Sostenibilidad y universidad: investigación, formación y gestión.

LA EXPERIENCIA OMA-UDC

Manuel Soto Director da Oficina de Medio Ambiente (OMA-UDC)

Universidade da Coruña

VICERREITORÍA DE ECONOMÍA, INFRAESTRUTURAS E SUSTENTABILIDADE

Oficina de Medio Ambiente OMA-UDC 1. Orixes 2. Política ambiental 3. Servizos e programas 4. Sensibilización ambiental 5. Green Campus UDC

Curso 2015-2016 Estudantes PAS PDI MAESTRANZA 0 164 0 ZAPATEIRA 3.823 92 344 BASTIAGUEIRO 864 25 45 ELVIÑA 9.169 326 662 OZA 1060 20 96 RIAZOR 1230 23 46 ESTEIRO 1955 96 189 SERANTES 440 18 51 TOTAL 18541 764 1433

A comunidade universitaria

1. OMA-UDC: Orixes

Comisión Ambiental (CA):

Rede de responsábeis de centros (PDI, PAS): 1 persoa por centro, a elixir pola Xunta de Centro ou Facultade.

Rede de bolseiros (estudantes): 1 bolseiro de medio ambiente por centro

A Oficina de Medio Ambiente OMA-UDC: Obxectivos 2008

OMA: -Xestión do Plano de sustentabilidade - Coordinación da CA - Coordinación da Rede de Bolseiros - Coordenación de proxectos ambientais sectoriais: auga, mobilidade, residuos, voluntariado, etc.

SAU: - Servizo de Urbanismo - Servizo de mantemento - Xestión urbanística - Edificación sostibel - Eficiencia enerxética

OUTROS DPTOS.: - Concesións - Subministros - Prevención de riscos - Residuos perigosos ….

VIXA: SAU + OMA

COMISIÓN AMBIENTAL

PLANO DE SUSTENTABILIDADE

Funcións: -Xestión do Plano de sustentabilidade -Coordinación da CA -Coordinación da Rede de Bolseiros -Coordenación de proxectos ambientais sectoriais: auga, mobilidade, residuos, voluntariado, etc. Medios técnicos e humanos

Evolución OMA-UDC 2008-2017:

- Sen persoal específico: principal debilidade

- Préstamo de Bicis: 2008

- Guia da sustentabilidade: 2010

- Primeiro grupo bolseiros/as OMA: 2010

- Programa de compostaxe: 2011, 7 centros en 2017

- Coordinación externa do persoal bolseiros: 2012

- Hortas urbanas: 2013

- Green Campus: 2014

- Programa voluntariado ambiental: 2016

- Comisión Ambiental UDC (en proceso en 2017)

2. OMA-UDC: Política ambiental

AS POLÍTICAS AMBIENTAIS NA UDC Tres eixes de actuación ambiental (2008): Eixe 1. Indicadores sintéticos integrados

1- Caracterización do contorno natural e humanizado 2. Caracterización dos campus no ordenamento territorial 3- Caracterización da xestión ambiental (pegada ecolóxica da UDC) 4- Compromiso ambiental da UDC (ferramentas de actuación)

Eixe 2. Xestión ambiental

5- Transporte e mobilidade (+Plan) 6- Enerxía (+Plan) 7- Auga (+Plan) 8- Residuos (+Plan) 9- Atmosfera 10- Biodiversidade 11- Sensibilización e voluntariado

Eixe 3. Investigación e aprendizaxe sostíbeis

12- Ambientalización curricular (contidos regrados e actividades complementarias) 13- Investigación en medio ambiente e sustentabilidade

Puntuación da UDC nos diferentes ámbitos analizados

Estudo CRUE 2011: 30 universidades públicas (60% das universidades presenciais públicas) e unha privada.

RESPONSABILIDADE SOCIAL OBXECTIVO ESTRATÉXICO 1: UNHA UNIVERSIDADE QUE IMPULSA O CAMBIO SOCIAL 1.6 Fomentar as políticas de compra socialmente responsable. OBXECTIVO ESTRATÉXICO 3: Unha universidade responsable do seu impacto ambiental 3.1 Mellorar a xestión e coordinación dos procesos de ambientalización e sustentabilidade. 3.2 Implantar procesos de xestión sostible dos residuos. 3.3 Impulsar a mobilidade sostible. 3.4 Impulsar a eficiencia enerxética, o uso de enerxías renovables e o aforro de auga.

PLAN ESTRATÉXICO

INDICADORES

•RS3.1 Plan ambiental. Obxectivo: dotar a todos os centros dun plan

ambiental específico antes de 2020 (mínimo 6 centros antes de 2015).

•RS3.2 Reciclaxe. Obxectivo: aumentar anualmente a porcentaxe total de

recollida separada e reciclaxe dos residuos asimilables a urbanos, para acadar

o 60% en 2015 e o 80% en 2020.

•RS3.3 Mobilidade. Obxectivo: redución do 10% en 2015 e 30% en 2020, con

respecto a 2008, do uso do automóbil particular na mobilidade e

desprazamentos entre os domicilios e os centros de traballo.

