Revista da Fundación Coral Casablanca do Círculo Mercantil e Industrial de Vigo Ano 11 - Número 5 - Xuño 2011

SONSEdita: Medios Escritos del Atlántico S.L.U. - Radio Vigo - Grupo de comunicación • Redacción y Recopilación: O.V.D. • Diseño y Maquetación: Eugenio Sánchez, Miriam Outeiral, Jaime Rodríguez • Fotografía: Agustín Iglesias Bugarín • Imprime: Gráfi cas de Vigo S.L.U. • Depósito Legal: VG 1462 - 2009 • Dirección: Arenal, 8. 36201 Vigo • Teléfono: 986 43 87 00 • Fax: 986 43 05 06

MEDAT S.L.U., se reserva todos los derechos de publicación de Sons sin que pueda reproducirse su contenido sin consentimiento previo del editor, éste se reservará, así mismo, el de no publicar aquellos anuncios que por su contenido, considere contrarios a la legislación vigente o que supongan un agravio para las personas físicas o jurídicas. Sons no publicará ningún contenido, anuncio o información que implique perjuicio para los menores, hagan apología del uso de la violencia, estén relacionados con el juego ilegal, sectas, petición de dinero, discriminación racial, soliciten envío de sellos como respuesta, impliquen contacto en horarios nocturnos o intercambios sexuales.

S U M A R I OEDITORIALPor Ignacio Pérez Amoedo, presidente da Fundación Coral Casablanca

A CORAL CASABLANCA NA PRENSA

AXENDA

MÚSICA E ENFERMIDADE MENTAL: GIOACHINO ROSSINIPor Carlos Delgado Calvete

O FLAMENCO NA VIDA E A MÚSICA DE FALLA

ÉXITO ROTUNDO NO HOTEL PALACE DE MADRID

CASABLANCA ENCHE O MAR DE VIGO

ACTO DE ENTREGA DA 14 MEDALLA DE OURODA REAL ACADEMIA GALEGA DAS BELAS ARTES

AS VOCES DA CORAL CASABLANCA

3

10

9

14

17

20

4

8

6

11

PRESERVACIÓN DA MÚSICA CLÁSICAPor José Manuel Brea Feijoo

Por Ana Coello Casado

Coral Casablanca 3

Editorial

Recordo perfectamente o primeiro Concerto da Coral Casablanca ao que asistín. Acababan de celebrarse eleccións á Presidencia do Mercantil, ás que comparecín,

como Vicepresidente, na candidatura de Miguel Ángel González Besada, candidatura que resultou vencedora. Poucos días despois, a Coral cantaba no Centro Cultural Caixanova.

Recoñezo que fun con poucas ganas ao concerto, pois na miña ignorancia entendía que unha Coral non resultaría demasiado entretida. A miña sorpresa foi a emoción que sentín dende o primeiro momento, a incrible sensación de escoitar a máis de cen voces e polo menos corenta instrumentos cantando cancións representativas da música dos últimos cincuenta anos. Dende aquel día, acudir aos concertos da Coral converteuse nun auténtico pracer. Despois de catro anos, e moitas actuacións, sigo emocionándome unhas cantas veces en cada concerto.

Por outra parte, a Xunta Directiva, presidida por Miguel Ángel González Besada, recolleu as inquietudes do Coro, que coincidían coas propias, no sentido de que era xa necesario reforzar a Coral, intentar que esta non dependese

en exclusiva do Mercantil, e proxectala non só cara a Vigo e Galicia, senón tamén por toda España.

Despois de moito traballo naceu, en xaneiro deste ano, a FUNDACION CORAL CASABLANCA DO CIRCULO MERCANTIL DE VIGO, contando co apoio dos socios do Mercantil, referendado nunha Asemblea Extraordinaria, dos membros do Coro, e das principais institucións da cidade. Así, contamos co apoio incondicional de D. Abel Caballero, D. José Manuel Figueroa, Dña. Corina Porro, e D. Santiago Domínguez, entre outros moitos. A Fundación non ten palabras para agradecer o nivel de compromiso que recibiu das persoas antes citadas, e doutras moitas, apoio que foi fundamental para que esta ilusión se convertese en realidade.

Sería inxusto pola miña banda non facer mención á figura do Primeiro Presidente do Padroado da Fundación, D. Miguel Ángel González Besada. Se non tivese sido pola súa aposta decidida cara a este proxecto, sen dúbida este artigo, a día de hoxe, non existiría. Sempre lle quedará a honra de ter sido o Primeiro Presidente do Padroado da Fundación, e, á inversa, a Fundación tamén foi honrada coa súa presidencia.

En canto aos fins da Fundación, antes avanceinos. Que o maior número de persoas poida gozar da fantástica sensación de sentarse nun teatro, e escoitar o que sen dúbida é un dos mellores Coros de España, ademais de potenciar e difundir todo o relacionado coa música coral e as artes escénicas. Obviamente, existen moitos proxectos, que se irán materializando co tempo, e que axudarán a garantir o futuro da nosa Coral. E que cada vez máis persoas e empresas se convertan en Amigos da Fundación. Sen a colaboración de todos os que queremos a Coral esta ilusión non se poderá levar a cabo.

Parabén a todos.

UNHA NOVA ETAPA:A FUNDACION CORAL CASABLANCA DO CIRCULO

MERCANTIL DE VIGO

Ignacio Pérez AmoedoPresidente da Fundación Coral Casablanca

Coral Casablanca4

Os concertos da Coral

O pasado martes, día 17 de Maio, no Salón Medinaceli do Hotel Palace de Madrid, a Coral Casablanca e a Orquestra, ofrecían un concerto benéfico, patrocinado pola Fundación Rías Baixas e a Excelentísima Deputación Provincial de Pontevedra, que organizou a Fundación Cascajares. A recadación obtida, 10.000€, foron destinados á Fundación Nido, que atende a nenas e nenos con parálise cerebral, para a construción dun Xardín Sensorial no Centro “El Despertar”, que esta Institución ten en Madrid.

Ao concerto acudiron numerosas personalidades do mundo cultural e social madrileñas, así como D. José Manuel Figueroa, Vicepresidente da Excelentísima Deputación Provincial de Pontevedra, e Josemi Rodríguez Sieiro, promotor deste evento, que ademais de Patrón da Fundación Cascajares, é Compoñente de Honra da Coral Casablanca.

Máis de 500 persoas encheron o Salón Medinaceli, e gozaron cun gran concerto da Coral. De feito, nos próximos meses, esta vez no Auditorio da Comunidade de Madrid, repetirase este concerto.

no HOTEL PALACEDE MADRID

ÉXITO ROTUNDO

Coral Casablanca 5

Los conciertos de la Coral

Coral Casablanca6

Los conciertos de la Coral

Coral Casablanca 7

ACTO DE ENTREGA DA

DA REAL ACADEMIA GALEGA DAS BELAS ARTES

14 MEDALLA DE OURO

O pasado sábado, día 30 de Abril, a Real Academia Galega das Belas Artes, celebraba unha Sesión Pública Extraordinaria, con motivo da entrega á Coral, da 14º MEDALLA DE OURO, o acto tivo lugar no Salón Rexio do Círculo Mercantil, e estivo presidido por Dona María das Mercedes Goicoa, (Presidenta da R.A.G.B.A.), que estivo acompañada por varios académicos vidos de toda Galicia.

