responsabilízate e controla os riscos do teu traballo...

Seguridade Laboral

Responsabilízate e Controla os Riscos do teu traballo. Integración da Prevención no Sector do Cerramento

2015

Responsabilízate e controla os riscos do

teu traballo. Integración da Prevención

no Sector do Cerramento

Elaborado por AECALPO (Asociación de Empresas do Cerramento de Galicia) en

colaboración con KAEME CONSULTORÍA Y PREVENCIÓN, S.L. e financiado pola

CONSELLERÍA DE TRABALLO E BENESTAR da XUNTA DE GALICA.

Reservados todos os dereitos desta edición para AECALPO - Asociación de Empresas do Cerramento

de Galicia.

Depósito Legal: PO 593-2015

Data de Solicitude: 20/10/2015

Entidade: AECALPO - Asociación de Empresas do Cerramento de Galicia

Autor: Kaeme Consultoría y Prevención, S.L.

Editor: AECALPO - Asociación de Empresas do Cerramento de Galicia

Maquetación: Kaeme Consultoría y Prevención, S.L.

Queda rigorosamente prohibida calquera forma de reprodución, distribución, comunicación

pública ou transformación total ou parcial desta obra, sen permiso escrito do titular dos dereitos de

explotación.

Agradecementos:

A tódolos membros de AECALPO polo interese mostrado no proxecto

que presentamos. En especial a Armando Luis Mathieu Cuña, xerente

da Asociación, polo seu esforzo inagotable durante estes últimos 19

anos. Polo seu traballo, constancia e dedicación, por ir tralas

oportunidades sen temer os cambios, por ser o motor desta

agrupación, por ser o elemento diferenciado que fixo desta asociación

un referente no sector do Cerramento en Galicia e España.

Dicía un importante empresario holandés, que as empresas exitosas

do futuro serán aquelas que decidan aliñar os valores da empresa cos

valores persoais dos seus empregados.

Grazas Armando por facernos ver o bosque a pesar das árbores.

Índice

PRÓLOGO _____________________________________________________________ 9

INTRODUCIÓN ________________________________________________________ 11

Obxectivos de Aecalpo _________________________________________________ 13

Traballo e riscos asociados ó sector do cerramento _________________________ 17

CENTROS DE TRABALLO. INSTALACIÓNS DA EMPRESA __________________________ 19

FERRAMENTAS MANUAIS __________________________________________________ 21

MAQUINARIA DE FABRICACIÓN _____________________________________________ 22

INSTALACIÓN E MONTAXE EN OBRA _________________________________________ 24

Situación actual da xestión da prevención nas empresas do Cerramento _______ 27

Implantación dunha Cultura Preventiva ___________________________________ 51

Integración da Xestión preventiva ________________________________________ 57

INTEGRACIÓN DA PREVENCIÓN NA EMPRESA _________________________________ 61

A INTEGRACIÓN PREVENTIVA COMO OBXECTIVO NAS PEQUENAS EMPRESAS ______ 66

XESTIÓN PREVENTIVA A TRAVÉS DE ENTIDADES EXTERNAS ______________________ 68

VALORACIÓN DA EFECTIVIDADE DA INTEGRACIÓN _____________________________ 70

Actuacións dirixidas á consecución da integración __________________________ 71

Xestión documental para a integración ___________________________________ 77

SISTEMA DE PREVENCIÓN __________________________________________________ 79

PLAN DE PREVENCIÓN DE RISCOS ___________________________________________ 81

PLANIFICACIÓN PREVENTIVA _______________________________________________ 84

AVALIACIÓN DA PREVENCIÓN ______________________________________________ 85

Ferramentas básicas de integración ______________________________________ 87

PARTICIPACIÓN DO PERSOAL _______________________________________________ 89

COMUNICACIÓN _________________________________________________________ 91

A INFORMACIÓN E A FORMACIÓN EN MATERIA PREVENTIVA ____________________ 92

A VIXILANCIA DA SAÚDE E A SATISFACCIÓN LABORAL __________________________ 96

A Rendibilidade Social e Económica da Integración Preventiva ________________ 99

Organización da prevención da empresa _________________________________ 105

O Servizo de Prevención Mancomunado como organización preventiva para o

Sector do Cerramento ________________________________________________ 113

Responsabilízate e controla os riscos do teu traballo

9

PRÓLOGO

AECALPO, Asociación de Empresas do Cerramento de Galicia é unha agrupación

empresarial sen ánimo de lucro que nace da decisión dun conxunto de

empresarios de dotar ao sector dun órgano representativo.

Fúndase un 14 de Setembro de 1996 con carácter provincial como Asociación de

Empresarios de Carpinterías do Aluminio da provincia de Pontevedra. A partires da

modificación estatutaria producida no mes de Xullo do ano 2004 transfórmase en

entidade con ámbito autonómico coa actual denominación de AECALPO

Asociación de Empresas do Cerramento de Galicia, acollendo no seu seo, ademais

da actividade de carpintería de aluminio, as de carpintería de pvc, aceiro inoxidable

e ferro; instalación de persianas e vidro; e fabricantes e instaladores de portas

automáticas, así como actividades asimiladas ás anteriores.

A nosa asociación confórmase como o único interlocutor en Galicia do sector

empresarial que representa, baseado na calidade e cantidade dos seus servizos e

actividades, tanto formativas como informativas.

Ademais, AECALPO Asociación de Empresas do Cerramento de Galicia é membro

de pleno dereito da Asociación Española de Fabricantes de Fachadas Lixeiras e

Xanelas (ASEFAVE), da que na actualidade forma parte da súa Xunta Directiva

ostentando unha Vocalía dende o ano 2008.

Os fins que persegue AECALPO, Asociación de Empresas do Cerramento de Galicia,

defínense claramente nos seus Estatutos Sociais:

• A promoción e defensa dos valores profesionais, sociais e humanos do

empresario ante actuacións propias en defensa da empresa.

Integración da Prevención no Sector do Cerramento

10

Entre as funcións que os propios Estatutos Sociais encomendan encóntranse:

• Fomentar a formación profesional, empresarial e social, con especial interese en

todo o relacionado á Prevención de Riscos Laborais.

É no desenvolvemento deste punto, que en febreiro de 2015 constitúese dentro

do seo da asociación un SERVIZO DE PREVENCIÓN MANCOMUNADO EN

PREVENCIÓN DE RISCOS LABORAIS cuxo obxectivo preciso enmárcase en xerar nas

empresas unha cultura de prevención de riscos e non tanto unha obriga imposta

polas administracións.

É evidente que cando se fala de Prevención de Riscos Laborais estamos a falar de

prevención de accidentes (que é a mellor maneira de evitalos), de lesións graves,

feridas, amputacións, invalideces e, en casos extremos, falecementos.

Algo demasiado serio como para liquidalo cun par de charlas e uns papeis.

Faise necesario, por tanto, que tanto empresario como traballador sexan

conscientes, por unha banda, de que evitar accidentes leva unha mellora da saúde

dos seus traballadores, -co que se verá aumentado o seu rendemento e por tanto

os beneficios empresariais- e polo outro, de que os equipos de traballo non son un

problema á hora de traballar senón un salvoconduto que permite seguir en activo.

Por último, ao amparo da última reforma legal que desenvolve a prevención de

riscos é cando se puido, co decidido apoio da nosa administración autonómica,

facer realidade a nosa antiga aspiración de crear un servizo mancomunado de

prevención xa que estivemos sempre convencidos de que precisamente este é o

mellor medio para integrar dentro das empresas todos os aspectos relacionados

cos riscos laborais.

Só empezamos un longo camiño,...


11

INTRODUCIÓN

A mellora continua do estado de seguridade e saúde laboral é un dos requisitos

que a prevención debe cumprir para considerarse eficaz.

É unha realidade que toda actividade laboral leva riscos para os traballadores, os

cales poden ser leves, graves, moi graves, e ata mortais, sobre todo nunha

actividade como a que nos ocupa, o Metal que traballa fundamentalmente en

obras de Construción.

Na actualidade, prodúcense de forma habitual accidentes os cales son publicados

polos medios de comunicación, e teñen resultados fatais.

Esta realidade supón que debemos regular e vixiar as condicións de seguridade e

saúde na que debe desenvolverse a actividade laboral no noso sector.

A pesar dos esforzos levados a cabo pola Autoridade Laboral, a través da entrada

en vigor de numerosa normativa en materia de prevención de riscos laborais, e a

pesar de que dende numerosas institucións e a través dos axentes sociais está a

traballarse para que este marco lexislativo derive nunha xestión eficaz da

seguridade e saúde nas empresas, os obxectivos de redución de accidentes non se

cumpriron na súa totalidade.

Sen dúbida a vixilancia do cumprimento destas regulamentacións creadas,

mediante entidades dedicadas á inspección destas condicións de seguridade e

saúde que se cumpren na actividade produtiva, está a especializarse cada vez máis,

volvéndose máis esixente coas empresas en materia de Seguridade Laboral.


12

Estes datos negativos son unha motivación que multiplican o esforzo de AECALPO

para seguir traballando como axente impulsor e divulgador entre todos os seus

asociados e empresas do sector, difundindo e favorecendo a posta en práctica de

ferramentas que melloren as condicións de traballo en materia de seguridade e

saúde, servindo como elemento de consulta para todos os empresarios que queren

integrar un plan de prevención de riscos laborais nas empresas.

Obxectivos de Aecalpo


15

OBXECTIVOS DE AECALPO

Dende AECALPO - Asociación de Empresas do Cerramento de Galicia, entendemos

esta publicación como un elemento de participación de todas as pezas que

compoñen o noso tecido empresarial, co obxectivo fundamental de controlar os

riscos inherentes a unha actividade perigosa como é o Metal que realiza as súas

actuacións en obras de Construción, para deste xeito reducir a sinestralidade

laboral no noso sector.

Cremos que a mellor maneira de reducir esta accidentalidade, é promovendo unha

cultura preventiva entre as empresas. Con todo, non podemos empezar a casa

polo tellado, e é que para promover algo, primeiro debe existir.

Non poderemos afianzar unha cultura preventiva cando o empresariado non é

consciente da importancia e a necesidade de incluír nos seus procesos de traballo,

uns procedementos que manteñan unhas condicións de traballo seguras.

A partir de aquí, e tendo claro que o punto de partida é a integración da

prevención no proceso produtivo, poñémonos en marcha.

Este documento denominado RESPONSABILÍZATE E CONTROLA OS RISCOS DO TEU

TRABALLO. INTEGRACIÓN DA PREVENCIÓN NO SECTOR DO CERRAMENTO DE

GALICIA, pretende ser unha ferramenta específica que guíe e posibilite a

integración da xestión da empresa nas empresas do cerramento de Galicia.

Dende AECALPO queremos poñer, a disposición dos empresarios asociados, un

documento que os guíe, de forma sinxela, para garantir a seguridade dos

traballadores en todos os aspectos relacionados co traballo.

Integración da Prevención no Sector de Cerramento

16

Esta publicación pretende dirixir e facilitar ao empresario as ferramentas para

conseguir a integración da prevención na estrutura organizativa das empresas do

sector do Cerramento, sempre tendo en conta as dificultades e peculiaridades das

empresas deste sector, que como indicabamos anteriormente, dispón dunha

estrutura precaria e unha cultura preventiva case inexistente.

Traballo e riscos asociados ó sector do cerramento


19

TRABALLO E RISCOS ASOCIADOS Ó SECTOR

DO CERRAMENTO

O sector do Cerramento engloba empresas fabricantes e instaladoras das diversas

opcións que o mercado oferta á hora de finalizar a construción das distintas

edificacións.

Por exemplo empresas fabricantes de ventás, persianas, ventás de tellados,

fachadas lixeiras, portas peonís exteriores, portas industriais, comerciais e de

garaxes, manuais ou automáticas, fabricados nos seus distintos e habituais

materiais, como son o aluminio, o pvc, aceiro, ferro,… polo que podemos falar

dun sector amplío, pero claramente definido e que como vimos contan cun gran

número de traballadores incluídos nel.

Por todo iso podemos facer unha diferenciación clara das distintas fases principais

no traballo neste sector, unha primeira parte denominada como de “fabricación”

onde nos atopamos cunha utilización continuada de maquinaria e ferramentas

manuais, e unha segunda parte denominada como de “instalación e montaxe” dos

produtos fabricados en taller.

CENTROS DE TRABALLO. INSTALACIÓNS DA EMPRESA

Dende AECALPO a través das distintas publicacións analizáronse tódalas máquinas

e ferramentas de uso habitual no sector, identificando os riscos derivados do seu

manexo. En base a estes riscos prescríbense unha serie de métodos de traballo,

medidas preventivas e equipos de protección para que estas situacións de perigo

sexan eliminadas ou reducidas.


20

Como punto de partida é esencial manter a orde e a limpeza xeral do taller ou

fábrica, especialmente nas zonas de traballo con maquinaria, que permanecerán

libres de obstáculos, manchas de aceite, e outras fontes de perigo.

Establecer adecuadamente zonas de almacenaxe de material, ferramentas,

residuos, zonas de operación de maquinaria e vías de circulación para que non

existan interferencias entre as distintas actividades. Ademais é importante evitar a

acumulación de elementos combustibles nas proximidades.

Os traballadores deberán vestir roupa de traballo axeitada, evitando as prendas

frouxas así como cadeas, pulseiras, garabatas ou outras prendas colgantes.

Tampouco levarán pelo ou barba longa sen recoller. Empregarán os Equipos de

Protección Individual necesarios para cada máquina.


21

FERRAMENTAS MANUAIS

As ferramentas manuais, son comúns a todas as subactividades neste sector, pero

destaca o seu uso durante as labores de fabricación, montaxe e instalación dos

produtos fabricados na industria.

