planes y programas de formacion profesional · planes y programas de formacion profesional cuidados...
TRANSCRIPT
PLANES Y PROGRAMAS DE FORMACION PROFESIONAL CUIDADOS INTENSIVOS
BLOQUE JV - ATENCION DE ENFERMERIA A PACIENTES CON PROBLEMAS RENALES
NOHRA lNES BARRIOS ACOSTA
NIDIA RUJANA
SOFIA SUAREZ
Enf~r••r•s Lic•nci•d•s- lnstructor•s T. C. del Centro de Serv1c1os • l• S•lud
Asesor• t~cn íc•: Cl~~ci• "or•l~s de S•l•r•r L1cencí•d• en Enter~Pr 1 •
Coord1n•dor• N•cion•l dP S•lud del SENA
SANTAFE DE BOGOTA
SERVICIO NACIONAL DE APRENDIZAJE - SENA
REGIONAL BOGOTA - CUNDINAMARCA
MARZO DE 1992
PRESENTACION
A traves d~ la apl1cac1on de los tres blooues modulares q ue
confo~man los Planes y Programas d~ Cuidados Intensivos,
que capacitan a la Auxiliar de Enfermeria para as1st1r al
pac1ente con alteractones a ntvel cardto pulmonar, hemos
encontrado qu~ ~1 pactente qu• l leg a a la Unidad de Cutdado
Jntenstvo tambtén presenta muchas veces al terac1ones oe
t1po nerv1oso, renal y sttuaciones quirurgicas que amerttan
cuidado intensivo , lo cual muchas veces es atendido PO'"
personal de enfermer~a sin caoa c 1tac1ón espec~fica a ni ve l
renal, neurolOgico quirurgico.
Por est~ moti vo, sumado a las sol1citudes de las institu
ciones . hemos elaborado e l IV Bloque Modular para plan~s y
programas de cuidados intens1vos a nivel renal , el cual se
d1ctar• • Aux1.liares de EnfermerJ.a certtftcadas por una
escuela d~ enferm~rJ.a reconocida por el Mtntsterto de Sa
lud, por el modo de formación de ComplementaciOn.
Esta obra está bajo una Licencia Creative Commons Atribución-NoComercial-CompartirIgual 4.0 Internacional.
JUSTIFICACION
En los ult1mo años se n~ presentado un notor1o 1ncremento
en el numero de pac1ent e s con insuf1c1enc1a renal cronica.
Que neces1tan alguno de los p roced1 m1entos para sustltuir
les la func10n renal. c omo son la hemodl~l 1 Sls, d1~lis1s
per1toneal o el trasplante renal, Que les proporc1one solu
ClOn a su problema de sal u d Y les meJ or e la cal1dad de vida
deteriorada por la enfermedad.
Como consecuenc1 a d~ la s1tu a c1ón anter1or y paralela a
ella. atortunadam•nte tambíen han venido aumentando las
Unid.des Renates eK1stentes en el pa~s, esp•cialment• en
Bo9ot~. Medellin y otras 1mportantes c1udades .
Dent r o oel acelerado camb1o Que palpamos • d1ar1 o, se h a n
present ~do 1mportantes a vances tecno lóQ1COS •n es ta area de
la saluo , con nuevas máQUlnas , día1izadores , t•cn1cas nue
vas, eQulpos para el mane j o de pacientes y otros, al ser
VlClO de pac1entes con 1nsuficienc1a renal crón1ca.
E~ n atural oue e 5 ta problema~ 1 ca se tr adu ~ca en u"a Ma . o~
demanda de los ser v 1c1os ce capacltac1on oel per sona l o~
Auxil 1ares de Enfermer~a e n e l area oe cu1dados in te"s1vos
renales. con la c1rcunstancia agravante d• Que no e x1ste en
el pa~s otra 1nstituc10n , fuera del SENA , QUe ofrezca capa
Cltac lOn e n este campo .
Es necesario tener en cLten ta , además. Que desde QUe se
fundaron las Un1dades Renales en •1 pa~s. el personól de
enfermer~a ha brindado su atenc1ón a estos pac1entes gra
Clas a la or1entac1ón de l méd1co y a sus prop1as exoe
r1enc1as, puesto Que sólo a n1 vel profes1onal s~ ha cado
alguna capac1tacion. pero no a n1vel ce au x1liar de en1er-
mer~a.
Por otra parte, el cambio permanente • nlV@l PS1cológ1co y
social Que sufre el enfermo con insuf1ciencia renal e x1ge
un personal auxiliar con u n perfil muy definido, con c apa
cidad para entender y ayudar al paciente en su aspecto ps¡
cológico.
Estas circunstancias y situaciones deben s~r afrontadas por
el SENA como entidad responsable de la capac1tación en el
area d~ la salud , brindando una form~ c 1ón integral y
2
comp l ementarla a l person a l CE' au, .1 l .1ar s d e l!'n f erme ru• ,
pa r a Que puedan proporc .1 on a r a s u s pac1en tes con pro blemas
ren ales CU.ldados de alta cal1dad , aco rdes con s u espec 1a l
situación de salud.
Todo lo ant•rior J Ust1f1ca el bloque modular estructurado
oor medio de este trabaJo, que constituy e un aporte ut1l e
importante para el SENA y para su acc10n formadora, y meJo
ra Y completa el it1nerar.1o de 1ormac16n para las au ~ llla
res de enfermer~a.
3
OBJETIVO
El desarrollo de este programa pretende incrementar en el
alumno sus destrezas. habilidades y conocimientos, para Que
en servicios esoeclalizados orooorc1one aten c ión de enfer
mer1a de alta cal1dad al oac1ente en estado cr1t1co .
4
V\
r---
----
----
----
----
----
----
----
----
----
----
----
-----
---
----
-,
Itin
erar
io d
e fo
rMac
ión
para
Aux
iliar
de
Enf
erM
ería
en
cui
dado
s in
tens
ivos
J I
o 1
1 I
1 1.1
BL
OQ
UE
S
MO
DU
LA
RE
S
1 -
Attn
cion
Bas
ica
dt lnft~~ria tn
Cui
dado
s ln
ttns
ivos
11
-l:
nftl
'Mfr
h d
t Cu
idad
os
Jnttl
)sjy
os e
n pr
oble
..--s
~sp
ir;a
to'l
'ios
111
-In
ftrw
ria
dt>
Cui
dado
s ln
tusi
vo
s tn
pre
bl""
's c
ardiovascu
la~s
IU -
Atto
ncio
n d
t [n
fer.
erl&
•
pao1
tnte
s co
n proble~s ~na
lts
......
Auxí
liu
dt
fnhr
-MrÍ
a
en C
uida
dos
Co
dig
o
4989
121
4989
122
468&
123
II"S
lH24
lntr
nsiv
~
)
GUIA DE f1ANEJO DEL 1 T INERARIO DE FORMACION
El itiner•r~o de formacion en cu1dados 1ntens1vos para la
Auxil1ar de Enfermeria, se inic1a con el Bloaue Modular I,
.. Atenc.10n b.as1ca de enfermer.1 a al pac1ente en unidad de
CUld•do& 1nten&.1vos- Bloaue b~s1co prerequ1sito" 1 una ver
aprobado cont.1nuar.a con los bloques JI , Ill y IV respect1-
vamente.