Coral Casablanca8

O MAR DE VIGOCASABLANCA ENCHE

O pasado venres, día 6 de Maio, acompañado, como é habitual, pola súa orquestra, a Coral Casablanca, daba un dos concertos inaugurais do novo Auditorio “Mar de Vigo”, organizados pola Alcaldía da cidade.

Entre os case 1.500 asistentes, (o aforamento real é de 1.422 butacas, pero quedouse pequeno), encontrábanse numerosos concelleiros do Concello de Vigo, e o Alcalde D. Abel Caballero.

Los conciertos de la Coral

Coral Casablanca 9

AXENDAConcerto

Teatro Sala de Concertos Novacaixagalicia

XXIX MEMORIAL “CAMILO VEIGA”

SÁBADO

XUÑO11

Santísimo Cristo dos Aflixidos de Bouzas

Igrexa San Miguel de Bouzas

MISA MAYOR CANTADA

DOMINGO

XULLO17

Concerto dentro da programación da Concellería de Cultura e Festas do Concello de Vigo.

Auditorio de Castrelos

CORAL CASABLANCA E ORQUESTRA

VENRES

XULLO29

Coral Casablanca10

A Coral na prensa

na PRENSAA CORAL CASABLANCA

Coral Casablanca 11

Dicían as nosas avoas que para tomar a sobremesa, primeiro hai que tomar a sopa e o prato de comida.

Esta medalla é a nosa mellor “sobremesa” despois de 54 anos de meritos acumulados.

Tivemos a sorte de que nos tocase a nós ser protagonistas ao recibir a tan prezada medalla. Gardarémola para sempre a lume na nosa memoria e cando pasado o tempo recordemos este evento, diremos con orgullo: «EU ESTIVEN ALÍ».

Quetos como os Guerreiros de terracota, escoitamos aos intervenientes. A diferenza con eles, é que nós tiñamos que ir cambiando o peso dos nosos corpos; ora nunha perna, ora na

outra, ata que un dos nosos causou baixa.

Coa presenza do máis granado da cultura musical da nosa comunidade, fíxosenos entrega da medalla de ouro da Real Academia Galega de Belas Artes.

Primeiro un paseo pola historia da música da man do musicólogo e sacerdote López Calo.

Seguiu un emocionado Gonzalez Besada, primeiro presidente da nosa fundación.

E rematou quen tiña que rematar; un non menos emocionado director da coral, Oscar Villar. Recordando e compartindo o premio cos antecesores e os ausentes.

Ao ingresar na coral, asignáronme o sitio, xusto detrás das sopranos. Cando escoitei o chorro de voces que emanaba diante miña, quedei impresionado e “cohibido”. Procuraba que non se escoitase a miña voz, consciente das miñas limitacións. Chamoume poderosamente a atención, as voces de dúas delas, Mariam e Ana, ausentes neste acto por distintos motivos pero presentes nos nosos pensamentos, polo que tambén elas poderán dicir: «EU TAMBÉN ESTIVEN ALÍ».

A nosa coral foi capaz de unir os representantes dos tres grandes partidos da politica local:

• Abel Caballero quen tivo que ausentarse ao pouco tempo do comezo para asistir a outro acto.

• A sempre elegante Corina Porro, quen coma se posuíse os “poderes de Anthony Blake” foi transportada a trinta quilometros de distancia para asistir case á mesma hora a outro acto do seu partido.

• E Santiago Dominguez en medio de ambos os dous.

Agora si!. Agora si que se pode dicir que a Coral Casablanca é o buque insignia da música coral de Galicia.

As voces da Coral Casablanca

Medalla de OuroMiguel Iglesias Pazos

Coral Casablanca12

As voces da Coral

Chámome Balbino Riobó e dende 1965 son compoñente da Coral Casablanca, de Vigo. Durante estes 45 anos levamos a cabo infinidade de desprazamentos, co fin de atender os concertos comprometidos, polo tanto tiven a oportunidade de vivir un montón de situacións, en ocasións un tanto anómalas, como unha vez en Villajuán que pretendían que celebrásemos un concerto nun local que estaba en obras, cheo de entullos, estadas, bidóns con pintura, ladrillos e demáis, alegando que non dispoñían doutro. Naturalmente, negámonos a cantar e non pasou nada. Era unha época en que as sucursais da Caixa de Aforros estaban situadas unicamente na Provincia de Pontevedra, algunhas en zonas pouco poboadas e que non dispoñían dun local axeitado para un concerto nin sequera dun templo amplo. Recordo que nunha das vilas da Ría de Arosa, cantamos sen poñernos o smóking, pero tampouco pasaba nada.

Outra vez e cando nos desprazabamos cara a O Ferrol (daquela era “do caudillo”) co fin de participar nun certame de Canción Galega, houbemos de pararnos un par de horas nun descampado preto de Ferrol, para ensaiar unha e outra vez a canción “Vento Mareiro” da que era autor o noso Director de entón, Sr. Rey Rivero, posto que a levabamos “polos pelos”, a pesar do cal obtivemos o primeiro premio, ante a mal

contida rabecha do Director da Coral de Ponteareas, que pretendía o premio non sei porque razón, xa que mesmo durante a súa representación “tombara” a obra.

Ademais do indicado anteriormente, un dos meus mellores recordos é que cando fomos a Las Palmas de Gran Canarias, ademais dos dous concertos que demos no teatro Pérez Galdós, por coincidir coa festividade de Santiago Apóstolo, cantamos na Catedral de Las Palmas a misa maior, en galego, que é estupenda. Ten aires de muñeira cantos de arriero e outros tons que “ulen a Galego”, en fin, é bonita. O autor é Antonio Paz Valverde, que nos acompañou a Las Palmas e que daquela era o Director da Coral de Porriño. A verdade é que non me explico que non se prodigue máis esta misa Galega, que ten ademáis un final grandioso (Pobos da Terra).

Unha vez finalizada a misa, que foi longamente aplaudida, como detalle curioso recordo que a un grupo de nós que estabamos na entrada da catedral, se nos achegaron tres monxas, mellor “monxiñas” por que eran moi novas e nos dixeron que eran Aragonesas, que estaban encantadas e que despois de oír esa misa querían sentirse Gallegas. Este último é sen dúbida un dos meus mellores recordos.

