organizaciÓn preventiva e condiciÓns de...

ENQUISA

ORGANIZACIÓN PREVENTIVA E CONDICIÓNS DE TRABALLO EN

GALICIA. 2017

ORGANIZACIÓN PREVENTIVA E CONDICIÓNS DE TRABALLO EN

GALICIA. 2017

ENQUISA

Edición:

Instituto Galego de Seguridade e Saúde Laboral (ISSGA)

Coordinación:

Subdirección Xeral Técnica e de Planificación

Santiago de Compostela, 2018

DL: C 1139-2018

Esta obra está dispoñible para a súa consulta e descarga no seguinte enlace: issga.xunta.gal

Esta obra distribúese cunha licenza CC-Atribución-CompartirIgual 4,0 España de CreativeCommons. Para ver unha copia da licenza,

visite: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.es_ES

3

Organización preventiva e condicións de traballo en Galicia. 2017

Índice

1. Introdución ......................................................................... 7

2. Metodoloxía de traballo ................................................... 11

2.1. Traballo de campo 11

2.2. Mostraxe 12

3. Descrición da mostra ........................................................ 17

4. Resultados ........................................................................ 23

4.1. Coñecemento e contacto co ISSGA e coas campañas

europeas “Traballos saudables” 26

4.2. Organización da prevención. Órganos de

participación 30

4.2.1. Modalidade preventiva e outras figuras

implantadas para a xestión da PRL 30

4.2.2. Órganos de participación 33

4.3. Xestión da prevención de riscos laborais e das

condicións de traballo no tecido empresarial galego 35

4.3.1. Obrigas e actividades en materia de prevención

desenvolvidas no centro de traballo 35

4.3.2. Avaliación de riscos laborais e medidas de

prevención adoptadas 38

4.3.3. Formación e participación en materia de PRL 48

4.3.4. Xestión dos riscos psicosociais 51

4.3.5. Promoción da saúde 57

4.3.6. Prevención de riscos laborais: motivacións e

valoración da súa aplicación 60

5. Conclusións ....................................................................... 65

6. Anexos .............................................................................. 71

6.1. Resultados detallados por sector de actividade 71

7. Índice de táboas e gráficas .............................................. 103

7.1. Índice de táboas 103

7.2. Índice de gráficas 106

INTRODUCIÓN

7


1. Introdución

Unha mala xestión da prevención de riscos laborais e da seguridade e

saúde no traballo pode implicar que se produza algún accidente laboral

e/ou enfermidade profesional nas persoas traballadoras, pero tamén

pode ocasionar conflitos laborais na empresa, elevados custos

empresariais e en xeral, perda de competitividade.

Para garantir a súa boa xestión, a Lei 31/1995, do 8 de Novembro, de

Prevención de Riscos Laborais (Lei de PRL) determina o corpo básico de

garantías, compromisos e responsabilidades por parte do empresariado,

persoas traballadoras e administracións públicas para establecer un

axeitado nivel de protección da seguridade e saúde dos traballadores e

traballadoras fronte aos riscos derivados das súas condicións de traballo.

Así establece os principios xerais relativos á prevención dos riscos

profesionais para a protección da seguridade e da saúde, a eliminación ou

diminución dos riscos laborais, a información, a consulta, a participación

equilibrada e a formación dos traballadores/as en materia preventiva,

entre outras cuestións.

A partir da Lei de PRL comezan a aprobarse outra serie de normas básicas

de desenrolo, que fixan e concretan estas obrigas e deberes en

seguridade e saúde laboral no traballo.

O cumprimento destas responsabilidades e obrigas e manter unhas

condicións de traballo adecuadas son fundamentais para garantir a

seguridade e saúde das persoas traballadoras no seu posto de traballo e

no entorno laboral en xeral.

Por este motivo nos anos 2010 e 2011 o Instituto Galego de Seguridade e

Saúde Laboral (ISSGA) publicou respectivamente os resultados das súas

enquisas “A xestión da prevención de riscos laborais nas empresas

galegas” e “Condicións de traballo en Galicia”, co fin de coñecer a

realidade das condicións laborais nas que se traballaba nas empresas do

tecido empresarial galego e como se estaba xestionando a prevención de

riscos laborais nelas para planificar de forma global as actividades de

formación, prevención e control do ISSGA para mellorar a seguridade e

condicións de traballo das empresas partindo desta análise previa.

Estas enquisas inspiráronse na Enquisa Nacional de Condicións de

Traballo do Instituto Nacional de Seguridad, Salud y Bienestar en el

Trabajo (INSSBT), que hoxe cumpre trinta anos da súa primeira edición,

aplicando unha enquisa similar no territorio galego.

Nos últimos anos, os cambios sociais, tecnolóxicos e a crise económica na

que estivo somerxida a economía do país produciron cambios

importantes nos procesos e na organización do traballo e no mercado

laboral, coa aparición de ocupacións novas e emerxentes, así como de

novas actividades, tarefas, condicións e formas de traballo. Esta situación

inflúe directamente na seguridade e saúde da persoa traballadora e nos

riscos laborais que teñen que xestionar agora as empresas, xa que neste

novo escenario aparecen riscos laborais novos e emerxentes a ter en

conta na xestión da prevención.

Para coñecer esta nova realidade do tecido empresarial galego o ISSGA

pon en marcha esta nova enquisa, coa que procura coñecer como

organizan hoxe as empresas a prevención de riscos laborais, cales son as

8


actuais condicións de traballo e como xestionan os riscos psicosociais e a

promoción da saúde no entorno laboral.

Así o ISSGA da cumprimento da súa función de “Coñecer, tratar, elaborar

e difundir os informes e os datos estatísticos sobre sinistralidade laboral e

condicións de traballo”, actualizando os datos á realidade actual, e dos

obxectivos 4 e 5 da Estratexia Galega de Seguridade e Saúde no Traballo

2017-2020, implementando novas accións co fin de responder aos novos

retos e escenarios con que nos atopamos no momento actual en canto á

seguridade e saúde no traballo se refire.

Obxectivo 4: Potenciar actuacións das Administracións públicas en

materia de análise, investigación, información, promoción, apoio e

asesoramento técnico en prevención de riscos laborais.

“(…) no ámbito laboral, o progreso técnico e a variabilidade das

condicións de traballo impoñen unha revisión continua do estado do

coñecemento e unha actualización deste mediante a investigación e

estudo daqueles, e o conseguinte retorno mediante as actuacións

de formación e información pertinentes (…)”.

Obxectivo 5: Promover a mellora das condicións de seguridade e

saúde no traballo, con especial atención a sectores, actividades

empresariais e colectivos e empresas que presentan maior risco.

METODOLOXÍA DE TRABALLO

11


2. Metodoloxía de traballo

2.1. Traballo de campo

Para a recollida de datos acerca da organización preventiva e condicións

de traballo nas empresas de Galicia realizouse unha enquisa online ás

empresas do tecido empresarial galego, reforzada con enquisas

telefónicas (CATI) e enquisas presenciais. O cuestionario consta de 81

preguntas e o contacto coas empresas permitiu coñecer en profundidade

e de primeira man como se está organizando e xestionando a PRL nas

empresas e cales son as condicións de seguridade e saúde laboral nos

centros de traballo.

Enquisa online a empresas

Conseguiuse un total de 560 enquisas válidas. O traballo de campo

realizouse entre o 5 de setembro e o 21 de novembro de 2017,

efectuando unha estratificación por sector de actividade e tamaño de

empresa. Os tamaños mostrais para cada un dos estratos móstrase a

continuación (ver táboas 1 e 2):

Táboa 1. Enquisas realizadas por sector de actividade

Sector de actividade Enquisas

realizadas

A Agricultura, gandería, silvicultura e pesca 28

B Industrias extractivas 7

C Industria manufactureira 103

D Fornecemento enerxía eléctrica, gas, vapor e aire acondicionado 6

E Fornecemento de auga, actividades de saneamento, xestión de residuos e descontaminación

7

F Construción 93

G Comercio por xunto e retallo; reparación vehíc. motor e motocicletas 72

H Transporte e almacenamento 27

I Hostalaría 22

J Información e comunicacións 9

K Actividades financeiras e de seguros 6

L Actividades inmobiliarias 2

M Actividades profesionais, científicas e técnicas 44

N Actividades administrativas e servizos auxiliares 59

P Educación 21

Q Actividades sanitarias e de servizos sociais 35

R Actividades artísticas, recreativas e de entretemento 13

S Outros servizos 6

12


Táboa 2. Enquisas realizadas por tamaño de empresa

Nº de persoas traballadoras Enquisas

realizadas1

de 4 a 9 asalariados 202





de 250 o más asalariados 23

Para o comezo do traballo de campo efectuouse un primeiro lanzamento

do cuestionario, e despois envíos sucesivos, a todas ás empresas dunha

base de datos configurada para este estudo e composta por máis de

26.000 organizacións diferentes.

