILE ZERBITZUA.83 kontsulta. Kontsulta kopuruhori egin zuten norbanakoek zeintaldeek 2016an.14 proiektu. Azpeitiko herritarrek

eginiko 14 proiektu lagunduzituzten, eta denak dira martxan.24 lanpostu. Martxan jarritako 14proiektu horiekin 24 lanpostu sortudituzte.

SUSTAPEN PLANA.89 eskaera. Eskaera kopuru horijaso zuten 2016an.86 proiektu. Proiektu kopuru

horiek jaso zuten diru laguntza: 22merkaritza eta lehen sektorekoproiektuak; 14 industria proiektuestrategikoak eta berritzaileak;ekintzailetasuna sustatutaenplegua sortzeko 22 proiektu;eta bi proiektu sozial.22 lanpostu. Diru-laguntza horieiesker, 22 lanpostu berri sortukodira.6

mamia x x x x x x x x x ekonomia20

s

eta guztietan huts egin ondoren, alegia.Baliteke, hain justu, aldea izatea hor geni-tuela aurreko porroten irakasgaiak. Lehen,insignis pinuari balio erantsia ematen zio-ten produktuak bilatzen genituen beti. Al-tzari pertsonalizatuak egiten genituen,akabera askotan, baina haien konplexuta-sunagatik-edo, ez genuen lortu bezeroen-gana iristea. Ate trinkoak ere fabrikatu geni-tuen, modelo eta akabera askotan baita,baina horiek ere ez zuten esperotako harre-rarik izan; prezioarengatik, agian, edo bana-keta-bidearekin ez genuelako asmatu.

Aurreko porroten ondorioz dena galdutanuela, lanerako nituen aukerak aztertu etaulertu nuen Lufe garatzea zela niretzat une

hartan egokiena. Hazia jarrita zegoen au-rreko enpresa proiektutik; hura garatzennuen, edo lan guztiz desberdin bati ekitennion. Eta beste nonbait beste edozein lanaurkitzearen aukera beti hor dagoenez,proiektua garatzeko unea huraxe zela ikusinuen. Horrela hasi ginen lanean; eta hasi‘ginela’ diot, Marta Quiroga emaztea betiizan nuelako bidelagun.

Proiektu honek aurrekoekiko duen ez-berdintasun nagusia da oso argi dugulaegiten ari garena, eta ez garela gure balo-reetatik aldentzen. Tokikoa eta ekologikoaden fabrikazio eredua izan daiteke sekre-tua, fabrika prezioak alde batera utzi gabe.Ez dakit zeintzuk diren egunetik egunera

LIROA ZENTROAx x xKokapena. Azkoitia. x x xKideak. Lierni Ar-tola (Azpeitia,1981) eta Naroa Aranbarri (Az-koitia, 1980)

“Kosta zitzaigun erabakitzea”

“Liroa sortu genuen jada bezeroei zerbitzuon bat emateko prest geundela ikusten ge-nuelako. Formakuntza luzea dugu biok, etaikasten segitzen dugu. Fisioterapian diplo-matuak gara, eta osteopatian ere trebatugara sei urtez. Gainera, pilates edo haurdu-naldi aurreko eta ondorengo saioak ereeman ditzakegu. Nahi genuena da alor des-berdinak jorratzea, eskaintza zabaltzea,behar-beharrezkoa baita ahalik eta zerbitzugehien ematea.

Liroa zabaldu aurretik batera egiten ge-nuen lana, eta lan hark balio izan zigun espe-rientzia hartzeko. Aldaketa behar genuen,eta erabaki genuen bion artean zabaltzea ne-gozioa. Animatu egin ginen, aurrera egindugu, eta hemen gaude.

Martxoan zabaldu genuen Liroa Azkoitian,eta, egia esan, bi hilabete hauetan izandugun martxarekin gustura gaude, hilabete

Enrique Arrillaga Lufe altzari enpresaren jabea. x x xJulene Frantzesena

lan gehiago izatearen gakoak, baina bada-kigu guk gure baloreei eutsiko diegula, egi-ten dugun lanarekin gozatzen jarraitzeko.Badakigu zer den ‘hilda’ egotea eta, duda-rik gabe, askoz hobea da oraingo egoerahau. Komunikabideetan izan dugun oihar-tzuna tarteko, etapa berri batean gaude,eta erronka handiak ditugu aurrean. Ezdakit zer etorriko den etorkizunean eta,egia esan, horrek ez nau kezkatzen. Arohau intentsitate osoz bizitzea nahi dugu,eta horretan gaude”.

ekonomia x x x x x x x x x mamia 21

mamia x x x x x x x x x ekonomia22

hauen balorazioa oso positiboa da. Jendeaetortzen da, eta lehen lan egiten genuen zen-troko bezero batzuk ere etorri zaizkigu.Beraz, alde horretatik, oso gustura gaude;merezi izan du.

Hori bai, asko kostatu zitzaigun erabakiahartzea. Lana genuen, eta lehenik hura utzibehar genuen. Hori ja, pauso potoloa zen,eta enpresa muntatzeko genuen...

Badago merkatua hemen inguruan. Egiaesan, Azkoitian fisioterapia zentro gutxiagodaude Azpeitian baino, eta horregatik eraba-ki genuen Azkoitian zabaltzea. Fisioterapiazentroak badadue, baina, hala ere, eskariadago. Guretzat ere merkatua badagoela di-rudi gaur-gaurkoz. Enpresa martxan jartzera-koan Iraurgi Berritzenen laguntza izan dugu.Bideragarritasun Plana egiten-eta lagundudigute, eta enpresa sortzen ere ikasi dugu.Izan ere, guk orain arte ez genekien autono-mo izatea zer zen ia, eta dena azaldu digutebertan. Oraindik harremanetan jarraitzendugu, badugu-eta zer eginik. Babesa da ha-lako erakunde bat ondoan izatea, eman digu-ten laguntza beharrezkoa izan zaigu”.

ZUEKINx x xKokapena. Azpeitia. x x xKideak. Mikel Se-gurola (Azpeitia, 1991), Gorka Ribera (Az-koitia, 1993) eta Luken Galarraga (Azpeitia,1992).

“Enpresa ideia argi genuen”

“Joan den apirilaren hasieran zabaldu ge-nuen Zuekin. Ikusten genuen entrenamendu

pertsonalak, eskaintza pertsonala, falta zelaherrian, eta horregatik ireki dugu. Arlo des-berdinak ukitu nahi izan ditugu. Eskaintza ze-hatza egin baino, jendeak nahi duen horreta-ra moldatzen gara. Bezero bakoitzaren beha-rretara edo helburuetara egokitzen den saio-ak egiten ditugu. Izatez, entrenamendu per-tsonalak eskaintzen ditugu, baina bikoteakedo taldeak ere baditugu. Bezeroei dagokie-nez, jendea etorri da ebakuntza ondorengoerrekuperazio ariketak egitera, mantentzejarduerak egitera, triatloi baterako prestatze-ra edo suhiltzaile probetarako entrenatzera.Beraz, denerako gaude zabalik.

Hala eta guztiz, jarduera fisikoa geroz etajende gehiagok egiten badu ere, pertsonali-zatutako zerbitzuen kontua ez dago oso sar-tuta inguru honetan. Jendeak ez du zerbitzuhau gertuan ikusi orain arte, eta ez da telebis-tan ikusten diren entrenatzaile pertsonalenirudi hori gurea. Joan izan gara ba eskolazkanpoko partikularretara bakarrik? Ba, horixeda hau ere; bezeroaren erritmora egokituta-ko saioak eskaintzen ditugu.

