presentaciÓn Á segunda ediciÓn · presentaciÓn Á segunda ediciÓn ... intervención destas...

PRESENTACIÓN Á SEGUNDA EDICIÓN

Nos últimos anos producíronse unha serie de cambios normativos que modificaron considerablemente as competencias das mutuas de accidentes de traballo e enfermidades profesionais da Seguridade Social, abríndose decididamente á prevención de riscos profesionais como servicios de prevención alleos, proceso no que desexamos participar activamente; así como a súa toma de postura na xestión da prestación derivada de incapacidade temporal por continxencias comúns.É na prevención onde as mutuas deben centra-los seus esforzos amais de fomenta-la actuación responsable e independente dos seu persoal técnico e demais profesionais; como contrapunto, a intervención destas entidades na xestión das continxencias comúns topou coa lóxica oposición sindical, desde onde se ten defendido a reversión do proceso coa devolución de competencias ó Instituto Nacional da Seguridade Social.Para iso cómpre supera-lo vínculo unidimensional entre empresa e mutua; requírese, polo tanto, unha transformación de fondo ante a necesidade de buscar un novo equilibrio que dote estas entidades dunha nova lexitimidade social; lexitimidade que pasa pola elección conxunta de mutua entre traballadores e empresa no seo desta e a participación paritaria nos órganos de decisión das mutuas.Hoxe contamos cunha importante presencia institucional nas Comisións de Control e Seguimento e de Prestacións Especiais; ámbalas comisións, xunto coa relación directa entre o sindicato e as mutuas, facilitáronno-la normalización dunhas relacións cada día máis necesarias e que han de servirnos para unha acción propositiva na defensa da saúde das traballadoras e os traballadores. A participación nestas comisións, con todo, é insuficiente se o que pretendemos é participar plenamente na toma de decisións.Ante este reto debemos comprender qué son e cómo funcionan as mutuas, así como ter claro cómo podemos actuar na nosa relación con elas. Gracias á iniciativa da Comissió Obrera Nacional de Catalunya podemos contar con esta Guía Sindical sobre as Mutuas de Accidentes de Traballo e Enfermidades Profesionais da Seguridade Social, tema de central preocupación sindical desde o ámbito da saúde laboral no que a CONC foi pioneira. Desde aquí o noso agradecemento a tódalas persoas que participaron na elaboración desta Guía Sindical que nos ha servir de referencia, así como polas valiosas achegas técnicas realizadas polo equipo de profesionais de Ibermutuamur a esta segunda edición.

Jesús García JiménezCoordinador Confederal de Mutuas

Joaquín Nieto SainzSecretario Medio Ambiente e Saúde Laboral C. S. CC.OO.

Febreiro/2002

As Mutuas de Accidentes de Traballo e Enfermidades Profesionais 1

PRESENTACIÓN Á PRIMEIRA EDICIÓN

En CC.OO. fixemos da calidade do emprego o centro da nosa acción sindical. Se cadra por isto nos últimos anos asistimos a un avance espectacular da acción sindical no terreo da saúde laboral. Pouco a pouco o activo de persoas dedicadas á saúde laboral foi conseguindo que moitas seccións sindicais e organizacións federativas e territoriais convertan a prevención e a saúde nun dos eixes da acción sindical.Maila estes avances, tamén no terreo das mutuas, estes seguen sendo un dos grandes retos da acción sindical. As mutuas, a pesar de seren as responsables de aspectos básicos das condicións de traballo e de vida das persoas traballadoras, manteñen un modelo de xestión antidemocrático. A lei mudóulle-lo nome pero continúan sendo mutuas patronais, xa que son as empresas as que deciden unilateralmente a qué mutua lle contratan os servicios. E son as empresas as únicas que participan de pleno dereito nos seus órganos de xestión, aplicando o dito de “quen paga manda”.Pero o máis importante é constata-las dificultades que temos para transformar esta situación. CC.OO. decidiu situa-la actuación das mutuas no centro da nosa acción sindical no terreo da saúde; e estamos dispostos a non parar ata conseguirmos instrumentos para a acción sindical. Queremos que se nos recoñeza o dereito de decidir cál é a mutua á cal se contratan os servicios e queremos, tamén, que se lles recoñeza ás organizacións sindicais o dereito de participaren de pleno dereito nos órganos xestores das mutuas. Por iso, entre outras razóns, nos mobilizamos o pasado 27 de abril.Este é un salto cultural e sindical que había tempo que queriamos dar e para facelo necesitabamos instrumentos. Queremos que a guía que tedes nas vosas mans sexa unha ferramenta sindical ó servicio dos delegados e delegadas de prevención e mais das seccións sindicais, dos responsables de saúde laboral e de todas e tódolos dirixentes sindicais.Coido que o conseguimos e, como pasa sempre no sindicalismo, os avances non caen do ceo. Esta guía é froito do traballo rigoroso e paciente dunhas compañeiras e compañeiros que dedicaron moitos esforzos e puxeron nas nosas mans unha boa ferramenta sindical. Agora só depende de nós que a saibamos converter en forza transformadora, en mellora da calidade do emprego. Adiante, pois, co reto.

Joan CoscubielaSecretario xeral da CONC

Maio de 2001


I .CÓMO UTILIZAR ESTA GUÍA

Tes nas mans un documento que elaboramos co obxectivo de axudarche a solucionar e a afronta-las situacións coas que topes na túa empresa en relación coa mutua de accidentes de traballo e enfermidades profesionais da Seguridade Social.Como pensamos que debe ser unha ferramenta moi práctica, a seguir van unha serie de instruccións que che axudarán a tirarlle o máximo partido.• A estructura desta guía pretende que poidas buscar e consultar unha dúbida concreta, que

poidas procurar un enfoque máis xeral que che valla para deseña-la túa acción sindical na empresa ou que dispoñas de instrumentos concretos para practica-la acción sindical.— A primeira parte está estructurada en capítulos nos que utilizámo-la forma pregunta–

resposta e a referencia legal na marxe.— Na segunda parte deséñanse as liñas xerais da acción sindical na empresa.— Na terceira parte inclúense unha serie de documentos que consideramos que poden

serche interesantes.• Como consta de tres partes ben diferenciadas, permite unha busca selectiva, así que che

recomendamos que non te obrigues a lela dun lance, xa que se o fas ós poucos seguro que lle vas tirar máis proveito.

• Vas ver que no texto aparecen diferentes chamadas que che van axudar a coñecer máis a fondo o tema que esteamos tratando. En todo caso, e para non o repetir en cada apartado, aglutinámolas en:— glosario , coa definición dalgúns vocábulos; atoparalo ó final do documento;— chamadas de atención que teñen a súa resposta a pé de páxina;— utilizamos abreviaturas en maiúsculas; ó final da guía encontrarás unha listaxe co seu

desenvolvemento.


I I .ESTRUCTURA E ORGANIZACIÓN DAS MUTUAS

AS ORIXES...

A orixe das mutuas está nas antigas confrarías e gremios artesanais. Estas asociacións foron evolucionando e actualmente podemos describir esa evolución en tres etapas ata convertérense nas actuais mutuas de accidentes de traballo e enfermidades profesionais da Seguridade Social.

A Lei de accidentes de traballo de 1900: Lei DatoEn 1900 promúlgase unha das primeiras leis de protección social en España, a Lei de accidentes de traballo. Nela establecíase que a reparación dos danos e perdas causados polos accidentes de traballo debía correr a cargo do empresario, considerando os accidentes de traballo como un gasto de producción que el tiña a obriga de asumir.Como consecuencia desta lei, e para asumi-los gastos, os empresarios uníronse e crearon o sistema de mutuas. Así, orixinalmente, as mutuas foron asociacións de empresarios que se xuntaron para asegura-lo risco dos traballadores e traballadoras fronte ó accidente de traballo.En 1922 promúlgase a Lei Matos, que substitúe a anterior introducindo dúas novidades: en primeiro lugar, incorpora a imprudencia profesional entre os riscos a que chegaba a responsabilidade patronal; en segundo lugar, crea un fondo de garantía para que, nos casos de insolvencia patronal, non faltase a debida indemnización ó traballador/a.

Aparición do sistema público de atención sanitaria. A Seguridade Social. 1963-1966A partir da década dos sesenta existe un sistema dual de asistencia ás continxencias. Por un lado, a protección das continxencias profesionais corre a cargo, en xeral, das mutuas, mentres que a protección das continxencias comúns corre por conta exclusivamente da Seguridade Social.Durante a transición democrática, que se produce na segunda metade da década dos setenta, podía terse corrixido este sistema dual, pero non se fixo. Deste modo, o Estado optou por mante-lo modelo existente, aínda que introducindo algúns mecanismos de tutela e control público.

Proceso de concentración de mutuasA partir dos anos oitenta prodúcese un forte proceso de concentración das mutuas. Así, en 1986 existían 155 mutuas (eran moitas e pequenas) que pasaron en pouco tempo e tras continuas fusións a ser 30 (poucas e moi grandes). Este é un proceso que continúa na actualidade.As razóns polas cales se produce este fenómeno de concentración son, fundamentalmente, de carácter económico e estructural.


E HOXE... ¿COMO ESTAMOS?Actualmente e desde o punto de vista legal, enténdese por “mutua”:

“As asociacións de empresarios que, debidamente autorizados polo Ministerio de Traballo e Seguridade Social e con tal denominación (mutuas de accidentes de traballo e enfermidades profesionais), se constitúan co obxecto de colaboraren, baixo a dirección e tutela do dito ministerio, na xestión das continxencias de accidentes de traballo e enfermidades profesionais do persoal ó seu servicio, sen ánimo de lucro, con suxeición ás normas do presente Regulamento (R. D. 1993/95), e coa responsabilidade mancomunada dos seus membros”.

As funcións históricas das MATEPSS están relacionadas coa xestión e realización de diferentes prestacións (económicas, sanitarias e asistenciais) derivadas de continxencias profesionais .Pero esta función tradicional e xeradora das mutuas foise ampliando nos últimos anos. En 1995 a Lei de acompañamento dos orzamentos xerais do Estado ampliou as funcións das MATEPSS permitindo que realizasen parte da xestión de continxencias comúns .Ademais, coa Lei de prevención de riscos laborais, de 1995, as MATEPSS viron ampliadas as súas funcións en canto á posibilidade de actuaren como servicio de prevención alleo.Hoxe é frecuente encontrar numerosas empresas que teñen contratada cunha MATEPSS a xestión das continxencias profesionais e das continxencias comúns e que, ademais, actúan como servicio de prevención alleo acreditado. Nestes casos podemos afirmar que boa parte da saúde dos traballadores e traballadoras está nas “mans” das mutuas.

¿QUE PASA NOUTROS PAÍSES?As mutuas, como nós as coñecemos, non son unha institución presente noutros países. En todo caso, xa vimos que as mutuas están autorizadas e tuteladas polo Ministerio de Traballo e Seguridade Social, e este organismo si existe noutros países.Hai dous modelos de Seguridade Social: o contributivo (bismarckiano ou alemán) e o universal (de Beveridge ou anglosaxón).O primeiro modelo oriéntase, basicamente, a protexe-los traballadores/as e a mante-los seus niveis de renda. O modelo bismarckiano finánciase coas cotizacións achegadas polos propios traballadores/as e polas empresas e ofrece prestacións proporcionais ó salario que substitúe.O modelo anglosaxón ten como obxectivo fundamental garantir un nivel de vida mínimo a toda a cidadanía. As súas prestacións económicas tenden a ser uniformes e universais, polo que o seu financiamento provén de fondos públicos.

ALGUNHAS COMPARACIÓNS...CARACTERÍSTICAS BÁSICAS DOS DOUS MODELOS

DE SEGURIDADE SOCIALMODELO CONTRIBUTIVO

(ou bismarckiano)— O ámbito asenta en criterios profesionais

(protéxese ó traballador/a).— A acción protectora está ligada ós riscos da

profesión.

MODELO UNIVERSAL(ou anglosaxón)

— As prestacións universalízanse, non se distinguen causas comúns e profesionais.

— O sistema aspira a cubrir a toda a cidadanía de maneira uniforme.


— As prestacións dependen das cotizacións previas.

— Cando se materializa o risco, garántese o salario deixado de percibir.

— A prestación non depende da cotización.— Inténtase garantir un mínimo vital para

asegura-la subsistencia.

Na actualidade ningún país ten estes modelos en estado puro, senón que un influíu no outro en maior ou menor medida, polo que en moitos lugares o sistema é mixto.Así, hoxe en día existen diferentes formas de configura-los sistemas de Seguridade Social, segundo de qué país se trate; por exemplo:

Alemaña. O sistema de Seguridade Social está, fundamentalmente, nas mans do que en España coñecemos como mutuas; iso si, cun forte control e intervención da Administración pública e das centrais sindicais, que conseguiron a coxestión.

Gran Bretaña. A saúde laboral está nas mans das mutuas, e a sanidade pública está nas mans dun sistema público de saúde.

Países escandinavos. Na maioría deles o sistema de sanidade é practicamente público, pero nos últimos anos están sufrindo unha tendencia contraria a este sistema e introducen elementos privatizadores. O cambio está a producirse cun forte control e intervención público.

Estados Unidos de América. Non ten un sistema público de sanidade, nin sequera algún tipo de organismo similar ó que en España coñecemos como mutuas; a sanidade é totalmente privada e non hai un control por parte da Administración federal ou estatal. Existen, ademais, dous programas estatais de beneficencia: MEDICAID (anciáns) e MEDICARE (pobres).

España. É un sistema moi similar ó de Gran Bretaña.

No cadro da páxina seguinte vas ve-los tres réximes diferentes de Seguridade Social existentes, cunha relación dos colectivos que están incluídos e non incluídos en cada un deles:

MODELO ESPAÑOL: OS RÉXIMES DA SEGURIDADE SOCIALRÉXIME XERAL RÉXIMES ESPECIAIS OUTROS RÉXIMES

Incluídos. Tódalas persoas que traballen por conta allea, sexa cal sexa o seu contrato.

Non incluídos. • As persoas que fagan

traballos amigables ou benévolos.

• Os familiares do empresario/a ata o segundo grao de consanguinidade ou afinidade, ocupados en centros de traballo cando

Son traballadores/as incluídos na Seguridade Social pero cunha normativa propia:• Traballadores/as

autónomos/as.• Réxime especial

agrario.• Traballadores/as do

mar.• Empregados/as do

fogar.• Traballadores/as da

Funcionarios públicos. Aínda que a LXSS inclúe os funcionarios públicos civís e militares, o seu réxime xurídico regúlase por normas propias; sen embargo, iniciouse un proceso de integración dos funcionarios da Administración local e das Comunidades Autónomas no réxime xeral.Constitúen aínda réximes especiais:• Funcionarios militares (ISFAS).• Funcionarios da Administración

de xustiza (MUGEJU).


convivan no seu fogar e estean ó seu cargo.

• Os que se integren nun sistema especial da Seguridade Social.

minería do carbón.• Estudiantes.

• Funcionarios civís do Estado (MUFACE).

No noso país, as prestacións da Seguridade Social, tanto no réxime xeral coma nos réximes especiais, son as que se detallan no cadro seguinte:

CONTINXENCIA PRESTACIÓNS• Asistencia sanitaria • Prestacións recuperadoras

• Incapacidade temporal • Subsidio e prestacións recuperadoras

• Maternidade • Subsidio e asistencia sanitaria

• Invalidez permanente • Pensión ou indemnización e prestacións recuperadoras

• Xubilación • Pensión

• Desemprego • Subsidio

• Morte e supervivencia • Pensión e auxilio por defunción

• Prestacións familiares • Asignación

¿QUE RECOLLE ESTA GUÍA?Esta guía trata das MATEPSS pero, como xa se viu, non son entidades illadas: teñen relación coa Seguridade Social e xestionan algunhas das prestacións. O campo da S. S. é moi amplo, así que a guía se centra na xestión destas prestacións pola mutua no ámbito do réxime xeral xa que, aínda que noutros réximes tamén desenvolven funcións, a regulación legal é diferente e non se recolle nesta publicación.Ademais, dentro do réxime xeral a atención estará centrada nas situacións que proveñen do ámbito laboral, é dicir, as continxencias profesionais, se ben debido á ampliación das competencias das mutuas, farase referencia nun dos capítulos ás continxencias comúns e á parte da xestión que as mutuas poden facer destas continxencias.O empresario ten a obriga de cubri-las continxencias profesionais dos seus traballadores e traballadoras, pero pode facelo de diferentes maneiras, a través de:• a Seguridade Social• unha MATEPSS• unha autoaseguradora

Nesta guía ímonos referir sempre ó réxime xeral e á cobertura das continxencias profesionais a través dunha MATEPSS.


¿COMO SE FINANCIAN AS MUTUAS?Polo feito de ser traballador ou traballadora por conta allea, é dicir, por ser un traballador/a asalariado/a, xéranse unha serie de obrigas e dereitos.O dereito fundamental é a percepción do salario e cambio da prestación dun servicio.O empresario ten tamén dereitos e obrigas, e fan parte destas últimas: dispoñer de medios axeitados para a prestación do servicio, aboa-lo salario e cubrir calquera eventualidade que poida sufrir o traballador/a no desempeño do seu traballo.No noso país, o sistema para garanti-las continxencias profesionais cubertas polo empresario é o seguinte:

Existe para o empresario a obriga mensual de cotizar (a través do TC-1 e o TC-2 ). Nesta cotización establécese unha cota, que é proporcional ó salario porque é unha porcentaxe (%).En función da actividade profesional, estableceuse unha listaxe de epígrafes ós que se lles asignou unha porcentaxe determinada en función da perigosidade ou o risco do desempeño da dita profesión.A porcentaxe asociada a ese epígrafe multiplicada polo salario do traballador/a determina a cota que debe pagar o empresario á Seguridade Social ou á mutua para cubri-las situacións que poidan ocasionar un accidente de traballo ou unha enfermidade profesional. É dicir, cubrir unha baixa laboral coa prestación económica e sanitaria que corresponda, cubrir unha invalidez, etc.Daquela, as mutuas que xestionan as continxencias profesionais reciben cada mes das empresas asociadas unha cantidade de diñeiro, denominada ‘cota’ (cotización), para facérense cargo das correspondentes prestacións en igual período.Así pois, é unha cantidade que se calcula en función do epígrafe de actividade que lle corresponde á empresa, e o prezo da cobertura vén regulado a través dunha norma (listaxe de epígrafes). Dalgunha maneira, o prezo vén fixado pola actividade e o epígrafe que esta teña asignado .

¿CALES SON AS PRINCIPAIS CARACTERÍSTICAS DAS MUTUAS?Tendo en conta que se definen legalmente no Regulamento de Colaboración de Mutuas (R. D. 1993/95) como:

• asociacións de empresarios,• autorizados polo Ministerio de Traballo e Seguridade Social;• obxecto: colaborar na xestión das continxencias de accidentes de traballo e

enfermidades profesionais do persoal ó seu servicio;• non teñen ánimo de lucro.Algúns elementos interesantes que paga a pena sinalar son:

Existe proxecto de modificación de tarifa que pasa a ser unha clasificación por código de actividades económicas (CNAE).


• As responsabilidades das mutuas, tanto legais como contractuais, alcanzan ós empresarios asociados de modo ilimitado e mancomunado.

• Non poden ter ánimo de lucro.• Os ingresos obtidos polas mutuas forman parte da S. S. As primas recadadas teñen a

condición de cotas da S. S. (é o principio da caixa única).• Admiten a adhesión de todo tipo de empresas, tanto privadas como públicas, mesmo

AA. PP.• O seu fin é colaborar coa S. S.• As mutuas están sometidas a control e tutela do Estado.• Os gastos de administración están sometidos a un límite máximo mediante a

aplicación dunha escala de porcentaxes.

COMO CURIOSIDADE:

Na actualidade, as mutuas están nunha situación económica bastante saneada e, ademais, manexan un volume económico importante. Como botón de mostra das cifras marco e a importancia das mutuas, podemos estudiar varios datos:

1978 1996Nº mutuas 266 Nº mutuas 32Traballadores/as protexidos 4.858.000 Traballadores/as protexidos 9.078.822Recursos económicos CP 68.000 mill. ptas. Recursos económicos CP 444.580 mill. ptas.

2000Nº mutuas 30Traballadores/as protexidos 11.647.795Ingresos por cotizac. sociais 918.772 mill. ptas.

A ORGANIZACIÓN DAS MUTUAS¿QUE REQUISITOS SON OS NECESARIOS PARA QUE SE AUTORICE A CREACIÓN DUNHA MUTUA?

Como mínimo, as mutuas deben cumpri-los seguintes requisitos:1. Concorrer un mínimo de 50 empresarios e 30.000 traballadores/as.2. Ingresar un volume anual de cotas non inferior a 1.500 millóns de

pesetas (9.015.182 €).3. Prestar unha fianza non inferior a 30 millóns de pesetas (180.304 €).4. Centra-la súa actividade na protección dos riscos profesionais.

Art. 69 RDL 1/1994L. X. S. S.

Art. 9 RD 1993/1995Regulamento Colab. Mutuas

Estes recursos económicos responden ós ingresados para a xestión das continxencias profesionais e comúns. De forma optativa, a empresa pode encomenda-la xestión económica da incapacidade temporal por continxencias comúns á mutua coa que ten concertada a cobertura das continxencias profesionais (6.171.049 traballadoras e traballadores cubertos por continxencias comúns o 31/12/2000).


Se cumpren estes requisitos poden pedi-la autorización para a súa constitución ó Ministerio de Traballo e Seguridade Social, e este será en última instancia o que a autorice.¿COMO ESTÁ ORGANIZADA INTERNAMENTE UNHA MUTUA?

Está composta por órganos de goberno e órganos de participación.Contan con dous órganos colexiados: a Xunta Xeral, a Xunta Directiva; e o director xerente.Como órganos de participación, están as comisións de control e seguimento e as comisións de prestacións especiais.

ÓRGANOS ÓRGANOS DE GOBERNO DE PARTICIPACIÓN

Capítulo IVRD 1993/1995Regulamento Colab. Mutuas

¿CALES SON OS ÓRGANOS DE GOBERNO?

Xunta Xeral:É o órgano superior de goberno da mutua, que se reúne en asemblea de tódalas empresas asociadas e un representante dos traballadores e traballadoras da propia mutua.Só participan os empresarios asociados.As súas competencias máis importantes son: elección da Xunta Directiva e aprobación dos orzamentos e contas anuais.

Art. 33RD 1993/1995Regulamento Colab. Mutuas

Xunta Directiva:Órgano de dirección escollido pola Xunta Xeral. O número de participantes establécese nos estatutos da mutua. Nela hai representación dun traballador/a da propia mutua, elixido/a por e entre os membros do comité de empresa. As súas funcións son de goberno da entidade, administración e representación.


O director xerente:É a persoa que de maneira executiva dirixe diariamente a mutua.


¿CALES SON OS ÓRGANOS DE PARTICIPACIÓN?

Comisión de Control e Seguimento:


MATEPSS

Xunta Xeral Xunta Directiva Director xerente

Comisión de Control e Seguimento

Comisión de Prestacións

Órgano de participación creado pola Lei 42/1994 de composición paritaria (empresarios e traballadores). O número de membros vai en función da cantidade de cotas obtidas no exercicio anterior. O número máximo de integrantes desta comisión é dez: a metade da representación corresponde á representación dos traballadores/as protexidos pola mutua e a outra metade á representación dos empresarios asociados. O seu presidente é o da propia mutua. As súas funcións xerais son de información, participación, proposta e control. E de maneira específica son as seguintes:• Coñece-los criterios de actuación da mutua nas distintas

modalidades de colaboración que ten autorizadas.• Participar na elaboración do anteproxecto de orzamento da mutua.• Informa-lo proxecto de memoria anual, previo á súa remisión á

Xunta Xeral.• Ter coñecemento previo das propostas de director xerente ou

cargo asimilado.• Ter coñecemento e ser informado da xestión levada a cabo pola

entidade.• Propoñer cantas medidas se estimen necesarias para o mellor

cumprimento dos fins da mutua nos ámbitos de xestión autorizados no marco dos obxectivos xerais da Seguridade Social.

• En xeral, poder solicitar canta información xenérica se precise respecto á xestión realizada pola entidade, nas distintas modalidades de colaboración que ten autorizadas.


Orde do 2 de agosto 1995

Comisión de prestacións especiais:É tamén un órgano de participación, de composición paritaria; ten ó seu cargo a concesión dos beneficios da asistencia social que teña que satisfacer a mutua con cargo ó 10 % de excedente que obteña. O presidente é elixido pola propia comisión.

Esta asistencia social consiste na concesión de servicios e auxilios económicos, solicitados previamente, que en atención a estados e situacións concretas de necesidade se consideran necesarios. Por exemplo, a concesión de axudas para eliminar barreiras arquitectónicas da vivenda, cadeiras de rodas, adaptación de vehículos, apoio psicolóxico, natación, estancia dun familiar na localidade de ingreso do paciente, viaxe, etc.

Ver capítulo XIII

En resumo:• Outorga prestacións de carácter potestativo, alleas ás

regulamentarias.• Concédeselles ós traballadores/as ó servicio dos empresarios

asociados e ós seus titulares de dereito que sufriran un accidente



de traballo ou enfermidade profesional.• Reunirase coa periodicidade que fixen os estatutos da mutua.Esta prestación é pouco utilizada porque pola súa vez é moi pouco coñecida. Pode solicitar esta prestación a propia persoa accidentada ou os seus familiares.

¿PARA QUE FINS SE PODE SOLICITAR UNHA AXUDA ESPECIAL Á COMISIÓN DE PRESTACIÓNS ESPECIAIS?

Os fins para os que se pode solicitar unha axuda especial son practicamente innumerables, pois abranguen toda necesidade que poida presentar un accidentado (en curación ou xa pensionista) a consecuencia directa e indirecta da súa situación, e que non teña medios económicos para cubrila, nin exista obriga regulamentaria da mutua para cubri-lo seu custo con cargo ós accidentes.Algúns exemplos reais de solicitudes que se lle fixeron a esta comisión son:• Axudas económicas para reforma-la vivenda e eliminar barreiras

arquitectónicas.• Traslado e posibilidade de realizar un tratamento de rehabilitación

específico nunha clínica concreta.• Solicitar unha cadeira de rodas.• Acceder a cursos de formación específicos para ter máis posibilidades

de acceso a postos de traballo (tras quedar incapacitado para o posto de traballo habitual).

Ver capítulo XIII

¿COMO SE ACCEDE A ESTES ÓRGANOS DE PARTICIPACIÓN?

Cada mutua ten os seus propios órganos de participación e órganos de goberno.A representación dos traballadores e traballadoras, tanto na Comisión de Control e Seguimento como na Comisión de Prestacións Especiais, realízase a través dos sindicatos máis representativos, de maneira que Comisións Obreiras ten representación en TÓDALAS MATEPSS.De tódolos xeitos, non hai órganos de participación en tódalas comunidades autónomas, xa que existe un único órgano para todo o territorio español. Así, no lugar onde está situada a sede social da mutua é no que deben constituírse.

Ver capítulo VII

O CONTROL OFICIAL DAS MUTUAS¿A QUE TIPO DE CONTROL ESTÁN SOMETIDAS AS MUTUAS?

Ademais do control xenérico ó que está sometida calquera empresa (Facenda, Seguridade Social, etc.) e no que tamén se inclúen as mutuas, estas han pasar un control oficial sobre o seu funcionamento, non só á hora da súa creación senón durante a súa actuación ordinaria ou a súa



disolución.¿CALES SON ESES CONTROIS ESPECÍFICOS?

Inspección de Traballo e Asuntos Sociais: é o órgano encargado de vixia-lo cumprimento das disposicións referidas á súa constitución, organización, xestión e funcionamento.Ministerio de Traballo e S. S. (interventor xeral): é o órgano que efectúa os procedementos de intervención, auditoría xeral de contas e medidas preventivas.