Harmonías que ulen a galegoBalbino Riobó

Coral Casablanca 13

As voces da Coral

Levo na Coral Casablanca, creo recordar, dende o mes de setembro do ano 1998, cumpríndose así uns dos meus soños, soño que segue cumpríndose día a día, non cabe dúbida ningunha. De todo este tempo, ademais de existir numerosas anécdotas no curso destes anos, para min hai dous grandes momentos que non esquecerei nunca aínda que, ben, son máis sensacións e experiencias persoais que outra cousa, pero o que si é certo é que non tivese sentido o que sentín se non fora dentro desta marabillosa Coral, co seu gran director á cabeza.

A primeira, non podo recordar en que ano foi, pero Óscar Villar seguro que si, con esa memoria privilexiada; foi cando estreamos a obra “Cantares” a capela... espectacular!, a min puxéronseme os pelos de punta, de verdade, cosa que só me sucedeu noutra ocasión. Claro, refirome a esa concreta sensación porque os pelos de punta se me poñen sempre.Sempre intento que nas “xuntanzas” se cante, pero claro... xa fai tanto tiempo, que hai membros da Coral que a descoñecen.

A segunda experiencia vivida foi tamén noutro concerto, creo recordar, concretamente, que foi no Concerto de Castrelos do ano pasado, é dicir, xuño de 2009. O programa titulábase “Silencio, se rueda” e entre outras moitas, cantamos unha das músicas da banda sonora da película “Salvar al Soldado

Ryan”. Nunca chorara cantando unha obra musical e esa foi a primeira vez que me aconteceu, seguidas doutras ocasións posteriores onde volvemos cantar esa obra. Esa experiencia débolla a Óscar Villar, o noso marabilloso director, el ensínanos sempre a interpretar as obras musicais que cantamos e nesta ocasión non foi menos, unha obra cantada sen letra, un auténtico espectáculo, e a emoción veu servida, non só polo que significou esa obra na película, senón porque unha gran persoa especial na miña vida, membro da Coral Casablanca, falecera facía escasamente dous meses... o noso amigo Froilán, a el dedícolle sempre esa obra, con bágoas incluídas!. Foi tan boa persoa como boa é esa música!

En resumo, síntome privilexiada por ser membro da Coral Casablanca, en corda de contraltos, de coñecer aos seus restantes membros e, sobre todo, ao seu gran director Óscar Villar!

Grazas a todos compañeiros!

O meu recordo máis emotivo foi o primeiro concerto no Auditorio de Castrelos.

Recordo como o nervios xa empezaban na proba de son onde algunhas persoas se achegaban ás bancadas do Auditorio para escoitarnos. Ese foi o principio dun día “Máxico”.

Chegados os momentos previos ao concerto, recordo o nerviosismo da xente, mesmo da máis veterana. Os sorrisos, algunhas bágoas e sobre todo moita ilusión e entusiasmo.

Cando empezamos a subir ao escenario, recordo que os meus nervios foron en aumento ao ver tanta xente sentada nas cadeiras e nas bancadas, pero cando se acenderon as luces, empezou sonar a música e o mestre Óscar Villar levantou a batuta me envolvín nunha sensación tan bonita e incrible que notei coma se me envolvesen nunha nube e non puidese parar de cantar e gozar notando como a miña voz se fundía coa dos meus compañeiros.

Ao final de cada canción, os aplausos da xente. Notar que

lles gustaba e que querían que seguísemos cantando, foi a mellor recompensa.

Espero que este soño tan bonito dure por moitos anos máis.

Grazas a todos e cada un dos que formades a coral. Grazas a Óscar Villar, mestre, por darme a oportunidade de pertencer á Coral Casablanca. E grazas a Ruth Barros, a persoa que fixo posible que eu chegase a coñecer á coral e que grazas a ela gozo do que máis me gusta que é cantar.

Os meus soños

A maxia de cantar

Isabel Velasco

Natalia Rial

Coral Casablanca14

Gioachino Rossini foi un prolífico compositor no campo da ópera, compoñendo e estreando 39 óperas en 19 anos, abandonando a composición de óperas aos 37 anos, pasando os 39 anos restantes da súa vida apartado da vida pública, realizando diversas composicións menores. O contraste entre a súa prolífica produción nos seus primeiros anos e a súa escasa actividade na segunda metade da súa vida formulan un enigma e a sospeita da presenza dun trastorno afectivo, en concreto un trastorno bipolar, o cal motiva a súa inclusión nesta serie.

Gioachino Antonio Rossini naceu o 29 de Febreiro de 1792 en Pésaro, cidade italiana a beiras do Adriático, no seo dunha familia modesta dedicada á música. O seu pai Giuseppe Rossini conseguira o cargo de trompetista municipal de Pésaro, sendo coñecido como “Vivazza” pola súa vivacidade e sentido do humor. A súa nai Anna Guidarini era cantante de ópera. Rossini foi o único fillo do matrimonio. Recibiu inicialmente clases de música dos seus pais e aos 6 anos xa tocaba o triángulo no grupo do seu pai. A súa infancia coincide coa axitación revolucionaria que estenderon a Italia as tropas da República Francesa, que toman Pésaro en 1797, manifestando o pai de Rossini as súas simpatías revolucionarias, polo que tras a toma da cidade polos austríacos é encarcerado, iniciando a nai a súa carreira profesional como soprano de ópera. A familia cambia de residencia e aos 11 anos inicia a súa formación cos irmáns Malerbi (ambos os dous sacerdotes) en cuxa biblioteca musical pode consultar obras de Haydn e Mozart, pouco habituais en Italia. Aos 12 anos actúa por primeira vez en público, acompañando a súa nai,

compoñendo ese mesmo ano 6 Sonatas para 4 instrumentos de corda. En 1806 (aos 14 anos) ingresa no Liceo Musical de Bolonia e despois na Academia de Bolonia, baixo a autoridade do pai Stanislao Mattei profesor de contrapunto, aínda que esta disciplina non lle interesa particularmente, tendo xa os seus miras postos na ópera; en Bolonia coñecíaselle como “Il tedeschino” (o pequeno alemán) pola súa devoción por Mozart.

En 1806 compón a súa primeira ópera Demetrio e Polibio que sería estreada varios anos despois e en 1810, aos 18 anos de idade estrea a súa primeira ópera, La cambiale dei matrimonio no Teatro San Mosé de Venecia que constitúe todo un éxito, orientando

Música e enfermidade mental:Gioachino Rossini (1792-1868)

Firmas

Carlos Delgado Calvete Psiquiatra

Retrato de Gioachino Rossini en 1820

Coral Casablanca 15

definitivamente a carreira de Rossini como compositor cara ao campo da ópera. Ao ano seguinte estrea L’equivoco stravagante unha ópera bufa que conseguiu unha boa acollida do público o día da estrea, pero que foi prohibida despois das tres primeiras representacións pola censura. 1813 marca a súa explosión como compositor de ópera estreando 6 óperas, entre as que se encontran La scala di seta (a primeira que inclúe unha brillante abertura e que se representou fóra de Italia, en

concreto en Barcelona e Lisboa) e a primeira ópera que compuxera uns anos atrás, Demetrio e Polibio, ambas as dúas con boa acollida. Ao ano seguinte estrea 4 óperas, destacando Tancredi (a súa primeira ópera seria que logra un gran triunfo alcanzando difusión europea) e L’italiana in Algeri (unha nova ópera bufa, que consegue un grande éxito) e ao seguinte outras dúas, destacando Il turco en Italia (drama bufo de orixinal libreto escrito por Felice Romani). En 1815 asina un contrato con Doménico Baraja, empresario do Teatro San Carlo de Nápoles, co compromiso de compoñer para o devandito teatro dous óperas anuais e inicia a súa relación con Isabella Colbran, gran mezzosoprano nacida en España aínda que de orixe alemá, estreando outras 2 óperas.