Apustua egin dugu, eta ikusi behar dugujendeak nola erantzuten duen. Ikusten ge-nuen ondo atera zitekeela, baina ez dakiguzer erantzun izango duen. Momentuz, jende-ak eman du izena, eta gustura gaude. Herri-tar asko etorri dira zer eskaintzen dugun gal-detzera ere. Ez dakiguna da jendeak zer es-katuko duen gehiago, eta oraindik hasierangaudenez, aztertzen ari gara.

Kirol ikasketak bukatu genituenean, kirol-degiko harrera zerbitzuaren lehiaketara aur-keztu ginen, eta irabazi egin genuen. Hanhasi ginen lanean, eta proiektua osatzeko as-moarekin, buruari bueltaka hasi ginen. Kirolarloan herrian zer hutsune zeuden identifika-tu genuen, eta hortik abiatu ginen. Kirolde-giarekin jarraitzen dugu eta han eskaini ezindugun zerbitzu hori eskaintzen dugu Zuekinzentroan.

Enpresa ideia argi genuen, baina ez gene-kien nola jarri martxan enpresa, noraezeangeunden. Horregatik, Iraurgi Berritzenera jogenuen, eta haien laguntza izan dugu proze-su osoan. Kiroldegirako sortu genuen enpre-sa, eta horrek probatzeko aukera eman digu

Naroa Aranbarri eta Lierni Artola fisioterapeutak Liroa zentroan. x x xJulene Frantzesena

Zuekineko kideak Enparan kalean zabaldu duten gimnasioan. x x xJulene Frantzesena

ekonomia x x x x x x x x x mamia 23

arrisku handirik hartu gabe. Beraz, hastea ohibaino pixka bat errazagoa izan da guretzat”.

JON ESNAOLAx x xKokapena. Azpeitia. x x xKideak. Jon Esna-ola (Azpeitia, 1970).

“Beti izan dut neure kabuz lanegiteko gogoa”

Dena den, lanean bakarrik aritzeak baduzailtasun bat: bakardadea. Ez da soilik languztia zuk egitea, arazoei ere zeuk egin behardiezu aurre. Halere, hainbeste urtez aritu naizjendearekin lanean... Nik buruan izan dut iri-tsiko zela bakarrik lanean hasteko unea, etairitsi da. Badu onurarik ere; izan ere, bakarrikaritzen zarenean, zeurea da proiektua. Etxetikegiten dut lan, eta desabantaila ugari ditu ho-rrek. Biharko egunean nahiko nuke lanerakotoki fisikoa izatea, bai jendea hartzeko eta baibizitza pribatua eta lana bereizteko. Adibi-

Jon Esnaola aparejadorea obra batean. x x xJulene Frantzesena

Duela 19 urte hasi nintzen arkitekto teknikoedo aparejadore lanetan. Lehenengo erai-kuntza enpresa txikietan aritu nintzen, eta,gero, multinazional batean, Madrilen. Herri-minez, Azpeitira itzuli nintzen, eta Bizkaiko in-geniaritza enpresa batean hasi nintzen lane-an. Azken bost urteetan, berriz, Tabakalerakoaparejadore lanetan aritu naiz, eta hura bu-katzean eman nuen lanean neure kasa haste-ko pausoa. Betidanik izan dut neure kabuzlan egiteko gogoa, baina pausoa ematerako,ondo prestatu nahi nuen. Zerbitzu ona emannahi diot nigana datorrenari. Gure lana medi-kuena-eta bezalakoa da: lan zabala da, etaoso zaila da denetik jakitea. Bezero bakoitzakbehar batzuk ditu, desberdinak, eta urte askopasatu ditut denetik pixka bat ikasten etaprobatzen, erabakia hartzeko unea iritsi denarte.

Orain, arkitekto tekniko bezala ari naiz la-nean, baina ez dakit, zehazki, zer egin behar-ko dudan etorkizunean. Denborak esango ditnondik joan behar dudan aurrera. Joan denhilean hasi nintzen martxan, autonomo gisa,baina, aurreko hilabeteetan, gauzak presta-tzen aritu naiz, eta aurreratuta ditut zenbaitgauza. Oso geldirik egon den sektoreak diraeraikuntzarena-eta, baina pixka bat mugitzenhasi da merkatua. Uste dut aurreraka doala,eta une egokia dela lanean hasteko.

dez, ondo legoke herrian coworking gunebat izatea, negozio berriak martxan jartzen di-tuen jendeak bertan lan egin dezan eta ho-riek elkarren berri izan dezaten.

Iraurgi Berritzenen laguntza handia emandidate, eta oso eskertuta nago bertako kide-ei. Bakarrik zaudenean, gustura hartzen diraaholkuak-eta. Oraingoz, Jon Esnaola izeneanhasi naiz lanean, eta webgunea sortu dut:www.jonesnaola.eus. Orain denerako irekitanago, eta ikusiko dugu bihar non eta nolagauden”.

mamia x x x x x x x x x ekonomia24

Alazne Larrañaga eta Ione Eizagirre. x x xMailo Oiarzabal

Aukeratik beharreraLaguntza eske joaten direnen profila aldatu egin dela diote IraurgiBerritzenen Ekintzailetasun zerbitzuan. Autoenplegua bihurtu zaieaskori lan merkatuaren oztopoei aurre egiteko bide. . M. Oiarzabal

Azpeitiko eta Azkoitiko do-zenaka lagunek jotzen dute urte-ro Iraurgi Berritzen Urola Erdikogarapen agentziaren Ekintzaileta-sun zerbitzura, enpresa edota ne-gozio ideia bat buruan dutela, in-formazio eta laguntza eske. Alaz-ne Larrañaga (Azkoitia, 1973) etaIone Eizagirre (Azkoitia, 1980)dira zerbitzuaren arduraduna eta

rrantzitsuena dela “denboran in-bertitzea”, proiektua ondo egos-tea. “Aztertu beharreko asko ego-ten da. Ekintzaileak ikusi beharduena da, zenbat eta informaziogehiago jaso, orduan eta erabakihobeak hartuko dituela”, dio Eiza-girrek.

Proiektuan sinestea2016an 83 kontsulta jaso zituz-ten. Horietatik 14 proiektu tutori-zatu zituzten eta guztiak martxandira gaur egun; eta denak azpei-tiarrenak, “ohikoa ez” bada ere.

“Ekintzaileen profila asko alda-tu da urteekin”, dio Iraurgi Berri-tzenen zerbitzuan hamabost urtedaramatzan Larrañagak. “Lehen,etortzen zen ekintzailea gehiagozen merkatuan aukera bat ikustenzuena, eta gaur egun datozenakbeharrak eraginda datoz gehia-go”. Behar hori lan merkatuantokia aurkitzeko zailtasunekin lo-tuta dator, hein handi batean.“Autoenplegu esaten zaion profi-leko proiektuak” izaten dira nagu-si; eta “eredu klasikoko” negozio-ak, gehienak.

Ekintzailetasunak sakrifizioaeskatzen duela, eta “martxan jarribehar duzun enpresan sinesteagero eta inportanteagoa” delanabarmendu du Larrañagak.“Etorkizuna izatea eta iraunkorraizatea nahi baduzu, uste dut derri-gorrezkoa dela faktore hori”, be-rretsi du Eizagirrek.6

teknikarietako bat, hurrenez hu-rren.

