BETANZOSBETANZOS

DESCRICIÓN:DESCRICIÓN:

Superficie:Superficie:24,3km²24,3km²

Población:Población:12.990 habitantes12.990 habitantes

Parroquias:Parroquias:Betanzos ,  Brabío (San Betanzos ,  Brabío (San Martiño),Piadela (Santo Martiño),Piadela (Santo Estevo),Pontellas (Santa María) ,  Estevo),Pontellas (Santa María) ,  Requián (Santiago) ,  San Pedro das Requián (Santiago) ,  San Pedro das Viñas (San Pedro) ,  Tiobre (San Viñas (San Pedro) ,  Tiobre (San Martiño) Martiño)

ESCUDOESCUDO

XEOGRAFÍA XEOGRAFÍA O Municipio de Betanzos ocupa unha extensión O Municipio de Betanzos ocupa unha extensión

de tan solo 24,19 km², sendo un dos concellos de tan solo 24,19 km², sendo un dos concellos máis pequenos da provincia da Coruña.máis pequenos da provincia da Coruña.

O territorio dividese en sete parroquias: O territorio dividese en sete parroquias: Betanzos, Brabío (San Martiño), Piadela (Santo Betanzos, Brabío (San Martiño), Piadela (Santo Estevo), Pontellas (Santa María, Requián Estevo), Pontellas (Santa María, Requián (Santiago), San Pedro das Viñas (San Pedro), (Santiago), San Pedro das Viñas (San Pedro), Tiobre (San Martiño). Limita ó norte coa Ría de Tiobre (San Martiño). Limita ó norte coa Ría de Betanzos e o municipio de Bergondo, ó leste con Betanzos e o municipio de Bergondo, ó leste con Paderne e Coirós, ó sur con Oza dos Ríos e ó Paderne e Coirós, ó sur con Oza dos Ríos e ó oeste con Abegondo. Tres ríos corren polas oeste con Abegondo. Tres ríos corren polas terras brigantinas: o Mandeo, o Mendo y e o terras brigantinas: o Mandeo, o Mendo y e o Mero. A cota máxima do municipio apenas Mero. A cota máxima do municipio apenas supera os 200 m., mentras que a mínima sitúase supera os 200 m., mentras que a mínima sitúase ó nivel do mar.ó nivel do mar.

O concello de Betanzos atópase entre os ríos Mendo e O concello de Betanzos atópase entre os ríos Mendo e Mandeo. Mandeo. O sector máis occidental, parroquias de Piadela e O sector máis occidental, parroquias de Piadela e Requián, pertence á conca do Mero e chega ata o encoro de Requián, pertence á conca do Mero e chega ata o encoro de Cecebre. O municipio de Betanzos ten os seus habitantes Cecebre. O municipio de Betanzos ten os seus habitantes repartidos polos seus 24,3quilómetros de superficie e cunha repartidos polos seus 24,3quilómetros de superficie e cunha gran concentración urbana na capital.gran concentración urbana na capital. O relevo betanceiro está marcado polo encaixe dos ríos que O relevo betanceiro está marcado polo encaixe dos ríos que se unen ao pé da cidade. O Mandeo, que vén dende a serra se unen ao pé da cidade. O Mandeo, que vén dende a serra de Cova da Serpe, no límite coa provincia de Lugo, entra no de Cova da Serpe, no límite coa provincia de Lugo, entra no termo de Betanzos polos Caneiros creando un pintoresco val termo de Betanzos polos Caneiros creando un pintoresco val en forma de 'V'. Non é menos pintoresco o último tramo do en forma de 'V'. Non é menos pintoresco o último tramo do Mendo cando chega por Bravío e A Roibeira. A maior altura Mendo cando chega por Bravío e A Roibeira. A maior altura do concello está no monte de Vilar, en Requián.do concello está no monte de Vilar, en Requián. O terreo é moi fértil e produtivo, un paraíso de flores e O terreo é moi fértil e produtivo, un paraíso de flores e froitas. Son, ademais, importantes as industrias derivadas da froitas. Son, ademais, importantes as industrias derivadas da gandaría, as madeireiras e as bodegas de viño e de gandaría, as madeireiras e as bodegas de viño e de augardentes.augardentes.

MAPA DE SITUACIÓN MAPA DE SITUACIÓN BETANZOSBETANZOS

VISTA AÉREA VISTA AÉREA

ECONOMÍAECONOMÍA

A economía brigantina baséase, A economía brigantina baséase, fundamentalmente, nos servizos. Centro fundamentalmente, nos servizos. Centro administrativo e xurídico da comarca que administrativo e xurídico da comarca que leva o seu nome, Betanzos basa o seu leva o seu nome, Betanzos basa o seu crecemento no comercio, na banca, na crecemento no comercio, na banca, na cultura y no turismo.cultura y no turismo.