O Real Decreto 1215/1997 recolle as condicións que deben cumprir as ferramentas

manuais para manter un control dos riscos que xera o uso destas.

A gran variedade de ferramentas e en moitos casos a súa versatilidade de función

fai que estas se utilicen de maneira inadecuada, xa sexa pola forma na que se

empregan, ou pola función á que se dedican, xerando con elo moitas e variadas

situación de risco, que en moitas ocasións chegan a materializarse en accidentes.

A aparente simpleza do seu funcionamento provoca unha sensación de falsa

seguridade o que unido ó exceso de confianza fronte ós riscos orixinados durante

o seu manexo, provoca gran número de accidentes.

É certo que os accidentes con ferramentas manuais solen menosprezarse por

consideralos pouco importantes no seu número e na súa gravidade, pero a análise

dos accidentes provocados por estes equipos de traballo poñen de manifesto que

nin o número de accidentes é tan pequeno nin a gravidade tan baixa.


22

MAQUINARIA DE FABRICACIÓN

Un dos principais equipos de traballo empregados no sector do cerramento,

entendendo como tal tanto a fabricación e instalación de carpinterías metálicas ou

de PVC, como persianas, portais e automatismos, defensas, sistema de fachada e

todo tipo de remates e elementos singulares que se incorporan na envolvente ou

particións das edificacións, son maquinarias como a serra tronzadora, a serra de

cinta, a retestadora, os tróqueles, a plegadora, etc.

Os operadores da maquinaria deben estar formados e informados acerca do

correcto manexo da mesma, os riscos que supón, o seu uso e as medidas

preventivas a aplicar.

Respecto ó deseño das máquinas, deben cumprir a normativa de equipos de

traballo e os seus mandos estarán concibidos de forma que non sexan accionados

involuntariamente, dispoñendo dun dispositivo de parada de emerxencia.


23

O seu circuíto eléctrico estará conectado a terra, disporá dun interruptor

diferencial conforme as especificacións da máquina e realizarase un mantemento

preventivo de toda a maquinaria por parte de persoal cualificado.

Os traballadores deben comprobar o correcto estado da máquina e os seus

elementos de protección antes de utilizala, comunicándolle ós seus superiores

calquera alteración detectada.

En xeral, antes de calquera operación de mecanizado deberá verificarse a correcta

posición das proteccións en caso de que estas non sexan automáticas,e a correcta

suxeición da peza a transformar. As operacións de comprobación, medición, e

axuste das pezas realizaranse coa máquina parada.

Os equipos de traballo empregaranse unicamente nas operacións para as que

foron deseñados, respectando os límites de uso e seguindo as recomendacións do

fabricante.


24

INSTALACIÓN E MONTAXE EN OBRA

Unha das fases máis importantes para as empresas

do cerramento é o momento da instalación e

montaxe dos produtos elaborados en fábrica.

Nesta fase do traballo a utilización de maquinaria e

ferramentas específicas para esa fase de traballo, o

uso de sustancias químicas para o acabado, o uso de

medios auxiliares para a instalación dos produtos en

altura, as condicións de traballo cambiantes

dependendo do lugar de instalación, e o uso de

equipos individuais e colectivos de traballo específicos

para os traballos de montaxe, son operacións que debemos avaliar co obxectivo de

identificar os riscos e poder establecer as medidas preventivas necesarias para que

os traballadores realicen estes traballos de forma segura.

Unha das características máis relevantes do traballo de montaxe e instalación de

cerramento nas obras, é a necesidade de traballar en altura, é dicir, nunha posición

que presenta desnivel respecto das zonas en proximidade e que provoca a

posibilidade de caída.


25

A condición é a existencia de diferentes niveis e alturas nas que o traballador

desenrola a súa actividade ou no desprazamento polo lugar de traballo para

acceder ó punto de traballo durante a montaxe de ventás, fachadas, galerías,…

Esta diferenza de alturas pódese desenrolar durante a instalación dos diferentes

produtos específicos do cerramento, xa que é necesario a utilización de escadas,

andamios, plataformas fixas, plataformas móbiles de traballo, (de altura fixa e

variable) e outras instalacións provisionais.

Debemos ter en conta os medios utilizados para o acceso a estas alturas, o uso de

equipos de protección individual como o arnés ou de equipos de protección

individual como redes, barandillas, etc., dependendo da fase na que se encontra a

obra.

As caídas dende os

andamios e plataformas de

traballo, as caídas debidas

ó ascenso e descenso das

escadas, por exemplo

portando cargas, por

apoios inestables ou por

encontrarse estes equipos

de traballo en mal estado,

así como os golpes por

caídas de materiais durante o uso das mesmas, son claros exemplos de situacións

de riscos e accidentes que por desgraza ocorren con moita asiduidade, polo que a

eliminación e redución dos riscos dependerá fundamentalmente das medidas de

control e procedementos de traballo que se leven a cabo, procedementos que

queremos incluír neste manual de traballo seguro.


26

O control dos riscos de caída de altura a través do uso de proteccións colectivas

como barandillas, cobre-hocos, redes de seguridade, uso de sinalización, así como

o uso de equipos de protección individual como arnés anticaída e suxeición,

elementos de amarre, puntos de anclaxe, etc., son punto de estudo nesta materia.

Ademais deben terse en conta a realización de traballos en espazos confinados xa

que son lugares de traballo con accesos limitados, ventilación natural desfavorable,

con dimensións reducidas onde poden acumularse contaminantes químicos e pode

existir deficiencia de oxíxeno, polo que son considerados lugares de traballo moi

perigosos.

Situación actual da xestión da

prevención nas empresas do

Cerramento


29

SITUACIÓN ACTUAL DA XESTIÓN DA

PREVENCIÓN NAS EMPRESAS DO

CERRAMENTO.

En virtude da responsabilidade asumida cara o sector en Galicia, AECALPO mantén

un constante interese no coñecemento da situación actual da Prevención de riscos

laborais no sector do Cerramento en Galicia.

De forma constante e mediante a colaboración de empresas asociadas e entidades

especializadas colaboradoras, realízanse de forma habitual estudos, a través dos

que analizando os resultados obtidos, podemos establecer que a situación actual

da prevención de riscos dentro do sector do Cerramento é a seguinte:

Coñécese a existencia dunha Lexislación en Prevención de Riscos

Laborais.

Unha parte importante das empresas do sector

teñen coñecemento da normativa existente en

materia de Prevención de Riscos Laborais, non

obstante, atopámonos con que teñen un

coñecemento escaso do seu contido, aínda que

saben que existen unha serie de obrigas que hai

que cumprir.


30

Organización preventiva

Existe un coñecemento, por parte das empresas do sector do Cerramento, das

obrigas preventivas e existe un interese no cumprimento da lexislación aplicable en

materia de Prevención de Riscos Laborais. Consideramos, segundo os resultados

dos estudos, que son escasas as empresas que non xestionan a prevención de

riscos laborais estando obrigadas a elo.

Se analizamos os nosos datos, das modalidades de xestión da prevención elixidas

polas empresas do sector, 9 de cada 10 empresas, a xestionan a través de

entidades externas, como son os Servizos de Prevención Alleo.

A falta de tempo para poder asumir persoalmente a xestión preventiva da

empresa, a falta de formación necesaria e a comodidade do empresario, son os

principais motivos que derivan nesta decisión.

Entendemos dende AECALPO que é unha medida que demostra a falta de

concienciación das empresas, a falta de formación dos empresarios e sobre todo a

falta de tempo e dedicación á xestión preventiva, demostrando claramente que a

prevención de riscos laborais non se encontra entre as prioridades da actividade

diaria da empresa.


31

A conclusión que deriva desta situación é que as empresas que non xestionan a

prevención de riscos non están a ofrecer aos seus traballadores unhas condicións

axeitadas de seguridade e saúde no seu traballo, e polo tanto teñen máis

posibilidades de que se produzan accidentes, incidentes ou enfermidades froito da

actividade laboral. En moitos casos a delegación das obrigas da xestión preventiva

cara unha entidade externa, como son os Servizos de Prevención Alleos,

desencadea en que non se obteñan os resultados necesarios no ámbito da

Prevención de Riscos Laborais dentro da empresa.

Ademais, nos casos nos que a empresa contrata unha entidade externa para a

xestión da prevención, erroneamente considera que non hai nada máis que facer, e

que cumpren totalmente coas súas responsabilidades, cando realmente están

eludindo estas.

Co obxecto de non aumentar os custos, os Servizos de Prevención Alleos só

realizan, na maior parte dos casos, unha breve visita ó ano, o que non responde en

absoluto coas necesidades das empresas. De feito, nalgúns aspectos preventivos

obsérvase bastante desinterese por parte destas entidades. De feito os Servizos de

Prevención Alleos non ofrecen a formación e información necesaria para que a

empresa integre a xestión da Prevención na estrutura da empresa.

Pero non debemos cargar unicamente contra estas entidades mercantís xa que en

moitos casos son os propios empresarios os que non colaboran co Servizos de

Prevención Alleos para implementar o Plan de Seguridade na empresa.

Un dos datos máis sorprendentes que podemos comprobar é a existencia de

deficiencias graves en materia de seguridade nalgunhas empresas, e a situación de

descoñecemento no que conviven.


32

Neste sentido parece probable que o Servizo de Prevención Alleo non realiza o seu

traballo correctamente, e non informa ós clientes das obrigas existentes e das

responsabilidades que a empresa debe asumir, a pesares de ter contratado este

servizo cunha, a priori, empresa especializada neste campo.

Estas deficiencias atopadas son reflexo da perdida de servizos ofrecidos polos

Servizos de Prevención Alleos como consecuencia da baixada de prezos existente

no mercado, e que estas entidades ofrecen ós seus clientes para seren os elixidos

para a xestión da prevención. Esa baixada de prezos que supón,

irremediablemente, una perdida de servizos, non son identificados polos

empresarios xa que estes descoñecen en profundidade os traballos que deberían ir

incluídos no contrato firmado co Servizo de Prevención Alleo.

Sen embargo noutros casos, os Servizos de Prevención Alleos realizan o seu labor

correctamente, informando ó empresario das responsabilidades, e este non ten en

conta as avaliacións nin os informes presentados e polo tanto non toma as

medidas oportunas.


33

Existe cumprimento formal coa documentación pero na práctica non

se practica a xestión da prevención de riscos.

Algúns dos datos máis salientables encontrados nas nosas análises, son por

exemplo que se elabora unha Planificación da acción preventiva na maior parte das

empresas pero non se realiza o seu seguimento.

É un novo exemplo da rixidez documental existente onde unicamente se busca o

cumprimento legal de ter un plan de prevención, e onde realmente non se ten

como obxectivo principal a integración destes procedementos no día a día da

empresa.

A tenencia dos documentos, que forman parte do Plan de prevención pertencente

ó sistema preventivo das empresas, é importante pero o é máis que se difundan

estes, e que por exemplo a Avaliación de Riscos Laborais sirva para algo, e se

converta nunha ferramenta clave para a loita contra os riscos do traballo.

É necesario que as accións preventivas propostas se leven a cabo e non queden

esquecidas nun caixón, chegando a todos os traballadores, nun exercicio de

prevención real ante a posibilidade de que se produzan accidentes.

Non debemos ser pesimistas xa que certamente, pouco a pouco, as empresas

comezan a entender os beneficios de xestionar a prevención correctamente e

proporcionar un ambiente de traballo axeitado para a Seguridade e Saúde dos

traballadores.

Esta idea é a que se quere transmitir dende AECALPO.


34

Plan de prevención

Segundo os datos obtidos a través dos estudos realizados, parece que dende as

empresas cumpren lixeiramente coa obriga de difusión da información en materia

de Prevención de Riscos Laborais aos traballadores.

Parte das empresas cumpren con esta responsabilidade, xa que os traballadores

teñen coñecemento das accións que se levan a cabo na empresa. Isto débese, en

moitos casos a que son empresas moi pequenas, tanto no referente ó tamaño do

establecemento coma en número de traballadores. A estrutura limitada da

empresa neste caso favorece esta comunicación.

A documentación elabórase na maioría das veces por persoal externo á empresa

sen a participación dos membros desta, o que repercute na eficiencia do

expediente.

Non obstante, un Plan de Prevención realizado por un servizo externo é tan só un

documento formal de intencións que non reflicte a realidade da empresa, onde a

empresa ten que asumir a responsabilidade de levalo a cabo modificando todos os

procedementos que non cumpran cos obxectivos establecidos.

Na maioría dos casos a non implicación por parte do empresario, xunto coa falta

de información por parte do Servizo de Prevención Alleo, tradúcese na falta de

difusión deste.

Se non se difunden os obxectivos e non se fai partícipe aos traballadores será difícil

chegar ao propósito final que consiste en detectar os riscos e eliminalos, ou polo

menos controlalos.


35

Formación e información

Polo xeral, a información que se ofrece ás empresas son folletos e manuais

descritivos dos riscos no posto de traballo, detectándose que en moitas ocasións

non son entregados aos traballadores.

No caso de que efectivamente cheguen a mans dos operarios, non se fai ningún

tipo de control de que sexan ollados por eles, polo que normalmente non cumpren

co seu propósito. Non obstante realizase formación axeitada para os traballadores

con clases presenciais pero trátase dunha gran minoría. Ademais, con frecuencia

os contidos dos cursos son escasos e nada prácticos, centrándose soamente no

aspecto teórico.

Comprobamos que o habitual é que os operarios realicen unha formación na

modalidade de distancia, na que se entrega un manual ou libro ao traballador

para que o visualice, e posteriormente realice un exame.


36

O resultado deste tipo de formación é pouco satisfactorio xa que este aprendizaxe

non resulta efectivo, xa que o traballador, ben porque non recibe o material ou

ben porque non o visualiza non acada os coñecementos perseguidos.

