TÜRK DİLİ ARA.ŞTIRMALARI YILLIÖI

B ELLETEN

1977

Yazı Kurulu

Mustafa Canpolat, Scmlh Tezcan

TÜRK DIL KUR UMU YAYlNLA RI

AHMEDİ'NiN !SKENDER-NAMESİNDEKİ MEVLİD BÖLÜMÜ

iSMAİL üNVER

Eski edcbiyatıınızda en çok işlenen konulardan birisi ele ınevlid· dil'. Mevlid yazan. şairleı· ve eserleri üzerine, günümüze değin yapılan çalışmalardan, birçok şair in h u konuyu işlediğini öğreniyoruz ' · Ancak, gerek bu çaLşmalarda, gerekse eski kaynaklarda Alımedi'nin mevlid yazd.Jğuu gösteren bir bilgi yokturı . Alımedi'nin ınevlid adını taşıyan ayrı bir kitabı bulunduğu da bilinmemektedir. Bizim üzerinde duı-aca· ğunız metin, şairin İskender-nllme'sin.dedir.

"Tiirk Edebiyatında ıWanzı.un l skender-narneler"J konulu doktora çalışmamız snasında, Türkiye kitaplııclarındaki birçok lskender-name yazmasım inceledik. Bu yazmalar aı-aııında hcyit sayısı , yazım ve dil özellikleri, içerdikleri konular bakımından önemli ayrılıklar bulunmak-tadır. Nitekim, kimi İskender-name yazmalarmda bulunan "Osmanlı Tarihi" biilümii yıll ar önce yayımlanrnıştı 4 •

Bu büyük wcsncviııin, bütün yazmalannda bulunmayan Laıjka bö-lümler de vardır. İsTrender-name yazınalarıüzerindeki çalışmalarımız, Ah·

1 N. P ekolca y, Türkçe Mcvlid ıl'fetinlcri, 'Pürki)at Eııstitiiı>ü, Doktora Tezi (basılmaınış). 1950; A. Ateş, Vesileıü'ıı-ncciit, TDK. Yayını, Ankara, 1954; H. :Mazıoğlu, Türk Edebi.yaııııdo. Mevlid Ya;an Şair/er, Türkoloji Dergisi, C. VI, s. 31-62.

ı Ynluıı;, llfeydmı Larırıı.sse'uu mevlid ınaddesiııde aıulan şııirlev arsıudn Abmedi'nin

adı buluumaktadır. Uu dnruınuu, Alımed adlı şail"in ıuevlidiııiıı kimi kitaplıklarda Alımedi adına görümnesinden (t.t. Ün. Klp., Ty 23l4'teki yazma) ileri geldiğini sanıyoruz. Bkz. Ah-med'i.n. Jlfevlid'i. ve Siileyııuın Çelebi.'ııiıı Eseri ile Kua bir Kar*ıla~ıırma, İ st. Edebiyat Fak. (Mezuniyet Tezi) T. 378 (nitekim bu tezin adı da TDED., C. X.'dııki te:ı:ler listesinde Ahmcdi'

nirı Mcvlidi. : . . . biçimiııde verilmiştir). 3 t. 'On ver, Türk Edebiyatmda Marmını lskoııder-ııamele~,. DTCF. Doktora Tezi (basıl

maınış), 'o. 205, Ankara, 1975. • N .. S anaci ı, Da$itiiıı-ı Teı:ıirih-i 11-lüliik-i Al-i Osıııa" ve Ctnışid ü Hurşid 1\I~sııcvisi,

Türkiyat ~{ec. C. Vl'daıı nyrıbnsuu; •. Alsıı, Osmanlı Tarihleri, İst. 1949, s. 3-35.

356 lS)IAlL Ül'\VER

Alımedi'nin eserini bitirdiği yıl olan H. 792 / l\'T. l389-90'dau, H. 813/l\I. l4·10'a kadar iskender-name'ye eklemeler yaptığını ortaya koynnışturs.

Yazımıza konu olan mevlid bölümü de, şair larafmdan lskender-name'ye sonradau eklenmiştir. Btt bölüme:

Mevlidini ol R esülüii eydeyiın Ne 'aciiyih kivanda var şer\t ideyiın6

bcytine dayanarak "rncvlid bölümü" adını veriyoruz. Bu bölüm, gör-düğümüz yazınalardan birinde bulunmaktadır.

ist anbul Üniversitesi Kütüphanesinde Ty. 921 nnmarada kayıtlı bulunan İskender-name yazmasının 1, lJeyit sayısının çokluğu (8774 b eyit), istinsah tarihinin. eskiliği (H. 847/ i\1:.1443) s, şairin Cemşid ü Hurştd? ınesnevisiyle aynı kağıda ve aynı müstensihçe yazılarak birlik-te cildenmiş olması gibi önemli özellikleri vardır. Bu yazma, konuyla ügilcncnlercc daha önce görülmüş' o; ancak, sonradan ciltlenirken yap-rakları karıştığı için, yeterince yararlanılamamıştır 1 ' · Yalnız bu yazma-da bulunan "mevlid bölümü"nüu, bugüııe değin gözden kaçmasının nedeni de bu karışıklıkla açıklanabilir. Yazınada "J:akahe''lerin hulun-nı:ayışı da, karışıklığın ilk bakışta anlaşılınasına engel olmuştur.

Mevlid Bölümiinün İskendeı•-nanıe'deki Yerj

l\ievlid bölümü, yukarıda andığımız yazmanın Slb - 57a {yazma-daki sıraya göre 52b · 58a) yaprakları arasında yer almaktadn. Ah-

• Bkz. ayıu t~, s. 128-133.

' Ahmedi, İ$~nder-nfimc, İst. Ün. Ktp., Ty. 921, yk. 52 b. 1 Ahmedi, lskcııdc~·ııame, aynı yazma, yk. 1 b- 75 b., (yaıınıııun bütlinü 116 yapl'ak,

hru:ekeli nesilı, başlıklaı· kumızı, 4 siitun üzerine 31 sat n , N ebi b. ResUl b, Y n'küb eliyle yazıl

mış). 0 Aynı yazma, yk. 75 b, !skcııder·naıııe'ıun somuıdn rakamla verilen istiıısalı tarihinin

ortadaki rakıunı açıkça yazılmadığından "4" ya da "S" ok\utabilmektcdir; ancak aynı müs-tensihiu elind.en çıkan Cernşid ü liurşid'iıı sonundaki itinsalı kaydı ( 4..:·~ ~~) J e.--) H. 847/M. 1443 yılını gösterir. Yazısı mürekkebi ve kiiğulı ayıu olan ve birlikte ciltlenmiş

bulunan bu iki mesneviıun, aynı yılda is linsalı edildilclcri inaucındayız. Dolayısıyla bu yazma, Türkiye kitaplıklru:mda is tiusah tarihleri bilinen lskerıdcr-niirne yazmalımnın cıı eskisidir.

t Ahmedt, Cemşid ü Hurşid, İs t. Üıı . Ktp., Ty. 921, yk. 76b-116b. 10 N.S. B nnarlı, Dnsitiu·ı Tevarllı·i ... İst., 1939; S. Yüksel, 1şk-uume, Ankara, 1965,

s. 12- 13. 11 Ciltleuirkcn karışmış olaıı )'uprakları konuya göre sıraladık. Başkn yazınalarin karşı·

'"ştırurak eksik yapralc bulunmndığmı gördük.