Desde o punto de vista industrial, a Desde o punto de vista industrial, a ciudad converteuse, pola súa situación ciudad converteuse, pola súa situación estratéxica, no centro loxístico dalgunas estratéxica, no centro loxístico dalgunas das maiores empresas de transportes, das maiores empresas de transportes, abastecementos alimenticios...abastecementos alimenticios...

HISTORIAHISTORIA A nova vila co novo nome desenvolveuse rapidamente ao ritmo da A nova vila co novo nome desenvolveuse rapidamente ao ritmo da

expansión baixomedieval. As principais notas características que expansión baixomedieval. As principais notas características que definen a parte antiga son dúas: 1. O determinante de que a súa base definen a parte antiga son dúas: 1. O determinante de que a súa base sexa un castro, o que implica que as rúas son ou ben concéntricas e sexa un castro, o que implica que as rúas son ou ben concéntricas e chás, ou ben radiais e empinadas; 2. A impresionante pegada deixada chás, ou ben radiais e empinadas; 2. A impresionante pegada deixada polo estilo gótico galego nas igrexas de San Francisco, Santa María polo estilo gótico galego nas igrexas de San Francisco, Santa María do Azougue e Santiago. Dentro delas, sobre todo na de San do Azougue e Santiago. Dentro delas, sobre todo na de San Francisco, existen magníficos sepulcros que conteñen os restos de Francisco, existen magníficos sepulcros que conteñen os restos de persoas da nobreza e do clero. persoas da nobreza e do clero.

Outros vestixios dos séculos XIII ao XV son as portas da muralla -Outros vestixios dos séculos XIII ao XV son as portas da muralla -Porta da Vila, da que quedan os brasóns de Galicia, Castela e a Porta da Vila, da que quedan os brasóns de Galicia, Castela e a Cidade; Porta da Ponte Vella; Porta do Cristo; e Porta da Ponte Cidade; Porta da Ponte Vella; Porta do Cristo; e Porta da Ponte Nova-, as casas góticas da rúa da Cerca, o pazo de Bendaña na rúa Nova-, as casas góticas da rúa da Cerca, o pazo de Bendaña na rúa do Castro, o pazo e torre de Lanzós e a torre do Reloxo.do Castro, o pazo e torre de Lanzós e a torre do Reloxo.

O estilo renacentista aparece en Betanzos no século XVI a través de O estilo renacentista aparece en Betanzos no século XVI a través de restos escultóricos do concello primitivo, na capela da igrexa de San restos escultóricos do concello primitivo, na capela da igrexa de San Francisco, na capela de San Pedro e San Paulo, na igrexa de Francisco, na capela de San Pedro e San Paulo, na igrexa de Santiago, no Hospital da Anunciata, hoxe convento de monxas e, Santiago, no Hospital da Anunciata, hoxe convento de monxas e, sobre todo, na igrexa da Nosa Señora do Camiño.sobre todo, na igrexa da Nosa Señora do Camiño.

A cidade sufriu diversos incendios, o máis terrible deles o de 1569, A cidade sufriu diversos incendios, o máis terrible deles o de 1569, segundo os documentos, arderon máis de 600 casas, ademais dos segundo os documentos, arderon máis de 600 casas, ademais dos hospitais da Anunciata e San Cristovo, o mosteiro de San Francisco e hospitais da Anunciata e San Cristovo, o mosteiro de San Francisco e as casas do Concello.as casas do Concello.

O século XVI ve chegar o millo de América e o século XVII contempla O século XVI ve chegar o millo de América e o século XVII contempla a súa expansión polas ricas terras das Mariñas. Con el desaparecen os a súa expansión polas ricas terras das Mariñas. Con el desaparecen os saíntes pechados das casas e substitúense por miradoiros corridos de saíntes pechados das casas e substitúense por miradoiros corridos de madeira, que serven para secar non só o millo senón tamén os produtos madeira, que serven para secar non só o millo senón tamén os produtos da horta. Estes miradoiros substitúen ou complementan aos hórreos, da horta. Estes miradoiros substitúen ou complementan aos hórreos, que poden coexistir coas casas.que poden coexistir coas casas.