Aprobados los cuatro bloques modulares el alumno tendr~ una
sal ioa parc~al. con un-. constancia d e a515tenc1a como
MNEJO INDEPENDIENTE DE LOS BLOQUES Y ,ODUL.OS JNSTRUCCIONALES
Sequn las neces .1dades de capacitac10n de los serv 1C1os, se
podr• hacer ut.1lizac10n indiv~dual de los bloaues o mód ul o s
instruccionales, P•ro teniendo como prerreau1s1to el Bloque
Modular 1.
6
PR
INC
IPA
LE
S
FU
NC
ION
ES
Q
UE
EJE
CU
TA
-+1
NO
MB
RE
DE
LA
OC
UP
AC
lON
: A
ten
ció
n
de
En
1erm
eri
a
a p~ci~ntes
con
pro
ble
mas renale~.
En
1~
Un
idad
R
en
al
• Id
en
tifi
car
un
a
Un
idad
R
en
al
y la
cla
se
de
ate
nció
n
qu
e all
i se p
resta
.
• P
rep
ara
r la
U
nid
ad
d
e O
iali
sis
d
e
cad
a
pacie
nte
co
n
los e
le
men
to5
y
eq
uip
os n
ecesari
oE
veri
fican
do
su
fu
ncio
nam
ien
to.
• R
eali
zar
la
ad
mis
ión
d
el
pacie
nte
a
la
Un
idad
R
en
al
~ C
on
tro
lar
alg
un
os sig
no
s v
itale
s
y p
eso
, in
form
an
do
o
oo
rtu
nam
entP
alt
era
ció
n
en
su
5 v
alo
res,
an
tes
y d
esp
ués
de
la Oi~lisis.
• R
eg
istr
ar
en
la
fi
ch
a
de d
iáli
sig
lo
s
dato
s
d•
peso
y
sig
no
9 vit
ale
s
• U
bic
ar
có
mo
dam
•nt•
al
pacie
nte
en
la
U
nid
ad
d
e Oi~lisis preparad~.
pre
via
co
nsu
lta
• la
E
nfe
rmera
Jefe
.
• P
rep
•rar
el
acceso
vascu
lar
y/o
pe~itoneal
para
in
icia
r
la d~~
~ 1~
1~
• C
ola
bo
rar
co
n
la E
nfe
rm•r
a Jv
fe
en
la
can
ula
ci6
n
del
acces
o vascu
t~~
y/o
en
d
iáli
sis
p
eri
ton
eal.
~ A
dm
inis
trar
hep
arl
na
I.V
. y
otr
as d
rog
as.
• R
eali
zar
co
ntr
ol
de
los m
on
ito
res
dv
la
s
Un
idad
es
de Di~l
isis
,
dete
cta
nd
o
e in
form
an
do
fall
as
mecán
icas.
• P
rop
orc
ion
ar
cu
ida
do
s
de
en
ferm
erí
a
en
la
s
co
mp
lica
ci
on
Ps
QU
P ~P
prt
!'se
nte
n
dl•r
.;an
te
la
dic
!lli
sis
PR
INC
IPA
LE
S
FU
NC
ION
ES
QU
E E
JEC
UT
A
• D
esin
fecta
r l~s
Un
idad
es
de D
iAli
sis
d
esp
ués d
•l
pro
ced
imie
nto
• P
rep
ara
r al
paci~nte
y co
lab
ora
r co
n el
m@
dic
o •n
B
iop
sia
re
nal,
to
racen
tesis
y
para
cen
tesis
.
~ C
ola
bo
rar
co
n el
méd
ico
en
consult~
del
pro
gra
ma
de
trasp
lan
te
ren
al.
• T
om
ar mu•~tras
d•
s•n
gre
y
ori
na,
para
la
bo
rato
rio
.
• D
ar
ed
ucació
n
p•r
man
en
te al
paci•
nte
y
gu
fa
mil
ia
so
bre
lo
s
pro
ced
imie
nto
s,
die
ta,
liq
uid
es,
y p
rog
ram
ar
acti
vid
ad
es d~
recre
ació
n
e in
teg
ració
n
fam
ilia
r.
~ A
sis
tirlo
en
la
ali
men
tació
n
y eli
min
ació
n.
• C
ola
bo
rar
co
n
la Jefe
en
la
cu
ració
n
y re
vis
ión
d
e
los
acceso
s
vascu
lare
s
y caté
teres.
• A
dm
inis
trar
tran
sfu
sió
n
san
gu
inea
y so
po
rte n
utr
icio
nal
pare
nte
ral
• A
dm
inis
trar
ox
igen
o
~
Pro
po
rcio
nar
al
pacie
nt•
u
n
med
io
am
bie
nte
ag
rad
ab
le.
Có
dig
o!
Blo
qu
e
Mo
du
lar
Du
ració
n
Blo
qu
e
Mo
du
lar
IV
10
0
h
____
u
BL
OQ
UE
S M
OD
ULA
RES
Mó
du
los
Instr
uccio
nale
s
1 ' 1 -, 4
.1
AS
IST
EN
CIA
D
E E
NF
ER
ME
R(A
A
L P
AC
IEN
TE
SO
ME
TID
O
A
HEM
O
DI~LISIS, DJ~LJSIS
PE
RIT
ON
EA
L.
4.1
.1
lnsu
fici•
ncia
re
nal
4.1
.2
Cu
idad
os
de Enfermeri~ esp
ecif
icas par~
el
oa
c1en
tP
P•
el
pro
gra
ma
de
hem
od
iali
sis
ag
ud
a
y cró
n1
ca.
4.1
.3
Cu
idad
os
de E
nfe
rmeri
a e~pecificos
para
el
p~c1ente
r
el program~
de d
iali
sis
p
eri
ton
eal.
C
.A.P
.O y
aoud~.
4,2
A
SIS
TE
NC
IA
DE
EN
FE
RM
ER
IA
AL
PA
CIE
NT
E
SOM
ET
IDO
A
T
RA
SPL
AN
TE
R
EN
AL
4.2
.1
Cu
idad
os
de Enfermeri~
esp
ecif
icas
para
el
par1Qnt~
som
eti
do
a
trasp
lan
te re
nal.
4.3
A
SIS
TE
NC
IA
DE
EN
FE
RM
ER
IA
AL
P
AC
IEN
TE
SO
ME
TID
O
A R
JOPSI~
REN
AL
. T
OR
AC
EN
TE
SIS
, P
AR
AC
EN
TE
SIS
4.3
.1
Cu
idad
os
de
En
ferm
er.
ia
trsp
ecif
ico
s
para
e
l p
aciP
nte
so
meti
do
a
bio
psia
re
nal
.
4.3
.2
Cu
idad
os
de
En
ferm
eri
a esp
ecif
icas
par
tll
el
I"'~C 1
1';'1
1 t-
p
som
trti
do
a
tor
acen
tesis
.
4.3
.3
Cu
idad
os
de
En
ferm
eri
a esp
ecíf
ico
s
par
' a
el
p~rJP,
~r
som
eti
do
a
para
cen
tesis
.
.1
e¡ .
Có
dig
o!
Blo
qu
e
Mo
du
lar
Du
ració
n
e
Mó
du
los
lnstr
uccio
nale
s
4.4
A
SIS
TE
NC
IA
DE
EN
FER
ME
RIA
EN
LA
ED
UC
AC
ION
Y
R
EC
RE
AC
ION
D
EL
PA
CIE
NT
E
RE
NA
L
4.4
.1
Perfil
d
el Au~iliar
de
En
fwrm
eri
a
de 1~
Un
idad
R
en
al
4.4
.2
Co
mu
nic
ació
n
co
n el
pacie
nte
4.4
.3
Co
mu
nic
ació
n
co
n
la
fam
ilia
4.4
.4
Recre~ci6n
del
pacie
nte
4.4
.5
Dis
eñ
o am
bie
nta
l
. .,-'lt•
· ~
1!