• Adoptaranse medidas preventivas cando se detecte déficit acumulado superior ó 25 % das reservas de obrigas inmediatas, diminucións de reserva nas obrigas por baixo do 80 %, cando se detecten dificultades de liquidez que orixinen demora ou incumprimento no pagamento de prestacións e desequilibrios económico-financeiros que leven á insolvencia.

Art. 60.1RD 1993/1995Regulamento Colab. Mutuas

• As medidas preventivas poden consistir en requiri-la presentación de plans de viabilidade, acorda-la reposición das reservas obrigatorias, convocar reunións dos órganos de goberno designando un presidente que dea conta da situación, suspendérlle-las súas funcións ós directivos, ordenar medidas correctoras e intervi-la entidade. Antes destas medias preventivas debe existir audiencia previa da mutua e a instrucción do correspondente expediente administrativo.


¿CAL É O RÉXIME SANCIONADOR APLICABLE?

As infraccións cometidas polas mutuas serán obxecto de sanción polo órgano correspondente (Inspección de Traballo ou interventor xeral da Seguridade Social), tipificando estes incumprimentos en leves, graves ou moi graves. O réxime sancionador é o mesmo que se aplica ós empresarios.


LISOS

¿QUE DOCUMENTOS INTERNOS DEBEN TER?

Están obrigadas a levar de forma adecuada e ó día os seguintes libros, debidamente dilixenciados polo Ministerio de Traballo:


1) Libro de actas de órganos de goberno e participación. É o libro de actas da Xunta Xeral, da Xunta Directiva, da Comisión de control e Seguimento e da Comisión de Prestacións Especiais. Neste libro incluiranse as actas das sesións que as devanditas xuntas e comisións celebren, e nelas reflectiranse, de modo sucinto pero completo, nome e número de asistentes, deliberacións e acordos adoptados.

Art. 21.1.1

2) Libros oficiais de contabilidade. Estes libros serán idénticos ós que ten que levar obrigatoriamente calquera empresa.

Art. 21.1.2

3) Libro de actuacións da Inspección de Traballo: nel reflectiranse a súa intervención e vixilancia así como as medidas adoptadas en tal sentido.

Art. 21.1.3


4) Libro-rexistro das empresas asociadas e de traballadores/as por conta propia adheridos: neste rexistro conteranse os datos necesarios para a completa identificación de cada un dos asociados á mutua, figurando numerados correlativamente por datas de asociación; constarán por forza os seguintes datos:

Art. 21.3.1

• Denominación ou razón social da entidade• Domicilio• Actividade• Número de inscrición á S. S. no réxime correspondente• Data de efectos do documento de asociación e do de proposición

(de habelo)• Data de baixa na mutua

5) Libro-rexistro de recoñecementos médicos: neste rexistro inscribiranse por orde cronolóxica de ingreso nas empresas, aqueles traballadores que teñan de ser recoñecidos medicamente para os efectos de enfermidade profesional. Cada folla completa do libro destinarase a un só traballador ou traballadora e constarán nela as datas, resultados e demais datos relativos ós indicados recoñecementos médicos obrigatorios.Cando se esgote a folla destinada ó traballador/a, dedicaráselle outra mantendo o número e a orde que se lle asignara ó libro sen que poidan quedar follas intercaladas en branco.

Art. 21.3.2

6) Libro-rexistro de continxencias : este rexistro recollerá ordenadamente os datos persoais e profesionais da traballadora ou traballador afectado por un accidente de traballo, concretando: domicilio, nome da empresa na que estaba a prestar servicios, datas de baixa e alta médica, clase e gravidade da lesión sufrida, causas desta e mesmo unha relación das circunstancias nas que se produciu o sinistro e das prestacións satisfeitas.

Art. 21.3.3

Ademais destes libros e rexistros deberán levar un control pormenorizado e actualizado por provincias de:• Asociados• Adheridos• Cotizacións• Prestacións satisfeitas• Gastos e ingresosEstes libros pódense solicitar, para consultalos, a través da Comisión de Control e Seguimento.

Art. 21.5

A AFILIACIÓN Á MUTUA¿QUEN PODE ASOCIARSE A UNHA MUTUA?

Poderanse asociar a unha mutua aquelas persoas físicas ou xurídicas Art. 61


que:• teñan o carácter legal de empresarios, é dicir, calquera que estea

inscrito como tal na S. S.;• conten con persoal ó seu servicio; por exemplo: as comunidades de

propietarios poderían estar asociadas a mutuas;• estando obrigadas a inscribirse na Seguridade Social, teñan

domiciliada a súa industria, comercio, explotación agrícola ou centro de traballo, dentro do ámbito territorial da mutua. Tódalas mutuas teñen ámbito estatal.

Cómpre remarcar que unha empresa con diferentes centros de traballo na mesma provincia non se pode afiliar a diferentes mutuas. Pero si o poderá facer para centros de traballo situados noutras provincias.

RD 1993/1995Regulamento Colab. Mutuas

¿COMO SE ASOCIAN Á MUTUA?

Formulando unha proposición de asociación á mutua e incluíndo a protección da totalidade dos traballadores e traballadoras, correspondentes a actividades e centros de traballo comprendidos no ámbito de actuación da mutua.


¿QUE PODE CONTESTAR A MUTUA?

Se a proposición de asociación é a formulada por empresarios comprendidos no seu ámbito territorial e inclúen a tódolos traballadores e traballadoras ó seu servicio, a mutua ten a obriga de aceptala.


¿COMO SE FORMALIZA A ASOCIACIÓN?

Mediante o compromiso, por escrito, do cumprimento das obrigas establecidas nos estatutos da mutua, das condicións contidas no “documento de asociación” e dos acordos adoptados pola mutua.


¿QUE É UN DOCUMENTO DE ASOCIACIÓN?

O documento de asociación tamén se coñece como “convenio de asociación”. É o documento estendido entre a mutua e a empresa, no que se determinarán os dereitos e obrigas recíprocos e expresará necesariamente e como mínimo:

Ver capítulo XIII

• a actividade da empresa, especificando os traballos que realizan nela;• o lugar onde se han levar a cabo eses traballos;• o número de traballadores/as protexidos e as súas circunstancias;• os epígrafes da tarifa de primas aplicables;• a data, hora e duración dos efectos do convenio (acompáñase modelo

anexo da data, hora e duración de todo o convenio).


¿QUEN SUBSCRIBIRÁ O DOCUMENTO DE ASOCIACIÓN?

O documento de asociación subscribirao quen desempeñe a representación da empresa solicitante e da mutua; a empresa asociada


recibirá nese momento e como mínimo os estatutos da mutua.¿CAL É A VIXENCIA DO DOCUMENTO DE ASOCIACIÓN?

Este documento non poderá ter unha duración superior a un ano. Non obstante, entenderase prorrogado tacitamente por períodos dun ano, salvo denuncia expresa en contrario formulada pola empresa asociada cun mes de antelación, como mínimo, á data do seu vencemento.


¿COMO SE ASOCIA A UNHA MUTUA UNHA EMPRESA DE NOVA CREACIÓN?

A empresa asinará por triplicado unha proposta de asociación. Unha copia será para o empresario e as outras dúas presentaranse na Tesourería Xeral da S. S. para o seu correspondente selado. Unha copia quedará en poder da mutua.Posteriormente, unha vez que se coñezan as diferentes actividades da empresa, formalizarase o Convenio de Asociación por cuadriplicado; unha copia será para a empresa, dúas para a mutua e unha para a Tesourería da S. S.

Ver capítulo VIII

¿COMO SE TRAMITA O CAMBIO DE MUTUA?

En primeiro lugar, a empresa terá que avisar como mínimo cun mes de antelación ó cumprimento do documento de asociación e de maneira fidedigna , a súa decisión de causar baixa na mutua.Unha vez que a mutua o recibe, ten a obriga de estende-lo certificado de baixa no prazo de dez días.Cando a empresa ten no seu poder o certificado de baixa, terá que presentar na Tesourería a documentación para o cambio de mutua, que consiste en:• proposta de asociación da nova entidade• copia da carta de cesamento• carta de solicitude do cambioHai unha excepción a este trámite que se dá cando unha empresa queda sen persoal; neste caso non é necesario esperar ó vencemento do documento de asociación, senón que pode, no momento de reinicia-las súas actividades, solicita-lo cambio de mutua.


¿TEN ALGUNHA FUNCIÓN A REPRESENTACIÓN SINDICAL?

Evidentemente, para obte-la proposta de asociación da nova entidade o comité de empresa debe ser informado e este debe emitir un informe ó respecto.


¿QUEN DECIDE A QUE MUTUA SE CONTRATA?

En última instancia é o empresario; de feito, é el quen asina e quen se asocia á mutua.O empresario ten a obriga de consulta-los representantes dos traballadores/as, aínda que esa consulta non é vinculante . A pesar


disto, os que reciben o servicio que presta a mutua son os traballadores/as, por iso teñen algo que dicir e deben facer valer a súa opinión e intentar acada-la codecisión.Ademais, o contrato coa mutua pode ser para:• xestión das continxencias profesionais;• xestión económica das continxencias comúns;• realizar actividades preventivas na empresa como servicio de

prevención alleo.Cando se contratan tódalas funcións, estamos falando dunha xestión practicamente integral da saúde dos traballadores/as por parte das mutuas, o cal quere dicir que os traballadores deben ter un nivel de participación que garanta a realización da dita xestión de xeito eficaz.


III. CONCEPTOS BÁSICOS DA INCAPACIDADE TEMPORAL¿QUE É A PRESTACIÓN ECONÓMICA POR I. T.?

A prestación económica por incapacidade temporal (I. T.) trata de cubri-la falta de ingresos que se produce cando por mor dunha enfermidade ou accidente existe unha imposibilidade temporal para traballar e, ademais, se precisa asistencia sanitaria da Seguridade Social.

Art. 128.1LXSS

¿QUEN TEN DEREITO Á PRESTACIÓN?

As persoas integradas no réxime xeral da S. S. que reúnan os seguintes requisitos:• Estar afiliadas e en alta ou en situación asimilada á alta na data do

feito causante,mentres reciban asistencia sanitaria da S. S. e estean impedidas para o traballo. Se a incapacidade deriva de accidente de traballo ou enfermidade profesional, consideraranse de pleno dereito afiliadas e en alta, aínda que o empresario incumprira as súas obrigas.

• Ter cuberto un período de cotización de:

Art. 130LXSS

— En caso de enfermidade común, 180 días dentro dos 5 anos inmediatamente anteriores ó feito causante.

Art. 130 aLXSS

— En caso de accidente, sexa ou non de traballo, e de enfermidade profesional, non se esixe período previo de cotización .

Art. 130 bLXSS

¿QUE SITUACIÓNS PROTEXE?

As situacións protexidas son as seguintes:• As debidas a enfermidade, común ou profesional, e a accidente, sexa

ou non de traballo, mentres o traballador/a estea impedido para o traballo e reciba asistencia sanitaria.

• Os períodos de observación por enfermidade profesional nos que se prescriba a baixa no traballo.

Art. 128.1 a e bLXSS

¿CAL É A PRESTACIÓN ECONÓMICA?

No caso de traballadores e traballadoras afiliados ó réxime xeral, a prestación consiste nun subsidio dunha contía que depende da base reguladora e das porcentaxes aplicables a esta.

Art 129LXSS

• Base reguladora :É o resultado de dividi-lo importe da base de cotización do traballador/a no mes anterior ó da data de inicio da incapacidade polo número de días ós que a dita cotización se refire.

Podes consultar na páxina —- desta guía os suxeitos incluídos e excluídos no réxime xeral da Seguridade Social


Base reguladora: Base de cotización do mes anteriorNº de días a que se refire o mes

O divisor será concretamente: 30 se o traballador/a ten salario mensual; 30, 31, 28 ou 29 se ten salario diario.Non obstante, se o traballador/a ingresa na empresa no mesmo mes en que se inicia a incapacidade, tomarase para o cálculo a base de cotización dese mes, dividida polos días efectivamente cotizados. Tomarase como divisor os días efectivamente traballados.• Porcentaxes e prestación económica:

En caso de enfermidade común ou accidente non laboral:— Os tres primeiros días non están cubertos polo sistema.— Desde o cuarto día ata o vixésimo inclusive corresponde o 60 %

da base reguladora.— Desde o día vixésimo primeiro en diante corresponde o 75 % da

base reguladora.En caso de accidente de traballo e enfermidade profesional:— O día do accidente ou a enfermidade, o salario íntegro a cargo do

empresario.— Desde o día seguinte á baixa, o 75 % da base reguladora.

ATENCIÓN: para continxencias comúns e profesionais, a contía destas prestacións pode verse mellorada mediante a negociación colectiva.¿E SE NAS CAUSAS DO ACCIDENTE DE TRABALLO OU DA ENFERMIDADE PROFESIONAL HOUBO UNHA INFRACCIÓN POR PARTE DO EMPRESARIO?

No caso de que unha das causas do A. T. ou a E. P. estea na falta de medidas de prevención ou protección por parte do empresario, tódalas prestación económicas que puideran derivar dese A. T. ou E. P. incrementaranse segundo a gravidade da infracción dun 30 a un 50 por cento.

Art. 123LXSS

¿E QUEN PAGARÁ ESA RECARGA NA PRESTACIÓN?

A responsabilidade do pagamento da recarga recae directamente sobre a empresa infractora e non pode ser obxecto de seguro ningún.Esta responsabilidade é independente e compatible con responsabilidades doutra orde, penal ou civil, que poidan derivar da infracción.

Art. 123.2 LXSS

¿QUE PODEMOS FACER NÓS PARA CONSEGUIR ESA RECARGA DA COTA?

A persoa afectada, os seus familiares ou os delegados e delegadas, sempre que exista un A. T. ou unha E. P., poderán facer denuncia á Inspección de Traballo para solicita-la recarga das prestacións.


¿QUEN TEN COMPETENCIA PARA DECLARAR E CUANTIFICA-LA RECARGA NA PRESTACIÓN?

A Dirección Provincial do INSS é a competente para declarar e determinar pola vía administrativa a responsabilidade e o alcance da recarga, tralo informe previo da Inspección de Traballo.¿CANDO SE TEN DEREITO Á PRESTACIÓN?

• En caso de enfermidade común ou accidente non laboral, desde o cuarto día da data da baixa no traballo, xa que os tres primeiros días son a cargo do propio traballador/a.

• En caso de accidente de traballo ou enfermidade profesional, desde o día seguinte ó da baixa no traballo, e corre a cargo do empresario o salario íntegro correspondente ó día do accidente.

Art. 131.1LXSS

ATENCIÓN:

• Estas prestacións poden verse melloradas pola negociación colectiva.• O dereito ó subsidio NON nace durante as situacións de folga ou

peche patronal, posto que se considera unha suspensión temporal do contrato de traballo.

Art. 131.3LXSS

¿CAL É O TEMPO MÁXIMO QUE PODE DURAR A SITUACIÓN DE I. T.?

En caso de accidente ou enfermidade, sexa por causa común ou por causa profesional:• O tempo máximo son doce meses prorrogables por outros seis cando

se presuma que durante esta prórroga é posible a alta médica por curación. Para os efectos do cómputo do período máximo de duración e da súa posible prórroga, sumaranse os períodos de recaída e de observación , se os houbo (total: 12 + 6 = 18 meses).

Art. 128.1 aLXSS

• En caso de períodos de observación por enfermidade profesional , seis meses prorrogables por outros seis cando se estime necesario para o estudio e diagnóstico da enfermidade (total 6 + 6 = 12 meses).

Art. 128.1 bLXSS

¿CANDO PODEN PRORROGARSE OS EFECTOS DA I. T.?

• Se non hai alta médica e NON hai posibilidade de mellora (total 18 + 3 = 21 meses)Cando a incapacidade temporal se extinga por esgotamento do prazo máximo de duración de 18 meses, o INSS examinará necesariamente, no prazo máximo de tres meses, o estado do incapacitado para os efectos da súa cualificación, no grao que corresponda, como incapacidade permanente.

Art. 131 bisLXSS


• Se non hai alta médica pero SI hai posibilidade de mellora (total 18 + 12 = 30 meses)Cando, por continua-la necesidade de tratamento médico, a situación clínica do interesado fixera aconsellable demora-la cualificación, esta poderá atrasarse polo período preciso que, en ningún caso, poderá supera-los 30 meses seguintes á data de iniciación da incapacidade temporal. Neste caso, TODOS os efectos da situación de incapacidade temporal (prestación económica, duración máxima) prorrogaranse ata o momento da cualificación da incapacidade permanente.

Art. 131 bisLXSS

Esta prórroga, na que si hai posibilidade de mellora, requirirá como condición previa o oportuno dictame dos servicios médicos do Instituto Nacional da Seguridade Social, no que se sinale a conveniencia de non proceder de inmediato á cualificación da incapacidade permanente, atendida a situación clínica do interesado e a necesidade de continuar co tratamento médico prescrito.¿CALES SON OS EFECTOS DAS PRÓRROGAS?

Cando a extinción se producira por esgotamento do prazo máximo ou por alta médica con declaración de incapacidade permanente, os efectos da situación de incapacidade temporal prorrogaranse ata o momento da cualificación da incapacidade permanente (entendéndose producida a cualificación na data da resolución do director provincial do INSS), e nesa data iniciaranse as prestacións económicas da invalidez correspondente, salvo que estas sexan superiores ás que viña percibindo o traballador/a, pois neste caso se retrotraerán aquelas ó momento en que esgotara a incapacidade temporal.Durante estes períodos de prórroga de efectos non existe a obriga de cotizar.


PARA CENTRAR IDEAS...RECAÍDA

10 meses

Se transcorren

máis de 6 meses (1)

Se non transcorrenmáis de 6 meses (2)

3 meses

máis

Baixamédicapor motivo X Alta

médicaNova baixamédica polomesmo motivo

(1) Se transcorren máis de 6 mesesA segunda situación é unha novabaixa médica.O total de cada baixa será:•a primeira baixa 10 meses•a segunda baixa 3 meses

(2) Se non transcorren máis de 6mesesEsta é unha situación real de recaída,polo tanto e a pesar do período de tempotranscorrido considérase a mesma baixamédica.•A duración total da única baixa é de 13 meses

DURACIÓN MÁXIMA I. T.SE A SITUACIÓN MEDIANTE TRATAMENTO MÉDICO PERMITE A MELLORÍA

12 MESES 6 MESES 12 MESESTOTAL:

30 MESESTempo máximo ordinario Posible prórroga se hai

posibilidades de altaAutorización do INSS Máximo legal

Declaración INSSIncapacidade permanente ou alta


¿CANDO REMATA A SITUACIÓN DE I. T.?• Cando transcorre o prazo máximo establecido para a situación de

incapacidade temporal de que se trate.• Cando se produce a alta médica do traballador, con ou sen

declaración de incapacidade permanente.• En caso de que se recoñeza a pensión de xubilación.• En caso de que se produza o falecemento do traballador/a.

Art. 131 bisLXSS

¿CANDO SE PODE PERDE-LO DEREITO Á PRESTACIÓN?• Por actuación fraudulenta do beneficiario para obter ou conserva-lo

subsidio.• Por traballar por conta propia ou allea durante a percepción do

subsidio.• Por rexeitar ou abandona-lo tratamento sen causa razoable.

Art. 132LXSS

¿QUEN É O ENCARGADO DE CONCEDE-LA PRESTACIÓN ECONÓMICA POR I. T.?• O recoñecemento do dereito a percibi-la prestación económica por I.

T. correspónndelle:— ó INSS, cando a situación derive de enfermidade común,

accidente non laboral e de situacións de alta de pleno dereito ;

— á mutua, cando o empresario opte por formaliza-la xestión económica da I. T., derivada de continxencias comúns, coa mesma mutua coa que formalice a protección das continxencias profesionais. Se ben é o Sistema Público de Saúde o encargado de da-la baixa e a alta en continxencias comúns para tódolos efectos;

— ó INSS, cando a situación derive de accidente de traballo ou enfermidade profesional e o empresario non estea asociado a unha mutua;

— á MATEPSS, cando derive de accidente de traballo ou enfermidade profesional e o empresario estea asociado a unha mutua;

— ás empresas autorizadas a colaborar voluntariamente na xestión do réxime xeral, cando a causa corresponda ás continxencias ás que se refire a súa colaboración.

¿QUEN DEBE PAGA-LA PRESTACIÓN?• A prestación corre a cargo do INSS, MATEPSS ou empresa

autorizada para colaborar na xestión (segundo quen teña a cobertura).

• O aboamento da prestación económica faino a empresa coa mesma Art. 131 bisLXSS


periodicidade que os salarios, en virtude da colaboración das empresas na xestión do réxime xeral da Seguridade Social (pagamento delegado)

• Nos supostos de enfermidade común ou de accidente non laboral, o aboamento do subsidio entre os días cuarto e décimo quinto da baixa no traballo, ambos incluídos, atribúeselle ó empresario. A partir do día décimo sexto de baixa, a responsabilidade do aboamento incúmbelle ó INSS ou á MATEPSS, de se-lo caso, aínda cando a materialidade do pagamento se siga levando a cabo en concepto de pagamento delegado polo mesmo empresario.

Art. 131 bisLXSS


PARA CENTRAR IDEAS...

A INCAPACIDADE TEMPORALQUÉN PAGA QUÉN DÁ ALTA E BAIXA MÉDICA PRESTACIÓN

ECONÓMICA

CONT

INXE

NCIA

PROF

ESIO

NAL

MATEPSSSe a empresa está asociada a mutua: MATEPSS

Día da baixa: ➜ 100% do salario a cargo da empresa

Seguridade Social

Se a empresa NON está asociada a mutua: INSS

Empresa colaboradora

Se a empresa é colaboradora, con medios propios.

A partir do día seguinte á baixa ➜ 75% B. R.

a cargo da MATEPSS / INSS/ Colaboradora

CONT

INXE

NCIA

CO

MÚN

Seguridade SocialMATEPSSEmpresa Colaboradora

En tódolos casos a Seguridade Social. Sistema Público de Saúde.

Do 1º ó 3º día ➜ 0 % B. R.Do 4º ó 15º día ➜ 60% B. R.A cargo da empresaDo 16º ó 20º día ➜ 60% B. R.A cargo de INSS /mutua / autoaseguradoraA partir do día 21º ➜ 75% B. R.A cargo de INSS /Mutua /Autoaseguradora

A contía das prestacións económicas pode verse mellorada a través da negociación colectiva. B. R: é a abreviatura de ‘base reguladora’


Os capítulos que veñen a continuación están dedicados a afondar nas diferentes funcións que pode realizar unha MATEPSS.Esas funcións son as seguintes:

• COLABORACIÓN NA XESTIÓN DE ACCIDENTES DE TRABALLO E ENFERMIDADES PROFESIONAIS

• COLABORACIÓN NA XESTIÓN ECONÓMICA DE CONTINXENCIAS COMÚNS

• ACTUACIÓN PREVENTIVA EN MATERIA DE PREVENCIÓN DE RISCOS LABORAIS


IV. AS MUTUAS COMO COLABORADORAS NA XESTIÓN DE ACCIDENTES DE TRABALLO E ENFERMIDADES PROFESIONAIS

¿E ISTO QUE É?

A función orixinaria das MATEPSS é a cobertura de accidentes de traballo e enfermidades profesionais (do mesmo xeito que o fan as entidades xestoras da Seguridade Social). Para realizar esta cobertura deben prestar por forza unha serie de servicios, para a realización dos cales destinan as porcentaxes da cota de accidentes de traballo que mensualmente pagan as empresas asociadas.¿QUE PRESTACIÓNS SE INCLÚEN NESTA FUNCIÓN?

Debido á ampliación do campo de acción das mutuas mediante a lexislación, estableceuse unha relación das prestacións que debe dar a mutua, a cargo das devanditas cotas de accidentes de traballo e enfermidade profesional e son, a título orientativo, as seguintes:• Prestacións preventivas. Responden á necesidade de realiza-la

prevención para evitar que se teñan que producir as asistenciais e as económicas.

• Prestacións asistenciais. Daranse cando se produza un accidente ou enfermidade profesional.

• Prestacións económicas. Prevense diferentes prestacións cando a continxencia impida o desenvolvemento da actividade profesional.

Pero antes de analizarmos estes tres tipos de prestacións, veremos cál é o elemento que as xustifica: O ACCIDENTE DE TRABALLO E A ENFERMIDADE PROFESIONAL..OS ACCIDENTES DE TRABALLO¿QUE É UN ACCIDENTE DE TRABALLO?

Actualmente enténdese por accidente de traballo toda lesión corporal que o traballador sufra con ocasión ou como consecuencia do traballo que execute por conta allea

Art. 115LXSS

¿QUE É NECESARIO PARA QUE SE PRODUZA UN ACCIDENTE DE TRABALLO?

1. Que o traballador/a sufra unha lesión corporal, entendendo por lesión todo dano ou detrimento corporal causado por unha ferida, golpe ou enfermidade. Asimílanse á lesión corporal as secuelas ou enfermidades psíquicas ou psicolóxicas

2. Que execute un labor por conta allea (os autónomos, empregadas do fogar, non están incluídos).

3. Que o accidente sexa con ocasión ou como consecuencia do traballo, é dicir, que exista unha relación de causalidade directa entre traballo e lesión.


A lesión non constitúe, por si soa, accidente de traballo.

¿QUE SUPOSTOS ESTÁN CONSIDERADOS ACCIDENTE DE TRABALLO?

• Accidentes producidos con ocasión das tarefas desenvolvidas aínda que sexan distintas das habituais: entenderase como accidente de traballo aquel que ocorra durante a realización das tarefas encomendadas polo empresario, ou a realización de forma espontánea polo traballador/a en interese do bo funcionamento da empresa (aínda que estas sexan distintas das da súa categoría profesional).

Art 115.2 c LXSS

• Accidentes sufridos no lugar e durante o tempo de traballo: as lesións sufridas durante o tempo e no lugar de traballo considéranse, salvo proba en contrario, accidentes de traballo.

Art. 115.3 LXSS

• Accidentes in itinere: é aquel que sofre o traballador/a ó ir ó traballo ou ó volver del. Non existe unha limitación horaria.Requírense tres elementos para que haxa un accidente in itinere: 1. que ocorra no camiño de ida ou volta, 2. que non se produzan interrupcións entre o traballo e o

accidente, 3. que se percorra o itinerario habitual.

Art. 115.2 d LXSS

A través da xurisprudencia foise definindo o termo, co que quedaron clarificados os seguintes aspectos:

XURISPRUDENCIA

Momento de iniciación do camiño: dentro do domicilio do traballador ou traballadora considérase que aínda non se iniciou o camiño cara ó lugar de traballo. Unha caída polas escaleiras no caso dunha vivenda unifamiliar non se considera A. T.; en cambio as escaleiras comunitarias dun bloque de pisos si sería A. T.; un accidente no aparcamento tampouco non sería A. T.

STCT 4-5-83

Camiño percorrido: ha se-lo utilizado decote. Isto non significa que sexa o máis curto, senón o habitual.

STCT30-11-83

Medio de transporte: calquera dos utilizados habitualmente para os desprazamentos, ben de carácter público ou privado, ou mesmo a pé.

STS15-12-71

Concepto de domicilio: non se esixe que sexa o domicilio do traballador/a. Daquela, pode se-lo domicilio do traballador/a, dun familiar, o da residencia de verán, o da fin de semana, etc.

STS 8-6-87

Interrupción voluntaria do traxecto que rompe o nexo causal: o traxecto de ida e volta do lugar de traballo non debe ser interrompido por unha actividade en interese persoal do traballador/a.