Ademais, co fin de chegar ao maior público obxectivo, reforzouse o CAWI

con CATI e tamén realizáronse enquisas presenciais autocumprimentadas

en papel polos destinatarios. Para chegar aos novos públicos o ISSGA

difundiu a enquisa entre os seus centros territoriais e contactos e

contouse tamén coa colaboración de varios axentes clave do tecido

empresarial galego, que facilitaron o cuestionario aos seus asociados e ás

persoas asistentes en varios dos seus eventos, principalmente en materia

de PRL, programados nas últimas semanas que durou o traballo de

campo.

Na realización das enquisa garantiuse en todo momento a

confidencialidade das persoas e entidades entrevistadas, en base á “Lei

1 Nunha enquisa non está rexistrado o nº de persoas traballadoras polo que non se pode

clasificar no rango de asalariados/as.

Orgánica 15/1999, de 13 de decembro, de Protección de Datos de

Carácter Persoal”.

As enquisas graváronse de forma automática no momento da realización

das mesmas, ao cumprimentarse estas a través do cuestionario dixital

online ou a través do CATI. No caso das enquisas cumprimentadas en

papel procedeuse a súa gravación no momento da súa recepción.

2.2. Mostraxe

A mostraxe aplicada neste estudo foi aleatoria estratificada. Calculáronse

tamaños mostrais para dous estratos (sector de actividade en función do

grupo de clasificación CNAE-2009 e tamaño da empresa segundo número

de persoas traballadoras), establecéndose un tamaño mostral

representativo de cada un dos 18 sectores de actividade analizados e os 6

tamaños de empresas establecidos no estudo. Isto permitiu obter os

resultados de forma desagregada para cada estrato.

Determináronse estes dous estratos porque considerase probable que

existan diferenzas na xestión da PRL e nas condicións de traballo en

función do sector de actividade e o tamaño das empresas. Tamén

fixáronse cotas por provincia, para que cada unha teña un peso no estudo

acorde coa súa actividade empresarial en Galicia.

A poboación obxecto do estudo corresponde a 20.249 empresas con sede

social en Galicia, agás as entidades da Administración Pública e Defensa

(grupo “O” do CNAE-2009). A enquisa aplicouse en centros de traballo con

máis de tres empregados/as.

13



Táboa 3. Universo de estudo

Sector de actividade Nº

empresas

A Agricultura, gandería, silvicultura e pesca 1.611

B Industrias extractivas 92

C Industria manufactureira 2.782

D Fornecemento enerxía eléctrica, gas, vapor e aire acondicionado 82

E Fornecemento de auga, actividades de saneamento, xestión de residuos e descontaminación

192

F Construción 1.420

G Comercio por xunto e retallo; reparación vehículos de motor e motocicletas

4.701

H Transporte e almacenamento 1.312

I Hostalaría 1.656

J Información e comunicacións 331

K Actividades financeiras e de seguros 640

L Actividades inmobiliarias 48

M Actividades profesionais, científicas e técnicas 979

N Actividades administrativas e servizos auxiliares 908

P Educación 1.683

Q Actividades sanitarias e de servizos sociais 1.034

R Actividades artísticas, recreativas e de entretemento 372

S Outros servizos 406

TOTAL EMPRESAS 20.249

Estableceuse non facer enquisas en varios centros de traballo da mesma

empresa se estes realizaban a mesma actividade e tiñan as mesmas

condicións de traballo.

O marxe de erro global foi do ±4,09% cun nivel de confianza do 95,5%

(valores calculados estimando a varianza máxima en p=q=0,5).

A ficha técnica da enquisa móstrase a continuación:

Como os estratos non son proporcionais ao seu peso poboacional real,

aplicáronse as ponderacións correspondentes aos resultados referidos a

varios estratos, compensando esta desproporción. Deste modo, as cotas

obtidas para cada sector de actividade, tamaño de empresa e provincia

ponderáronse en función do seu peso real no tecido empresarial galego.

FICHA DA ENQUISA

RECOLLIDA DA INFORMACIÓN: Enquisa CAWI, mediante cuestionario online autoadministrado, con saltos, filtros e categorías de resposta automatizadas; reforzada con enquisas telefónicas (CATI) e presenciais.

ÁMBITO TERRITORIAL: Galicia.

UNIVERSO: Empresas do tecido empresarial galego.

INFORMANTES VÁLIDOS: Técnicos/as de PRL da empresa ou empresarios/as, responsables de RRHH ou calquera outra persoa ao cargo da execución do sistema de PRL na empresa.

SISTEMA DE MOSTRAXE: Aleatoria estratificada. Calculáronse tamaños mostrais para dous estratos (sector de actividade e tamaño de empresa), establecéndose un tamaño mostral para cada cuota, podéndose así analizar de forma desagregada.

MOSTRA: 560 empresas entrevistadas.

MARXE DE ERRO: Marxe de erro global do 4,09% para un nivel de confianza do 95,5%, estimando a hipótese máis desfavorable de variabilidade mostral: p=q=0,5.

DESCRICIÓN DA MOSTRA

17


3. Descrición da mostra

Das 560 empresas participantes no estudo, o 38,64% están localizadas na

provincia de A Coruña, o 33,27% na de Pontevedra, o 14,67% en Lugo e o

13,42% restante na provincia de Ourense.

A distribución da mostra por sector amósase na seguinte táboa.

Táboa 4. Distribución da mostra por sector de actividade

Sector de Actividade %

Industria manufactureira 18,39%

Construción 16,61%

Comercio por xunto e ao retallo; reparación de vehículos de motor e motocicletas

12,86%

Actividades administrativas e servizos auxiliares 10,54%

Actividades profesionais, científicas e técnicas 7,86%

Actividades sanitarias e de servizos sociais 6,25%

Agricultura, gandería, silvicultura e pesca 5,00%

Transporte e almacenamento 4,82%

Hostalaría 3,93%

Educación 3,75%

Actividades artísticas, recreativas e de entretemento 2,32%

Información e comunicacións 1,61%

Industrias extractivas 1,25%

Fornecemento de auga, actividades de saneamento, xestión de residuos e descontaminación

1,25%

Fornecemento de enerxía eléctrica, gas, vapor e aire acondicionado

1,07%

Actividades financeiras e de seguros 1,07%

Outros servizos 1,07%

Actividades inmobiliarias 0,36%

Destaca o reducido tamaño do estrato correspondente ao sector de

hostalaría e agricultura, gandaría e pesca, considerando o importante

peso que teñen estas actividades na economía galega. Hai que ter en

conta que no estudo considéranse as empresas de catro ou máis

empregados/as e estas actividades caracterízanse pola presenza de

persoas autónomas ou micropemes de moi reducida dimensión.

O tamaño da empresa foi outro factor que se tivo en conta para acadar

unha mostra que reflectira a representatividade do tecido empresarial

galego. Na distribución da mostra por tamaño pódese observar na

seguinte gráfica que o 36,14% son micropemes (considerando para este

estudo aquelas de 4 a 9 traballadores/as), seguido de empresas con 10 a

19 empregados/as (25,04%) e empresas con 20 a 49 persoas traballadoras

(20,93%). Deste modo, o 82,11% das empresas participantes teñen menos

de 50 empregados e empregadas.

