1.

2. OS DAS DAS LETRAS GALEGAS

O Da das Letras Galegas unha celebracin cultural instituida no ano 1963, data na que se cumpran cen anos dende a publicacin da obra de Rosala de Castro Cantares galegos, considerada como punto de partida para o Rexurdimento, o volver a nacer da nosa cultura.

A sa finalidade a de homenaxear a aquelas persoas que destacasen pola sa creacin literaria en lingua galega ou pola defensa do idioma.

Anualmente a Real Academia Galega escolle unha personalidade diferente, tendo en conta que se esixe que pasasen como mnimo dez anos dende o seu falecemento.

Por Ramn Beltrn Carballeira 3. ROSALA DE CASTRO Santiago de Compostela 1837 Padrn 1885 UNHA VEZ TIVEN UN CRAVO Unha vez tiven un cravo cravado no corazn i eu non me acordo xa si era aquel cravo de ouro, de ferro ou de amor. Sio sei que me fixo un mal tan fondo, que tanto me atormentou, que eu da e noite sin cesar choraba cal choru Madalena na Pasin. Seor, que todo o podedes -pedinlle unha vez a Dios-, daime valor para arrincar dun golpe cravo de tal condicin. FOLLAS NOVAS 1963 4. CASTELAO Rianxo 1886 Bos Aires 1950 Galicia a mellor esquina do solar hispnico, cabo do mundo antigo e avanzada de Europa nomar inmenso da libertade. A arquitectura barroca do noso chan, labrada en pedra grantica, est sempre coberta por un manto de zugoso verdor. Os montes son redondos como peitos de muller e as serras son como lombos de boi cebado. Os vales son ledos e farturentos. O mar tolea de carraxe cando nono deixan penetrar na terra; pero cando entra, qudase adormecido no leito das ras. Galiza unha unidade territorial armnica, de formas e coor, perfeitamente diferenciada do resto da Hespaa. A patria a Terra... SEMPRE EN GALIZA 1964 5. EDUARDO PONDAL Ponteceso 1835 A Corua 1917 1965 6. FRANCISCO ANOutes 1812 Madrid 1878 A LEITEIRA Ergome a'o abrir d'o dia inda alumea o luceiro, e'en chegando a algun regueiro bautizo con auga fria o leite d'o meu pucheiro, porque mellor aproveite, Qun merca o leite? Madrugueiros estudantes hacho pasar pol-a veiga e deteenm'os tunantes pedindo nata, manteiga, e que sei eu.... Banadantes! mal fogo de Diol-os-deite, Qun merca o leite? 1966 7. CURROS ENRQUEZCelanova 1851 A Habana 1908 1967 AIRES DA MIA TERRAComo a minia tola que sai por ves primeira con dengue e muradana pr festa do lugar; as, xentil i aposta, vai vindo a Primaveira, grinaldas de craveles vertendo seu pasar. Os lbores espidos De fruto e de ramaxe, cubertos xa de folla comenzan a dar fror; i sombra agachapado do prcido follaxe, mentras que o gando garda, fai chifros o pastor. ... 8. LPEZ CUEVILLASOurense 1886 Ourense 1958 PROSAS GALEGAS"Probios os ros! Os mis pequenos morreron xa. As fervenzas dos outros calaron ca sa leda cantiga, e os muieiros esqueceron as noites afrodticas dos muos. De vagar, de vagar, soio escoan por entre as pedras das presas fos de auga, tan miudos, tan febles, que semellan as bagoas dun neno. Onde foi, ouh ros, a vosa forza de viaxeiros arriscados? Tristeiros, mudos, a vosa iauga encora nas chs e fede por que, falla de azos pra camiar, morreu ca soedade do aln. E anda os grandes ros da nosa terra: O Mio, O Sil, o Ulla, qu debecidos, qu probes! De cada da, o voso leito afndese mis, como si andivrades a abrir a vosa propia sepultura... 