STS 25-2-88

• Accidentes en misión: son aqueles sufridos polo traballador/a no traxecto que teña que realizar para o cumprimento da misión, así como o acaecido no desempeño desta dentro da súa xornada laboral.

• Accidentes a cargos electivos de carácter sindical: son os sufridos Art. 115.2 b


con ocasión ou como consecuencia do desempeño dun cargo electivo de carácter sindical ou de goberno das entidades xestoras da Seguridade Social, así como os accidentes ocorridos ó ir ou volver do lugar onde se exercen as funcións que lles son propias.

LXSS

• Actos de salvamento: son os accidentes acaecidos en actos de salvamento ou de natureza análoga cando teñan conexión co traballo. Inclúese o caso de orde directa do empresario ou acto espontáneo do traballador/a.

Art. 115.2 d LXSS

• Enfermidades ou eivas anteriores: son aquelas enfermidades ou eivas padecidas con anterioridade, que se manifestan ou agravan como consecuencia dun accidente de traballo.

Art. 115.2 f LXSS

• Enfermidades intercorrentes: enténdese por tales as que constitúen complicacións do proceso patolóxico determinado polo accidente de traballo mesmo. Para cualificar unha enfermidade como intercorrente é imprescindible que exista unha relación de causalidade inmediata entre o accidente de traballo inicial e a enfermidade derivada do proceso patolóxico.

Art 115.2 g LXSS

• Enfermidades comúns: as enfermidades comúns que contraia o traballador/a con motivo da realización do seu traballo, non incluídas na lista de enfermidades profesionais. Debe acreditarse fidedignamente a relación causa-efecto entre a realización dun traballo e a aparición posterior da enfermidade.

Art. 115.2 e LXSS

• Os debidos a imprudencias profesionais: ver máis adiante. Art. 115.5 a LXSS

• Outros supostos de accidentes de traballo:1. As prestacións persoais obrigatorias.2. Deputados ou senadores nos accidentes derivados da función

parlamentaria.3. Presidentes, vocais e suplentes nas mesas electorais. No exercicio

destas funcións considéranse asimilados a traballadores/as por conta allea (non é accidente o ocorrido in itinere ó exerce-lo dereito de voto).

4. Realización de actividades non profesionais. Nalgúns casos, a xurisprudencia permitiu incluír como A. T. os sufridos durante a práctica de deportes organizados polo empresario, os ocorridos en cursos de formación profesional de interese para a empresa e in itinere. Tamén os alumnos asistentes a cursos de formación profesional ocupacional teñen cuberto o risco de A. T. cando este se produza en relación cos devanditos cursos.

¿QUE NON SE CONSIDERA ACCIDENTE DE TRABALLO?

• Os debidos a forza maior estraña ó traballo: é dicir, cando esta forza maior sexa de tal natureza que non garde relación ningunha co traballo que se realiza no momento de sobrevi-lo accidente. Non

Art. 115.4 aLXSS


constitúen supostos de forza maior estraña fenómenos como a insolación, o lóstrego ou outros fenómenos análogos da natureza (se o traballo habitual do traballador/a é á intemperie, si é A. T.).No caso de atentado terrorista que afecta ó traballador/a no lugar de traballo, non estamos ante un caso de forza maior senón ante unha actuación dun terceiro.

• Os accidentes debidos a imprudencia temeraria do traballador/a: téñense utilizado numerosas expresións para defini-la imprudencia temeraria: falta das máis rudimentarias normas de criterio individual, precaución, prudencia ou cautela, asunción dun risco innecesario.Normalmente considérase imprudencia temeraria cando o accidentado desobedece de forma reiterada e notoria normas, instruccións ou ordes dadas polo empresario en materia de seguridade e hixiene. Se coinciden risco manifesto, innecesario e grave, a xurisprudencia vén entendendo que existe imprudencia temeraria, se non, será imprudencia profesional.En cambio, imprudencia profesional é a derivada do exercicio habitual dun traballo ou profesión e da confianza que estes inspiran ó accidentado. Neste caso non rompe o nexo causal traballo–lesión, de tal modo que un accidente provocado por unha imprudencia deste tipo si é A. T.

Art. 115.4 bLXSS

• Accidentes debidos a dolo do traballador/a accidentado: considérase que existe dolo cando o traballador/a, consciente, voluntaria e maliciosamente, provoca un accidente para obter prestacións que derivan da continxencia.

Art. 115.4 b LXSS

• Accidentes derivados da actuación doutra persoa: os accidentes que son consecuencia de culpa civil ou criminal do empresario, dun compañeiro de traballo ou dun terceiro, constitúen auténticos accidentes de traballo sempre e cando garden algunha relación con el. O elemento determinante é a relación causa–efecto.

Así, as bromas ou xogos que poden orixinar un accidente ocorridos durante o traballo ou os sufridos ó separar unha rifa serán A. T.

Art. 115.5 b LXSS

O PARTE DE ACCIDENTE DE TRABALLO¿QUE É O PARTE DE ACCIDENTE DE TRABALLO?

É o documento oficial que deberá cubrir a empresa cando se produza un accidente de traballo ou recaída que comporte a ausencia do traballador/a do posto de traballo durante, como mínimo, un día, sen conta-lo día en que se accidentou, trala baixa médica previa.

¿CANDO HAI QUE CUBRILO?

Cando as lesións ocasionadas comporten a ausencia do traballador/a do seu posto de traballo de, como mínimo, un día, sen conta-lo día en que se accidentou.

Orde do 16 de decembro de 1987

Ver capítulo XIII


¿QUEN TEN QUE CUBRILO?

O empresario é o encargado de cubrilo.¿A QUEN HAI QUE LLO COMUNICAR?

O parte de A. T. é un modelo oficial con orixinal e catro copias das cales son destinatarios:1. a entidade xestora ou colaboradora (orixinal)2. a Dirección Xeral de Informática e Estatística do Ministerio de

Traballo e Asuntos Sociais (1ª copia)3. a autoridade laboral (2ª copia)4. o empresario (3ª copia)5. o traballador/a accidentado (4ª copia)O empresario é o responsable de comunicalo e de reparti-las copias correspondentes.¿CAL É O PRAZO PARA COMUNICALO?

O prazo máximo de comunicación é de cinco días hábiles (son tódolos días agás domingos e festivos), contados desde a data en que se produciu o accidente ou desde a data da baixa médica.No caso de accidentes que provoquen o falecemento do traballador/a, que sexan considerados como graves ou moi graves ou que o accidente ocorrido afecte a máis de catro traballadores/as, pertenzan ou non na súa totalidade ó cadro de persoal da empresa, o empresario, ademais de cubri-lo correspondente modelo, comunicará o feito no prazo máximo de 24 horas, por telegrama ou outro medio de comunicación análogo, á autoridade laboral da provincia onde ocorreu o accidente. Na comunicación debe constar: razón social, domicilio e teléfono da empresa, nome do accidentado, enderezo completo do lugar onde ocorreu o accidente e unha breve descrición deste.¿TEÑEN DEREITOS OS DELEGADOS/AS A COÑECELO?

Os delegados de delegadas de prevención poderán solicitarllo á empresa, a cal ten a obriga de darllo a coñecer.

Art. 18LPRL

ACCIDENTES DE TRABALLO OCORRIDOS SEN BAIXA MÉDICA¿QUE HAI QUE FACER NESTE CASO?

No caso de se producir un accidente de traballo (con lesión ou dano físico, segundo a lexislación), pero este non ocasione a ausencia dun traballador/a superior a un día nin a prescrición de baixa médica, deberá facerse a relación de accidentes de traballo ocorridos sen baixa médica. Non hai que confundir cun accidente branco (non hai danos físicos nin materiais) ou cun incidente (non hai danos físicos pero si danos materiais), que son diferentes do accidente de traballo sen baixa médica.

Orde do 16 de decembro de 1987

Ver capítulo XIII

¿QUEN É O RESPONSABLE DE FACELO?


Quen ten a obriga de cubrilo é o empresario. Xeralmente sérvense dos partes de asistencia para confeccionar esta lista.¿A QUEN SE LLE COMUNICA?

Neste caso o modelo consta de orixinal e tres copias tamén, que son distribuídas da seguinte maneira:1. entidade xestora ou colaboradora (orixinal)2. Dirección Xeral de Informática e Estatística do Ministerio de Traballo

e S. S.(1ª copia)3. autoridade laboral (2ª copia)4. empresario (3ª copia)¿CAL É O PRAZO PARA COMUNICARLLO?

Debe comunicarse nos cinco primeiros días hábiles (tódolos días agás domingos e festivos) do mes seguinte ó que se refiren os datos)¿TEÑEN DEREITO A COÑECELO OS DELEGADOS/AS DE PREVENCIÓN?

Os delegados/as de prevención poderán solicitalo á empresa, que ten a obriga de dárllelo a coñecer

Art. 18 LPRL

A ENFERMIDADE PROFESIONAL¿QUE É UNHA ENFERMIDADE PROFESIONAL?

Enténdese desde o punto de vista legal como enfermidade profesional: “a contraída a consecuencia do traballo executado por conta allea nas actividades que se especifiquen no cadro que se aprobe polas disposicións de aplicación e desenvolvemento desta lei, e que esta proceda pola acción de elementos ou substancias que no devandito cadro se indiquen para cada enfermidade profesional”.

Art. 116 LXSS

¿QUE É NECESARIO PARA QUE EXISTA UNHA ENFERMIDADE PROFESIONAL?

Polo tanto, para que exista unha enfermidade profesional deben darse os seguintes elementos:1. O traballo por conta allea.- Exclúese a enfermidade profesional dos

traballadores/as autónomos. En cambio, inclúese os traballadores/as agrarios por conta propia.

2. Que sexa a consecuencia das actividades que se especifican no cadro de enfermidades profesionais, R. D. 1995/1978, do 12 de maio. É un cadro moi limitado, cunha listaxe pechada de enfermidades profesionais. Non obstante, as enfermidades profesionais que non se encontren reflectidas nel poden quedar incluídas no concepto de accidente laboral, segundo establece o artigo 84.2, apartado E, da LXSS, pero non terán a consideración de enfermidade profesional.

3. Que proceda da acción de substancias ou elementos que no cadro


de enfermidades profesionais se indiquen para cada enfermidade.

¿QUE ENFERMIDADES ESTÁN INCLUÍDAS NO CADRO DE ENFERMIDADES PROFESIONAIS?

O cadro trata seis grupos de enfermidades profesionais diferentes.Cada grupo componse de distintos tipos de elementos que poden causa-la enfermidade profesional. E dentro de cada elemento descríbense os traballos que poden causa-la enfermidade profesional.Así, a estructura do cadro de enfermidades profesionais é a seguinte:

Real Decreto 1995/1978 do12 de maio

BLOQUE 1 ENFERMIDADES PROFESIONAIS PRODUCIDAS POR AXENTES QUÍMICOS

Real Decreto 1995/2978do 12 de maio

BLOQUE 2 ENFERMIDADES PROFESIONAIS DA PEL CAUSADAS POR SUBSTANCIAS E AXENTES NON COMPRENDIDOS NALGÚN DOS OUTROS APARTADOS.

BLOQUE 3 ENFERMIDADES PROFESIONAIS PROVOCADAS POLA INHALACIÓN DE SUBSTANCIAS E AXENTES, NON COMPRENDIDAS NOUTROS APARTADOS

BLOQUE 4 ENFERMIDADES PROFESIONAIS INFECCIOSAS E PARASITARIAS

BLOQUE 5 ENFERMIDADES PROFESIONAIS PRODUCIDAS POR AXENTES FÍSICOS

BLOQUE 6 ENFERMIDADES SISTÉMICAS

O PARTE DE ENFERMIDADE PROFESIONAL Orde do 16 de decembro de 1987

¿QUE É?

É o documento oficial que se terá que cubrir no suposto de enfermidade profesional, tanto se se produce a baixa coma se non. Ver capítulo XIII



Cando sexa diagnosticada unha enfermidade profesional do traballador/a, prodúzase ou non a baixa.¿QUEN TEN QUE CUBRILO?

O médico da mutua ou da Seguridade Social, segundo sexa unha ou outra a que teña protexida as continxencias profesionais.¿A QUEN HAI QUE LLO COMUNICAR?

O parte de enfermidade profesional é un modelo oficial, composto de orixinal e catro copias, das cales son destinatarios:1. a mutua (dous exemplares); esta, a partir da recepción dos

exemplares, tramitará no termo de 24 horas unha copia á Dirección Territorial de Traballo;

2. o traballador ou traballadora, familiares ou beneficiarios en caso de morte;

3. a empresa.¿CAL É O PRAZO PARA COMUNICALO?

A empresa ten a obriga de comunicalo nos tres días hábiles seguintes á data do diagnóstico da enfermidade profesional.¿TEÑEN DEREITO A COÑECELO OS DELEGADOS/AS?

Os delegados/as de prevención poderán solicitalo á empresa, a cal ten a obriga de dárllelo a coñecer.

Art. 18 LPRL

O PARTE ASISTENCIAL

O parte asistencial é un documento non oficial pero de uso común por tódalas MATEPSS; inclúeno na documentación inicial que lle entregan ó empresario no momento da afiliación á mutua

Art. 20 O. M. 13 de outubro de 1967

É un documento que debe cubrir o empresario no momento en que un traballador ou traballadora precisa asistencia médica sanitaria por unha causa profesional.As MATEPSS recomendan que se cubra sempre. Esta recomendación débese a que este documento ten unha dobre función: Por un lado, utilízase para que a MATEPSS identifique axiña o

traballador/a que precisa a asistencia sanitaria (debido ós datos que achega: cta. cotización, documentación de asociación, número, etc.).

Por outro lado, é un documento de arquivo para elaborar mensualmente a relación de accidentes producidos sen baixa médica e a súa cualificación, xa que aparece o motivo da asistencia sanitaria.

Ver capítulo XIII


O PARTE MÉDICO DE BAIXA E DE ALTA¿QUE É O PARTE MÉDICO DE BAIXA?

É o documento que acredita e xustifica que as lesións que sufriu o traballador/a lle impiden desempeña-lo traballo. Deberase consignar nel:1. Os datos do traballador ou traballadora.2. A descrición das limitacións na capacidade funcional do traballador/a.3. Unha previsión da duración do proceso patolóxico.4. Nas copias que son para o INSS, o traballador/a e a entidade xestora

(xeralmente MATEPSS) aparecerá tamén o diagnóstico, Na copia para a empresa, a zona do diagnóstico non será autocalcable e, polo tanto, aparecerá en branco para preserva-la confidencialidade dos datos médicos.

Art. 2.1Orde do 19 de xuño de 1997 Modif. 575/97


Expedirao, inmediatamente despois do recoñecemento médico do traballador/a, o facultativo que o realice, e esténdese por cuadriplicado.

Art. 2.1 Orde do 19 de xuño de 1997 Modif. 575/97

¿A QUEN HAI QUE LLO COMUNICAR E CAL É O PRAZO DE ENTREGA?

O parte médico de baixa é un modelo oficial con catro copias das cales son destinatarios:1. A Inspección de Servicios Sanitarios da Seguridade social ou órgano

equivalente do respectivo Servicio Público de Saúde (orixinal).2. O traballador ou traballadora, que recibirá dúas copias, unha para

el/ela e outra con destino á empresa, e terá un prazo máximo de tres días hábiles, contados a partir da data de expedición do parte, para trasladalo á empresa.

3. A empresa. Deberá cubri-la copia entregada polo traballador/a nos apartados a ela concernentes, e remitiraa, debidamente selada e asinada, dentro do prazo de cinco días a partir da súa recepción, á entidade xestora ou mutua, segundo corresponda.

4. Entidade xestora ou mutua, segundo corresponda. Á parte de recibi-la copia da empresa (mencionada no punto anterior), recibirá outra copia do Servicio Público de Saúde correspondente, dentro do prazo de cinco días a partir da data de expedición do parte.

Art. 2.2Orde do 19 de xuño de 1997Modif. 575/97


¿QUE SON OS PARTES MÉDICOS DE CONFIRMACIÓN DA BAIXA?

É o documento que confirma a baixa por I. T. do traballador/a. Nel deberanse consignar:1. os datos do traballador/a;2. o diagnóstico;3. a descrición da limitación na capacidade funcional que motiva, na

data de expedición do parte,4. a continuación na situación de I. T.

Art. 3 Orde do 19 de xuño de 1997 Modif. 575/97

¿CANDO E QUEN TEN QUE CUBRILO?

Expedirase ós catro días do inicio da I. T. e sucesivamente, mentres esta se manteña, cada sete días, contados a partir do primeiro parte de confirmación.Expedirao, de se-lo caso, o facultativo da mutua, por cuadriplicado.

Art. 3 Orde do 19 de xuño de 1997 Modif. 575/97



1. Á Inspección de Servicios Sanitarios da Seguridade Social ou órgano equivalente do respectivo Servicio Público de Saúde (o orixinal).

2. Ó traballador ou traballadora. Entréganselle dúas copias, unha para el/ela. A outra copia, deberá entregala o traballador/a á empresa dentro do prazo de tres días hábiles, contados a partir da data de expedición do parte.

3. Á empresa. Recibirá a copia que lle enviou o traballador/a (mencionada no punto anterior) e deberá cubrila nos apartados que lle concirnen; remitiraa, debidamente selada e asinada, dentro do prazo de cinco días a partir da súa recepción, á entidade xestora ou mutua, segundo corresponda.

4. Á entidade xestora ou mutua, segundo corresponda. Á parte de recibir unha copia da empresa (mencionada no punto anterior), recibirá outra copia do Servicio Público de Saúde correspondente, dentro do prazo de cinco días a partir da expedición do parte.• Cando corresponda a expedición do terceiro parte médico de

confirmación da baixa, o médico que o expida cubrirá os apartados correspondentes ó informe complementario, no que se recollerán:a) as doenzas padecidas polo traballador/ab) o tratamento médico prescritoc) a evolución das doenzas no curso da situación de I. T.d) a incidencia das doenzas sobre a capacidade funcional do

interesadoe) a duración probable do proceso desde a data de expedición

do informe• O informe médico complementario do punto anterior deberá

formalizarse nos sucesivos partes de confirmación, cada catro semanas a partir do anterior.


Art. 3.3 Orde do 19 de xuño de 1997Modif. 575/97


Art. 3.4 Orde do 19 de xuño de 1997Modif. 575/97

¿QUE É O PARTE DE ALTA MÉDICA?

É o documento que acredita que o traballador/a se recuperou das lesións sufridas e que pode volver desempeña-lo seu traballo; estenderase tras un recoñecemento médico do traballador/a.

Art. 4 Orde do 18 de setembro de 1998 Modif. 575/97


¿QUE DEBE INCLUÍR UN PARTE DE ALTA MÉDICA?

No parte de alta médica deberá constar necesariamente:1. O datos do traballador/a.2. O resultado do recoñecemento médico (en termos administrativos,

non de patoloxía médica).3. A causa que motiva a alta médica (por curación, por paso a outra

situación, etc.).¿CANDO E QUEN TEN QUE CUBRILO?

Cubrirase cando o traballador/a estea recuperado das súas lesións.Será expedido, de se-lo caso, polo facultativo da mutua, por cuadriplicado.

Art. 4 Orde do 18 de setembro de 1998Modif, 575/97


1. Á Inspección de Servicios Sanitarios da Seguridade Social ou órgano equivalente do respectivo Servicio Público de Saúde (o orixinal).

2. Ó traballador ou traballadora. Recibirá dúas copias, unha para el/ela, e a outra deberá entregarlla á empresa dentro das 24 horas seguintes á recepción.

3. A empresa quedará coa copia que lle deu o traballador/a.• Cando se extinga a relación laboral, corresponderalle ó

traballador/a presentar directamente na entidade xestora ou mutua, segundo corresponda, a copia do parte médico de alta, no prazo das 24 horas seguintes á recepción.

4. A entidade xestora ou mutua recibirá unha copia do Servicio Público de Saúde dentro do prazo de cinco días contados a partir da expedición do parte.

Art. 4.2. Orde do 18 de setembro de 1998Modif. 575/97

RECAÍDAS¿QUE É?

É aquela situación na que ó traballador/a se lle dá a baixa médica pola aparición de síntomas relacionados cun accidente de traballo ou enfermidade profesional previa, e da que xa causou alta, sempre que entre esta última alta e a seguinte baixa non pasaran máis de seis meses. Neste caso, a prestación económica non se recalcula, é dicir, cobrará o mesmo que cobraba durante o período de baixa anterior, xa que a continxencia é a mesma (é o mesmo A. T. ou E. P.)*Se o tempo de separación entre a alta e a baixa é superior a seis meses, non se considerará recaída, senón nova continxencia (A. T. ou E. P.) e confeccionarase un novo parte de accidente de traballo ou enfermidade profesional.

Art. 9Orde do 13 de outubro de 1967

Cobertura de accidentes de traballo e enfermidades profesionais.


¿QUE PASA CANDO SE PRODUCE UN CAMBIO DE MUTUA NO PERÍODO DE RECAÍDA?

Se o traballador/a dado de alta médica sofre unha recaída antes de transcorreren os seis meses e durante o período entre a alta e a recaída a empresa cambia de mutua, as prestacións a favor do traballador/a quedarán da seguinte forma para a suposto de variación na base reguladora:1) A primeira mutua responderá do subsidio de I. T. pola cantidade

equivalente á base reguladora do traballador/a na data do accidente.2) A segunda mutua terá ó seu cargo a diferencia existente entre a

anterior base reguladora e a que ten o traballador/a no momento de sufri-la recaída.

*A asistencia sanitaria será prestada pola primeira mutua, a non ser que a segunda acepte atende-lo proceso.


DETERMINACIÓN DA CONTINXENCIA E O PAPEL DOS EQUIPOS DE VALORACIÓN DE INCAPACIDADES (EVI)

A lexislación establece claramente cómo se determinan as diferentes continxencias. A este respecto, queda claro que cando se produza un accidente de traballo ou unha enfermidade profesional estaremos ante unha continxencia profesional, mentres que cando se produza un accidente non laboral ou unha enfermidade común estaremos ante unha continxencia común.É importante a determinación correcta da continxencia, xa que en función de que sexa común ou profesional ten as seguintes implicacións:• Económicas

a) Tratamento médico-farmacéutico. Na continxencia profesional é gratuíto; na común, o enfermo/a paga o 40 % dos medicamentos.

b) Porcentaxes da base reguladora en caso de baixa. Na continxencia profesional, durante os primeiros 20 días o traballador/a cobra o 75 % da base reguladora. Estas porcentaxes son máis altas ca no caso de continxencia común, na que se calcula o 60 % da base reguladora. Ademais, por negociación colectiva pódese establecer que no caso de continxencia profesional se cobre o 100 % desde o primeiro día.

c) A forma de calculala I. T., coma as demais prestacións, adoita ser máis beneficiosa nas continxencias profesionais ca nas comúns.

d) Se a continxencia é profesional, proporciona unha boa base para solicitar indemnizacións por posibles incumprimentos empresariais da normativa de riscos laborais.

• PreventivasSe unha continxencia é declarada como profesional, contribúe á visibilidade social do risco laboral, impedindo que o sistema público de saúde asuma o que é un custo empresarial.

Non obstante, aínda que no plano teórico está ben claro, xorden na práctica multitude de problemas á hora de determina-las diferentes continxencias. As máis importantes son as seguintes:

CANDO SE DETERMINA QUE A BAIXA MÉDICA É DE CARÁCTER COMÚN CANDO DEBERÍA SELO DE CARÁCTER PROFESIONAL

Nesta situación o principal problema xorde naqueles casos en que se produce unha enfermidade orixinada pola actividade profesional ou o posto de traballo.

Art. 128 LXSS


Cando esta enfermidade non está recollida no cadro de enfermidades profesionais, as mutuas adoitan remiti-lo traballador/a á S. S. (onde se lle tramita a continxencia como común). Existe a posibilidade de que esta enfermidade se tramite como accidente de traballo cando estea provocada pola actividade profesional ou as condicións do posto de traballo.

Art. 115,número 2.eLXSS

CANDO EXISTE DESACORDO COA DECISIÓN DO MÉDICO DA MUTUA DE DÁRNO-LA ALTA MÉDICA POR UNHA CONTINXENCIA PROFESIONAL

Cando o médico da mutua nos dá a alta e non esteamos de acordo con esta, poderémola impugnar. En primeiro lugar mediante reclamación previa administrativa ante o INSS e, en caso de contestación negativa ou inexistente, mediante a vía xudicial (xurisdicción social).

Art. 69Lei procedemento laboral

Art. 125 Lei 30/92 de RXAP e PAC

PROBLEMAS Á HORA DE DETERMINA-LA CONTINXENCIA

Cando exista algún problema na determinación da continxencia (como vimos nos puntos anteriores), o órgano administrativo encargado de dictaminar, a pedimento da parte interesada, cál é a continxencia ou se a alta foi concedida correctamente ou non, son os EVI (Equipos de Valoración de Incapacidades).

Ver capítulo XIII

FUNCIÓNS E COMPETENCIAS DOS EQUIPOS DE VALORACIÓN DE INCAPACIDADES

Serán funcións dos Equipos de Valoración de Incapacidades:1. Examina-la situación de incapacidade do traballador/a e formularlle ó

director provincial do Instituto Nacional da Seguridade Social os dictames–proposta, preceptivos e non vinculantes, en materia de:a) Anulación ou diminución da capacidade para o traballo por

existencia de situacións de invalidez permanente, cualificación destas situacións nos seus distintos graos, revisión destas por agravamento, melloría ou erro de diagnóstico, e continxencia determinante.

b) Determinación do prazo a partir do cal se poderá insta-la revisión do grao de invalidez por agravamento ou melloría.

c) Procedencia ou non da revisión por previsible melloría da situación de incapacidade do traballador, para os efectos do establecido no artigo 48.2 do texto refundido da Lei do Estatuto dos Traballadores, aprobado por Real Decreto Lexislativo 1/1995, do 24 de marzo.

d) Diminución ou alteración da integridade física do traballador por existencia de lesións permanentes non invalidantes, causadas por accidente de traballo ou enfermidade profesional.

e) Determinación da incapacidade para o traballo esixida para ser beneficiario das prestacións económicas por morte e supervivencia, así como das prestacións por invalidez do SOVI.

f) Determinación do carácter común ou profesional da

Art. 3 R. D. 1300/1995


enfermidade que orixine a situación de incapacidade temporal ou morte do traballador cando lle sexa solicitado tal dictame.

g) Procedencia ou non de prorroga-lo período de observación médica en enfermidades profesionais.

2. Efectua-lo seguimento dos programas de control das prestacións económicas de incapacidade temporal e propoñer ó director provincial do Instituto Nacional da Seguridade Social a adopción de medidas adecuadas, en coordinación cos restantes órganos competentes nesta materia.

3. Prestar asistencia técnica e asesoramento nos procedementos contenciosos nos que sexa parte o Instituto Nacional da Seguridade Social, en materia de incapacidades laborais, a requirimento do director provincial correspondente do dito instituto.

A “instrucción 14/98” do I. C. S. achega, en Cataluña, unha novidade interesante e moi útil como ferramenta para os traballadores/as cando estean inmersos nun problema deste tipo, de determinación da continxencia, a cal foi implantada en boa medida gracias á acción desenvolvida por CC.OO. de Cataluña. Así, esta instrucción establece que o persoal facultativo do servicio público de saúde (I. C. S.),• cando teña pacientes que inicien unha I. T. derivada de enfermidade

común e que esta continxencia poida considerarse continuación ou recaída dun proceso anterior onde a alta foi concedida pola mutua,

• ou en caso de que se trate dun presunto accidente de traballo ou enfermidade profesional que a mutua non queira asumir,

• en supostos asimilables ós anteriores,darán a baixa médica ad cautelam e solicitarán ó CRAM a determinación da continxencia, o cal deberá dictaminar o máis axiña posible se é profesional ou común.