“Asko telefonoz gerturatzendira, eta zer laguntza dauden-etagaldetzen dute. Hori izaten danormalean lehenengo galdera”,dio Larrañagak. Hitzordua jartzeaizaten da hurrengo pausoa, per-tsona bakoitzaren eta ideiaren“erradiografia txiki bat” egiteko.

“Lehendabiziko elkarrizketa ho-rretan antzematen duzu jadaideia zer estadiotan dagoen: osohasierako fasean, pixka bat lan-duta edo jada buelta asko eman-da, buruan besterik ez bada ere”.Eta hasierako argazki horren ara-bera datoz ondorengo pausoakere. Pertsona bat negozio ideiabatekin joaten zaienetik enpresabihurtu arteko ibilbidean lagun-tzea izaten da Ekintzailetasun zer-bitzukoen lana.

“Alde handia egoten da etor-tzen zaizun pertsona horrekin no-lako konplizitatea lortzen duzun;horren arabera, gehiago edo gu-txiago lagatzen dizu laguntzen”,zehaztu du Larrañagak. “Erakus-ten duen lanerako gogoaren etaprestutasunaren arabera, geuere gehiago inplikatzen gara,agian. Azkenean, bakoitzak era-bakitzen du bere ibilbidea, zenba-teraino sartu gaitezkeen edo ez”,gaineratu du Eizagirrek. Biak batdatoz, halaber, dirutan edo in-bertsiotan pentsatu aurretik, ga-

x x x x x x x x x x x x x x x xramon etxezarretax x x

J uan Luis Zabala idazle azkoitia-rrak bere hamaikagarren narrazio liburua,Ospa, eman du argitara Susan. Hamaikaga-rrena eta oraindik, irakurri diogunaren arabe-ra, idazteke dauka bere ipuinik onena. Nola-koa izango ote? Nortasun bitxiko idazleaJuan Luis, euskal literaturan, peontza lan es-kergan nekea pilatu eta pilatu aritu behar izanduen autoretzat daukat.

Gaurko munduan idaztea beste baliabide-rik ez duen idazlearen tragedia txiki bezaingarrantzizkoak bizi duen gizona dela esangonuke. Ez dirudi aitapontekotza literario jakinikduenik, ez du landu ikus-etzunezkoetan, pa-radoxikoki, ia ezinbesteko bilakatu den pre-sentziarik. Euskararen orean nagusi, eta iabakar, den itzal politikoa islatzen badu ere ezdu organikotasunik aireratu, ez eta kukurrukuedo irrintzi oportunistarik jo. Belaunaldiakabiatu zuen idazle, eta ofizioak idazletu du.Esan nahi dut bere literaturak egile sona han-dikoen lanen adinako diztira edo gehiago ba-duela, baina bere izena eta tituluak ez ditugu-la kandeletan ikusten. Bitartean peontzangogor, luze eta eskergabe aritu behar izandu. Euskal kultura eta literaturaren jarraipenperiodistiko urtetakoa egin du, ahitu denarte.

Gezur gehiegiKultur kazetaritzari, kazetaritzari, uko egindio, dimititu egin du, ulertzekoa. Eta literaturadimisionarioari, klaudikazioaren literaturariedo, nola esan, sinesgogortasunaren litera-turari ekin dio. Aurreko nobelan, Euskal Herrierrealera etorriz bezala, Radio Marcara igarozen kultur kritikaren mundutik. Oraingo ipui-netan ere desarteari, berea dela uste duthitza, seta handiz ekiten dio. Miserien munduhonetan, miseria besterik ez ote? Iraupene-rako zinismoa jan eta edanez elikatzeari ekinote dion nago.

Gezur gehiegi ikusi eta irentsi duenarenadierazpide den literaturari ekin dio, autofik-

Ospa!

x x xEuskal kultura etaliteraturaren jarraipenperiodistiko urtetakoa egin du, ahitu den arte

zioaren harira autokritikan abiatuz edo auto-kritika herabea furian dagoen autofikzioz es-taliz. Ulertzen dizkiot motibuak, oka egiterai-noko kultur betekada. Azken finean, kritikarikezaren, kortesiarik ere ezaren, biktima da,egungo idazle guztiak bezala. Salbatzen di-renak merkatuak salbatzen ditu eta inork ezdakigu noren mesedetan.

Atsekabe horretan artea suntsitzeko eki-naldi bat baino gehiago narratzen ditu, kultu-ra garaikidearen metafora ezabatzeko saio-ak. Zer arraiogatik suntsitu behar da Chilli-da?

Gezur gehiegi aguantatu du Zabalak ingu-ruan, isiltasun gezurti handi bat, ia ito duena.Garai berriotan hartu duen bidean igeri noraegingo duen ez dakigu oraindik. Ez dakigunbezala bere ihesi hori kultur giro orotatikabiatu duen, bai ziurrenik, edo hain ondo eza-gutzen duen eta zorrozki jarraitu duen euskalkulturatik. Ospa edozein kasutan.6

xxxx x x x x x iritzia 25

AitatasunakartzelanEuskal presoa da Joseba Segurola, eta aita izan berri da.Aitatasuna espetxean nola bizi duen kontatu du, etadispertsioaz ere aritu da hizketan. . Ainitze Agirrezabala

H unkigarria izan zenoso” alaba ezagutu zuen unea Joseba Segu-rola Xegurentzat (Azpeitia, 1975). Lehen aldihartan, ordea, ez zuen izan alaba usaintzeriketa laztantzerik. “Zühara jaio zen egun bere-an [urtarrilaren 7an] lagun baten bisita jasonuen espetxean, eta hark ekarri zizkidan ar-gazkiei esker ezagutu nuen”. Aurrez aurrekolehen bisita heldu arteko egunak luze eginzitzaizkon euskal presoari. “23 egun itxaronbehar izan nuen alaba jaioberria besoetanhartzeko. Oso momentu intentsoa eta bere-zia izan zen; une hartan sentitu nuen benetanaita nintzela”. Aita izan berri, Frantziako Lan-nemezan espetxean dago Segurola alaba-rengandik eta bikotekidearengandik 269 ki-lometrora, haiek besarkatzeko hurrengo bisi-ta noiz iritsiko egunak kontatzen, esperoan.

Muga guztien gainetikBikote harremana loratzeko kartzelan presoegotea ez da izan oztopo Segurolarentzateta Maider Bastidarentzat (Donostia, 1979).Segurolak 2001ean ihes egin zuen, eta or-durako ezagutzen zuten elkar. Gero,2005eko martxoaren 23an, Frantziako Poli-ziak atxilotu zuenean hasi ziren bata bestearigutunak idazten. Bastidaren esanetan, “Jo-seba zigortu zutenean, telefonoz deitzekoaukera eman zioten, eta dei haiei esker harre-mana sakontzen joan zen. Bisita baimenak,ordea, ukatu egiten zizkidaten, eta haiek lortu Joseba Segurola Zühara alaba besoetan duela, Maider Bastida bikotekidearekin. x x xUztarria

mamia x x x x x x x x x politika26

tsune hori “are eta handiagoa” dela. “Oso uneberezia da haurdunaldiarena, eta Joseba une-oro oso gertu sentitu arren, askotan harenhutsunea oso handia da: erditze aurreko kla-seetan, mediku kontsultetan, erditzean, etazer esanik ez, orain, egunerokoan. Halakoegoeran ingurukoen laguntza garrantzitsuada oso, eta etxekoengandik eta lagunengan-dik oso babestua sentitu naiz”. Segurolarenesanetan, guraso izatea erabaki zutenean,“kontziente” zen horren guztiaren “hutsunea”senti zezakeela, baina “alaba mundura iriste-an” jakin du benetan hutsune horren pisuazenbaterainokoa den: “Izugarria”. Gainontze-an, aita izatearen esperientziarekin “osopozik” dago: “Ikasten eta gozatzen, gurasoizateak dituen ilusioekin, kezkekin eta urduri-tasunekin”.