1968 9. NORIEGA VARELAMondoedo 1869 Chavn 1947 DO ERMO . iNin rosias brancas, nin claveles roxos! Eu venero as frolias d'os toxos. D'os toxales as tnues frolias, que sorren, a medo, entr'espias. Entr'espias que o Ceyo agasalla con diamante-las noites qu'orballa. Oh d'o yerm'o preciado tesouro! as frolias d'os toxos son d'ouro. D'ouro vello son, mai, as frolias d'os bravos toxales, d'as devocins mias!... 1969 10. 1970 MARCIAL VALLADARESA Estrada 1821 A Estrada 1903 MAXINA OU A FILLA ESPREA. "Corra o ano mil oitocentos sesenta e seis: era unha man de maio; empezaba a esclarecer, e ladrando os cans nas eiras, daban a xente que pasaba polas congostras; cantaban xa o millangarrido, a bubela e o cuco nas carballeiras, o merlo e o reiseor nos salgueirales, o paspalls entre os centeos, e os xlgaros e carrincios, os chincheiros e sirns desfacanse nos eidos mirando cada un pra o seu amor, que al os ovios no nxaro empolaba, e adozando todos en concerto vario, traballos preludio de maternid... 11. LPEZ ABENTEMuxa 1878 Muxa 1963 CENTILEOS NAS ONDAS . Lostregueante choviscar de estrelas No escuro seo dunha noite en calma; Labarada de auceiros e de arelas A arder na seca gndara da ialma. Anceios meus de lles ronbare aos mares Rondas de escuma, prolas nacradas, Rebrilos de ronseles estelares Nos albos colos das marias fadas. Ladrn, a vixiar nas penedas, Nas pardas lombas dos adustos cabos, No fervente balbor das ardentas, Nas mouras furnas nos rochedos bravos. No brancore dos seixos dos codos, No morno abrigo das arnelas fondas... S puiden apaar estes louridos Centileos nas ondas. 1971 12. 1972 LAMAS CARVAJALOurense 1849 Ourense 1906 A ALDEA (frag.) No medio dun souto, ao p dunha serra, na cume dun monte, no fondo dun val, coas chouzas de seixos telladas de colmo, estn as aldeas, o mundo rural. . . . Al como os corpos, o espritu esmorece, sin outros alentos que a supersticin; os mortos as bruxas, os trasnos, as meigas, seus dioses penates, seus nmenes son. Fanticos, chmanlle cencia herexa ao xenio loucura, grandeza ao poder, valor osada, ao medo pacencia, usura comercio, vergonza ao non ter. . . . Al, os caciques engordan e chegan a ricos sin teren nin rentas nin bs, namentras o triste maestro de escola, un nema en pena de fraco pars. 13. LAGO GONZLEZTui 1865 Santiago 1925 O DERRADEIRO CELTA Chega ond'a cerca do castro, mira pro fondo do val, finca na parede o codo, deita a cabeza na mau, e namentras que coa outra Arrincando musgue est Pensatible, triste e morno, As se pon a falar:Al van os nosos eidos, a mia casa al vay; xa me mataron os fillos Matroma muller xa; Morreron os nosos homesQue souperon peleyar Morrron-nos os druidas Servidores de Teuts ... 1973 14. 1974 VIQUEIRA CORTNMadrid 1886 Bergondo 1924 DA GNDARA ERMA E TRISTE Da gndara erma e triste, pieiro bravo, non ouces do mar o mar molto tan solitario? Non sintes te chamar vida pra un vivir sempre mis alto? Pieiro antigo, vello e engruado, ergue as sempre verdecentes ponlas que ao vento traman cal tramaron as daqus que, rexos e amorosos, aqu cantaron. ... 15. 1975 PINTOS VILLAR Pontevedra 1811 Vigo 1876 A GAITA GALEGA TOCADA POLO GAITEIRO (frag.) Ou Galicia, Galicia boi de palla canta lstima ten de t o Gaiteiro! O aguilln que che meten de aceiro e con l muita forza te asoballa. No lombo teu zorrega, bate e malla fasta o mis nomicreque ferrancheiro e calesquer podenco forasteiro te vafa de vergonza sin migalla! Agarima alleeira eses ingratos ou vboras que postas ao teu peito co ferrete che rompen mil buratos! Si o sangre teu refugas do teu leito malas novas madrasta de insensatos dos fillos teus ao amor nan ts direito. 