"'·
11\
~ ..
,', ~
:n
~ .
~·
1 1
BLOQUE MODULAR IV NOMBRE:
Código: 4080 1 Atención de Enfermeria a pacientes con problemas renales
ACTIVIDAD ECONOMICA: Auxiliar de Enfermeri• en 1• Uni dad Renal
SUBSECTOR: Salud
SECTOR ECONOMICO: Coeercio y Servicios
DURACION
Teor i u 40 h Pr.áctic•r 60 h Tohl 100 h
OCUPACION
Auxílhr de Enfer•eri.a en 1• UnidAd de Cuido1dos Int•nsivoi
OBJETIVO
REQUISITOS DE INGRESO
S•r Auxil1•r d• Enfer~eri•
d• Escuel• ,¡prob•d• por el ~inist•rio d• S• lud.
Dada un• serie de normas. •quipos, materiales y conceptos, el alumno estará •n capacidad de dar brindar atenc~ón inte9ral d• Enfermeria a los oacientes de la Unidad Ren•l.
CONTENIDO
Dur . .ción (Hor.) CODIGO MODULOS INSl RUCClONAL ES
Teor i • Pr•ctica
4.1 Asistencü de enier111erJa al p•-ciente so~etido a Hemodi.l is ls, y
DHlisis Pt>ri tonea l . 18 30
. 4 . 2 Asistencia de •nfer~T~•ría al pa-ciPnte SOIIIt'tido a trasplante reno1 l. 6 15
4.J Asist•nc1a de • nfer111er ía oll pa-cien te sometido • Bi opsia Renal , TorotcPntesls, ParacPntPsis. 6 15
4.4 Asistenc1a de enf ermer1• e n 1• educae1on y rPcreac10n dP l pa-cien te renal. 10
~.
~
MO
DU
LO
INS
Tr.
UC
CIO
NA
L 4
.1
• C
ód
igo
Ho
ja.
l de
o
No
mb
re•
AS
IST
EN
CIA
D
E E
NFE
RM
ER
JA
AL
PA
CIE
NT
E
SOM
ET
IDO
A
HEM
OO
JAL
ISIS
. D
IAL
ISIS
PE
RIT
ON
EA
L
Oura
ció
nt
48
h
ora
s
OB
JET
IVO
T
ER
MIN
AL
• D
•da
un
a
se
ri• d
• norma.~,
co
ncep
to&
, •q
uip
os
y m
ate
riale
s,
uste
d
estar~
en
cap~cidad
de
p
rop
orc
ion
ar
ate
nció
n
de
en
ferm
er1
a.
•specif
ic
a al
pacie
nte
so
meti
do
a
hem
od
iáli
sis
, d
i.l
ieis
p
eri
ton
ea.l
, em
ple
an
dQ
las
t•c
ni
ca
s ap
r@n
did
as.
PR
E-R
EQ
UIS
ITO
S:
Blo
qu
e m
od
ula
r b
ásic
o
OP
ER
AC
ION
ES
Pre
para
r U
nid
ad
y
eq
u1
po
p
ara
d
iáli
sis
• A
dm
isió
n
de
l p
ac1
en
te
a la
U
ntd
ad
R
ena
l
• P
rep
ara
ció
n
de
l p
acie
nte
p
ara
d
iáli
sis
• C
ola
bo
ració
n
a la
en
ferm
era
o
m@
dico
d
ura
nte
e
l p
roced
im1
en
to
• E
je
cu
tar
órd
en
es
méd
icas
• In
form
ar
a la
E
nfe
rmera
en
caso
d
e
co
mp
licacio
ne
s
• E
Qre
so
del
pacie
nte
• E
duc
ac.1
.ón
al
pacie
nte
y
a S
LI
ftlm
ili
a so
bre
su
si
tLia
ció
n
actu
al
MO
DU
LO
INS
TR
UC
CIO
NA
L
4.1
No
mb
re1
Asi
~.tencia
de
En
ferm
erí
a
al
pacie
nte
so
meti
do
a
hemodi~lisis
y di~l
!sis
peri
ton
eal.
CO
NO
CIM
IEN
TO
S
TE
CN
OL
OG
ICO
S C
ON
OC
IMIE
NT
OS
B
AS
ICO
S C
ON
OC
IMIE
NT
OS
INT
EG
RA
LE
S ~----------
----
----
----
----
----
----
----
----
----
----
----
----
----
----
------
----
----
------
----
----
----
------
----
----
----
----
----
----
----
--------
-1
~
~i
4.1
.1
Hem
od
iali
sis
• C
on
cep
to
• T
1p
os
Ag
ud
a y
cró
nic
a
• In
dic
acio
nes
y co
ntr
ain
di
cacio
ne
s
• E
qu
ip
o
-M
áqu
ina
de d
iáli
sis
F
iltr
os
-L
inea
art
eri
o-v
en
osa
-A
gujas
para
fis
tula
H
emo
so
l E
qu
ip
o p
ara
c~nulación
Re
cep
ció
n
del
pacien
te
en
la
Un
ida
d R
en
al
-H
osp
itali
zad
o -
Am
bu
lato
rio
• T
eji
do
san
gu
íneo
•
An
ato
mía
y
fis
iolo
gía
d
el
sis
tem
a u
rin
ari
o
• A
nato
mia
y
fi
sio
log
ía
de
l sis
tem
a c~rdiovascular
Gru
po
s d
e
eli
men
tos
y d
ieta
s
Insu
fic
ien
cia
ren
al
Lí
quid
os
y ele
ctr
oli
tos
• T~cn
icas
de
asepsi
a •
Tra
nsfu
sió
n sa
ng
uín
ea
Mec~nica
co
rpo
ral
• In
mu
nid
ad
Adm
is
ión
y alt
a
de
l p
ac
ien
te
El
hom
bre
c
om
o ser
bio
psi
co
so
cia
l.
Co
mod
idad
y
seg
uri
dad
---
=-=
• S
eg
ur
id
ad
e
in
form
ac
ió
n A
l
paci•nt~.
la
fa
mili
a y
eq
ui
po
d
e sal
ud
.
• C
om
pro
mis
o afect~vo
c..n
'' '
el
pa
ci
emte
y
su
fa
m1
t1
1,
som
eti
do
a h~modi~
li~l~
diá
lis
is
peri
ton~al.
Eti
ce
en
e
l m
ane
jo
dF
\ sec
reto
profeGion~
l
Jmp
ort
am
ci
a d
e
1~
ilrt1
t•1
1!
du
ran
te
la
rel
ac
ió
n c
on
~1
pac
ien
te.
Resp
on
sab
i l
ld,;
td
en
el
"!•r
>r
jo
de
eq
u1
po
s t m~te" :
.•!•'.
•
CO
NO
CIM
IEN
TO
S
TE
CN
OL
OG
ICO
S
Vari
acio
nes
de
p•s
o
pre
y
po
st-
diá
lisis
.
Vari
acio
ne
s d
e
sig
no
s v
ita
les
en
p
re,
tran
s
y p
ost
di~lisis.
Prep~r~ción
del
~re~ p~ra
la
can
ula
ció
n.
-A
cceso
s v
ascu
lare
s
• A
sis
ten
cia
a
la
en
ferm
era
d
ura
nte
la
c~nulación.