.·U!MEDİ'Ni~ İSKE.\DER-SA.\\lESİ~DEKİ )IEVLİD BÖLÜ11IÜ 357

ın e di, "Cihan Tarihi"ııe ayırdığı ana bölüm .içinde, İske nde r'den önceki ve sonraki hükümdarları anlatırken, sözü Hz. Muhamıned'e getirir. Şair, onun nurunun peygamberden peygambere geçişini, Alıdullah'la Aınin e'ıı..in ' 2 evlenmelerini, Hz. M:ulıamıued'iıı doğuınuıw, çocukluk yıllarıyla ilgili birkaç olayı, peygamber oluşunu, Mek-

. k/den Medine'ye göçünü, kimi savaşlarılll, ıniracını ve ölümünü an-latır.

Gördüğiimiiz b.irçok iskender-narne nüshası~da "Cihan Tarihi" bölümü içinde H z. Muhaınmed'e kısaca değinilmiştir; ancak hiçbi-rinde hu bölüm 70 beyiti geçmez. Oysa, sözünü ettiğimiz yazınada:

Nice danedür diseii bu

358 İS~[AİL ÜXVER

Mevlidin Yazıldığı Zaman ve Yer

Alımedi'nin İskender-name'ye kattığı ınevlid bölümü, yazıldığı yer Ye tarih bakıınmdan büyük bir önem taşımaktadır . Şairin:

J:[all5- ki anda hu ~avaşşı huldılar Dinine girmege raghet ~ılclılar

Girdil er ayıninc\.../aııuii fcvc fcvc Ümmeti derya gihi\.../oldı mevc ınevc

' Oş sekiz yüz on yıl oldı ki\.../ümmeti ~ı he uruhan ~u tarlar mülketi ' 4

lıeyitleriııdeıı sonuncıısundaki H . 810 yıhnııı, mevlidiu. yazıldığı yılı göstermesi gerekir. Şairin biraz aşağıda, nıevlidin yazıldığı yeri belirt-tiği:

I~anda na~m oldı dir iseil bu kelam Dar-ı mülk-i Buı·sa'da oldı tamam' ~

beyti ile, bu bölümlin Emir Süleyman zamamoda yazıldığını anla-tan:

Ol melik devrinde kivoldur cevlı~ri Ol bilür itse na~ar her cevheri

Mir Sülnıiin pür-ı sultan-ı cilıiin Bayezid ibnü Mıirad ibn Orhan •6

beyitleri , yukarıdaki H. 810 yılınm mevlidin yazıJış yılı olduğunu kanıtlamaktadır. Çünkü, H. 810/M. 14·07 yılmda Emir Süleyman'ın Anadolu'da, büyük bir ihtimalle Bursa'da bnlunduğunu sanıyoruz:

E~ir Süleyınau kareleşleri İsa Çel ebi ile Çelebi ... Mehmet arasmdaki çekiŞmeleri Rumeli'den izlemekte ve İ sa Çele·bi yanını tut-maktadır. İsa Çelebi'nin başarısızlığı üzerine Anadolu'ya geçen Emir Süleyman, Çelebi Mehmet'ten Bursa ve Ankara'yı alır, Çe-lebi Mehınet'i Aniasya'ya çekilmek zorunda bırakır. Daha sonra Bur-safya dönen Emir Süleyman'ın H. 812 J M. 1409 yılında Edirne'ye gittiği bilinmektedir ' 1 .

ı• Ayııı yazma, yk. 57 a.

•• Aynı yaıına, yk. 57 a. •• Ayuı yazma, yk. 57 ıı.

" l\I.T. Gökbilgiu. Siileymaıı Çelebi ( Euıir ) , İ~liım Ausiklopcdisi.

.AHMED1':'i'İ?\ İSKEl'\DER-KAl\IESİi\DEKt 1\'IEVLİD BÖLÜMt 359

Böyle olunca, şairin mevlid bölümünü H. 810 J M. 1407 yılında, Emir Süleyman döneminde Bursa'da yazdığı ortaya çıkmış oluyor.

Ahmedi, ınevlidin sonuna yaklaşırken aduıı ve mevlid _yazışııııu nedenini de:

Şıdlı: ile sevdügiyiçün Al;ımed'i İşbu ııa:r.ını ra~d ~ıldı Al~medi ı s

beytiyle açıklamıştır.

İskender-name'dekj ınevli.d bölümünün H. 810 f M. 14.07 yılında Bursa'da yazıldığını belirttikten sonra , günümüze değin edebiyatımizda ilk mevlid yazarı olarak bilinen Süleyman Çelebi (ölümü: 1422) yi ve Vesiletü'n-necat'ını anmak gerekir ı 9,

Süleyman Çelebi, Vesiletii'n-necCit'ı H. 812/ M. 1409 yılında Bursa'da yazmıştırıo. Ayrıca, şairin sürekli Bursa'da yaşadığı da bilin-mektedir. O halde, aynı dönemde, aynı çevrede ve aynı konuda yazılmış iki eserden, sonra yazılanın önce yazılana benzeyip benzemediğini ·incelemek gerekir. Bu nedeııle aşağıda iki mevlidin kısa bir karşılaştırmasını sunacağız.

Vesiletü,n-neditla Karşılaştıtma

Her iki ınevlid, mesnevi hiçiminde ve ar uzun: Fa

360 İSMAİL tSVER

Ahmcdi:

Ol l\fu l.ıammed kivAhıncd ü iHal.ıınüddur Aferinişden J:-amu rna~şüddur (52a-33; 52b-69) ıı

S. Çelebi: H em Muhammed dalıi Mahmud olduı· ol Cümle malıluk içre maksı1d oldur ol (106-17)23

Hz. Muhammed'in doğı.ımıı sırasında görülen ol.ağanüstü durum-lan anlatan bölümlerde ht>nzeyen beyitlcı· şunlardır:

Ah m edi:

Ol gicc kim ~ogruış idivol rch-nüınün Diişdile r hütler süeüda ser-nigün

Secdeycvindi cümle hütler ser-nigün Geleli

AHMEDT'J\"t X İSKEXDER-XAi\fESİXDEKt MEVLi D J30LÜML 3lı l

Oldı hem Kisriniiii eyvanı IJ.ariih Save hal:ıri 1$-.ltl"l)' lLp oldı seı·ah (53a-l2l)

S. Çelebi: Save bahri yiı·c geçdi serteser Kimse anda bulmadı sudan ese ı· (lll - 59)

Tak-i Kisra öyle çatladı kati K'işitenin gitti akl tL takati (111- 58)

Ahmedi:

Ol nişiiııı görühcn ateş-perest Bildi kim olası durur dini p cst

Söynidi bin yıl yanan ii.teşked c :ı;Ials:dan artu!s: işbu işi kim ide

S. Çel e bi:

Ol nıecı1siler odı kiın var idi Nice yıllar idi kim yanar idi

Ana taparlar idi ol kavm-i şum Hiç olup ol od söyündi sanki muın

(51 h-5)

(53a-l 22)

(111- 60)

(11 l - 61)

Arnine'nin hamileliği ve Hz. Muhammed 'in doğunm sn·asındaki kimi olayların anlatılınasında da benzerlikler görülmektedir.