16. RAMN CABANILLAS Cambados 1876 Cambados 1959 1976 EN P En p! Irmns! En p, sereos, a limpa frente erguida, envoltos na brancura da luz que cai de riba, o corazn aberto a toda verba amiga, e nunha man a fouce e noutra man a oliva, arredor da bandeira azul e branca, arredor da bandeira de Galicia, cantmo-lo dereito a libre nova vida! ... 17. ANTN VILAR PONTE Viveiro 1881 A Corua 1936 1977 PENSAMENTO E SEMENTEIRA "Eu xa fai tempo que ando a dicir que axia non haber na Galiza mis que unha s aristocracia - aristocracia de pensamento, non de sangue -, aristocracia ou aristarqua, si vos parece millor, a do galeguismo; a que leva por bandeira e por escudo o "orgullo orixinal" simbolizado no emprego da lingua materna, que o supremo froito de diferenciacin da lingua materna, que o supremo froito de diferenciacin da raza que perteecemos. O galego culto que hoxe se esprese en galego, por ese s feito demostra levar na ialma un nidio sentimento de libertade; un nobre afn de asolagar a sa intelixencia nas augas vivas do traballo enxebre co fin de lles dar o tempero perciso para que poidan fecundar mortas terras, cheias de lixos de escravitude, trocndoas en viveiros de vizosa democracia... 18. ANTONIO LPEZ FERREIRO Santiago 1837 Vedra 1910 1978 O CASTELO DE PAMBRE (frag.) "A Sobrado algo xa o conocemos; agora parceme posto en razn que tamn enxerguemos algunhas palabras acerca do Vilar de Mella. Xa dixemos que esta fortaleza de Vasco Fernndez estaba situada onde se xuntan dous rigueiros que van ao Iso, antre as parroquias de Mella e Sendelle. Compase dunha torre cadrada de tres pisos cas sas correspondentes almeas e con dous corpos de casa a ela pegados, un polo lado do Norte e outro polo do Solano... 19. MANUEL ANTONIORianxo 1900 Rianxo 1930 1979 DE CATRO A CATRO (frag.) Fomos ficando ss o Mar o barco e mis nos. Roubronnos o Sol. O paquebote esmultado que cosa con lias de fume xiles cadros sin marco. Ronbronnos o vento. Aquel veleiro que se evadu pola corda floxa do horizonte. Este ocano desatracu das costas e os ventos da Roseta ourentronse ao esquenzo. ... 20. ALFONSO X O SABIOToledo 1221 Sevilla 1284 1980 CANTIGAS DE SANTA MARA (frag.) Da que Deus mamou leite do seu peito non maravilla de sar contreito. Desto fez Santa Mara miragre fremoso ena ssa eigreja'n Lugo, grand'e piadoso. por ha moller que ava tolleito o mis do seu corp'e de mal encolleito: Da que Deus mamou leite do seu peito non maravilla de sar contreito. Que mbalas sas mos ass s'encolleran que ben por cabo dos ombros todas se meteran. e os calcannares ben en seu dereito se meteron todos no corpo maltreito. Da que Deus mamou leite do seu peito nan maravilla de sar contreito. 