• C
uid
ad
os
de
en
ferm
erí
a
du
ra
nte
la
hemodi~lisis
-A
dm
inis
tració
n
de
h
ep
ari
na
• C
ola
bo
rarl
e
a la
en
ferm
era
e
n la
d
esc
on
ex
ión
d
el
pa
cie
nte
• • • • •
CO
NO
CIM
IEN
TO
S B
AS
ICO
S
Co
ntr
ol
de
peso
Co
ntr
ol d~
sig
no
s v
ita
les
Pro
ce
so
de
infe
cció
n
Desin
fecció
n
de
pie
l
Man
ejo
d
el
do
lor
• A
sis
ten
cia
d
ura
nte
la
ali
mw
n
tació
n
y eli
min
ació
n.
• C
on
tro
l d
e lí
qu
ido
s
ad
min
is
trad
os
y eli
min
ad
os,
ad
min
is
tració
n
de
med
icam
en
tos.
• T
oma
de m
uestr
as d
e la
bo
rato
rio
. tr
an
sfu
sio
nes
y rie
sg
os
bio
lóg
ico
s
(hep
atitis,
Sid
a,
sif
ilis
).
~
1 '
CO
NO
CIM
IEN
TO
S IN
TEG
RA
LE
S
1 •
Resp
on
sab
ilid
ad
en
el
fun
cio
nam
ien
to
de
eq
ui
p
os
y m
ate
ria
les
.
• Re&ponsabi
lid~d ~n
el
cum
pli
mie
nto
estr
1cto
d
el
co
ntr
ol
ho
rari
o d~
líq
uid
os
y ~igno~
vi
ta
les.
• H
ab
ilid
ad
y
seg
ur
1dad
• R
ecre
ació
n
Ed
ucació
n
__ ,
\-\
Ü'
• •
CO
NO
CIM
IEN
TO
S T
ECN
OL
OG
ICO
S
Oe!
5ec
har
el
mate
rial
y d
e-
sin
fect.
-r
la
Un
idad
d
e O
iá-
lisis.
Cu
idad
os d~
en
ferm
eri
a
po
st-
diá
lisis
.
• C
omp
lic
acio
nes
-F
.isic
as
-M
ecán
icas
1
• •
CO
NO
CIM
IEN
TO
S B
AS
ICO
S
Téc
nic
as
de asep
sia
ReQ
istr
os
cl.
inic
as
• D
isn
ea,
hip
ox
ia
• A
dm
inis
tració
n
de
ox
.ig
en
o
• G
ase
s arte
ria
les
1
• •
CO
NO
CIM
IEN
TO
S IN
TE
GR
AL
ES
Imp
ort
an
cia
d
e
la
tecn
ic
<" as(t
pti
ca
Resp
on
sab
ilid
ad
p"r
a in
frv
-m
ar
op
ort
un
am
en
te
err
ore
s
co
meti
do
s
• R
esp
on
sab
ilid
ad
e1
1 e
l t
1~
go
d
e
infe
cc
ión
.
CO
NO
CIM
IEN
TO
S T
EC
NO
LO
GIC
OS
• V
ari
ació
n
de
sig
no
5 v
itale
s
• C
on
tro
l d
e
p•s
o
pre
y
post
diá
lisis
• P
rep
ara
ció
n
del
áre
a
para
c
am
bio
d
e
bo
lsa
y/o
in
serc
ión
d
el
c~t•ter
peri
ton
eal
• A
dm
inis
tració
n
de
med
icam
en
to
s
en
la
b
olsa
• C
o 1
ab
ora
r co
n
en
el
c~mbio
de
bols~
1 a
en
ferm
era
1 in
ea
y d
e
• R
eali
zar
el
reg
istr
o
en
ltl
l h
oja
d
e
bala
nce
de di~lisis
per~toneal
ag
ud
a
• C
uid
ad
os
de
en
ff!
rmt!
r la
d
u
ran
te
la di~lisis
peri
ton
eal
ag
ud
a
~
CO
NO
CIM
IEN
TO
S B
AS
ICO
S
• C
on
tro
l d
e
sig
no
s
vi ta
les
y p
es
o
• O
esin
ft!c
ció
n
de
Art
!a
• M
an
ejo
d
el
do
lor
• A
dm
inis
tra
ció
n d
e m
ed
icam
en
tos
• P
roceso
d
e
infe
cció
n
• C
on
tro
l d
e
líq
uid
os
ad
min
is
trad
os
y eli
min
ad
os
CO
NO
CIM
IEN
TOS
INT
EG
RA
LE
S
• R
esp
on
sab
ilid
ad
e
n
el
man
e>·O
d
e
eq
uip
os
y m
ate
riale
s,
y c
un
tr
ol
d•
sig
no
s v~tales
• R
esp
on
sab
ilid
ad
e
n
el
fun
cJD
n
am
ien
to d
e
&Q
UJP
OS
y mater1alo~
• R
ecreació
n
• E
du
ca
ció
n
• R
esp
on
sab
i 1 id
ad
en
e
1 m
c'ln
P 1 e
de
la
técn
ica
asép
t1ca.
• M
an
ejo
d
e
la
técn
ic
a asép
tlf,
• R
esp
on
sab
i 1 id
ad
e
n
e 1
r .le
>c;
qc
de in
fec
ció
n.
1 ~
MO
DU
LO
INST
RU
CC
ION
AL
4
.1
No
mb
re:
AS
IST
EN
CIA
D
E E
NFE
RM
ER
IA
AL
PA
CIE
NT
E
SOM
ET
IDO
A
H
EM
OD
IAL
JSJS
Y
D
IAL
ISIS
PE
RIT
ON
EA
L
4.1
.1
Est~ategia
instr
uccio
nal
• D
esarr
oll
o
de
las guía~,
po
r p
art
e d
el
alu
mn
o
• L
ectu
ra
y an
áli
sis
p
or
el
alu
mn
o,
del
MO
du
lo
Instr
uccio
nal
4.1~
artí
cu
los
y bibliogr~f~a
• C
harl
as
y am
pli
ació
n
po
r pa~te
del
do
cen
te.
• O
bse
rvació
n
y an
áli
sis
p
or
el
alu
mn
o,
de
los
vid
eo
casete
: H
em
od
iáli
sis
, D
iáli
sis
p
eri
ton
eal
• D
em
ost
ració
n
de
un
a hemod~álisis
(Prá
cti
ca)
... D
em
ost
ració
n
de
un
a d
iáli
sis
p
eri
ton
eal
(Prá
cti
ca)
• O
bse
rvació
n
de
la
ad
mis
ión
d
el
pacie
nte
a
un
a
Un
idad
R
en
al
(Prá
cti
ca
)
• A
sig
nació
n
de
pacie
nte
s
en
d
iáli
sis
p
eri
ton
eal
(Prá
cti
ca)
• A
sig
nació
n
de p~cientes
en
h
em
od
iáli
sis
(P
rácti
ca)
1 1 _
l
BLO
QU
E M
OD
ULA
R
4.1
A
ten
ció
n
de
en
ferm
eri
a
a p
acie
nte
s
so
meti
do
: a
hem
od
iáli
si:
y diálic;~
peri
ton
eal
EQ
UIP
OS
• M
áq
uin
a
de
hem
od
i6li
sis
(S
e
uti
lizará
la
de
la
in
sti
tu
ció
n)
• S
illa
re
cli
no
mati
c
• Ca
mol
!'