Gráfica 1. Distribución da mostra por tamaño da empresa

4,11%

5,72%

8,05%

20,93%

25,04%

36,14%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

250 ou máis asalariados

100 a 249 asalariados

50 a 99 asalariados

20 a 49 asalariados

10 a 19 asalariados

4 a 9 asalariados

18


Na táboa 5 recóllese o tamaño medio das empresas por sector a través de

dúas medidas. A media (nº total traballadores/as entre nº total empresas)

ofrece unha pequena distorsión, ao estar demasiado influída polos datos

extremos (por exemplo, poucas empresas moi grandes). A mediana, sen

embargo, é unha medida de tendencia central máis acertada para esta

análise, pois describe o punto medio da distribución, na que a metade das

empresas terían máis traballadores/as e a outra metade menos.

Táboa 5. Descrición da mostra polo nº medio de persoal na empresa por sector

Sector de Actividade Media Mediana

Actividades administrativas e servizos auxiliares 64 12

Actividades artísticas, recreativas e de entretemento 32 18

Actividades financeiras e de seguros 15 9

Actividades inmobiliarias 27 27

Actividades profesionais, científicas e técnicas 89 10

Actividades sanitarias e de servizos sociais 101 25

Agricultura, gandería, silvicultura y pesca 14 11


93 10

Construción 25 10

Educación 155 10


83 32


54 14

Hostalaría 221 7

Industria manufactureira 68 30

Industrias extractivas 33 36

Información e comunicacións 43 14

Outros servizos 39 14

Transporte e almacenamento 123 20

As empresas con maior número medio de persoas traballadoras son as

industriais manufactureira e extractiva e as actividades de fornecemento

de auga, saneamento, xestión de residuos e descontaminación, acadando

unha mediana de 30 empregados/as ou superior. No lado contrario está a

hostalaría e as actividades financeiras e de seguros, onde o tamaño medio

da empresa non chega aos 10 traballadores/as.

Dentro da empresa, o cargo da persoa que responde a enquisa ven

representado no 26,21% dos casos por responsables do departamento de

Administración do centro de traballo, o 25,13% polo director, xerente ou

propietario da empresa; o 20,11% polo responsable de PRL ou outro

membro do departamento, o 15,26% polo responsable de Recursos

Humanos ou Persoal e o resto de casos por outros cargos distintos aos

anteriores.

Gráfica 2. Cargo da persoa que responde a enquisa dentro da empresa

7,72%

2,33%

3,23%

15,26%

20,11%

25,13%

26,21%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

Outro

Responsable producción / Xefe de planta

Encargado

Responsable de RR.HH ou de Persoal

Responsable (ou membro) departamento PRL

Director / xerente / propietario

Responsable de Administración

19



O 69,7% das empresas incluídas na mostra teñen soamente un centro de

traballo en todo o territorio nacional (ver gráfica 3), porcentaxe que acada

preto do 73% no caso das empresas participantes das provincias de Lugo

e Pontevedra.

O volume de centros de traballo por empresa aumenta a medida que o fai

o seu tamaño (medido en función do número de persoas asalariadas). No

caso das empresas de hostalaría e a industria manufactureira, son 81% e

78,2% respectivamente as que contan cun único centro. Nas empresas

que contan con máis de dez centros de traballo destacan as que realizan

actividades de fornecemento de auga, saneamento, xestión de residuos e

descontaminación (33,33% da mostra) e as actividades financeiras e de

seguros (16,67%).

Gráfica 3. Porcentaxe de empresas da mostra en función dos centros de traballo

cos que contan en territorio nacional

Táboa 6. Porcentaxe de empresas da mostra en función dos centros de traballo

cos que contan en territorio nacional por provincia

Provincia Só este

centro de traballo

De 2 a 5 centros de

traballo

De 6 a 10 centros de

traballo

Máis de 10 centros de

traballo

A Coruña 69,4% 15,0% 7,3% 8,25%

Lugo 72,7% 23,4% 3,9% 0,00%

Ourense 58,1% 29,7% 4,1% 8,11%

Pontevedra 73,0% 22,5% 1,1% 3,37%

Gráfica 4. Porcentaxe de empresas da mostra en función dos centros de traballo

cos que contan en territorio nacional por tamaño de empresa

69,70%

20,63%

4,28% 5,39%

Só este centro de traballo

De 2 a 5 centros de traballo

De 6 a 10 centros de traballo

Máis de 10 centros de traballo

0%

20%

40%

60%

80%

100%

9,5%

30,0%

55,0%

56,8%

76,8%

87,2%

14,3%

30,0%

20,0%

36,9%

20,3%

11,3%

4,8%

23,3%

17,5%

2,7%

2,9%

0,5%

71,43%

16,67%

7,50%

3,60%

1,03%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

250 o más asalariados

de 100 a 249 asalariados





Só este centro de traballo De 2 a 5 centros de traballo

De 6 a 10 centros de traballo Máis de 10 centros de traballo

20


Táboa 7. Porcentaxe de empresas da mostra en función dos centros de traballo

cos que contan en territorio nacional por sector de actividade

Provincia Só este centro

De 2 a 5 centros

De 6 a 10 centros

Máis de 10 centros

Actividades administrativas e servizos auxiliares

55,4% 25,0% 12,5% 7,14%

Actividades artísticas, recreativas e de entretemento

75,0% 25,0% 0,0% 0,00%

Actividades financeiras e de seguros

66,7% 16,7% 0,0% 16,67%

Actividades inmobiliarias 50,0% 50,0% 0,0% 0,00%

Actividades profesionais, científicas e técnicas

72,1% 23,3% 0,0% 4,65%

Actividades sanitarias e de servizos sociais

61,3% 16,1% 12,9% 9,68%

Agricultura, gandería, silvicultura y pesca

77,8% 22,2% 0,0% 0,00%


66,7% 20,8% 2,8% 9,72%

Construción 73,6% 20,7% 3,4% 2,30%

Educación 71,4% 14,3% 4,8% 9,52%

Fornecemento auga, activid. de saneamento, xestión de residuos e descontaminación

33,3% 33,3% 0,0% 33,33%


66,7% 33,3% 0,0% 0,00%

Hostalaría 81,0% 9,5% 4,8% 4,76%

Industria manufactureira 78,2% 18,8% 0,0% 2,97%

Industrias extractivas 71,4% 28,6% 0,0% 0,00%

Información e comunicacións 62,5% 25,0% 12,5% 0,00%

Outros servizos 33,3% 16,7% 50,0% 0,00%

Provincia Só este centro

De 2 a 5 centros

De 6 a 10 centros

Máis de 10 centros

Transporte e almacenamento 69,2% 19,2% 3,8% 7,69%

O 51,44% das empresas realizan habitualmente algún traballo fóra das

súas propias instalacións. Isto pode ser, por exemplo, noutros centros da

empresa, traballos no exterior (nunha obra), visitando clientes ou en

centros de traballo de empresas externas (cando se lles subcontrata

algunha actividade).

Gráfica 5. Realización habitual de traballos fóra das instalacións da empresa

51,44% 48,02%

0,54%

Si Non Non sabe

0%

20%

40%

60%

80%

100%

RESULTADOS

23


4. Resultados

Antes da presentación dos principais resultados do estudo, expóñense

algúns datos obtidos sobre determinados factores a ter en conta para

unha adecuada xestión da seguridade e saúde laboral nos centros de

traballo e garantir unhas boas condicións laborais no posto.

Algún destes factores son o xénero e as persoas traballadoras de máis

idade que forman parte do cadro de persoal.

Na distribución por xénero dos traballadores/as, segue sendo maior a

presenza masculina á feminina (56,46% de homes fronte a 43,54% de

mulleres).

A presenza de mulleres é maior nas actividades sanitarias e de servizos

sociais, educación, actividades inmobiliarias e financeiras, administrativas,

hostalaría e outros servizos. Trátase de sectores con forte tradición

feminina. Pola contra, existe aínda sectores moi masculinizados, como a

construción, as actividades de transporte e almacenamento ou a pesca.

A maior equidade entre xéneros dáse nas empresas medianas e grandes.

Nas pequenas empresas a proporción aproxímase máis á media global

(ver gráfica 6).

