1. TEMA 12OS POBOS PRERROMANOS EN GALICIA

2. INTRODUCIN Ao longo do I milenio a.C., diferentes pobos indoeuropeos, procedentes do Leste de Europae de Siberia, penetraron na Pennsula Ibrica e asentronse no Norte e mais na Meseta.Estes pobos mesturronse coas comunidades autctonas, s que lles achegaron ocoecemento da metalurxia do ferro, e conformaron o que coecemos como pobos celtaspeninsulares. Tamn durante o I milenio a.C., unha serie de pobos do Mediterrneo oriental (fenicios,gregos e cartaxineses) chegaron costa mediterrnea da Pennsula. Fundaron colonias eestableceron contactos comerciais cos pobos autctonos. Da influencia destes pobosorixinouse o que coecemos como cultura ibrica. O contacto e a influencia ibrica sobre os pobos de orixe celta deron lugar civilizacinceltibrica. Neste contexto histrico, no derradeiro milenio a.C., floreceu en Galicia a Cultura Castrexa,da que os poboados, chamados castros, son os seus mximos expoentes, as como aourivara do ouro. 3. 1A CHEGADA DE POBOS COLONIZADORESA comezos do I milenio a.C., grupos de pobos indoeuropeos penetraronpolos Pireneos e asentronse no Norte peninsular e na Meseta. Tamnfenicios, gregos e cartaxineses, procedentes do Mediterrneo oriental,chegaron s costas Leste e Sur da Pennsula, onde fundaron algunhascolonias. 4. AS INVASINS INDOEUROPEAS Os pobos indoeuropeos procedan das grandes chairas de Europa echegaron Pennsula en diferentes ondadas. Coecan a metalurxia do ferro, Vivan en poboados fortificados. A sa economa basebase no cultivo de cereais e mais no pastoreo. Distinguanse por un ritual funerario consistente en incineraren oscadveres e soterraren as cinzas dentro dunha urna (campos de urnas). 5. AS COLONIZACINS MEDITERRNEAS OS FENICIOS Cara ao sculo X a.C., os fenicios, un pobo proveniente do actual Lbano, chegaron scostas do Sur da Pennsula Ibrica e fundaron diversas colonias como Gadir (Cdiz).No VII a.C. Fundaron Ibusium (Eivisa) Estableceron relacins comerciais cos pobos indxenas, especialmente coreino de Tartesos. As, obtian metais e salgaduras que intercambiaban por produtosmanufacturados (tecidos, xoias, cermica e tiles de ferro). OS GREGOS Entre os sculos VII e VI a.C., algns gregos procedentes de Focea (Asia Menor)fundaron colonias na costa mediterrnea, como Emporion (Empuries) ou Mainake(Mlaga). Estableceron relacins comerciais cos pobos indxenas, mesmo con Tartesos, eintroduciron o uso da moeda nos seus intercambios. OS CARTAXINESES Na sa expansin polo mar Mediterrneo, os fenicios crearan no Norte de frica acolonia de Carthago. A partir do sculo VI a.C., cando Fenicia foi ocupada polosasirios, os cartaxineses fixronse co control das antigas colonias fenicias, tamn naPennsula Ibrica. Mis tarde, no sculo III a.C., os cartaxineses decidiron conquistar militarmente o Surpeninsular e o xeneral Amlcar Barca desembarcou en Gadir no ano 238 a.C. Pouco tempo despois, Amlcar Barca fundou a cidade de Carthago Nova (227 a.C.), quese habera de converter no principal enclave cartaxins na Pennsula Ibrica. 6. Invasins e colonizacins da PennsulaMoeda gregaMoedacartaxinesaEstatuas cartaxinesas 7. 