•RS3.4 Enerxía. Obxectivo: reducir do 5% en 2015 e 10% en 2020 o consumo

enerxético específico anual, expresado en kWh/empregado e en kWh/m2

edificado, con respecto a 2011.

•RS3.5 Auga. Obxectivo: reducir do 5% en 2015 e 10% en 2020 o consumo de

auga específico anual, expresado en m3/usuario, con respecto a 2011.

Puntuación da UDC en diferentes ámbitos analizados

GreenMetric Ranking of World Universities (2016)

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

100

Perc

enta

ge

Percentage of maximum World Position Percentile

3. OMA-UDC: Servizos e programas

Outras actuacións: -Sistema de ventilación híbrida na ETSA -Sectorización da calefacción en edificios -Climatización natural -Adhesión á “Rede de enerxía sostíbel A Coruña” -Cambio de lámpadas no alumeado exterior viario -Auditorías de enerxía centros Green Campus

Instalación fotovoltaica no CITIC (Elviña)

Instalación de enerxía solar térmica na Facultade de Ciencias do Deporte e da Educación Física (UDC). A tecnoloxía empregada é a de tubo de baleiro de fluxo directo (en total 140 m2) con disposición en cuberta e en fachada

SAU: Servizo de Arquitectura e Urbanismo + mantementos

Enquisa mobilidade UDC 2016 PE: 1.625 Ha (bosque local) Emisións: 10.188 t CO2 Mobilidade: 100 millóns km-viaxeiro Valores unitarios: Emisións: 134 kg CO2,/persoa·ano PE unitaria: 0,094 ha/persoa Responsable do estudo: José Benito Pérez López Profesor de Estadística e Econometría. Grupo de investigación Ferrocarrís e Transportes (UDC)

Contratación e compra verde: Colaboración: Juan José Pernas García, Grupo de investigación Dereito Público Global

Residuos e compostaxe:

Préstamo de bicis

Hortas urbanas: - 28 parcelas de 20 m2 (40 desde 2017) - Cesión de 2 a 4 anos a estudantes e persoal - Cultivo ecolóxico - Achega de compost das áreas da UDC

Compostaxe RO comedor

4. OMA-UDC: Sensibilización ambiental

Infórmate en:

Facebook Oficina de Medio

Ambiente UDC

Blog da Oficina de Medio

Ambiente da UDC

Twitter @OMA_UDC

Youtube

Proxecto Ríos: a calidade do río do Lagar

Xornada de eliminación de Especies Exóticas Invasoras, limpeza de ríos…

Biodiversidade PDI Colaboradores : - Elvira Sahuquillo - Javier Cremades -….

Charcas con vida

Eliminación de especies invasoras

Plantación de aromáticas

Encontro Solar

Limpeza de praias

5. OMA-UDC: Programa Green Campus

Programa Green Campus na UDC

Inicio: marzo 2014 Facultade de Ciencias da Saúde (Oza) outubro 2015 EU Arquitectura Técnica (A Zapateira) outubro 2015 ETS Arquitectura (A Zapateira) novembro 2016 Facultade de Ciencias da Educación (Elviña) febreiro 2017 Facultade de Ciencias (A Zapateira) Inicio 2017: ETS de Enxeñaría de Camiños, Canais e Portos (Elviña) Facultade de Filoloxía (A Zapateira) Facultade de Fisioterapia (Oza)

Programa Green Campus Socios: ADEAC: Asociación de Educación Ambiental y del Consumidor (Fundation for Environmental Education, FEE) En cada centro:

Comité Ambiental Eco-auditoría Plan de Acción Declaración ambiental

Dez eixos de actuación: 1) Optimización do consumo de auga e enerxía, 2) Redución da xeración de residuos e recollida separada, 3) Atención específica a residuos RAEE 4) Contaminación atmosférica, acústica e lumínica, 5) Mobilidade sostíbel, 6) Alimentación saudábel, 7) Biodiversidade, 8) Compra verde, comercio xusto e consumo responsábel, 9) Participación, sensibilización e voluntariado ambiental, 10)Ambientalización curricular da docencia e da investigación.

Metodoloxía Green Campus • ETAPA 1: Comité Ambiental • ETAPA 2: Ecoauditoría • ETAPA 3: Plan de acción • ETAPA 4: Declaración do compromiso ambiental • ETAPA 5: Asesoramento e avaliación continua* • ETAPA 6: Información e comunicación** • ETAPA 7: Avaliación final

*É necesario establecer mecanismos de control do grao de cumprimento, ao longo do proceso, dos obxectivos do Plan de Acción definido por cada centro, xa sexan de carácter cuantitativo, mediante análise de obxectivos, como a redución dos consumos, ou ben cualitativos, como o nivel de participación e implicación do alumnado nas diferentes accións. **A nivel interno do centro, entre centros, ao conxunto da comunidade universitaria, a nivel internacional

Criterios de concesión do galardón: - Ter implementado os 7 pasos do Programa - Ter creado o comité ambiental (continuidade)

Sostenibilidad y universidad: investigación, formación y gestión.

LA EXPERIENCIA OMA-UDC

VICERREITORÍA DE ECONOMÍA, INFRAESTRUTURAS E SUSTENTABILIDADE

MOITAS GRAZAS!