21. VICENTE RISCOOurense 1884 Ourense 1963 1981 LERIA (frag.) Nas camiatas longas polas vereas enlamadas do val, antre as muradellas dos eidos e sombra dos carballos, polos vieiros abertos da serra, batidas do vento, antre as uces e as carqueixas, polas estradas poeirentas baixo un sol de xusticia; nas pousas na porta de chouza e na portalada do pazo, ao p do cruceiro ou debaixo dun cabaceiro, ao acollido da chuvia, xantando nos mess, sentados nos longos bancos onde se sentan osarrieiros e os camiantes; durmindo nas pousadas da aldea, baixo o faiado de rexas trabes de castieiro; falando cos rapaces, cos vellos, coas mullerias, cos homes que andan no traballo; ollando os longos horizontes cinguidos de serras azes, sorbendo o r fresco da ma e o luar da noite, vai n comungando coa terra, deixndoa entrar mis adentro na ialma, ... 22. LUIS AMADO CARBALLOPontevedra 1901 Pontevedra 1927 1982 PROELO xesto monacal da pedra benzoa o acougo da aldea Axinllanse os camios abrazados ao cruceiro, nunha azul eternidade de pedra e ceo. A agona do solpor conmove o planto da terra, e a paisaxe presgnase con santas cruces de pedra. A campaa de prata do da, latexa un ngelus de epifana. ... 23. MANUEL LEIRAS PULPEIROMondoedo 1854 Mondoedo 1912 1983 OBRAS COMPLETAS. POESAS Por qu o ceo mis limpo ao galego lle prce afumado? Por qu a terra frolida que manda lle cheira a escamallo? Por qu a iauga, hastra no ollo da fonte, pra el ten sempre tasto? Por qu sinte que a sangue sorenta figura aburalo? Por qu trema, dormente, e dacondo somella ter rautos? Porque est cos comenzos da febre que aos probos deixados fai perder a cabeza, i erguila, dar fungueirazos, 24. ARMANDO COTARELO VALLEDORA Veiga 1879 Madrid 1956 1984 HOSTIA (frag.) Relembras?... Foi na doce Aquitaa. A raiosa primaveira enguirlandaba a campa e a sern deitaba tranquil coma un misteiro frolido. Despeado e polvorente cheguei teu sarego. Proscritos da terra nosa, decote perseguidos cal bestas montesas, chamamos onde vs. E aquela porta, a porta de ta nai, a neca para ns aberta, foi para min a porta dos ceos. No atrio estabas ti, abeiro da triquilla arrodeada de pombas como Vnus, belida como Flora, graciosa como Aglae, como Hera sorrinte... Ai! terrible como o amor. Teur ollos feiticeiros miraron garimosos o estrano pelerino de quen todos fuxan... Gracias, ouh Prcula, anda gracias, sempre gracias! 25. ANTN LOSADA DIGUEZBobors 1884 Pontevedra 1929 1985 Ns, N 71 (frag.) Probos rosas, saundosas esperando amaecer; loumiadas, degaradas por medrar i arrencender. Tristes rosas amorosas, todo chega, i o fin chega cando a pla se dobrega e nan vos pode soster. Craros soos, frolecidos cobizando un ideal; aniados, enchoiados nunha roseira lanzal. Tristes soos noitecidos, todo chega i o fin chega se dos soos soilo queda o imposibre no rosal. 26. AQUILINO IGLESIA ALVARIOAbadn 1909 Santiago 1961 1986 HOMENAXE A RAMN CABANILLAS Vieran anos de carnada e alas de corvo, sombras desabogosas, chegaran as rulas, o vento cantaba nas lanzas e nas almeas, esa cancin de ferro tan sabida. Os que iran s rilleiras do olvido, cansos de andar arrastro polas vias e pumaregas, viran chegar os seores da terra sobre os seus cabalos, e fixeron homenaxe s poderosos cos seus corazns mis tristes que a noite sombra das sas fillas. E soaron entn en terras anchas coma mares onde pousar o mel do seu corazn sin medida, e botaron negras naus mar dos deuses, e sobre mares de cinza de orxos tristes, e sobre mares ledas de ribeiras sin conto, puxronse de xonllos cos ollos entrabertos s lonxes... 