Hai outra situación a ter en conta, é o caso de traballadores estranxeiros que non

coñecen o noso idioma, xa que o empresario non lle entrega a documentación no

idioma do traballador polo que a formación non chega a ser efectiva.

É indispensable que entre as exixencias que as empresas deben cumprir para

traballar neste sector, se encontre que os traballadores posúan unha formación e

información preventiva. Esta obriga é unha ferramenta moi firme para garantir o

cumprimento desta necesidade, polo que podemos sinalar que unicamente unha

moi baixa porcentaxe de empresas obrigadas a xestionar a prevención non cumpre

con este requirimento de formación e información dos traballadores aínda que

non sexa nas mellores condicións.


37

Medidas de Emerxencia

Analizando os datos obtidos, 6 de cada 10 empresas do sector non teñen

implantado un Plan de Emerxencia. Teñen establecidas unhas precarias medidas de

actuación en caso de emerxencia no centro de traballo e polo tanto non están a

cumprir coa lexislación vixente.

Esta situación supón que moitas empresas non están preparadas para soportar

unha situación de risco e unha posible evacuación de emerxencia, o que podería

agravar as consecuencias en caso de urxencias no centro de traballo.

As empresas que teñen elaborado este Plan de Emerxencia, habitualmente

xestionan a súa prevención a través dun Servizo de Prevención Alleo, que polo

xeral, establece unhas medidas de actuación en caso de emerxencia, catalogadas

como xenéricas a outras empresas do sector, polo que non son consideradas

medidas adaptadas a cada centro de

traballo.

Non obstante case na totalidade de

empresas do sector tense implantado

algún tipo de medida de emerxencia,

como por exemplo a colocación no

centro de traballo de extintores e

sinalizacións.

A curiosidade neste apartado xorde cando comprobamos que moitas empresas

posúen, nas instalacións, sinalización de emerxencia e evacuación nas saídas, froito

fundamentalmente dos requirimentos regulamentarios no momento de solicitar

unha licenza de actividade.


38

Algúns dos resultados obtidos neste apartado son realmente clarificadores, xa que

en gran medida, as empresas teñen nos seus centros de traballo sinalizada a saída

principal e dispoñen de luces de emerxencia. Contan con sinalización dos medios

de extinción de incendios. Os cadros eléctricos encóntranse sen sinalizar no 15%

dos centros de traballo.

Consideramos que os datos son

positivos neste aspecto, xa que

podemos declarar que existen

unicamente lixeiras deficiencias en

elementos e sinalización de emerxencia.

A parte negativa encontrouse nos centros de traballo máis antigos e pequenos.

Algunhas empresas adaptáronse ás condicións que debe ter un local, e instalaron

luces de emerxencia, sinalización, extintores, etc., pero noutros casos non se

adaptaron á normativa de seguridade mínima, e executan a súa actividade sen

realizar ningunha actuación que garanta o nivel de seguridade necesariamente

esixido.

Moitos empresarios coñecen as normativas de aplicación, saben da existencia de

medidas de seguridade ante emerxencias, e a diferenza doutros sectores non

antepoñen as condicións estéticas as condicións de seguridade.


39

Cumprimento da Vixilancia da Saúde.

Case a totalidade das empresas do sector realizan os controis médicos periódicos e

específicos necesarios. Independentemente de que as revisións médicas supoñen

un custo para a empresa, estes recoñecementos médicos se realizan de forma

habitual dada a obrigatoriedade existente no sector do Metal.


40

Investigación de accidentes

A pesar da lóxica necesidade de buscar e eliminar as causas que producen os

accidentes, 3 de cada 10 empresas non realiza a obrigatoria e necesaria

investigación do accidente unha vez que se produce.

Este dato é un claro exemplo da falta de cultura preventiva existente no sector, xa

que se entende a investigación dos accidentes como un medio para depurar

responsabilidades e sinalar culpabilidades. Sen embargo os empresarios non son

conscientes da importancia deste tipo de actuacións cuxo obxectivo principal é

coñecer as causas que derivaron neste incidente, e así poder tomar as medidas

necesarias para que non se volva a dar esta situación. Nestes casos nunca poderán

descubrir por qué se produciu o suceso e así implantar os medios para que non

volva suceder.

As entidades que realizan a investigación de accidentes correspóndense

principalmente con empresas que xestionan a prevención mediante un Servizo de

Prevención Alleo. Na maior parte destes casos a investigación de accidentes é

realizada por esta empresa externa. Polo menos indica que a empresa procura

realizar os estudos necesarios para buscar e coñecer as causas do accidente, e así

establecer os medios pertinentes para que non volva a acontecer.

Ó non existir un protocolo de investigación

de accidentes ou directamente ó non poñelo

en marcha, queda a dúbida de se se

rexistraron correctamente os accidentes e

incidentes producidos.


41

Orde e limpeza

Tras o estudo sectorial levado a cabo, coñecemos que case a totalidade das

empresas contan, no seu centro de traballo, con zonas de paso completamente

libres de obstáculos, de tal maneira que garanta un bo nivel de prevención ante os

riscos derivados desta situación, como por exemplo son as caídas ó mesmo nivel e

os golpes contra obxectos inmóbiles.

Resulta bastante sinxelo e barato garantir

un nivel preventivo correcto.

Trátase de facer un deseño correcto das

instalacións, diferenciando zonas de paso

das zonas de almacenamento e das de

traballo, mantendo correctamente

sinaladas estas localizacións.

É necesario manter a orde e evitar a

acumulación de obxectos en zonas non

establecidas para elo, e que ademais na

maior parte dos casos, dificultan o tránsito

e o traballo dos operarios. Non acontece o

mesmo coa anchura dos corredores, que

requiriría unha reforma do local e un

investimento importante.

Con respecto ao chan, se encontran en boas condicións de seguridade, de

mantemento e son adecuados ás actividades que sobre este se desempeñan.


42

Medidas preventivas nas actividades de manipulación de produtos

químicos.

Neste sector onde se produce unha continuada manipulación de produtos

químicos, conclúese que existe un lixeiro incumprimento, xa que a pesar de dispor

das fichas de seguridade destes produtos considerados como perigosos, a inmensa

maioría non ten a disposición dos traballadores esta información, que

consideramos fundamental para coñecer as características de uso destas sustancias

ou preparados.

Cando se comenta a necesidade e obriga de dispoñer das fichas de seguridade dos

produtos químicos utilizados, dende a empresa se recibe unha resposta moi

común que é "non tiña nin idea". Detéctase entón unha clara falta de formación e

información. No caso das empresas que teñen contratado un Servizo de

Prevención Alleo, que é o especialista en materia de Prevención de Riscos Laborais,

divisamos un incumprimento nas súas labores, xa que deben advertir á empresa

sobre as deficiencias nesta materia.

Respecto ó almacenamento deste produtos, consideramos que o mesmo non se fai

correctamente xa que efectivamente se almacenan en lugares cerrados e fora do

alcance persoas alleas, pero non se cumpre coa necesidade de recoñecer os

perigos e as incompatibilidades existentes entre as distintas sustancias.

Obsérvase como prioritario informar ó empresario da necesidade de facilitar ao

traballador a ficha de seguridade, así como os equipos de protección individual

necesarios para a manipulación destes produtos químicos.

É necesario cambiar a idea de que os produtos químicos utilizados de xeito

habitual para o desenvolvemento do traballo son produtos sen riscos e que non se

deben tomar medidas preventivas durante a manipulación dos mesmos.


43

As empresas, en moitos casos, non tratan estes produtos químicos axeitadamente

porque os consideran coñecidos e sen riscos, o que pode provocar un exceso de

confianza.

Ademais, os traballadores non son correctamente informados da súa correcta

utilización e almacenamento.


44

Equipos de protección Individual

A utilización de equipos de protección individual neste sector, como elemento

preventivo, é indispensable xa que os riscos ós que están expostos os traballadores

requiren da existencia destes medios.

A totalidade das empresas afirman entregar ós seus traballadores os equipos de

protección adecuados ó posto de traballo desenrolado.

Ademais podemos afirmar que a utilización dos mesmos é a correcta de acordo ás

entrevistas que mantivemos con empresarios e traballadores.


45

Maquinaria e ferramentas

Segundo datos recentes da administración, un 5% dos accidentes laborais

producíronse por operacións con máquinas e un 13% con ferramentas manuais,

con ou sen motor. Polo tanto, sabemos que preto dun 18% do conxunto total de

accidentes laborais de diferente consideración en todo o territorio español, foron

causados polo uso non axeitado de maquinaria e ferramenta.

Encontrámonos que todos os centros de traballo do sector do cerramento

dispoñen dalgún tipo de maquinaria. A dúbida radica nas condicións nas que se

encontran estes equipos de traballo.

En relación á utilización de máquinas que requiren da existencia de dispositivos e

resgardos de seguridade, encontrámonos que no 97% das empresas as máquinas

dispoñen destes sistemas de protección, mentres nun 3% non.

Respecto ás ferramentas, se converteron en elementos de uso "corrente e normal"

para a maioría dos operarios, e curiosamente, esta familiaridade transfórmase nun

factor de risco engadido, posto que esta confianza induce a esquecer o perigosos

que son estes equipos de traballo.

A utilización de ferramentas manuais son causa de accidente se non se utilizan de

forma conveniente, se non se realiza unha labor de mantemento e se non

dispoñen duns requisitos mínimos de seguridade.


46

Condiciones ambientais

Un dos axentes ambientais máis salientables neste sector é o Ruído. As empresas

dispoñen de maquinaria que motiva a exposición dos traballadores a elevados

niveis acústicos, sen embargo son escasas as empresas que confirman a realización

de medicións de ruído que indiquen os niveis de contaminación sonora existente

nos centros de traballo e que son culpables de multitude de enfermidades

profesionais. Naquelas empresas onde se realizan medicións se observan altos

niveles de ruído, derivados do uso de maquinaria, e que requiren da existencia de

protocolos que protexan ós traballadores ante este risco.

Outro contaminante importante é o da Iluminación. Compróbase que apenas se

realizan as medicións correspondentes ó control dos niveis de iluminación. Neste

sector os niveis de iluminación adecuados para o traballo a realizar non require

duns niveis de iluminación excepcional.

Respecto á temperatura, podemos confirmar que os niveis de temperatura para os

traballos que se realizan no sector do cerramento, dende o punto de vista do

Técnico, son os adecuados, grazas fundamentalmente ó tipo de temperaturas das

que se dispón ó sur de Europa onde non existe un ambiente extremo que converta

este contaminante nun aspecto negativo de gran importancia.


47

Hai que empezar a considerar os riscos Ergonómicos e Psicosociais na

xestión da prevención.

É difícil implantar medidas preventivas ante os riscos ergonómicos ou psicosociais

cando moitos empresarios, autónomos e traballadores non asumen ou non lle dan

importancia aos riscos de seguridade no traballo que existen nos seus centros de

traballo.

Aínda así, considerar medidas preventivas para os riscos ergonómicos e

psicosociais é moi necesario debido á existencia de factores de risco aos que están

sometidos os traballadores do sector do cerramento: fatiga visual, mala hixiene

postural, lumbalxias, estrés e longas xornadas laborais.


48

Necesitaríase maior responsabilidade por parte dos Servizos de

Prevención Alleo.

Os Servizos de Prevención non só deben realizar a Avaliación Inicial de Riscos

Laborais e a Planificación da Acción Preventiva, senón que deben procurar que os

resultados derivados destes documentos sexan coñecidos e tratados polo

empresario ou responsable da empresa e os seus traballadores. Ademais se debería

realizar o seguimento das accións preventivas establecidas.

A saturación dalgúns Servizos de Prevención Alleo, unido a prezos tan baixos,

levan a que se preste unha escasa dedicación e tempo ás empresas, sobre todo ás

máis pequenas.


49

A situación de crise actual pode exercer un efecto negativo na

Seguridade e Saúde nas empresas.

Moitas consultas recibidas en Aecalpo en materia de Seguridade Laboral refírense

a se é necesario manter contratado un Servizo de Prevención Alleo, posto que non

poden permitirse o gasto.

Dadas as dificultades económicas existentes e co obxectivo de acadar un recorte no

aforro económico, as empresas plantexan a posibilidade de deixar de xestionar a

prevención de riscos e polo tanto deixar sen efecto os contratos cos Servizos de

Prevención Alleos.

Dende AECALPO tratamos de garantir un asesoramento correcto, informando

sobre as obrigas existentes en materia de xestión preventiva, e sobre as posibles

modalidades de xestión polas que podía optar o empresario dependendo das

características da súa empresa.

Implantación dunha Cultura

Preventiva


53

IMPLANTACIÓN DUNHA CULTURA

PREVENTIVA

É fundamental, como se comentou anteriormente, a implicación de todos os

recursos humanos da empresa. Os empresarios e o seu persoal deben participar en

conxunto e deben involucrarse nas actividades da mesma, desa forma os

resultados serán visibles.

É necesario aproveitar a información e información en materia preventiva, para

ampliar os coñecementos e cambios de actitude das persoas responsables en

prevención. Polo que é prioritaria a incorporación da actuación preventiva como

parte da xestión empresarial a través da integración da cultura preventiva na

organización da empresa.

A xeración dunha cultura preventiva require da interiorización de comportamentos

e de actitudes no traballo, baseados no cumprimento e no respecto a actuacións

que están establecidos pola regulación legal da materia preventiva.

Partindo de que o principal activo dunha empresa e o que a fai realmente diferente

son as persoas, a prevención debe ser un obxectivo máis dentro da actividade

empresarial, evitando ou minimizando as posibilidades de accidentes e

enfermidades profesionais. Por este motivo, é necesario organizar a prevención de

riscos desenvolvendo e implantando e integrando un sistema de prevención que

implique a todos os niveis da empresa.