• B
an
deja
p
ara
li
mp
ieza
de
pie
l
• E
qu
ipo
s p
ara
sig
no
s
vit
ale
s
• E
qu
lpO
diane.a~l
de
infu
sió
n
de
RE
CU
RSO
S F
ISIC
OS
HE
RR
AM
IEN
TA
S
• E
qu
ipo
p
ara
can
ula
ció
n
-C
ub
eta
-
Co
ca
de
alu
min
io
-C
amp
os
esté
ril
es
• M
•sa
para
cam
bio
d
e
bo
lsa
• G
uan
tws
• T
ap
• b
ocas
• A
tril
~-----~
--
MA
TE
RIA
LE
S
Se
uti
lizarán
in
sti
tució
n
• H
emo
sol
los
d~
• A
cceso
s v
ascu
lare
s
• E
qu
ipo
p
ara
can
ula
cl
ón
• D
rog
as
• F
iltr
o
• Jeri
ng
as
• L
inea art•rio-v~Pnosas
• A
gl•J
as
• S
olu
ció
n sali
na
no
rmal
• E
qu
1p
os
de
ven
oc
lis1
s
• C
eté
ter
pP
rito
neal
• Co
necto
r d
e titan
io
• G
asa
s
• O
ian
eal
• L
inea
• P
re
kid
• So
lucio
n•s
)o
dad
as
) .;a
MO
DU
LO
INS
TR
UC
CIO
NA
L
4.
11
Asis
ten
cia
d
e en
ferm
eri
a al
pacie
nte
so
meti
do
a
hem
od
iali
sis
y
DiA
lisis
p
eri
ton
eal.
MA
TE
RIA
L
IMPR
ESO
Y
AY
UD
AS
AU
DIO
VIS
UA
LE
S
--R
EQ
UE
RID
O
EX
IST
EN
TE
FA
LT
AN
TE
--¡
• M
ód
ulo
in
str
uccio
nal
4.1
•
Mó
du
lo
instruccion~l
4 •
1
• G
uia
s did~cticas
• G
uia
s d
idacti
cas
• V
ideo
"H
em
od
iali
sis
"
• V
ideo
"H
emo
diá
lis1
s"
• V
ideo
"D
iali
sis
p
eri
ton
e.a
l"
• V
ideo
"D
iáli
sis
p
e,.-
itonP"~1
.
N
MO
DU
LO
INST
RU
CC
ION
AL
4
.2
Có
dig
o
No
mb
re a
A
SIS
TE
NC
IA
DE
EN
FEM
ER
IA.A
L P
AC
IEN
TE
SO
ME
TID
O
A
TR
AN
SPL
AN
TE
R
EN
AL
Du
ració
n:
21
h
ora
s
OB
JET
IVO
T
ER
MIN
AL
• D
ada
un
a
seri
@
de
no
rmes,
co
ncep
tos,
eq
uip
os
y m
ate
riale
s,
uste
d
esta
rá
en
cap
acid
ad
d
e
pro
p
orc
ion
ar
ate
nció
n
de
en
1erm
eria
al
pacie
nte
so
meti
do
a
trasp
lan
te re
nal.
PR
E-R
EG
UIS
ITO
a B
loq
ue m
od
ula
r b
Asi
co
OPE
RA
CIO
NE
S
• P
rog
ram
ar
la
un
idad
y
el
eq
uip
o
resp
ecti
vo
• A
dm
isió
n d
el
pacie
nte
•
1~
Un
idad
• P
rep
ara
ció
n d
el
pacie
nte
p
ara
el
trasp
lan
te
• A
ten
ció
n
del
pacie
nte
in
ter
ven
ido
• In
form
ar
a la
E
nfe
rmera
so
bre
sig
no
• y
sln
tom
as
de
co
mp
licacio
ne
s
• E
du
cació
n
al
pacie
nte
y
la
fam
ilia
so
br
e la
S
itu
ació
n
actu
al
.
Hoja
N
o.
N'
NI _
__
__
__
__
__
__
__
__
__
__
__
__
_ __
de
N ~
--~ODULO
INS
TRU
CC
JON
AL
4
.2
No
mb
rea
Asis
ten
cia
d
e
En
ferm
eri
a al
pac
ien
te
som
eti
do
a
Tra
sp
lan
te
Ren
al
CO
NO
CIM
IEN
TO
S T
EC
NO
LO
GIC
OS
L
·¿.
1 T
rasp
lan
te ren
al.
DefJ
.nic
tón
1 ..l.
PO
S
· C
lases
de
trasp
lan
te
· L
lase
s d
e
do
nan
tes
Cu
idad
os d
e en~ermerla
pre
op
era
tort
a.
Cu
..L
dado
s d
e
en
ferm
eri
a
co
n
el
do
nan
te.
Lu
Jda
do
s d
e en
ferm
eri
a
po
st
-op
era
tori
os
.
Co
rnp
ltc
ac:t
on
es
Sig
no
s
y si
nto
ma5
d
e
rech
azo
•
CO
NO
CIM
IEN
TO
S B
AS
ICO
S
Anatom~a
y ft
sio
log
ia
s1st
em
a
Llr
tnari
o
• T
écn
icas
de
ase
psia
del
• P
rep
ara
ctó
n
de
zo
na
op
era
to
ria
• A
dm
inis
tració
n
de
med
icd
m
en
tos.
• A
po
yo
em
ocio
nal
• C
on
tro
l d
e
11
qu
id
os
• P
roceso
d
e
infe
cció
n
• A
s1ste
ncia
d
ura
nte
la
ali
m
en
tació
n
y eli
min
ació
n
1
• •
CO
NO
CIM
IEN
TO
S IN
TE
GR
AL
ES
Seg
uri
dad
e
info
rmació
n
pac
ien
tlt,
la
fa
mil
ia
y eq
uip
o
de
sa.l
ud
.
Co
mp
rom
iso
afecti
vo
co
n
pacie
nte
y
su
fam
ilia
.
al
el
• R
esp
on
sab
ilid
ad
en
el
man
ejo
d
e
la
Tx
as•p
tica.
• E
tica
en
el
man
ejo
d
el
se
cre
to
p
rofe
sio
nal.
• Im
po
rtan
cia
de la
acti
tud
d
u
ran
te
la
rela
ció
n
co
n
el
pa
cie
nte
.
• R
esp
on
sab
ilid
ad
en
el
man
ejo
d
e eq
uip
os
y m
ate
riale
s.
• R
ecre
ació
n
• E
du
cació
n
• V
era
tid
ad
y
cla
rid
ad
en
la
co
mu
nic
ació
n.
MO
DU
LO
INST
RU
CC
ION
AL
4
.2
CU
IDA
DO
S D
E E
NFE
RM
ER
IA
ES
PE
CIF
ICO
S
AL
PA
CIE
NT
E
SOM
ET
IDO
A
T
RA
NSP
LA
NT
E
REN
AL
4.2
.1
Estr
ate
gia
in
str
uccio
nal
• D
esarr
oll
o
de
las g
ui•
s
po
r p
art
v d
•l
alu
mn
o.
• L
ectu
ra
y an
áli
sis
, p
or
~1
alu
mn
o,
del
Mó
du
lo
lnstr
uccio
nal
4.2
, arti
cu
les
y b
ibli
og
rafl
a
• C
harl
as
y am
pli
ació
n
po
r p
art
e d~l
do
cen
te
4.
Ob
serv
ació
n
y an
áli
sis
d
e
los
vid
eo
casete
s so
bre
tr
an
sp
lan
te
ren
al
·s.