2OS POBOS PRERROMANOS 8. IBEROS, CELTAS E CELTBEROS Na Pennsula Ibrica, durante o I milenioa.C. consolidronse das grandes reasculturais: ibrica e celta. Os pobos ibricos ocupaban unha amplazona que se estenda ao longo de toda acosta mediterrnea. tian un grandesenvolvemento urbano e cultural ecoecan a escritura. As rexins do centro, do Oeste e do Norteda Pennsula estaban habitadas polospobosdeorixe indoeuropea quecoecemos co nome de celtas. Habitabanuns poboados chamados castros ecoecan a metalurxia do ferro, pero nona escritura. As relacins entre celtas e iberos deronorixe aparicin dos celtiberos.Situbanse esencialmente no Leste daMeseta e no Sistema Ibrico edesenvolveron un sistema de escritura.Dama de Elche 9. OS POBOS GALAICOS A comezos do I milenio a.C., as terras da actual Galicia estaban habitadas por pobos que dominaban a metalurxia do cobre e mais do bronce, entre os que destacaban: oestrimnios, albins e cilinios. Estaban fragmentados en numerosas tribos Producan ferramentas de metal, que se comercializaba pola costa atlntica e cara ao Mediterrneo. En Galicia non se asentaron os pobos colonizadoresdoMediterrneo, anda que si tiveron contacto con eles. 10. 3A CULTURA CASTREXA 11. A CULTURA CASTREXA Nos sculos VII-VI a.C. Xurde a denominada cultura castrexa, xa que a sa principalcaracterstica especfica o castro, un asentamento fortificado. A cultura castrexa abrangua a meirande parte de Galicia, o Norte de Portugal e oOeste de Asturias. A principal caracterstica da cultura castrexa eran os castros ou citanias, pequenospoboados fortificados protexidos por elementos naturais. No seu interior localizbanseas vivendas sen formar ras e no centro situbanse edificios comns (relixiosos oufunerarios). As vivendas eran de planta circular. Os seus muros construanse de pedra e cubransedunha teitume de palla e ramaxe que se sostia cun poste central. Os pobos galaicos vivan da agricultura e da gandara, e tamn da pesca e domarisqueo. A minara era unha importante fonte de riqueza. A artesana abasteca poboacin dos tiles e aparellos necesarios Estes pobos mantian relacins comerciais entre eles (troco) e con pobos atlnticos edo interior peninsular. Non usaban a moeda nin a escritura. A sociedade castrexa organizbase en tribos, formadas por varios castros, onde existacerta xerarquizacin social, con predominio da caste militar. A sa relixin erapolitesta e destacaron na arte da forxa e na ourivara. Salientan especialmente os castros de Baroa (Porto do Son, A Corua), Santa Tegra (AGuarda, Pontevedra) e o Castro de Viladonga (Castro de Rei, Lugo) 12. Poboado celta Vivenda celtaTorso guerreiro celtaCastro de Viladonga Touros de Guisando (vila) 13. 4OS IBEROS 14. OS IBEROS Os iberos vivan en poboados amurallados situados en lugares elevados epreto de fontes de auga. No interior do poboado, as vivendas agrupbanse formando ras e, a mido,existan prazas destinadas a usos comunitarios. As vivendas adoitaban ser de planta rectangular. Edificbanse sobre unzcalo de pedra e os muros eran de adobe, cunha teitume de plas e pallaque se impermeabilizaba cunha capa de arxila. Os iberos practicaban a agricultura, a gandara, explotaba os recursosmineiros e coecan a metalurxia do ferro. Elaboraban cermicas etecidos (actividades artesanais). Coecan a escritura (sen descifrar osignificado) e acuaban moeda, que lles permita un intenso comercio cospobos colonizadores. A sa sociedade tia unha estrutura xerarquizada: unha aristocraciapropietaria de carcter guerreiro e sagrado, exerca o poder. As crenzas relixiosas estaban vinculadas natureza e relacionadas coculto Deusa Nai. 15. Vivenda ibera Dama do Cerro de los SantosPoboado ibero Dama de Baza Dama de Elche