Dispertsioa, etsaiHilean bitan joaten dira ama-alabak Seguro-larengana, eta mota desberdineko bisitak di-tuzte; iraupen luzekoa bata, eta motza bes-tea. Bisiten antolaketari dagokionez, Züharakoskortu arte, ama-alabak Lannemezaneraeramateaz eta ekartzeaz Bastidaren eta Se-gurolaren familiak eta lagunak arduratzendira, txandaka. Izan ere, haurra oraindik osotxikia da, eta Bastida txofer dela alabarekinbakarrik hiru ordu eta erdiko joan-etorria egi-tea gehiegizkoa litzateke.

Alabaren eta bikotekidearen bisitak “zora-garriak” dira Segurolarentzat. Alabaina, aitor-tu du aita denetik sakabanaketa “beste begibatzuekin” ikusten duela. “Urruntzearen on-dorioz, haur batek aitarekin edo amarekinegon ahal izateko hainbeste kilometro eginbeharra mendeku politikaren adibide argia

ahal izateko, izatezko bikote egitea erabakigenuen”.

Bastidaren esanetan, kartzelan dagoen la-gunarekin “bikote harremana hasteko eta sa-kontzeko baldintzak errazak ez” zirela jabetuarren, elkarrenganako “sentimendu bereziajaiotzen” ari zela dio, eta gerta zitekeenaren“beldur” pausorik eman gabe geratu baino“nahiago” izan zuten saiatu. “Azkenean, oina-rrian dagoen galdera da: gure bizitzan eta ha-rremanean aurrera egiteko espetxeak bal-dintza gaitzan utziko dugu? Edo, egoerarenzailtasunaz kontziente izanagatik aurreraegin eta gure ametsak betetzeko urratsakemango ditugu? Hortxe dago gakoa espe-txealdiari aurre egiteko. Gainera, gaur egun,familia eredu ugari dago, eta gurea beste batgehiago da”.

Harremana sakontzeak modu naturaleanpiztu zien guraso izatearen “ilusioa eta desi-ra”, baina Bastidak dio espetxeak “asko zaildueta luzatu” diela familia izatea. Era berean,gaineratu du bikotekidea kartzelan izatea“hutsune handia” bada, haurdunaldian hu-

da”. Dispertsioaren “ondorio nagusienakpresoek baino familiak eta lagunek sufritzen”dituztela adierazi du: “Zuzenean familia etalagunak kolpatzen dituzte, zeharka gu kolpa-tzeko. Eguna joan eta eguna etorri giza esku-bideez hitz egiten duten horiek dira politikaanker hau martxan jarri zutenak eta gauregun ere mantentzen dutenak, presoa sun-tsitzeko helburuarekin”. Bisita aurreko etaondorengo orduetan, “kezkak biderkatu” egi-ten direla kontatu du. “Hurrengo eguneanetxera telefonoz deitu eta ondo iritsi direlajakin arte urduritasunak jan egiten gaitu.Guztion ahaleginarekin, behar-beharrezkoada egoera bihozgabe honekin lehenbailehenbukatzea”.

Bastidaren esanetan, “ezin da ukatu dis-pertsioak nekea eragiten” diela senideei etalagunei. “Astea lanean pasatu ondoren, ehun-ka eta milaka kilometro egiten ditugu senideabisitatzeko, eta ezin ditugu ahaztu haurrak,adineko pertsonak edota arazo fisikoren batdutenak. Alabaina, senidearekin egoteko go-goak neke hori gainditu egiten du”.

Zentzu horretan, Paristik Lannemezanera“gerturatu” zutenean, “gurasoengatik askopoztu” zela esan du Segurolak, baina “ama-ren gaixotasuna eta banatzen gaituzten 269kilometroak oztopo handiegia dira. Orain,aita izanda, Zühararen hutsunea sentitzendudan bakoitzean, nire amak senti dezakeenhutsunearekin asko gogoratzen naiz. Bi urtebaino gehiago dira ama ikusten ez dudala”.

Izan ere, etxetik urrun preso dagoenaren-tzat indarra eta arnasa dira bisitak. “Espetxe-tik ihes egiteko modua dira. Familiakoen etalagunen bisitek kalearekin harremanetan ja-rraitzeko aukera ematen digute. Zentzu ho-rretan, kartzelako egunerokotasunari aurreegiteko behar-beharrezkoak ditugu”. Presodaramatzan hamabi urteetan, astea joan etaastea etorri, “hutsik egin gabe” astebururobisitara joaten zaizkion guztiei egiten duten“ahalegina eta adierazten duten elkartasunaeskertu” nahi izan dizkie Segurolak.

Hirurok elkarrekin, etxeanEspetxea atzean utzi eta Joseba etxeratzenden eguna “ilusioz, gogoz eta pozez” irudi-katzen dutela adierazi du Bastidak: “Egunhorrekin amesten dugunik ezin ukatu. Maizhitz egin dugu egun horretaz. Egoera berriaizango da, eta denok egokitu beharko dugu.Izan ere, ziklo bat amaituko da, espetxearena,baina beste bat hasiko da; espetxea atzeanutzi eta gu hiruron (elkar)bizitza eraikitzenhastearena”.6

xxx“23 egun itxaron behar izannuen alaba jaioberriabesoetan hartzeko. Osomomentu berezia izan zen”

x x x“Haur batek aitarekin edoamarekin egon ahal izatekohainbeste kilometro eginbeharra mendekupolitikaren adibide argia da”

JOSEBA SEGUROLA ‘XEGU’euskal presoa

politika x x x x x x x x x mamia 27

jakiteko x x x x x x x x x maiatzari begiratua28

Badatoz sanisidroakAtxur Festiek hartuko du Aratzerreka auzoa maiatzeko bigarrenasteburuan. Hilaren 12rako, 13rako eta 15erako dozenatik goraegitasmo prestatu dituzte festa batzordeko kideek. . Julene Frantzesena

Atxur festie edo sanisidroakospatuko dituzte maiatzaren12tik 15era Aratzerrekan. Ostira-lean atxurraren igoerarekin etatxupinazoarekin hasiko dituztefestak, eta izango da zer goza as-telehena bitartean.Txupinazioa-ren ostean, poteoa eta mami janaegingo dituzte, eta afalosteasoinu-jotzaileek girotuko dute.Goizaldean, baratzuri-zopa janaegingo dute.

Maiatzaren 13an, larunbatez,jarraituko dute festek. 09:30eansuziriak botako dituzte Atxur fes-tie iragartzeko. Ondoren, ajeariaurre eginez, Izazpi eta Samiñoartean mendi buelta egingo dute.Arratsaldean, zezen jolasak etaumeentzako atxur jolasak izangodira. Horiek bukatzean, triki-pote-oa eta auzo afaria egingo dituzte,eta musikaz gozatzeko aukera

x x xDATUAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x xZer. San Isidro festak.x x xEguna.Hilaren 12tik15era (ostirala, zapatua etaastelehena). x x xTokia.Aratzerreka.x x xAntolatzailea.Aratzerrekako FestaBatzordea.

izango da gero. Ohiturari jarraituz,01:00etan, hiru arrautza egosinork lehenago jan lehiaketa egin-go dute, eta irabazleak 30 euroeta dozena arrautza jasoko ditu.