Táboa 8. Distribución (%) de homes e mulleres nas empresas por sector de

actividade

Sector de Actividade Mulleres Homes

Actividades sanitarias e de servizos sociais 84,06% 15,94%

Actividades inmobiliarias 77,27% 22,73%

Actividades financeiras e de seguros 75,11% 24,89%

Outros servizos 68,84% 31,16%

Educación 65,77% 34,23%

Hostalaría 62,89% 37,11%

Actividades administrativas e servizos auxiliares 61,56% 38,44%

Información e comunicacións 54,84% 45,16%

Actividades profesionais, científicas e técnicas 52,08% 47,92%

Actividades artísticas, recreativas e de entretemento 45,16% 54,84%

Industrias extractivas 41,75% 58,25%


39,77% 60,23%


34,66% 65,34%

Industria manufactureira 33,28% 66,72%


31,29% 68,71%

Agricultura, gandería, silvicultura e pesca 30,33% 69,67%

Transporte e almacenamento 23,79% 76,21%

Construción 16,41% 83,59%

TOTAL 43,54% 56,46%

24


Gráfica 6. Distribución (%) de homes e mulleres nas empresas por tamaño de

empresa

En relación á proporción de persoas traballadoras de 55 ou máis anos

coas que contan as empresas, a media global é do 14,71%. Este

porcentaxe é maior no caso das empresas da provincia de Ourense

(23,3%), mentres no resto de provincias está máis preto da media global.

Na táboa 9 obsérvase que os sectores cunha maior proporción de

empregados/as de máis idade son educación, a industria extractiva, a

construción, o comercio por xunto e ao retallo; reparación de vehículos

de motor e motocicletas e a industria manufactureira.

O volume de persoas de 55 ou máis anos é maior a medida que tamén

aumenta o tamaño da empresa. Nas grandes empresas (250 ou máis

empregados) contan cun 20,19% do persoal desta idade, fronte ao

13,33% de media nas empresas de 4 a 9 traballadores/as.

Táboa 9. Distribución (%) de persoas traballadoras de 55 ou máis anos nas

empresas por sector de actividade

Sector de Actividade Traballadores/as

de 55 anos ou máis

Educación 20,51%


Construción 17,28%


16,71%







Actividades artísticas, recreativas e de entretemento 12,15%

Hostalaría 10,25%




8,64%



6,86%


TOTAL 14,71%

Como recolle a Lei de PRL, a empresa terá que garantir a seguridade e

saúde do seu persoal de 55 ou máis anos, que como se desprende do art.

25, poderán ser consideradas como persoas traballadoras especialmente

sensibles polo efecto da idade nas súas capacidades físicas, psíquicas ou

48,20%

49,24%

49,80%

44,30%

40,92%

44,23%

51,80%

50,76%

50,20%

55,70%

59,08%

55,77%



50 a 99 asalariados

20 a 49 asalariados

10 a 19 asalariados

4 a 9 asalariados

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Mulleres

Homes

25



sensoriais, tales como, a perda natural e progresiva da capacidade

auditiva ou ocular ou a diminución da forza ou tempo de reacción, entre

outras.

O empresario/a debe garantir de xeito específico a protección das persoas

traballadoras que, polas súas propias características persoais ou estado

biolóxico coñecido, incluídos aqueles que teñan recoñecida a situación de

discapacidade física, psíquica ou sensorial, sexan especialmente sensibles

aos riscos derivados do traballo. A tal fin, deberá ter en conta o factor

idade nas avaliacións dos riscos e, en función destas, adoptará as medidas

preventivas e de protección necesarias.

Outro condicionante a ter en conta á hora da planificación preventiva é o

teletraballo. Nos últimos anos, os cambios vividos na sociedade, no que

os traballadores e traballadoras asumen novos roles e procuran a

conciliación da vida laboral e a vida familiar, potenciaron o teletraballo

como nova forma de xestión do traballo. Pero co teletraballo non todos

son vantaxes, pode afectar á saúde dos teletraballadores/as polas

condicións laborais de lugar de traballo e o propio posto, podendo

presentarse sobre todo riscos ergonómicos e psicosociais.

O 6,16% das empresas teñen algún empregado/a que traballa na

modalidade do teletraballo (aínda que só sexa unha vez por semana). No

caso das empresas da provincia de A Coruña esta porcentaxe chega ao

8,58%.

Por sector de actividade, como se recolle na seguinte táboa, as empresas

do ámbito da información e comunicación e as actividades profesionais,

científicas e técnicas son as que presentan maior presenza do teletraballo

na xestión da súa actividade (44,44% e 17,24% respectivamente). A

presenza de traballadores/as que teletraballan tamén é maior nas

empresas de maior volume (ver gráfica 6).

Táboa 10. Empresas que contan con algunha persoa traballadora que traballa

na modalidade do teletraballo por sector de actividade

Sector de Actividade Empresas con

teletraballadores/as



Educación 9,62%


9,16%

Actividades artísticas, recreativas e de entretemento

9,09%





Construción 2,44%





0,00%


0,00%

Hostalaría 0,00%



TOTAL 6,16%

26


Gráfica 7. Empresas que contan con algunha persoa traballadora que traballa

na modalidade do teletraballo por tamaño de empresa

Tras a presentación deste factores que deben terse en conta á hora de

xestionar e planificar a prevención, a continuación recóllense neste

capítulo os principais resultados obtidos no traballo de campo en relación

á organización preventiva e condicións de traballo nas empresas galegas.

Os resultados ofrécense de forma global para o total do tecido

empresarial galego e desagregados por tamaño da empresa (en función

do número de persoas traballadoras), xa que este repercute nalgúns dos

requirimentos esixidos pola Lei de PRL.

Tamén expóñense conclusións por sector de actividade, recolléndose as

táboas cos resultados detallados por sector no anexo 6.1. ao final do

informe, onde poden consultarse máis comodamente. Isto tamén fai que

o contido deste capítulo sexa máis áxil na súa lectura.

De cara á interpretación dos resultados débese ter en conta para algunha

das preguntas nas que se utilizan filtros que a submostra resultante pode

non ser suficiente para os datos máis desagregados.

4.1. Coñecemento e contacto co ISSGA e coas campañas europeas “Traballos saudables”

Sobre o coñecemento que as empresas do tecido

empresarial galego teñen sobre o Instituto Galego de

Seguridade e Saúde laboral (ISSGA), obsérvase na gráfica

8 que o 55,56% das empresas si que coñecen ben que é o

ISSGA, mentres o 25,57% o coñecen pero só de oídas.

Destaca un 17,11% de empresas que aínda descoñecen o instituto e sobre

estas e as anteriores é onde hai que realizar esforzos para chegar a elas e

presentarlle a través de distintas accións ou campañas os servizos que

ofrece o ISSGA en materia de PRL.

No caso das empresas que teñen coñecemento do que é o ISSGA, o

29,36% tiveron algún contacto directo co instituto, sendo principalmente

a través de xornadas técnicas ou campañas de prevención e de

actividades de control (visitas de programas, investigación de accidentes

ou enfermidades, …), como se recolle na gráfica 9.

25,00%

10,00%

4,17%

6,80%

8,00%

4,37%

75,00%

90,00%

95,83%

93,20%

92,00%

95,63%



50 a 99 asalariados

20 a 49 asalariados

10 a 19 asalariados

4 a 9 asalariados

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Si

Non

27



Gráfica 8. Coñecemento das empresas sobre o ISSGA

Gráfica 9. Contacto directo co ISSGA como órgano técnico en materia de PRL

Gráfica 10. Actividades por medio das que tivo o contacto directo co ISSGA

% sobre o total de respostas obtidas (resposta múltiple)

Por sector de actividade, existe un maior descoñecemento do ISSGA das

empresas do sector de información e comunicación; da industria

extractiva; do comercio por xunto e ao retallo, reparación de vehículos de

motor e motocicletas; das actividades profesionais, científicas e técnicas e

do ámbito da educación. O contacto co ISSGA é superior á media global

(máis da metade das empresas contactaron co instituto) nas actividades

de fornecemento de auga, saneamento, xestión de residuos e

descontaminación; fornecemento de enerxía eléctrica, gas, vapor e aire

acondicionado; na construción e na industria manufactureira (ver no

anexo 6.1 as vías ou actividades a través das que se realizou este

contacto).

