Os Grandesreinos peninsulares

TEMA V

Século VIII Século X

Século XII Século XIV

SÉCULOS XII e XIII

Século XIII

CristiánsMusulmáns

Os reinos de Taifas unificados polos ALMOHADES, ao perder en a batalla das NAVAS DE TOLOSA en 1.212 continúa a súa regresión cara ao sur da Península quedando reducidos no Reino nazarí de GRANADA (Selecta, Málaga e Almería)

O territorio cristián está dividido en CATRO grandes REINOS:

COROA DE CASTELA Formada polos REINOS DE CASTELA e LEÓN

REINO DE PORTUGAL

REINO DE NAVARRA (Navarra e parte da Rioxa).

COROA DE ARAGÓN formada polos CONDADOS CATALáNS e Os REINOS de ARAGÓN, VALENCIA e MALLORCA.

REINO ASTUR LEONÉSNACEMENTO DE CASTELA

A COROA DE CASTELA

• León e Castela por motivos de herencia únense e sepáranse varias veces ata que no ano 1230 unense de maneira definitiva con Fernando III e desta forma pasa a chamarse Coroa de Castela.

http://www.cervantesvirtual.com/historia/monarquia/cristianos.shtml

CASTELA

FERNANDO III “O SANTO”URRACA

PORTUGAL

•O seu orixe foi un condado, dependente do reino de Castela e León ata comezos do século XII.

•Con Afonso Henriquez no ano 1128 pasou a ser un reino independente.

•Expandiuse ao sur terminando a reconquista no 1249. Máis tarde expándese polo Atlántico

AFONSO HENRÍQUEZ

PAMPLONA - NAVARRA

BERENGUELA SANCHO III “O MAIOR”

SANCHO VII “O FORTE",

• Pamplona unirase e separarase varias veces dos reinos de Castela e León.

• Con Sancho VI (1150 - 1194). "O sabio"Pamplona pasa a chamarse Navarra e convertese en reino independente de Aragón.

COROA DE ARAGÓN

http://www.cervantesvirtual.com/historia/monarquia/cristianos.shtml

O reino de Aragón

• No ano 1137 unificarase o reino de Aragón cos Condados Cataláns mediante o Matrimonio de Petronila de Aragón e Ramón Berenguer IV conde de Barcelona.

• Asi se forma a Coroa de Aragón.

Coroa de Aragón

A Coroa de Aragón

•Creouse tralo matrimonio de Doña Petronila herdeira de Aragón e Ramón Berenguer IV conde de Barcelona en 1137.

•Alfonso II o Casto fillo de ambos primeiro rei aragonés

•Jaime I o conquistador conquistou Valencia, Alacante e Baleares

• Estaba composto polos condados cataláns, os territorios de Aragón, Valencia e Baleares. Cada territorio conservou os seus costumes einstitucións que os reis tiñan que respectar.

A grande expansión do Século XIII

•A partir do ano 1212 Batalla das Navas de Tolosa a reconquista foi rapidísima:

•Castela alcanza Cádiz e Murcia•Portugal remata a reconquista no 1249•Aragón conquista Valencia, Baleares e chega a Murcia

•A finais do XIII só queda un só reino musulmán: O reino Nazarí de Granada

A Península a finais do século XIII

A REPOBOACIÓN•A REPOBOACIÓN DO TERRITORIO

* REPOBOACIÓN: Colonización de terras paralelo ao avance militar* Colonización: Grupos de campesiños instálanse nun territorioforman pequenas aldeas* O asentamento impulsa o crecemento das aldeas, agrúpanse ao redor dunha vila ou cidade. Para favorecer a emigración os reis concedían privilexios “Cartas pueblas” (cartas de poboamento) “Foros”habituais en Castela e Aragón* Castela a Mancha, Teruel, Val do Guadalquivir hai poucosrepoboadores os reis entregan as terras a ordénes militaresfórmanse así grandes señoríos, as terras eran traballadas polos servos.

•Na zona de Aragón diferéncianse da ocupación castelá porque a maioría dos musulmáns quedan nas terras (mudexares) pasando a ser servos de nobres e clérigos

A REPOBOACIÓN DO TERRITORIO

As Institucións de goberno• Os reinos da coroa de Castela e de Navarra estaban

agrupados baixo um único Estado coas mesmas institucións e unha mesma lei

• A Coroa de Aragón era unha asociación de varios estados (Aragón, Cataluña e Valencia), com institucións de goberno e leis de seu pero baixo a autoridade dun mesmo monarca

• As institucións eran:• A Monarquía: En Castela tiña poderes extensos–En Aragón seguía unha tradicción pactista, a autoridade real debía contar coas Cortes para gobernar.• As Cortes. En Castela función consultiva, en Aragón e

Navarra tiña máis poder.• Os municipios: Gozaban de certa autonomía e xurisdición

de seu.