27. FRANCISCA HERRERO A Corua 1869 A Corua 1950 1987 NVEDA (Introduccin). " Querendo un gran poema cantar, dbidas teo; que se falo galego non me entenden; e a cantar castilln nan me comprendo. As mesmo pregntome, se en prosa hei de escribir ou ben en verso; e rome soa deste meu dubidar; que un aletexo igual dun polio que se debote, coidndose atrapado no poleiro por un espanta-paxaros de trapo movido polos mpetus do vento. Ningun ha de le-lo meu escrito nin naide ha de folla-lo meu pensamento... abonda con deixar corre-la pruma; abasta con cumpri-lo meu desexo. Lectores... quen os vira, mulpocado! couberan nun puio ben pequecho!... Deixade, pois, que escriba como canto: deixdeme que fale cos galegos, que son irmns da alma os que me escoitan, e non ha de asolagar nos meus defectos 28. RAMN OTERO PEDRAYO Ourense 1869 Ourense 1976 1988 A CASA SOIA Nas queixumosas tboas Brosladas finalmente polo verme analista de insomnios e fantasmas repousou o mou pai no cadoleito, e inda a piedade de unha bgoa de lio garda a lembranza gosalleira e triste pra o fillo sempre na querida coimbra, neno xiado de augural pavura pola friaxe glacial de aquela man quentor de Deus, forteza e recompensa. Sofren meus probes libres proba de soedade, noite e poeira, apreixan requintados pensadores os seus cristalogrficos esquemas en procura da chama dos poetas anda nos ermos bailadora lapa ... 29. CELSO EMILIO FERREIRO Celanova 1912 Vigo 1979 1989 LONGA NOITE DE PEDRA O teito de pedra. De pedra son os muros i as tebras. De pedra o chan i as reixas. As portas, as cadeas, o aire, as fenestras, as olladas, son de pedra. Os corazns dos homes que ao lonxe espreitan, feitos estn tamn de pedra. I eu, morrendo nesta longa noite de pedra... 30. LUIS PIMENTEL Lugo 1895 Lugo 1958 1990 SOLPORES DA MIA VILASolpores da mia vila, longos, case eternos. (Os anos pasan rpidos; os das, lentos). a luz esbara polo meu piano lustroso Qu msica lle poeremos? As maos, soan. Solpor de prata sobor do bano. Penso nos poetas mortos. Calma, calma... 31. LVARO CUNQUEIRO Mondoedo 1911 Vigo 1981 1991 SOEDADES DA MIA BRANCA SEOR (frag.) Escitasme t, mia seor amada, cando do peito meu o trobo arde ou atrs de ti a sombra do meu soo loucamente a ta apreixa e bica ? Ouh doce o peso do teu corpo no meu maxn deitado Neste ro do meu vagar sin fin qu incendiado navo non navegas na noite? -Por qu este corazn tanta frol murcha, por qu inda son eu de tanta verba a boca? Mia branca seor, corpo delgado: este bosque do tempo da mis recente la, i ese malvs que tanto er enfrauta cada da que amence renasce e asuba. 32. FERMN BOUZA BREY Ponteareas 1901 Santiago 1973 1992 RETORNO (frag.) "Mol rabanda do Mundo, sabrosa terra nai, que ventura manxarte como un lrico pan e chantarche a dentamia dos ollos na cdea vidal, madura, recendente, vizosa, a latexar! Somentes ti me sacias a fame perennal Regusto de alonxarme para logo voltar, e adormir no teu colo abranguendo o teu van, como un Mio quencido polo peito dos vals, coas augas quedas, quedas, sen presa polo mar. 33. EDUARDO BLANCO AMOR Ourense 1897 Vigo 1979 1993 A PESCA (frag.) Agarimantes cxegas, moxenas no teimoso cristal bulinte espello dos vimios confidentes pola beira. Sobro de ns, dondo silenzo, o ceio. O peixe foi, seu pulo e bris de prata, un istante no tempo de ar e rede; dempois, nota e pual, fendeu as augas, arrepo de luz na linfa verde. Como ispido na forza do seu arco, lanzal teu corpo, sen ferir a area, sortuse con lediza de venablo para o cachn das augos balbordeiras. 