Por tamaño da empresa, o coñecemento e o contacto co ISSGA é maior

nas empresas de 50 ou máis persoas traballadoras. Este coñecemento

aumenta a medida que o fai o número de empregados/as.

Gráfica 11. Coñecemento sobre o ISSGA por tamaño de empresa

1,76%

17,11%

25,57%

55,56%

Non sabe

Non

Si, pero de oídas

Si, sei que é

0% 20% 40% 60% 80% 100%

1,99%

29,36%

68,65%

Non sabe

Si

Non

0% 20% 40% 60% 80% 100%

1,85%

49,41%

35,16%

50,96%

23,81%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Outro medio

Control: visitas programas,

investigación accidentes

Asesoramento técnico, consultas, visitas técnicas

Xornadas técnicas ou campañas de prevención

Formación: cursos básicos online e de

presenciais

50,79%56,90%

56,31%

72,00%81,82% 75,00%

28,17%24,71% 27,18%

12,00%9,09% 25,00%18,25%

17,82% 15,53% 12,00%9,09%

2,78% 0,57% 0,97% 4,00%







0%

20%

40%

60%

80%

100%

Si, sei que é Si, pero de oídas Non Non sabe

28


Gráfica 12. Contacto directo co ISSGA como órgano técnico en materia de PRL

por tamaño de empresa

As razóns polas que estas empresas tiveron contacto directo co ISSGA

foron, independentemente do tamaño, as xornadas técnicas ou campañas

de PRL e/ou de actividades de control (visitas de programas, investigación

de accidentes ou enfermidades, …).

Táboa 11. Actividades por medio das que tivo o contacto directo co ISSGA por

tamaño da empresa

Nº de traballadores/as

Formación: cursos básicos online e

presenciais

Xornadas técnicas

ou campañas

prevención

Asesoramento técnico,

consultas, visitas

técnicas

Control: visitas

programas, investigación

accidentes

Outro medio

De 4 a 9 28,99% 54,67% 33,46% 47,08% 1,95%

De 10 a 19 14,86% 39,46% 33,78% 55,14% 1,08%

De 20 a 49 22,18% 54,93% 38,03% 37,32% 2,11%

De 50 a 99 30,10% 64,08% 35,92% 65,05% 4,85%

De 100 a 249 29,82% 43,86% 40,35% 57,89% 0,00%

250 ou máis 30,00% 65,00% 45,00% 70,00% 0,00%


Campañas “Traballos saudables”

Desde o ano 2000, a Axencia Europea para a Seguridade e Saúde no

Traballo (EU-OSHA) foi realizando varias campañas de “Traballos

saludables”2, dun ou dous anos de duración, co fin de promover a

seguridade e saúde laboral no lugar de traballo e a implicación de todas

as empresas e persoas. Cada campaña céntrase nunha temática de

prevención concreta, ofrécense guías prácticas e ferramentas a

disposición de calquera persoa interesada e preséntanse os galardóns de

boas prácticas e o premio cinematográfico “Lugares de Traballo

Saudables”.

Do traballo de campo extráese que o 62,34% das empresas galegas

descoñecen estas campañas e o 27,21% coñécenas só de oídas (ver

gráfica 13). Das que si as coñecen (5,59% do total), o 7,41% ten previsto

realizar algunha das medidas que se propoñen nas campañas, o 62,96%

non o vai facer e o 29,63% restante non o sabe.

Por sector de actividade, existe unha maior descoñecemento destas

campañas nas actividades de fornecemento de enerxía eléctrica, gas,

vapor e aire acondicionado; no ámbito sanitario e de servizos sociais; nas

actividades artísticas, recreativas e de entretemento e noutros servizos

(ver no anexo 6.1 a previsión de realizar algunha das medidas destas

campañas por sector).

2 Coñecidas anteriormente como “Semanas europeas para a seguridade e saúde no

traballo”.

26,15% 25,53% 34,12%50,00%

66,67%50,00%

71,79% 72,34% 63,53%50,00%

33,33%50,00%

2,05% 2,13% 2,35%







0%

20%

40%

60%

80%

100%

Si Non Non sabe

29



Gráfica 13. Coñecemento das empresas das campañas “Traballos saudables”

Gráfica 14. Previsión de realizar algunha das medidas das campañas “Traballos

saudables” das que si as coñecen

Atendendo ao tamaño das empresas, as grandes (250 ou máis

traballadores/as) son as que coñecen mellor estas campañas. No resto, a

metade das empresas ou máis non as coñecen e só unhas poucas de

oídas.

Das empresas que si coñecen estas campañas, son as empresas de 50 a 99

empregados/as e de 250 ou máis as que afirman que teñen previsto

realizar algunha das medidas que se propoñen nas campañas.

Gráfica 15. Coñecemento das campañas “Traballos saudables” por tamaño da empresa

Gráfica 16. Previsión de realizar algunha das medidas das campañas “Traballos

saudables” das que si as coñecen por tamaño da empresa

4,86%

5,59%

27,21%

62,34%

Non sabe

Si, coñécea

Si, de oídas

Non

0% 20% 40% 60% 80% 100%

29,63%

7,41%

62,96%

Non sabe

Si

Non

0% 20% 40% 60% 80% 100%

26,53% 28,99% 30,77%16,00% 20,00%

33,33%

5,71%1,18% 7,69%

16,00% 10,00%

33,33%

64,49% 65,09% 51,92% 64,00% 70,00%

33,33%

3,27% 4,73%9,62%

4,00%







0%

20%

40%

60%

80%

100%

Si, de oídas Si, coñécea Non Non sabe

33,33%50,00%

63,64%50,00%

87,50%33,33% 100,00%

36,36%50,00%

12,50%33,33%

50,00%







0%

20%

40%

60%

80%

100%

Si Non Non sabe

30


4.2. Organización da prevención. Órganos de participación

4.2.1. MODALIDADE PREVENTIVA E OUTRAS FIGURAS

IMPLANTADAS PARA A XESTIÓN DA PRL

O capítulo III do RD 39/1997, de 17 de xaneiro, polo que se aproba o

Regulamento dos Servizos de Prevención establece as distintas

modalidades de organización da prevención ás que poden acollerse as

empresas segundo as súas características:

→ Asumindo o empresario/a persoalmente a actividade preventiva.

→ Designando a un ou varios traballadores/as.

→ Constituíndo un Servizo de Prevención Propio (SPP) ou acudir a un

Servizo de Prevención Mancomunado (SPM).

→ Concertando un Servizo de Prevención Alleo (SPA).

Como se recolle na gráfica 17, no tecido empresarial galego 4 de cada 5

empresas (81,15%) din ter contratado un Servizo de Prevención Alleo

(SPA), no 42,87% dos casos, que o empresario/a designa a unha ou varias

persoas traballadoras para asumir a xestión da PRL na empresa e no

19,48% é o empresario/a quen asume persoalmente a PRL. É menor o

número de empresas que identifican o Servizo de Prevención

Mancomunado (SPM) ou o Servizo de Prevención Propio (SPP) como

modalidade para organizar a PRL na empresa.

Cabe destacar que as empresas que teñen contratado un SPA, este pode

encargarse de asumir todas as especialidades preventivas ou combinarse

cunha modalidade preventiva con recursos propios da empresa (asunción

persoal da prevención por parte do empresario/a, designación de

traballadores/as, Servizo de Prevención Propio). É moi habitual

encontrarse con empresas que contan cunha organización da prevención

mixta deste tipo, contratando o SPA para levar a cabo a vixilancia da

saúde e nalgún caso tamén cubrir outras actividades preventivas non

asumidas pola modalidade propia, por exemplo, as relacionadas coa

especialidade de hixiene industrial, ou para asesoramento técnico.

No lado contrario poden existir empresas que dispoñen dun Servizo de

Prevención Propio como única modalidade, sen contratar un SPA, porque

estes contan cos recursos necesarios suficientes. Isto tamén é aplicable

no caso de contar co SPM como tipo de organización da prevención,

sendo a única modalidade seguida ou combinada con outra.