Empresarialmente o obxectivo da integración da prevención de riscos laborais debe

ser a consecución dun obxectivo común, a redución dos elevados índices de

sinestralidade laboral.


54

Cada vez máis os empresarios consideran a seguridade laboral como unha

actividade crave dentro das súas empresas desde un punto de vista de aforro

económico e como un investimento en calidade de vida. Con todo segue sendo

excesivo a porcentaxe de empresarios que consideran esta xestión como un gasto

innecesario e eludible e que hai que cumprir por lei e para non ser obxecto de

sanción.

Unicamente ven a normativa preventiva como un elemento puramente

sancionador e lucrativo, xa que descoñecen a aplicación e o espírito da mesma,

todo iso debido á falta da tan ansiada cultura preventiva.

Mesmo, e aínda que pareza incrible, danse situacións nas que os empresarios

consideran ao Servizos de prevención como un potencial foco de perturbación do

proceso produtivo, cuxas suxestións preventivas están acompañadas co mandato

empresarial de non interferir no habitual desenvolvemento do traballo.


55

A integración da seguridade laboral na empresa, como parte desta cultura

preventiva, debe traballar na procura de que o empresario sexa consciente do

beneficio que supón unha boa seguridade e saúde laboral.

Outro problema latente é a falta de coñecemento e a inconsciencia existente ao

considerar que as súas empresas e actividades (como comercio, servizos,

hostalería, etc.), están exentas de risco.

Nas constantes conversacións con representantes das empresas, estes afirman ter

coñecemento da existencia dunha serie de obrigas, en materia de prevención, e

son conscientes de que é manifestamente mellorable a xestión que fan da acción

preventiva.

¿É un punto de partida para dar un paso á fronte?

Esta consideración que debería ser o inicio dun intento por introducir nas

estruturas empresariais esta xestión preventiva, non é máis que unha estéril

declaración de intencións, o que inflúe en que dificilmente poidan facer partícipes

ao seu persoal dos coñecementos necesarios que na materia preventiva deben

observar no seu posto de traballo, xa que, non se empeza por unha concienciación

e coñecemento técnico propio.

Integración da Xestión

preventiva


59

INTEGRACIÓN DA XESTIÓN PREVENTIVA

A integración sempre se entendeu dunha forma moi sinxela e incompleta,

traducíndose en expresións tales como “que todo o persoal da empresa faga súa a

prevención” ou “que a empresa desenvolva unha cultura preventiva”.

A integración da xestión da prevención nas empresas debe seguir varias normas de

actuación básicas:

ADAPTÁNDOSE ÁS EMPRESAS.

Mantendo un nivel de flexibilidade suficiente para acadar esta integración, que

non requira da modificación substancial da estrutura organizativa da empresa,

facilitando esta introdución mediante ferramentas que melloren os niveis de

seguridade e saúde na empresa.

PRODUCIÓN - PREVENCION.

Debe crearse unha unión inseparable durante o desenvolvemento das actividades

produtivas, na que non se debe esquecer que cada actividade laboral debe levar

consigo unha actuación preventiva adecuada, que manteña uns niveis óptimos de

seguridade e saúde durante a execución do traballo.

RESPONSABILIDADES.

Independentemente do posto de traballo que se ocupe ou da categoría profesional

que se teña, absolutamente todos os traballadores da empresa deben adquirir un

nivel de responsabilidade preventiva básico para garantir a seguridade e saúde en

todos os niveis da empresa.


60

A mellora visible nas condicións de traballo faise maior e máis visible cando se

identifican as necesidades e oportunidades de mellora, realizándose as actuacións

necesarias en instalacións, maquinaria, e procedementos de traballo.

Supón un aspecto clave nestas actuación de integración da prevención, ó

mantendo dos Plans de Prevención actualizados, adaptados á actividade que a

empresa desenvolve e aos postos de traballo existentes.

Tamén consideramos como necesario

posibilitar unha cualificación e

formación continuada non só do

persoal designado ou con

responsabilidades en materia

preventiva, senón tamén, de todo o

equipo de traballo.

Outro aspecto interesante é o garantir

a participación e consulta

correctamente canalizadas e a

adquisición de hábitos de seguridade e coidado da saúde, ao estar as normas e

medidas de prevención incorporadas aos respectivos procedementos de traballo.

Por tanto debemos integrar a Prevención de Riscos Laborais na empresa porque é

un requisito legal segundo a seguinte normativa, e é un requisito para que os

empresarios poidan levar a cabo unha eficiente xestión da empresa como vía para

a mellora das condicións de traballo, pola redución da accidentalidade e da

patoloxía laboral, e mesmo polo incremento da produtividade.


61

INTEGRACIÓN DA PREVENCIÓN NA EMPRESA

A aprobación da Lei 54/2003, do 12 de decembro, de Reforma do marco

normativo da prevención de riscos laborais supuxo un importante avance lexislativo

nesta materia, xa que dita Lei aposta por un modelo de xestión preventiva

integrada, sustentado sobre tres alicerces básicos:

O fomento dunha verdadeira cultura preventiva.

A efectiva integración da prevención de riscos laborais no sistema xeral de

xestión da empresa, a través do deseño, implantación e aplicación dun Plan

de Prevención.

O desenrolo dunha acción permanente de seguimento da actividade

preventiva, co fin de perfeccionar de maneira continua as tarefas de

identificación, avaliación e control dos riscos laborais.

No ámbito preventivo existe un obxectivo claro pero non sinxelo de alcanzar, a

necesidade de integrar a prevención na empresa como elemento crave para

incrementar a eficacia da acción preventiva.

A integración que se procura está en liña coa necesidade de coñecer e controlar

todos os factores que inflúen no funcionamento dunha organización.

A integración da prevención na empresa, pretende evitar que a actividade

preventiva constitúa unha acción illada, desconectada e mesmo relegada respecto

do resto das actuacións empresariais, e que se converta nun procedemento crave

na actividade diaria, o que denominamos o Binomio PRODUCIÓN-PREVENCIÓN, é

dicir que toda actuación produtiva teña incorporada o elemento preventivo

durante a súa execución.


62

O empresario debe entender que os riscos laborais asociados á súa actividade

profesional provocan danos persoais, perdas económicas e alteracións do proceso

produtivo, e que existe unha necesidade indiscutible de evitalos e eliminalos, ou

polo menos controlalos.

Esta esixencia deber ser froito non só da obrigación legal de facelo, senón da

vontade de optimizar a eficacia da xestión empresarial.

A obrigación de integrar a prevención no sistema xeral de xestión da empresa vese

dificultada pola delegación das responsabilidades a entidades externas como son

os Servizos de prevención alleos, que aínda que especialistas da materia,

xeralmente limítanse a desenvolver un labor documental.

Neste aspecto debemos sinalar que o labor dos Servizos de prevención alleos non

debe limitarse á realización das actividades especializadas.

É tanto ou máis importante o seu papel como asesores do empresario e dos

traballadores, en especial, para promover, apoiar e valorar a integración da

prevención no sistema de xestión da empresa.

Estas entidades externas deben contribuír á efectividade da integración das

actividades preventivas a elas encomendadas no conxunto de operacións da

empresa. O concerto destas actividades preventivas cun Servizo de prevención

alleo, debe incluír obrigatoriamente a valoración da integración da prevención no

sistema xeral de xestión da empresa, mediante a implantación, aplicación e

seguimento dun plan de prevención de riscos laborais.

As directrices e os procedementos para a realización dunha actividade, así como a

formación e información dos traballadores, deben resultar da colaboración entre

os técnicos de prevención asignados e os responsables da xestión na empresa

coñecedores dos obxectivos e requisitos produtivos.


63

A obrigación de integrar a prevención recae no empresario, designando, durante o

deseño do sistema de xestión da empresa, as funcións preventivas entre os

recursos humanos que pertencen á empresa.

Sen embargo é habitual por parte das empresas o recorrer de forma excesiva pola

externalización da prevención e o cumprimento meramente formal das obrigacións

preventivas.

A actuación dos Servizos de prevención propios ou alleos non debe limitarse á

xestión e execución das actividades preventivas especializadas, a avaliación dos

riscos, planificación preventiva, investigación dos accidentes, ou a vixilancia da

saúde dos traballadores por exemplo, senón que deben tamén asesorar a

empresarios e traballadores, en todo o concernente á prevención.

Unha das principais funcións dun Servizo de prevención é a de valorar e promover

a integración da prevención no sistema xeral de xestión da empresa, asistindo e

asesorando ao empresario e aos distintos departamentos da empresa, para a eficaz

consecución da mesma.

Esta función de promoción e asesoramento é especialmente importante se se ten

en conta que, en xeral, o resultado das actividades especializadas dos Servizos de

prevención limítase a elaborar un documento no que se informa ao empresario

sobre determinados aspectos da prevención na empresa e onde se propoñen

medidas para a súa mellora.

É vital, por parte dos Servizos de Prevención, a realización de actividades de control

e valoración que auditen se estas medidas son ou non aceptadas polo empresario,

ou se chegan a implantarse ou executarse efectivamente no marco do sistema de

xestión da empresa. En caso positivo estas entidades deben contribuír e valorar a

efectividade da integración destes procedementos.


64

Debemos reiterar no papel de asesoramento dos Servizos de prevención externos,

fixando o procedemento de execución, concretando os requisitos preventivos

aplicables ás condicións do traballo e formando e informando o persoal.

Con todo non debemos esquecernos que a avaliación dos riscos, e sobre todo a

planificación da prevención, non son actividades cuxa xestión e execución

corresponda en exclusiva ao Servizo de prevención, senón que deben ser realizadas

e coordinadas en estreito contacto cos departamentos afectados.

“A integración é o principio preventivo que activa os elementos

necesarios do sistema xeral de xestión dunha empresa para lograr a

eficacia na prevención”

Por tanto a integración é a canle que introduce os procedementos preventivos no

sistema xeral de xestión da empresa para lograr e mellorar a eficacia en

prevención.

A integración da prevención no Sistema de xestión dunha empresa non ten por

que supoñer unha modificación sustantiva da súa estrutura organizativa.

Como principio xeral, a integración da prevención no Sistema de xestión implica

que calquera actividade é obxecto dunha única xestión, non hai unha xestión que

recolla as actuacións produtivas e outra as preventivas.


65

A integración da prevención en todos os niveis estruturais da empresa implica que

estes departamentos asuman a obrigación de incluír a prevención de riscos en

calquera actividade que realicen ou ordenen, e en todas as decisións que se

adopten.

A integración da prevención na Dirección da empresa, como cabeza da estrutura

xerárquica, resulta de especial importancia xa que o empresario debe asumir o seu

compromiso xeral en materia de prevención, actuando en consecuencia,

garantindo que os compoñentes do seguinte chanzo xerárquico da empresa

adopten estas responsabilidades, para que estes fagan o propio.

É necesario que o empresario non só asuma as súas responsabilidades se non que

ademais debe dar exemplo, non debemos esquecernos que se un nivel xerárquico

superior asume a integración e mostra un claro compromiso, os niveis inferiores

acabarán asumíndoa como un aspecto prioritario.

Dificilmente asumirase a integración nun determinado nivel se é rexeitada ou

menosprezada a un nivel xerarquicamente superior.


66

A INTEGRACIÓN PREVENTIVA COMO OBXECTIVO NAS PEQUENAS EMPRESAS

A este tipo de estruturas empresariais pertencen a maioría dos traballadores, nel

prodúcense gran parte dos accidentes.

Máis do 50% da poboación traballadora realiza as cúas actividades en pequenas

empresas (de menos de 50 traballadores) nas que se producen, aproximadamente,

o 60% dos accidentes e o 70% dos mortais. Ademais preto da metade desta

poboación traballa en microempresas (de menos de 10 traballadores) nas que se

dan, aproximadamente, a cuarta parte do total de accidentes e a terceira dos

mortais.

Entre as pequenas empresas, incluídas as microempresas, a situación en canto á

modalidade de organización da prevención, é bastante homoxénea; das empresas

que dispoñen dalgún tipo de sistema de xestión preventivo, o Servizo de

prevención alleo é o único recurso dispoñible nunha ampla maioría dos casos.

Cabe dicir, por tanto, que a externalización da prevención é a práctica habitual.

A estrutura organizativa destas pequenas empresas é pouco complexa e a xestión

está en mans dunhas poucas persoas, e mesmo no caso de moitas microempresas,

dunha soa. A organización da produción adoita ser relativamente sinxela e é

pouco frecuente que existan tarefas cuxa complexidade obrigue a elaborar un

procedemento escrito.

Finalmente, a súa organización e recursos preventivos a miúdo limítanse, como xa

se dixo, a un Servizo de prevención alleo e, no seu caso, un delegado de

prevención.

Nestas empresas a integración é especialmente conveniente, xa que como

comentamos anteriormente, a xestión está en mans dunhas poucas persoas e

mesmo, en moitas microempresas, de só una que é o empresario.


67

Para a integración da prevención resulta necesario que as funcións preventivas das

persoas que compoñen a estrutura organizativa da empresa estean claramente

definidas e sexan comprendidas e asumidas. A este respecto, o papel do Servizo de

prevención alleo resulta fundamental para propoñer, explicar e facilitar o

desenvolvemento das devanditas funcións.

Estas entidades externas especializadas neste servizo preventivo, deben realizar

actuacións de observación e control daquelas circunstancias do día a día que

resultan particularmente relevantes para a seguridade e saúde, tales como a

correcta execución dunha determinada actividade ou o respecto dunha

prohibición.

AECALPO mantén que é complicado o cumprimento destas premisas xa que para

un Servizo de prevención alleo, resulta practicamente imposible que o seu persoal

estea permanentemente presente nos centros de traballo.

Doutra banda, cando a empresa concerte toda a actividade preventiva cun Servizo

de prevención alleo, este concerto deberá incluír obrigatoriamente a valoración da

integración da prevención na estrutura organizativa da empresa.