As Cortes

Cortes en Castela

CORONA DE ARAGÓN. Organización política

O rei tiñamenos poderque en CastelaAs cortes decidían osimpostos e as leis, orei só non o podíadecidirExistían institucións quevelan polo cumprimento dasdecisións das Cortes eo respecto dos fueros:GENERALITAT e o XUSTIZA

DOUS MODELOS DE ORGANIZACIÓN INSTITUCIONAL:

• confederación de diversos territorios independentes que comparten un monarca.

• Distintas Cortes para cada territorio

• distintos tribunais superiores,

• distintas leis,

• fiscalidade feudal obsoleta…

• Hai un grande control dos territorios sobre o rei (orixe da Xeneralidade catalana).

Mecanismos únicos de goberno.•unificación política–Só unhas Cortes para todos,– só un tribunal superior para todos (o Consello Real)–unha lei para todos (o Ordenamento de Alcalá),–fiscalidade moderna…–Uns delegados reais para tódolos territorios (os correxidores),

•O AUTORITARIO CASTElÁ O PACTISTA ARAGONÉS

Sistema plurirrexional. O rei é rei de todos e cada un dos reinos que compoñen os seus dominios (preeminencia de Castela).

•Confederación: Importancia do sistema parlamentario, que non é representativo, senon unha asemblea do rei cos seus nobres, o clero e algúns enviados de algunhas cidades.

Monarquía castelá •Monarquía aragonesa:

O REINO DE CASTELA ECONOMÍA E SOCIEDADE

ECONOMÍA Baseábase na agricultura e a gandaría-A gandaría depende da ovellameiriña boa produtora de laque Castela exportaba ao resto de Europa dende Burgos e as Feiras de Medina del Campo, isto fará queCastela dependa de talleresestranxeiros e a artesanía non se desenvolva na medida que en Europa

-Practicaban a transhumancia dospasteiros de verán aos cortellos de inverno-Circulan polas canellas-Os rabaños eran organizadospola Mesta-Alfonso X concedeuprivilexios á Mestaobtendo está gran poderEn agricultura destacaban os cultivos de cerais, viño e aceite.

COROA DE ARAGÓN, Economía

Predomina o sectoragrario: hortas valencianas e as manufacturas do sector téxtil, contrucción naval e metalurxia o que fomentou un gran COMERCIO pola súa expansión marítima.

-Consulados noutrospaíses-Cónsules do marxulgan causas relativasao comercio-Lonxas: edificios quecentralizan o comercio

LA EXPANSIÓN POR EL MEDITERRÁNEO

ALMOGÁVARES

Tropas mercenarias catalanas

Sicilia (1282)

reino de Nápoles (1443)

Cerdeña (1324) y

A EXPANSIÓN POLO MEDITERRÁNEO

•Dende finais de! século XIII ata mediados de! século XV, os monarcas aragoneses emprenderon unha expansión política por e! Mediterráneo coa oposición de Francia e o PapadoForon incorporados á Coroa de Aragón:- Sicilia (1282),- Sardeña (1324) e- o reino de Nápoles (1443)

Desenvolveuse un activo COMERCIO INTERNACIONAL, no que Cataluña (Barcelona) competía con Pisa, Xénova ou Venecia.

Conflictos sociais e políticos na baixa idade mediaFEUDAL

CASTILLA

ARAGÓN

CRISIS DEMOGRÁFICA

•Gran mortandade debido á peste•Movementos de poboación do campo á cidade,

xa que esta ofrecía psicolóxicamente máis amparo, aínda que propiciaba o contaxio pola maior concentración de habitantes.

•Os despoboamentos do campo: por falecemento dos seus poboadores ou por abandono para acudir á cidade ou a terras baleiras mellores

•CRISIS AGRICOLA •PESTE NEGRA

 

CRISES DEMOGRÁFICA

CRISES ECONÓMICA CRISES POLITÍCA

CAUSAS

CONSECUENCIAS

• CRISES AGRICOLA: FAME: Malas colleitas (1310 - 1346)

• PESTE NEGRA: EPIDEMIAS: Peste Negra (1348)

• DESCENSO DA POBOACIÓN

• DESPOBOACIÓN DO CAMPO

1. LA CRISIS AGRICOLA DE LA PRIMERA MITAD DEL SIGLO XIV

•c) a poboación, debilitada pola fame, era mais propensa a contraer ENFERMIDADES e MORRER

•a) As MALAS CONDICIÓNS CLIMÁTICAS arruinaban as colleitas.