Gráfica 17. Modalidade preventiva seguida polas empresas


4,68%

9,54%

19,48%

42,87%

81,15%

Disponse dun Servizo de Prevención Propio

Disponse dun Servizo de Prevención

Mancomunado

O empresario asume persoalmente a PRL

O empresario designou un ou varios

traballadores encargados da PRL

Recórrese a un Servizo de Prevención

Alleo á Empresa

0% 20% 40% 60% 80% 100%

31



Como se recolle na gráfica seguinte, no caso das empresas que teñen

contratado un SPA ou un SPM, máis do 90% das empresas están moi

satisfeitas ou bastante coas súas actuacións, agás co tempo de dedicación (o

18,16% das empresas están pouco satisfeitas).

As principais actuacións coas que están moi satisfeitas son a facilidade para

realizarlle consultas (57,72%), o cumprimento coas actividades contratadas

(51,69%) e a rapidez das súas respostas (50,08%).

Gráfica 18. Grao de satisfacción das empresas coas actuacións do servizo de

prevención contratado (SPA, SPM)

Datos da categoría “Nada” (non apreciables na gráfica): Aplicabilidade de

solucións e medidas preventivas recomendadas: 0,41%; Tempo de dedicación:

0,53%; Rapidez nas súas respostas: 0,40%

A elección da modalidade preventiva está condicionada polo número de

empregados e empregadas que ten a empresa, a súa actividade e polos

recursos humanos e materiais cos que conta para levar a cabo as

actividades preventivas, tal e como establece o capítulo III do RD 39/1997

polo que se aproba o Regulamento dos Servizos de Prevención.

Na táboa 12 recóllese que o SPA é a modalidade preventiva máis

identificada polas empresas para xestionar a prevención de riscos

laborais, independentemente do seu volume de traballadores/as. Outra

das modalidades que sinalan as empresas son a designación polo

empresario/a dun ou varios traballadores/as para encargase da xestión da

PRL. No caso da empresas de menor tamaño tamén identifícase a

asunción persoal da PRL por parte do empresario/a.

No caso das grandes empresas (250 ou máis traballadores/as), o 42,9%

delas din dispoñer dun SPP para xestionar a seguridade e saúde laboral na

empresa.

Destacar que algunha das empresas participantes no traballo de campo

non identifican a contratación dun SPA xunto coa outra modalidade

preventiva escollida (empresario/a asume persoalmente a prevención,

designación de traballadores/as), cando esta polo seu tamaño ou a falta

dos recursos necesarios, ten que subcontratar ao menos a especialidade

de medicina do traballo cun SPA.

Por sector de actividade, a modalidade preventiva que comentan as

empresas que seguen son de novo a contratación dun SPA ou a

designación polo empresario/a dun ou varios traballadores/as para

encargase da xestión da PRL (ver anexo 6.1.).

4,89%

18,16%

4,11%

1,93%

2,34%

2,07%

56,08%

54,69%

48,63%

46,39%

47,19%

40,21%

38,62%

26,62%

47,26%

51,69%

50,08%

57,72%

Aplicabilidade solucións e medidas preventivas recomendadas

Tempo de dedicación

Cumprimento coa planificación prevista

Cumprimento coas actividades contratadas

Rapidez nas súas respostas

Facilidade para realizarlle consultas

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Nada Pouco Bastante Moito

32


Táboa 12. Modalidade preventiva seguida polas empresas por tamaño da

empresa


O empresario designou un

ou varios traballadores encargados

da PRL

Disponse dun SPP

Disponse dun SPM

Recórrese a un SPA

O empresario asume

persoalmente a PRL

De 4 a 9 33,4% 3,2% 9,9% 76,6% 30,4%

De 10 a 19 47,8% 6,6% 8,6% 84,6% 8,3%

De 20 a 49 56,6% 3,8% 6,6% 86,2% 18,0%

De 50 a 99 37,6% 1,9% 24,8% 76,0% 1,5%

De 100 a 249 62,1% 9,7% 13,9% 90,8% 0,0%

250 ou máis 41,4% 42,9% 8,0% 90,6% 0,0%


Desde o punto de vista da prevención de riscos laborais tamén hai que ter

en conta outros factores importantes que repercuten na necesidade de

establecer outras figuras ou recursos na empresa ou centros de traballo

para salvagardar a seguridade e saúde do lugar de traballo e das persoas

traballadoras.

Cando nas empresas os riscos laborais poden verse agravados ou

modificados no desenrolo do proceso ou actividade, exista a concorrencia

de operacións diversas de forma sucesiva ou simultánea, as actividades

ou procesos sexan considerados perigosos ou con riscos especiais

(incluídas no anexo I do RD 39/1997) ou o requira a Inspección de

Traballo, estas deben contar coa presenza de recursos preventivos.

O 35% das empresas galegas din contar con recursos preventivos

presentes durante a realización de actividades ou procesos que

regulamentariamente sexan considerados como perigosos ou con riscos

especiais. O número de recursos preventivos nas empresas teñen que ser

suficientes para controlar e vixiar o cumprimento das actividades

preventivas no centro de traballo. Polo tanto, o seu número virá

determinado polas actividades a controlar, o número de traballadores/as

da empresa cubertos e o grado de integración da PRL na xestión da

empresa.

Analizando a súa presenza por sector de actividade, esta figura é

identificada como implantada na súa organización en máis do 70% das

empresas que desenvolven actividades de fornecemento de auga,

actividades de saneamento, xestión de residuos e descontaminación;

fornecemento de enerxía eléctrica, gas, vapor e aire acondicionado e no

sector da construción. Tamén no sector industrial (55-60% das empresas

o sinalan). Por tamaño de empresa, son as empresas de 250 ou máis

traballadores as que confirman en maior porcentaxe que contan con

recursos preventivos e nas de 4 a 9 as que menos.

Gráfica 19. Porcentaxe de empresas que dispoñen de recursos preventivos por

tamaño de empresa

55,4%

47,3%

44,7%

42,0%

41,3%

26,0%



50 a 99 asalariados

20 a 49 asalariados

10 a 19 asalariados

4 a 9 asalariados

0% 20% 40% 60% 80% 100%

33



Por outro lado, cando traballadores/as de dúas ou máis empresas

desenvolven actividades nun mesmo centro de traballo deben realizar a

coordinación de actividades empresariais, cooperando entre si na

aplicación da PRL e informándose dos riscos laborais e medidas

preventivas asociadas á súa actividade. Isto prodúcese cando as empresas

contratan a outras a realización de obras ou servizos no seu centro de

traballo ou cando as empresas teñen que desprazar aos seus

traballadores/as a outras empresas que lles contrataron os seus servizos

ou a realización dunha obra ou traballo.

Neste caso o papel dos coordinadores/as de actividades preventivas é

fundamental, encargándose de efectuar as actividades de coordinación en

materia de PRL. Sen embargo, cando os recursos preventivos da empresa

teñan que estar presentes no centro de traballo, estas persoas poderán

encargarse tamén da coordinación das actividades empresariais, sempre

que sexa compatible coas súas outras responsabilidades.

Do traballo de campo extráese que o 38,68% das empresas confirman a

presenza no seu centro de traballo de traballadores/as encargados/as da

coordinación de actividades preventivas.

Analizando os sectores de actividade, a presenza desta figura é

identificada na maior parte das empresas de fornecemento de auga,

actividades de saneamento, xestión de residuos e descontaminación; da

industria extractiva e manufactureira e nas actividades artísticas,

recreativas e de entretemento.

Por tamaño de empresa, son as empresas de 100 ou máis traballadores as

que indican en maior porcentaxe que contan con coordinadores/as de

actividades preventivas.

Gráfica 20. Dispoñibilidade de coordinadores/as de actividades preventivas por

tamaño de empresa

4.2.2. ÓRGANOS DE PARTICIPACIÓN

As persoas traballadoras teñen dereito de participación na empresa. Esta

participación materialízase a través dos seus órganos de representación,

principalmente os delegados de persoal e o comité de empresa. A súa

existencia depende do tamaño da empresa ou centro de traballo.