Co crecemento da poboación en Galicia dende mediados do século XVI Co crecemento da poboación en Galicia dende mediados do século XVI e debido á importancia sostida do Camiño de Santiago, érguese o e debido á importancia sostida do Camiño de Santiago, érguese o Hospital de Santo Antonio de Padua, refórmase o antigo Hospital da Hospital de Santo Antonio de Padua, refórmase o antigo Hospital da Anunciata para convertelo en convento de Agostiñas Recoletas e Anunciata para convertelo en convento de Agostiñas Recoletas e constrúese a igrexa e convento de Santo Domingo.constrúese a igrexa e convento de Santo Domingo.

Na segunda metade do século XVIII constrúese o Edificio Arquivo, o Na segunda metade do século XVIII constrúese o Edificio Arquivo, o Colexio de Orfas, a nova casa consistorial con fachada de Ventura Colexio de Orfas, a nova casa consistorial con fachada de Ventura Rodríguez e o Pazo dos condes de Taboada.Rodríguez e o Pazo dos condes de Taboada.

Cando se chega a mediados do século XIX os vellos miradoiros son Cando se chega a mediados do século XIX os vellos miradoiros son transformados en galerías pechadas ou acristaladas, que aínda se transformados en galerías pechadas ou acristaladas, que aínda se poden contemplar en moitas casas da Praza do Campo ou da Rúa do poden contemplar en moitas casas da Praza do Campo ou da Rúa do Castro.Castro.

Personaxes ilustresPersonaxes ilustres

Pardo de Cela, mariscal (1425-1483) Pardo de Cela, mariscal (1425-1483) Juan de Betanzos, conquistador Juan de Betanzos, conquistador

(1510-1576) (1510-1576) José Manuel Romay Beccaría, José Manuel Romay Beccaría,

político (n. 1934) político (n. 1934) Jaime Pita Varela, político (n. 1944)Jaime Pita Varela, político (n. 1944) Francisco Buyo, ex guardameta (n. Francisco Buyo, ex guardameta (n.

1958)1958)

OS MUSEOSOS MUSEOS Museo da Estampa Museo da Estampa

ContemporáneaContemporánea: situado sa sede da : situado sa sede da fundación CIEC (Centro fundación CIEC (Centro Internacional da Estampa Internacional da Estampa Contemporánea), mostra ao público Contemporánea), mostra ao público os amplos fondos artísticos cos que os amplos fondos artísticos cos que conta esta institución betanceira. conta esta institución betanceira. Destacan as salas adicadas á obra Destacan as salas adicadas á obra gáfica dos ilustres artistas galegos gáfica dos ilustres artistas galegos Luís Seoane e Xesús Núñez.Luís Seoane e Xesús Núñez.

. .

Museo das Museo das MariñasMariñas: museo : museo etnográfico e etnográfico e histórico fundado histórico fundado en 1982. Destaca en 1982. Destaca a súa colección a súa colección de escultura de escultura medieval, a sala medieval, a sala do "Apostolado" do "Apostolado" de Rúbens , e a de Rúbens , e a súa sección súa sección dedicada ó Traxe dedicada ó Traxe Galego. Galego.

Capital do gótico galego, Betanzos conserva un dos cascos históricos mellor Capital do gótico galego, Betanzos conserva un dos cascos históricos mellor

conservados de Galiza. Destacamos os siguientes monumentos:conservados de Galiza. Destacamos os siguientes monumentos: Iglesia de Santiago, s. XI, reedificada no s. XIV Iglesia de Santiago, s. XI, reedificada no s. XIV Iglesia de San Francisco, s. XIV Iglesia de San Francisco, s. XIV Iglesia de Santa María, s. XIV Iglesia de Santa María, s. XIV Murallas da Cidade, s. XV, cas portas oxivales da Ponte Viella, Ponte Murallas da Cidade, s. XV, cas portas oxivales da Ponte Viella, Ponte

Nova, RIbeira e Hórreo. Nova, RIbeira e Hórreo. Palacio de Bendaña, s. XV Palacio de Bendaña, s. XV Casas Góticas da rúa da Cerca, dos s. XV e XVI.. Casas Góticas da rúa da Cerca, dos s. XV e XVI.. Torre Municipal, ou "del Reloj", s. XVI Torre Municipal, ou "del Reloj", s. XVI Convento das Madres Agustinas, antigo Hospital Real, s. XVI Convento das Madres Agustinas, antigo Hospital Real, s. XVI Santuario de Nuestra Señora dos Remedios, s. XVI, obra de Juan de Santuario de Nuestra Señora dos Remedios, s. XVI, obra de Juan de

Herrera. Herrera. Palacio de Lanzós, s. XVII Palacio de Lanzós, s. XVII Iglesia e Convento de Santo Domingo, s. XVII. Da torre cólgsde o Globo Iglesia e Convento de Santo Domingo, s. XVII. Da torre cólgsde o Globo

de San Roque. de San Roque. Casa Consistorial, s. XVIII Casa Consistorial, s. XVIII Edificio Archivo, o "Liceo", s. XVIII, levantado para Archivo do Reino de Edificio Archivo, o "Liceo", s. XVIII, levantado para Archivo do Reino de