PRESTACIÓNS PREVENTIVAS

• Vixilancia da saúde (no momento de redacción desta guía están habilitadas as mutuas ata decembro de 2001, e podería ser obxecto dun desenvolvemento normativo no futuro). Sempre que se oriente á prevención das enfermidades relacionadas co traballo e cos riscos de accidentes a que poidan estar expostos os traballadores/as (salvo as excepcións do artigo 196 da LXSS e os de carácter previo á subscrición do contrato de traballo).

• Análise e investigación das causas e factores determinantes dos accidentes de traballo e enfermidades profesionais.

• Promoción de accións preventivas nas empresas asociadas mediante a realización de campañas de sensibilización e educación preventiva, co fin de:

Art. 5 Orde 22 de abrilde 1997


— fomenta-lo interese e a cooperación en tódolos niveis da empresa,

— promover comportamentos seguros,— promover actividades preventivas básicas.

• Asesoramento en materia preventiva mediante:— posta a disposición de documentación básica, guías

orientadoras, etc.— visitas ós centros de traballo,— atención de consultas,— axudas para a realización de avaliacións de riscos polas

empresas,— orientación para a elaboración e implantación de plans e

programas de prevención,— orientacións en relación coas instruccións e información que a

empresa debe darlles ós traballadores e traballadoras.• Orientacións e contribución á formación en materia preventiva.• Realización de xornadas e seminarios en materia preventiva.• Capacitación dos empresarios para poderen eles mesmos asumi-la

actividade preventiva.• Divulgación da prevención.• Actividades de carácter sanitario, como campañas de educación

sanitaria, etc.• O asesoramento preventivo deberá desenvolverse preferentemente

en empresas de menos de 50 traballadores/as e, dentro deste segmento de empresas, terán especial prioridade as de ata seis traballadores/as.

Art. 6 Orde 22 de abril de 1997

• Recentemente aprobouse o Plan Xeral de Actividades Preventivas da Seguridade Social para o ano 2001, que previsiblemente será prorrogado para anos posteriores, Este plan ten como obxectivo establece-las prioridades das actuacións preventivas que deban realizar as mutuas a cargo de cotizacións sociais. A prioridade de actuación diríxese, fundamentalmente, ás PEMES e empresas de alta accidentalidade. Por primeira vez se fai explícita na norma a necesaria intervención dos delegados de prevención.

Resolucióndo 26 de abrilde 2001

PRESTACIÓNS ASISTENCIAIS

• Asistencia sanitaria, tratamentos con medios propios ou concertados (os primeiros auxilios debe realizalos o servicio de prevención).

• Rehabilitación.• Orientación profesional.

Art. 12R. D. 1993/1995 Regulamento Colab. Mutuas

Art. 31.3 e LPRLPRESTACIÓNS ECONÓMICAS


• I. T. (30 meses ó 75 % da base reguladora). Ten un capítulo especial.• Lesións permanentes non invalidantes (indemnización a prezo

fixado segundo baremo).

Ver capítulo III

¿Que son as lesións permanentes non invalidantes?Enténdese por lesións permanentes non invalidantes aquelas lesións, mutilacións e deformidades de carácter definitivo, causadas por accidentes de traballo ou enfermidades profesionais que, sen chegar a constituíren unha invalidez permanente, supoñen unha diminución ou alteración da integridade física do traballador/a e aparecen recollidas como tales en disposicións legais.*En caso de infracción por parte do empresario. É aplicable a recarga da cota.

Art. 150LXSS

¿Quen ten dereito a esta prestación?Terán dereito a esta prestación os traballadores/as por conta allea, afiliados e en alta ou situación asimilada á alta, que foron dados de alta médica tras sufriren un accidente de traballo ou padeceren unha enfermidade profesional a resultas do cal lles quedou unha lesión, mutilación ou deformación incluída no baremo oficial, tendo por iso dereito a unha indemnización económica, sen prexuízo do seu dereito a continuaren ó servicio da empresa.

Art. 151LXSS

¿En que consiste a prestación económica?Neste caso corresponde unha indemnización pola lesión permanente non invalidante fixada no propio baremo oficial que recolle a lesión, consistente nunha cantidade a prezo fixado, é dicir, pagadeira nunha soa vez.

Art. 150 LXSS

O baremo que determina tales danos e as indemnizacións correspondentes a eles está recollido na O. M. 4-4-74, revisado pola O. M. 16-1-91, que está vixente desde febreiro de 1991.

Orde Ministerial do 16-1-91

¿Quen é o responsable de paga-la indemnización pola lesión permanente non invalidante?Pode se-lo INSS a través da tesourería xeral ou da MATEPSS que estea obrigada a realiza-lo pagamento das prestacións de invalidez permanente derivada de A. T. ou E. P.¿Como se inicia o trámite?A actuación da Dirección Provincial do INSS iníciase de tres maneiras distintas:1. De oficio: ben por iniciativa propia ou ben por pedimento motivado da

Inspección de Traballo ou do servicio de saúde competente para xestiona-la asistencia sanitaria.


2. Por iniciativa do traballador/a (ou do seu representante legal).3. Por pedimento da MATEPSS ou empresa colaboradora.¿Hai incompatibilidades?As indemnizacións a prezo fixado que correspondan por lesións, mutilacións e deformidades reguladas neste apartado son incompatibles coas prestacións económicas establecidas para a incapacidade permanente.A excepción dáse no caso en que as ditas lesións, mutilacións e deformidades sexan totalmente independentes das que se tomaran en consideración para declarar tal incapacidade permanente e o grao desta.

Art. 152 LXSS

Incapacidade permanenteEstablécense diferentes graos de invalidez (ver cadro na páxina seguinte).

• Morte: auxilio por defunción• Supervivencia:

Pensión de viuvez Pensión de orfandade Pensión a favor de familiares Pensión a favor do fondo de garantía de accidentes


PARA CENTRAR IDEAS...

GRAO DEINVALIDEZ DEFINICIÓN CONTÍA

PERMANENTEPARCIAL

Diminución de máis do 33% de capacidade que non impida seguir desenvolvendo a profesión habitual.

Indemnización de 24 mensualidades da base reguladora compatible con calquera outra actividade laboral.

PERMANENTETOTAL

Incapacidade que inhabilita para o desenvolvemento da profesión habitual (aínda que non para outras profesións).

Pensión do 55% da base reguladora.

Ó cumpri-los 55 anos e estar desempregado, o 75% da base reguladora. Pensión compatible con actividade laboral.

PERMANENTEABSOLUTA

Incapacidade que inhabilita para o desempeño de calquera profesión.

Pensión do 100% da base reguladora.

GRANDE INVALIDEZ

Incapacidade que require axuda doutras persoas para realizar funcións esenciais.

Pensión do 150% da base reguladora ou, a petición do interesado/a, o 100% con aloxamento e coidado a cargo da Seguridade Social.


V. AS MUTUAS E A XESTIÓN ECONÓMICA DA INCAPACIDADE TEMPORAL POR CONTINXENCIAS COMÚNS

¿QUE É A I. T. POR CONTINXENCIAS COMÚNS?

A I. T. é aquela situación legal na que se encontran os traballadores/as que non poden realiza-lo seu traballo por razóns de saúde debido a un accidente ou a unha enfermidade.Cando o accidente ou enfermidade non derivan do traballo, entón a I. T. será por continxencias comúns.

Art. 128 RD lexislativo 1/1994 LXSS

¿QUEN PODE FACE-LA XESTIÓN?

A Seguridade Social, empresas colaboradoras e as MATEPSS. As MATEPSS están autorizadas desde 1995 a realizaren a xestión da prestación económica da I. T. sempre que o empresario o concerte por escrito e consultando previamente os representantes dos traballadores/as.

Art. 69RD 1993/95 Regulamento Colab. Mutuas

¿CANDO PODERÁ A MUTUA REALIZAR ESTA XESTIÓN?

Sempre que exista unha petición da empresa neste sentido, a mutua estará obrigada a asumila.

Art. 69RD 1993/95 Regulamento Colab. Mutuas

Este pedimento realizarao o empresario no momento de formalizar coa MATEPSS a cobertura das continxencias profesionais ou cando cumpra o dito concerto, e a súa duración será a mesma (anual). Polo tanto, só hai un día ó ano en que o empresario poderá realiza-la dita contratación

Art. 35Lei 42/1994

Ver capítulo II¿QUE ASUME A MUTUA CANDO FAI ESTA XESTIÓN?

Cando a MATEPSS realiza a xestión asume:1. O pagamento da prestación económica por I. T. derivada de

continxencias comúns, en vez do INSS.2. O custo das xestións administrativas que a mutua realice en relación

con estas prestacións.3. O custo dos controis médicos de comprobación da I. T.

Arts. 71 e 72

R. D. 1993/95 Regulamento Colab. Mutuas

¿CALES SON AS SÚAS NOVAS FUNCIÓNS?

As funcións das MATEPSS na xestión de I. T. C. C. son:1. Xestión do subsidio por I. T. por enfermidade común a partir do día

16 da baixa, en lugar do INSS.2. Prestación sanitaria a partir do día 16 da baixa, co consentimento do

traballador/a e condicionado á existencia de lista de espera no Sistema Público.

3. Revisión do estado de saúde do traballador/a mentres dure a baixa, gardando confidencialidade dos datos clínicos. O traballador/a non se poderá negar a realizala, a negativa infundada pode dar lugar á

Art. 35Lei 42/94


Art. 82RD 576/97


proposta de alta.4. Posibilidade de facer proposta de alta médica ó Sistema Público de

Saúde. A mutua non poderá da-la alta directamente.5. Posibilidade de anular e suspende-lo pagamento do subsidio de

baixa por I. T. se non se cumpren: o período de carencia, a alta á Seguridade Social ou estar ó día de cotización.

Neste último caso asumirá o subsidio o propio INSS, que demandará as súas obrigas á empresa.

Art. 3, 4 e 6RD 576/97

Art. 5 e 6 bisRD 575/97


¿CALES SON AS SÚAS OBRIGAS?

As MATEPSS teñen que cumprir unha serie de obrigas:1. O pedimento da empresa de contrata-la xestión da I. T. por

continxencias comúns coa mutua debe ir acompañada dun informe do Comité de Empresa e/ou delegado/a de persoal, informe que é preceptivo pero non vinculante para o empresario. Ó non ser vinculante o mencionado informe do Comité de Empresa para o empresario, a súa inexistencia non supón a anulación do contrato pero si un defecto de forma. En Cataluña a Inspección de Traballo entendeu que é unha obriga da mutua controlar que o contrato se axusta á normativa polo que, ante a ausencia de informe cando debería existir este, procedeu a sanciona-la empresa e maila mutua.

Art. 69, Art. 61.3RD 1993/95 Regulamento Colab. Mutuas Art. 3.3 RD 575/97

2. Obrigatoriedade de mante-la confidencialidade dos datos clínicos dos traballadores e traballadoras.

Art. 13.3 Orde 19-6-97

3. Informa-la comisión de control e seguimento da MATEPSS da súa actividade.

Art. 37 RD 1993/95 Regulamento Colab. Mutuas

4. Incluír nos orzamentos da mutua a actividade de xestión da I. T. Art. 73RD 1993/95 Regulamento Colab. Mutuas

¿CALES SON AS PRINCIPAIS CARACTERÍSTICAS?

• Neste tipo de xestión, as mutuas teñen os mesmos dereitos cá S. S. e as entidades xestoras da S. S., agás a posibilidade de da-la alta médica.

• As mutuas, unha vez recibida a notificación de baixa, farán a declaración do dereito ó subsidio, tralo exame ou revisión médica do traballador/a e, en consecuencia, poderán: aceptar, denegar, suspender, anular ou extingui-lo subsidio por I.

T. ó longo de todo o proceso de baixa.• Cando a mutua declare improcedente a baixa, percibirá as cantidades

indebidamente aboadas ó traballador/a, é dicir, o traballador deberá


devolve-lo diñeiro percibido.• As mutuas poderán solicitar á Inspección de Traballo da Seguridade

Social a alta do traballador/a.• Os partes de confirmación mensuais deberán ir acompañados dun

parte de exploración do médico de cabeceira, con diagnóstico, marcha do tratamento e previsión de duración da baixa.

• No caso de que o traballador/a que se encontra en estado de I. T. finalice o seu contrato de traballo, a MATEPSS seguirá controlando o estado desa baixa (por exemplo, mediante revisións médicas, posibilidade de realiza-la proposta de alta, etc.) aínda despois da data de finalización do contrato.

¿EN QUE MOMENTO SE EXERCITARÁ A OPCIÓN?

Cando o empresario opte por formaliza-la protección respecto das continxencias de A. T. e E. P. do seu persoal cunha MATEPSS poderá, así mesmo, formular unha petición para que a cobertura da prestación económica por I. T. derivada de continxencias comúns dese mesmo persoal se leve a efecto pola mesma mutua (mediante anexo ó documento de asociación).

Art. 69 RD 1993/95 Regulamento Colab. Mutuas

Só se poderá optar a esta xestión no momento do contrato ou do vencemento das continxencias comúns. Esta situación só se dá unha vez ó ano.

Ver capítulo XIII

¿QUE PODE CONTESTAR A MUTUA?

Esta opción deberá aceptala obrigatoriamente a mutua, e comprenderá a totalidade dos traballadores/as das actividades e centros de traballo da empresa.


¿EN QUE CASOS SE PODE NEGAR A MUTUA?

A mutua poderá negarse a realizar esta xestión económica da I. T. por C. C. cando a empresa non queira incluí-la totalidade dos traballadores/as ó seu servicio.¿PODERÁ A EMPRESA CONTRATAR ESTA XESTIÓN CON OUTRA MUTUA OU EMPRESA PRIVADA?

A empresa NON poderá contrata-la I. T. C. C. cunha mutua diferente á que xa está cubrindo as continxencias profesionais. Tampouco non poderá contratar este servicio, en ningún caso, cunha empresa privada.


¿CAL É A VIXENCIA DESTE CONTRATO?

A vixencia da xestión económica da I. T. por C. C. será a mesma cá do documento de asociación coa mutua. Isto quere dicir que se manterá por un período dun ano, entendéndose prorrogada tacitamente por período anuais.

Art. 69 R. D. 1993/95Regulamento Colab. Mutuas

Non obstante, o empresario poderá renunciar a esta cobertura pola Ver capítulo II


mutua, para o cal cursará á mutua unha notificación que deberá realizarse debidamente e cunha antelación mínima dun mes antes da data de vencemento do convenio de asociación.Efectuada esta renuncia, o empresario non poderá acollerse novamente á cobertura pola mutua da prestación económica por I. T. por continxencias comúns do seu persoal, ata o próximo vencemento do seu convenio de asociación; nese momento poderá efectuar unha nova comunicación á entidade, tamén cunha antelación mínima dun mes á data do devandito vencemento.¿COMO SE FORMALIZA A OPCIÓN?

A opción formalízase a través dun “anexo ó documento de asociación” do empresario á mutua; nel recóllense os dereitos e obrigas do empresario e a entidade.


Unha vez formalizada a cobertura, a mutua asumirá a xestión da prestación económica por I. T. por continxencias comúns do persoal ó servicio dos seus asociados, nos mesmo termos e con igual alcance cás entidades xestoras da S. S.

Ver capítulo XIII

No momento de formalizar esta cobertura cunha MATEPSS, o empresario deberá entregar á entidade un informe emitido ó respecto polo comité de empresa ou o delegado/a de persoal, salvo que non existisen os ditos órganos

Art. 69.3 e 61.3 RD 1993/95Regulamento Colab. Mutuas

¿QUE REVISIÓN MÉDICA PODEN REALIZAR?

As mutuas que xestionan a I. T. por continxencias comúns, a partir do día décimo sexto da baixa poden dispoñer que os traballadores/as que se encontren en situación de I. T. sexan recoñecidos polos seus servicios médicos.Se o traballador/a se nega a pasar esta revisión médica, tal negativa pode dar lugar a unha proposta de alta. Esta proposta remitirase a través da Inspección Médica dos servicios públicos de saúde ó facultativo do servicio público de saúde, para que se pronuncie ó respecto. Se este non o fai e a Inspección Médica o considera conveniente, esta pode acorda-la alta ou a continuación da baixa.

Art. 6 RD 575/97

¿CALES SON OS LÍMITES E CONDICIÓNS DESTAS REVISIÓNS MÉDICAS?

1) Os recoñecementos médicos da MATEPSS só poderán practicarse a partir do día décimo sexto de baixa, que é o día no cal a entidade que xestiona a I. T. asume o pagamento do subsidio.

Art. 20.4 RDL: 1/1995 E. T.

• Nos quince primeiros días de baixa, os recoñecementos médicos poden realizarse a instancia do empresario, e o custo corre ó seu cargo.

Art. 3 RD 575/97

• Nos recoñecementos médicos, sempre se ha cumprir rigorosamente coa obriga de garda-la confidencialidade dos datos médicos da persoa. Existe a posibilidade normativa de

Art. 3 RD 575/97


negocia-lo tratamento codificado de datos.2) Os recoñecementos médicos deben basearse nos datos que

fundamenten o parte médico de baixa e os partes de confirmación da baixa, así como nos derivados especificamente dos últimos recoñecementos e dictames realizados polo persoal médico do servicio público de saúde e/ou mutua.

Art. 3 RD 575/97

3) Para que os recoñecementos médicos conten co maior apoio técnico posible, poñerase ó dispor dos médicos ós que competen as ditas actuacións táboas de duración media das distintas patoloxías susceptibles de xeraren incapacidades laborais.

Art. 3 RD 575/97

4) Os recoñecementos médicos poderanse facer nos seguintes lugares:• no domicilio do traballador/a, en caso de que este/a

voluntariamente así o acepte,• nas instalacións da mutua,• nas instalacións da empresa,• nunhas instalacións adecuadas para a realización do

recoñecemento.¿EN QUE CONSISTE A PRESTACIÓN SANITARIA?

Cando a MATEPSS ten encomendada a xestión económica da I. T. por C. C., a partir do día décimo sexto da baixa pode ofrecer asistencia sanitaria ó paciente, coa finalidade de adianta-la curación e, polo tanto, a alta médica.Esta asistencia sanitaria, en tódolos casos, debe contar co consentimento do traballador/a e sempre é voluntaria.Esta asistencia sanitaria tradúcese adoito en adianta-la realización de probas diagnósticas, tratamentos de rehabilitación, intervencións cirúrxicas...¿EN QUE CONSISTE O CONTROL DOS REQUISITOS?

Cando a mutua teña a xestión económica da I. T. por continxencias comúns, será competencia súa realiza-los actos de declaración, denegación, extinción, modificación, anulación e suspensión do subsidio de I. T. Estes actos deberán ser sempre motivados e por escrito, quedando condicionada a súa eficacia á notificación ós beneficiarios, así como ós seus empresarios, ademais de contar coa aprobación expresa do Sistema Público cando eses actos requiran a alta correspondente.

Art. 80RD 1993/95Regulamento Colab. MutuasModificado mediante RD 576/97

¿QUE SON OS ACTOS DE DECLARACIÓN?

A mutua declarará o dereito ó subsidio, unha vez examinada a

Art. 80.1 RD 576/97

Cómpre recordar que inviolabilidade do domicilio é un dereito constitucional e que, se non contan coa nosa vontade, estas revisións médicas non se realizarán no noso domicilio.De feito, ninguén ten dereito, nin sequera, a nos facer unha visita de cortesía se non o desexamos.


concorrencia dos feitos que constitúen a situación legal de I. T. e dos requisitos que condicionan o nacemento do dereito.Os requisitos para que naza o dereito son:• Estar en situación de alta no momento do feito causante.• Que o empresario estea ó día no pagamento de cotas.• Que o traballador/a teña o tempo de carencia suficiente (o requisito de

carencia para esta prestación é ter cotizados 180 días nos cinco anos anteriores)

Art. 81 RD 576/97

¿QUE SON OS ACTOS DE DETERMINACIÓN INICIAL, MODIFICACIÓN OU SUSPENSIÓN DO SUBSIDIO?

As cantidades que perciba o traballador/a en concepto de subsidio de I. T. terán carácter de provisionais durante o prazo de dous meses, contado desde a data en que se efectuou a liquidación e pagamento.

Art. 81 RD 576/97

Ó transcorreren estes dous meses, adquire o carácter de definitivo, agás nos casos en que a mutua, con anterioridade á súa finalización, realice o recoñecemento de dereito expresamente.Durante este prazo, as mutuas poderán dictar actos polos que determinen inicialmente e con carácter provisional o importe do subsidio.

Art. 113 bis LXSS

Durante este período poderanse realizar modificacións na contía da prestación ou suspensión do pagamento da prestación económica.

Art. 80.2 RD 576/97

¿QUE SON OS ACTOS DE EXTINCIÓN DO SUBSIDIO?

O dereito ó subsidio por I. T. extinguirase polas seguintes causas:• Por invalidez.• Por ser dado de alta médica o traballador/a con efectos do día

seguinte ó da súa expedición, salvo que a dita data sexa festivo ou véspera de festivo; nese caso o dereito manterase en tales días.

• Por terlle sido recoñecido ó beneficiario o dereito á percepción da pensión de xubilación.

• Por falecemento do traballador/a.

Art. 113 bis LXSS

Art. 80.2 RD 576/97

¿CANDO SE PERDE OU SE SUSPENDE O DEREITO?

O dereito ó subsidio por I. T. poderá ser denegado, anulado ou suspendido:• Por actuación fraudulenta do beneficiario para obter ou conserva-lo

subsidio.• Por traballar por conta propia ou allea durante a percepción do

subsidio.

Art. 132 LXSS

¿QUEN TEN COMPETENCIA PARA REALIZAR UNHA PROPOSTA DE ALTA?

As entidades competentes para realiza-las propostas de alta son:

Arts. 5 e 6 bis.RD 575/97Arts. 14 e 15. Orde 19 de xuño


• As entidades xestoras da S. S.• As mutuas de accidentes de traballo e enfermidades profesionais.

de 1997RD 575/97Arts. 14 e 15. Orde 19 de xuño de 1997

¿CANDO PODERÁN FORMULAR UNHA PROPOSTA DE ALTA?

Poderase formula-la proposta motivada de alta médica cando as entidades xestoras e mailas mutuas consideren que o traballador/a pode non estar impedido para o traballo, á vista dos datos contidos en:• partes de baixa• partes de confirmación• informe médico complementario• informe de controlNon é posible realizar unha proposta de alta motivada sen ter un contacto previo co paciente.

Art. 5RD 575/97

¿A QUEN HAI QUE REMITI-LA PROPOSTA DE ALTA?

Debe remitirse ás unidades de inspección médica dos servicios públicos de saúde para a súa entrega ós facultativos ou servicios médicos correspondentes

Art. 5.2 RD 575/97

¿CAL É O PRAZO DE RESOLUCIÓN?

As unidades de inspección médica dos servicios públicos de saúde farán chegar as propostas de alta médica ós facultativos ou servicios médicos correspondentes, e estes terán un prazo de dez días para pronunciarse sobre:

Art. 5.2 RD 575/97

• A confirmación da baixa médica, sinalando as atencións ou controis médicos accesorios.

• Admiti-la proposta de alta, expedindo o “parte de alta médica”. Art. 5.2 RD 575/97

¿QUE OCORRE EN CASO DE SILENCIO OU DISCREPANCIA MÉDICA?

Nese caso, a Inspección Médica poderá acordar:• A confirmación da baixa médica, e comunicará, en todo caso e dentro

do prazo dos cinco días seguintes, a actuación realizada á entidade xestora ou á MATEPSS, segundo corresponda.

• A alta médica, efectiva e inmediata, e comunicará, en todo caso e dentro do prazo dos cinco días seguintes, a actuación realizada á entidade xestora ou á MATEPSS, segundo corresponda.

Art. 5.2 RD 575/97

¿A QUEN DIRIXIRÁN A COMUNICACIÓN DA ALTA MÉDICA?

Se se acorda a alta médica, xa sexa polos facultativos ou servicios médicos correspondentes ou ben pola Inspección Médica do correspondente Servicio Público de Saúde, hai que lla comunicar a:


• Entidades Xestoras da Seguridade Social• Traballador ou traballadora• As mutuas de accidentes de traballo e enfermidades profesionais da

S. S.


VI. AS MUTUAS COMO SERVICIO DE PREVENCIÓN ALLEODEBERÍAS SABER QUE...

Antes de introducirte neste tema, propoñémosche que leas e traballes —se aínda non o fixeches— o capítulo de Servicios de Prevención da Guía do Delegado e Delegada de Prevención (páxinas 43 a 55) elaborada por ISTAS e editada por CC.OO. Lembrámosche que se non tes esta guía podes conseguila no Sindicato, ben na túa federación ben na túa comarca. Neste documento só reproducirémo-los elementos básicos que faciliten a explicación e comprensión de todo o referente á actuación das mutuas como servicios de prevención, xa que o obxectivo deste apartado é ver qué papel desempeñan as mutuas no campo da prevención dos riscos laborais.¿QUE É UN SERVICIO DE PREVENCIÓN?

Na Lei de prevención de riscos laborais, concretamente no capítulo IV, defínense e perfílanse as bases principais dun organismo técnico que intervirá na empresa en materia de seguridade e saúde: o servicio de prevención.

“Entenderase como Servicio de Prevención o conxunto de medios humanos e materiais necesarios para realiza-las actividades preventivas a fin de garanti-la adecuada protección da seguridade e a saúde dos traballadores, asesorando e asistindo para iso ó empresario, ós traballadores e ós seus representantes e mais ós órganos de representación especializados”

Art. 31.2 Lei 31/1995 LPRL

Posteriormente, mediante o Regulamento dos Servicios de Prevención, desenvólvense diferentes elementos que concretan algúns aspectos referentes ás diferentes modalidades dos SP, a súa composición, a formación necesaria do persoal técnico e outros aspectos.

RD 39/1997 do 17 de xaneiroRegulamento Servicios de Prevención

Así mesmo, a Lei de prevención de riscos laborais concreta que as mutuas poderán actuar como servicio de prevención alleo para as empresas a elas asociadas, sempre e cando foran obxecto de acreditación pola autoridade laboral e sanitaria, tal e como se establece no Regulamento dos Servicios de Prevención.

Art. 32 Lei 31/1995 LPRL

Esta posibilidade das mutuas de actuaren como SPA foi moi importante para elas xa que supón unha ampliación considerable das súas competencias.¿CALES SON AS FUNCIÓNS DO SERVICIO DE PREVENCIÓN?

As funcións do S. P. son o asesoramento e o apoio técnico en materia de prevención ó conxunto de axentes que existen na empresa. O seu asesoramento será sobre todo o referente ós riscos existentes na empresa e especificamente no que concirne a:

Art. 31.3 Lei 31/1995 LPRL

• Deseño, aplicación e coordinación dos plans e programas de actuación preventiva.


• Avaliación dos factores de risco que poidan afectar á seguridade e a saúde dos traballadores/as.

• A determinación das prioridades na adopción das medidas preventivas adecuadas e a vixilancia da súa eficacia.

• A información e formación dos traballadores e as traballadoras.• A prestación dos primeiros auxilios e plans de emerxencia.• A vixilancia da saúde dos traballadores/as en relación cos riscos

derivados do traballo.¿QUE CAPACITACIÓN DEBEN TER OS COMPOÑENTES DUN S. P.?

Vimos que as funcións do S. P. son amplas. Para garantir que esas funcións se levan a cabo axeitadamente, a lexislación establece como sistema de control as necesidades formativas e a titulación técnica que deben ter os seus membros.Establécense tres niveis de capacitación técnica:• Técnico/a de nivel básico• Técnico/a de nivel medio• Técnico/a de nivel superiorCada unha das actividades preventivas vai unida a un nivel de formación e capacitación determinados, dependendo da complexidade e características do risco.