Ahmedi:

Şı~l-i lıaml olmadı vü derd-i maJ.ıaz ':fogup Al.nned şiı·k buldı iulpriiz

Anaya andan agırlı~ giı·medi 'fogar iken hiç agrı görmedi

Çüıı. hümayün-fal ile togdı Res ül Ka9le şavbına sücüda vardı ol

Sürresi ~at' obnış u nıabtün idi Şanasın kiın liPliP-i ınf'knün idi

S. Çel ebi: Görmedi ağn vü kan su . anası Çekmedi bir zerre andan zahmeti

Şöyle Bcytullalı'a karşı lVIustafa Yüz y ire urrııış n kılımş secdeti

(53a-ll4-)

(53a-ll5)

(53a-ll6)

(53a-118)

(lOfl- 14)

(109- 32)

362 iS~! \İL C\ YER

Kuudagıyla sün11elemişle ı· göziu Göbegi kesilmiş olmış sünneti

b. Çocukluk Yılları

(109-34)

Çocnkluğlmda, üstiind

A H;\lEDf' \fX İSKE:\DEH-:->A:I'tESIXDEKt ..\1E\'L1D BöL"C?ılt 36:i

S. Çelebi:

Enbiya erviliı"rt.ı irdi nida Kim kılal ar Mustafa'ya iktida

Anda Alımed bulara oldı imam Enbiya crvahı uych hoş tamam

İki rik'at kıldı Aksa\la namaz Öyle emr itmiş idi ol h!-niyaz

A hm e d!:

Çiin namazı ~ıluban oldı rcviin Gördi yolda dikilü hir ncnliihan

S. Ç e l e bi:

Çün namazı kılııhan döndi Resul Geldi Sahte üzı·e hoş kıldı hulul

Görd iler nilrdan örülmiş nerdibarı Nerdihandan oldılar göğe rcvan

Ahme d!:

Keşf oldı\....lol gicc yitmiş biii l)iciib Cayb yüzind.cn götiirildi ni~iih

S. Ç c I eb i:

Arş u Kürs!'yi görüben ol hoca Geçti yetmiş bin hicabı ol gice

d. M:ucizele ı·

(117- 22, 23, 24·)

(55a-39l)

(118-25,26)

(56a-478)

{119-4 7)

P eygamber' in mucizelerini anlatırken de iki şairin benzeı· beyit· leriyle karşılaşıyoruz.

Ahmedi :

~ılıcından oldı pür-l;üıı çah-ı Bcdr Bannagıyla\....loldı dü-nitnc ıniih-ı h rdr

S. Çelebi:

Çün işaret kıldı ol ınahbfıb-ı Hak Parmağı yla gökele ay oldı dii şak

A hm edi: Aüa z

561

S. Çel e bi:

Agu]u piş ıuiş kuz'ana söyledi Yiıne henden ya R esul' Allalı didi

Ah me d t :

Nut~'a gcldivanu fi elinde süsm iiı· Didi kim sc•n (hak) nehiı-ı in iişik ii r

S. Çelebi:

Kurd u kuş taş ağaç ana söyledi Hak resills ii n ya Resül' ABah d idi

(115-39)

(52a-1 8; 55a-369) 24

(116-46)

A hme di'nin H endek savaşını anlatırken, mucizelerle ilgili olarak verdiği :

ve :

Pes bir avuc seng-rizeval d ı Rf~Slil Şiilıeti'l-evc iih J iy ü atdıvam ol

~erre z;errc giı·di düşman gözine Oldı her bir kişi meşğül özine

Gözlerinden seyl-i bün olch revan Düşdi göi'ili tH' l5amumı n him -i can

Oldılar bi-ccng cümle ıniinhczim Küfr bünyiidı ne ol ur münhediın

bcyitlcriylc, S. Çel cbi'nin,:

Düşmcne saçtı eliyle topragı Kör oldı cümle ol kafir yagı

On iki hin kafir oldı münhezinı Kimi kör oldı kimisi mün'adim

(54h-~Ol , 302, 303)

(5:4b-308)

(115-31, 32)

h eyideri arasmda konu ve işleyiş benzerlikleri bulunmaktad ır. Yine mu cizelerelen söz edilirken A hmedi'.nin:

I>:,odı elin ol ~ahuii ağzına ol Barınağınu an a~dı bir şu şöyle hol

Kivol şudan ~amusı sir·iih oldılar Götiirihildiiklcrince aldılar

2< Metinde (hak) kelimesi )'Ok.tnr.

(SSa -350, 351)

A HMEDİ'NİN' lSKE~DER-NAllfESlNDEKt l\1EVLİD BÖLÜMt! 365

heyideriyle anlattığını, S. Çelebi:

Paı·mağmdan çeşınclcr akıttı hem İçti andan cüml~-i hayl u haşem

1

h~ytiyle dile gctiriı'.

c. H z. Muhammed'ın Ah.Iakı ve Yaşayışı

(115- 38)

Bu konuda karşılaştığımız henzer heyider de şunlardır.

Ahm edi:

Şöyleyidi 9al~ içinde ol kerim Kivoldıvanuii med~.ıi

Muhammed, çocukluğunda amcasıyla Şam·a gitmek üzrrc Mekke' elen aynhr. Buhcyı·a i\Iaııastın'ndaki rahip, oıum geleceğini göl'erek, amcasına onu Şam;a götürmemesini öğütler . Blı olayı şair, " Hikayet·i Buheyra Rahibzs" başlığı altında , ·erir.

iskender-nanıe'deki mevlid bölümünde anlatılan olaylardan lıiı·isi ele, H z. Muhammed'den ü ç yüz yıl önce> Yemen 'de hüküm süı·en Tübba

AHMEDf'NİN lSKENDER-NAMESİNDEKİ i\IEVUD BÖLÜMÜ 367

Sonuç

İskender-name'deki ı'nevlid bölümünün 'kaynağı hakkında kesin bir söz söyleyemiyoruz. Öte yandan, iskender-name'deki "Cihan Ta.ri-hi" bölümünün tümüne kaynak olabilecek bir eser de bulamıyoruz. Bu geniş bölümün, çeşitli kaynaklardau yararlanarak yazıldığını sanıyoruz. Rahmetli A. Ateş, H. 798 / M. 1396 yılından biraz sonra Buı·sa' ya gelen İbnü'l-Cezeri'ııin Zatü'ş-şifa Jı Sireti'n-nebiyyi ve'l-Hukfa adlı kitabının S. Çelebi'yi etkilediği sonucuna varmıştır37. Belki, Alımedi'yi etkileyen ya da onda mevlid yazma isteğini uyandıran da bu kitap olmuştu!'.

· Aynı şehirde bulunan ve eserini · Ah m e d i' den iki yıl sonra yazan S. Çelebi'nin Alımedi ile görüştüğiinü, ondan etkilendiğini, belki de ona özenerek mevlid yazdığım söyleyebiliriz. Bu görüşümüz doğru ise, lskender-nô.me'deki ınevlid hölümü, edebiyat tarihimiz açısından ta-taşıdığı değer yanında, S. Çelehi'yi etkilemiş olması-hakımından da ayrı hir önem kazanır.