San Isidro Egunarekin bukatu-ko dira festak. Astelehen goizeansuziriak botako dituzte, eta mezaizango da ondoren. Bazkaria ereegingo dute, eta 20:30ean amai-tuko dira festak atxurraren jaitsie-rarekin.6

xxxSAN ISIDRO JAIAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x x x x x x x x x x x x x x x x x

3egun.Hiru eguneko egitaraua prestatu dute aurtengosanisidroetarako.

3arrautza egosi nork azkarrago jan lehiaketa egingo duteigande goizaldeko 01:00etan.6

1Emakumeakmaskulinizatutakolanetan, saioaSozialki 'gizonen lanbide’ direnhoriez izango da solasaldia.Upategi bat kudeatzen duenemakume batek bereesperientzia azalduko du.Ondoren, ardo dastaketa egingodute.x x xEguna.Hilak 12 (ostirala).x x xOrdua. 19:00 x x xTokia.Emakumeen Txokoa.

2Salatzen DutEgunaPresoen, iheslarien etadeportatuen eskubideen aldekoegun osoko egitaraua prestatudute. x x xEguna.Hilak 20 (zapatua).x xxAntolatzailea. AzpeitikoSare.6

xxxBESTERIKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x xAzpeitiko ekimenez informaziogehiago: uztarria.eus/agenda

Iazko San Isidro festetako irudia. x x xUztarria

Etsaia

Hutsuneak

*Izena

Txioabidali

Garaua,bihia

Landaremota

*Deitura

Hiltzailea

EHko mendikatea

Itsas-lapurra

Egileatzizkia

Ikustekoorganoa

Lesakakoerreka

Arkumeak

Pikondoa-renfruitua

Molibdenoa

Denbora

PurgatorioTxorizoak

Euskalsindikatua

Bokalbiribila

Hitzaldipolitiko

Behorraarreske

Potasioa

Kasik

Zerbaitenmamia

Bokala

Eguzkia

Zizarenerdian

Zezenzikiratu

Bokalmehea

Bokala

501

Bokala

Oinarrizkoedari

... dakarrena ...daroa

Berobafada

Aizkorajokoanleihatzen

dira

x x xHITZ GEZIDUNAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

.Egilea:Luma

x x xSUDOKUAx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

jakiteko x x x x x x x x x denbora-pasa30

* Loiolako erretore nagusi azpeitiarra

lehiaketa x x x x x x x x x jakiteko 31

nHnOnPnBn

JUANMIGEL

nTXIOKATU

nEnASUNnURAK

ARALARnLABnA

nARERIOAnIDI

PIRATAnMITIN

nLEnEKIAnOnK

BEGIAnEDUKIA

nAIZKOLARIAK

x x xLEHIAKETAREN ERANTZUNAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x xUZTARRIAREN LEHIAKETA: JEROGLIFIKOAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x xJEROGLIFIKOEN SOLUZIOAK BIDALTZEKO EPEA. Maiatzak 24 (asteazkena) x x xNORA BIDALI ZURE ERANTZUNA. Perez Arregi plaza 1, behea (Azpeitia) edo

lehiaketakuztarria@gmail.com e-postara x x x IRABAZLEARI SARIA.Kutxillo urdaitegiaren produktu sorta x x xPARTE HARTZEKO BALDINTZA.Uztarria

Komunikazio Taldean bazkide izan behar da eta jeroglifikoen irudien azpiko galderei erantzun behar zaie.

2BERA DA GENERORIK GUSTUKOENA

x x x BAZKIDEAREN IZEN-ABIZENAK x x x HARREMANETARAKO TELEFONO ZENBAKIA

SUDOKUA

x x xUZTARRIAREN APIRILEKO LEHIAKETAx x x x x x x x

IRABAZLEA

2

Ixabel Jauregi

Uztarria Komunikazio

Taldearen bazkidea da

aldizkariko 193.

lehiaketaren irabazlea.

Kutxillo urdaitegiak

emandako produktu

sorta irabazi du sari

gisa. Argazkian,

lehiaketaren irabazlea

Kutxilloren oparia

eskuetan duela.

x x xSOLUZIOAKx x x x x x x x

HITZ GEZIDUNAK

1

1

1 2AURREKO HILEKO JEROGLIFIKOAK

Birzikaltu Matxinada

jakiteko x x x x x x x x x uztarria.eus32

x x xEFEMERIDEAKx x x x x x x x x x x

1521Loiolako Inazio zauritu zenIruñean.

1801Uholde izugarriak.Uholdehandiak izan ziren.

1975Hirugarren Mailara. LagunOnak futbol taldea lehen aldiz igozen Espainiako HirugarrenMailara.

1984Xoxoteko aterpea zabalduzuten maiatzaren bukaeran.

x x xBIDEOAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

20. Korrika Azpeitian.6

. Iturria: Azpeitiko efemerideak.Herria historian zehar liburua.x x xEgilea: Imanol Elias Odriozola.x x xArgitaratzailea: Uztarria.6

xELKARRIZKETAxEkain Ibarguren, ‘Lore’

Bi aldiz pentsatu gabe eman nion baiezkoaLoreren papera egiteko eskaintzari”x x xEkain Ibargurenek (Azpeitia,1996) hezurmamitzen du LoreKatxiporretaren Haizearen herriraikuskizunean. Apirilaren 29an So-reasu antzokiko oholtzan izan zenIbarguren ikuskizun hori eskain-tzen, baina hark dio oholtzara igozen ez zela Ekain Txou, eta jendeakhori argi izan dezan nahi du. Nola jaso zenuen Loreren pa-pera egiteko gonbidapena? Denbora da Pirritx, Porrotx etaMarimotots ezagutzen ditudala,Azpeitian ikuskizunak eskaintzenzituzten aldietan Txantxa Algara-kook beraien aldageletara sar-tzen ginelako. Iaz, Joxe Mari Agi-rretxe Herri Hezitzaileen inguru-ko solasaldi bat eskaintzera eto-rri zen Sanagustinera, eta ni huraagurtzera sartu nintzen. Nire pai-lazo koadernoa nuen eskuetan,bertan idazten ditut Ekain Txouikuskizunerako ditudan ideiaketa bestelakoak. Koadernoa era-kutsi nion, eta azken orrian beresinadura utzi zidan, baita berehelbide elektronikoa eta telefo-no zenbakia ere. Nire ikuskizuna-ren [Ekain Txou] inguruko infor-mazioa bidaltzeko eskatu zidanAgirretxek. Bidali nion, eta bi as-

tera deitu zidan Loreren paperaegin nahi nuen galdezka. Bi aldizpentsatu gabe eman nion baiez-koa eskaintzari.Baiezkoa eman ostean... Bilera batzuk egin genituen au-rrena, eta haietan azaldu zidatenzein izango zen nire egitekoa etazein izango zen gidoia. Entse-guez ere hitz egin genuen, baitaagenda prestatu ere. Andoainenhasi ginen entseatzen. Aurrene-ko emanaldia, berriz, Sopelaneskaini genuen.Argiak, atrezzoa, jantziak...dena berria zen zuretzat.Zer sentitu zenuen lehenaldiz oholtzara igotzean?