68

XESTIÓN PREVENTIVA A TRAVÉS DE ENTIDADES EXTERNAS

A pequena e mediana empresa recorre a un Servizo de prevención alleo como

elemento encargado de xestionar a prevención na empresa.

Estes servizos contratados non sempre ofrecen a calidade que debesen, nin cobren

as necesidades da empresa en materia preventiva. Por iso é polo que se extrae un

carácter puramente mercantilista deste tipo de empresas, non tendo unha boa

consideración por parte do empresariado. Iso desemboca nunha percepción da

prevención de riscos laborais un tanto distorsionada e burocratizada por parte da

persoa titular da empresa.

A eficacia da prevención é entendida polo colectivo empresarial, en termos

cuantitativos, como de redución da accidentalidade; con todo este non é máis que

un dos indicadores que permiten medir dita eficacia. Non é único, e dependendo

do sector e da empresa non é nin sequera o principal.


69

No caso das pequenas empresas, aínda tendo que recorrer a un Servizo de

prevención alleo, os responsables non son conscientes de que a xestión desta

actuación, como parte fundamental da xestión empresarial que desenvolven,

correspóndelles a eles; descargando todo o peso da planificación, organización,

integración e supervisión, nas empresas contratadas especializadas en prevención

dos riscos laborais, argumentando que son elas encargadas de xestionar este tipo

de cuestións.

O Regulamento dos Servizos de Prevención só esixe que unha empresa dispoña de

persoal propio con formación especializada (en materia de prevención) se está

obrigada a constituír un Servizo de Prevención Propio, é dicir, se ten máis de 500

traballadores, ou máis de 250 no caso de empresas potencialmente perigosas.

O resto das empresas poden encomendar a un Servizo de Prevención Alleo a

totalidade das actividades preventivas especializadas que están obrigadas a

desenvolver, e isto é o que adoita ocorrer.

Por todo iso habemos de recoñecer que a delegación das actividades propias de

xestión preventiva é unha decisión empresarial de todo válida, a pesar diso, desde

AECALPO opinamos que a total externalización dos recursos necesarios para o

cumprimento das obrigas que en materia de prevención existen, dificulta

considerablemente a integración desta xestión preventiva.


70

VALORACIÓN DA EFECTIVIDADE DA INTEGRACIÓN

A integración da xestión da prevención de riscos nas empresas require da

existencia dun proceso composto por diversos procedementos, actuacións e

estratexias adecuadas para conducilo con éxito. Estas actuacións deben garantir

que todas as partes da organización, departamentos e recursos humanos, asuman

que a prevención de riscos é parte das súas funcións e un aspecto fundamental no

día a día da actividade económica que a empresa desenvolve, xa que na medida

do posible poden repercutir directa ou indirectamente sobre a seguridade e saúde

dos traballadores.

Existe a obrigación de valorar a efectividade da integración da prevención no

sistema xeral de xestión da empresa, mediante a implantación, aplicación e

seguimento dun plan de prevención.

Este seguimento debe centrarse en dous tipos fundamentais de posibles defectos,

derivados dun deficiente deseño e derivados dunha mala implantación.

Os erros no deseño son considerados como inadecuacións na distribución de

funcións/actividades preventivas que deben desenvolver os distintos responsables

do sistema de xestión da empresa.

Os erros de implementación do sistema prodúcense cando os responsables non

actúan conforme ao establecido nos procedementos dispostos.

Actuacións dirixidas á

consecución da integración


73

ACTUACIÓNS DIRIXIDAS A CONSECUCIÓN

DUNHA INTEGRACIÓN EFECTIVA DA

XESTIÓN PREVENTIVA NA EMPRESA

A consecución da integración da prevención é un factor crave para a xestión

empresarial, e polo tanto, un factor crave para a eficacia da acción preventiva.

Podemos dicir, sen temor a equivocarnos, que o sistema preventivo no noso país

adoece dunha preocupante carencia na súa estrutura, contido e aplicación, e é nas

pequenas e medianas empresas, que son as que fundamentalmente forman parte

do noso tecido empresarial, onde estas escasezas cobran especial relevancia.

Estas pequenas empresas seguen tendo unha falta de dedicación na área da

prevención de riscos laborais, na integración da seguridade e na saúde no traballo,

na súa xestión global e, moi especialmente, na súa cultura.

Para as empresas a prevención, aínda hoxe, é asumida e considerada como unha

carga e por tanto como un custo engadido, de ineludible cumprimento.

As empresas non poderán garantir unhas condicións de seguridade e saúde

óptimas para os seus traballadores se non se integra a prevención de riscos

laborais en todas e cada unha das súas actividades e decisións.

Por todo iso é necesario seguir avanzando na actuación preventiva das empresas,

incorporando a xestión da prevención en toda a estrutura organizativa e de toma

de decisións da entidade a fin de que consideren que a integración da prevención

nas súas unidades produtivas, vai moito máis alá do mero cumprimento das

diversas obrigacións documentais que a xestión desta área empresarial require.


74

Non é suficiente con dispoñer dun documento que recolla un conxunto de

intencións, se non que este expediente debe integrarse no sistema xeral da

empresa, tanto no conxunto das súas actividades como en todos os niveis

xerárquicos da empresa, a través da implantación e aplicación dun plan de

prevención de riscos laborais e mediante os controis posteriores e continuos que

garantan a eficacia deste documento preventivo.

A integración da prevención na Dirección da empresa e a consulta dos

traballadores.

Para lograr unha efectiva integración da prevención no sistema de xestión da

empresa, considérase imprescindible que a Dirección asuma a súa responsabilidade

xeral en materia de prevención e actúe en consecuencia facendo asumir as súas

aos compoñentes do seguinte chanzo xerárquico da empresa, para que estes

fagan o propio, cumpríndose a necesaria integración da prevención en todos os

niveis da mesma.

É imprescindible que a Dirección asuma e faga asumir aos distintos Departamentos

as responsabilidades derivadas da integración do sistema. A xestión das relacións

cos traballadores é parte fundamental da xestión empresarial.

Naquelas empresas que conten con representantes dos traballadores, as consultas

se levarán a cabo cos devanditos representantes. Estas poden ser ocasionais, por

exemplo, cando se contempla cambiar un equipo de traballo ou un procedemento

de avaliación; ou periódica, cando vai asociada a unha actividade, por exemplo a

programación anual da actividade preventiva.


75

A integración da prevención na xestión e, en especial, no control das

actividades potencialmente perigosas.

É necesario que se siga un procedemento de traballo no que se especifiquen

claramente as precaucións ou medidas que se deben tomar. Isto é aplicable tamén

aos casos nos que o risco derive dunha posible concorrencia de actividades.

Todos os medios humanos deberían dispoñer dunha instrución escrita de traballo,

co que se facilitará, ademais da súa aprendizaxe, o control do seu coñecemento e

aplicación dos procedementos descritos por parte de todos os traballadores.

Evidentemente, o que un procedemento de traballo estea correctamente concibido

e sexa coñecido por un traballador, adecuadamente formado e informado, non

basta para controlar o risco se non se audita que o traballo realmente se efectúa

seguindo as devanditas instrucións.

A integración da prevención na xestión do mantemento/revisión de

instalacións/equipos perigosos.

Para a maioría destas instalacións, así como para equipos de traballo, existe unha

normativa específica de seguridade que trata do mantemento, as revisións ou

comprobacións e as inspeccións que deben realizarse, segundo os casos.

Estas necesarias inspeccións deben ser realizadas por Organismos de Control

acreditados. As instalacións ou equipos non suxeitos a unha normativa específica

que así o dispoña, deben realizar labores de mantemento, revisión ou

comprobación, co obxectivo de garantir as correctas condicións destes.


76

Mediante un mantemento adecuado, os equipos de traballo deben conservarse

nas condicións de seguridade iniciais, tendo en conta as instrucións do fabricante

ou, na súa falta, as características e condicións de utilización e calquera outra

circunstancia que inflúa na súa deterioración ou desaxuste.

Ademais, as operacións de mantemento, reparación ou transformación, cuxa

realización supoña un risco específico para os traballadores, só poden

encomendarse a persoal capacitado.

A integración da prevención na xestión dos cambios.

En toda empresa prodúcense cambios que poden repercutir sobre as condicións de

seguridade e saúde no traballo. Por exemplo cando se producen modificacións

debidas á adquisición de equipos de traballo, a modificación dun proceso, a

contratación de obras, servizos ou de persoal, así como cambios de posto entre os

traballadores, etc.

Todos estes cambios deben ser comunicados ao Servizo de prevención,

previamente se é necesaria a súa intervención ou asesoramento, ou posteriormente

para actualizar os procedementos resultantes destas modificacións ou novos

requirimentos.

Tamén é o caso dos denominados incidentes ou sucesos. Por exemplo no caso de

producirse un accidente ou unha emerxencia, o Servizo de prevención debe estar

informado para intervir de forma inmediata ou para investigar as súas causas.

Por tanto, debe planificarse a actuación para desenvolver fronte a cada tipo de

cambio definíndose os requisitos preventivos aos que debe axustarse, e o papel

preventivo que deben xogar tanto a empresa e persoal encargado da xestión do

mesmo, como o Servizo de prevención da empresa.

Xestión documental

para a integración


79

XESTIÓN DOCUMENTAL PARA A

INTEGRACIÓN

SISTEMA DE PREVENCIÓN

Definimos un Sistema de prevención como o sistema de xestión da prevención que

resulta da integración desta no Sistema xeral de xestión da empresa.

O obxectivo do Sistema, de garantir a seguridade e saúde dos traballadores ao seu

servizo e cumprir as obrigacións empresariais na materia, é un propósito de

mellora continua xa que entre esas obrigacións atópase a de desenvolver unha

acción permanente co fin de perfeccionar de maneira continua os niveis de

protección existentes, tal como ven sinalado no artigo 14.2 da Lei de Prevención

de Riscos Laborais.

A actividade xestionada polo Sistema, a prevención, tal como se define no artigo

4.1 da Lei de Prevención de Riscos Laborais, debe incorporar o principio de

integración.

A prevención non é unha actividade adicional ao resto das actividades da empresa,

senón un conxunto de actuacións ou medidas adoptadas ou previstas en todas as

fases de actividade da mesma co fin de evitar ou diminuír os riscos. Polo que de

acordo a este principio, a estrutura do Sistema de prevención debe coincidir,

basicamente, coa estrutura organizativa da empresa.

O empresario ten liberdade para dotarse do Sistema de prevención que crea máis

eficaz, sempre que tanto a organización do sistema, como as actividades

preventivas xestionadas por este, cumpran os requisitos legais que lles sexan

aplicables, en función das características da empresa.


80

Entendemos que un Sistema de prevención comeza a actuar cando:

Fixouse na modalidade de organización e actuación dos recursos

especializados.

Definiuse como a prevención se integrará nas funcións das distintas

unidades do Sistema de xestión da empresa.

Realizouse a avaliación inicial dos riscos e se planificaron as actividades a

realizar.

Unha vez implantado, a actuación do Sistema de prevención segue un proceso que

inclúe:

1. A avaliación dos riscos. A avaliación debe repetirse periodicamente ou

cando se produzan determinadas circunstancias (artigos 16.a de a Lei de

Prevención de Riscos Laborais e o artigo 6 do Regulamento dos Servizos de

Prevención).

2. A planificación da prevención (de medidas materiais ou organizativas e de

actividades para a redución e control dos riscos).

3. A execución e seguimento do planificado.

4. O control de cambios, incidentes, danos e oportunidades de mellora.

O Sistema de prevención considerarase eficaz mentres sexa capaz de lograr, dunha

forma permanente, que as condicións de traballo sexan seguras e que cumpran os

requisitos legais aplicables.


81

PLAN DE PREVENCIÓN DE RISCOS

A eficacia da prevención está condicionada á súa integración na organización xeral

da empresa, tanto no conxunto das súas actividades como en todos os niveis

xerárquicos, a través dun Plan de prevención de riscos laborais.

O Plan de prevención é a ferramenta mediante a que se integra a prevención no

sistema xeral de xestión da empresa e se establece a política de prevención de

riscos laborais.

Os instrumentos esenciais para a xestión e aplicación do Plan de prevención de

riscos laborais son a avaliación de riscos e a planificación da actividade preventiva.

O plan de prevención de riscos laborais deberá incluír a estrutura organizativa, as

responsabilidades, as funcións, as prácticas, os procedementos, os procesos e os

recursos necesarios para realizar a acción de prevención de riscos na empresa.

Este documento debe ser aprobado pola dirección da empresa, asumido por toda

a súa estrutura organizativa, en particular por todos os seus niveis xerárquicos, e

coñecido por todos os seus traballadores.


82

O Plan de prevención de riscos laborais haberá de reflectirse nun documento que

se conservará a disposición da autoridade laboral, das autoridades sanitarias e dos

representantes dos traballadores, e incluirá, coa amplitude adecuada á dimensión

e características da empresa, os seguintes elementos:

a) A identificación da empresa, da súa actividade produtiva, o número e

características dos centros de traballo, o número de traballadores e as súas

características con relevancia na prevención de riscos laborais.

b) A estrutura organizativa da empresa, identificando as funcións e

responsabilidades que asume cada un dos seus niveis xerárquicos e as respectivas

canles de comunicación entre eles, en relación coa prevención de riscos laborais.

c) A organización da produción en canto á identificación dos distintos procesos

técnicos, e as prácticas e procedementos organizativos existentes na empresa en

relación coa prevención de riscos laborais.

d) A organización da prevención na empresa, indicando a modalidade preventiva

elixida e os órganos de representación existentes.

e) A política, os obxectivos e metas que en materia preventiva pretende alcanzar a

empresa, así como os recursos humanos, técnicos, materiais e económicos dos que

vai dispoñer para o efecto.

