tema xiii a hispania romana

TEMA XIII

A hispania romana

Hispania romana

4. Hispania, provincia romana

3. A conquista romana de Hispania

2. Os pobos prerromanos: iberos e celtas

1. Invasións e colonizacións

13

5. O legado de Roma

Introdución

A presenza romana na Península Ibérica iniciouse a finais do século III a.C. e durou ata comezos do século V d.C.

Durante este longo período, Hispania foi unha provincia do Imperio Romano e adoptou as estruturas sociais e económicas do mundo romano (romanización).

13

IntroducciónHispania

Lugar misterioso de lendarias riquezas

Pobos da península ibérica e primeiros colonizadores

Variada gama étnica resultado dun proceso milenario

Pobos mediterráneos (sur, levante): Íberos

• urbanos, dedicados á agricultura, gandeiría e pesca, metalurxia e

ouriveiría e ó comercio.

Pobos indoeuropeos (celtas) (norte, oeste e meseta)

• + illados, + primitivos; organizados en tribos, dedicados á

agricultura e o pastoreo

Primeiros colonizadores: fenicios (sur), gregos (nordeste), cartaxineses

(levante)

• vivían en cidades, novas técnicas de cultivo e industrialización,

escritura, moeda, pesos e medidas, + comercio

Os pobos prerromanos: iberos e celtas

Os iberos:

Os celtas

Os colonizadores

13

Os iberosOs iberos eran os pobos que ocupaban as terras do Leste [y Sur] peninsular.

Estes pobos tiñan fortes influencias dos pobos colonizadores, cos que mantiñan intercambios comerciais.

13

A súa economía baseábase na agricultura (cereais, oliveiras, vides e legumes), aínda que tamén se dedicaban á gandaría (cabras, ovellas…).

Coñecían a metalurxia e elaboraban tecidos; tamén acuñaban moeda e tiñan escrita de seu.

Reconstrución dunha casa ibera13

Os celtasAs rexións do centro, Oeste e Norte da Península estaban habitadas, antes da chegada dos romanos, por pobos aos que coñecemos co nome de celtas e celtiberos.

Os celtas eran gandeiros nómades e agricultores que coñecían a metalurxia do ferro.

13

Parece ser que descoñecían a escritura e as súas manifestacións artísticas eran escasas.

Os celtas vivían en pequenos poboados, coñecidos coma castros.

Reconstrución dunha casa celta13

Castro de Baroña

Diferencias entre os dous pobos

As colonizaciónsA comezos do I milenio a.C., unha serie de pobos do Mediterráneo interesados na riqueza mineira da Península, chegaron ás costas do Leste e do Sur peninsular e estableceron colonias.

Os fenicios, provenientes do actual Líbano, estableceron colonias no Sur, como Gadir (Cádiz) e Malaca (Málaga).

Os gregos fundaron na Península diversas colonias: Rhode, Emporion, Hemeroscopieion, Heraclia...

A partir do século VI, Cartago, unha colonia fenicia convertida en potencia marítima e comercial, substituíu os fenicios na súa expansión.

13

As guerras entre Roma e CartagoAs guerras entre Roma e Cartago polo dominio do Mediterráneo Occidental (Guerras Púnicas) foron a orixe da ocupación romana da Península Ibérica.

No ano 238 a.C., os cartaxineses, ao mando do xeneral Amílcar Barca, desembarcaron en Gadir (Cádiz) e en poucos anos conseguiron conquistar a poboación do Sueste peninsular (fundación de Cartago Nova).

13

As guerras entre Roma e CartagoNo ano 220 a.C., Aníbal, fillo de Amílcar, planeou a conquista de Roma cunha expedición de elefantes.

Os romanos enviaron os seus exércitos á Península para combater aos cartaxineses, aos que derrotaron e expulsaron no ano 202 a.C.

13

A conquista romana da Península Ibérica

A conquista romana da Península tivo lugar en catro fases:

A primeira fase (218-202 a.C.) de expansión romana en Hispania, significou o dominio da costa mediterránea da Península.

Na segunda fase (202-154 a.C.) dominaron a zona oriental da Península.

