Tema 3.- A Europa feudal

1.1.- As orixes do feudalismo.

A descomposición do Imperio carolinxio

Cando un rei franco morría dividía o reino entre os seus fillos. Carlomagno morreu no ano 814, e daquela só vivía un dos seus fillos, Luis O Piadoso, que gobernou todo o imperio.

Pero tras a morte deste o imperio carolinxio fragmentouse entre os seus tres fillos, no Tratado de Verdún (843):

Carlos O Calvo recibiu a parte occidental (que máis tarde se convertería en Francia).

Luis O Xermánico ocupou a parte oriental, da que naceu no ano 962 o Sacro Imperio Romano Xermánico.

O maior, Lotario, herdou o título imperial e o territorio intermedio, a chamada Lotarinxia, que desapareceu no ano 870, dividida e anexionada polos outros dous reinos, os cales non tardaron en dividirse tamén.

Europa quedou así moi fragmentada.

As segundas invasións (s. IX-X)

Pobos Orixe Zonas de expansión

Normandos

ou

viquingos

Escandinavia

(Dinamarca, Suecia e

Noruega)

Norte e Leste de Europa (litoral do mar Báltico)

Islandia

illas Británicas

Países Baixos

Norte e Oeste de Francia

litoral da Península Ibérica

Sur de Italia

Musulmáns

ou

sarracenos

Norte de África

costas mediterráneas europeas (España, Francia,

Italia, Sicilia e Sardeña...)

Húngaros

ou

maxiares

Leste de Europa

(Hungría e Romanía)

Europa central (Alemaña, Austria...)

Europa occidental (Países Baixos, Bélxica, Francia...)

1.2.- A vasalaxe, base do feudalismo.

1.3.- A sociedade estamental.

Estamento nome que reciben os grupos sociais que formaban a sociedade medieval

caracterizábanse por ser grupos pechados, cada un deles posuía unha función social determinada e rexíase por unhas leis específicas, diferentes ás dos demais.

Estamentos Trazos Compoñentes Funcións

privilexiados

minoría da poboación

posúen a maioría das terras (feudos)

non pagan impostos

monopolizan os cargos

nobreza ("bellatores") defender a sociedade

clero ("oratores") orar, conservar e transmitir a cultura

non privilexiados

gran maioría da poboación

carecen de dereitos

tiñan que pagar impostos

terceiro estado ("laboratores")

campesiños

artesáns

comerciantes

traballar e manter os outros dous estamentos

A sociedade estamental

2.- A monarquía feudal.

3.- A nobreza (bellatores).

Os castelos medievais.

4.-Un cabaleiro medieval.

5.- O clero (oratores).

O papel da Igrexa na sociedade medieval

político

interveu nos asuntos dos reinos cristiáns, aconsellando aos reis e arbitrando nas súas disputas

freou a violencia da época, mediante a paz de Deus (que prohibía os ataques a persoas ou

lugares indefensos) e a tregua de Deus, que prohibía facer a guerra os domingos, os días de

festa e en certas épocas do ano

impulsou a unidade da Cristiandade para loitar contra os infieis (as Cruzadas)

económico

a Igrexa era dona de grandes feudos e recadaba as rendas señoriais, e ademais o décimo ou

décima parte da colleita para o mantemento do clero

a Igrexa recibía tamén numerosas doazóns dos fieis a cambio de orar pola salvación da alma do

doador

social

exercía unha gran influencia na sociedade: impoñía obrigacións relixiosas, como asistir a misa,

xaxuar, confesar... e vixiaba o comportamento das persoas

coas predicacións desde o púlpito ou a través das imaxes das pinturas e relevos das igrexas,

difundía o temor a un Deus xusticeiro que castiga aos malos e premia aos bos, e o respecto á

orde social establecida, como querida por ese mesmo Deus

a relixión era un consolo ante as dificultades da vida, pero tamén unha arma ao servizo dos

poderosos

ademais, a Igrexa asistía aos pobres e aos enfermos, recollía os orfos e daba refuxio aos

perseguidos

cultural organizaba o ensino e, xunto cos reis e a nobreza, converteuse na principal impulsora das obras

de arte

A organización da Igrexa.

6.- A vida nos mosteiros.

Mosteiro: construción de carácter eclesiástico, formada por un conxunto de edificios agrupados

en torno a unha Igrexa, nos que habita unha comunidade relixiosa (monxes ou monxas); os

mosteiros estaban normalmente situados no ámbito rural, lonxe dos núcleos de poboación.

Cando se sitúan nun núcleo urbano chámanse conventos.

Orde relixiosa: institución relixiosa formada por un número variable de membros, que vivían en

común dedicando a súa vida a Deus, de acordo con certas regras e votos establecidos polo

fundador da orde ou polos seus reformadores.

Dependencia Función

Igrexa Edificio principal, dedicado á oración

Biblioteca Conservación e copia de manuscritos

Sala capitular Lugar de reunión dos membros da comunidade monástica

Refectorio Lugar onde se realizaban as comidas da comunidade

Cortes Espazo para os animais do mosteiro

Claustro galería cuberta que rodea o patio interior; servía para comunicar as distintas

dependencias e para a meditación dos monxes

Hospedaría Aloxar aos viaxeiros ou visitantes do mosteiro

Enfermaría Coidar dos monxes enfermos

7.- As terras do feudo.

7.- Os campesiños (laboratores).

Dereitos

económicos

(rendas

señoriais)

Unha parte da colleita das terras que traballaban os campesiños (censo). A Igrexa recibía o décimo.

Determinados cultivos ou animais (porcos, pavos, galiñas, froitas, hortalizas) que os campesiños

entregaban unha vez ao ano (primicias).

Uns días de traballo obrigatorio nas terras ou nos bosques do señor (prestacións persoais).

Dereitos de monopolio: impostos que pagaban os campesiños por usar o forno, o muíño, a ferraría, as

pontes ou calquera outro servizo do señorío

Dereitos

xurisdicionais

Rendas ou impostos derivados da xurisdición (exercicio de funcións públicas propias dun Estado): gobernar

o señorío, exercer xustiza (multas), uso de determinados servizos (pontes, dereitos de caza e pesca)...

8.- A vida dos campesiños.