O plan de prevención de riscos laborais está considerado como unha ferramenta

crave para integrar a actividade preventiva na empresa, con todo, e para garantir o

éxito do plan, é necesaria a implicación de todo o persoal.

A prevención de riscos laborais afecta de forma conxunta a todos os colectivos que

traballan na empresa, por tanto non se pode actuar de forma individual, xa que a

implantación dun sistema de seguridade laboral non se acadaría con éxito.


83

O plan de prevención promove a integración en todos os niveis xerárquicos da

empresa, tratando de asegurar na medida do posible, a ausencia de risco nas

mesmas. Para a consecución deste obxectivo, é importante involucrar a todo o

persoal, no sentido de que, todas as persoas que traballan na organización,

coñezan e asuman como propio este documento.

Debemos aproveitar a información que se obtén dos persoal da empresa, a fin de

que a avaliación dos riscos sexa específica a cada posto de traballo. Este estudo

debe garantir a seguridade de todos os traballadores, coñecendo as

particularidades de cada lugar de traballo, coa súa maquinaria, e condicións

ambientais e organizativas aos que os traballadores están expostos. Ademais a

avaliación debe ter en conta as condicións físicas dos traballadores que cobren

eses postos de traballo.

Establecer controis de seguimento e avaliación aos plans preventivos axudará a

reducir o número de accidentes. A planificación non pode ser un documento

estático e pouco efectivo, debe ter un carácter adaptable ás circunstancias

mantendo unha flexibilidade que permita a súa modificación constante, deste

xeito conseguiremos unhas empresas mellor xestionadas e situadas.

Plan de prevención

Planificación Preventiva Avaliación de Riscos


84

PLANIFICACIÓN PREVENTIVA

As empresas que non teñen integrada a planificación preventiva na súa estrutura

organizativa son menos competitivas e contan con menos recursos fronte a

calquera dificultade, sobre todo desde o punto de vista económico.

A falta ou insuficiencia desta planificación das actividades preventivas a través da

creación e establecemento duns procedementos específicos, dificulta que as

persoas membros da organización aprendan dos erros que se poidan producir na

práctica preventiva, xa que o seguimento e revisión da planificación preventiva,

permite anticiparse aos erros na práctica preventiva e aos riscos que poidan

producirse.

A planificación preventiva, debe estar recollida nun documento susceptible dos

cambios e modificacións que sexan oportunas. O seu obxectivo deber ser a

efectividade do contido no documento.

Por exemplo no sector do cerramento os traballadores están expostos, de forma

habitual, á acción de riscos de todo tipo, químicos, físicos e sociais que poden

repercutir negativamente na súa saúde e benestar laboral. O plan de prevención, a

través da avaliación de riscos específica da empresa, estuda e identifica os riscos

existentes e determina as medidas preventivas que protexan ao traballador fronte á

posibilidade de sufrir danos durante a súa actividade laboral. Todo este proceso

forma parte da denominada planificación preventiva, é dicir determinar uns

obxectivos a curto, medio e longo prazo e posteriormente establecer elementos de

comprobación que nos indiquen se estes propósitos se acadan.

Se unha vez determinadas estas accións preventivas non comprobamos a

idoneidade das mesmas mediante controis dos resultados, non estamos a cumprir

totalmente coa nosa labor preventiva.


85

É moi importante a aplicación da planificación preventiva en todos os

departamentos, xa que é un instrumento que incide de forma positiva nos

resultados produtivos das empresas.

A planificación preventiva convértese nun documento pouco efectivo, ao que se

presta escasa atención, polo que debemos traballar nel de forma constante,

modificándoo cando se produzan cambios nas condicións de traballo.

A falta ou deficiente planificación preventiva repercute negativamente na saúde e

seguridade de traballadoras e traballadores.

AVALIACIÓN DA PREVENCIÓN

Resulta evidente que é mellor adoptar unha medida correctora por mor da

comunicación dun incidente perigoso, que ter que adoptala cando este xa se

repetiu.

A periodicidade da avaliación depende do tipo, extensión e gravidade dos riscos, e

da posibilidade de que se produzan cambios relevantes nas condicións de traballo

nunha pequena empresa.

Ferramentas básicas de

integración


89

PARTICIPACIÓN DO PERSOAL

O Artigo 1º do Regulamento dos Servizos de Prevención recoñece que “a

integración da prevención en todos os niveis xerárquicos da empresa implica a

atribución a todos eles e a asunción por estes da obrigación de incluír a prevención

de riscos en calquera actividade que realicen ou ordenen e en todas as decisións

que adopten”.

A partir da Lei 54/2003 de Reforma do marco normativo da Prevención de Riscos

Laborais pasa a ser mandato legal, e sinala que a prevención debe formar parte e

máis en concreto debe estar integrada no sistema xeral de xestión da empresa.

A prevención de riscos laborais afecta a todas e a todos, empresarias, empresarios,

traballadoras, traballadores, administracións e axentes sociais e económicos, por

tanto, é unha tarefa colectiva levala a cabo, a fin de conseguir a eficacia na

seguridade e saúde laboral.

É fundamental, por tanto, promover o desenvolvemento dunha cultura preventiva

na sociedade, ter como obxectivo favorecer unha educación preventiva, o que

facilitará que as persoas responsables da organización e o resto dos recursos

humanos da mesma, poidan desenvolver eficazmente a tarefa preventiva fronte ós

riscos laborais ao longo da súa actividade produtiva.

As tarefas, que cada persoa ten asignadas dentro da organización, (dirección,

persoal, e responsables de prevención) deben ser desempeñadas, tendo en conta

os requirimentos propios de ter implantada unha xestión preventiva dentro da

empresa, polo que deben asumir responsabilidades neste sentido.

Estas actividades preventivas estarán incluídas en todos os seus procesos e

decisións, e todos os cargos e funcións deben ter definidas as responsabilidades e

tarefas de prevención acordes co seu propio ámbito de actuación.


90

Débese potenciar a participación de todos os recursos humanos da empresa, xa

que, compartir e facer que todas e todos sexan partícipes terá como resultado a

mellora das condicións de seguridade e saúde.


91

COMUNICACIÓN

A participación de todos os departamentos da empresa require dun nivel de

comunicación óptimo, que en relación á materia preventiva “debe circular” de

arriba abaixo e de abaixo arriba en todas as áreas da empresa.

A integración da prevención nas pequenas empresas require que a acción

preventiva se desenvolva con maior rapidez e, por tanto, que se manteña e

incremente a eficacia da comunicación.

Débense manter as canles de información para aumentar a participación do

persoal na actuación preventiva da empresa, xa que a integración da prevención

non só é algo relativamente sinxelo que incrementa a eficacia preventiva, senón

que tamén deriva nun abaratamento da actividade produtiva.

Utilizar os mecanismos de comunicación interna na empresa (retroalimentación),

para concienciar que eliminar e controlar os riscos non é só unha cuestión legal, xa

que optimiza a eficacia da xestión empresarial.

É determinante unha maior implicación da dirección da empresa na xestión

preventiva, a fin de evitar o cumprimento meramente formal da normativa en

Prevención de riscos laborais. A través do sistema de xestión da seguridade laboral

débense definir as políticas e estratexias empresariais que favorezan a implantación

da actuación en prevención dos riscos laborais, co obxectivo de alcanzar un nivel

óptimo de participación de todos os traballadores da empresa a través dunha serie

de medidas de comunicación.

A empresa debe fomentar o intercambio de opinións entre a dirección da empresa

e o persoal da organización, garantindo unha comunicación fluída e continuada.


92

A INFORMACIÓN E A FORMACIÓN EN MATERIA PREVENTIVA

A formación é un dereito básico recolleito na normativa de prevención de riscos

laborais. Coa formación procúrase unha maior cualificación do persoal.

Como labor fundamental que debe partir do empresariado atópase o facilitar a

información e potenciar o acceso á formación de todas as persoas que forman

parte da organización non só de quen asume postos de traballo onde o risco de

accidente é maior.

É realmente importante a formación e información na área da prevención en todos

os ámbitos da estrutura organizativa da empresa, garantindo que chegue a todo o

persoal, incluídas as persoas que a dirixen e lideran.

Aumentar a cualificación do persoal con competencias na área da prevención de

riscos laborais da empresa é outra ferramenta moi interesante para garantir a

creación dunha cultura preventiva que favoreza a integración da xestión preventiva

na empresa. É evidente que unha deficiente cualificación nesta materia dos

recursos humanos responsables pode ser en si mesma un risco para conseguir o

noso obxectivo de implantación.

Debe formarse e informarse non só aos traballadores que executan unha

determinada actividade relacionada coa prevención, senón tamén ás persoas que

interveñen na xestión da mesma, cuxas decisións ou omisións van condicionar, por

tanto, a seguridade daqueles.

É importante, en particular, que o responsable directo de calquera actividade

potencialmente perigosa estea capacitado para tomar decisións correctas, polo

menos, desde o punto de vista preventivo, incluída, no seu caso, a decisión de

consultar ao seu superior xerárquico ou ao Servizo de prevención fronte a

circunstancias non contempladas no procedemento de execución da actividade.


93

A formación que reciben traballadoras e traballadores adoita ser polo xeral escasa

e moi xenérica á hora de avaliar e planificar as actuacións preventivas na empresa,

considérase o posto de traballo e non a persoa que o desempeña. Polo que

debemos preguntarnos se é suficiente e adecuada ao posto de traballo a

formación que se recibe.

A empresa como parte da súa política preventiva debe potenciar unha formación

acorde á actividade da empresa, garantindo que esta sexa específica ao posto de

traballo e fuxindo dunha formación xenérica de escasa utilidade para a

organización e que o único que ansía é o cumprimento legal, sen procurar un

aproveitamento por parte do operario como parte do obxectivo de protección

fronte ao risco de danos.

A empresa debe elaborar un plan formativo con programas e cursos específicos en

prevención, garantindo a impartición dunha formación práctica e adaptada aos

postos de traballo existentes na organización.


94

A través das accións formativas, os operarios alcanzarán os coñecementos

necesarios para identificar o alcance real dos riscos aos que están expostos,

mostrando as medidas que se deben implantar para garantir unhas condicións de

traballo seguras.

A formación é un dereito dos traballadores e como tal unha obrigación dos

empresarios ao comezo da actividade laboral. Nela o operario identifica o posto de

traballo onde vai desenvolver a súa actividade e todas as condicións que dunha ou

outra maneira lle afectan.

A través da formación, o traballador aprende, por exemplo os riscos intrínsecos á

súa actividade laboral así como os medios preventivos ao seu alcance,

recoñecendo como utilizar correctamente os equipos de traballo, e equipos de

protección individual. Todo iso co ánimo de evitar posibles situacións de perigo.

Tamén é necesaria a formación no traballo a partir da introdución de novos

equipos de traballo, co cambio de posto de traballo e cando se producen

modificacións nas condicións laborais. Estas novidades e alteracións nas condicións

normais do traballo levan consigo reciclar a formación e adaptala a esta nova

situación.

O empresariado coincide en que a formación e información é unha tarefa básica

que debe formar parte da propia xestión e dirección da empresa, con todo, non

sempre se consegue a implicación do persoal nas responsabilidades que lle

corresponden, por diversos motivos.

Unha destas razóns, por exemplo é que a formación se realiza, en contra do que

sinala a lexislación laboral, fóra do horario laboral, sen a compensación que iso

debe supoñer.


95

Outro motivo que provoca a falta de interese e participación dos operarios deriva

da xeneralidade da formación sen que, en moitas ocasións, se sentan identificados

cos traballos que realmente desempeñan, así como cos riscos identificados e

medidas preventivas propostas.

Por todo iso e co obxectivo de garantir unha formación de calidade e que alcance

os propósitos perseguidos é necesario realizar unha valoración previa das distintas

ofertas formativas a fin de seleccionar aquela que máis se adecúe as necesidades e

demandas da empresa.


96

A VIXILANCIA DA SAÚDE E A SATISFACCIÓN LABORAL

A satisfacción laboral inflúe directamente na organización de traballo, posto que o

dispoñer de persoal motivado e satisfeito dende o punto de vista laboral é, sen

dúbida, un dos factores determinantes para que a empresa poida alcanzar niveis

de calidade competitivos. Ademais, como comentamos anteriormente, unha

empresa que inclúe na súa actividade diaria a xestión da prevención alcanza uns

niveis de competitividade moi interesantes.

Por todo iso é necesario que as empresas definan políticas que aumenten a

satisfacción e o benestar laboral do persoal. Estas estratexias axudarán a favorecer

o recoñecemento da empresa nos distintos ámbitos externos onde se desenvolve.

Por unha banda debemos garantir o cumprimento das esixencias en materia de

vixilancia da saúde, xa que favorecerá que se controlen e vixíen os riscos derivados

dos distintos postos de traballo.

As empresas en xeral, e máis en concreto as que compoñen o denominado sector

do cerramento, deben traballar con firmeza en alcanzar unha estabilidade e

permanencia nas actuacións relacionadas coa satisfacción e benestar laboral,

mantendo unhas políticas na empresa que garantan a vixilancia da saúde e a

satisfacción laboral.

Estes obxectivos non deben ser obviados en tempos de crises, e en caso de ser

necesario sempre é unha axuda importante mellorar ou manter unhas adecuadas

condicións de traballo, para que con iso podamos asegurar a satisfacción e o

benestar laboral do seu persoal.


97

Outros aspectos a ter en conta son as prácticas en materia de igualdade e

conciliación, que aínda que non son recoñecidas dentro do ámbito da seguridade

laboral, potencian que a normativa da vixilancia da saúde e seguridade no traballo

non perda efectividade e eficacia, e como dicimos na nosa actividade, todo o que

sume é benvido.