Nas empresas ou centros de traballo de 11 a 49 empregados/as esta

representación correspóndelle aos delegados de persoal. Igualmente

poderá existir un delegado/a de persoal nas empresas de 6 a 10 persoas

traballadoras cando así o decidan estas por maioría. Se a empresa ou

centro de traballo ten 50 ou máis traballadores/as teñen que constituír un

Comité de empresa como órgano representativo.

Considerando as empresas con estes rangos de persoas traballadoras,

recóllese na gráfica 21 que o 36,54% das que teñen de 6 a 49

traballadores/as din contar con algún delegado/a de persoal e o 78,57%

das empresas de 50 ou máis empregados/as cun Comité de empresa.

64,7%

73,1%

42,7%

55,0%

43,6%

26,2%



50 a 99 asalariados

20 a 49 asalariados

10 a 19 asalariados

4 a 9 asalariados

0% 20% 40% 60% 80% 100%

34


Ademais, tal e como recolle o art. 34 da Lei de PRL as persoas

traballadoras tamén teñen dereito a participar na empresa nas cuestións

relacionadas coa seguridade e saúde no traballo. As empresas ou centros

de traballo con seis ou máis traballadores/as poden canalizar dita

participación a través dos representantes ou delegados/as de persoal, así

como dos delegados/as de prevención (representantes das persoas

traballadoras con funcións específicas en materia de PRL) e o comité de

seguridade e saúde laboral (nas empresas e centros de traballo con 50 ou

máis empregados/as).

O 45,19% das empresas con 6 ou máis persoas traballadoras afirman ter

delegados/as de prevención. Estas persoas deberán estar designadas por

e entre os representantes de persoal da empresa.

En canto ao comité de seguridade e saúde laboral que deben constituír as

empresas ou centros de traballo con 50 ou máis traballadores/as (art. 38

da Lei de PRL), o 81,48% das empresas con este volume de

empregados/as confirman cumprir este requisito.

Gráfica 21. Formas de representación das persoas traballadoras na empresa

% sobre o total de respostas obtidas

Os resultados por sector veñen condicionados polo tamaño da empresa

(ver anexo 6.1 para consultar estes datos). Sobre isto, como se recolle na

táboa 13, no caso das empresas de 11 a 49 empregados/as, entre o 40-

61% delas din contar con delegados/as de persoal e delegados/as de

prevención. Nas empresas de 6 a 9 empregados/as, estes porcentaxes

chegan ao 15,12% e 29,76% respectivamente. Estas empresas poden ter

delegados/as de persoal cando así o decidan os seus traballadores/as.

Pola súa parte, máis do 70% das empresas de 50 ou máis empregados/as

afirman contar cun Comité de empresa e tamén con delegados/as de

prevención e comité de seguridade e saúde laboral. Estas confirmacións

son maiores a medida que aumenta o tamaño da entidade.

Táboa 13. Formas de representación das persoas traballadoras por tamaño de

empresa


Delegado de persoal

Comité de empresa

Delegado de prevención

Comité de seguridade e saúde laboral

De 6 a 9 15,12% NP 29,76% NP

De 10 a 19 43,97% NP 40,31% NP

De 20 a 49 48,00% NP 60,27% NP

De 50 a 99 NP 72,22% 66,67% 75,00%

De 100 a 249 NP 87,50% 87,50% 87,50%

250 ou máis NP 100,00% 100,00% 100,00%

% sobre o total de respostas obtidas

NP: Non procede esta figura polo tamaño da empresa

81,48%

45,19%

78,57%

36,54%

Comité de seguridade e saúde laboral

Delegado de prevención

Comité de empresa

Delegado de persoal

0% 20% 40% 60% 80% 100%

35



4.3. Xestión da prevención de riscos laborais e das condicións de traballo no tecido empresarial galego

4.3.1. OBRIGAS E ACTIVIDADES EN MATERIA DE PREVENCIÓN

DESENVOLVIDAS NO CENTRO DE TRABALLO

Atendendo á documentación relacionada coa PRL que manteñen as

empresas, algo máis do 96% delas contan coa avaliación de riscos laborais

e o Plan de prevención realizado e actualizado. En canto as medidas de

emerxencia, o 86,17% as teñen definidas e postas ao día, mentres que o

57,16% contan cun Plan de autoprotección.

Gráfica 22. Documentación actualizada relacionada coa prevención de riscos

laborais que dispoñen as empresas


Por outro lado, o 47,43% das empresas asignan aos seus responsables

xerárquicos á obriga de incluír a PRL en todas as decisión que adopten nas

súas áreas de traballo. Isto é fundamental para asegurar a integración da

PRL no centro de traballo. E o 35,94% das empresas contan cun listado

onde se indican os postos que están exentos de riscos laborais para o caso

de ter traballadoras embarazadas e en situación de lactación.

En función do sector de actividade, en todos os sectores excepto un, ao

redor do 90% ou máis das empresas teñen a avaliación de riscos e o Plan

de Prevención actualizado. E en dez, máis do 85% das empresas teñen

definidas e postas ao día as súas medidas de emerxencia. Nas industriais

extractivas e nas actividades de educación, artísticas, recreativas e de

entretemento máis do 70% das súas empresas dispoñen dun Plan de

autoprotección.

A asignación aos responsables xerárquicos da obriga de incluír a PRL en

todas as decisións que adopten está máis presente na industria e as

actividades financeiras e de seguros (máis do 65% das súas empresas) e

nestas últimas, xunto coas empresas doutros servizos, contan en maior

proporción cun listado de postos exentos de riscos laborais para o caso de

ter traballadoras embarazadas e en situación de lactación.

Por tamaño de empresa, recóllese na táboa 14 os resultados acadados. O

cumprimento da documentación de PRL actualizada é maior nas

empresas de maior tamaño (100 ou máis persoas traballadoras), con

datos por riba da media global para cada unha destas obrigas.

35,94%

57,16%

47,43%

86,17%

96,31%

96,76%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Listado postos exentos de risco para embarazo e lactación

Plan de autoprotección

Asignación a responsables xerárquicos da obriga de incluír a PRL en todas as decisións

Definición das medidas de emerxencia

Plan de Prevención

Avaliación riscos para a seguridade e saúde traballadores

36


Táboa 14. Documentación relacionada coa prevención de riscos laborais que dispoñen as empresas actualizada por tamaño (nº asalariados/as)

Tamaño de empresa

Avaliación de riscos para a seguridade e

saúde dos traballadores

Plan de Prevención

Definición das medidas de emerxencia

Plan de autoprotección

Asignación a responsables

xerárquicos da obriga de incluír a PRL en

todas as decisións que adopten

Listado de postos exentos de risco para o embarazo e a

lactación

de 4 a 9 asalariados 93,82% 95,32% 83,32% 38,41% 49,03% 28,80%

de 10 a 19 asalariados 99,76% 95,84% 84,35% 54,88% 61,00% 38,90%

de 20 a 49 asalariados 98,58% 98,31% 94,53% 58,27% 65,34% 39,62%

de 50 a 99 asalariados 95,01% 100,00% 85,60% 31,70% 63,09% 50,20%

de 100 a 249 asalariados 100,00% 98,24% 96,47% 49,85% 81,19% 71,50%

250 ou máis asalariados 100,00% 100,00% 100,00% 73,32% 79,27% 76,94%


Relacionado coas obrigas, o 39,57% das empresas tiveron a visita da

Inspección de Traballo e Seguridade Social nos últimos 3 anos. A

inspección dáse de forma máis habitual nas empresas de maior tamaño,

así o volume de empresas que recibiron esta visita aumenta a medida que

o fai o seu tamaño (ver gráfica 24).

É máis habitual encontrar a realización de visitas nas actividades de

fornecemento de auga, actividades de saneamento, xestión de residuos e

descontaminación; nas de fornecemento de enerxía eléctrica, gas, vapor e

aire acondicionado; na hostalaría e nas industrias, tanto a manufactureira

como a extractiva.