31 A. Ateş, Vesileıii.'n-necuı, TDK. yayını, Ankara, 1954, s. 13-14.

36R

yk.Slb

yk.52a

İS:\IAIL ti\VER

YİLADET-İ SEYYİDÜ'L-lVIÜRSELL T lVIUI:IAlVI-MED MUŞ'fAF A CALEYHl'S-SELAl\1

Al.ımed-i Mubtiir imamü'l·Mühtrclin Muştafa'dur rabıneten li'l-cöleınin

Ol gice kim togınış idivol ı·eh-nümün Düşdileı- hütler sücıida ser-nigün .

ıuHOR-I NÜBÜVVET-İ MAI.

AHMEDİ'.i'Iİ'I İSKENDER-~AMESİl\DEKl :'11EVLİD BÖLÜi\fÜ 369

PA.ıiŞA.HI-İ IJÜSREV-1 PERVIZ, 7,;UHüR-I {;IA-TEMÜ'L-ENBİYA lVIUJ.TAMlVIED MUŞ'fAFA.

Oldı au bize Ger neciit isder iseii yapış ana

Ol dunu gümı:ah olana hüdii Ol durur renelir düşene şifa

'A~ te'vili.ııde ser-gerdan aııuii l

370

"'·

İSllA.İL Ü:'IVER

Şürctidür şüret-i ral.ımet anun 1\ yetidür gayet-i ııi'met an u ii

Ant Plt kim dir bu Kur>an-ı Kerim Ol durur bı-şek şıı·a~-ı müsta~im

Mu'cizedüı· laf~ u ma'niyile ol Bilmek isderseii aııuii fikrinde ol

Emrine şıdl.c ile ol anun mu~i' Nehyini J.co kivola ol saiia şefi'

30 Ol durur .t_ı.abl-i müheymin hem }:{akim H em Belii.g u Zikr ü Kur>anun Kerim

Hem Kelarn u hem mübarek hem Hüdii. Mev'ı~a hem Ra.t_ı.mct ü Nür u Şifa

Hem Beliig u dabı Tıbyaıı u Bey~ıı Kivaııda olur J.camusı neyse 'ayan

Ol Mul.ıaxnmed kivAlımed ü Mal;ı.müd'dur Aferinişden !:-amu ma~şüddur

ZİKR-İ MUcCiZ.AT-I MUJ;IAM1\1:ED MUŞTAFA.

Bir gicede Jpldı

yk.52b

AHMEUİ'.i\lN 1SKE.\'IJBR-.i\A!\lESİi\DEK1 .\1EVLİD nöLtMü :m

40 İtsryidi ceuuet ü l~üra na;ı;ar Olmayaydı adı ma zciğcı'l-ba~~ar l:Iıı ~ diyen kim olmaya anda -'5-wfür Ciildur l.ıiir ana ''Ü zindan ~uşiir

Oı·adan dabı gidüp ol ınu~tedii Bir yirc vardı ki\../aiia yol); ııı.iiJLtchii

1\.nda ne l_ıayyiz var idi nr m

45 Pes orada irdi I:IazTet 'den ııidii

50

Ol Resiilc kim bana l,ulgıl !lena

Didi iy ehl-i celal ü kibriya tdeınezem ben saiia layı!~ şcnii

ller şen ii kim anda I:ıarf u şa vt olur ·LüyJ ~-ı külli vii ya cüz>i olur

Sen ne külli vii ne cüz>ısin 'ayan Pes şeniiöı kim o]a ki\../ide beyiin

Mı>dl.ı iden memdül)ı gey biJse gerek Pes aiia liiyıl~ ı:ıen.ii )_olsa geı·ck

Çii,nki ~iituih kimesuc bilemez La-circm l.ıaınd u şeniiiiı ~ılanHız

Bizele ~amu 'acz u sendedür gınii P es sen it girü saiia layı~ şenii

Anda kim ~udret var u cızz u gınii Tul)fe nedür 'aez u fa~ ile fena

Çiin şcniidan 'acz getiirdi Resiii Ol şeniinuii yirine oldı ~ahü1

Çün Nebi'dcn mal.ıv olmışdı 11ıfıit. Lii-cirem aıia tecelli ~ıldı z;at

•• . . ~'L'.·'· J ' , ·ı \,.:> 1::' ..; _;-..a.- ~- 1

372

55

İSMAİL ÜNVER

Ana kim irmek gerekdi irdi ol Auı kim görmek dilerdi gördi ol.

Müsi emi diyü gerçivitdi Jı.itab Len-terciniden virildivana cevab

l:la ?-~-1 nefsaniyi ~om1şdı Kelim V aşf ile itdi tecelli ol Kerim

Pes kelaın ilevauı ma1ı.şüş eyledi 'für' da anun ile söz söyledi

l:la~?--1 rü}.ı.ani Nebi'den oldı dür Zat ile itdi tecellivafia ~uhür

60 Aiia l!;onılmışdı ol }Jvan-ı kerem Girü afia rüzi oldı la-cirem

Kimse kimse l!;ısmetini yiyimez Kimse l:lal!; emriue niçün diyimez

V a}.ı.y olan o ldı aiia ol gice Kimse ol va}.ı.yi bilemez kim nice"

V a}.ı.y olan bil ür anı vii. ol h emin Kimse bilmez da~ı ol razı yal!;in

ljaşıl oldı anda cümle }.ı.aceti Bin icabet huldı her bir da

AHiUEDl'.i\ li'\ lSI

311 İS.'IfAİL Ü~VEH

Ol göz ileyidi Şıddi~ u

AHMEDİ'Nt\ lSKE~DEH-XA:i\IESİNDEK! l\lEVLiD BÖLÜ.MÜ 375

Neylesün. ına~şüclı\.../anuii ol nür idi Nür 'Abdu'llii.h'dau Q.od dür idi

Amiııe cehd itdi nürı bulmadı I):ısmeti degüldi anuii olmadı

I):ısmetini yir yir ise her kişi Kim terii.züyilediir 'alem işi.

Kimse kimse ~ısınetiııi yıyımez Ayruguiiı kimse binüın diyimez

100 Çekeli İskendeı· gam u dürlü ta'ah ljıira virildi\.../iib-ı J~ayvii.n iy 'acclJ