Art. 34 e capítulo VI RSP

Nivel básico• Requisitos para obte-la titulación.

Para realiza-las funcións de nivel básico hai que cumprir un dos seguintes requisitos:

Art. 35 RSP

— Posuír unha formación mínima co contido especificado no programa a que se refire o anexo IV, de duración non inferior a 50 horas para empresas de actividades consideradas especialmente perigosas ou de 30 horas para as restantes.

— Posuír formación profesional ou académica que capacite para asumir responsabilidades profesionais propias destas funcións.

— Acreditar unha experiencia non inferior a dous anos nunha empresa, institución ou administración pública, que leve consigo o desempeño de niveis profesionais de responsabilidade equivalentes propias destas funcións.

Art. 35.2 RSP

• Funcións técnicas de nivel básico:Unha vez acreditado algún dos requisitos anteriores, as funcións que poden realizar son as seguintes:— Promover comportamentos seguros e a correcta utilización dos

Art. 35.1 RSP


equipos de traballo e protección, e fomenta-lo interese e a cooperación dos traballadores na acción preventiva.

— Promover, en particular, as actuacións preventivas básicas, tales como a orde, a limpeza, a sinalización e o mantemento xeral, e face-lo seu seguimento e control.

— Realizar avaliacións elementais de riscos e, de se-lo caso, establecer medidas preventivas do mesmo carácter compatibles co seu grao de formación.

— Colaborar na avaliación e o control dos riscos xerais e específicos da empresa, efectuando visitas para este fin, atención de queixas e suxestións, rexistro de datos e cantas funcións análogas cumpran.

— Actuar en caso de emerxencia e primeiros auxilios xestionando as primeiras intervencións para tal efecto.

Nivel intermedio• Requisitos para obte-la titulación. Art. 36

RSP

Para obte-la titulación de técnico intermedio de prevención hai que adquirir unha formación específica de 300 horas como mínimo; o contido está especificado no RSP.

Art. 36.2 RSP

• Funcións técnicas de nivel intermedio:— Promover, con carácter xeral, a prevención na empresa.— Realizar avaliacións de riscos, salvo as especificamente

reservadas ó nivel superior.— Propoñer medidas para o control e a reducción dos riscos ou

formula-la necesidade de recorrer ó nivel superior, á vista dos resultados da avaliación.

— Levar a cabo actividades de información e formación básica de traballadores/as.

— Vixia-lo cumprimento do programa de control e reducción de riscos e efectuar persoalmente as actividades de control das condicións de traballo que teña asignadas.

— Participar na planificación da actividade preventiva e dirixi-las actuacións para desenvolver en casos de emerxencia e primeiros auxilios.

— Calquera outra función asignada como auxiliar, complementaria ou de colaboración do nivel superior.

Art. 36.1 RSP

Nivel superior• Requisitos para obte-la titulación.

Art. 37 RSP


Para obte-la titulación de técnico superior de prevención hai que recibir unha formación específica de 600 horas como mínimo; o contido está especificado no RSP. Poderán acceder á dita formación aquelas persoas que posúan algunha titulación universitaria.

• Especialidades do técnico/a de prevención superiorA lexislación recolle catro especialidades: Seguridade, Hixiene, Ergonomía e Psicosocioloxía e Medicina do Traballo.

Art. 37.2RSP

• Funcións técnicas de nivel superior:— Calquera función de nivel intermedio.— A realización daquelas avaliacións de risco que para o seu

desenvolvemento esixan o establecemento dunha estratexia de medición para asegurar que os resultados obtidos caracterizan efectivamente a situación que se valora, ou unha interpretación ou aplicación non mecánica dos criterios de avaliación.

— A formación e información de carácter xeral, en tódolos niveis, e nas materias propias da súa área de especialización.

— A planificación da acción preventiva que se vai desenvolver nas situacións nas que o control ou reducción dos riscos supón a realización de actividades diferentes que implican a intervención de distintos especialistas.

— A vixilancia e control da saúde dos traballadores/as nos termos sinalados na lexislación vixente.

Art. 37.1 RSP

Art. 37.3 RSP

¿COMO SE DEBEN ORGANIZA-LOS RECURSOS TÉCNICOS DE PREVENCIÓN NA EMPRESA?

As modalidades da organización dos recursos técnicos necesarios na empresa recóllense no RSP.O empresario pode asumi-la actividade preventivaDeben cumprirse os seguintes requisitos:• que o número de traballadores/as sexa menor de seis;• que non se realicen actividades de especial perigosidade, recollidas

no anexo 1 do RSP;• que o empresario desenvolva a súa actividade profesional de forma

habitual no centro de traballo;• que o empresario teña a capacidade suficiente en relación coas

funcións de prevención que asuma.

Art. 11 RSP

Debe terse en conta que:• En ningún caso poderá realizar directamente a vixilancia da saúde.• Deberá contratar un S. P. A. para esta actividade e calquera outra que

non poida ou non queira asumir persoalmente.

Art. 11.2. RSP


Traballadores/as designados• Poderá haber traballadores designados en calquera empresa na que

o empresario non asumira directamente a actividade preventiva ou recorrera a un S. P. alleo ou propio.

• Ós traballadores/as designados pódese asignarlles funcións para as cales acrediten capacidade adecuada.

Art. 12 RSP

As funcións non asumidas por estes traballadores/as serán levadas a cabo directamente polo empresario ou polos técnicos do servicio de prevención (propio ou alleo). Estas funcións xeralmente incluirán a vixilancia da saúde.

Art. 12.2 Lei 31/1995 LPRL

A forma de establecer legalmente esta modalidade é mediante a designación por parte do empresario, que sempre é recomendable facela por escrito e comunicárllela ós delegados/as de prevención.

Art. 33.1.b Lei 31/1995 LPRL

Servicio de prevención propioDebe constituírse un servicio de prevención propio en:• empresas que figuren no anexo I do RSP cun cadro de persoal

superior a 250 traballadores/as;• calquera empresa cun cadro de persoal superior a 500

traballadores/as;• empresas que así o decida a autoridade laboral, a non ser que o

empresario non recorrera a un servicio de prevención alleo.

Arts. 14 e 15 RSP

Hai que ter en conta que:• Os seus integrantes terán dedicación exclusiva.• Contará cun especialista en, polo menos, dúas disciplinas ou

especialidades preventivas.• Os seus integrantes deben actuar de forma coordinada.• A actividade sanitaria contará coa estructura e os medios adecuados

á súa natureza específica, garantíndose en todo caso a confidencialidade da información médica.

Art. 15.2 RSP

• Elaborarán anualmente unha memoria e unha programación.Dentro dos servicios de prevención propios existe unha modalidade específica: o servicio de prevención mancomunado, que o poderá constituír un grupo de empresas cando:

Art. 15.5 RSP

• non teñan obriga de constituír S. P. propio porque, por proximidade xeográfica e/ou similitude de actividades, poden ser atendidas por un mesmo servicio;

• mesmo tendo a obriga de constituír un S. P. propio, desenvolvan simultaneamente actividades nun mesmo centro de traballo.

Tocante ós servicios de prevención mancomunados, cómpre ter en conta

Art. 21 RSP-


que para tódolos efectos se considera un S. P. propio, de xeito que só poderá prestar servicios ás empresas que o constitúan.A forma de establecer legalmente esta modalidade é mediante unha acta de constitución na que se recollerá a consulta previa á representación dos traballadores/as e as persoas e especialidades que compoñen o devandito servicio de prevención propio.

Art. 21.2 RSP

Servicio de prevención alleoAs empresas contratarán un SPA cando:• Os recursos propios de prevención sexan insuficientes.• Cando non se constituíra un SPP.• Cando obrigue a autoridade laboral.• Cando se recorra a esta modalidade como complemento das

competencias dun SP propio.

Arts. 16 a 20 RSP

Art. 16.1 RSP

Débese ter en conta que:• O empresario debe consultar previamente os representantes dos

traballadores/as.• Non cabe a subcontrata destas actividades salvo para a realización de

actividades que requiran coñecementos especiais ou instalacións de gran complexidade.

Art. 16.2 RPSArt. 33.1b LPRL

• Debe facilitar memoria e programación anual.A relación formalízase a través dun “concerto” por escrito.NOTA: de tódalas modalidades expostas anteriormente, só os servicios de prevención propios (e mailos mancomunados) e os alleos poden considerarse servicios de prevención en sentido estricto.

Art. 20 RSP

¿COMO SABEMOS QUE UN SERVICIO DE PREVENCIÓN ALLEO É COMPETENTE?

Os SPA, para poderen actuar como tales, deben contar cunha credencial. Para obteren a credencial, a empresa que pretenda actuar como servicio de prevención alleo debe presentar un conxunto de documentos sobre os seus recursos humanos e materiais e proxectos de actuación para que sexan aprobados pola autoridade laboral e a autoridade sanitaria.Unha vez acreditadas, as entidades seguen sometidas á vixilancia e control das autoridades laborais e sanitarias, ás que teñen que remitir importante documentación sobre as súas actividades. As autoridades poden fiscaliza-la calidade das actuacións do SPA e a permanencia dos requisitos que motivaron a concesión da credencial.

Arts. 23 a 28RSP

¿QUE CONTROL SE ESTABLECE SOBRE A ORGANIZACIÓN DA PREVENCIÓN NAS EMPRESAS?

O RSP recolle un mecanismo de control para aquelas empresas que posúen algún recurso técnico propio. Chámanse “auditorías”.

Arts. 29 a 33 RSP


¿QUE OBXECTIVO PERSEGUE UNHA AUDITORÍA?

Este mecanismo de control pretende comprobar que a empresa realizou correctamente a avaliación inicial e periódica de riscos e analiza-los seus resultados, comprobar se se planificaron e realizaron as actividades preventivas axustándose á normativa e comprobar se a empresa dispón dos medios adecuados, propios ou concertados para a realización das actividades preventivas.Non é un elemento de deba utilizarse con fins sancionadores, senón que debe empregarse como mecanismo para coñece-lo estado de situación da empresa, valora-los procedementos que se utilizan nela e mellorar así o sistema de xestión da prevención.

Art. 30 RSP

¿QUEN DEBE SOMETERSE A UNHA AUDITORÍA?

Deben someterse a auditoría tódalas empresas que non concertaran a realización das actividades de prevención cun servicio de prevención alleo.Sobre este punto hai que aclarar que cando se concertan actividades concretas, pero non o conxunto delas, segue existindo a obriga de someterse a auditoría.Neste momento e á vista dos concertos das actividades preventivas cos servicios de prevención alleos, practicamente tódalas empresas deberán someterse a auditoría, porque no concerto se especifica que teñen asumidas algunhas actividades como propias.

Art. 29.1 e 4 RSP

¿A QUEN SE AUDITA?

Audítase o sistema de xestión da prevención, É dicir, a auditoría non analiza empresas senón que se centra nos procedementos, sistemas, ferramentas e métodos que se utilizan na empresa para realiza-las actividades preventivas

Art. 30 RSP

¿CADA CANTO SE DEBE FACER UNHA AUDITORÍA?

A norma ordinaria será cada cinco anos que empezan a contar desde a entrada en vigor do RSP (1 de abril de 1997).

Art. 29.1 RSP

Non obstante, non hai que esquece-la potestade da Inspección de Traballo de solicitar unha auditoría no momento en que o considere oportuno; polo tanto, aquí non existe un prazo, será a requirimento da Inspección de Traballo.

Art. 29.4 RSP

¿QUEN PODE REALIZAR UNHA AUDITORÍA?

As auditorías só as poden realizar empresas que estean autorizadas pola autoridade local e que non teñan vínculo ningún coa empresa auditada.

Arts. 32 e 33 RSP

¿COMO SE FAI UNHA AUDITORÍA?

As auditorías deben facerse de acordo coas normas técnicas establecidas ou que poidan establecerse, pero sempre contando coa participación dos traballadores e traballadoras.

Art. 30 RSP


¿E QUE PASA NAS EMPRESAS NAS QUE O EMPRESARIO ASUME A ACTIVIDADE PREVENTIVA?

As empresas de menos de seis traballadores, que non realicen actividades de especial perigosidade e nas que a eficacia do sistema preventivo resulte evidente, poden eludi-la auditoría remitindo á autoridade laboral unha comunicación na que fagan constar que reúnen tódalas condicións que non fan necesaria a auditoría. Á vista da documentación remitida e doutras informacións, a autoridade laboral pode sempre requirirlles a estas empresas, de consideralo necesario, a realización dunha auditoría.

Art. 29.3 RSP

¿QUE PAPEL TEÑEN AS MUTUAS NO CAMPO DOS SERVICIOS DE PREVENCIÓN ALLEOS?

A realidade e concreción práctica do explicado no apartado referente a cómo se deben organiza-los recursos técnicos da prevención na empresa sinala que practicamente tódalas empresas deben realizar algún concerto cun SPA e en numerosas ocasións ese servicio é unha mutua.Unha mutua só poderá actuar como SPA para as súas empresas afiliadas.A regulamentación sinala de xeito específico as actividades que as mutuas poden desenvolver como SPA que, como non podería ser doutra maneira, coinciden coas funcións dos SP recollidas na LPRL e o RSP. Estas funcións son:• Avaliación dos riscos laborais e verificación da eficacia da acción

preventiva na empresa, incluíndo as medicións, toma de mostras e análises necesarias para facelo.

• Elaboración e implantación de plans e programas de prevención.• Asistencia técnica para a adopción de medidas preventivas.• Elaboración e implantación de plans de emerxencia.• Elaboración de plans e programas de formación.• Formación dos traballadores/as.• Aplicación das medidas concretas establecidas nas regulamentacións

específicas.• Vixilancia da saúde.• Como complemento ós servicios de prevención propios, traballadores

e traballadoras designados ou asunción por parte do empresario.

Art. 7 Orde 575/1997

¿COMO SE FORMALIZA A ACTUACIÓN DUN SERVICIO DE PREVENCIÓN ALLEO?

Cando na organización da prevención nunha empresa actúa un (ou varios) SPA, debe existir un concerto por escrito no que constará, como mínimo:

Art. 20 RSP


• Identificación da entidade especializada que actuará como SPA.• Identificación da empresa destinataria da actividade, así como dos

seus centros de traballo ós que se lles contrate a actividade.• Aspectos da actividade preventiva para desenvolver na empresa,

especificando as actuacións concretas, así como os medios para levalas a cabo.

• Actividade de vixilancia da saúde dos traballadores/as, de se-lo caso.• Duración do concerto.• Condicións económicas do concerto.No caso de que a actuación do SPA sexa dunha mutua, a lexislación concreta que, ademais, deberá constar:• A contraprestación económica, así como a forma e condicións de

pagamento.

Art. 11 Orde 22-04-97

E NAS EMPRESAS ONDE O SERVICIO DE PREVENCIÓN E PROPIO, ¿QUE PAPEL TEN A MUTUA?

Como xa sabemos, as empresas con máis de 500 traballadores/as ou con 250 traballadores/as e especial perigosidade (se están incluídas no anexo 1) deben ter un servicio de prevención de seu. Este deberá cubrir con medios propios, como mínimo, dúas das especialidades.Isto non significa que non deba ter ningunha especialidade máis. A práctica habitual deste tipo de empresas é recorrer á mutua para contrata-las outras especialidades.A especialidade máis recorrida de todas é a de medicina do traballo porque a credencial é a máis difícil de conseguir.

Art. 15 RSP

¿CANTAS ESPECIALIDADES DEBE TER O SERVICIO DE PREVENCIÓN ALLEO QUE CONTRATE A EMPRESA?

O servicio de prevención alleo deberá te-las catro especialidades: seguridade, hixiene industrial, ergonomía e medicina laboral. En virtude disto, a autoridade laboral e sanitaria concederá a correspondente acreditación para que poida actuar como servicio de prevención alleo. Non obstante, e de forma excepcional, permítese que o SPA non dispoña da especialidade de medicina laboral, pero neste caso a empresa deberá ter un médico de empresa (coa especialidade de medicina do traballo) ou contratar esta especialidade cunha terceira empresa (ou mutua).

Art. 15.2 RSP

¿QUE PAPEL DESEMPEÑAN OS REPRESENTANTES DOS TRABALLADORES/AS NA ELECCIÓN DA ORGANIZACIÓN DA ACTIVIDADE PREVENTIVA NA EMPRESA?

Os representantes legais dos traballadores/as previstos pola lei en materia de prevención de riscos laborais son os delegados e delegadas de prevención. Para iso a lei dótaos dunha serie de facultades e competencias entre as cales está o dereito a ser consultados sobre os


temas relacionados coa prevención de riscos laborais.“O empresario deberá consulta-los traballadores, coa debida antelación á adopción das decisións relativas a: [...] b) A organización e o desenvolvemento das actividades de protección da saúde e prevención dos riscos profesionais na empresa, incluída a designación dos traballadores encargados das devanditas actividades ou o recurso a un servicio de prevención alleo.”

Art. 33.1b LPRL

Sobre diso, a nosa participación concrétase aínda máis, pois unha das competencias dos representantes dos traballadores/as é coñecer e informa-la memoria e programación anual dos servicios de prevención.

Art. 39.2d LPRL

¿QUE COMETIDO TEÑEN OS REPRESENTANTES DOS TRABALLADORES/AS NAS AUDITORÍAS?

Na realización da auditoría poderemos participar achegando toda a información que consideremos que é necesario que coñeza a empresa auditora.Ademais, os resultados da auditoría teñen que quedar reflectidos nun informe que a empresa auditora deberá manter ó dispor da autoridade laboral competente e dos representantes dos traballadores/as.

Art. 31 RSP


VII. ALGUNHAS PREGUNTAS E RESPOSTAS MÁIS COMÚNSNeste apartado preténdese responder ás dúbidas que adoito se presentan ante situacións concretas e especiais.

1. ¿QUE SUCEDE SE ESTANDO DE BAIXA REMATA O MEU CONTRATO?

Se se extingue o contrato do traballador/a que está de baixa por I. T., sexa por causa común ou profesional, seguirá recibindo as prestacións económicas, tanto da MATEPSS como da S. S., segundo a quén lle corresponda mentres se encontre en situación de I. T., aínda que o contrato de traballo finalizara.Se ten dereito a prestación por desemprego, ha solicitala dentro dos 15 días hábiles seguintes á data da alta médica.

Art. 131LXSS

2. SE ESTOU COBRANDO A PRESTACIÓN DE DESEMPREGO E ENFERMO, ¿CRÉASE UNHA SITUACIÓN DE I. T.?

Cando se está a percibi-la prestación por desemprego, pódese da-la situación de I. T. por causa común. De se producir tal situación, cobrarase a prestación de I. T. se a prestación por desemprego é máis elevada cá de I. T., cobrarase a contía da prestación por desemprego, pero sempre en concepto de prestación de I. T.Nesta situación suspéndense as obrigas co INEM (obriga de sela-la tarxeta de desemprego, de asistir a cursos, etc.).O período de percepción da prestación por desemprego, total ou parcial, non se amplía polo feito de que o traballador/a estea en situación de I. T. durante algún período.

Art. 222 LXSS

3. ¿E SE ESTOU DE BAIXA E ME REMATA O PRAZO DE PRESTACIÓN POR DESEMPREGO E ESTOU COBRANDO O SUBSIDIO DE I. T.?

Cando finaliza a situación de desemprego e o traballador ou traballadora se atopa en situación de I. T. e ten dereito ó subsidio por desemprego, dáse a circunstancia de que o prazo de espera dun mes (prazo xenérico para face-la solicitude do subsidio por desemprego) se conta a partir do día seguinte ó da data da alta médica.

Art. 219 LXSS

4. ¿QUE PASA CANDO A EMPRESA CAMBIA DE MUTUA?


No caso de que unha empresa queira cambiar de mutua, terá que llo comunicar á MATEPSS cun mes de antelación á data de vencemento, mediante carta certificada ou calquera medio fidedigno .Igualmente, deberá comunicárllelo ós representantes dos traballadores e traballadoras para que emitan un informe ó respecto.A mutua ten a obriga de estende-lo certificado de baixa no termo de dez días desde a recepción da solicitude.Unha vez que a empresa teña no seu poder o certificado de baixa, terá que presentar na Tesourería da S. S. a documentación para o cambio de mutua, que constará de:1. Proposta de asociación da nova entidade2. Copia da carta de cesamento3. Carta para solicita-lo cambio4. Informe de consulta á representación dos traballadores/as.

Art. 61.3 RD 1993/95Regulamento Colab. Mutuas

Ver capítulo II

5. MENTRES O TRABALLADOR/A ESTÁ DE BAIXA POR I. T. E A EMPRESA CAMBIA DE MUTUA, ¿QUE MUTUA DEBERÁ PAGARLLE AS PRESTACIÓNS Ó TRABALLADOR/A?


A norma xeral é que se distribúan as prestacións da seguinte maneira:Prestacións económicasEn xeral será a mutua anterior a que deba asumi-lo pagamento.Non obstante, se co cambio de mutua se produce un aumento da base de cotización, a situación quedaría do xeito seguinte.• Continxencia profesional:

Mutua anteriora) Pagamento das prestacións económicas ata a fin da I. T.b) Pagamento da parte proporcional previa ó aumento da base

de cotización. Mutua nova

a) Pagamento da parte proporcional derivada do aumento da base de cotización.

• Para continxencia común:A mutua que asume a cobertura da prestación económica asume pola súa vez o pagamento da prestación a partir da data de efecto do contrato de opción para tódolos traballadores/as que se encontraran en situación de baixa no momento do devandito efecto, loxicamente sempre que se cumpran os requisitos xerais.• Prestacións asistenciais:Sempre terá que facerse cargo a nova mutua contratada. Así, a mutua anterior terá que se facer cargo da prestación asistencial ata o momento en que efectúe o cambio de mutua e, a partir de entón, farase cargo da prestación asistencial a nova mutua.NOTA: non obstante, existen acordos entre as mutuas cando se producen cambios para que, se o traballador ou traballadora desexa que a prestación asistencial lla siga dando a mutua anterior, isto sexa posible; nestes casos, a mutua anterior cobraralle a factura á nova, que asumirá o custo desta prestación asistencial.

6. ¿COMO LLE SOLICITO UNHA PRESTACIÓN Á COMISIÓN DE PRESTACIÓNS ESPECIAIS?


A Comisión de Prestacións Especiais disporá dun 10 % do exceso de excedentes da mutua para a concesión dos beneficios da asistencia social que teñan de ser satisfeitos por esta.Esta asistencia social consistirá na concesión dos servicios e auxilios económicos que se consideren precisos para a atención de estados e situacións concretas de necesidade.As prestacións de asistencia social serán de carácter potestativo para a mutua e diferenciaranse das prestacións regulamentarias; concederanse ós traballadores/as ó servicio das empresas asociadas e ós seus titulares de dereito que, por sufriren un accidente de traballo ou por estaren afectados por enfermidades profesionais, se atopen no devandito estado ou situación de necesidade.Para tal efecto, tódalas mutuas dispoñen duns impresos de solicitude deste tipo de axuda, os cales, trala solicitude previa por parte do traballador ou traballadora, lles serán subministrados; unha vez cubertos correctamente e entregados na mutua, a Comisión de Prestacións Especiais resolverá sobre a dita solicitude.Resulta paradoxal que en moitas ocasións as mutuas non chegan a esgota-lo orzamento das Comisións de Prestacións Especiais por falta de solicitudes dos posibles beneficiarios.


Consultar documentos interesantes

7. ¿QUE PASA CANDO ACCEDEMOS A UNHA I. T. E TEMOS MÁIS DUN EMPREGO?

Neste caso hai que ter en conta dous aspectos:• ¿Canto imos cobrar? Súmanse as bases de cotización nas distintas

empresas, tendo en conta o tope máximo de cotización, e así obterémo-la base da prestación.

• ¿Quen vai pagar? Correrá a cargo do INSS, mutua ou empresa colaboradora (depende de quén teña a cobertura), en proporción ás bases polas que se vén cotizando. Así cada un pagará a parte proporcional e a suma de todas corresponderá á base da prestación.

• ¿Como xustifico ante as dúas empresas a situación de I. T. para que as mutuas asuman o pagamento? A forma de xustificar esta situación pasa por fotocopia-lo parte de baixa médica expedido pola mutua que correspondera e o parte de accidente de traballo. Ámbolos documentos están dotados dunha copia para o traballador ou traballadora.

Art. 10

OM 13.10.67

8. ¿QUE PASA CANDO ENTRAMOS NUNHA I. T. ESTANDO NUNHA SITUACIÓN DE FOLGA OU PECHE PATRONAL?


Non existe unha única situación; así, poida que:• O traballador ou traballadora que estando en folga ou durante o peche

patronal lle dean a baixa, non teña dereito a prestación económica.• O traballador ou traballadora estea en situación de I. T. antes da folga

ou do peche patronal. Neste caso, ten dereito a seguir percibindo o subsidio. O traballador/a realiza folga parcial durante a xornada de traballo

e prodúcese baixa por I. T. Durante os días que permaneza nesa situación, o importe do subsidio redúcese na mesma proporción en que se reduciu a xornada ordinaria de traballo.

Unha vez finalizada a situación de alta especial, pola folga ou peche patronal, a percepción do subsidio regúlase polas normas xerais.

Cando a situación de I. T. se inicia dentro do mes seguinte a aquel en que se produciu a situación de folga ou peche patronal, para a determinación da base reguladora e de cotización tense en conta a media de cotización daqueles días en que non existiu cotización parcial por esa causa. Se a situación abrangue todo o mes ou meses completos, tómase o último en que existiu a obriga de cotizar plenamente.

Art. 131LGSS

9. ¿QUE PASA COAS PAGAS EXTRAORDINARIAS Ó ENCONTRÁRMONOS EN SITUACIÓN DE I. T.?

As pagas extras abóanse en proporción ó tempo de traballo e non en proporción ó tempo de baixa, salvo norma, acordo ou convenio en contra.O motivo é que durante a I. T. o salario é substituído polo subsidio correspondente, que no seu cálculo, ademais, ten en conta as pagas extraordinarias ó estaren incluídas nas bases de cotización.Polo tanto, se non hai acordo en contra e con independencia do subsidio por I. T., non existe obriga da empresa de aboa-las devanditas pagas pola proporción dos días de incapacidade.

Sentencias do Tribunal Central de Traballo19.04.85 e 24.09.84

10. ¿QUE PASA COAS VACACIÓNS CANDO NOS ATOPAMOS EN SITUACIÓN DE I. T.?


As ausencias ou interrupcións do traballo derivadas de causas alleas á vontade do traballador/a, como é a situación de I. T., compútanse como días traballados para os efectos do cálculo do período de vacacións que corresponda.A coincidencia da situación de I. T. co tempo de vacacións preestablecido non lle atribúe ó traballador ou traballadora o dereito a unha nova escolla para o seu gozo.Situación diferente é a que se dá cando non hai prefixada unha data de gozo das vacacións, xa que se a I. T. se produce antes de gozalas, o período sinalarase unha vez recibida a alta médica.

Convenio OIT 132Sentencias do Tribunal Central de Traballo25.02.85 e 22.10.87

11. ¿PODE HABER DESPEDIMENTO DISCIPLINARIO ESTANDO EN SITUACIÓN DE I. T.?

A I. T., de maneira xenérica, non é causa para que a empresa despida o traballador/a, pero nada impide que se rescinda a relación laboral en situación de I. T. cando sexa outra a razón que o motive.Durante a I. T. prodúcese unha suspensión do contrato de traballo, polo que o traballador ou traballadora queda exonerado do seu deber de traballar, pero non do resto das súas obrigas como, por exemplo, mante-lo seu deber de fidelidade.Hai situacións que poden ser causa de despedimento; coma tal, traballar durante a situación de I. T., tanto por conta allea como propia, e calquera que sexan as horas ó día, é causa de despedimento.Por outra parte, o despedimento non supón de seu a extinción da situación de I. T., mesmo no caso de que sexa declarado procedente.