Ez nengoen urduri, lasai irtennintzen ikuskizuna eskaintzera;izan ere, oso fresko geneukangidoia, entseguak bukatu berrigenituen. Beste ikuskizun batgehiago izango balitz gisan irtennintzen ikusleen aurrera.Lore hezurmamitzen duzu.Nolakoa da? Pupuk eta Lorek ez dute sexu-rik; Pupu ez da mutila eta Loreez da neska. Bi nortasun motairudikatzen dituzten pertsonaiakdira. Pupu beti jolasean etabihurrikerietan ibiltzen da. Lore,aldiz, goxoagoa da, zintzoa-goa.6

‘Haizearen herrira’ ikuskizuneko irudia. x x xUztarria

“

x x xElkarrizketa osoa uztarria.eus-en

FELIX BIDASOROogi banatzailea

1.Ogi on batensekretua?Denbora.2.Ogia, zerilaguntzeko?Denerako. Saltsei eta...3.Koskorra edobestelako zatia?Dena gustatzen zait niri.

4.Noiztik banatzenduzu ogia etxez etxe?25 urte baino gehiago dira.5. Zenbat ogi saltzendituzu egunero?170-200 artean.6.Krisia antzeman alduzue?Konpententzia gehiago.

7.Bezeroekin ondomoldatzeko, zer?Zintzo ibili behar da.8.Dietan hastean,jendeak ogia jateariuzten dio...Ogia, tamainan janda, ezdut uste txarra denik.6

. Ihintza Elustondo

x x x x x x x x x jakiteko 33

Osteoporosia hezurretako gaixotasuna da.Horren ezaugarri nagusia da hezurrak hauskorbihurtzen dituen mineral dentsitate txikia.

Elikadurak garrantzia handia du gaixotasun ho-rretan, eta mineral beharrak oso kontuan izan beharditugu. Kaltzioaz gain, magnesioa, fosforoa eta pro-teinak ere protagonismo berezia dute.

Sodio (gatz) asko duten dietak arrisku faktoredira osteoporosiaren aurrean; emakumeetan, bere-ziki. Sodioa, asko hartzen badugu, giltzurrunenbidez kanporatu behar dugu, eta harekin bateraarrastatzen da kaltzioa ere. Ondorioz, hezurrendentsitatea jaitsi egiten da. Finean, gomendagarriada sodio gutxi duen menu bat osatzea.

Hezur gutxiago sortzeaz eta gehiago hondatzeazarduratzen diren faktore hormonalez gain, D eta Kbitaminek ere badute zerikusia. K bitamina hostoberdeko barazkietan topa dezakegu, eta D bitaminaeguzkiaren izpiekin sintetizatzen dugu.

Beraz, ariketa fisikoa aire librean egitea eta elika-dura egokia jarraitzea beharrezkoak dira gaixotasunhori saihesteko eta tratatzeko. Elikadura plan horre-tako protagonistak dira fruitu lehorrak, hosto berde-dun barazkiak, egoskariak, esnekiak...

Ondo jan, asko ibili eta eguzki iz-piez gozatu!6

xxxx x x x x x x x x x xaitziber aizpurux x x

Osteoporosia

jakiteko x x x x x x x x x atzera begira: nerea eskulanak34

Harizko soka luzea1967ko maiatzaren 2an ireki zen Nerea denda. Mendeerdia bete du Bustinzuriko Errebalean RoxaritoIbaietak martxan jarritako negozioak. .Mailo Oiarzabal

Data seinalatuaz hitz egi-teko beste egun seinalatu batean egina duhitzordua Uztarriarekin Roxarito Ibaietak (Az-peitia, 1945). Orain dela 50 urte, 1967komaiatzaren 2an, ireki zuen Ibaietak Nereadenda. “Orduan ez zegoen euskaraz ipintze-rik, ezta pentsatu ere”, eta Lanas Nerea izanzen aurrena; gerora etorri zen Nerea Eskula-nak izena. 50 urte bete ditu negozioak etabere urtebetetze egunean tokatu zaio sor-tzaileari mende erdiko ibilbideaz hitz egitea.Telefono deiz eta zorion mezuz zipriztinduta-ko elkarrizketa dendaren goiko solairuaneman du, familiaz eta familiako argazkiz etaoroitzapenez inguratuta.

Bustinzuriko Errebaleko 15. zenbakikodenda, puntua egiteko hariak edota etxerakojantziak zein oihalak erosi nahi zituzten azpei-tiar askoren erreferentzia ez ezik, Ibaieta sen-diaren elkargune eta bigarren etxe bihurtuzen aspaldi. Sortzaileak ekindako bidearibatzen joan zitzaizkion haren ahizpak; familia-ko negozioa izan da beti eta hala izaten ja-rraitzen du. Arantxitak eta Marianek jarraitzendute dendan lanean, eta Lurdes ere aritu zenlehen. Badira hamabi urte Roxaritok erretiroahartu zuela, baina horrek ez du esan nahidenda utzi duenik, “ezingo nuke laga. Amabatek edo aita batek bere umea beti izangodu bere ume; eta hau ere bada nire umea.Egunen batean, joaten naizenean, besterenbatzuk segituko dute ala ez, baina niretzat

15 urterekin Debako Iriondo Hotelean hasizen lanean eta bost urte egin zituen han. Argizeukan, ordea, “beste zerbait” egitea nahizuela. Hala, hotela utzi eta Donostiako aka-demia batean hasi zen jertseak egiten ikas-ten; bitartean, Azpeitian lokalak begiratzenhasi zen, denda bat jartzea buruan.

Bustinzuriko Errebalaren Arana aldeko sa-rreran aurkitu zuen, azkenean, behar zuena.Nicolas Zubeldiarena zen eraikina, garai ba-tean suhiltzaileen etxea izandakoa; hantxe,beheko solairuan, denda eta lantokia jarri zi-tuen Ibaietak, “eta jertseak egiten hasiginen”. 22 urte zituen Roxarito Ibaietak nego-zioa martxan jarri zuenean, eta Nerea izenajartzea erabaki zuen, “neurea zelako. Neureizena jartzerik ez nuen nahi, baina bai zerbaitadierazgarria izatea. Eta neuk ez diet nire ala-bei Nerea jarri; iloba daukat, alabari Nereaipini ziona, eta egundoko poza eman zidan”.

Dendaren egungo egoitzara orain dela 34bat urte aldatu ziren, ezinbestean aldatu ere,Zubeldiaren etxea bota egin behar zutelako.Buruhauste eta gorabehera bat baino gehia-go ekarri zizkien aldaketak, baina ez zutenurrutira joan beharrik izan; Errebaleko kaleestua gurutzatu eta hantxe ireki zuten dendaberria, lehengotik oso gertu. “Ez genuen nahikale honetatik alde egiterik eta hau hartu ge-nuen. Bazeuden hutsik eta salgai zeudenbeste lokal batzuk, baina ikusten genuen gu-retzako hau egokiagoa zela. Denda ikaraga-

1

ezinezkoa da hau uztea. Nire izaerak, gainera,ez dit agintzen, ez dit uzten jendearekin ezegotea”.

Umetatik laneanUmea zela hasi zen Roxarito Ibaieta etxetikkanpo lanean, 11 urterekin, ume zain, eskolautzita. “Asko ginen etxean eta orduan horrelaizaten ziren kontuak. 13 urterekin, berriz,txapa tailer batean hasi nintzen. Hogei batemakume izango ginen han, baina, noski, gi-zonezkoak askoz gehiago ziren, eta, nonbait,haiei entzundako biraoak errepikatzen hasinintzen. Eta gurasoek erabaki zuten ezinnuela han jarraitu, biraoak ikasten!”. Horrela,

1. Aurreneko denda eta lantokia egon zireneraikina, botatzen hasi ziren eguneanateratako argazkian. 2.Nerean lan eginduten edota egiten duten lau Ibaieta ahizpak:Lurdes, Arantxita, Marian eta Roxarito. 3.Ibaieta ahizpak denda zaharra egon zentokian dagoen parketxoan. x x xAlex Berasategi

2

atzera begira: nerea eskulanak x x x x x x x x x jakiteko 35

rria izan gabe, behean saltokia eta goian ma-kinak jartzeko aukera ematen zigun, eta be-hean ere bazuen beste pusketa bat biltegimoduan erabili ahal izateko. Hau hartu etahandik bi edo hiru urtera bota zuten lehen-goa”.