O 20 de Febreiro de 1816, aos 24 anos de idade estrea a súa ópera máis famosa e representada, Il barbiere de Siviglia. A ópera contou cunha preparación rápida e accidentada, xa que Rossini tardou trece días en compoñer toda a partitura e utilizáronse outros tantos en preparar a posta en escena e realizar os ensaios, morrendo o empresario de forma repentina 4 días antes da estrea. A primeira representación supuxo un sonoro fracaso con continuos apupos provocados por partidarios da ópera composta previamente por Paisiello do mesmo título; non obstante na segunda representación, sen a presenza de alborotadores, o público aclamou a obra, sendo dende entón considerada unha obra mestra, aparecendo de xeito regular elas tempadas de ópera. Nese mesmo ano estrea outras 2 óperas máis. Ao ano seguinte estrea outras 4 óperas entre as que destacan La Cenerentola e La Gazza Ladra. En 1818 estrea 2 óperas, destacando Mossé in Egitto que obtivo un grande éxito, sendo refeita posteriormente en París co título de Il nuovo Mosé, compoñendo unha ópera (Adina) por encarga do Teatro San Carlos de Lisboa onde será estreada anos máis tarde; neste ano sofre unha grave infección de garganta. Ao ano seguinte estrea 4 óperas entre as que destaca La donna del lago. Nos 4 anos seguintes diminúe o seu ritmo de composición, estreando unha ópera cada ano, casándose con Isabel Colbran en 1822, compoñendo unha Misa de Gloria, viaxando a Viena á estrea das súas obras (onde mantén un encontro con Beethoven) e estreando a súa última ópera en Italia en 1823.

Ese mesmo ano viaxa a Londres, tras unha breve estanza en París, sendo agasallado e recibido polo rei Jorge IV. Ao ano seguinte ofrécese en Londres unha tempada das súas óperas, gañando máis diñeiro que en todos os anos anteriores, establecéndose en París a finais de ano cun contrato coa casa do Rei. É nomeado codirector do teatro italiano en París, estreando entre 1825 e 1829 unha ópera cada ano, sendo só orixinais Il viaggio a Reims (obra de circunstancias composta con motivo da coroación de Carlos X), Le comte Ory (ópera cómica en que de novo brilla o seu enxeño para o xénero cómico) e a súa última grande obra Guillaume Tell (grande ópera de tema histórico e corte romántico composta segundo as convencións da ópera francesa, incluíndo un ballet e dunhas 5 horas de duración), mentres que as outras dúas óperas (estreadas entre Il Viaggio a Reims e Le comte Ory) son revisións de 2 óperas previas da súa etapa italiana.

Tras o éxito de Guillaume Tell Rossini, aos 37 anos de idade, abandona o xénero operístico e non volve compoñer ningunha ópera no resto da súa vida, morrendo aos 76 anos de idade. As razóns deste abandono non son claras nin simples; entre elas encóntrase a revolución de 1830 en Francia que supuxo a anulación dos seus contratos coa Ópera de París e a suspensión dos ingresos correspondentes, o que lle levou a varios anos de xuízos ata conseguir o pagamento do seu soldo e por outra parte o esgotamento pola composición de Guillaume Tell que lle supuxo un grande esforzo nun novo estilo que non lle resultaba agradable. Poderíase falar tamén da influencia da morte da súa nai dous anos antes, da existencia dun debilitamento no seu estado físico e mental que se acentuaría en anos sucesivos e do seu desexo de levar unha vida máis tranquila tendo uns ingresos previos considerables como outros elementos asociados. En carta a Metternich en Xuño de 1858 escribía: “Deixei a miña carreira xusto no momento en que me sentín superior, indiferente ao xuízo dos homes. Non o lamentei”.

Durante os 39 anos restantes seguiu compoñendo cun ritmo irregular, convertido en referencia dos compositores europeos posteriores que acudían a el en busca de consello como Bellini, Verdi, Donizetti, Mendelssohn ou Wagner. Tras a estrea de Guillaume Tell en 1829 regresa a Bolonia, onde chega a ocupar o cargo de director do conservatoio, aínda que con estanzas en París e viaxes a diversos países. Entre 1830 e 1836 foi director artístico do Teatro Italiano de París, ao tempo que reclamaba a pensión que se lle retirara tras a revolución de 1830, conseguindo que os tribunais fallasen ao seu favor 4 anos despois. En 1831 viaxou a Madrid co seu amigo o banqueiro español Aguado, recibindo o encargo dun Stabat Mater polo arquidiácono de Madrid, obra que inicialmente compuxo só parcialmente, solicitando a outro compositor que a completase; ante a venda do manuscrito á morte do arquidiácono e a perspectiva da súa publicación, decidiu completalo, estreándose na súa versión definitiva en París en 1842. En 1832 coñece a Olympe Pélissier, separándose formalmente de Isabella Colbran en 1837, falecendo esta en 1845 e casando ao ano seguinte con Olympe Pélissier. En 1848 deixa Bolonia, alarmado

Caricatura de Rossini por H. Mailly. Julio 1867

Coral Casablanca16

Firmas

pola actividade revolucionaria nesta cidade e desprázase a Florencia, onde reside ata 1855. Dende ese ano instálase definitivamente en París, organizando na súa vila de Passy todos os sábados pola tarde reunións musicais nas que se interpretaban fundamentalmente composicións súas. Morre o 13 de Novembro de 1868 tras sufrir dúas operacións por unha fístula rectal malignizada.