Ciin anı afia lf:oınış idi İlii.h La-büd İskender afia bulmadı riilı

Çiinki ana l'al}.mine düşdi R esül Yire ·gökden. itdi i·a~ımet I:Ia~ niiziil

Düşdi ol yıl Mekke Q.al l5ı ral.ıata Dürlü düı-lü\.../ii.sii.yiş ile ııi

3i6 İS~[A[L ÜNVER

Ol ResüPün cizzeti)içi.in İliih Ka'be'yi itdürmedi\..../au]ara tehah

Leyletü'l-cum'aydı v ii şehr-i receb Maş~ır-ı nutfe iy 'ilm iden taleb

On ikisinde rehi'u' l-evvelüii Olınış idi ol işi asan bilüii

Şı}f.l-i l~aınl olmadı vü derd-i ınal,ıiiz Togup A~rned şir.k buldı iıı}f.ıraz

115 Anaya andan· agırlık girmedi 'f.ogar iken hiç agrı görmedi

Çi.in hümiiyüu-fiil ile togdı Resül Ka'be şavbına sücüda vardı ol

Secdeden dönüp yüzin tutdı göge Kiındü.ı: anı ey]e kim gerek öge

SUnesi lf:at' olmış 1;1 mal;ı.tüıı id i Şanasın kim lü>Jü>-i ıneknıln idi

01 gice cümle kclisa vü kiiııişt Yiı·e düşüp oldı küfrüii işi zişt

120 Secdeye\..../indi cümle bütleı· ser-nigün Geldi diyü ol Nehiyy-i reh-nümün

Oldı lıeın K isri'ni.iii eyvauı l;tariib Save hal)l·i ~urıyup oldı ser-ab

Söynidi biii yıl yanan iiteşkede I:Ia~dan artu~ işbu işi kim ide

Pa?;işehletüii haşındaıı düşdi tae Oldı .gallı;uii arasmda iıızi'ac

P es ulular 'ilm ehlin dirdiler Anlara çolı; düdü nesne virdiler

125 Didileı· kim viriiiiiiz bize l;ıaher Kim bilcvüz ılİredendür bu e§er

Ehl-i reml ile mi.inecciınler 'ayan Didiler kim ~öyledüı· l.ıükm-i )fıriiu

A ll11IED1'"\tN ISKEXDER-:XAMESli'\ DF.Kl J\1EVLtD BOL'üMG 37i

Kim bu gice !ogdı hir mevlüclı piik Kim ~ılıcı kiifer idiser helak

Anuii ohsar ~amu mülk -i

Çiinki pfliyyet gidüp irdi şafii P P-yk oldı J.ndmetinrvanuii heva

H er yaiia kim varur idi ol 'ayan Bir hulıt olurdı aiia s iiyehan

H em agaçlar seedeviderlerdi aiia Güş dut hu söze kim direın saiia

145 Togduğından )j:n~a irince tamiiın Gayr-ı val~i< gelmedi andan kclam

Şiu·eti !}üh idi vü ~ah'ı kerim Sireti annii 'ala l_ıııll>in 'Qfim

Mekkc ehli cümle a ila yar idi ~amu afia 'aşı~-ı di?;iir idi ·

'!'ayLe ehli varıcak bir leşkere Adın anarlardı anun yik-sere

El götürüp diı·ler idi iy nah Kim ~amuya ra~metüii durm· peniih

150 Al)ntecl-i Mürsel l~alpyçi.in kivol 'ayan !$.opar oş aQ.ir zamanda hi-gürniin

yk.531J 155

Bize şöyle lu~f it iy diid-ger . Kim bulavuz düşmana tizd e ~afer

Ol mühan~k adıçiin Pen ·erdigar Fe~h v iriirdi olara iişikiiı·

I:ltK.AYE'l'-1 BUBEYR.A R.AHİB

Bir l.ıikiiyet dabı eydeyim saiia Ol -ebi'den güş dutarsa ii baiia

Ol zamanda kivol rebi oglan idi TJal~ cümle cism idi ol ciin idi

'Amınuyile lş.ıldı ol Şiim'a sefer Kim. scferde J.ıiişıl olur çok hüner

142• heva : metinde "heba' ' biçiminde yazılmıştır.

"' • - • J - , ,L- -ı • -· t:·:k...c;. ,. J.L> ._.. ıu ~_;_ı J 68. suı·e, 4. ayet.

Mekke şehrinden çı~up çiirı gitdiler Ol Bnl.ıeyrii eleyı-ine sey.r itdilcr

Deyr Şiün\ıü yalpıundaydı ya~irt Yolları ol deyı: idivanlamii heıııifı

İdihenüi'i seyr dey.re yitdile'r OJ gice ol cleyr öiiinde yatdılar

Ol Bu.~eyrii ki Resüle yitmcdiu Aıia getii.rmişdi iman görmedin

160 Bilmiş idi kim oluhan togrı yol Ol araya iresi durur Resül

Diizdi riihib karhan içün ta'iiın Kim 1.iyafet ide anlara tamiiın

Da'vetine ~arhiin cemc oldılaı· Ulu kiçi bir yire dirildiler

Çün deve güderdi anda ol Rcsül Ziihir olmamış idi orada ol ·

Diçli riihib var mı kimse gelmemiş Sizden işbu ceın

380 İSMAİL Ü:.\'Vlm

Budm ol Peygamber-i a!Jir-zaman Yok dmul' ha

AHl\fEDİ'NİN İSKENDER-NA~lEStNDEKl llfEVLlD BÖLÜMÜ 381

Ümmetinden oldıvanun ol gelmedin Bu iki beyti didi ol ölmedin

} 4~tı .. .(...:~'ı , J~ -:.:.ı· ...l ... :;. p ,

,(~Jı ($,Jc~ ,..Lll, 0-: ~ J.J'..-.".> • J ...- • J ~, --

0 .)...._ç. J 1 .)-,.ç. ...ı._.. ;.u -, .., .. -, J 'l " " .. •.Jr''ı ,f"ç. 0:1 .ı.. IJ).J ~

IMAN AVÜRDEN-İ TÜBBAe tııyne'l-val;ıy iderdi şadii

188 • Ahmed (Muhammed)'iıı Tanrı elçisi oldu~u gördüm, ıPt. Eğer ömrüm onun öıurüne (zamnnına) ulaşsaydı, ona vczir olmak isterdim.

• Bu başlık yanlışlıkla yazılmıştır. Burada daha başka bir başlık bulunması gerekirdi.

ıt>. ~JCJJ "~.)·':}~\ '!JC,C...,~'I C. J : 21. sure, 107. ayet. o 'l"ı '.•. ı_s>" .J" rJ-~ A> : Yahy zamanı geldi.

- ,

. 382 1S)f:\.İL ÜX\''CR .

Berg yil esse Mul;ıaı.nmed dir idi Hem buhtda ra

yk.54a

AT-Il\IEDİ'N1N tSKENDRR-NAMESİNDEKi JlfF.VLİD BÖLÜMÜ 383

215

O~ıyup am tedebbür eylegü Ol ma

:i84 İS~IAİL ÜNVER

Gözedürlerdi ki uybusı gele Döşeginde yatıhan hi-büd ola

Anda anı öldüı-ühen gidcler Biz degülüz diyii inkar ideler

Döşegine girdivantın yatdı

AHMEDİ'NİN ISKENDER-NAMESlNDEKİ MEVLİD BÖLÜMÜ 3115

Lcşkcr-i kafir çü giira irdileı· ~apusın garuii örilmiş gördiler

Murg-ı vaJ:ışi anda uçar gördiler Kimse yo~ diyü tefekkür ~ıldılar

Ol aradan leşker-i kafir girü Döndiler gitmediler hiç ilerü

245 Dönicek anlar Eb ü-Bekr u Res til Dutdılar ol 'fayhe'ye varmaga yol

Bu söze lıüccet gerekseviy ehl-i hüş Şa1ıiyevişn~ynivi~ huma fi'l-ğari oş

386 tSMAİL ÜNVER

Girü ~aşd itdi Resül'e ol la

yk.54b

Ali.lllEDİ'XİX lSKENDER-:\A.ı\tESiNDEKl i\fEVLiD BÖl.Ü.ı\fÜ 387

275

Kafiı·-i düşman be-gayel çog idi Az idi aşf;ıab şevket yog · idi

Cem' oluhan bix araya elıl-i din Cç yüz on üç kişi bulındı hemin

Çare ol oldı ki hal.Jp şalalar Taybe'yi handa~ içine alalar

Pes tevekkül idühen oturdılar Can sevüsiı'l aradan götürdileı·

Fetl) leşker çols:lıgılavohnaz ya~in Fetl,ı ü nuşret olsa I:la~'dandur hernin

Çün czeldendiiı' mu~adder bu cccl Pes ölümden ne gerek bunca vecel

BEYAN-I MU-)) yazımıylaılır.