Ate
nció
n
a u
n
pacie
nte
d
ura
nte
el
pre
y
po
st-
op
•rato
rio
.
N
-~
~
N
V1
• • • •
BL
OQ
UE
M
OD
ULA
R
4.2
A
ten
ció
n
de
En
ferm
erí
a
a p
acie
nte
s
som
eti
do
$
a R
en
,al.
RE
CU
RSO
S F
ISIC
OS
EQ
UIP
OS
H
ER
RA
MIE
NT
AS
~
Se u
tili
zarán
lo
s d~
la
• G
uan
tes
insti
tució
n
• T
ap
ab
ocas
Bala
dt
! o
xig
en
o
• P
ap
ele
ria
Eq
uip
o
de
sig
no
s v
ital
es
Atr
il
Tra
nsp
lan
te
! 1 1
MA
TE
RIA
LE
S 1 1 l 1
• S
olu
ció
n
yo
dad
il
1
• Gasa~ est~riles
1 1 A
pó
sit
os ~stér
iles
' •
'
• Jeri
ng
as
1
• S
olu
ció
n sali
na
no
rrn
ell
1
• D
ex
tro
s_,
en
ag
ua d
estí
-'
lad
a,
al
5Y..
1 t ' 1 1 1 1 j 1 ' 1 '
MO
DU
LO
INST
RU
CC
ION
AL
4
.2
Asi
st@
nci•
d
e
En
ferm
eri
a
som
eti
do
a
trasp
lan
te re
nal.
MA
TE
RIA
L
IMPR
ESO
Y
AYU
AS
AU
DIO
VIS
UA
LE
S
RE
QU
ER
IDO
E
XIS
TE
NT
E
FAL
TA
NT
E
~-----------------------------------------------------;~--
----
----
----
----
----
----
----
------
--------------------
~-------------
----
----
----
----
----
----
----
----
----
---~
• M
ód
ulo
In
•tru
ccio
nal
4.2
• G
uia
• d
idacti
c•s
• S
on
ov
iso
, cu
idad
os
pre
y
po
st-
op
era
tori
os d
el
pa
c~ente.
• V
ideo
C
uid
ad
os
pre
o
y p
ost
op
era
tori
o d
el
pacie
nte
so
m
etl
dO
a
trasp
lan
t• re
nal.
• S
on
ov
iso
"C
uid
ad
os
pre
y
po
st-
op
era
tori
o d
el
pacie
nte
. ~
• M
ód
ulo
Instrucc1on~l
4.
2
• G
uia
s did~cticas
• V
ideo
''C
uid
ad
os
pre
y
po~
~
po
st-
op
era
tori
os
del
pAc
l~
te
som
eti
do
•
trasp
lan
te
ren
a 1
•
-
N
-·-
---
~
f'V
I +J
i
MO
DU
LO
JNST
RU
CC
ION
AL
4
.3
No
mb
re:
Cu
idad
os
de en
ferm
eri
a esp
ecif
icas
para
p
acie
nte
s
som
eti
do
&
a B
iop
sia
re
nal
tora
cen
tesis
y
para
cen
tesis
Du
ració
n:
2l
ho
ras
OB
JET
IVO
T
ER
MIN
AL
t
PR
ER
RE
OU
lSIT
OS
a
Dad
a u
na serie
d
e
no
rmas,
co
ncep
tos
, eq
uip
os
y m
ate
riale
s,
us
ted
e5
tará
en
cap
acid
ad
d
e
pro
po
rcio
nar
ate
nció
n
de en
ferm
eri
a
al
pacie
nte
so
meti
do
a
bio
psia
re
nal,
to
racen
tesis
y
/o
para
cen
tesis
, se
gú
n
la t~cnica
ap
ren
did
a
Mó
du
lo
Instr
uccio
nal
4.1
OP
ER
AC
ION
ES
• P
rep
ara
r el
eq
uip
o,
seg
ún
el
pro
ced
imie
nto
:
-D
e b
iop
sia
~
De
tora
cen
tesis
-D
e p
ara
cen
tesi5
• P
rep
ara
r el
sit
io
de
pro
ced
imie
nto
s
• C
olo
ca
r al
pacie
nte
en
la
p
osició
n
co
rrecta
• P
rep
ara
r la
p
iel
• C
uid
ad
os
po
st
pro
ced
im1
en
to
l __
__
__
_
t5 ~
MO
DU
LO
I NST
RU
CC
I O
NA
L 4
• 2
No
mb
re:
Cu
idad
os
de en
ferm
erí
a esp
ecíf
ico
s
para
el
pacie
nte
so
meti
do
a
bio
psia
re
nel,
p
ara
cen
tesis
to
racen
tesis
.
CO
NO
CIM
IEN
TO
S T
EC
NO
LO
GIC
OS
4.2
.2
Bio
psia
re
nal
• D
efi
nic
ión
• E
qu
ipo
1
Cu
beta
, ca
mp
os
c&
rrad
os,
ab
iert
os,
Jw
rin
gas,
ag
uja
s
hipod~rmicas,
ag
uja
T
ru-c
uts
, fr
asco
p
ara
b
iop
sia
, ~ilocaina
sin
ep
inefr
ina
• P
osic
ión
esp
ecif
ica
del
pa
cie
nte
y
pre
para
ció
n
d~
la
p1
el
• A
sis
ten
cia
co
n
el
m~dico
en
el
mo
men
to
del
pro
ced
imie
nto
• C
u1
dad
os
de
en
ferm
•rie
p
ost
blo
psi
.a
ren
al
CO
NO
CIM
IEN
TO
S 8A
SIC
OS
• A
nato
mia
y
riP
\ón
fi
sio
log
.ia
• F
isio
log
la
del
do
lor
• C
on
tro
l d
e
sig
no
s
vita
les
d•l
• A
dm
inis
tració
n
d~:~
m
ed
icam
en
to
s
• T~cnicas
de
asep
sia
y
pro
ceso
de
o in
fecció
n
• T
oma
d~
mu
estr
as
de
lab
ora
to
rio
• A
sis
ten
cie
en
la
ali
men
tació
n
y elJ
min
ac1
0n
, co
ntr
ol
de sig
no
s
vit
ale
s,
org
an
izar
el
eq
uip
o,
req
i~tros cl.inico~
CO
NO
CIM
IEN
TO
S IN
TE
GR
AL
ES
• D
ar
seg
uri
dad
al
paciP
nte
-
• A
po
yo
em
oc1
on
al
al
pac
1ent~
a la
fa
mil
ia
• R
ap
idez
y h
ab
ilid
ad
• ln
ic1
at1
va,
swre
n1
dad
, o
niz
ació
n
• C
om
od
idad
y
seg
uri
da
d
• R
esp
on
sab
1l1
dad
en
el
h.•
~"'
nam
ien
to d
e
los
pq
u¡p
os
__
__
__
__
___
__
__
__
__
_ _L
__
__
__
___
__
__
__
__
_ __
1 1 1 1
CO
NO
CIM
IEN
TO
S T
EC
NO
LO
GlC
OS
4.2
.3 Paracent~sis
y ta
racen
te
sis
• D
efi
nic
ión
• E
qu
ipo
esté
ril
co
na
Cubet~.