Aldaketak, irautekoDenda lekuz mugitzea ez da izan, ordea,mende erdi honetan Nereanean gertatu denaldaketa bakarra. Hasierako urteetan herrikoikastetxeentzako lan asko egiten zutela kon-tatu du Ibaietak; Miserikordiko, Jesuitinetakoeta Esklabetako uniformeak egiten zituzten.Jauzi bat eman, eta beren modeloak sortzeneta josten hasi ziren, “denak puntuzkoak”;umeentzako jantziak izan ziren aurrena, etahelduentzakoak, gero. “Bezeroak genituenAltsasun, Orion, Irunen, Donostian, Zarau-tzen, Oñatin, Tolosan... Herri bakoitzeandenda bakarra izaten genuen; Donostian ba-karrik izan genituen bi”.

Nereanekoen jantzigintza eredua artisau-lana zen neurri handi batean. “Modeloaksortu eta jantziak egin, geuk egiten genuendena hemen, hasi eta bukatu”, dio Ibaietak.Urteekin, industrializazio gero eta handiago-ari zein merkatuaren konpetentziari aurre egi-tea gero eta zailagoa bihurtu zen, eta jantzi-gintza uzten joan ziren. Negozioa ireki etahogei bat urtera, berriz, eskulanak erakustea-ri ekin behar ziotela erabaki zuten. Udaleanproposamena aurkeztu, harrera ona izan, etaSindikatu Zaharrean hasi ziren Ibaietatarrakpuntua, gurutze-puntua, kakorratz-lanaedota ehoziri-lana erakusten; eta lan horre-tan jarraitu dute gaurdaino.

“Askok esaten dute enpresek birziklatzeabehar dutela, eraberritzea, aurrera egin nahibadute. Ba, guk, 50 urtetan aldaketa pila bat

3

eduki ditugu; ondo ikusi dugu hala dela, baihorixe! Hamar urtetik behin, hortxe nonbait,egin behar izan ditugu aldaketak”. Jardueranbezala, produktu eskaintzan egin behar izandituzte aldaketak, baina bada saltzeari utzi ezdioten zerbait: artilezko hariak. Puntua moda-tik pasatu eta salmentak %20ra jaitsi zirenurteetan ere, hariak ez zituen bazterrean utziIbaietak, etxean ere kentzearen alde agertuzitzaizkion arren. ”Hariak gure ikurra izandira”, dio. Haiei tiraka sortutako sokak ez duetenik, oraingoz.6

x x xTELEFONO ZENBAKIAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

UDALETXEA x x xAsteguna: 08:30-14:00 x x xLarunbata: 09:00-12:30 UDALTZAINGOA x x xEgun osoz

irekita egoten da ANBULATORIOAx x xEgun osoz irekita egoten da IGERILEKUAx x xAstelehena:

14:00-21:00 x x xBeste egunak:07:00-21:00 x x xLarunbata: 10:00-13:00 eta 16:00-20:00 x x xIgandea eta jai

egunak: 09:00-13:00 xxxKanpokoa: ekaina arte itxita KIROLDEGIA xxxAstegunak: 10:00-13:00, 15:00-21:00

x x xLarunbata: 10:00-13:00, 16:00-20:00 LIBURUTEGIA x x xAstegunak: 09:00-13:00, 15:30-20:00

xxxLarunbata: 09:00-13:00 xxxEkaineko azken astean, uztailean, abuztuan: 08:30-14:00. Abuztuko lehen

hamabostaldian itxita. GAZTELEKUA x x xAsteartea-ostirala: 17:00-20:30 x x xLarunbata: 16:00-20:30

x x xFARMAZIAK (maiatza)x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

LARRIALDIAK

112

sDESFIBRILADOREAK.Duela hilabete batzuk desfibriladore berriakjarri zituen udalak. Igerilekuan, kiroldegian,Garmendipe futbol zelaian, Izarraitzfrontoian, Soreasun eta Udaltzaingoaren bikotxe elektrikoetan daude eskuragarri.

ODOL-EMAILEAK

Maiatzaren 16an eta 31n

izango dute hitzordua,

(17:00-21:00), anbulatorioan.

x x xGARRAIOAx x x x x x x x x x x x x x x x x x x

ALDALUR 943 85 2587

EUSKO TREN 902 54 32 10

GUIPUZCOANA 943 85 11 59

PESA 943 21 26 99

PIPER ELKARTEA 943 85 25 87

TAXIAK 943 81 13 07

x x xautobusen ordutegi osoa:

www.uztarria.com/azpeitia/

autobusak

x x xORDUTEGIAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x xERABILGARRIx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

jakiteko x x x x x x x x x zerbitzua36

TOKI PUBLIKOAK

Udaletxea 15 72 00

Udaltzaingoa 15 13 13

Suhiltzaileak 112

Azpeitia Lantzen 15 71 83

Iraurgi Berritzen 026069

Nekazal Bulegoa 81 24 85

Iturritxiki Ludoteka 15 11 79

Txiki-Txoko Ludoteka 15 05 16

Gaztelekua / GIB 15 71 61

Lanbide 15 04 02

Kiroldegia 81 30 69

KIUB 15 72 01

Igerilekua 81 41 21

Emakumeen Txokoa 15 70 55

Ertzaintza-Azkoitia 0837 80

Baigera I 81 51 71

Baigera II 81 23 89

Epaitegia 02 51 91

Ingurugiro Etxea 81 24 48

OSASUNA

Anbulatorioa 0254 00

Anbulator. larrialdiak 02 54 01

Eguneko zentroa 15 74 96

Asepeyo 8144 00

Gurutze Gorria 85 32 97

DYA-Donostia 46 46 22

KOMUNIKABIDEAK

Uztarria 15 03 58

Hitza (Azpeitia) 81 38 41

Hitza (Zarautz) 8900 17

Azpeitian Zer? 080688

Erlo Telebista (Azpeitia) 81 53 35

Berria 943 30 40 30

Gara 943 31 69 99

Noticias (berriemailea) 687 60 50 06

DV (berriemailea) 610 81 29 12

Argia 943 37 15 45

Arrate Irratia 943 12 01 73

Euskadi Irratia 943 01 23 00

ETB 943 01 17 05

ALDERDI POLITIKOAK

Bildu 15 72 00

EAJ 81 55 70

Sortu 15 72 00

EA 81 00 11

Aralar 647 42 59 95

SINDIKATUAK

ELA 81 34 46

LAB 15 13 56

EHNE 81 39 28

KULTURA-EUSKARA

Sanagustin 10 52 20

Kultur Mahaia 674 16 56 84

Euskara Patronatua 81 45 18

Natul euskara taldea661 10 44 46

Udal Euskaltegia 81 19 47

Udal Liburutegia 15 71 95

Loiolako Liburutegia 8165 08

Kontseilua 943 59 12 00

Bai Euskarari 902 43 00 26

IKASTETXEAK

Iraurgi (Betharram) 81 16 68

Iraurgi (Milagrosa) 8163 80

Iraurgi (Jesuitinak) 81 22 49

Ikasberri 15 12 46

Karmelo Etxegarai 81 26 97

Urola BHI 15 02 28

Uztaro 81 31 90

BESTERIK

Xoxoteko aterpea 58 10 07

Eregi 943 08 06 88

1-11-16-24-31Beristain (Azpeitia).943811949

2-8-15-20-21-26-29Aranburu (Azpeitia)943811949

3-10-17-22-27-28Jacome (Azpeitia).943 080258

4-9-13-14-19-25Eizagirre (Azpeitia).943811274

5-6-7-12-18-23-30Alberdi (Azpeitia).943815974

Beristain (Azpeitia).943 811949

GAUEZ, URTE OSOAN

MARTA CARMONADohaintzan eman du ilea

Nire esku dagoenguztia egingo dinatbesteei laguntzeko”