Na súa biografía destaca o contraste entre a súa grande actividade como compositor de ópera entre os 18 e 37 anos en que estrea 39 óperas e o seu abandono da composición operística os 39 anos restantes de vida. O seu carácter era afable e especialmente sociable, reflectido nas sesións musicais que celebraba semanalmente na súa casa nos 10 últimos anos da súa vida. O seu gusto pola boa mesa quedou reflectido en dúas receitas que levan o seu apelido (os canelóns e o tournedó Rossini). No seu período operístico destacan picos de creación especialmente o ano 1812 en que estrea 6 óperas, seguido dos anos 1813, 1817 e 1819 en que estrea 4, o cal sería fortemente suxestivo de episodios hipomaníacos que implican euforia e hiperactividade. En anos posteriores están rexistrados varios episodios depresivos como entre 1839 e 1840 coincidindo coa morte do seu pai e sufrir episodios repetidos de urtetritis e especialmente entre 1851 e 1854 en

que se mostra francamente depresivo chegando a manifestar ideas de suicidio. Nese período chega a escribir nunha carta a un amigo “Hai trece meses que me vexo afectado dunha crise nerviosa que me roubou o sono e o padal, alterado o oído e a vista, e sumiume nunha prostración tal de forzas que nin sequera podo vestirme e espirme sen axuda. Os médicos non poden axudarme máis que ofrecéndome palabras de consolo”. Por todo iso existe base para pensar que presentou un trastorno bipolar con episodios de manía e episodios depresivos. Algún autor chegou a suxerir a existencia dun trastorno obsesivo, baseándose na grande orde reinante no ámbito que o rodeaba no momento de compoñer, aínda que non existen outros datos que apoien esta interpretación.

Dende o punto de vista musical destaca a súa gran produción operística, especialmente no xénero da ópera bufa, aínda que conta tamén con importantes obras dramáticas. Entre a súa ampla produción podemos destacar La cambiale di matrimonio, La scala di seta (A escaleira de seda), Il signor Bruschino, Tancredi, L’ italiana in Algeri, Il Turco in Italia, Il barbiere de Siviglia, La Cenerentola (A cinsenta), La gazza ladra (A pega ladroa), La donna do lago, Il viaggio a Reims, Le comte Ory e Guillaume Tell. Un elemento característico das súas óperas constitúeno as súas brillantes aberturas (ou sinfonías como se denominaban naquel momento), que tiveron vida propia nas salas de concertos e o uso característico do crescendo como aumento gradual da sonoridade da orquestra sobre un mesmo tema reiterado que conseguía fascinar ao público da época, pouco afeito a unha orquestración tan sonora e rítmica. Destaca tamén a súa gran capacidade melódica, o seu ritmo trepidante, o brillante uso da orquestra e o engarzamento da liña vocal coa orquestral que parecen dialogar entre si. Outro recurso empregado sistematicamente por Rossini foi a reutilización de materiais das súas composicións anteriores para outras posteriores, xustificable na súa primeira época ante a urxencia na composición de novas obras, pero non en etapas posteriores, chegando a readaptar dúas obras completas da súa etapa italiana para a súa estrea en Francia cun novo título. Das súas obras posteriores á súa etapa operística destacan especialmente o Stabatat Mater e a Petite Messe Solennelle composta entre 1863 e 1864. Non obstante non deixou de compoñer ao longo deses anos, compoñendo diversas cantatas e obras instrumentais e dúas coleccións: Les soirees musicales (12 pezas para piano e voz compostas entre 1830 e 1835) e Pechés de vieillesse (Pecados de vellez), conxunto de 165 pezas agrupadas en 14 volumes compostas entre 1857 e 1868, que inclúen numerosas composicións para piano, outros vogais, corais ou mesmo para grupo de cámara, de estilos moi diversos, nalgunhas das cales dá renda solta ao seu humor e ironía.

Rossini quizais sexa o compositor que gozou de maior popularidade en vida. Definía a música como “unha forma de linguaxe harmoniosa” dando como fórmula para a composición “unha melodía simple e variedade no ritmo”.

Gioachino Rossini, fotografiado en 1865

Coral Casablanca 17

Firmas

Preservación da música clásicaJosé Manuel Brea Feijoo Médico, articulista en revistas musicais de ámbito folclórico e

clásico (Etno-Folk, www.fi lomusica.com, www.opusmusica.com), colaborador da Enciclopedia Galega e Universal (Ir Indo)

no apartado de música clásica, e autor do blog “Medicina y Melodía” (Microespacio de Humanidades médicas e Música)

Deben ser benvidas as propostas en defensa da máxima forma de expresión sonora, en clara situación de desvantaxe fronte ás variantes de consumo, que gozan de moitas máis facilidades de difusión. Non hai necesidade ningunha de exclusión, porque todo ten o seu momento e o seu lugar, pero convén manter viva a chama da gran música, polo seu valor intrínseco e efecto benfeitor. Precísase actuar, esencialmente mediante actividades de educación, achegamento e divulgación.

A EDUCACIÓN MUSICAL

Non todo o mundo aprecia os valores artísticos do mesmo xeito, polo que non debemos estrañarnos das diferentes sensibilidades: o que a uns emociona ou subxuga, a outros espanta ou deixa indiferentes. Isto é bo, porque fai posible a diversidade creadora. Se todos tivésemos o mesmo gusto e seguísemos a mesma liña sensible, permaneceriamos nun tedioso inmobilismo monocorde.

Non obstante, tamén a inclinación cara ao “bo gusto” musical se verá facilitada pola aprendizaxe. O ensino da música nas escolas haberá de favorecer dende unha temperá idade o entendemento das grandes creacións, e o seu coñecemento poderá espertar a sensibilidade nos mozos escoitantes. A educación neste ámbito é importante para a consecución da apreciación musical.

Tras asistir a un debate sobre periodismo e crítica musical, esta idea afianzouse en quen isto subscribe, impulsándome a unha recreación escrita como Sinfonía Crítica (haberá de publicarse aquí se hai oportunidade), estruturada en catro movementos virtuais; o último recolle

expresamente este sentir xeneral que, evidentemente, é o propio.

Tendo un temperán coñecemento do legado musical, moitos nenos que doutro modo haberían de permanecer na ignorancia, serán impulsados a afondar nos seus estudos, ben en escolas de música ou en conservatorios. O ensino móstralles o camiño, pois ensinar é orientar a quen, carentes de experiencia, permanecen inmóbiles e expectantes ou andan desconcertados. Os bos mestres e educadores, a parte da familia e demais axentes educativos, poden ser decisivos ao respecto.

Cunha boa orientación e axeitados estímulos, algúns alumnos que doutro modo haberían de seguir por outros rumbos, dirixirán a súa vida cara á melódica senda. De pouco valerá a capacidade innata, a aptitude connatural do individuo, senón se lle esporea para que adopte unha actitude conveniente. Porque, como diría a miña avoa, ninguén naceu sabido.

A APROXIMACIÓN MUSICAL

Viñéronse citando tres elementos para a comprensión da música clásica: nivel socioeconómico, educación e sensibilidade. Se ben o primeiro puido -ou pode aínda- levar consigo ao segundo, a sensibilidade é patrimonio individual e independente. Agora ben, se non hai para comer, menos haberá para educar; e por moita sensibilidade innata que se teña, pouco se poderá facer para aproveitar ese don do ceo. É ineludible salvar o escollo da supervivencia antes de aspirar a cotas de satisfacción espiritual.

Coral Casablanca18

Firmas

Con esta premisa biolóxica, convirá poñer os medios para desligar a música culta do elitismo de antano, favorecendo a estabilidade económica, dando oportunidades aos desfavorecidos e espertando o interese polo bo, mediante estímulos apropiados. Entón será posible alcanzar as metas esperadas: profesionais da música mellor formados e convencidos e auditorios máis educados e sensibles. Restará achegar a música en vivo aos cidadáns.