34. LUIS SEOANE Bos Aires 1910 A Corua 1979 1994 A FONTE (frag.) Semellaba o vello un vagamundo, unha braga ao meio da coxa mis curta a outra e de difrente coor, desguedellado e arrodeado de moscas, ollando cara a fonte. Un burato cun picho no muro, A fonte da ra do Franco, con unha auga mellor que outras, que roidosa encha as sellas cantando a auga e brincando. Ao agochrese as mozas amostraban as pernas, as coxas frescas como a auga da fonte. Eso todo o que agardaba, encostado, desdenoso, no muro, aquel vello que semellaba un vagamundo. 35. RAFAEL DIESTE Rianxo 1899 Santiago 1981 1995 O GRANDOR DO MUNDO Tanto ouvira falar de Bs-Aires, das ruas longas e direitas que non se dan ademiradas nin andadas, da prata relocinte e xenerosa con que al premian o traballo, dos boletns de moitas llanas e da xente sabida que os l, dos longos trens que bruan pol-a pampa infinda e de mil cousas ledas, lanzales e rumosas, tanto ouvira falar, antrementres co-a navalla barbeira a mais levin da vila- percorra as fazulas dos seus parroquianos de sempre, e tanto no seu maxn escarabellou o falado, que un da topouse de spito co-a circia vnt dir a Bs-Aires. Dez anos al, e voltara rico de pecunia e lembranzas. Unha maancia saeu da vila cun baul pequerrecho.... 36. XESS FERRO COUSELO Valga 1906 Ourense 1975 1996 COMO E POR QU OS ESCRIBANOS DEIXARON DE EMPREGAR O GALEGO O galego enton a fala dos vasalos e dos seores, dos cregos e dos labregos, e ucese o mesmo nos concellos que nas eirexas, misturado co latn nas prdicas e cerimonias. E esto as dito e outorgado ergueuse o dito chantre e tomou por las maos aos ditos Afonso Ougea e Tereixa Alvares e en suas maos feceron logo palavras de casamento ambos e dous, segundo que manda a nosa Santa Madre Iglesia, dizendo o dito Afoso Ougea que receba a dita Tereixa Alvares por sua muller boaa e leal e a dita Tereixa Alvares dizendo que reeba ao dito Afonso Ougea por seu marido boo e leal Ans se fixo un casamento, nos comenzos do catrocentos, segn as Notas de Estebo Prez, chanceller do Cabidoo da Catedral de Ourense... 37. NXEL FOLE Lugo 1903 Lugo 1986 1997 CONTOS DA NEBOA O Venancio, que saba moitas historias disas que chaman do outro mundo, falaba das premonicins. -Hai moitos casos en que se aduvia o porvir dunha maneira que chamaremos instintiva. -Ista conversa era millor pr noite, coma cando paseabamos po-la Ferradura e contabamos disas historias de medo, s que era tan afeizoado o gran clnico don Roberto Nvoa Santos. - Penso recordar que me dixeron que don Roberto cra que os cs oubeaban cando sentan a morte dunha persoa, poucas horas antes de morrer. Pasamos por diante dunha casa estreitia. No portal haba unha mesa mortuoria. Non sei cmo, acheguime a v-la esquela. Don Casto Mndez, ex recaudador de contribuciones... Era o de Pastoriza. 