Haur minbizidunentzat ileordea egitekodohaintzan eman du 25 zentimetrokotxirikorda azpeitiarrak.. Ainitze Agirrezabala

“

Ile-apaindegian izan berri haiz,baina moztutako ilea ez diten erra-tzarekin jaso eta zaborretara bota. Haur minbizidunentzat ileorde onkologikoakegiten dituen Malagako erakunde baten ira-garkia ikusi ninan Instagramen. Kimiotera-piaren, erradioterapiaren, erreduren edo alo-peziaren ondorioz ilea galdu duten 5 eta 14urte arteko neskentzat egiten ditizten ileor-deak, debalde. Bi modutan lagun daiteke:ekarpen ekonomikoa eginda edo ilea do-haintzan emanda. Azken kasu horretan, nahidunan haurrarentzat ileordea egitea eska de-zaken. Ileorde onkologikoek merkatuan2.000 eta 3.000 euroko balioa diten. Dohaintzan ematen den ileak zer bal-dintza bete behar ditu? Ilea garbia eta lehorra entregatu behar dun,eta, gutxienez, 20 zentimetro luze izan beharditin. Nireak 25 inguru neurtzen zinan. Ez dinaxola metxak edo permanentea izateak.Zerk bultzatu hau ilea ematera? Oso gertu bizi izan dinat minbizia, bi aitonakgaixotasun horrekin hil hitunan. Nire esku da-goen guztia egingo dinat besteei laguntzeko.

Zenbaiti puntak mozteak ere penaematen zion... Ni ere horietakoa naun, ile-apaindegira joaneta negarrez hasteko kapaza naun. Beti osoluzea eduki dinat, gerrirainokoa. Baina ez zai-gun batere kostatzen. Kontuan izanda halakogauza txikiekin asko lagun diezaiokegula be-harra duen horri, bada, merezi din!Nolakoa da prozesua? Abenduan izan ninan egitasmoaren berri,baina artean ez ninan oso luzea ilea, eta lu-zatzen uztea erabaki ninan. Espainian ezezik, elkarteko bazkide diren Euskal Herrikoile-apaindegietan doan mozten diten ilea.Donostian eta Eibarren zagon horretarakoaukera, baina, erosotasunagatik, beti joatennaizen ile-apaindegian moztu ninan. Ondo-ren, mezularitza zerbitzu bidez bidali ninantxirikorda.Zer esan diten etxekoek eta lagunek? Beharra dutenei laguntzeko kontzientzia be-tidanik izan dinagu etxean. Gurasoak, esate-rako, Medicos Sin Fronteras erakundekobazkide ditun. Ilea luzatzen zaidanean, agian,berriz emango dinat dohaintzan.6

1.Marta Carmona ilea moztuta.2.Minbiziaduten haurrentzat ileordeak egiteko eman dudohaintzan 25 zm inguruko txirikordaCarmonak. 3.Gerrirainoko adatsa zuenCarmonak ilea moztea erabaki zuenean.

1

2

3

hi heu x x x x x x x x x jakiteko 37

A haztuta neukan, zeharoahaztuta. badakizue, pisa (maiuskulaz, ibai)azterketaren emaitzak, ikasleei egiten dizkie-ten azterketa test neurgailuak. emaitza txa-rrak gurean, bikainak beti finlandian eta haneta hemen eta nafarroan, baina ez euzskadigurean. gogoan josita ez izanagatik ere, go-goan dauzkat egunkariaren orrialdeetako ti-tularrak, emaitza txarrak argudio, erakundee-tako ordezkari gorenen kopetak belztekomoduko txarrak. baina igual ez ziren hain txa-rrak ere, ze pisa notak jaso eta hurrengo egu-nean oilarra baino harroago zebiltzan berrizere gure agintariak, ikasleak ibiltzen diren be-zala, alegia, egun batean jasotako zero ez-nahiko eta gainditu gabeek eragindako mineta tristurak ahaztuta dauzkate haiek ere hu-rrengo egunean. eta eskerrak ahaztuta dauz-katen. eta ondo egiten dute, ze ba ez ba. az-kenean, zer inporta europak egindako azter-keta batzuen emaitzak. azkenean, zer inpor-ta, beraiek kulparik batere ez daukate eta.ikasleek ez daukate kulparik. ez gure institu-tuko ikasleek behintzat. gainera, erreferen-tziazkoa da gure institutua gasteizen eta bito-riyan, baina ez galdetu zer esan nahi duenerreferentziazkoa izateak. irakasleen arabe-ra, esan nahiko du bertako ikasleek emaitzaonak ateratzen dituztela jaurlaritzak eta bate-ko eta besteko erakundeek egiten dituztenazterketa test neurgailuetan. ikasleen arabe-ra, erreferentziazkoa izateak ez du esanahikonkreturik, barregura ematen die hori adi-tzeak. gurasoen arabera, iritzi kontrajarriakditugu. batzuen ustez, esan nahi du institutuaona dela, besterik gabe, edukiak metodolo-giak didaktikak zertan diren begiratu gabeere. beste batzuen ustez, hutsaren hurren-goa, zeroren hurrena da institutuaren errefe-rentziazko lelo hori, guraso askoren neurri-koa, alegia. kulpa ez da eta ikasleena, gura-soena baizik. lehengoan ikusi nuen neurebegi bakar honekin, neure bi belarriez aditunuen, aditu nituen gurasoen esanak bilera

Pisa neurria

x x xEta harritzekoa ere ez da,tripandikeria da gure intelektoaren pisaneurri burutsua

x x x x x x x x x x x x x x x xmiel a. elustondox x x

batean. kasu hartan, ikasle truke bat zen ai-tzakia. gureak frantziara astebetez, frantzia-koak hona zazpi egunez. frantsesa praktika-tzea da helburua gureei dagokienez, gaztela-niaz trebatzea haiena. trukea antolatzeko bi-lera institutuan, eta guraso burutsuen kezkaburutsuak burutsu ageri. “han izan zenean,gure alabari entsalada ogitartekoa eman zio-ten jateko egunero... gureari espagetiak ket-chuparekin ipini zizkioten... gure mutilak kon-tatzen du etxe hartan beganoak zirela, eta ezzuela xerradarik usaindu ere egin... honaetortzen direnean txorizo ogitartekoa ipinikodiet nik... eta arrautza frijituak patata frijituaketa txorixo frijitu mutur bat... hona etortzen di-renean ikusiko dute nola jaten dugunhemen...” eta horrela bilera hartan guraso bu-rutsuen artetik sortu ziren galdera burutsuguztiak, eta harritzekoa ere ez da, tripandike-ria da gure intelektoaren pisa neurri buru-tsua.6

iritzia x x x x x x x x x38