Consideramos fundamental a posta en prácticas de procedementos que garantan

adecuados niveis de satisfacción e benestar, pero non debemos esquecernos que,

como sempre, cando falamos de integración da xestión da prevención en calquera

empresa, as revisións periódicas da avaliación dos riscos iniciais permitirá a

adopción das mellores condicións da saúde.

A Rendibilidade Social e

Económica da Integración

Preventiva


101

A RENDIBILIDADE SOCIAL E ECONÓMICA DA PREVENCIÓN

A redución da taxa de siniestralidade laboral, figura entre os obxectivos primordiais

do tecido empresarial do sector do Cerramento, por ese motivo, promóvense

accións e actividades para a implantación dunha boa cultura preventiva, xa que

xerará beneficios perceptibles desde o primeiro instante.

Aínda nestes tempos, unha parte do tecido empresarial considera que actuar para

eliminar e controlar os riscos deriva só dunha obrigación legal. A xestión preventiva

é un investimento e non un gasto que obrigatoriamente deben soporta as

empresas.

Non só debemos considerar a integración da prevención de riscos laborais como

un instrumento para a redución da accidentalidade laboral, se non que debemos

recoñecer multitude de obxectivos derivados desta implantación. Por exemplo

facilita a consecución de converter a empresa nunha entidade máis saudable, máis

competitiva e máis comprometida coa seguridade e saúde dos traballadores.


102

A Seguridade e Saúde no Traballo ten o propósito de crear as condicións para que

traballadoras e traballadores, poidan desenvolver o seu labor eficientemente e sen

riscos, evitando sucesos e danos que poidan afectar á súa saúde e integridade.

“A identificación e avaliación dos riscos, trae consigo o establecemento de

diferentes actuacións de carácter preventivo, tendo como obxectivo a eliminación,

redución e control dos mesmos, ditas actuacións deben ser recollidas nun

documento escrito, constituíndo a súa formalidade o Plan de Prevención de riscos

laborais”.

Todas estas actuacións preventivas teñen uns resultados moi interesantes para as

empresas, como é o aforro económico derivado destas actuacións ademais de

acadar un prestixio social que sempre debe ser un obxectivo claro dentro das

misións empresariais.

Fortaleza Interna da Empresa

A prevención é un valor cultural e a cultura preventiva da empresa está

configurada por todos os valores humanos achegados á mesma.

Os empresarios son cada vez máis conscientes de que un bo clima de traballo

provoca un maior rendemento do persoal; de maneira que, a falta de motivación

no ambiente laboral, insistir en procedementos, métodos ou formas de traballo

que se fan de forma mecánica ou rutineira ao longo dos anos, provoca en moitas

ocasións, un deixamento no cumprimento das medidas de prevención.

É aí onde quen lidera unidades de negocio deben traballar de forma permanente

para lembrarse a si mesmo e ao resto de persoal que forman parte da empresa da

importancia que ten o cumprimento das medidas adoptadas.


103

Estas medidas establecidas para evitar riscos e accidentes contribúen a que a

empresa sexa máis competitiva, repercutindo directamente na produtividade, e a

mellora da imaxe da empresa, converténdoa en socialmente máis responsable.

Fomentar o compromiso de todos os membros da organización coa prevención

dos riscos no entorno de traballo, sen dúbida mellora a imaxe interna e externa da

empresa.

A integración da prevención na xestión empresarial é un factor crave para

posibilitar o aumento do rendemento das persoas, xa que a seguridade laboral

non é algo alleo ao proceso produtivo e incide directamente na redución de

accidentes e riscos no traballo.

Estas actuacións preventivas

na empresa, achegan valor e

fortalece a estrutura interna

das empresas, polo que

nestes momentos non se

pode seguir considerando a

seguridade laboral como un

gasto inevitable para a

empresa.

Desde Aecalpo traballamos para transmitir aos directores e responsables das

empresas o beneficio social que reporta á empresa esta integración preventiva. A

prevención de riscos laborais é un investimento rendible desde o punto de vista

social e económico. Fomentar entre as pequenas e medianas empresas que a

integración da prevención na xestión empresarial é unha ferramenta estratéxica no

posicionamento social e a competitividade económica e sustentable da empresa, é

outra das nosas tarefas neste sentido.

Organización da prevención

da empresa


107

ORGANIZACIÓN DA PREVENCIÓN NA

EMPRESA:

Pódese definir un Servizo de Prevención como o conxunto de medios humanos e

materiais necesarios para levar a cabo a prevención na empresa coa finalidade de

garantir unha adecuada protección de seguridade e saúde dos traballadores e

traballadoras, asesorando e asistindo tanto á empresa como aos mesmos

traballadores e aos seus representantes.

A Lei 31/95 de Prevención de Riscos Laborais (en diante LPRL) recolle a obrigación

empresarial de organizar os recursos necesarios para o desenvolvemento das

actividades preventivas seguindo calquera das diferentes modalidades:

1.- Asumindo persoalmente o empresario a actividade preventiva.

O empresario poderá desenvolver persoalmente a actividade de prevención, con

excepción das actividades relativas á vixilancia da saúde dos traballadores, se se

cumpren as seguintes condicións:

• Que se trate de empresa de ata dez traballadores; ou que, tratándose de

empresa que ocupe ata vinte e cinco traballadores, dispoña dun único centro de

traballo.

• Que non desenvolven actividades recollidas no Anexo I do Regulamento dos

Servizos de Prevención.

• Empresas nas que o empresario desenvolva a súa actividade no centro de

traballo, e esté cualificado segundo a formación que se recolle no mesmo

Regulamento dos Servizos de Prevención.


108

• Non se pode nesta modalidade optar pola vixilancia da saúde por cumprir os

criterios básicos de confidencialidade con respecto á saúde dos traballadores e

traballadoras.

2.- Designando traballadores.

Esta situación pódese dar cando o empresario non asume persoalmente a

prevención pero tampouco contrata a un servizo de prevención alleo.

Para poder asumir este tipo de modalidade preventiva os traballadores e

traballadoras designadas para estas funcións deberán ter a cualificación e a

capacidade correspondente ao labor que van desenvolver, polo que ademais de

formación específica, deberán coñecer á perfección o sistema de xestión da

prevención da empresa, e terán que dispoñer do tempo preciso para poder

desenvolver as diferentes actividades que leva o seu nomeamento.

Para a realización das súas funcións os traballadores e traballadoras designados/ as

terán unhas garantías legais básicas, como as que se recollen no artigo 68 do

Estatuto dos Traballadores (ET) para os Delegados de Persoal e os membros dos

Comités de Empresa.


109

3.- Constituíndo un Servizo de Prevención Propio (SPP).

Adoita darse cando a empresa dispón dos recursos humanos e materiais para

poder encargarse exclusivamente da prevención de riscos laborais na mesma,

como xa mencionamos en capítulos anteriores, reiterámonos no convencemento

de que a adopción desta modalidade preventiva é a mellor opción para a

implantación na empresa dunha auténtica prevención, coa adopción dun modelo

de xestión de prevención de riscos laborais que se integre na organización e sexa

parte da mesma.

Esta modalidade é de obrigado cumprimento nos seguintes casos:

• En empresas con máis de 500 traballadores/as.

• En empresas con más de 250 traballadores/as, se se realiza algunha das

actividades recollidas no Anexo I do Regulamento dos Servizos de Prevención.

• Cando así o decida a Autoridade laboral.

Aínda asumindo este tipo de modalidade preventiva, existen algunhas empresas

que optan pola opción de ter un SPP para as especialidades de Seguridade no

traballo, hixiene industrial e ergonomía e psicosocioloxía, e contratar cun Servizo

de Prevención Alleo a especialidade de Medicina do Traballo por non poder ou non

querer asumir dita especialidade, polo que poderiamos falar dunha modalidade

preventiva “mixta”.


110

4.- Recorrendo a un Servizo de Prevención Alleo (SPA).

Esta é a modalidade á que máis recorre o tecido empresarial de todo o Estado

Español. Óptase por esta fórmula cando nunha empresa non se dispón dos medios

suficientes ou non se quere asumir con recursos propios a prevención de riscos

laborais, polo que se contratan os servizos de terceiros para cubrir as necesidades

preventivas da organización.

As empresas poden optar por esta modalidade:

- Cando a designación de traballadores/as non é suficiente e non concorran

circunstancias para constituír un Servizo de Prevención Propio.

- Cando o Servizo de Prevención Propio non asume todas as actividades

preventivas, a situación na que no parágrafo anterior nos referíamos como

modalidade preventiva “mixta”.

As principais funcións que deben cumprir os servizos de prevención alleos nas súas

actividades para as empresas serán:

• Proporcionar asesoramento e asistencia.

• Deseñar e aplicar os plans e programas de prevención.

• Avaliar os factores de risco.

• Determinar as prioridades na adopción de medidas.

• Vixiar a eficacia das medidas adoptadas.

• Proporcionar asistencia para a correcta información e formación dos

traballadores y traballadoras.

• Asegurar a prestación de primeiros auxilios e plans de emerxencia.

• Vixiar a saúde dos traballadores/as no relativo a seu traballo.


111

5.- Servizo de Prevención Mancomunado.

Esta modalidade preventiva, o Servizo de Prevención Mancomunado, ten a

consideración de propio para cada un dos membros que o compoñen, así o artigo

21 do Regulamento dos Servizos de Prevención indica que se poderán constituír

servizos de prevención mancomunados entre aquelas empresas que desenvolvan

simultaneamente actividades nun mesmo centro de traballo, edificio ou centro

comercial, sempre que quede garantida a operatividade e eficacia do servizo.

O Servizo de Prevención

Mancomunado como

organización preventiva para

o Sector do Cerramento


115

O SERVIZO DE PREVENCIÓN

MANCOMUNADO COMO ORGANIZACIÓN

PREVENTIVA PARA O SECTOR DO

CERRAMENTO

O CERRAMENTO, UN SECTOR COMPOSTO POR PEQUENAS EMPRESAS.

Nos últimos anos a importancia das pequenas empresas no sector do Cerramento,

do mesmo xeito que en moitas outras actividades económicas, aumentou de

forma constante, polo que podemos considerar que a maior parte do tecido

produtivo está composto por empresas que teñen menos de 10 traballadores.

Os indicadores de saúde e seguridade dos traballadores e traballadoras das

pequenas empresas representan un problema significativo para a organización da

prevención.

Os nosos estudos sinalan que os problemas de seguridade laboral nas empresas do

sector están relacionados cunha deficiente xestión da prevención de riscos, entre

outras cousas polos limitados recursos destinados a esta xestión, como por

exemplo competencias, información, formación e seguridade nos equipamentos e

lugares de traballo.

A crecente aparición de novas empresas, cunha escasa estrutura organizativa,

conduce a unha baixa preparación e concienciación por parte de traballadores e

empresarios, debido a que en moitos casos nacen do emprendemento de antigos

operarios de empresas xa existentes ou recentemente pechadas, facéndoas

particularmente vulnerables.


116

A existencia destas pequenas empresas provoca en moitos casos a existencia de

condicións deficientes relacionadas coa precariedade e inseguridade no traballo, e

que provoca unha inseguridade económica e psicolóxica ante a ameaza

permanente de accidentes e mesmo do desemprego.

Ademais podemos palpar unha inexistencia de cultura preventiva e de

preocupación pola saúde e seguridade no traballo nestas empresas por parte dos

seus membros, fundamentalmente do empresariado.

Esta situación vese dificultada, desde o punto preventivo, xa que a lexislación

existente é considerada como complexa e dificilmente interpretable porque se

establecen medidas cuxa aplicación parece máis pensada e realizada para as

medianas e grandes empresas.

Desde AECALPO traballamos para deseñar estratexias de mellora do sistema de

prevención para o noso sector, impulsando avances que deben estar dirixidos a

controlar as debilidades máis evidentes do empresariado, mellorando a vontade e

capacitación destes para xestionar a prevención das súas empresas.


117

SERVIZO DE PREVENCIÓN PROPIO

A organización preventiva a través un sistema de Servizo de Prevención Propio é a

mellor opción para a implantación preventiva nas empresas, desde o punto de

vista de AECALPO.

Unha das principais razóns que soportan esta total convicción é a proximidade e o

coñecemento directo das instalacións, maquinaria, procesos produtivos, así como

os recursos humanos, pois o persoal técnico que forma parte dunha empresa

coñece de primeira man e á perfección o funcionamento, os perigos e as

necesidades da empresa en materia de seguridade laboral.

É indubidable que é a opción máis favorable e eficaz desde o punto de vista

preventivo, aínda que tendo en conta o nivel e capacidade das empresas que

compoñen o sector do Cerramento, este modelo organizativo en materia de

prevención, ten unha complexa implantación para gran parte das empresas.

O Regulamento dos Servizos de Prevención, introduce unha nova figura, o Servizo

de Prevención Mancomunado, que pode contribuír perfectamente, nas mesmas

condicións que o Servizo de Prevención Propio, á implantación da prevención en

moitas empresas que, na actualidade, con outros tipos de figuras, ignoran ou non

poden garantir a cobertura desta obrigación legal.

Este tipo de organización preventiva, cumpre con todos os requisitos necesarios

para garantir un sistema preventivo interno, participativo e adecuado ao tipo de

entidades que compoñen este sector.

Desde AECALPO entendemos que é unha ferramenta básica sobre todo para

aquelas empresas de reducidas dimensións que en múltiples ocasións desatenden

as súas obrigacións preventivas por incapacidade ou por unha inexistente

concienciación sobre a necesidade de eliminar ou controlar os riscos no traballo.


118

SERVIZOS DE PREVENCIÓN MANCOMUNADOS

A existencia da xestión da organización preventiva a través dos denominados

Servizos de Prevención Mancomunados é baixo nosa opinión unha ferramenta que

pode garantir a integración e implementación de políticas preventivas de calidade

nas empresas.