388 İSMAİL tlNVER

Didi görindi hana şuu

AHJ\1EDİ'NİN İSKENDER-~AMESİNDEKİ i\iEVLİD B.ÖLÜMÜ 389

P es bir avuç seng-rize\.../aldı Resül Şalıeti'l-evcüh diyü atdı\.../anı ol

Zerre ~erre girdi düşman gözine Oldı her bir kişi meşgül özine

Gözlerinden seyl-i }J.ün oldı. revlin Düşdi göiilinc ~amunun him-i can

Esdl ol dem ııa-gehan bad-ı şaba Şöyle ki\.../oldı topra~ ol herg-i heba

305 ~amusını şaldı düşman gözine Gireli efsiin itcli\.../olaruii yüzine

J:[ikke düşdi gözlerine oldı yüş Şandılar kim gözlerini çı~dı oş

Da}Jı ~atıra~ csüp had-ı şaba l{aymeler yı~ıldı ürküp çar-pii

Oldı1ar hi-ceng cümle münhezim Küfr hünyadı ne olur ınünhedinı

İrüp aş~ıab-ı Resül'e Kirdgar ~\.atl itdiler cadüdan bi-şümar

310 Raht u büugeh her ne kim var huldılar Cümlesin dirüp ganiınet ~ıldılar

Çün ıafer buldı R esül'üii leşkeı-i Fet!) itrÜler yöriyüp ]Jayher'i

Yidi ~al'a dal.)ı lıeın fet~ı itdiler Cümlesini küfrden ıri·ıtdılar

J:[İKA.YET-İ FETJ:[-İ ~AVA-İ tiAYBER

.İşid imdi işin anda J:[ayder'üii Y apışuban ~apusına Ijayber'üii

~apuya şol lal;tıa kim zür eyledi ~ale idüp ~al

390 iS~LÜL t~\'ER

"Yiı·deıı alup lş:apuyı götürdi ol Pes Resüfün l~atına getürdi ol

Didi bu iş lş:uvvet-i lahüt ile Oldı şanına lş:uvvet-i niisiit ile

İşhu l~ali çün şal:ı.ahe gördiler ~(alü'l-l}.ureyza var idi Kivişleı·i P eygamher'e inkar idi

İşleri din ehline ınekr ü şi]ı:iilş: Her ne var anlai diniydivelıl-i nifii~

Evliyannil leşkeri islam-cem< Bil.J. u biinden itdiler anları lş:aın<

Ehl-i din çün höyle Jı;uvvet dutdılar Mckke'yi dalJı varup fetl) itdiler

DER BEYAN-T FETJ:I-İ MEKKE

M~rik ü Hüd u Naşiirii geldiler Elıl-i tevl:ıid ü müsühnan oldılar

325 Bnldı elin ü şer< bazaı·ı revac Her yanadın 'fayhe'ye geldi IJarac

Çünki ı·evna]ı: huldı kar-ı şer< u din Da

AHMEDi';xtx 1SKE;x1JER-NAMES1NDEKİ MEVLİD BÖLÜ.M.Ü 391

yk5Sa 335

Niimeyi. yırta durm·dı da!Jı ol Kivanı keşf ile görürdi ol Resül

Ol dem aşl_ıaba didi kivol dil-siyah N arnemüzi yırtuhan itdi tebiilı

Oglı Şirüye anıvider oş hellik ~ılur ol name bigi hagrını çiik

Bi-edebligi ceziisın bulur ol İşidesiz kim nice ziir ölür ol

)Jüsrev alınışdı sevüp bir 'avreti Na~ş-ı Mani'düı· diyeydüfi şüreti

Adı Şirin idi likin '1ş~ı şür Şiı:veş Şiniye'ye 'ış~ itdi zür

I):aşd itdi kim işi :tlüsrev öle Tii ki Şirin IJ.iiş keııdünüii ola

Kinı dm·ur kinı döye 'ış~uii züruıa Kim bilür kim 'ış~ nedür zürı ne

}Jüsrev ü Şirin yaturken biı· gice Y ardı {{üsrev ~arnı nı ucdan u ca

340 Bacadan inüp anı ~ıldı hellik Name bigivitdi cigergiihını çiik

Şöyle kim didi R esül-i Zü'l-celiil Ol gice bu şüret ile oldı l;ıal

Var idi bir heg Yem en'de rast-rev Rastlı~da ~amudan almış giı·ev

Mü'min olmişdı Resül'i görmedül Yolına girnıişdi afia irmedin

Daıtiş ehli şabş idi pak-i'ti~ad Şölıret ilevaiia Neciişi oiıııış ad

345 Ol Yemen'de ölür ü ljayrü'l-beşer Öldügi gün 'faybe'ye iı·di }}aber

< , ~ ~31. Niimeyi : ıneliııde (( vLj )) yazımıyladır. m . öle: metinde "ala" biçiminde yazılmıştır.

,

392 lS?IlAİL ÜNVER

~ıldı aşl,ıab ile anuiiçün namaz Kim aüa ra~nnet lj:ıla ol bi-niyaz

NÜMODE~-İ RESÜLU'LLAH KERA.MET DER SEFER-İ kijAR

Bir seferde kim çcrisi çog idi İrdiler hil' yire kim şu yog idi

]Jal~ anda zar u ıeşne l,

AHMED 1'N İN İSKENDER-NAMESfi\DEKİ :MEVLİD BÖLÜMÜ 393

Gözlerine siirdi elin ol zaman İrdi agmmş göze lja~'dan aman

360 İy niçe lıasta kivaiia irdi Resül İrdügi dernde selamet huldı ol

İy ki niçe şal)ih -i zaljm u elem Bir deminden oldıvan.uii hi-rcrıc ii gam

Bir işaretle ki taga ~ıldı ol '.fag ayrılup arası oldı yol

Leşker ile çün aradan gitd i şag Rast oldı ulaşuhan girü tag

~(ılıcından oldı piir-hüıi çiih- ı Bedr Barmagıylavoldı dü-niıne ıniih-ı h edr

365 Dil~seii. kivire yal!:ine hu baher O~ı ~ur)an'daki ve'n-şaıtl.«ı'l-l;ramer

Bal;ır higi seyle l!:arşu yöridi Seyl aiia yol olmag içün ~urıdı

Bil ki yir ü gök ı:uusa}ı.l,pırdı ana Diiile hu sözler~ kim direın sana

Ana ~ehr-alüde hiryiin söyledi Zehrnak oldugını şerl,ı eyledi

Nut~a geldivanuii elinde süsmaı· Didi kim sen (bak) Nehi'sin aşi~ar

370 Mu

'\i).j ts::ı.rA'l L Ü\VETl

Cahidü'l-kiiffar eınrin dutdılar Canı J:Ia~ yolma ~ıırhiin itdiler

!mıe fi nıevti lıayiiti didiler Hem lıayati fi memiiti clidilPt'