Sentencias do Tribunal Supremo7.02.83, 24.05.84, 10.05.83 e 28.09.83

Sentencia do Tribunal Central de Traballo2.01.89

12. ¿PODE HABER DESPEDIMENTO OBXECTIVO ESTANDO EN SITUACIÓN DE I. T.?

O contrato de traballo pode extinguirse por faltas de asistencia ó traballo, mesmo xustificadas pero intermitentes, que cheguen ó vinte por cento das xornadas hábiles en dous meses consecutivos, ou o vintecinco por cento en catro meses descontinuos dentro dun período de doce meses, sempre que o índice de absentismo do total do cadro de persoal do centro de traballo supere o cinco por cento nos mesmos períodos. Non se computarán como faltas de asistencia, para os efectos do parágrafo anterior, as ausencias debidas a folga legal polo tempo de duración desta, o exercicio de actividades de representación legal dos traballadores/as, accidente de traballo, maternidade, licencias e vacacións nin enfermidade ou accidente non laboral, cando a baixa fora acordada polos servicios sanitarios oficiais e teña unha duración de máis de vinte días consecutivos.

Art. 52 dE. T.


13. ¿QUE PASA CANDO ENTRAMOS NUNHA I. T. ESTANDO EN PERÍODO DE PROBA?

A situación de I. T. que afecta ó traballador/a durante o período de proba pode interrompe-lo cómputo deste se existe ese acordo entre as partes. Isto acostuma aparecer nas cláusulas da maioría dos contratos de traballo.

Art. 14 E. T.

14. ¿QUE PASA CANDO ESTANDO DE BAIXA POR CAUSA COMÚN O MÉDICO DA MUTUA NOS REQUIRE PARA UNHA REVISIÓN?

Para que o médico da mutua poida realizar un control da nosa I. T. por continxencia común, é imprescindible que a empresa lle contratara á mutua a xestión económica da I. T. por continxencias comúns. De non ser así, non terá potestade para realizar ningún control médico por esta causa.No caso de que a mutua teña encomendada a xestión económica de I. T. por continxencias comúns, esta poderá:• Acceder ós informes e diagnósticos relativos exclusivamente ás

situacións de I. T.• Dispoñer que os servicios médicos da MATEPSS recoñezan o

traballador ou traballadora que está en situación de I. T.

• Extingui-lo dereito a subsidio se o traballador/a se nega a pasar esta revisión médica a partir do décimo sexto día. “O dereito ó subsidio extinguirase pola non comparecencia inxustificada a calquera das convocatorias para os exames e recoñecementos establecidos polos médicos adscritos ó INSS ou á mutua de accidentes e traballo e enfermidades profesionais da Seguridade Social”.

Arts. 4 e 6RD 575/97

Arts. 13 e 14OM 19.06.97

Ver capítulo V

Nova redacción ó 131.1 da LXSS (por Lei 24/2001 do 27/12)

15. ¿QUE LÍMITES E CONDICIÓNS TERÁN AS MUTUAS PARA REALIZAREN ESTAS REVISIÓNS MÉDICAS, NO CASO DE TEREN ENCOMENDADA A XESTIÓN ECONÓMICA DA I. T. POR CONTINXENCIAS COMÚNS?


As condicións que terán as MATEPSS para realizaren as revisións médicas son as seguintes:• Os médicos das mutuas están obrigados polo deber de segredo

profesional e non poden utiliza-los datos para unha finalidade distinta do control da I. T.

• Respectarase a intimidade e maila dignidade do traballador/a e garantirase a confidencialidade dos datos clínicos.

• Os recoñecementos médicos só os poderá practicar a mutua a partir do día décimo sexto da baixa, que é o día en que a entidade que xestiona a I. T. asume o pagamento do subsidio.Temos que ter en conta que se nos primeiros quince días o empresario nos require un recoñecemento médico, estariamos ante unha situación legal diferente e, neste caso, os custos dos devanditos recoñecementos corren a cargo, integramente, do empresario.

• Os recoñecementos médicos deben basearse nos datos que fundamenten o parte médico de baixa e os partes de confirmación de baixa, así como nos derivados especificamente dos ulteriores recoñecementos e dictames realizados polo persoal médico do servicio público de saúde e/ou mutua.

Hai que lembrar que os médicos das mutuas non poderán realizar revisións médicas de control nos domicilios dos traballadores/as sen o expreso consentimento destes. De se-lo caso, as revisións poderanse realizar nas instalacións das mutuas ou ben da empresa.Así mesmo, o único médico que ten potestade para da-la alta e a baixa médica por continxencias comúns é o da Seguridade Social, que ademais será o único que prescribirá o tratamento médico que se debe seguir. En caso de que a mutua teña a xestión económica da I. T. por continxencias comúns, o médico podería suxerir ou propoñer (excedéndose nas súas funcións) un tratamento médico. Neste caso o traballador/a non ten a obriga de seguilo e, de facelo, será baixo a súa total responsabilidade, xa que o médico da mutua só ten potestade para realizar revisións médicas de control e máis nada.

Arts. 4 e 6RD 575/97

Arts. 13 e 14OM 19.06.97

Art. 20.4 E. T.

16. ¿QUE PASA CANDO NON ME QUEREN DA-LA BAIXA NA MUTUA E ME ENVÍAN Á SEGURIDADE SOCIAL?


No caso de accidente de traballo non existen demasiados problemas ó respecto, xa que está perfectamente regulado o que se considera accidente de traballo. Por norma, ó se producir un accidente de traballo, as mutuas xa asumen directamente a baixa dese traballador ou traballadora.Supón máis problemas o caso dunha enfermidade orixinada pola actividade profesional ou o posto de traballo; en multitude de casos as mutuas non asumen esta baixa ó non estar incluídas moitas delas no RD 1995/78, cadro de enfermidades profesionais da Seguridade Social.Se a enfermidade aparece no cadro de enfermidades profesionais, o normal é que non haxa problemas. Pola contra, se a enfermidade non está incluída no devandito cadro a situación complícase pois neste caso, e legalmente, falamos dun suposto de accidente de traballo.Nesta situación, o procedemento que se segue é:• Acudir ó médico da mutua, invocando o artigo 115, número 2,

apartado e, citado anteriormente.• No caso de que o paso anterior non dea resultado, acudir ó médico de

cabeceira da Seguridade Social, quen lle dará a baixa ó traballador/a, indicándolle este a relación entre o seu posto de traballo e a enfermidade que padece.

• No caso de que o médico de cabeceira non remita o traballador/a ó EVI, este/a poderá solicita-la determinación da continxencia directamente no EVI a través da Inspección Médica.

Tanto no punto anterior coma neste, é importante que o traballador ou a traballadora acuda ó médico de cabeceira e mais ó EVI con toda a información posible que demostre a relación entre a enfermidade e a súa actividade profesional ou posto de traballo. Un documento interesante sería a avaliación de riscos do seu posto de traballo e as medidas preventivas aplicadasNo caso de desacordo coa resolución do EVI, está prevista a posibilidade de recorrer esta decisión pola vía xudicial, a través do Xulgado do Social.

Art. 115.2.eLXSS

Art. 115.2.eLXSS

17. ¿QUE EFECTOS TEN QUE SE RECOÑEZA A CONTINXENCIA COMO PROFESIONAL?


Os efectos temporais da declaración da continxencia serán desde o primeiro día da baixa médica, a pesar de que nese momento se catalogara como común. É dicir, o seu efecto é retroactivo.Unha vez declarada a determinación da continxencia polo INSS mediante resolución, xérase calquera dereito que puidera desprenderse dunha continxencia profesional. Por exemplo:• A notificación e tipificación da situación como profesional a partir do

correspondente parte de A. T. ou E. P.• A obriga do empresario de realizar unha investigación dos danos á

saúde producidos e, de se-lo caso, unha revisión da avaliación de riscos.

• A percepción do subsidio económico que corresponde en caso de A. T. ou E. P. e liquidación dos atrasos en caso de os haber.

No caso de non ser aboados, deberase realizar unha reclamación de cantidade contra o empresario e a mutua, nun prazo máximo dun ano que comeza a contar desde o recoñecemento do INSS.

Ver capítulo III

Ver Capítulo XIII

Art. 16.3E. T.

Art. 59E. T.

18. ¿E SE NON ESTOU DE ACORDO COA DECISIÓN DO MÉDICO DA MUTUA OU DA SEGURIDADE SOCIAL DE ME DA-LA ALTA MÉDICA?

No momento en que o médico da mutua ou o da Seguridade Social nos dá a alta e non estamos de acordo con ela, pódese impugnar.

Art. 69 Lei procedemento laboral

19. ¿COMO SE IMPUGNA UNHA ALTA MÉDICA?

Unha alta médica impúgnase mediante a reclamación previa pola vía administrativa, que poderá interpor a persoa interesada nos 30 días seguintes á data en que se lle notifica a alta médica, ante o director provincial do INSS.Se, posteriormente, a contestación á reclamación previa pola vía administrativa é negativa ou inexistente, poderase acudir á vía xudicial (Xulgado do Social).

Art. 125Lei RXAP e PAC

20. ¿QUE PASA CANDO TEÑO QUE FACER REHABILITACIÓN E DEBO DESPRAZARME CADA DÍA ÁS INSTALACIÓNS DA MUTUA?


Na maioría dos casos, as mutuas están utilizando o concepto de “alta de mobilidade”, que non é un concepto legal, senón de mero uso; refírese a se o traballador ou traballadora pode ou non desprazarse polos seus propios medios ata a mutua para realiza-lo tratamento rehabilitador.Nos casos en que os traballadores/as non teñan a “alta de mobilidade” (que non poidan desprazarse polos seus propios medios), a mutua debe poñer ó seu dispor un medio de locomoción para trasladárense ós seus locais e poderen realiza-la rehabilitación (xeralmente será unha ambulancia), e consistirá en traslada-lo traballador ou traballadora do seu domicilio ó centro de rehabilitación e volta ó seu domicilio.Cando o traballador/a poida desprazarse polos seus propios medios —é dicir, ten a alta de mobilidade—, entón a mutua debe aboarlle o importe do transporte público utilizado para acudir ó centro de rehabilitación e de volta ó domicilio. Ese importe só se aboará se emprega transporte público.

Art. 153 e seguintesLXSS

21. ¿QUE PASA CANDO AÍNDA NON REMATEI A REHABILITACIÓN E ME DAN A ALTA PARA IR TRABALLAR?

Á parte de comprobar que o traballo que desempeña o traballador ou traballadora é axeitado ó seu estado de saúde, a rehabilitación que aínda teña que facer (mesmo tendo xa alta médica) deberá realizarse necesariamente en horario de traballo e comunicarase ó Servicio de Prevención.

22. SE UN TRABALLADOR OU UNHA TRABALLADORA DUNHA ETT TEN UN ACCIDENTE OU UNHA ENFERMIDADE PROFESIONAL, ¿QUE MUTUA O COBRE?

Neste caso, a situación é a mesma que para calquera traballador/a. O seu empresario neste caso é a ETT e por iso ela é a que cotiza por estas continxencias.A ETT pode estar asociada a unha mutua (que non ten por que se-la mesma cá da empresa usuaria) e será esa mutua a que se faga cargo de tódalas prestacións que correspondan.

RD 216/1999, Disposicións mínimas de seguridade en ETT

23. ¿QUEN DEBE REALIZÁRLLE-LAS REVISIÓNS MÉDICAS ÓS TRABALLADORES/AS DUNHA ETT?

A empresa de traballo temporal será responsable do cumprimento das obrigas en materia de formación e vixilancia da saúde. Para isto a empresa usuaria deberá informar á ETT e esta ós traballadores e traballadoras afectados sobre as características propias dos postos de traballo que van desempeñar e das cualificacións requiridas, antes da incorporación a eses postos.

Art. 28.5LPRL

RD 216/1999Disposicións mínimas de seguridade en ETT

24. CANTO Ó SERVICIO DE PREVENCIÓN PROPIO, ¿PODE CONSTITUÍLO UNHA SOA PERSOA?


En principio, o requisito para constituír un servicio de prevención propio é que conte como mínimo con dúas das especialidades ou disciplinas preventivas, e as dúas restantes poden ser subcontratadas. O RD refírese a especialidades pero non a persoas, daquela, si é posible.Incluso os centros acreditados para daren formación non limitan o acceso a varias disciplinas, senón que fomentan que unha mesma persoa se acredite en dúas ou máis especialidades.

Art. 15RD 39/1997Regulamento Servicios de Prevención

25. ¿QUE PODO FACER SE CANDO ME ATENDEN NA MUTUA DE ACCIDENTES DE TRABALLO EXISTE UNHA “MALA PRAXE” MÉDICA?

Se na asistencia sanitaria o facultativo da mutua realiza unha práctica incorrecta (tratamento inadecuado, error no diagnóstico, etc.), o que debemos facer é formular unha reclamación previa ó INSS. Esta reclamación previa debe formulala o paciente e, unha vez presentada, o INSS pediralles ós EVI (equipos de valoración de incapacidades) que emitan un informe sobre a suposta mala praxe. Á vista do devandito informe, o INSS procederá en consecuencia.

26. CANDO OCORRE UN ACCIDENTE DE TRABALLO QUE CAUSA BAIXA, DEBE FACERSE UN PARTE DE ACCIDENTE DE TRABALLO. UNHA COPIA DESTE PARTE É PARA O ACCIDENTADO/A. SE APARECEN DATOS QUE NON SON CORRECTOS, ¿QUE FACEMOS?

En moitas ocasións aparecen datos como que se produciu o accidente por mor dunha distracción do traballador/a ou que o aparello ou axente material causante foi algún distinto do real, ou que era o centro de traballo habitual e ocorreu noutro.Nestes casos, como os traballadores/as reciben unha copia do parte de accidente, se non están de acordo cos datos porque non recollen o que ocorreu realmente, o que deben facer é denuncialo á Inspección de Traballo.A Inspección de Traballo requirirá a empresa para que modifique o parte de accidente e alertaraa para que teña máis coidado en diante.Esta denuncia pode formulala o propio accidentado/a ou os delegados/as de prevención.

27. E SE PRECISO AUSENTARME DO TRABALLO POR CUESTIÓNS DE SAÚDE (POR PRESCRICIÓN MÉDICA) POR UN SÓ DÍA, ¿CÓMPRE QUE ME DEAN A BAIXA MÉDICA POR ESE DÍA?


Evidentemente, é obrigatorio que cha faciliten. Se che dan só un xustificante poderías ter problemas á hora de xustificar unha ausencia de oito horas do teu posto de traballo.Cabe recordar que non existe período mínimo para a situación de incapacidade temporal, que a lei só limita o máximo (trinta meses).

28. ¿E SE UNHA MULLER EMBARAZADA NON PODE TRABALLAR NO SEU POSTO DE TRABALLO HABITUAL POR EXISTIR RISCO E A EMPRESA NON TEN UN POSTO DE TRABALLO Ó XEITO?

Para este caso, e sempre que se xustifique a situación, creouse unha nova continxencia que é a situación de risco durante o embarazo.Logo de a empresa acreditalo documentalmente e cun informe médico, remitirase ó Ministerio para que autorice o paso a esa situación.Unha vez autorizado, suspenderase o contrato de traballo (coma cando causas baixa) e cobrará desde o primeiro día o 75 % da súa base reguladora; o pagamento realízao directamente a Seguridade Social.Esa situación manterase mentres exista o risco durante o embarazo ou ó pasar á situación de permiso por maternidade.

Lei 39/99Lei de conciliación familiar


VIII. A ACCIÓN SINDICAL FRONTE ÁS MUTUASA experiencia de traballo sindical que adquirimos nos últimos anos en relación coas mutuas permítenos que hoxe esteamos en condicións de presentarche nesta publicación algunhas das reflexións, instrumentos e experiencias que acumulamos. Pero non esquezas que cada unha destas ideas debes adaptala á realidade da túa empresa.

FÓRMATE E ASESÓRATE

Esperamos que esta guía sexa para ti un instrumento de formación, en definitiva, que che axude a coñecer mellor esas descoñecidas que son as mutuas, a facer un plan de traballo sobre o tema e a encontrar instrumentos que che vallan para resolver todas aquelas dificultades ou problemas cos que topes na túa actividade sindical diaria.En relación coa formación, debes saber ademais que CC.OO. organiza cada ano cursos específicos sobre este tema. Podes pedir información ó responsable de saúde laboral da túa federación ou territorio. No anexo “Documentos interesantes” encontrarás unha listaxe cos seus nomes e cómo podes localizalos.Se no día a día tes dúbidas, queres coñecer outras experiencias sindicais, queres comenta-las túas ideas, etc. tamén podes facelo cos responsables de saúde laboral.

CONTA COS TEUS COMPAÑEIROS E COMPAÑEIRAS DE TRABALLO

A participación dos traballadores e traballadoras é a pedra de toque da acción sindical. Unha participación que ten dous obxectivos claros: que as nosas propostas recollan a percepción e opinión dos nosos compañeiros e compañeiras de traballo, e conseguir implica-lo maior de persoas co fin de que as nosas propostas teñan o máximo apoio.A suposta falta de interese dos nosos compañeiros e compañeiras polos temas relacionados coa defensa da saúde no traballo non debe ser unha coartada para a inactividade, senón un aliciente para intensifica-los esforzos en remove-los obstáculos que impiden a participación.A participación é unha necesidade humana, é un imperativo ético, está recollido legalmente e facilita información de primeira man. É absurdo tomar decisións sen ter en conta a opinión que nos poden facilitar aquelas persoas que coñecen o tema directamente; e, por último, dá sentido á nosa representación sindical.No anexo de “documentos interesantes” encontrarás unha enquisa tipo para recolle-la opinión dos teus compañeiros e compañeiras sobre o servicio prestado pola mutua. Aí atoparás ideas que che poden servir como guía para ver cómo podes recolle-lo parecer dos traballadores e as traballadoras.

INFÓRMATETer dereito á información e que este sexa unha realidade é un elemento imprescindible para logra-la nosa participación na defensa da saúde no traballo. Necesitamos información para coñece-la realidade, interpretala e facer propostas de mellora. Como quedou claro no conxunto do documento, na maioría das empresas as intervencións que realiza a mutua son numerosas, de xeito que cando falamos do dereito á información en materia de saúde no traballo, a información xerada pola mutua é esencial.


En calquera caso, o dereito á información permítenos reforza-la nosa acción sindical na empresa e debemos exercitar este dereito de maneira sistemática e regular. O dereito á información dos representantes dos traballadores e traballadoras é paralelamente unha obriga para o empresario e debemos asegurarnos de que a cumpre.

¿Que información debemos ter?• Oficial

Denominaremos información e documentación oficial aquela que o empresario ten a obriga de presentar á autoridade laboral ou que mediante algunha disposición legal se establece que é obrigatorio que estea a disposición da autoridade laboral.Esta información oficial, que necesariamente debe existir en tódalas empresas, é a seguinte:— Documento de asociación entre a mutua e a empresa, xunta os seus anexos. Do

documento hache ser útil coñecer, sobre todo, a data de asociación, os epígrafes aplicados e o número de centros de traballo.

— Documento anexo no caso de que contrate coa mutua a xestión económica das continxencias comúns.

— Contrato dos servicios en materia de prevención de riscos laborais entre a empresa e o servicio de prevención alleo.

— Partes de accidente de traballo e enfermidade profesional. A copia debe estar selada, como mínimo, pola empresa e a mutua.

— Relación mensual de accidentes de traballo ocorridos sen baixa médica, rexistrados na autoridade laboral.

— Programación e memoria anual do servicio de prevención alleo.— Investigación dos danos á saúde detectados a través de accidentes ou enfermidades

profesionais ou a vixilancia da saúde.

• Non oficialEsta información e documentación é a que debe facilitar o empresario á representación sindical, pero non existe un formato oficial ou non está establecido que sexa un documento que deba estar ó dispor da autoridade laboral.Estas informacións son as seguintes:— Memoria anual das actuacións practicadas pola mutua na súa función de colaboración

na xestión das continxencias comúns.— Informe sobre os índices de absentismo desagregados por seccións ou áreas de traballo

e por causas (profesional, común...).— Investigación dos incidentes que se producen na empresa.— Informe sobre os resultados globais da vixilancia da saúde dos traballadores/as.


¿Quen ten a obriga de facilitarche esta información?A norma xeral é que lle solicitemos esta información ó empresario, xa que é unha das súas obrigas.Ás veces, e en función de cál sexa a relación que exista coa mutua, poida que se axilice o trámite e sexa a propia mutua a que facilite a dita información.


PARA CENTRAR IDEAS... ¿A QUEN? ¿QUE INFORMACIÓN?

TRABALLADORES/AS• Parte médico de baixa e alta.

• Partes de confirmación da baixa.

• Resultados individuais da vixilancia da saúde.

SINDICATO• Información obtida no ámbito da Comisión de Control

e Seguimento (Exemplos: criterios para a prestación das actividades preventivas con cargo a cota, etc.).

DELEGADO/ADE PREVENCIÓN

• Consulta previa en caso de concertar cun servicio de prevención alleo.

• Informe sobre os resultados globais da vixilancia da saúde.

• Informe sobre os índices de sinistralidade.

• Informes de investigación de accidentes.

• Informe anual das actividades do S. P. e memoria.

• Informes técnicos do S. P. A.

COMITÉ DE EMPRESA

DEBERÁ SER CONSULTADO PREVIAMENTE E DEBERÁ ELABORAR UN INFORME EN CASO DE:

• Cambio de mutua para a cobertura das continxencias profesionais.

• Contrato de xestión económica da IT por causas comúns.

¿Como podes consegui-la información?É recomendable establecer un sistema estándar de solicitude da información, en primeiro lugar para garanti-la súa eficacia e, en segundo lugar, para facilita-la tarefa.En todo caso, cada vez que solicites información ó empresario, esta solicitude debe cumprir unha serie de requisitos:• Solicitala por escrito:

Se queda constancia de que solicitaches algo, é moi difícil que se “esquezan” de entregalo. Consulta o anexo de “documentos interesantes”, alí vas encontrar un modelo de escrito á empresa, tamén a Guía do delegado e delegada de prevención.

• Menciona a xustificación legal:Cita a fonte legal; existen algúns artigos xenéricos que nos poden servir de comodín, como por exemplo: “Os delegados de prevención contan co ART. 36.2.b da Lei de prevención de riscos laborais, no que se establece que terán acceso a toda a información e documentación relativa ás condicións de traballo que cumpran para as súas funcións”.

• Debe ser concreta:


Nos escritos deber “ir ó miolo”: exprésate de xeito claro e conciso.• Mellor é sinalar un prazo de contestación:

A nosa solicitude debe ir acompañada dun prazo para a súa contestación. Se non é así, podemos caer na “desidia” de que os asuntos se eternicen.

• Que quede constancia:A maneira máis sinxela de ter un xustificante de recepción é facer dúas copias, entregar unha e quedar con outra asinada e selada pola empresa. Coa súa sinatura, o empresario non quere dicir que estea de acordo co que solicitamos; o que manifesta é que recibiu a comunicación. Outra fórmula para conseguir ter un resgardo de solicitude é pasa-las solicitudes polo rexistro de entrada da empresa (se o hai) ou envialas por correo certificado con xustificante de recepción, por fax, etc.

• ¿E se pasa o prazo e non tes contestación?Unha opción é insistir e, se non, denunciar.Se decidimos insistir, nesta segunda ocasión o que debemos facer é volver copia-la petición inicial coas seguintes modificacións: cambia-la data do escrito; incluír que é a segunda ocasión que se solicita e poñer un novo prazo de contestación.Para insistir é recomendable que no novo escrito engadades na parte inferior: “Deste documento trasládase copia á Inspección de Traballo para os efectos de rexistro”.Con tres copias, ir á Inspección de Traballo e pasalo polo rexistro xeral. Evidentemente isto non é unha denuncia xa que á Inspección de Traballo non se lle está solicitando que faga nada, só se lle pide que o rexistre. Despois debemos facelo chegar ó empresario, deixando constancia de que llo entregamos.

• ¿E se de novo pasa o prazo e non hai contestación?Xa non queda máis alternativa que denunciar perante a Inspección de Traballo. Na denuncia deberemos incluír copia de ámbalas solicitudes anteriores. Isto vainos servir para que cando a inspección inicie as súas actuacións poida comprobar que a empresa lle negou a dita información á representación sindical.En todo caso, unha vez chegados a esta situación, non temos nada que perder e si témo-la posibilidade de intentar negociar coa empresa cómo e cándo recibi-las informacións ás que temos dereito.

ELABORA AS TÚAS PROPOSTAS

O papel das mutuas no funcionamento da prevención nas empresas e a protección e atención da saúde dos traballadores e traballadoras é moi importante, incluso hai empresas nas que as mutuas son as que realizan a maior parte das actividades relacionadas coa saúde dos traballadores/as.

A codecisión: un elemento estratéxico para a democratización das mutuasTen sido práctica habitual que o empresario decidira unilateralmente qué mutua ía xestiona-los accidentes de traballo e as enfermidades profesionais. “Quen paga manda”: esa frase que os


delegados/as de prevención utilizan adoito no referente á actuación da mutua, para os efectos prácticos reflicte a parcialidade que, en moitas ocasións, practican as mutuas na prestación dos seus servicios; responden máis os intereses da empresa (que son os seus “clientes”) que a levaren a cabo unhas actividades neutrais e que teñan como obxectivo unha mellor saúde dos traballadores/as.Polo tanto, cómpre marcármonos como obxectivo na nosa acción sindical a consecución da codecisión (decisión acordada entre os empresarios e a representación sindical) da mutua que actuará na empresa, así como os servicios que se lle contratan. A codecisión é un elemento importante que debemos introducir na negociación colectiva, xa sexa a través do convenio colectivo ou como acordo no Comité de Seguridade e Saúde.A codecisión debe basearse na calidade dos servicios e na garantía de autonomía e independencia da mutua. Así, as mutuas comprobarán que os seus “clientes” non son só as empresas senón os traballadores e traballadoras.Á hora de negociar coa empresa a codecisión na elección da mutua, a intervención da representación dos traballadores é decisiva a través do Comité de Empresa e mais do Comité de Seguridade e Saúde. Daquela, a elección non depende só dun dos axentes implicados na prevención: a empresa, senón de dous: tamén dos traballadores e traballadoras; han recollerse as diferentes percepcións e sensibilidades, propiciando a negociación e o acordo.Se se consegue a codecisión na elección da mutua, algúns elementos que deberemos ter en conta son:• Recursos humanos e instalacións da mutua.• Contido da actividade preventiva.• Que se propicie a participación dos traballadores/as nas actividades e servicios que realice a

mutua, especialmente os de carácter preventivo.• Que o persoal técnico do S. P. non poida representar a ningunha das partes no C. S. S., co

que se reafirma a súa neutralidade.• Establecer procedementos de acceso directo dos representantes sindicais da empresa ó

persoal técnico da mutua. Non podemos esquecer que o persoal técnico debe asesorar tanto o empresario como os traballadores e traballadoras e a representación sindical.

• Que a mutua teña un interlocutor ó que a representación sindical poida dirixirse ante calquera problema que puidera xurdir na prestación dun servicio, co obxectivo de solucionalo dun xeito áxil e eficaz.

• Que a mutua non subcontrate servicio ningún, a non ser que a representación sindical estea de acordo.