•b)a escaseza de TRIGO provocaba o seu ENCARECEMENTO e aparecía a ameaza da FAME

•As sociedades medievais, coas súas deficientes economías, non podían afrontar varios anos seguidos de malas colleitas. Cada vez que isto ocorría, rompíase o precario equilibrio entre poboación e recursos e desencadeábase unha CRISE DE SUBSISTENCIAS.

• El proceso era siempre igual:

2. PESTE NEGRA ou BUBÓNICA

• ENFERMIDADE• transmitida ao home a través da pulga da

rata.• EXTENSIÓN:• polos parásitos humanos -pulgas e

piollos-• ou directamente por vía pulmonar.• ORIXE: Asia e chegou a. España en 1348

• EFECTOS

• maior entre as capas sociais máis baixas.

• non quedaron a salvo nin reis (Alfonso XI de Castilla morreu en 1350).

• MEDIOS PREVENTIVOS:–saneamento do aire mediante a limpeza de rúas

–enterramentos de cadáveres,

–queima de madeiras olorosas ou o perfumado das roupas.

–uso de talismanes, fórmulas máxicas, oracións, exorcismos, penitencias, procesións, etc.

–fuxida dos lugares infectados e o retorno cando todo pasara.

• EXPLICACIÓNS:

• castigo divino polos pecados humanos,

• conxunción planetaria

• corrupción do aire -os médicos

• rumor de que eran os xudeus quen envenenaban as augas e o aire.

CRISIS SOCIAL: TENSIONS

• As dificultades económicas e o descontento da poboación manifestáronse no estalido de numerosos conflitos entre grupos sociais de intereses opostos

• REACCION SEÑORIAL

• REBELIONS CAMPESIñAS

• PROGROMS

• REVOLTAS URBANAS

1: A REACCIÓN SEÑORIAL ANTE A CRISES

• Ante ás dificultades económicas -diminución das rendas e aumento dos gastos- OS SEÑORES REACCIONARON tratando de recuperar as súas perdas por diversos medios, a custa de:

• a) Á monarquía usurpáronlle terras e prerrogativas -esencialmente tributos-, aproveitando momentos de debilidade, como as guerras civís ou as minorías de idade dos reis

• b) Aos campesiños, endurecéronlles as súas condicións e adoptaron diversas estratexias:Coroa de Castilla, estendeuse a práctica do arrendamento de terras por prazos curtosCataluña, para evitar a súa fuxida, adscribíanos á terra como a servos e só se lles permitía abandonada mediante a compra da súa liberdade (eran os payeses de remensa ou campesiños de redención).

2.- REBELIONES CAMPESINAS

“Os Irmandiños” en GaliciaPiden devolución de terras ocupadas

CONFLICTOS SOCIAIS EN CASTELA

Abusos da nobreza e dos ricos comerciantes

Revoltas de campesiños e artesáns

A Primeira guerra irmandiña: 1431 “Irmandade fusquenlla” ou tola. Norte da Coruña e parte de Lugo, terras dos Andrade.Os capesiños levantaronse contra os Andrade (señores destas terras), dirixidos por Roi Xordo

Segunda Guerra Irmandiña ou Gran Guerra: 1467-1469Revolta con carácter de Guerra civil, estendeuse por toda Galicia.Irmandiños: Alonso de Lanzós, Pedro de Osorio e Diego de LemosPolos señores: Pedro Madruga e Pardo de Cela

REBELIONS CAMPESIÑAS

CONFLICTOS SOCIAIS EN ARAGÓN

 1380 “Payeses de Remensa” Intentan emanciparse dos seus Señores (defenden a súa liberdade e a das súas terras)

1448 crease o Gran sindicato de Remensa” co apoio dos reis

1455“Sentencia arbitral de Guadalupe” Fernando II, “El Católico”

3.- REVOLTAS URBANAS

1431 “PROGROMS” Persecución contra

xudeos.EN CASTELA

Entre 1453, 1460 os artesáns das cidades levántanse debido á crise económica que produciu rivalidade entre:- grandes mercadores: "BIGA"- artesáns e pequenos comerciantes: "BUSCA"

"A BUSCA" gobernou en BarcelonaImpuxo o seu programa de medidas democratizadorasAs presións dos grandes mercadores ante o rei, fixeron que se acabase co movemento e os seus xefes axustizados.