No noso medio, dende o punto de vista do desfrute musical, a situación mellorou enormemente nos últimos anos, con proliferación de salas e orquestras sinfónicas. Agora é máis doado o acceso a concertos, próximos e alcanzables para case todos os petos, en ocasións mesmo subvencionados. Non obstante, continúa habendo teatros de elite -especialmente en grandes capitais-, distantes para a maioría e reservados para certos elixidos, non necesariamente de oídos máis refinados.

Por outro lado, teñamos en conta que as especializacións son múltiples e que un non pode abranguer todo o corpus musical. Haberá quen teña querencia pola música medieval, ou renacentista, ou barroca, ou clásica, ou romántica, ou contemporánea en calquera das súas vertentes. Haberá quen mostre eclecticismo e trate de somerxerse en diferentes augas sonoras, pero sempre con limitacións impostas. De modo que, inevitablemente, existirán diferentes grupos, cos seus particulares afinidades, minorías á fin e ao cabo, nin mellores nin peores, que poderán ser acusados de elitistas por non alcanzar a maioría.

Dende as pezas máis melosas ata os máis indixestos ladrillos musicais, a música móstranos a súa extensa gama de cores e perfumes; sen pretensións extramusicais ou con suposta mensaxe intelectual, directa ao corazón ou incomprensible no seu simbolismo, moi doado ou extremadamente difícil de aceptar e entremedias todas as posibles variantes. Queiramos ou non, parte da música estará destinada a unha minoría ou, mellor, será asimilada por uns poucos. O que non debe impedir a permanente aproximación á maioría, para que en todo momento coñeza, discirna e elixa.

Coral Casablanca 19

A DIVULGACIÓN MUSICAL

A difusión da música clásica, mediante a palabra viva (conferencias, seminarios, cursos), libros e revistas especializados (en soporte de papel ou online) e, dende logo, a través de gravacións e do poderoso alcance das ondas, vén a ser unha parcela máis da educación xeral á que debe aspirar o home -e a muller- sapiente. E ten o seu interese a relativamente recente creación de foros na rede, onde se discute sobre o valor intrínseco de obras musicais e se fan valoracións interpretativas. Apréndese moito de comunicadores anónimos que, non en poucos casos, demostran un bo coñecemento da materia que tratan.

Os medios, atentos aos índices de audiencia e aos lóxicos beneficios, en xeral axudan pouco a unha música que non mellora a conta de resultados. Unha aposta arriscada para os entes privados, un luxo que só se pode permitir a empresa sufragada co diñeiro dos contribuíntes. E aínda aplicándolle o teórico demérito, é de encomiar o labor divulgador da radio pública, en particular, a través do programa Clásicos Populares de RNE-Radio Clásica. Un verdadeiro clásico da radiodifusión, que comezou co máis básico ou asimilable polo público non versado e que acabou internándose en creacións musicais máis complexas (cunha audiencia fiel que foi madurando a través dos anos, este mítico programa chegou á súa fin en 2008, tras 32 anos de emisión).

Sobre a popularización da música clásica posta en práctica por directores de orquestra e intérpretes, vocais ou instrumentais, existen posturas encontradas. As reelaboracións ou “arranxos” conseguen achegar algunhas obras a oíntes de oídos pouco adestrados, alixeirando as partituras a costa moitas veces de desvirtuar a esencia da propia música. Se isto serve como paso previo para afrontar as grandes composicións en estado puro, non debera ser mirado con receo. Se o medio se converte en fin e o vulgar prevalece sobre a obra artística, haberá que desaprobar tales prácticas de divulgación ou achegamento ás masas.

O certo é que o tempo se impón como decisivo. A boa música esíxeo e a sociedade da présa, da angustia, dificulta os sosegados achegamentos pracenteiros á arte suprema. As obras serias son máis longas que as cancións comerciais de consumo e en consecuencia máis esixentes na escoita; certo que os lieds poden ter a brevidade das cancións intranscendentes, ou menos mesmo, pero xeralmente esixen unha maior atención. E unha sinfonía require manter o fío do discurso para entender a unidade da súa construción.

A PRESERVACIÓN MUSICAL

A pesar dos logros sociais -que propiciaron o achegamento da cultura ao cidadán- e dos teóricos avances educativos, alertouse sobre a progresiva perda de audiencia, criticándose ademais a profusión de orquestras sinfónicas sen crecemento proporcional na demanda dun público interesado. Pasamos en poucos anos dunha seca case absoluta a unha abundancia tal que, segundo os máis tremendistas, podería facer morrer de éxito á gran música. Noutra dimensión, poderá afirmarse que vale máis estar cheos que co panorama desolador doutro tempo, pero encontrar as salas de concertos medio baleiras -ou medio cheas- obriga a reformularse o futuro.

Pode que sexan as programacións, quizais a escasa difusión dos acontecementos, talvez os prezos das entradas, acaso outros argumentos que impliquen diferentes intereses ou invoquen o mesmo Cronos. Estudos foráneos apuntan cara a factores sociolóxicos, ligados á trasfega contemporánea derivada, en suma, da competitividade e da manipulación das conciencias. O certo é que a oferta supera en moito á demanda e de seguir así faríase difícil, ou imposible, manter o actual número de orquestras; as menos sostibles estarían tristemente abocadas á desaparición.

Fálase de audiencias envellecidas, da falta de interese dos máis novos. E volvemos implicar cuestións de índice social: mudar dos tempos, os novos hábitos de consumo, a indolencia extrema, a perda de valores que parecían inquebrantables. Esperar que un cambio de moda coloque a música clásica en situación vantaxosa é unha frivolidade. Ao contrario, prognosticar a súa desaparición é unha necidade; supoñería o final mesmo da nosa cultura.

Preservar viva a música culta require o esforzo dos que a aman e, dende logo, dos organismos e institucións implicados. É de lamentar a que se perdeu por desidia ou por esquecemento; máis aínda a que nin sequera naceu porque, desgraciadamente, nunca chegou a estrearse. Cantas dificultades encontran as novas composicións para saír á luz! Froito dun inmobilismo inexplicable que leva consigo a reiteración dun manido repertorio; preservar a música non significa deter o seu curso evolutivo, senón todo o contrario. E pensar que múltiples bazofias se difunden por todas as partes, postos ao seu servizo os maiores avances tecnolóxicos...

Haberemos de manter un desexable optimismo que nos dea en afirmar que sempre existirá a gran música, porque sempre haberá intérpretes que lle dean vida e sensibles receptores da arte suprema. Aínda que só supoñan unha tola minoría.