Se queres propoñerlle á empresa o cambio de mutua, lembra que o contrato entre empresa e mutua é dun ano e que se renova automaticamente se ningunha das partes o denuncia. Tal denuncia debe facerse, como mínimo, un mes antes deste período. A data do contrato atoparala no documento de asociación. Daquela, debes planificar con tempo abondo a discusión sobre o tema.

Algunhas ideas de acción sindical na xestión das continxencias profesionais


• Contacta cos compañeiros e compañeiras de traballo para coñecére-la súa opinión do trato recibido, tanto na asistencia sanitaria como na xestión dos subsidios e indemnizacións, e para ofrecérlle-lo apoio sindical necesario. Temos diferentes maneiras de recolle-la súa opinión: mediante entrevistas, enquisas anónimas, caixa de suxestións.

• Solicítalle información ó empresario das estatísticas de accidentalidade e servicios prestados pola mutua periodicamente. O dereito a estas informacións está baseado nos artigos 33 e 36 da Lei de prevención de riscos laborais e no artigo 15.2 do regulamento de colaboración das mutuas de accidentes de traballo e enfermidades profesionais da Seguridade Social.

• O coñecemento destes datos serviranos para a acción sindical en dúas vertentes:— Obter criterios sobre a actuación da mutua, o que permitirá propoñer melloras na súa

actuación e, chegado o caso, formularlle ó empresario o cambio de mutua ou, como mínimo, negociar unhas condicións en canto ó servicio coa mutua.

— Utiliza-los datos sobre as estatísticas e servicios prestados para mellora-las tarefas dos delegados e delegadas de prevención e orienta-la súa intervención.

Algunhas ideas de acción sindical na xestión económica das continxencias comúns• O informe preceptivo do comité de empresa ou delegado/a de persoal.

De primeiras hai que recordar que a proposta de CC.OO. é que toda a xestión das continxencias comúns se faga a través da Seguridade Social, de xeito que no informe preceptivo que a empresa debe elaborar antes de que a xestión económica a realice a mutua, é importante informar negativamente.As razóns desta negativa son fundamentalmente tres: a primeira delas ten unha dimensión social. Estamos en contra porque esta medida é unha ameaza para o sistema público de saúde, xa que supón un ataque a un dos seus elementos fundamentais: a equidade. A segunda razón é que a práctica ten demostrado que en numerosas empresas esta medida está supoñendo un control do absentismo na súa dimensión máis dura de persecución dos traballadores e traballadoras que están en situación de baixa. E, por último, porque non se garante o dereito á confidencialidade dos datos da saúde.Pero somos conscientes de que hoxe máis do cincuenta por cento das empresas teñen contratada coa mutua a xestión económica das continxencias comúns, de maneira que debemos potenciar a través da negociación colectiva a volta atrás desa situación. Lembra que, igual que o contrato coa mutua de xestión das continxencias profesionais, o contrato de xestión económica das continxencias comúns pode cambiarse unha vez ó ano.

• Se finalmente realiza a xestión algunha mutua, negocia as condicións.Non obstante, non habemos abandona-la acción sindical sobre o tema, máxime se temos en conta que o informe sindical é só consultivo.A seguir sinalámosche algúns temas que podes negociar:— En ningún caso a mutua subcontratará a terceiros o control a I. T., utilizando empresas

privadas de inspección.— A mutua non realizará “revisións médicas” no domicilio do traballador/a, senón que as

fará en todo caso nas instalacións médicas da propia mutua.


— Se o traballador ou traballadora non se pode desprazar, a mutua poñerase en contacto co médico/a de cabeceira para coñece-la situación do enfermo/a.

— Se o traballador/a ha de desprazarse fóra da súa localidade de residencia para acudir ós servicios médicos da mutua, esta aboaralle o custo do desprazamento.

— Se a mutua propón a alta médica ós servicios de inspección da Seguridade Social, previamente comunicarallo ó interesado e ós seus representantes sindicais.

— Diante da proposta que a mutua poida facerlle ó traballador ou traballadora de atención médica e cirúrxica en procesos de enfermidade común, a mutua ha de informar amplamente do proceso ó interesado/a, sendo en todo caso imprescindible o consentimento por escrito do enfermo/a.

— A mutua pasaralles periodicamente ós delegados/as de prevención a seguinte información:

Número de persoas en I. T. na empresa (por idade, sexo, categoría, sección de traballo, etc.) tanto por accidentes de traballo como por enfermidades profesionais e comúns.

Listaxe das causas de baixa (duración das baixas e tratamentos aplicados). Propostas de alta presentadas á inspección da Seguridade Social. Presentación dunha memoria anual ós delegados/as de prevención e/ou ó Comité de

Empresa, de toda esta información. Os representantes dos traballadores/as serán informados pola mutua dos

mecanismos para garanti-la confidencialidade dos datos médicos en relación coa empresa.

No anexo “documentos interesantes” encontrarás un exemplo de convenio de colaboración nos temas anteriormente citados.

• Fai un seguimento da actividade da mutua.Cando a mutua realiza a xestión económica da I. T. por continxencias comúns, debemos controlar e vixiar que non se produzan as seguintes irregularidades:

• Que a actuación médica se leve a cabo antes do día décimo sexto da baixa.• Que se practiquen probas que non estean relacionadas coa enfermidade que causou a baixa.• Que se aplique un tratamento non utilizando o criterio de saúde, senón un concepto ou uns

criterios económicos que poidan atentar contra a saúde dos traballadores/as.• Que se produza por parte das mutuas unha utilización desta xestión económica para reduci-la

duración media das baixas a través da presión ós traballadores e traballadoras.Se te atopas ante esta situación, sería importante realizar un informe que che servirá para calquera acción que decidas emprender: negociación ou denuncia. Recorda que ante situacións graves podes poñerte en contacto coa persoa responsable de saúde laboral da túa federación ou territorio (ver “documentos interesantes”), para facer chega-lo dito documento ás comisións de control e seguimento da mutua.

Algunhas ideas de acción sindical na actuación como servicio de prevención


• Lembra...Cando o empresario nos expón que decidiu que sexa a mutua a que realice as actividades de prevención na empresa na súa totalidade ou nalgunha das especialidades, debemos ter en conta que o empresario debe consultar previamente a representación sindical. Esta consulta non é vinculante, pero é unha actuación obrigatoria para o empresario.Cando o empresario contrata unha, algunha ou tódalas actividades preventivas cun servicio de prevención alleo, sexa a mutua ou unha empresa privada, debe existir un contrato por escrito, tal e como establece o artigo 20 do Regulamento dos Servicios de Prevención.A mutua debe estar acreditada pola autoridade laboral e sanitaria para prestar estes servicios na nosa comunidade autónoma ou provincia.

• Dereitos dos delegados e delegadas de prevención con relación ós servicios de prevención:—Recibi-lo asesoramento necesario en materia preventiva.—Coñecer cantos documentos e informes relativos ás condicións de traballo sexan necesarios para o cumprimento das súas funcións, así como os procedentes da actividade do Servicio de Prevención.—Acompaña-los técnicos/as nas súas visitas ós lugares de traballo.—Colaborar na investigación dos danos á saúde que se produciran.—Coñecer e informa-la memoria anual e programación do Servicio de Prevención.

• Participa e realiza un seguimento das actividades preventivas que leva a cabo a mutua.—Controla que non contrate terceiros para algunha das actividades e/ou aspectos da actividade preventiva, sempre que non sexan actividades concretas moi especializadas e pouco habituais.—Solicita un calendario de actuacións para permiti-la participación da representación dos traballadores/as.—Participa coas túas propostas en cada unha das fases da actividade preventiva, e ten en conta recolle-la percepción e opinións dos teus compañeiros e compañeiras de traballo e telos informados das túas actuacións en cada momento.—Reivindica que cada vez que emitan un informe, o persoal técnico da mutua asista ó CSS ou o presente ó delegado ou delegada de prevención co fin de explica-lo seu contido, aclarar ideas e propostas.—Tes dereito a coñecer, con antelación suficiente, a memoria e a programación anual das actividades do Servicio de Prevención.

• Establece unha relación directa co persoal técnico da mutua.As canles de comunicación directas cos técnicos permitirannos que a información, o asesoramento, consulta ou calquera cousa que solicitemos ó Servicio de Prevención, se realicen de maneira áxil e faciliten a nosa participación e o bo funcionamento da prevención.

• ¿Que debe aparecer no concerto da actividade preventiva? Art. 20 RD 39/1997, RSP.—Identificación da entidade especializada que actúa como servicio de prevención alleo á empresa.


—Identificación da empresa destinataria da actividade, así como dos seus centros de traballo polos que a dita actividade se contrate.—Aspectos da actividade preventiva que desenvolverá a empresa, especificando as actuacións concretas e os medios para levalas a cabo.—Actividade de vixilancia da saúde, de se-lo caso.—Duración do concerto.—Condicións económicas do concerto.

E SE NON É POSIBLE NEGOCIAR... DENUNCIA

Cando temos encol da mesa as nosas propostas, intentamos que a empresa teña en conta a nosa opinión; en definitiva, cando temos intentado negociar e a empresa non atende as nosas propostas, só nos queda a posibilidade de reclamar.• Fai chegar á representación institucional da Comisión de Control e Seguimento da mutua un

informe que recolla a actuación incorrecta da mutua.Cando non sexa posible solucionar coa empresa ou coa propia mutua directamente un problema relacionado coa mutua, ponte en contacto coa persoa responsable de saúde laboral da túa federación ou territorio para que tome nota e informe os membros da Comisión de Control e Seguimento da mutua correspondente e, se obedece a unha actuación xeneralizada, poida expoñe-lo tema nunha das reunión da dita comisión.• Denuncia perante a AdministraciónO Estatuto dos Traballadores, no artigo 65.1, recoñécelles ós representantes legais dos traballadores na empresa a capacidade como órgano colexiado para exercer accións administrativas ou xudiciais en todo o relativo ó ámbito das súas competencias, por decisión maioritaria dos seus membros.O conxunto destes instrumentos e posibles intervencións a través das diferentes administracións públicas poderás encontralas no capítulo seguinte.


IX. A DENUNCIA A TRAVÉS DOS ORGANISMOS PÚBLICOSComo situabamos no capítulo anterior, en numerosas ocasións, e sobre todo cando temos esgotadas as vías de negociación, debemos recorrer ós diferentes organismos das administracións públicas para intentar garanti-los dereitos da poboación traballadora e, tamén, os nosos dereitos sindicais de participación. Neste capítulo abordaremos, de xeito resumido, as posibles vías de reclamación e denuncia que hoxe temos ó noso alcance.Nas reclamacións que pode iniciar calquera traballador ou traballadora en relación con asuntos nos que interveñan as mutuas, podemos seguir dúas vías:• Vía administrativa: é a primeira vía que hai que usar obrigatoriamente. En moitas ocasións

non será posible acudir á vía xudicial sen ter esgotado primeiro a vía administrativa.• Vía xudicial: en xeral poderase utilizar cando a vía administrativa se esgota ou ben cando por

esta vía se dictou unha resolución e esta non se cumpre. Tamén se pode recorrer de novo á vía xudicial no suposto de incumprimento dunha resolución dictada por esta.


PARA CENTRAR IDEAS...ORGANISMO ACTO

VÍA ADMINISTRATIVAINSPECCIÓN DE TRABALLO DenunciaEVI SolicitudeINSS Reclamación previa

VÍA XUDICIAL XURISDICCIÓN SOCIAL Conciliación e demanda

A INSPECCIÓN DE TRABALLO

A Inspección de Traballo é o organismo encargado de vixia-lo cumprimento por parte das mutuas das disposicións normativas referidas:1) á súa constitución,2) á súa organización,3) á súa xestión,4) ó seu funcionamento.Tocante ó control interno da xestión económico-financeira (os procedementos de intervención, auditoría xeral de contas e medidas preventivas) realizaraas a Intervención Xeral da Seguridade Social.

O mecanismo para promove-la actuación da ITSS é a denunciaSe nalgún momento necesitas poñer unha denuncia, a maneira de detalláre-los feitos e o que solicites nela condicionarán os resultados.• ¿Como redactar unha denuncia?

A denuncia é un trámite administrativo que inclúe certos “formalismos” á hora de facela. En todo caso, e para conseguir que a súa resolución sexa máis efectiva, deberemos ter en conta o seguinte:—Existe un modelo de denuncia que nos garante que non imos esquecer ningún dato necesario para a súa tramitación. Aínda que non se utilice ese modelo de denuncia, o trámite admítese, pero poida que atrase a súa resolución o feito de que falte algún dato. Axuntámo-lo modelo. En todo caso, lembra que os datos do modelo son necesarios, xa que facilitan a identificación da empresa.—Identificar claramente a persoa ou persoas denunciantes, datos de contacto e a súa sinatura. Tamén é conveniente que quede claro se se realiza no nome dalgún organismo de representación sindical ou do sindicato.

Tamén se pode acudir ás seguintes xurisdiccións: Civil Penal Contencioso–AdministrativaNon obstante, só as mencionamos nesta guía, e traballaremos exclusivamente a xurisdicción social, xa que é a máis utilizada e a máis importante. Así mesmo, en tódalas xurisdiccións o acto que as inicia é a demanda.


—Describi-los feitos presuntamente constitutivos de infracción, a data e mailo lugar onde ocorreron. É conveniente facer un relato cronolóxico dos feitos.—Identifica-los presuntos responsables: sempre que sexa posible, sinala-la empresa e a persoa responsables.—Sinalar claramente o que solicitamos á Inspección de Traballo para poder facer un seguimento das súas actuacións. Sempre que existan lesións é aconsellable solicita-la recarga de prestacións.—A experiencia tennos demostrado que en xeral é aconsellable que as denuncias sexan concretas e que non conteñan moitos temas, xa que se non pode xerar dispersión.—Fai un seguimento da denuncia.—Pasados quince días, aproximadamente, a denuncia xa estará asignada a un inspector/a, así que podemos pasar polo rexistro e pedir información do número de expediente que se lle asignou (que é diferente ó número de rexistro) e o nome do inspector/a actuante.—Co nome do inspector/a actuante, podemos preguntar na Secretaría de Inspección cál é o seu día de visita para podermos pasar a velo e interesarnos pola evolución da denuncia, se necesita máis documentación.—Realiza un seguimento de tódalas actuacións ata a resolución da denuncia, a través do informe da Inspección de Traballo, do que, como denunciantes, deberemos ter unha copia.

Procedemento de actuación da ITSSUnha vez presentada a denuncia, a ITSS debe poñer en marcha unha serie de actuacións administrativas co fin de investiga-los feitos da denuncia. A modo de exemplo, algunha das actuacións poden ser: visita/s á empresa, citacións na sede da ITSS, solicitude de información, facer un estudio técnico.Dos elementos anteriormente citados debes ter en conta que:• Os organismos que dan soporte técnico á ITSS en materia de seguridade e saúde do traballo

son os correspondentes gabinetes técnicos rexionais ou provinciais dependentes da autoridade laboral de cada comunidade autónoma.

• A LPRL dá potestade ós delegados e delegadas de prevención para acompañaren a ITSS nas súas actuacións na empresa, de xeito que debemos ser avisados das súas actuacións, e máis cando a denuncia foi interposta polo sindicato.

• As actuacións administrativas da ITSS quedan recollidas no libro de visita da empresa (legalmente denomínase “dilixencia”). Solicita copia da devandita dilixencia, xa que che vai axudar nas funcións que o E. T. e a LPRL che outorgan para a vixilancia e control do cumprimento da normativa.

Das actuacións administrativas poden desprenderse unha serie de requirimentos (actuacións que a empresa debe realizar) e/ou proposta de sanción. Tes que saber que a ITSS non debe notificar de forma obrigatoria os requirimentos e actas de infracción á parte denunciante. Existindo obriga de notificación á parte denunciada, o prazo para facela é de dez días hábiles que contan a partir do día seguinte á data da acta.


A tramitación do expediente sancionador corresponderalle ó órgano da Administración que dispoña de competencia para a súa resolución (Traballo, Sanidade, etc.). Este órgano concluirá a súa tramitación dictando a resolución do expediente, que será comunicada de forma obrigatoria á ITSS e mais á parte demandada.Finalmente, a ITSS emite RESOLUCIÓN final que lles será comunicada a tódalas partes interesadas, evidentemente tamén á persoa que denuncia, advertíndoas dos recursos que corresponden contra a devandita resolución, perante de qué órgano deben interpoñelos, e en qué prazo.Se non estamos de acordo coa resolución dictada polo organismo da administración laboral, pódese interpoñer recurso ordinario perante o órgano da Administración superior en rango ó órgano que dictou a resolución. A resolución que emita ese organismo poñerá fin á vía administrativa. A partir dese momento, de seguir existindo desconformidade, deberase acudir á vía xudicial.

O INSS (INSTITUTO NACIONAL DA SEGURIDADE SOCIAL)¿Que fai o INSS?Rexéndose polos principios de simplificación, racionalización, economía de custos, solidariedade financeira e unidade de caixa, eficacia social e descentralización, o INSS xestionará e administrará as prestacións económicas do sistema da SS (con excepción das pensións de invalidez e de xubilación, nas súas modalidades non contributivas, así como dos servicios complementarios das prestacións do sistema da SS).

Procedemento de actuación do INSSAnte calquera resolución ou acordo que emite o INSS é posible reclamar facendo unha reclamación previa. Tal reclamación debe formularse dentro dos trinta días seguintes á data en que se lle notifica ó interesado o acordo ou resolución contra o que pretende demandar.A reclamación previa (trámite administrativo) é obrigatoria e previa á vía xudicial e deberá presentarse perante a Dirección Provincial do INSS. Posúe unha forma determinada, así que é aconsellable contar co asesoramento dos avogados do sindicato.Diante da dita reclamación, o INSS pode contestar:• Que recoñece o dereito ó reclamado, polo que non será xa necesario acudir ó Xulgado do

Social.• Que denega expresamente o solicitado. A demanda perante o Xulgado do Social debe

formularse dentro dos trinta días seguintes á data en que lle sexa notificada a denegación.• Que me deneguen presuntamente o solicitado. É dicir, se non recae resolución expresa sobre

a reclamación previa no prazo de corenta e cinco días, entenderase denegada por silencio administrativo, e deberá formularse demanda perante o Xulgado do Social dentro dos trinta días seguintes á finalización daquel.

¿Que efectos produce a reclamación previa?• Suspende os prazos de caducidade das accións.


• Interrompe os prazos de prescrición.• As partes non poderán introducir no proceso variacións substanciais de tempo, cantidades ou

conceptos respecto dos formulados na reclamación previa ou a contestación a esta.• A entidade xestora ou a Tesourería da Seguridade Social, que non contestou a reclamación

previa, non poderá alegar na vía xudicial feitos distintos dos aducidos no expediente administrativo se o hai, a non que se produciran con posterioridade.

A VÍA XUDICIAL: XULGADO DO SOCIAL¿Que tipos de temas se tratan no xulgado do social?Os principais temas sobre os que ten competencia a xurisdicción social son, a modo orientativo, os seguintes:1. Conflicto entre empresarios e traballadores/as sobre o contrato de traballo.2. En materia de S. S., incluído o desemprego.3. Sobre sistemas de mellora da acción protectora da S. S., derivados do contrato de traballo

ou de negociación colectiva.4. Sobre obrigas e dereitos de mutualidades e fundacións laborais.5. Contra o Estado cando este teña atribuída a responsabilidade.6. Contra o Fondo de Garantía Salarial.7. Sobre a constitución, personalidade xurídica, réxime xurídico, responsabilidade por

infracción de normal laborais, etc. de sindicatos e asociacións empresariais.8. Sobre a tutela de dereitos de liberdade sindical.9. Sobre conflictos colectivos.10. Sobre impugnación de convenios colectivos.

Inicio da vía xudicial: a demandaA demanda é un documento escrito que se presenta perante o Xulgado do Social e é o inicio da vía xudicial. O escrito deberá conter como mínimo (este trámite só poderán realizalo persoas especializadas, neste caso un avogado/a ou graduado/a social):• Os feitos da controversia.• As partes implicadas.• A petición de que se dicte unha sentencia declarativa (recoñecemento dun dereito),

constitutiva (constitúe unha situación) ou condenatoria (aplica unha condena).• Debe ir acompañada de recibo de presentación ou copia selada da reclamación previa

presentada.

¿Que pode pasar antes do xuízo?


Antes do xuízo podemos encontrarnos con tres situacións:• O emprazamento producirase en tódolos casos. É o acto mediante o cal, se a demanda é

admitida a trámite, o xulgado debe sinalar nos dez días seguintes ó da súa presentación, o día e a hora cando han ter lugar os actos de conciliación e xuízo (no mesmo acto teñen lugar a conciliación e o xuízo).

• As medidas precautorias produciranse sempre e cando, a petición dunha das partes ou por iniciativa do propio xuíz, se aprecie que para asegura-lo resultado dun proceso ou garanti-lo exercicio do dereito de defensa se acorde a realización destas medidas, que fundamentalmente serán a práctica de probas anticipadas ou decretar un embargo preventivo.

• A conciliación xudicial producirase naquelas ocasións en que unha vez convocadas as partes fisicamente para a realización do acto de xuízo, o xuíz intente a conciliación entre ambas. De haber avinza, redactarase a acta e non se realizará o xuízo. Esa acta ten forza de sentencia xudicial. Se non se produce a avinza, evidentemente deberase face-lo xuízo.

¿Que pasa durante o xuízo?O xuízo (tecnicamente chámase “vista”) comprende unha serie de actos procesuais de cada unha das partes, a través dos cales intentan facer chegar ó xuíz o convencemento da xustiza das súas respectivas pretensións. Estes actos serán, fundamentalmente:• As alegacións que presente o demandante.• As alegacións que presente o demandado.• A presentación das probas de cada unha das partes. Estas poderán ser:— Confesión en xuízo. Preguntas que formula unha das partes á outra (só poderán

contestalas as persoas que sexan parte no xuízo).— Testifical (só poderán testificar persoas que non sexan parte no xuízo).— Pericial: informes e declaracións de peritos sobre algunha cuestión técnica (especialistas

técnicos do tema que se estea tratando).— Documental: os documentos que achegue cada parte.

• Conclusións. Baseándose nas alegacións e nas probas practicadas no acto de xuízo, cada parte tirará as súas conclusións de todo o visto ata o momento e sinalarán cál é a súa petición.

• Acta. Todo o transcurso do xuízo deberá quedar reflectido na acta do xuízo, que será redactada polo secretario xudicial.

• Finalización do xuízo. Unha vez rematado o xuízo, declárase visto para sentencia.

¿Que ocorre despois do xuízo?Unha vez finalizada a vista, o xuíz debe dicta-la sentencia. Nela o xuíz establecerá os feitos que se entenden probados, os fundamentos xurídicos que se aplicaron e mailo veredicto, no cal se


determina a resolución sobre a controversia das partes e o recurso que procede, diante de quen debe interpoñelo e o prazo de interposición.Excepcionalmente, o xuíz poderá dictar unha sentencia in voce, que consiste en que á vista do exposto no xuízo está en posición de resolve-la controversia no mesmo momento.

¿E se non estamos de acordo coa sentencia?Ante a sentencia, cabe a posibilidade de interpoñer un recurso perante un Tribunal Superior, que debe ir indicado na sentencia.


PROCEDEMENTO DAS DENUNCIAS PERANTE A INSPECCIÓN DE TRABALLO

As Mutuas de Accidentes de Traballo e Enfermidades Profesionais

Denunciante(traballador, usuario, etc) 1. Denuncia

INSPECCIÓNDE

TRABALLO6. Comunicación da Resolución

Administración competente(Traballo, Sanidade, INSS, etc.)

5. Resolución

2. Requirimento e/ou acta de infracción

Denunciado(mutua, empresario...)

3. Formulación de alegacións

4. Envío da acta de infracción + alegacións

95

X. GLOSARIONo texto atoparás palabras que teñen a carón o símbolo ; isto quere dicir que o seu significado vén explicado neste glosario.ad cautelam: de forma preventiva, provisional.Autoaseguradora: ver Empresas colaboradorasCaducidade: remate do prazo para exercer un dereito.Continxencia común: é unha situación de necesidade, orixinada no ambiente non laboral e que se clasifica como accidente non laboral ou enfermidade común e que dá orixe ás prestacións recollidas no réxime correspondente da Seguridade Social.Continxencia profesional: é aquela situación de necesidade orixinada no ambiente laboral e que se clasifica como accidente laboral ou enfermidade profesional e que dá orixe ás prestacións recollidas no réxime correspondente da Seguridade Social.Cotización: actividade financeira en virtude da cal se realiza, polos suxeitos obrigados (empresario/a ou traballador/a), a achega de recursos económicos ó sistema da Seguridade Social.Titular de dereito: aquelas persoas que adquiren os dereitos dunha persoa que acaba de falecer; xeralmente son os familiares máis directos.Despedimento disciplinario: o contrato de traballo poderá extinguirse por decisión do empresario, mediante despedimento baseado nun incumprimento contractual grave e culpable do traballador/a.Despedimento obxectivo: o contrato de traballo poderá extinguirse por decisión do empresario cando exista: ineptitude do traballador/a por falta de adaptación a modificacións técnicas do posto de traballo; cando haxa necesidade obxectiva de amortizar postos de traballo por algunha das causas recollidas no artigo 51.1 do Estatuto dos Traballadores e por faltas de asistencia ó traballo (tal e como regula o artigo 52 do Estatuto dos Traballadores).Días hábiles: tódolos días agás os domingos e festivos.Dilixenciados: tramitados.Empresas colaboradoras: son aquelas que en relación co seu propio persoal poderán colaborar na xestión da Seguridade Social. De feito poderán te-las mesmas competencias cás mutuas no relativo a cobertura das continxencias profesionais e continxencias comúns.Entidades xestoras da S. S: encárganse da xestión e administración da S. S. baixo a supervisión e tutela dos respectivos ministerios, e son, por exemplo: o INSS (Instituto Nacional da Seguridade Social), os servicios autonómicos de saúde, os INSERSO (Instituto Nacional de Servicios Sociais), etc.Epidemioloxía: rama da medicina que agrupa o conxunto de actividades interdisciplinarias utilizadas no estudio dos factores do medio , individuais ou doutro tipo que ameacen a saúde das persoas.Epígrafe: número ordinal que na tarifa de primas de accidentes de traballo e enfermidade profesional se aplica a cada unha das descricións de traballo nas distintas actividades económicas á que se sinalan as porcentaxes de aplicación á base de cotización por accidentes de traballo e enfermidades profesionais para o cálculo das cotas.Exonerado/a: que deixa de ter unha obriga de facer algo.Fidedigno: que se pode comprobar ou demostrar, por exemplo mediante documentos, etc.Xestión: protección das diversas continxencias:

• Profesionais: neste caso a mutua cubrirá as prestacións económicas sanitarias e preventivas.