375 Oldı oldu~da Jpbçları rcviin Vnımeti ıa- ' li(;:>- }~-_.. ~ ~ 0 ~~ : Gerçek ya~ama (hayat) ölüınümdedir.

)7~ - o J- ,-o ~; ':}_,

ı'~. ~ -;; J ı _,_l.A..i c..!i-..,. 1 : Ürnmeü m yücedir, daha yüee ümmet yoktul',

m. ):A~S:l•\ J ~ IJ --LAL~ Kafhlcrle savaşıu.

vk.55b

AHMEO]·~lK iSKE:\l)lm- :.\AMES1 \DEK i ~IF.VTJD liÖLÜMÜ 395

385 Çünki ~uds'eviletdi :ını riist yol Girdi ol dem Mescid-i A ~sa'ya ol

I:lii~u- idi anda cem

396 tS:If.ÜL tl\VF.H

Geh eriyüp Q.avf ile buluı- fena Ger recadan irişür ana şifıi

Yir yüzi anuü ile pür-nür idi 'Adli birle menıleket ma

AHMEDi"Nt N fSKENDER-NAMESINDEKt MEVLİD BÖLÜM U 397

RESIDEN-İ RESÜLU'LLAH BE-ASUMA.N-I ÇEHA.Rül\1 VE DIDEN-İ ü AFİTAB RA

Gördi dördineide bir ulu melek Rüşen anuii nünla yidi fclek

415

398

. 425

İS)J:\İL tXYEH

Oradan dabı gidiip ol ınu.l_\.tcdii Sidreye irdi kim oldur müntelıa

RES OLU'LLA.H RESID BE-.ASUMA J.I HEFT'Gl\1 VE ZÜl:JAL RA DID

Bi-giiıniin ol oldı yidinci felck Görcli ·anda da b ı bir ulu melek

Kim yirc nürı ider idi eııcr Likio aıu görmez idi h er başar

Yir ile gök hcyheti tolınış idi Çery ii r nciim ana ram olmış idi

Ol firiştclı didi~aiıa virüp selam _J'l

yaııardım.

J o,.,, o ... t ..::.. _,_j ::>_,_) : Bir pBrnııık ucu öteye yaklaşmış ulsaydıın ,

yk.56a

AHl\1EDİ'NİN İSKENDER-NAl\'J'ESli\"DEKl MEVLtD nOLÜl'ıiü 399

Oradan bir viidiye olilı rPviin Kim virilmez kimseye andan nişiin

Anuü adı viidi-i l.ıa: ı:et olur H er kim anda irişür J.ıayran ~ah~r

Old ı I:fazret' den oradavaiia ni d ii Kim gerek ki idesin baiia şenii

440 Şükı--i ni'met isternekden ol 'ayan Ji'metine !}od anun yol$:duı· keran

Lii-cirenı kim didi lii-ubşi şena Sen be~iidasın benem clıl-i fena

Ol §en i kim saiia layıl$:dur hernin Sen idehilürsin anı sen ya~in

Çün ~eniidaıı 'acz gösterdi Resül Ol şenanun yirine oldı 15:abül

Tul.ıfc anda yo~lıg u 'acz oldı pes Dabı nesne var diyü itme heves

445 Kendüiii yog eyle kiın var olasın Şem' bigi cümle envar olasın

450

Olına garre ~a'ata kim ol gnrür İtdi Şenan-ı racim adıll: garür

Tii'at ile Rabbü'l-eı·babı türiib Buln dirsin kej degül mi bıı J.ıisiiiJ

Çünki aglardı gicelerde Rcsül Şubl.ı olınca I.

400 lS:\IAİL Gl\'YER

Aglaınakdan üte gice

AHMEot·x!N İSK.E~DER-NArılESİNDEKİ JI!EVLİD BÖLÜMÜ 401

Ço~ durur ~azgan ile çömlekdc ciiş Liki yüzleri \caradur görgil oş

Menher üzre- .\ı.al~a itnıck seneniş Anuü işidür kim ola bed-güniş

Nice bir bal~uii etini ~artasm Niçc it gibi deriler yırtasın

Ger senüii nefsüii oladı m ü>mi ne Kiifir adın urmayaydı mü>mine

470 Cennet aglaına\cla gu·ürse ele Cennetiiii ehli şagucılar ola

Nerm söyle b.al~a söyleme dürüşt ~a~um ol nice olursm Jıar-püşt

~a~um . olsaii pii~işehler tiicısın Kirpiyisen id erün tariicısm

Şüfılıg l]iı.l~ ~alamagsa abi Pes gerek kim ş ıifi ola it dabı

'fa

10:! İS!'>L>\İL Oi'VER

Di d i senden sini isdercm h emin .f:liicetüm kim var ~amu sensin ya~in

Ümmetüme ra~met eylc iy Cafür ~ıl olardan milır idüp l).ahruiiı dür

Val:ıy oldı anda aiia ol gicc Liki bilmez kimse ol val.ıy i nice

485 Söz ki ol bi-şavt u laf~ u l~arf ola Kimse anı ne lpyiis ile bile

Faı-Z oldı ol gice şavm u şaliit Da)Jı l.ıacc u hem cihad ilc ~ekat

Biii kezin dergaha itdi ol ııiyiiz Ta ki elliden hişe irdi namaz

Bu ~avas-ı ~alıire çün oldı biş Şüln-i l:lal). biş oldı öfi ne kem ne hiş

Çü.rı mühiiı·ek oldı aiia ol sefer Buldı ciimle arzüsma ~afer

490 Ol seferden döndi ol gicc giı:ü Merkeze geldi M:ubaınmcd den berü

Zi l\[u~ammed kim aiia viı-di Kerim Anı ki bulmadı cİsi vü Kelim

Tür pcrdevitdi aiia bir şucle nür .l).urhdan bir süzen itdi bum dür

01 Resülu'lliih şol resme ki şemc Nü'r oldı nüraviı-üp ~ut söze scmc

Şükr it kim l;Ia~J:-'a sen kim ol Gani Ümmetinden eyledi anuü seni

495 Kacbe'den I).uds'c dcgin irdüginc Mescid-i AJ:-şa'ya hem girdügine

yk.56b

AlntEDl':\İ:\ !SK E:\ DER-:Xf0IESl\ DEI\.t )JEVLİD BöLt:UC -!03

Çünki bunda Yirdi ayiit U l)ı:tdiş Münkirivanufl ı:nüll~id ola v ii )Jabi§

Çün işitdüi'i kim nicedür mu

404 1SUA1L ÜNVER

Ana kim ta~dir itmişdi l_tazii Şabr u teslim idi işi vü rıiii

Çün 15-aziya redd yo~ hiç bı-şek Her ki mü>mindür ana razi gerek

515 Her tıaliidan ~ahiri olmışdı piik Ba~ını nür idi gayet tabnak

Her ne cmre kivire olmışdı mu~i< La-cirem oldur müşeffi< hem şefi'