* NOTA:

Este artigo, inspirado en foros online de música clásica, foi editado primeiramente na revista electrónica Filomúsica. Dispoñible en:

http://www.fi lomusica.com/fi lo87/preservacion.html

Coral Casablanca20

O FLAMENCO NA VIDA EA MÚSICA DE FALLA,

(Parte 11)Ana Coello Casado Profesora de piano do Conservatorio

Superior de Música “Manuel Castillo” deSevilla e Licenciada en Bioloxía

Neste artigo poderemos ver a vinculación da música de Manuel de Falla co Flamenco, como utilizaba elementos característicos desta arte (ritmos, harmonías, xiros melódicos....) e unha linguaxe estética profundamente arraigado na tradición musical española.

É digna de mencionar a celebración do Primeiro Concurso de cante Jondo, organizada por Manuel de Falla e Federico García Lorca, así como facer referencia a algúns cantantes de flamenco e bailaores que interpretou as obras de Falla dende o momento que foron creadas, ata os nosos días.

En 1.988 deuse un paso decisivo coa creación da Fundación Arquivo Manuel de Falla en Granada, onde se expoñen os obxectos e documentos máis representativos que pertenceron ao compositor.

Continuaremos coas obras de Falla, asociándoas á forma flamenca á que se asemella ou ben observando sonoridades, cadencias ou xiros propios da música flamenca.

- Danza de la Vida Breve. 1905.

Ópera en dous actos.

Con esta obra Manuel de Falla gañou o concurso da Academia de Belas Artes de Madrid. A historia sitúase nunha casa de xitanos no Albaicín, en Granada.

Ao longo de toda a ópera, palpita a escala andaluza así como outros xiros e formulas cadenciales tomadas do cante flamenco; o canto primeiro co que dá comezo opéraa, é unha solea en labios do ferreiro; a protagonista Saúde entoa unha seguiriya-xitana e apréciase na danza primeira evocacións do óle, bulerías e seguidillas. O óle gaditano, baile andaluz moi querido por Falla, aparece de novo nesta segunda danza fantasiando e transfigurado, pero sempre conservando o debuxo melódico e o ritmo popular; o zorongo, outro canto bailable.

A soleá é un dos piares fundamentais do cante flamenco. Parece proceder dun cante para acompañar o baile dende

principios do século XIX, de gran riqueza melódica e de gran profundidade expresiva.

2º Acto da Vida Breve: Soleá. Cantante de flamenco, coro, guitarra, e baile

-Las Noches en los Jardines de España:

A súa obra máis impresionista estreada en 1916, con José Cubiles ao piano. É unha obra cargada de ritmos e xiros flamencos, efectos de pandeiretas, castañolas, rasgueos da guitarra e a utilización en varias ocasións da candencia andaluza.

Ten tres partes: a) No Generalife; b) Danza Lejana (é unha malagueña que se “canta” ao piano); c) En los Jardines de la Sierra de Córdoba.

-El sombrero de tres picos. 1917

El Sombrero de Tres Picos é un ballet en dous actos composto para a compañía dos Ballet Rusos de Sergei Diaghilev, con música de Manuel de Falla e libreto de Martínez Sierra. Está inspirado na novela do mesmo nome do escritor Pedro Antonio de Alarcón. A primeira versión foi estreada en 1917, en Madrid, baixo a batuta de Joaquín Turina.

A suite sinfónica do ballet esta dividida en dúas partes e consta de oito cadros:

Parte I: Introducción-La tarde- Danza de la molinera-Las uvas.

Parte II: Danza de los vecinos-Danza del molinero-Danza del corregidor-Danza final.

Danza de la molinera: Fandango. En Sol flamenco, Sol Mayor. Compás ternario.

Firmas

Coral Casablanca 21

A estrutura formal do fandango consiste na alternancia dun retrouso instrumental, en modo flamenco, cunha copla tonal no modo do relativo maior ou VI grao dese modo flamenco.

O primeiro número de baile segue sen interrupción ao fragmento introdutorio. Unha decidida figura de semicorcheas establece o ritmo de fandango do que emerxe un tema cheo de viveza. O colorido orquestral é reforzado por uns constantes arabescos do piano e a arpa.

Danza de los vecinos: Seguidilla. Re Mayor. Compás de ¾.

A seguidilla para baile necesita unha marcaxe clara do compás, usando o ciclo de doce pulsos alternando a acentuación binaria e ternaria.

Grazas a unha orquestración admirable esta danza desenvólvese con gran fluidez. Ábrese cun tema suave e refinado que aparece nos primeiros violíns e contrasta co acompañamento inquedo e algo sombrío. Complétase cun segundo tema exposto por unha frauta e un fagot ao unísono. A danza prosegue ata a súa conclusión tras pasar por interesantes combinacións rítmicas.

Danza del molinero: Farruca ou Farruca flamenca. Mi flamenco, La menor.

Este fragmento é un dos máis coñecidos da obra. Tras un orixinal só de trompa, que se prolonga no corno inglés, empeza a danza, cuxo principal atractivo é o contraste entre o soporte rítmico e a liña melódica.

Danza fi nal: Jota.

É un xota aragonés de libre interpretación que se enriquece con episodios secundarios nunha verdadeira festa de ritmo e cor.

-Fantasía Bética: composta en 1919 e estreada en Nova Iorke, en 1920 por Arthur Rubinstein.

A Fantasía bética é o máximo expoñente da nosa música para piano do século XX e sobre todo, da nosa música andaluza. Alguén a denominou como “verdadeiro tratado do cante jondo”, e o máis emocionante desta obra reside na súa captación perfecta da máis fonda entraña andaluza, con

toda o seu enrome riqueza colorista, dende a súa máis antiga tradición ata os tempos máis modernos.

Ernesto Halffter, o discípulo de Falla, defíneo como: “A homenaxe máis bela a Andalucía, onde se resume e estiliza toda a substancia do cante andaluz.

FALLA E O CONCURSO DE CANTE JONDO

É digna de destacar a celebración en Granada do Primeiro Concurso de Cante Jondo, en 1922, organizado por Manuel de Falla e Federico García Lorca (había dous anos que Falla vivía en Granada).

Este Concurso de “Cante Jondo” (Canto Primitivo Andaluz) no es solamente la primera celebración colectiva del flamenco realizada en España por un grupo de intelectuales entusiastas, es también un hito decisivo en la historia de la música y de la cultura española.

Tratábase de transformar a realidade, de cambiar a mirada dos españois para que máis alá da imaxe que pesaba sobre o flamenco, fosen capaces de descubrir e valorar a súa enorme riqueza musical e poética, a súa hondura expresiva, a súa conmovedora dignidade.

Este acontecemento atraeu a atención de numerosos intelectuais e artistas cara ao flamenco e supuxo un intento de recuperar os seus estilos máis antigos e auténticos. Un dos primeiros premios deste concurso conseguiuno o daquela novísimo Manolo Caracol (1909-1973), un dos cantantes de flamenco máis importantes do século XX e da historia do flamenco.

Manuel de Falla e Federico García Lorca foron os primeiros en reivindicar a importancia da guitarra na estruturación e enriquecemento do cante; o músico e o poeta entregáronse tan a fondo e de verdade, que o seu xesto permanece imperecedoiro e imborrable.