As Mutuas de Accidentes de Traballo e Enfermidades Profesionais

4. Envío da acta de infracción + alegacións

96

• Comúns: neste caso, a mutua cubrirá as prestacións económicas5

In voce: de viva voz, nese quemesmo momento.Xurisprudencia: sentencias xudiciais que serán aplicadas polos xuíces a falta de que exista lexislación sobre o asunto que estean tratando nun proceso xudicial. En principio crean xurisprudencia as dúas últimas sentencias que sobre un mesmo tema emita o Tribunal Supremo e, de non existir ningunha, as emitidas polos Tribunais Superiores de Xustiza das comunidades autónomas, aínda que estas últimas terán menos forza cás emitidas polo Tribunal Supremo.Recaída: é aquela situación que se produce cando trala alta médica, e sen que se superara o período máximo de seis meses, volve producirse unha baixa médica polo mesmo motivo.Unha recaída non xera unha situación nova de baixa médica, senón que se considera legalmente como a mesma baixa médica para tódolos efectos. Algunhas repercusións poden ser, por exemplo, o cómputo para os efectos da duración máxima da situación e a contía da prestación económica.TC-1: é o boletín de cotización mensual ó réxime xeral da Seguridade Social.TC-2: é a relación nominal dos traballadores que vai adxunta ó TC-1 do mes ó que corresponda.Non vinculante: que non obriga.Patoloxías: causas das enfermidades e estudio dos organismos que as padecen.Período de observación por enfermidade profesional: é aquel período que se produce cando, tras unha sospeita de enfermidade profesional, se prescribe a baixa médica para os efectos de obter ou verifica-los resultados dun tratamento e a descrición do diagnóstico de enfermidade profesional, se é o caso. Esta situación pode ter unha duración máxima de seis meses.Preceptivo: que é obrigado facer algo, por exemplo un informe.Prescrición: denomínase así a situación legal que se produce cando finaliza un prazo establecido para exercer unha acción legal determinada. Un exemplo de prescrición será o transcurso de máis dun ano (prazo legalmente establecido) entre o nacemento do dereito ó pagamento dunha prestación derivada da relación laboral e a reclamación por parte do traballador/a desa cantidade.Potestativo: que pode elixir, que non é obrigatorio.Vinculante: que obriga.

5 Para realizar esta cobertura destínanse as porcentaxes da cota de continxencias profesionais (e de se-lo caso continxencias comúns) que mensualmente pagan os empresarios asociados e os traballadores/as.


XI. ABREVIATURASNo texto aparecen palabras que utilizamos de xeito abreviado. Sempre aparecen en maiúsculas. Velaquí tes unha listaxe de todas elas.A. T.: de traballoAdmón.: AdministraciónArt.: artigoCC. AA.: Comunidades AutónomasC.C.: continxencia comúnColab.: colaboradora/sC. P.: continxencia profesionalCSS: Comité de Seguridade e SaúdeD. P.: delegado/a de prevenciónDisp.: disposiciónEE. PP. / E. P.: enfermidade/s profesional/profesionaisE. T.: Estatuto dos TraballadoresETT: empresas de traballo temporalEVI: equipos de valoración médicaXral.: xeralINEM: Instituto Nacional de EmpregoINSS: Instituto Nacional da Seguridade SocialIT: incapacidade temporalIT por CC: incapacidade temporal por continxencias comúnsLei RXAP e PAC: Lei de réxime xurídico das administracións públicas e Procedemento administrativo común.LXSS: Lei xeral da Seguridade SocialLISOS: Lei de infraccións e sancións de orde socialLPRL: Lei de prevención de riscos laboraisMATEPSS: Mutua de accidentes de traballo e enfermidades profesionais da Seguridade SocialModif.: modificadoOIT: Organización Internacional do TraballoO. M.: orde ministerialPAC: procedemento administrativo comúnP. e.: por exemploR. D.: Real DecretoRDL: Real Decreto LeiRXAP: Réxime Xurídico das Administracións PúblicasRSP: Regulamento dos Servicios dePrevenciónS/nova: segundo nova


SP: servicio de prevenciónSPA: servicio de prevención alleoSS: Seguridade Social


XII. RELACIÓN DE NORMATIVA SOBRE MUTUASA seguir facilitámosche unha listaxe das principais disposicións legais, relacionadas coas mutuas de accidentes de traballo e enfermidade profesional, aplicables en cada unha das súas funcións.

A MUTUA COMO COLABORADORA NA XESTIÓN DE CONTINXENCIAS PROFESIONAIS

1. Orde do 13 de outubro de 1967, pola que se establecen normas para a aplicación e desenvolvemento da prestación por incapacidade temporal transitoria no Réxime xeral da Seguridade Social. BOE núm. 264, do 4 de novembro de 1967.

2. RD 1995/1978 do 12 de maio, polo que se aproba o cadro de enfermidades profesionais no sistema da Seguridade Social.

3. Orde do 16 de decembro de 1987. Accidentes de Traballo. Establece modelos para notificación e dicta instruccións para cubrilos e tramitalos.

4. RD 1993/1995 polo que se aproba o Regulamento sobre colaboración das mutuas de accidentes de traballo e enfermidades profesionais da Seguridade Social.

5. RD 576/1997 do 18 de abril, polo que se modifica o regulamento sobre colaboración na xestión das mutuas de accidentes de traballo e enfermidades profesionais da Seguridade Social, aprobado por Real Decreto 1993/1995 do 7 de decembro.

6. Orde do 22 de abril de 1997 pola que se regula o réxime de funcionamento das mutuas de accidentes de traballo e enfermidades profesionais da Seguridade Social no desenvolvemento de actividades de prevención de riscos laborais.

7. Resolución do 26 de abril de 2001 da Secretaría de estado da Seguridade social, pola que se aproba o Plan Xeral de Actividades Preventivas da Seguridade Social, para desenvolver a MATEPSS, no ano 2001.

A MUTUA COMO COLABORADORA NA XESTIÓN DE CONTINXENCIAS COMÚNS

1. Lei 42/1994, do 30 de decembro. Axúntase o apartado no que se autoriza as mutuas a realizaren a prestación económica da IT para os traballadores/as das súas empresas afiliadas.

2. RD 575/1997 do 18 de abril, mediante a cal se regulan determinados aspectos da xestión e control da prestación económica da Seguridade Social por IT.

3. Orde do 19 de xullo de 1997 que desenvolve o RD 575/97 do 18 de abril.4. Lei 66/1997 do 30 de decembro, que abre a posibilidade legal de expedi-la alta médica para os efectos

económicos adscritos ó INSS.5. RD 1117/1998 do 5 de xuño, que modifica o RD 575/1997 en desenvolvemento do apartado 1, parágrafo 2º,

do artigo 113 bis da Lei Xeral da Seguridade Social.6. Orde do 18 de setembro de 1998 que modifica a orde do 19 de xuño de 1997.7. Orde do 15 de xaneiro de 1999, pola que se desenvolven as normas de cotización á Seguridade Social.

Axúntase o apartado no que se determina a fracción da cota destinada á cobertura da prestación económica por IT en continxencias comúns.

A MUTUA COMO SERVICIO DE PREVENCIÓN ALLEO

1. Lei 31/1995 do 8 de novembro. Lei de prevención de riscos laborais.2. RD 39/1997 do 17 de xaneiro, pola que se aproba o Regulamento dos servicios de prevención.


3. Resolución do 22 de decembro de 1998 da Secretaría de Estado da Seguridade Social, pola que se determinan os criterios para seguir en relación coa compensación de custos previstos no artigo 10 da Orde do 22 de abril de 1997.


XIII. DOCUMENTOS INTERESANTESIncluímos unha serie de documentos ou modelos que, como di o título deste apartado, consideramos que poden ser interesantes para ti.01. Modelo de solicitude á Comisión de Prestacións Especiais.02. Parte oficial de accidente de traballo.03. Modelo oficial de relación de accidentes de traballo ocorridos sen baixa médica.04. Parte oficial de enfermidade profesional.05. Modelo dun parte asistencial (documento non oficial).06. Modelo oficial de parte médico de baixa e alta médica.07. Listaxe de enderezos e teléfonos útiles dos responsables de saúde laboral.08. Exemplo de enquisa para recolle-lo grao de satisfacción dos traballadores e traballadoras en relación cos

servicios prestados pola mutua.09. Modelo de escrito para solicitar información á empresa.10. Exemplo de convenio de colaboración no suposto de que a empresa contrate coa mutua a xestión

económica das baixas por causas comúns.11. Modelo de denuncia perante a Inspección de Traballo.


Doc. 01a - Modelo de solicitude á Comisión de Prestacións Especiais


Doc. 01b - Modelo de solicitude á Comisión de Prestacións Especiais


Doc. 01c - Modelo de solicitude á Comisión de Prestacións Especiais


Doc. 01d - Modelo de solicitude á Comisión de Prestacións Especiais


Doc. 02 - Parte oficial de accidente de traballo


Doc. 03 - Modelo oficial de relación de accidentes de traballo ocorridos sen baixa médica


Doc. 04 - Modelo de parte oficial de enfermidade profesional


Doc. 05 - Modelo dun parte asistencial (documento non oficial)


Doc. 06 - Modelo oficial de parte médico de baixa e alta médica


Doc. 07 - Listaxe de enderezos e teléfonos útiles dos responsables de saúde laboral

A SAÚDE LABORAL NOS TERRITORIOS

Como xa sabedes, o noso sindicato organízase por territorios e federacións; aquí ofrecémosvo-los enderezos e teléfonos dos departamentos e responsables de saúde laboral correspondentes.


CATALUÑA - CONCDepartament de Salut Laboral Neus MorenoVía Laietana, 16, 5è.08003-BarcelonaTel.: 93 4812780 Fax 93 4812770Correo electrónico: [email protected]

ANDALUCÍADepartamento de Salud LaboralJosé Lagares RosadoR/ Trajano, 141 002 SevillaTel.: 95 422 29 93 Fax: 95 4210616Correo electrónico: [email protected]

ARAGÓNDepartamento de Salud LaboralBenito Carrera ModregoPº de la Constitución, 1258008 ZaragozaTel.: 976 239185 Fax: 976 212523Correo electrónico: [email protected] de Salud LaboralRubén Díaz AntoñanaR/ Asturias, 933004 OviedoTel.: 985 25 79 87 Fax: 985 242391Correo electrónico: [email protected]

CANTABRIADepartamento de Salud LaboralJesús María Puente GonzálezR/ Santa Clara, 5 3º39001 SantanderTel: 942 227704 Fax: 942 225921Correo electrónico: [email protected]

CASTELA – A MANCHADepartamento de Salud LaboralMaribel Sánchez de la Poza PintadoPza. Horno de la Magdalena, 1 1º45001 ToledoTel.: 925 255100 Fax: 925 255752Correo electrónico: [email protected]

CASTELA - LEÓNDepartamento de Salud LaboralMariano SanzPza. Madrid, 4, 7º47001 ValladolidTel: 983 391516 Fax: 983 203256Correo electrónico: [email protected]

EUSKADIDepartamento de Salud LaboralJesús Uzkudun IllarramendiUribitarte, 448001 BilbaoTel.: 94 424 34 24 Fax: 943 553824Correo electrónico: [email protected]

ESTREMADURADepartamento de Salud LaboralRamón Barco AlcónSan Salvador, 9 3º06800 MéridaTel: 924 319961 Fax: 924 301925Correo electrónico: [email protected]

GALICIADepartamento de Saúde LaboralTensi Álvarez FolgarR/ Xeneral Pardiñas, 2615701 Santiago de CompostelaTel.: 981 574400 Fax: 981 562846Correo electrónico: [email protected]

AS ILLAS BALEARESDepartamento de Salud LaboralAndrés Rodríguez PardoR/ Francisco de Borja i Moll, 307003 Palma de MallorcaTel: 971 726060 Fax: 971 719614Correo electrónico: [email protected]

CANARIASDepartamento de Salud LaboralJosé Luis Prats GodoyR/ Primero de Mayo, 2135002 Las Palmas de Gran CanariaTel.: 928 447500 Fax: 928 447558Correo electrónico: [email protected]

MADRIDDepartamento de Salud LaboralGregorio Benito Batres


mailto:[email protected]












R/ Lope de Vega, 3828014 MadridTel.: 91 5365315 Fax: 91 5365218Correo electrónico: [email protected]

MURCIADepartamento de Salud LaboralJosé Cánovas MartínezR/ Corbalán, 630002 MurciaTel.: 968 355200 Fax: 968 221867Correo electrónico: [email protected]




PAÍS VALENCIANODepartamento de Salud LaboralAmparo Martínez PreciadoPza. Nápoles y Sicilia, 5 46003 ValenciaTel: 96 3882100 Fax: 96 3882107Correo electrónico: [email protected]

A RIOXADepartamento de Salud LaboralJosé Luis Gil LópezMilicias, 1 26003 LogroñoTel.: 941 238144 Fax: 941 257171Correo electrónico: [email protected]

CEUTADepartamento de Salud LaboralJorge Jordán RamírezGeneral Yagüe, 1 11701 CeutaTel: 956 516243 Fax: 956 517991

MELILLADepartamento de Salud LaboralManuel Soria GonzálezPza. 1º de Mayo, s/n, 3º 29804 MelillaTel.: 952 676535 Fax: 952 672571Correo electrónico: [email protected]

NAVARRADepartamento de Salud LaboralCarmen Sesma BerueteNavarro Villoslada, 21 31003 Pamplona Tel: 948 244200 Fax: 948 244311Correo electrónico: [email protected]






Doc. 07 - Listaxe de enderezos e teléfonos útiles

A SAÚDE LABORAL NAS FEDERACIÓNS


Federación AgroalimentariaJesús VillarPza. de Cristino Martos, 428015 MadridTel.: 91 5409266 Fax: 91 5598630Correo electrónico: [email protected]

Federación de Comercio, Hostelería y Turismo - FEHCOT Alberto Sánchez HernándezPza. de Cristino Martos, 428015 MadridTel.: 91 5409221 Fax: 91 5597106Correo electrónico: [email protected]

Federación de EnseñanzaRafael Villanueva VelascoPza. de Cristino Martos, 428015 MadridTel.: 91 5409203 Fax: 91 5480320Correo electrónico: [email protected]

Federación MinerometalúrgicaGregorio Huertas PreciadoFernández de la Hoz, 12 – 2º28010 MadridTel.: 91 3191944 Fax: 91 3085991Correo electrónico: [email protected]

Federación de SanidadPza. de Cristino Martos, 428015 MadridTel.: 91 5409285 Fax: 91 5476041

Federación de Comunicación y TransporteGabriel Moreno JiménezPza. de Cristino Martos, 4 – 6ª28015 MadridTel.: 91 5409295 Fax: 91 5481613E-mail: [email protected]

Federación AgroalimentariaJesús VillarPza. de Cristino Martos, 428015 MadridTel.: 91 5409266 Fax: 91 [email protected]

Federación de Comercio, Hostelería y Turismo - FEHCOT Alberto Sánchez Hernández

Pza. de Cristino Martos, 428015 MadridTel.: 91 5409221 Fax: 91 5597106E-mail: [email protected]

Federación de EnseñanzaRafael Villanueva VelascoPza. de Cristino Martos, 428015 MadridTel.: 91 5409203 Fax: 91 5480320E-mail: [email protected]

Federación MinerometalúrgicaGregorio Huertas PreciadoFernández de la Hoz, 12 – 2º28010 MadridTel.: 91 3191944 Fax: 91 3085991Correo electrónico: [email protected]

Federación de SanidadPza. de Cristino Martos, 428015 MadridTel.: 91 5409285 Fax: 91 5476041

Federación de Comunicación y TransporteGabriel Moreno JiménezPza. de Cristino Martos, 4 – 6ª28015 MadridTel.: 91 5409295 Fax: 91 5481613Correo electrónico: [email protected]

Federación Construcción y Madera – FECOMARubén Pinel BallesterosPza. de Cristino Martos, 4, 4ª28015 MadridTel.: 91 5409216 Fax: 91 5481890Correo electrónico: [email protected]

Federación Industria Textil y Química - FITEQACarlos EzcurraPza. de Cristino Martos, 428015 MadridTel.: 91 5409240 Fax: 91 5482074Correo electrónico: [email protected]

FSAP (Administración Pública)Pablo Enrique Frutos RodríguezR/ Cardenal Cisneros, 6528010 MadridTel.: 91 5938888 Fax: 91 5934022Correo electrónico: [email protected]















Federación de Actividade DiversasCarlos Martínez MartínezPza. de Cristino Martos, 428015 MadridTel: 91 540 92 30 Fax: 91 5471711Correo electrónico: [email protected]



Federación de Servicios Financieros y Administrativos - COMFIAJosé Manuel MurciaPza. de Cristino Martos, 428015 MadridTel: 91 540 92 82 Fax: 91 5482810Correo electrónico: [email protected]

_____________________________

Coordinación Confederal de MutuasJesús García JiménezFernández de la Hoz, 1228010 MadridTel: 91 702 80 61 Fax: 91 3104804Correo electrónico: [email protected]____________________________




Doc. 08 – Exemplo de enquisa para recolle-lo grao de satisfacción dos traballadores/as en relación cos servicios prestados pola mutua 1

Lembra que... calquera cuestionario debe ter unha presentación ou introduccion na que debemos explicar qué nos impulsou a seguir esta iniciativa, qué obxectivos perseguimos e cómo imos utiliza-los resultados.A xeito de exemplo... Nos últimos meses algunhas persoas se dirixiron á Sección Sindical de CC.OO. do noso centro para expresaren o seu descontento ante a atención recibida na mutua. Pois ben, o cuestionario que tes nas mans ten como obxectivo recolle-la opinión e percepción das persoas que nos últimos doce meses recibiron algunha prestación da mutua, xa sexa por problemas de saúde profesionais (accidentes de traballo ou enfermidades profesionais), xa sexa por problemas de saúde relacionados con enfermidades comúns. A túa opinión pódenos axudar a identificar se existen problemas, cál é a súa importancia e qué medidas debemos adoptar para resolvelos.Por iso che pedimos que contestes esta breve enquisa. E GRACIAS POLAS TÚAS ACHEGAS. Pódenola facer chegar ó local da sección sindical de CC.OO. ou ben entregala directamente ós delegados e delegadas de prevención.

❏ Nos últimos 12 meses no tiven contacto directo ningún coa mutua (FIN DA ENQUISA....)

1. ¿Que opinas sobre o trato recibido pola recepción da mutua?

❏ malo ❏ mediocre ❏ bo ❏ excelente

2. ¿Acórdaste do tempo aproximado de espera para ser atendido polo persoal de enfermería ou o médico?

❏ menos de 15 minutos ❏ de 15 a 30 minutos

❏ de ½ a 1 hora ❏ máis dunha hora

3. Se recibiches atención de enfermería, ¿que opinas sobre o trato recibido?


4. ¿Que opinas sobre o trato recibido polo persoal médico?


5. Que opinas da exploración médica que che realizaron?


6. ¿Recórda-lo diagnóstico do persoal médico?

1 Este cuestionario (lixeiramente modificado) foi elaborado por parte do Comité de Seguridade e Saúde (delegados e delegadas de prevención e técnicos/as do Servicio de Prevención) do Ajuntament de l’Hospitalet.


7. ¿Que opinas da explicación que che deron en relación co diagnóstico?


8. ¿Recórda-lo tratamento que che indicaron?

9. ¿Que opinas da explicación que che deron do tratamento que debías seguir?


10. ¿Recordas se che preguntaron en qué consiste o teu traballo para valorar se era conveniente a baixa?

❏ SI ❏ NON ❏ Non o recordo

SE CHE DERON A BAIXA, PASA DIRECTAMENTE Á PREGUNTA NÚM. 12

11. ¿Cres que necesitabas daquela a baixa?En caso afirmativo, explica os teus motivos.

❏ SI ❏ NON ❏ Non o sei

12. Explica o seguimento médico que che fixeron antes de che da-la baixa.

13. ¿Que opinas do seguimento que che realizaron?


14. ¿Consideras que che deron a alta no momento adecuado?

❏ SI ❏ NON ❏ Non o sei

En caso negativo, explica os motivos.

15. ¿Tiveches que recorrer á Seguridade Social ou á medicina privada polo mesmo problema?

❏ SI ❏ NON

En caso afirmativo, explica os motivos

16. ¿Tes algunha reclamación, queixa ou crítica do servicio recibido?


❏ SI ❏ NON

En caso afirmativo, explica os motivos.

17. ¿Poderías facer algunha suxestión ou proposta persoal orientada a mellora-lo servicio que ofrece a mutua?

❏ SI ❏ NON

En caso afirmativo, explícaa(s):


Doc. 09 - Modelo de escrito para solicitar información á empresa

MODELO DE SOLICITUDE Á EMPRESA

Poboación, data, mes, ano

Á DIRECCIÓN DA EMPRESA .......

Os abaixo asinantes .........................................., en calidade de delegados (de prevención, persoal, sindicais), diríxense á dirección desta empresa para solicita-la seguinte información:

Tal información solicitámola ó abeiro do establecido no art. … apartado… letra… da Lei / Orde / Real Decreto /…

Solicitamos que a devandita información se nos facilite antes do prazo de … días desde a data de recepción deste escrito, por iso lle solicitamos asine a presente unicamente para o efecto de xustificación de recepción.

Sen máis que engadir, atentamente

Recibín a empresa Os/as delegados/as

DESTE DOCUMENTO TRASLÁDASE COPIA Á INSPECCIÓN DE TRABALLO PARA OS EFECTOS DE REXISTRO.


Doc. 10 - Exemplo de convenio de colaboración no suposto de que a empresa contrate coa mutua a xestión económica das baixas por causas comúns

En............, ...... de .................... de 2002

REUNIDOS

Dunha banda o/a señor/a .............................................................., en calidade de ................................................, da empresa ...........................................................

Doutra banda o/a señor/a .........................................................., en calidade de representante da Mutua ..................................

E doutra banda a representación dos traballadores/as, formada por:

Señor/a.....................................................Señor/a.....................................................Señor/a.....................................................

MANIFESTAN :

Que ante a insuficiencia das disposicións regulamentarias sobre o contido e forma do exercicio das funcións correspondentes á xestión da cobertura da prestación económica por incapacidade temporal derivada de continxencias comúns e no referente ós mecanismos de participación e control sindical desde a empresa, así como sobre as garantías de confidencialidade.

Que co obxecto de lograr unha maior eficacia e transparencia na xestión encomendada pola empresa á mutua, que pola súa vez respecte os dereitos tanto das persoas que están en situación de IT, prevista pola lei, como os dereitos da empresa.

Que sendo a mellora da saúde e as condicións de traballo un beneficio para tódalas partes implicadas, como froito da colaboración entre elas,

atendendo ó anterior,

ACORDAN:

1) A constitución dunha comisión paritaria, empresa-traballadores, para o seguimento das prestacións que a mutua teña contratadas coa empresa, xa sexan estas a xestión económica do subsidio por IT por CC, a vixilancia da saúde, a xestión da IT por AT ou enfermidade profesional e a súa atención sanitaria e/ou a prestación de servicio de prevención.

2) Para maior axilidade e aproveitamento de recursos, a antedita comisión paritaria coincidirá en composición e persoas co Comité de Seguridade e Saúde, constituído na empresa


baseándose no artigo 38 da Lei de prevención de riscos laborais.3) A comisión paritaria creada en virtude destes acordo terá un réxime de reunións coincidente

co do Comité de Seguridade e Saúde. Da mesma forma que o establecido para este comité no terceiro parágrafo do punto 2 do antedito artigo 38 “poderán asistir á comisión paritaria: técnicos alleos á empresa, que neste caso serán persoas pertencentes ó cadro de persoal da mutua”.

4) Co obxectivo de conseguir unha maior fluidez de funcionamento da comisión paritaria, cada unha das partes nomeará os seus voceiros. As comunicacións entre as partes realizaranse a través desta figura.

5) A comisión paritaria resolverá no seu seo as cuestións de interpretación que poidan xurdir como consecuencia da aplicación dos criterios xerais de actuación que se determinen nestes acordos ou outros de diversa índole, que poidan xurdir no desenvolvemento das súas funcións.

A partir do asinamento dos presentes acordos, e para maior eficacia no cometido da comisión paritaria, establécense os seguinte:

CRITERIOS XERAIS DE ACTUACIÓN:

1. A mutua realizará directamente, con medios de seu, a xestión económica da IT por continxencias comúns, así como o seu control.

2. A mutua realizará os controis de baixa nos seus servicios e instalacións.3. Se ha producirse o desprazamento da persoa con IT ás instalacións da mutua, o gasto do

transporte público irá a cargo desta última.4. No caso de imposibilidade de desprazamento por parte da persoa en situación de IT, será

xustificación abonda a opinión clínica do médico de cabeceira.5. A persoa con IT non será citada pola mutua en ningún caso fóra da cidade de residencia,

para efectuarlle revisión médica de baixa.6. Se a mutua determina presentar proposta de alta médica á inspección do Instituto Nacional

da Seguridade Social, informará previamente a persoa interesada do contido da proposta.7. Ante a proposta da mutua de realizar atención médica, cirúrxica u de probas

complementarias ó traballador ou traballadora en situación de IT por CC, serán estes amplamente informados da proposta. Será imprescindible o consentimento expreso da persoa interesada e terá o tempo suficiente para realiza-las consultas que crea necesarias, antes de da-la súa conformidade.

8. Para rendibiliza-la información da que dispón a mutua sobre a situación xeral da saúde dos traballadores e traballadoras e poder analiza-las distintas causas que inflúen no ámbito do traballo nesta situación de saúde, e para que, conxuntamente traballadores, empresa e técnicos da mutua poidan propoñer actuacións ó comité de seguridade e saúde. A mutua comprométese a informar trimestralmente a comisión mixta dos temas seguintes:• Metodoloxía e forma de procesamento dos datos clínicos dos traballadores e

traballadoras para preserva-la súa confidencialidade.• Número de persoas en IT, desagregado por patoloxías, diferenciando continxencias


comúns, accidentes de traballo, enfermidade profesional e atención “non causa baixa”.• Así mesmo, pasará relación por idade, sexo, categoría, sección de traballo, etc.• Propostas de alta presentadas ó INSS.• Memoria anual de actividade con relación á empresa. Pola súa banda, a empresa

comprométese a informa-la comisión mixta do seguinte:— Datas de altas, baixas e custo das prestacións económicas (TC1 e TC2).— Evolución do absentismo por IT (CC, AT, EP).

De conformidade cos acordos adoptados no presente documento, asínase polas partes no lugar e na data sinalados ó comezo deste escrito.

Pola empresa Pola Mutua Polos traballadores/as


Doc. 11 - Modelo de denuncia ante a Inspección de Traballo

Á INSPECCIÓN DE TRABALLO E SEGURIDADE SOCIAL

D………………………………………., maior de idade e con DNI núm. ……………….., e domicilio para os efectos de citacións e notificacións en ……………………………., R/………………………………………………perante esta Inspección Provincial de Traballo e Seguridade Social, comparezo e

EXPOÑO:

Que na miña condición de delegado (determinar se é de prevención, de persoal, sindical, etc.) da empresa ……………………………………e co último domicilio coñecido en …………………………………r/ …………………………………………., dedicada a ………………………………, mediante o presente escrito formula contra esta (e/ou contra a mutua, en tal caso haberá que especifica-los datos identificativos da mutua) DENUNCIA por posible infracción da normativa de (determinar se é de prevención de riscos laborais, seguridade social e/ou laboral).

Baseándome nos seguintes

FEITOS:(determinar exclusivamente o que pasou)

PRIMEIRO.-…………………………………………………………

SEGUNDO.-………………………………………………………..

Ós feitos acabados de referir son aplicables os seguintes

FUNDAMENTOS XURÍDICOS:(determinar exclusivamente os artigos e normas xurídicas aplicables)

I.- Artigo…………………………………

II.- Artigo………………………………..

Por todo o exposto

SOLICITO:

Que se teña por presentada esta denuncia con tódalas súas copias contra a empresa (e/ou mutua)………………….., a admita a trámite e á vista de todo o exposto, comprobe a súa veracidade practicando a oportuna visita á empresa o máis axiña posible, e proceda a realizar á empresa (e/ou mutua) os seguintes requirimentos:

- ……………..


- ……………..- …………….. (determinar qué cousas concretas se pretende que realice a empresa

e/ou a mutua).E así mesmo, redacte as correspondentes Actas de Infracción se proceder, téndome por parte para tódolos efectos na miña condición de interesado e notificándome o resultado das xestións. Tamén lle interesa ó asinante que se requira a súa presencia, de se-lo caso, no momento de proceder á inspección.

(Lugar e data)

Sinatura


presentaciÓn Á segunda ediciÓn · presentaciÓn Á segunda ediciÓn ... intervención destas...

Documents