38. JOHN DE CANGAS MARTN CODAX MEENDINHO 1998 Ondas do mar de Vigo Ondas do mar de Vigo, se vistes meu amigo? E ai Deus!, se verra cedo? Ondas do mar levado, se vistes meu amado? E ai Deus!, se verra cedo? Se vistes meu amigo, o por que eu sospiro? E ai Deus!, se verra cedo? Se vistes meu amado, por que ei gran coidado? E ai Deus!, se verra cedo? Martn Codax 39. ROBERTO BLANCO TORRES Cuntis 1891 Entrimo 1936 1999 DIANTE DA NATUREZA N-as leiras que dan froito, sbor chan que xermina, o traballo fecundo impn a lei da vida. Soilo as cibds imbciles co pitismo dan grima. O agro, o agro, a musa dardente melona en onde a frol da loita chea darume e limpa, ergue seus cores roxos cume que aloumia, falando s peitos nobres da redentora obriga. Soilo as cibds imbciles traicionan a consina 40. MANUEL MURGUA Arteixo 1833 A Corua 1923 2000 DISCURSO NOS XOGOS FRORAIS DE TUI O noso idioma! O que falaron nosos pais e vamos esquecendo, o que falan os aldens e nos achamos a ponto de nentendelo; aquel en que cantaron reis e trovadores; o que, fillo maor da ptrea gallega, nola conservu e conserva coma un don da providencia; o que anda ten nos nosos labres as dozuras eternas e acentos que van corazn; o que agora odes coma si fose un himno relixioso; o hermoso, o nobre idioma que do outro lado dese ro lngoa oficial que serve a mis de vinte millns de homes e ten unha literatura representada polos nomes gloriosos de Camoens e Vieira, de Garret e de Herculano; o gallego, en fin, que o que nos d dereito enteira posesin da terra en que fomos nados, que nos de que, pois somos un pobo distinto, debemos selo... 41. ELADIO RODRGUEZ Leiro 1864 A Corua 1949 2001 ORACIS CAMPESIAS Quixera que os meus versos cheirasen terra hmida, sonasen sempre a cntigas barudas; tivesen oracis de atardeceres chegasen as concencias mis escuras e despertasen nelas as voluntades murchas, e prendesen nas almas as arelas patriticas mis xurdias, e rezasen eito a pregaria eucarstica e litrxica do santo amor todo canto noso i- todo canto en ns vive e perdura, pra que as nos sentsemos nas xornadas futuras mis grandes e mis donos de ns mesmos, 42. FREI MARTN SARMIENTO Vilafranca do Bierzo 1695 Madrid 1772 2002 Coloquio de 24 Gallegos RsticosNo chan que en Morrazo chaman os galegos tamen San Cybran que chega hasta o ceo, que est no camio que vay ao Ribeyro dendes Pontevedra a vila do reyno, a hum-ha legoia, camio dereyto, fay conta que sigues o rumbo surlesto se sube en relanzo por todo o vieyro sen muita fadiga nem muito tormento, 43. ANTN AVILES DE TARAMANCOS Taramancos 1935 A Corua 1992 2003 O SEMIDEUS DERROTADO O elmo ourilucente est guindado na inmensid da gndara brava, a espada escentilante non porfa na valerosa man de xesto ousado. Esparxese o p no medio da testemua da loita afervoada, e soio en p a egua, camarada de tanta camiata largaca. O seu carn a adgara rachada que en cen combates defendeu seu peito cobre de sombra a testa entusiasmada E srvelle o terrn de cadaleito e de suario srvelle a xeada a aquel que en valenta foi perfeito. (Poemas a Maricarme Pereira ) 44. XAQUN LORENZO XOCAS Ourense 1907 Ourense 1987 2004 ENREDOS A voz enredos ten na Galiza dous valores: sase xeralmente pra indicar algo de pouca importancia e sen transcendencia; cando se fala de froita, por exempro, os nosos labregos acostuman a decer: ises son enredos de rapaces .En sentido mis restrinxido, un enredo un xoguete, decer, un artiluxio co que os nenos satisfn a sua necesidade de ocupar o tempo imitando no posible s persoas maiores. O mesmo significado ten asimesmo a palabra brinquedo (de brincar = saltar, xogar). A anterior frmase de enredar, do mesmo valor que brincar. Chmanse tamn os xoguetes ixolas, de onde ixoleiro = maoso.O xoguete non ten fronteiras xeogrficas nen cronolxicas; en tdolos pobos e en tdalas pocas mstrasenos a existencia dista industria infantil. 