O 16 de Novembro de 2010, a UNESCO declarou o flamenco Patrimonio Cultural Inmaterial da Humanidade.

FALLA E A SÚA RELACIÓN COS CANTAORES E BAILAORES FLAMENCOS

Pastora Imperio e Manuel de Falla:

O cante flamenco sobrevive nas festas privadas, pero o baile teno moito máis difícil, xa que necesita máis espazo para o seu lucimento. Pero o 15 de abril de 1915 Pastora Imperio e Manuel de Falla cambian o rumbo das cousas e abren de novo de par en par as portas do teatro. Ese día estréase Gitanerías (fora escrita expresamente para Pastora Imperio), a primeira versión de El amor brujo, no Teatro Lara de Madrid.

Pastora canta a canción do amor doído. De Madrid El amor brujo pasou a Valencia, logo Barcelona e de aquí a Arxentina.

Con El amor brujo, Manuel de Falla e Pastora Imperio abriran un novo período e un novo capítulo na historia do baile flamenco.

Antonia Mercé “La Argentina”:

A seguinte representación tivo lugar o 25 de Maio de 1925 no Trianon Lirique de París e foi obra de Antonia.

Coral Casablanca22

Firmas

Mercé, que coreografió a obra, Gustavo Bacarisas se encargou do vestiario e da escenografía e Falla dirixiu persoalmente a orquestra.

La Argentina achegou á obra de Falla o uso de todo o espazo escénico.

Encarnación López “La Argentinita”

A seguinte en representar a obra de Falla foi Encarnación López La Argentinita.

Estreouna o 10 de Xuño de 1933 no Teatro Falla de Cádiz e o 15 levábaa ao Teatro Español de Madrid. A música correu a cargo da Orquestra Bética de Cámara, dirixida por Ernesto Halffter.

Laura de Santelmo

Ese mesmo ano, 1933, monta tamén El amor brujo Laura de Santelmo, por encarga do gran Teatro do Liceo de Barcelona.

A partitura do mestre Falla interpretouna a Orquestra do Liceo, dirixida por Juan Lamote de Grignon e contou coa colaboración de Concepción Callao e de Miguel Borrull, como guitarra flamenca.

Vicente Escudero

En 1935, Vicente Escudero monta tamén El amor brujo no Radio City Music Hall de Nova Iorke. Seguiu montando a obra de Falla os anos seguintes: en París, Barcelona, Madrid...

Carmen Amaya

Na década dos 40, báilao Carmen Amaya o 12 de Xaneiro de 1942, no Carnegie Hall de Nova Iorke, e vólveo representar en 1943, acompañada pola Orquestra Sinfónica de Los Ángeles, dirixida por Manuel García Matos.

Antonio

Na década seguinte, montaríao Antonio, estreándoo en 1955 no Teatro Saville de Londres e presentándoo despois no Teatro dos Campos Elisios de París e na Scala de Milán. E en 1964 no gran Liceo de Barcelona.

Antonio Gades

Xa en tempos máis recentes, as montaxes máis destacadas foron os de Antonio Gades e de Mario Maya. Gades o coreografía por primeira vez en 1962 para a Scala de Milán. En 1969 volve montala para a Ópera de Chicago. E en 1985 a roda baixo a dirección de Carlos Saura con Cristina Hoyos (Candea) e Juan Antonio Jiménez (José).

Mario Maya

Monta a obra de Falla por encarga do Festival de Venecia e estréaa en 1987 no Teatro da Fenice. Logo vólvea montar coa súa compañía e preséntaa en Córdoba en 1992.

FUNDACIÓN ARQUIVO “MANUEL DE FALLA” EN GRANADA

Pouco despois de rematada a Guerra Civil, no outono de 1939, Manuel de Falla deixa Granada con destino a Arxentina. No carmen da Antequeruela Alta quedan as súas pertenzas: todo, especialmente os recordos de Granada, lévao Don Manuel na súa memoria.

Grazas ao coidado dos seus amigos, este patrimonio

conservarase en conventos e casas particulares ata que, morta Falla en 1946, o seu irmán Germán comeza a reunir en Cádiz os documentos relacionados co músico e os que a súa irmá María del Carmen trae de Arxentina. Os seus restos foron trasladados a Cádiz e enterrados na cripta da catedral.

En 1961, iniciados os contactos co daquela Alcalde de Granada, Manuel Sola, recóllense o resto de documentos e libros, que son trasladados a Madrid.

En 1962, con motivo de organizarse no Mosteiro de San Jerónimo unha exposición con crítico musical Enrique os obxectos e documentos máis representativos que pertenceron ao compositor, o arquitecto José María García de Paredes e o Franco reúnen en Madrid todos os fondos, dando un primeiro paso para o seu ordenamento. A partir de entón, e baixo o coidado de Isabel de Falla, constitúese en Madrid a base do actual Arquivo e inícianse as xestións para a súa definitiva instalación en Granada.

En 1965 ábrese como museo a casa que habitou Manuel de Falla, e en 1978 inaugúrase o Centro Cultural Manuel de Falla onde xa estaba prevista a situación do Arquivo. O proxecto de traslado foi impulsado polo equipo municipal encabezado polo Alcalde, Antonio Jara, e o Concelleiro de Cultura, José Miguel Castillo, que o apoiaron activamente.

En 1988 deuse un paso decisivo coa creación da Fundación Arquivo Manuel en depósito á cidade de Falla que acordou ofrecer todo o seu fondo documental. Este importante acordo institucional viuse ampliado coa incorporación do Ministerio de Educación e Cultura, a Consellaría de Cultura da Xunta de Andalucía e a Universidade de Granada.

En marzo de 1991, o Arquivo Manuel de Falla abriu as súas portas en Granada, a cidade que o compositor elixiu para vivir os seus anos de madureza.

Manuel de Falla encóntrase enterrado na catedral de Cádiz, a súa cidade natal.

Bibliografía:

“Manuel de Falla vida y obra” .......................................................................................... Federico Sopeña.

Turner Libros.S.A. 1.988

“Manuel García Matos: mi vida, mi obra y mis recuerdos” ....................... Juan Portillo García

Servicio Municipal de Publicaciones, Ayuntamiento Alcalá de Guadaira (Sevilla)

“El Cante Flamenco”............................................................................................José Martínez Hernández.

Colección de Flamenco Almuzara

“Teoría Musical del Flamenco” ............................................................................................. Lola Fernández

Edición Acordes Concert, 2.004

“El Baile Flamenco” ................................................................................José Luis Navarro y Eulalia Pablo

Colección de Flamenco Almuzara

“Historia de la Música Andaluza” .....................................................................Antonio Martín Moreno

Editoriales Andaluzas Unidas, S.A.

“El fl amenco en la música nacionalista: Falla y Albéniz” .......................... Artículo de la revista

Música y Educación, nº 65. Madrid.

Manuel de Falla

Coral Casablanca 23