cam
po
s abie
rto
s, cerr~dos,
Je
rin
gas,
ag
uja
s
hipod~rmicas,
xilo
caln
a,
Tru
-cu
t d
e
di
fere
n
te~
cali
bre
s
• P
osic
ión
esp
•cif
ica
del
p•
cie
nte
y
pre
para
ció
n
de
1•
pie
l
• A
sis
ten
cia
du
ran
te el
pro
ce
d
tmie
nto
• C
uid
ad
os
de en
ferm
eri
a p
ost
p
roced
imie
nto
CO
NO
CIM
IEN
TO
S B
AS
ICO
S
• A
nato
mia
y
fisio
log
1•
del
pe
ri
ton
eo
y
sis
tem
a resp
irato
rio
• F
isio
log
ía
del
do
lor
• T~cnic~&
de
asep
sia
• P
roc•s
o
de
in
fe
cció
n
• Po~iciones
• T
oma
de
m
uestr
as
de
lab
ora
to
rio
• Co
ntr
ol
de
sig
no
s
vit
ale
s
• O
rgan
izar
•1
eq
uip
o
• Registro~ clinico~
CO
NO
CIM
IEN
TO
S IN
TEG
RA
LE
S
• D
ar
s•g
ur
idad
al
pacie
ntP
• A
po
yo
em
ocio
nal
al
pactPnl~
a la
fa
mil
ia
• R
ap
idez
y h
ab
ilid
ad
• Jn
icia
ttv
a,
osPren.t
d~d
., '"'
' 1
niz
ació
n
• R
esp
on
sab
i 1
1d
ad
en
e
l flm
-:•
nam
ien
to
de equipo~
N
. ~
---------~--~
---
l '
i 1
~-
MO
DU
LO
INS
TR
UC
CIO
NA
L
4.3
C
uid
ad
o5
d
e
En
erm
eri
a esp
ecif
icas al
pacie
nte
so
meti
do
~
bio
psia
re
nal,
p
ara
cen
tesis
y
tora
cen
tesis
.
ES
TR
AT
EG
IA
INS
TR
UC
CIO
NA
L
1.
Desarr
oll
o
de
las g
uia
s,
po
r p
art
e
del
alu
mn
o.
2.
Lectu
ra
y an~lisis,
po
r e
l alu
mn
o,
del
Mó
du
lo
Instr
uc
cio
nal
4.3
y
bib
liog
rafia
.
f 3
. C
harl
as
y amp~jación
po
r part~
del
instr
ucto
r.
4.
Ob
serv
ació
n
y an~lisis ~or el
alu
mn
o,
de
los vid~oca•et~s:
Bio
psia
ren
al,
to
racen
tesis
y
para
cen
tesis
.
5.
Dem
ost
ració
n
de
los
pro
ced
imie
nto
s
(Lab
ora
tori
o)
.
6.
Pra
cti
ca
po
r el
alu
mn
o,
co
n
pacie
nte
s
asig
nad
os.
-•
1 1 1 1 ~ S
e B
LO
QU
E
MO
DU
LA
R
4.3
C
uid
ad
os
de
En
ferm
erí
a
e5
p@
cif
ico
s
para
el
pacie
nte
so
meti
do
a
~iopsia
ren
al,
to
racen
tesis
y
para
cen
tesis
RE
CU
RS
OS
F
lSIC
OS
EQ
UIP
OS
H
ER
RA
MIE
NT
AS
M
AT
ER
IAL
ES
uti
lizan
lo
s
dw
la
insti
-•
Eq
uip
os
para
b
iop
sia
re
nal
• X
ilo
cain
a
tució
n.
• T
rócar
• G
asa
s
• C
am
illa
d
ura
•
Tru
cu
t •
Gu
ante
'!\
• A
lmo
had
a
du
ra
• R
i;:(
on
era
1
Ap
6'!
uto
o;;
• S
illa
•
Esp
ara
dr-
apo
• E
qu
ipo
p
ara
to
ran
cete
sis
y
• S
olu
cio
ne
s d
es in
f P
e t
ti r
1 t
,,.
para
cen
tesis
•
Jf.
trin
gas
dese
ch
ab
le-e
:;
• F
ra•c
os
para
re
co
lecció
n
de
mu
est
ras
• A
gu
jas
hip
od
érm
icas
. Ban
deja
p
ar
a lim
pie
za
de
pie
l • Venoequ~pos
-
-
r------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------~
• • •
1 1 •
MO
DU
LO
INST
RU
CC
ION
AL
4.~
Cu
idad
o9
d@
E
nf@
rmeri
a esp
ecif
ico
5
para
@
} p
acie
nte
so
meti
do
a
bio
psia
re
nal,
to
racen
tesis
y
para
cen
tesis
MA
TE
RIA
LE
S IM
PRE
SOS
Y A
YU
DA
S A
UD
IOV
ISU
AL
ES
RE
QU
ER
IDO
E
XIS
TE
NT
E
Mó
du
lo
Instr
uccio
nil
l 4
.3
• V
id@
ocase
tet
Cu
recio
n@
s
Gu
ias did~cticas
So
no
vis
o
so
bre
b
iop
sia
r&
na
1,
tora
cen
tesis
y
para
cen
tesis
.
Vid
eo
cil
sete
s
Cu
racio
ntt
s
FAL
TA
NT
E
• M
ód
ulo
In
str
uccio
nal
4,3
:
• G
uia
s d
idécti
cas
• S
on
ov
iso
so
bre
Bio~~i~
ren
al
, toracente~Js
y p
ara
cen
tesis
.
1 1 ~r-----------~--
----
----
--~-
----------
~.
~ODULO
lNST
RU
CC
lON
AL
4
.4
No
mb
re:
AS
IST
EN
CIA
D
E E
NFE
RM
ER
IA
EN
LA
ED
UC
AC
ION
Y
RE
CR
EA
CJO
N
DEL
P
AC
IEN
TE
R
ENA
L
D1.tr
.:1
ció
n:
10
hor~s
OB
JET
IVO
. D
ada
un
a serie
d
e
no
rm
as,
co
ncep
tos,
eq
uip
os
y m
ate
riale
s,
u&
t•d
esta
rá
en
cap
acid
ad
d
e
bri
nd
ar
aG
iste
ncia
d
e
en
ferm
eria
en
la
ed
ucació
n y
recre
ació
n
del
pacie
nte
re
nal.
PR
E-R
EQ
UIS
ITO
Sa
Módulo~
4.1
. 4
.2
y 4
.3
OP
ER
AC
ION
ES
• R
ecib
o
del
pacie
nte
• E
nta
bla
r d
iálo
go
te
rap
éu
tico
co
n
el
pacie
nte
-•
Acla
rar
du
das
i~f)
l .,
. •
Diá
log
o
co
n
la
fam
il1
a
• R
ecre
ació
n
del
pacie
nte
•
• ·\lO
o~
• E
gre
so
del
pacie
nte
.J
CO
NO
CIM
IEN
TO
S
TE
CN
OL
OO
ICO
S
4.4
.1
Perfil
d
el
Au~1l1ar
de
En
ferm
eri
a
en
la
U
nid
ad
R
en
al
4.4
.2
Co
mu
nic
ació
n
co
n
el
pa
cie
ntt
r ren
al.
Info
rmació
n al
o•c
ien
te so
b
re
9U
en
ferm
ed
ad
, tr
ata
m
ien
to,
lim
1ta
cio
ne9
.
• A
uto
cu
idad
o
Alterecion~• paicolog~
ca~
-B
aja
au
toest1
ma
-P
érd
1d
a
de
la
mo
t1vació
n
~.4.3
Com
un
1ca
ció
n
co
n
la
fa
mll
ia.