45. XESS LORENZO VARELA AHabana 1916 Madrid 1978 2005 LUGO Na fonte de ferro, no coiro dos bois no espello do vento, da navalla e da frol. No recn da herba, no lobo e no can, nos ollos da meiga, na pedra do lar. No refaixo dela, na ponte do aln no andar das ovellas. no ar do mencer. No cabalo quente, no vio millor no que non se perde no meu corazn. ... Na vida, na morte, no amor e no ren, loubareite, Lugo de aceiro e de mel. 46. MANUEL LUGRS Sada 1863 A Corua 1940 2006 A FESTA DE TACN Sempre tuveron n-o peito d'os gallegos carioso agarimo as ideas de carid misturadas c'o santo antusiasmo pol-a ptrea: n-a noite d'o veint' e cinco d'o derradeiro mes dimos unha proba d'ista verd. Pol-a tarde d'ese cobizado dia non pensaban os gallegos mais que n-a festa que se proparaba. Todol-os sembrantes revertian alegria, todol-os corazs latexaban impulsos d'os recordos mais ledos e feiticeiros. As gaitas deixaban ouvir de vez en cando os seus tenros conceutos, xa co'a churrusqueira muieira, xa co'a vagarosa e sempre divina alborada... 47. MARA MARIO Noia 1918 O Courel 1967 2007 VERBA QUE COMEZA Linme hoxe toda por dentro. Linme! Como me est chegando! Como me apaa! Eu non sei, non sei si me chega ou vou por ela. Non o sei. Ouh, pra que me trouxeches si hoxe me levas? Hoxe, hoxe, da de todos en un. Infind do tempo. Hoxe! Hoxe de quen todos somos na marea sin ondas, sin velas, sin barcos en coor vello. Hoxe, de quen? Hoxe: dirn uns. Hoxe: dirn outros mentras... 48. XOS MARA LVAREZ BLZQUEZ Tui 1915 Vigo 1985 2008 Ise neno da ra Non certo que os nenos tean fame Non pode ser. Ben o sabedes todo os que andades no mundo atafegados percura do pan dos vosos fillos Ises outros que vedes pola ra pedindo esmola, non teen fame, non, porque daquela vos terades morto de vergonza. E ben vos vexo andar nos vosos coches ou nos tranvas, a berrar de cousas estranas, -viva, beba, baba, buba- sen reparar naquil esfarrapado que coa moura maucia est petando na porta de ferro. ... 49. RAMN PIEIRO Lncara 1915 Santiago 1990 2009 A LINGOAXE E AS LNGOASNo panorama cultural dos nosos das btase de ver que a preocupacin pola lingoaxe vai tomando unha amplitude i unha relevancia crecentes. En boa parte, naturalmente, polas achegas da propia ciencia lingstica; pro tamn, e cada vez mis, porque a investigacin da lingoaxe interesa noutros campos cientficos, ou mesmo como medio de verificacin da filosofa. .. 50. UXO NOVONEYRA Parada do Courel 1930 Santiago 1999 2010 SE O PASADO PASADO SE o pasado pasado i o presente o urgente Por qu inda busca a xente aquel soo clausurado? Vido visto ben santiago I esa cuestin non resolta Fago camio de volta camio de volta fago Camio de volta fago Volvo do cabo do Mundo Terra slo en ti me fundo a certeza que trago 51. LOIS PEREIRO Monforte de Lemos 1958 A Corua 1996 2011 Cero esquerda O corredor de fondo perde o alento fuxindo dunha vida inzada de renuncias da sa liturxia obesa e oleosa, mediocre nos seus comunais fracasos, bgoas de xelo, indignacin contida non deu chegado a tempo de exercer a sa rebelin, nin de levar a cabo a sa vinganza definitiva contra un mundo inxusto, homicida, e cruel, pola inutilidade da sa propia vida solitario, enfermo e fatigado, a morte anticipouse e chegou antes. 52. 53.