A terceira fase (154-133 a.C.) caracterizouse polas guerras contra os pobos da Meseta (toma de Numancia).

Na cuarta fase (29 a 19 a.C.), foron sometidas as tribos de galaicos, cántabros, ástures e vascóns, dándose por rematada a conquista da Península.

13

A conquista de Hispania13

1. Conquistas romanas do ano 218 ao 202 a.C.

Hispania, provincia romana: As provincias

Para administrar mellor os territorios conquistados, os romanos dividían os territorios conquistados en provincias, á fronte das cales se atopaba un gobernador.

Nos tempos de Diocleciano establecéronse cinco provincias: Tarraconensis, Gallaecia, Carthaginensis, Baetica e Lusitania.

13

197 a.C A Hispania de Augusto s.I a.C.

Finais s. III.

Fases da provincialización

As riquezas de HispaniaOs romanos integraron a economía de Hispania dentro dos circuítos comerciais do Imperio.

A produción agrícola aumentou de forma considerable grazas á introdución de avances, coma o arado, o trillo de rodas, os fertilizantes e o barbeito.

A actividade artesanal, centrada nas cidades, coñeceu un gran desenvolvemento: armas, tecidos, salgaduras...

Tamén se explotou a riqueza mineira de Hispania (prata, ouro, mercurio, cobre...) e se melloraron os sistemas de extracción.

13

Actividade comercialIntensa actividade comercial• Aceite da Baetica• Lá e cabalos de Celtiberia• Ouro do Bierzo• Prata de Castulo (Linares)• Salazóns e garum de Gades• Obras de arte, cerámica, xoias, perfumes que

chegaban de Roma...

Minas de Ouro: As Médulas

Cidades de Hispania

As calzadasAs cidades de Hispania estaban unidas,

entre si e co resto do Imperio, por unha extensa rede de comunicacións: calzadas.

13

Entre as calzadas máis importantes atopábanse a Vía Augusta e a Vía da Prata.

O legado de Roma

O patrimonio artístico

A romanización

13

O patrimonio artísticoOs romanos foron grandes construtores e exportaron o seu modelo de cidade a todo o Imperio.

En España, na actualidade, consérvanse aínda bos exemplos destas construcións romanas: acuedutos, teatros, anfiteatros, murallas, pontes e termas.

Ademais, construíronse outras obras de carácter conmemorativo, como arcos, templos e monumentos funerarios.

Tamén se conservan restos de mosaicos, que adornaban as casas e vilas rurais, e abundantes esculturas.

13

Detalle do Acueducto de Segovia.

s. II.

Segovia.

O acueducto de Segovia

Pontes

Ponte romano de Mérida

Ponte de Salamanca

PONTESPONTES

Ponte romano de Alcántara

©©Mario del Río GonzálezMario del Río González

Ponte do Bibei.

S. II.

Pobra de Trives, Ourense.

TEATROSTEATROS

Teatro romano de MéridaVista aérea del teatro romano

de Mérida

Vista da cavea e do Scenae frons do Teatro de Mérida. Iniciado no s. I a.C., Badaxoz.

ANFITEATROSANFITEATROSAnfiteatro de Itálica (Sevilla) Anfiteatro de Mérida

Arco de Bará

102 – 107.

Tarragona.

Muralla de Lugo. Esquerda: zona da Mosqueira. Dereita: Porta Miñá.

S. II, Lugo.

Muralla de Lugo

Fragmento das Termas de Lugo.

S. II.

Lugo.

Interior de Sta. Baia de Bóveda. Ss. III – IV. Lugo.

(DETALLE)

A romanización

A romanización é a inclusión do territorio hispano no espazo cultural romano.

Este proceso foi longo e significou a similación, por parte dos pobos indíxenas, das institucións romanas, a relixión, o dereito e a súa lingua (o latín).

13

Hispania aportou tamén :

Hispania tamén aportou personaxes célebres:

Emperadores: Traxano, Adriano e Teodosio.

Intelectuales e artístas: Séneca, Lucano e Marcial

FIN DO TEMA XIII

tema xiii a hispania romana

Education