O estudo deste sistema de organización preventivo deriva en numerosas razóns

que nos fan crer que esta proposta podería mellorar enormemente a situación

preventiva, en relación coa situación actual.

Partimos de que os Servizos de Prevención Mancomunados terán que contar cos

mesmos medios que os esixidos para os Servizos de Prevención Alleo.

As empresas que o formen, dotarán a estes dos medios humanos e técnicos

adecuados en función dos riscos existentes e da súa distribución, un elemento que,

ao noso xuízo, resulta vital, xa que se trata da homoxeneización das políticas

preventivas.

Estes medios humanos e técnicos deben ser os apropiados para cumprir coas

funcións asignadas aos responsables da xestión da prevención na empresa.

Para iso, a formación, especialización, capacitación, dedicación e número de

compoñentes destes servizos, así como os seus recursos técnicos deberán ser

suficientes e adecuados ás actividades preventivas a desenvolver en función dunha

serie de circunstancias, tal como establece o Real Decreto 39/1997, do 17 de

xaneiro, polo que se aproba o Regulamento dos Servizos de Prevención.

Para integrar a prevención nas empresas, é necesario que os responsables das

mesmas se comprometan dentro dun marco encamiñado a desenvolver unha

auténtica xestión da prevención e non unicamente una actuación reparadora.


119

Para as organizacións empresariais do noso sector, fundamentalmente pequenas e

medianas empresas, esta proposta de modelo de xestión podería ter un gran

impacto á hora de promover unhas políticas preventivas adecuadas que protexan a

todos os profesionais, dadas as innumerables situacións de risco existentes.

SERVICIOS DE PREVENCIÓN MANCOMUNADOS

PODERÁN CONSTITUIRSE EN

Empresas que desenrolen simultáneamente actividades nun mesmo centro de traballo, edificio

ou centro comercial.

Por negociación colectiva ou

mediante acordos, por decisión das empresas afectadas, sempre que se trate do mesmo sector

produtivo, grupo empresarial ou laboral nun polígono industrial ou

área xeográfica limitada.

Só prestarán servizos ás empresas participantes.

Deberá ter información das empresas que o constitúan e seu grado de participación.

O acordo de constitución requirirá consulta previa ós representantes dos traballadores/as de cada empresa e deberán recoller as condicións mínimas do servizo

a prestar.

Teñan ou non personalidade xurídica propia adquirirán a condición de SPP de cada empresa que o constitúe.


120

Consumado o acordo de constitución, ben a través dos procedementos

regulamentarios, Convenio Colectivo, ou pola propia decisión empresarial, o

Servizo de Prevención Mancomunado, terá a mesma consideración que os Servizos

de Prevención Propios e en consecuencia cumprirá cos mesmos requisitos que

estes. Tendo en conta, que con independencia das empresas que participen neste

Servizo, nunca debe considerarse como un servizo alleo ou externo, senón todo o

contrario, será o Servizo de Prevención de cada unha delas.

A operatividade dos Servizos de Prevención Mancomunados, ven asegurada nos

termos previstos no apartado 3 do artigo 15 dos Regulamentos dos Servizos de

Prevención o cal refire:

“Cando o ámbito de actuación do Servizo de Prevención se estende a máis dun

centro de traballo, deberá terse en conta a situación dos diversos centros en

relación coa localización do servizo, a fin de asegurar a adecuación dos medios do

devandito servizo aos riscos existentes”.

Para flexibilizar as actuacións e asegurar o éxito dos Servizos de Prevención

Mancomunados se deberá ter en conta todos estes aspectos, de aí a necesidade de

que cada unha das empresas participantes asuma o servizo como propio.

Esta postura de AECALPO, de apoio total á integración da xestión preventiva a

través dos Servizos de Prevención Mancomunados atópase reforzada polo propio

espírito da normativa de prevención vixente, que ve na integración o elemento

catalizador do compromiso coa prevención.

Entendemos que non existe proxecto preventivo con visos de funcionar se non

existe como tal unha integración da xestión preventiva en todos os ámbitos da

empresa.


121

Por iso realizamos unha defensa da nosa proposta de utilización do modelo de

Servizo de Prevención Mancomunado como mecanismo facilitador dunha posible

universalización da presenza da prevención nas empresas.

Unha das principais funcións dun Servizo de Prevención debe ser, necesariamente,

controlar, promover e analizar o nivel de integración da prevención no sistema

xeral de xestión da empresa, asistindo e asesorando ao empresario para a eficaz

consecución da mesma.

Esta particular encomenda realizada aos Servizos de Prevención, fainos afianzar o

noso convencemento de que esta labor non pode quedar en mans dunha

contratación externa, dependente máis de criterios económicos que de criterios de

calidade e coñecemento da realidade e das necesidades preventivas das empresas.

Existe unha preocupación maioritaria que contempla a necesidade de mellorar a

integración dos Sistemas de Prevención e, nese camiño, a potenciación da

existencia de Servizos de Prevención Propios ou Mancomunados parece

confirmarse como un elemento imprescindible.

É unha realidade que a maior parte das empresas optaron por contratar Servizos

de Prevención Alleos, con constantes cambios nos servizos dependendo, case

sempre, das ofertas económicas do sector. Con esta situación é imposible realizar

un seguimento correcto da saúde laboral.

A concertación de Servizos de Prevención Alleos dificulta a implantación e

seguimento de políticas preventivas de calidade nas empresas. A utilización deste

modelo de Servizo de Prevención externo supón unha desvinculación da empresa

en canto á xestión da prevención, mala praxe preventiva e avaliacións deficientes

que non responden á realidade da empresa, entre outras cousas.


122

Pola contra, o modelo de Servizo de Prevención Mancomunado é, ao noso xuízo, o

que mellor cubriría as necesidades dos distintos tipos de empresas que se adhiren

a el.

As condicións nas que o Servizo de Prevención Mancomunado se desenvolva, no

caso de que a empresa opte por esta modalidade, deberán debaterse, e no seu

caso ser acordadas, no seo de cada un dos Comités de Seguridade e Saúde das

empresas afectadas. Con iso preténdese garantir o compromiso tanto da dirección

como dos traballadores e traballadoras.

Ademais a decisión de pertencer a un Servizo de Prevención Mancomunado é un

chanzo máis nos dereitos de participación e consulta de traballadores e

traballadoras co obxectivo da participación na xestión, para iso o acordo de

constitución do servizo debería ir acompañado de instrumentos que permitan a

participación activa da representación dos traballadores.

O obxectivo da conservación da saúde de traballadores e traballadoras ha de ser o

horizonte de calquera política preventiva racionalmente implantada.

O Servizo de Prevención Mancomunado debe posuír un equipo técnico, o cal debe

ter o número suficiente, adaptado ao volume, non só das empresas que constitúan

o Servizo senón tamén dos riscos que cada unha delas ten.

A ocupación exclusiva ás actividades preventivas ha de ser un elemento

imprescindible para unha boa praxe dos membros do servizo e que contribúa

ademais a garantir a presenza nas empresas asociadas e, por tanto, á súa

familiarización coas circunstancias de cada unha delas.


123

E é que un dos problemas principais que presenta a externalización dos Servizos de

Prevención, é a desafección e a falta de implicación da estrutura da empresa co

propio servizo e, como consecuencia, tamén cando se procede a implantación dos

plans de prevención.

Do mesmo xeito que no Servizos de Prevención Propio, presúmese que a

dedicación exclusiva á prevención e a súa presenza cotiá nos centros de traballo

dos técnicos/as do Servizo Mancomunado, favorecerá a integración da prevención

buscada polo espírito da norma legal.

Existirá por tanto unha especialización dos equipos técnicos dos servizos de

prevención, en todas as ramas preventivas, nas súas características e os seus riscos.

Trátanse de servizos próximos, coñecedores das prácticas laborais e preventivas das

empresas mancomunadas, afastándose así dunha práctica xeneralista, o que

axudará a profundar nas especificidades de todas e cada unha das empresas

pertencentes ó servizo de prevención, e os seus riscos profesionais asociados.

Os técnicos do Servizo asumirán,

como membros do propio equipo da

empresa, a xestión da prevención da

empresa e, por tanto, non se

entenderá como un provedor máis

de servizos, como ocorre cos Servizos

de Prevención Alleos.

Esta integración dos técnicos de

prevención no organigrama da empresa, é sinónimo de compromiso e

transversalidade, posto que ao tratarse dun servizo Propio, parece consecuente a

identificación da empresa co seu servizo.


124

A xestión da prevención a través dun Servizo de Prevención Mancomunado, ten

especial importancia no ámbito da incidencia das enfermidades profesionais, pois

en moitas ocasións estas quedan solapadas, intencionadamente ou non, con

sintomatoloxías ou casuísticas asimilables a enfermidades comúns.

A existencia dunha especialización dos servizos médicos favorecería o profundo

coñecemento das posibles enfermidades que poderían afectar aos traballadores

das empresas destes centros de traballo, posibilitando e facilitando a existencia

dunha política de actuación en todos os campos preventivos que facilitaría, como

sinalabamos, o control da enfermidade profesional.

Non podemos perder de vista que falamos da implantación da xestión da

prevención a través dun Servizo de Prevención Mancomunado, en empresas cuxas

actividades económicas son similares e por tanto moi ben definidas.

En moitas empresas existe unha enorme coincidencia nas regas existentes, nos

métodos de traballo, as tecnoloxías aplicadas e maquinarias utilizadas, obviamente

coas especificidades de cada empresa.

Ademais esta similitude de actividades, riscos laborais, métodos preventivos

redundará en aspectos vitais tales como a implantación, aplicación, seguimento,

verificación e actualización do Plan de Prevención.

Parece sensato pensar que establecer políticas preventivas e procedementos de

traballo comúns, tanto administrativos como técnicos, favorecerá que as empresas,

onde se implante o modelo, se vexan beneficiados por unha mellora notable nas

condicións de traballo dos seus empregados/as.

Outra das vantaxes que resultarían desta opción, é o seguimento prolongado no

tempo da vixilancia da saúde e as consecuencias para a mesma das condicións de

traballo.


125

Ademais a existencia deste tipo de Servizos facilitaría, así mesmo, o cumprimento

do artigo 19 da Lei de Prevención de Riscos Laborais, segundo o cal o empresario

deberá garantir que cada traballador reciba unha formación teórica e práctica,

suficiente e adecuada, en materia preventiva, no momento da súa contratación,

calquera que sexa a modalidade ou duración desta, ademais de estar centrada

especificamente no posto de traballo.

No mellor dos casos, se é que os traballadores/as reciben algún tipo de formación,

esta ten un tratamento global e, en moi poucas ocasións profúndase nos riscos

relacionados co seu posto de traballo. A especialización do Servizo permitiría,

ademais de ofrecer formación específica sobre os riscos do sector e de cada posto

de traballo, que esta fose realizada in situ e cun funcionamento óptimo, previa á

contratación do traballador ou traballadora.

A aplicación diaria da prevención nas empresas asociadas, a posta en práctica e

verificación interna das políticas preventivas, o control dos seus resultados e un

compromiso de auditar de maneira constante a avaliación de riscos, ten como

resultado a mellora notable da realidade da empresa.

Outro aspecto importante que debemos ter en conta é a consideración deste

modelo de organización preventiva como un elemento de valor engadido para as

empresas que o conforman, para competidores e posibles clientes que poidan

entender a integración da prevención na empresa como un atractivo verificador de

seriedade empresarial.

Ademais as denominadas boas prácticas preventivas son un elemento importante á

hora de facilitar a certificación e homologación da nosa actividade e o noso

produto, e ó mantemento de políticas claras de integración preventiva son un claro

exemplo de cultura preventiva.


126

Así pois, en base a estas evidencias, as dificultades de constitución de Servizos de

Prevención Propios en empresas pequenas ou medianas poderían solaparse coa

implantación de Servizos de Prevención Mancomunado.

Temos o convencemento da utilidade, eficacia e rendibilidade da implantación dos

Servizos de Prevención Mancomunados. A achega da suma de moitas pequenas

empresas, a aposta por un servizo propio, con medios técnicos e humanos, con

especialización, compromiso, calidade asistencial e eficacia preventiva, debe ser un

obxectivo común no que AECALPO cre e traballa.

.

Bibliografía

BIBLIOGRAFÍA

REAL DECRETO 1627/1997, de 24 de outubro, polo que se establecen as

disposicións mínimas de seguridade e saúde en obras de construción. BOE nº 256

25-10-1997.

Guía Técnica para a avaliación e prevención de riscos laborais en obras de

construción. INSHT, Instituto Nacional de Seguridade e Hixiene no Traballo. 2012.

Guía Práctica de implantación dos Servizos de Prevención Mancomunados. CIG

Gabinete Técnico de Saúde Laboral. 2010.

Guía Técnica para a Integración da Prevención de Riscos Laborais no Sistema Xeral

de Xestión da Empresa. INSHT, Instituto Nacional de Seguridade e Hixiene no

Traballo. 2008.

Ficha Técnica de Prevención 39. INSHT, Instituto Nacional de Seguridade e Hixiene

no Traballo. 2012.

Prevención Integrada. Prevención eficaz. Mutua Universal. 2005.

Estudio Diagnóstico “A situación actual da Prevención de Riscos Laborais no sector

do Cerramento de Galicia. AECALPO. 2012.

Normas básicas no manexo de máquinas e ferramentas manuais no sector do

Cerramento de Galicia. AECALPO. 2013.

Normas básicas durante a montaxe en obra de elementos de Cerramento.

AECALPO. 2014.

Responsabilízate e Controla os Riscos do teu traballo. Integración da Prevención no Sector do Cerramento

Realizado por:

Coa colaboración de:

Proxecto cofinanciado por:

responsabilízate e controla os riscos do teu traballo...

Documents