EN ARAGÓN

PROGROMS

VIOLENCIA (PERSECUCIONS e MATANZAS) CONTRA OS XUDEOS (PROGROMS 1431)

As tensións sociais tiñan unha válvula de escape no ANTISEMITISMO:

CRISIS POLITICA

•GUERRAS CIVIS :

–Castela (1366-1369 y 1474-1479),

–Navarra (1451-1461) y

–Cataluña (1462-1472).

•RESISTENCIAS da nobreza e o clero

•Na Baixa Idade Media iniciouse o proceso de FORTALECEMENTO DO PODER REAL que conduciría ás monarquías absolutas da Idade Moderna.

COROA DE CASTELA

1.- CRISIS S. XIV

2.- RECUPERACION S. XV

•FASES:

1.- CRISIS DEL SIGLO XIV

• Manifestouse:

• nas crises agrarias (1ª ½ do século),

• a peste negra (entre 1348 e 1350),

• a guerra civil entre Pedro I e Enrique deTrastámara (1366-1369) e

• os conflitos sociais, en especial os pogroms antisemitas de 1391.

2.- RECUPERACIÓN DEMOGRÁFICA E ECONÓMICA DO SÉCULO XV

•Ainda que persisten:

–conflictos sociales e

–unha segunda guerra civil (1474-1479): Isabel de Castela e Xoana a Beltranexa

COROA DE ARAGÓN

A COROA DE ARAGÓN• Os factores da crise son os mesmos que en Castela, pero a

evolución da Coroa de Aragón, foi diferente.

• FASES:

POBLACIONRECUPERACIÓN lenta excepto en Cataluña polos conflictos sociais e a guerra civil (1462-1472).

SIGLO XV:

– SIGLO XIV

• A.- FORTE CRECEMENTO ECONÓMICO durante a 1ª ½ do século XIV (Expansion Mediterraneo)B.- CRISE durante a 2ª ½ do século XIV, que afectou máis a Cataluña (peste negra)

A GUERRA CIVIL EN CATALUÑA

(1462-1472)

ENFRENTAMENTOS

OLIGARQUÍA CATALANAdoctrina pactista

A MONARQUÍA

pretensions autoritarias

BIGAoligarquía rentista e os grandes comerciantes

BUSCAArtesans a pequena

burguesía barcelonesa

PAIESES DE REMENSASEÑORES FEUDAIS “

malos usos”.

A guerra estalou durante o reinado do terceiro rei Trastámara, Xoán II (1458-1479), E concluíu coa rendición de Barcelona (1472) e a sinatura da Capitulación de Pedralbes, na que o rei adoptou unha actitude conciliadora cos vencidos e non se resolveron os problemas

Eran como os arquitectos actuais:

* Ideaban os planos. * Daban as instrucciones para realizar unha construcción.

Fachada catedral de Huesca

O GÓTICO: OS MESTRES CONSTRUCTORES

Estes mestres realizaron moitas catedrais seguindo un novo estilo artístico chamado GÓTICO

Catedral de Toledo

O GÓTICO: OS MESTRES CONSTRUCTORES

O estilo GÓTICO caracterizase por:

•Grande altura dos edificios.

• Remates con elementos puntiagudos.

•Amplos ventanais.

• Arcos oxivais ou apuntados.

•Grandes vidrieiras de cores

Catedral de LeónLOS MAESTROS

CONSTRUCTORES

Catedral de Burgos

Vidrieiras da catedral de León

Rosetón da catedral de León

Ao casarse os “Reis Católicos” (Isabel I de Castela e Fernando II de Aragón) uniron as coroas de Castela e Aragón.

Año de 1.479

O reino de Granada foi o último reino de Taifas. Foi conquistado polos Reis Católicos como consecuencia dos enfrontamentos entre os musulmáns e o aumento de poder dos reinos cristiáns.

Ano de 1.492

XAIME I “O CONQUISTADOR”

Incorporou Valencia e Mallorca á Coroa de Aragón.

PERSONAXES DA IDADE MEDIA

FERNANDO II de ARAGÓN

Naceu en Sos del Rey Católico (Zaragoza).

Casouse con Isabel I de Castela e pasaron a Historia co sobrenome de “Reis Católicos”

Baixo o seu reinado conquistase Granada e descubrese América no 1.492

PERSONAXES DA IDADE MEDIA

BOABDIL

Foi o último rei de Granada.Entregou as chaves da cidade aos Reis Católicos no 1.492

PERSONAXES DA IDADE MEDIA

Repasa a Coroa de Castela

Repasa A Coroa de Aragón