• E
du
cac1
ón
d
el
estudi~
lnd
¡
vid
ual
del
pacien
te¡
trata
m~ento
L1
m1
tac
1on
ea
y alter~c1on.,s
~
n1
vel
f.i
!!ic
o
Y
osic
oló
o
ico
.
4.4
.4
Recre
ac1
6n
del
oacte
nte
ren
al.
Ju
eQ
09
d
e
mesa
•
Matt
rria
l au
dio
v1
su
aJ
D1
señ
o
am
blP
nta
l ' 1
CO
NO
CIM
IEN
TO
S
BA
SIC
OS
• F
orm
ació
n d
el
Au
xil
i•r d
e
En
ferm
er-
.1a
Experi~nci~ per~onal
CO
NO
CIM
IEN
TO
S IN
TE
GR
AL
ES
• C
ual1
da
des
de
la
Au
Yt
liar
de En
fermer
1~
• A
uto
cu
idad
o
•
Co
mu
n1
cac1
6n
te
rap
PU
tl
c"
co
n
el
pacl~:>nte
re
rtal
Sen
tim
ien
to
de m1nusvt"l•~
T~cn1ca~
dP
rel~
Jrlt
l~
r
Alt
era
c1
on
e5
pc,rnl~
tr
·•
del
pa
ClP
nt.
,
lnJ.clativ~
-A
c:t
\ t
•el
:.o
~lt
lV
o'\
V A~
lt!!'r"t~ ~
1
ca
mh
iC'
Pro
po
rc
.1.o
nar
med
lü
ilH
•
btP
nte
~~r"'p~ut
• ~
<¿;e
_~·~ ---
-_
¡ __
___
_ .
--·
' ---~L----
. -
----
--
MO
DU
LO
I
NS
TR
UC
C I
ON
AL
4
. 4
AS
1 S
TE
NC
_J A
D
E
EN
FE
RM
ER
I A
E
N
LA
E
DU
CA
C 1
ON
Y
R
EC
RE
C 1
AC
1 O
N
DE
L
PA
CIE
NT
E
RF
NA
L
r----
----
-----
----
l
Est~ategia inst~uccional
• D
esarr
oll
o
de
las g
uia
s,
po
r p
art
e
del
alu
mn
o
• L
ectu
ra
y an
áli
sis
p
or
el
alu
mn
o d
el
Mó
du
lo
Instr
uccio
nal
4.4
y
bib
lio
gra
fia
Ch
ar
las
y am
pli
ació
n
po
r p
arte
d
el
instn
tcto
r
• D
esarr
oll
o
de 8
inám
icas
de
gr
up
o
• O
bserv
ació
n
del
dis
eñ
o
am
bie
nta
l d
e
la
Un
idad
R
en
al
(Prá
cti
ca)
Acti
vid
ad
es ed
ucati
va
s co
n el
pacie
nte
y
la
fam
ilia
(p
rActi
ca
)
• A
cti
vid
ad
es recreati
vas
co
n el
pacie
nte
en
la
U
nid
ad
ren
•l
(prá
cti
ca).
~
--------
·--
----
-·--
----
----
----
----
----
----
----
----
----
----
--
1 1
BLO
QU
E M
OD
ULA
R
4.4
A
SIS
TE
NC
IA
DE
EN
FER
ME
RIA
EN
LA
E
DU
CA
CIO
N
Y R
EC
RE
AC
ION
D
EL
PA
CIE
NT
E
REN
AL
EQ
UIP
OS
• U
nid
ad
d
e
hem
od
i.li
sis
. S
e
utiliz~rA
la d
e J~ in
sti
tu
ció
n.
-M
áq
uin
a
de h
em
od
iáli
sis
-A
tril
-Sill~
-Cam,;~
-M
esa
~u.xili•r
-Cobija~
-~}mohada~
-C
an
eca b~sura
-B
ala
s
de
o
xig
en
o
-C
uad
ros
-S
iste
ma
de
ilu
min
ac
ión
-E
ou
ipo
d
e
so
nid
o
-T
ele
vis
or
-Gr~badoras
-Videograbador~
HE
RR
AM
IEN
TA
S
Se u
tili
zarA
n
las
de
Ja
ins
titu
ció
n.
-R
evis
tas
-Ju
eg
os
de
mesa
: p
aro
ués,
do
min
ó,
dam
as
ch
inaq
• V
ideo
casete
s
• D
isco
!S
MA
TE
RIA
LE
S
Se u
tili
zarán
Jo
s
de
la
in
st
itu
ció
n
• S
olu
cio
ne
s
-H
emo
sol
-S
olu
ció
n sa
lin
a n
orm
.al
~
-
~
MO
DU
LO
lN
STR
UC
CIO
NA
L
4.4
A
SIS
TEN
CIA
DE
E
NFE
RME
RIA
EN
LA
ED
UC
AC
ION
Y
RE
CR
EAC
ION
D
EL
P
AC
IEN
TE
R
ENA
L
MA
TE
RIA
L
IMPR
ESO
Y
AY
UD
AS
AU
DIO
VIS
UA
LE
S
1 R
EQ
UE
RID
O
EX
IST
EN
TE
.
FA
LT
AN
TE
• M
ód
ulo
In
str
uccio
nal
4.4
•
Vid
eo
: C
om
un
icació
n
• M
ód
ulo
In
str
uccio
nal
4.4
_,
•
Gu
ias
did
ácti
cas
• V
ideo
: L
idera
zg
o
• G
uia
s d
id
ácti
cas
• V
ideo
co
mu
nic
ació
n
• V
ideo
a
Técn
icas
de
re
-la
jació
n
• V
ideo
: T
écnic
as
de re
la-
. ja
ció
n •
Casete
d
e té
cnic
as d
e
rela
jació
n.
• C
asete
a T
écn
icas
de
rela
-ja
ció
n
• V
ideo
a
Lid
era
zg
o
1
~
--···-···-
-----
BIBLIOGRAFIA
ACEVEDO G., Jairo, ACOSTA L . Guiomar y Otros. Insu f lcien cia renal, di~lisis y trasplante. Tomo& I y II. 1 eo. M•d•llin 1 Salvat Editores Colomb~ana S . A .• 1994. ó94 p.
BARRET, Jamea. Inmunologia. cana S. A., 1972.
1 ed. Bogot~ J Interameri-
SARRIOS ACOSTA, Nohora Jnes, RUJANA, N~O l o y Otros. P r o tocolo de cuidados de enfermer~a para pac~entes posttrasplante renal en el Hospital San José d e Bogo t ~ . (Fol l•to). Santafe de BoQo tá 2 Hosp.1tal San Jose. 198ó.
BORRERO R., Jaime. Fundamentos oe Meo i c 1n a : ~ef rol og ~ o
llqu1dos y electrolitos. 2 ed. Medel l ~n : Mln sterio de Salud Pública ~ Colc ien c1as, 1983 . 482 p .
CALOERON, Guillermo. Depresión , causas , man1fes to. c i ór t tratamiento . M~xico z Trillas, 1984.
GONZALEZ, Marco Antonio, PELAEZ. Fernando y Otros. Fundamentos de Medicin• Manual de Terapéuti c a . 5 ed . Medellin J Corporación para lnveatiQaC.lones b.lológl caa , 1991.
HARRISON. Medlcina Interna. méd i ca mexicana, 197ó.
5 ed . MéX.lCO La pren sa
VAMOER, Arthur J . Fi&iologia r enal. 3 ed . México a s . n . 1986 .