Galiza. Galiza. Palacio dos condes de Taboada, s. XIX. Palacio dos condes de Taboada, s. XIX. Casas e palacetes Modernista: Casa Núñez, Casa Pita, Casa Limiñón, Casas e palacetes Modernista: Casa Núñez, Casa Pita, Casa Limiñón,

Casa del Pueblo, s. XIX-XX. Casa del Pueblo, s. XIX-XX. Palco da Música, s. XX, desde donde Manuel Lugrís Freire en 1907 Palco da Música, s. XX, desde donde Manuel Lugrís Freire en 1907

pronunció o primeiro discurso público íntegramente en galego. pronunció o primeiro discurso público íntegramente en galego. Legado dos irmáns García Naveira na ciudade, s.XIX-XX e cargado do Legado dos irmáns García Naveira na ciudade, s.XIX-XX e cargado do

modernismo da época: Casa del Pueblo, Lavadero Público, Escuelas de modernismo da época: Casa del Pueblo, Lavadero Público, Escuelas de San Francisco, Escolas e Asilo García Naveira, Refuixo, Sanatorio San San Francisco, Escolas e Asilo García Naveira, Refuixo, Sanatorio San Miguel,... E en especial o Pasatempo, un pioneiro parque temático. Miguel,... E en especial o Pasatempo, un pioneiro parque temático.

MONUMENTOSMONUMENTOS

Iglesia de San Francisco, s. XIVIglesia de San Francisco, s. XIV

Casa gótica da rúa da Cerca Casa gótica da rúa da Cerca (s. XVI)(s. XVI)

Convento das Agustinas Convento das Agustinas (s. XVI)(s. XVI)

CONCELLO (s.XVII)CONCELLO (s.XVII)

ALAMEDAALAMEDA

FESTAS LOCAISFESTAS LOCAIS 14 ó 25 de agosto14 ó 25 de agosto: festas : festas

patronais en honor a San patronais en honor a San Roque. Nestas Roque. Nestas celebracións inclúese a celebracións inclúese a solta do tradicional solta do tradicional Globo Globo de San Roquede San Roque, o , o aerostato de papel máis aerostato de papel máis grande do mundo, que grande do mundo, que desde 1875 surca desde 1875 surca anualmente os ceos anualmente os ceos brigantinos cada 16 de brigantinos cada 16 de agosto. Tamén, son de agosto. Tamén, son de destacar as dúas xiras a destacar as dúas xiras a Os CaneirosOs Caneiros, o 18 e 25 do , o 18 e 25 do mismo mes. mismo mes.

Globo de San Roque Globo de San Roque dende 1875dende 1875

Segundo fin de semana de xulloSegundo fin de semana de xullo: Feira Franca : Feira Franca Medieval. Para esta festa engalanse as rúas da zona Medieval. Para esta festa engalanse as rúas da zona vella da cidade con toda clase de motivos medievais vella da cidade con toda clase de motivos medievais e establécense nas mesmas multitudes de postos de e establécense nas mesmas multitudes de postos de artesanía, comidas típicas e oficios xa en desuso, artesanía, comidas típicas e oficios xa en desuso, como orfebres, zapateiros ou herreiros. A xente da como orfebres, zapateiros ou herreiros. A xente da zona implícase altamente na Feira, e durante os zona implícase altamente na Feira, e durante os tres días que dura vístense ó uso medieval. Así, é tres días que dura vístense ó uso medieval. Así, é fácil cruzarse pola calle con nobres de alto rango, fácil cruzarse pola calle con nobres de alto rango, monxes benedictinos ou incluso leprosos monxes benedictinos ou incluso leprosos marxinados. Ademáis, ó largo do final da semana marxinados. Ademáis, ó largo do final da semana sucedense gran número de actuaciones ó aire libre, sucedense gran número de actuaciones ó aire libre, como poden ser a queima da bruxa, coa inquisición como poden ser a queima da bruxa, coa inquisición en todo o seu esplendor, un torneo medieval con en todo o seu esplendor, un torneo medieval con loita de guerreiros a cabalo, cetrería e mostras de loita de guerreiros a cabalo, cetrería e mostras de tiro con arco, ou a representación da batalla contra tiro con arco, ou a representación da batalla contra os moros ó lado do río que rodea a ciudade. os moros ó lado do río que rodea a ciudade.

Paula Fernández MunínPaula Fernández Munín

3ºB3ºB