.ijayr idi peyveste dayim pişesi Şul}:ı u ışlii}:ı idi hem endişesi

Ne l;ıased var idi anda ne gazab Kivoldı niiru'Jliihdan ol iki leheb

Bu ikiden var iseydivanda e~er Anuii içündi kivola def' ehl-i şer

520 İşiyidi rüz u şeb bavf u recii Bulmış idi l:la~ be~iisından fena

Şeyyebetni süretü· /ıüdin didi Lii-cireın taeü'r-rüsül oldı adı

Hem fütüvvet vardı anda hem sebii Hem mürüvvet .var idivanda hem vefa

Şöyleyidi lıal~ içinde ol Kerim Kivoldıvanuii med}:ıi 'ala l;ul~in

AHMEDİ'NİN İSKENDER-~AMESİNDEKİ l\ffiVLİD BÖLÜMÜ 405

Gündüz anun işi olınışdı şıyam Şu h l.ıa degiu gicesi\....lolmışdı ~ıyiim

Çün tehecciid oldı I:Ia~'dan farz afia Anufi içiin kim ola ol ~arz edii

Ol ~adar iderdi her gice ~ıyam Kim şişer idi aya~ları tamanı

530 Her ne l.ıazır olsa anı yir idi Şükr idüp el-fa~rii faljri dir idi

Zikr ü fikriyidi dayiui ol Celil --.' Ana olınışdı mu

-106 i SJfAİL C~VER

Şngli dayiın J:Ia~~ ile tefrid idi Gönli i şi kevudeıı t ecrid idi

Hem tcdellii lıem ~ari~atda imam Hem tal)alli h em tecellidc tamam

5-1.3 H em tedcnni hem tcra ~~idcydi ol Hem tecelli heuı t a'allid eydi ol

Yiriyidi cem' anuil cem'-i cem' Bu sö1.e olgıl benefşe higi scm'

IS: ah i ıı baı>~ issiyidi vü hem cemal Var idi Al;ımed'de hn ~amu kemal

Bile anda şöyle k im i ııbat u mal:ıv J~urh-ı bi-bu'd l t" daijı sekr ile şa l:ıv

Var idivaı,ıla h eyhet ü vecd ii fena H em ·çavali' hem levayıl.ı bi-bafa

550 İ vinc. girdükde lJalvetdeydi ol Taşra çı~dugında celvetdcydi ol

ıs:utb idi ol u nigeh evtadviir •\ndan aluhan na ~ar buldıvi'tibar

l.Ia~ ınudid idi vü ol .l;la~~·a mi.irid İşbu l.ıiile miinkir olandur merid

Oldı ol s iilik mesalikdc ya~in l;'{a~ l~'ayidi her sefer kivitdi hernin

K evl'\dcn sını vü ~albiydi an Rul)ıyidi ma-siva'llahdan lJeri

555 :M:üsi'nüıl Q.a~~ı t ecelliele şıfiit Bi-s u' iil aiia tecelli it di ?;iit

Vaı· idi l\füsi' dc varlı~dau cııer Emi diyü isdedi kividc na~ar

"'· sekr : Metinde "sükr" biçiminde lıarekelenmiştir .

.... ~-,J:j. · ·~:ı:ı -Jü -~~)ı ~~kJi J ~-, :-:).) -Jl:t 143. ayet.

7. sure ,

:\HMEDİ'~İ 'i İ~KENDER-:XhlESİi\DEK1 ~IEVLİD 13ÖLÜi\1Ü 407

Ya-yi nishet varlıga oldı delil Rül) l,ı a~~uıa na ~ar durur sebil

Ol eserden aiia göı·in.mecli ~at Oldıvaila rüşen tecellii-yı şıfat

Yog idi Al;ımed'd e l,ıa~?--ı nefs ü rü~ı Oldıvaila ~attın tecelliisı fütül.ı

560 I:Iazret-i val,ıdetdür ol J;Iairet yal.dn K esret olmaz anda val,ıdetdür hernin ·

' l si'ye da' nefseke olclı lJipib I:la?:~-ı nefs ü rü).ı olur pes l;ıicab

Bildün isevi~hat-ı val).detle anı Mal;ıv eyle kendiilikden sen seni

}:Ia~~' ı isdersefi balayı Js:,dan kesil ~nrb dilersefi 'alayı~dan kesil

Niçe kim ı;en bal~ içinde olasuı I:I'aşa li'Jlah anı nice bulasııı

565 'Aşı~ olanun işi yitmek durur Canına vü başına yitınek durur

Pes dilersİn }Jal~ sini hileler I>:,apuiia Ka'be tavlifın ~ılalar

Süz içüüde var ise gerek nihiin Her nefesele vire senden. hüy-i ciin

Ger 'ayan olsa oca~ higi odun Rü-siyahlı~da cihan -ı;ola aduii

.ijavf ile itınek gerek her tii'ati Aiia kim ola Mul;ıaınıned ümmeti

570 ~or~ı!landur gök ki döner turaınaz ~or~dandur yir ki düŞcl1 turamaz

Şimdi hn zer.~?: ehli ~ıldu~da namaz. Bi-tahiiret hi-'buşü' u hi-niyaz

Ncfsi ni terk ct.

408

yk.57a.

İSMAİL ÜNVER

Keııdüzin şaııur melayikdeu biri Bilmez anı ol ki Ha~'dandur beri

Gusl-i ba~ındur ~aharel bil ya~in Gusl-i ?-ahir şanmagıl anı hernin

Gusl-i ba~ın Q.ub§dan olma~$ an Bugz u l~ı].;:d u kineden ciiınle beri

575 Al.ımedi bti sözleri terk eylegil Giri.i Peygamber sözini söylegil

Jj:all:t ki anda bu Q.avaşşı buldılar Dinine girmege nıgbet ~ıldılar

Girdiler ayiuinevanu ii feve fevc Ümmeti derya gibivoldı mevc mevc

Oş sekiz yüz on yıl oldı kivümmeti ~ılıç uruhan ~utarl ar mülketi

Anlar oldı Jı.aınu üımnct serveri Fikr it bu iş ola ını serseri

580 H er ki aıılaruii ile ider ~ıtil ~ılıcındavolur olaruii paymal

Anlaruüdur fi'l-J~al).i~a şer< u din Anlaruüdur nuşret ü fetl.ı u mübiıı

Andayiken işbu meem.ü

AHMEDf'\'tı~ İSKENDER-NAMESİKDEKi MEYLiD BOLtiMl.' 409

Didi Bü-Bekr iy Resül-j Kirdgar Bize müşkil oldı senden ayru ]:ıal ·

Pes (Ömer dicliviY Nehiyy-i dadgeı· Senden aynı oldug oş zir ii zeher

Didi

HO iS)f.-\iL \.1SVER

C-arre olma bui'la ki, _ _,.iih u gil durur Şanma kim bu wraca~ menzil durur

Am it kim çünki bundan gidesin Mcnzilüiii dar-ı cennet idesin

Orada hulttr bulan

AH~'IEDİ':\'lX tSKEXDER-XAME.':>I:-.DEKİ )!EYLİD BÖL(\! ( -lll

Zihni rüşen aımii eylc kiviifitiib Keşf id er mac.ni y üzindcn nil~iih

Tah