Gráfica 23. Recibiron algunha visita da Inspección de Traballo e Seguridade

Social nos últimos 3 anos

Si39,57%

Non

52,23%

Non Sabe

8,20%

37



Gráfica 24. Recibiron algunha visita da Inspección de Traballo e Seguridade

Social nos últimos 3 anos por tamaño de empresa

Atendendo ás principais actividades relacionadas coa PRL desenvolvidas

no último ano, como se recolle na gráfica 25 as que máis desenvolven as

empresas son ofrecer información ás persoas traballadoras sobre os

riscos laborais existentes no posto e as medidas preventivas adoptadas,

realizar recoñecementos médicos relacionados coas tarefas e riscos no

posto de traballo, impartir formación en seguridade e saúde no traballo e

a planificación da actividade preventiva (máis do 75% das empresas

realizan estas actividades).

Un 42,46% das empresas galegas establecen prioridades e controis da

eficacia das accións preventivas implantadas no centro de traballo e

soamente o 27,03% realizan prácticas derivadas do plan de emerxencia,

como os simulacros de emerxencia e evacuación. A súa execución

periódica é fundamental, pois permiten comprobar o correcto

funcionamento das medidas propostas no plan de emerxencia.

Gráfica 25. Actividades relacionadas coa PRL desenvolvidas na empresa no

último ano


Por sector de actividade, a tendencia xeral é a mesma que no conxunto

global. Cabe destacar, sen embargo, a maior realización de prácticas

derivadas do plan de emerxencia (simulacros) nas empresas de


descontaminación (61,18%) e as de actividades sanitarias e de servizos

sociais (41,71%). Tamén no sector outros servizos é menor que a media

global, a porcentaxe de empresas que imparten formación en seguridade

e saúde no traballo (23,7%).

Analizando o tamaño das empresas, obtense que a realización de

simulacros de emerxencia e outras prácticas similares derivadas do plan

de emerxencia é maior a medida que aumenta o tamaño, como se recolle

na seguinte táboa.

75,00%

80,00%

61,90%

52,43%

35,63%

32,67%

25,00%

20,00%

38,10%

42,72%

54,60%

57,37%

4,85%

9,77%

9,96%

0% 20% 40% 60% 80% 100%







Si Non Non sabe

9,66%

29,02%

81,96%

82,15%

77,34%

27,03%

42,46%

79,14%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Investigación das enfermidades profesionais

Investigación dos accidentes de traballo

Recoñecementos médicos relacionados cos postos

Información a traballadores dos riscos laborais e medidas adoptadas

Formación en seguridade e saúde no traballo

Prácticas derivadas do plan de emerxencia (simulacros evacuacións)

Establecemento prioridades e controis eficacia accións preventivas

Planificación da actividade preventiva

38


Táboa 15. Actividades relacionadas coa PRL desenvolvidas na empresa no último ano por tamaño (nº asalariados/as)

Tamaño de empresa Planificación

actividade preventiva

Establecemento prioridades e controis de eficacia das

accións preventivas

Prácticas derivadas do

plan de emerxencia (simulacros)

Formación en seguridade e

saúde no traballo

Información a traballadores de riscos laborais e

medidas adoptadas

Recoñecementos médicos

relacionados cos postos

Investigación accidentes de traballo

Investigación enfermidades profesionais

de 4 a 9 asalariados 76,16% 39,09% 15,70% 71,69% 75,95% 71,45% 9,20% 4,28%

de 10 a 19 asalariados 75,82% 43,02% 27,68% 81,11% 85,95% 84,58% 32,63% 11,58%

de 20 a 49 asalariados 89,75% 46,48% 41,81% 79,34% 88,30% 98,07% 52,81% 15,26%

de 50 a 99 asalariados 79,33% 46,15% 49,34% 89,02% 84,26% 94,12% 70,38% 18,93%

de 100 a 249 asalariados 90,99% 47,50% 70,52% 97,75% 97,75% 96,18% 91,19% 25,07%

250 ou máis asalariados 100,00% 91,45% 80,31% 96,37% 96,37% 100,00% 91,19% 24,09%


4.3.2. AVALIACIÓN DE RISCOS LABORAIS E MEDIDAS DE

PREVENCIÓN ADOPTADAS

Como se recolle no apartado 4.3.1 deste informe, case o 97% das

empresas teñen a avaliación de riscos laborais actualizada. Como se

recolle na gráfica 26, o responsable de realizar normalmente a avaliación

de riscos é o Servizo de Prevención Alleo (75,22%). Este resultado tamén

dáse ao facer a análise por sector de actividade. Noutros casos, a

avaliación é realizada por persoal propio da empresa xunto co SPA

(13,88%) ou unicamente polo persoal da empresa (9,31%).

Por tamaño de empresa, aínda que de novo o SPA é quen normalmente

realiza a avaliación de riscos, destaca nas empresas de 250 ou máis

traballadores/as un 25% nas que esta avaliación é realizada por persoal

propio. Obsérvase tamén que a realización por ambos os dous, persoal

propio e SPA, vai aumentando a medida que é maior o tamaño de

empresa (ver gráfica 27).

Gráfica 26. Responsable de realizar normalmente a avaliación de riscos no lugar

de traballo

9,31%

75,22%

13,88%1,58%

Principalmente persoal propio

Principalmente o Servizo de

Prevención Alleo (SPA)

Ambos os dous (persoal propio e

SPA)

Non sabe / Non contesta

0%

20%

40%

60%

80%

100%

39



Gráfica 27. Responsable de realizar normalmente a avaliación de riscos no lugar

de traballo por tamaño de empresa

É recomendable que se lle consulte e faga partícipe ás persoas traballadoras á

hora de realizar a avaliación de riscos nos postos de traballo, así como na

planificación da actividades preventivas. As súas consideracións deben terse

en conta. No 47,41% das empresas, o seu persoal participa habitualmente na

avaliación de riscos e na planificación das actividades preventivas (ver gráfica

28). No 31,13% soamente ás veces e no 18,63% non o fan.

Esta participación é maior á media global principalmente nas actividades de


descontaminación; fornecemento de enerxía eléctrica, gas, vapor e aire

acondicionado, nas industrias extractivas, na hostalaría, nas actividades

financeiras e de seguros e na industria manufactureira.

Gráfica 28. Participa persoal da empresa na avaliación de riscos e na

planificación das actividades preventivas

Nas empresas de menor tamaño (menos de 20 traballadores/as) a

participación é menor que a media global. Pola contra, no resto de tamaños

supérase a media, destacando sobre todo as empresas de 100 ou máis

traballadores/as. No 65-70% destas empresas o seu persoal participa

habitualmente.

Gráfica 29. Participa persoal da empresa na avaliación de riscos e na

planificación das actividades preventivas por tamaño de empresa

25,00%

4,00%

3,85%

5,71%

14,68%

50,00%

80,00%

76,00%

75,96%

80,57%

71,43%

25,00%

20,00%

20,00%

18,27%

13,71%

11,51%

1,92%

2,38%

0% 20% 40% 60% 80% 100%







Principalmente persoal propio Principalmente o SPA

Ambos os dous (persoal propio e SPA) Non sabe / Non contesta

47,41%

31,13%18,63%

2,83%

Habitualmente Ás veces Non Non sabe

0%

20%

40%

60%

80%

100%

66,67%

70,00%

47,62%

63,75%

46,76%

38,86%

33,33%

20,00%

33,33%

26,25%

33,81%

31,43%

10,00%

19,05%

6,25%

16,55%

26,29%

3,75%

2,88%

3,43%

0% 20% 40% 60% 80% 100%







Habitualmente Ás veces Non Non sabe

40


Atendendo ao tipo de riscos laborais presentes nos centros de traballo, os

riscos máis habituais que se poden atopar son as posturas de traballo,

esforzos físicos e movementos repetitivos; riscos relacionados coa seguridade

das máquinas, equipos materiais e instalacións e os riscos asociados ao

deseño do lugar de traballo (mobiliario, espazo, superficies, etc.), presentes

en máis do 80% das empresas. Están menos presentes (en menos do 50% das

empresas) o ruído elevado, os riscos específicos para a reprodución e os

axentes biolóxicos (bacterias, protozoos, virus, fungos e parasitos).

Táboa 16. Riscos laborais que existen no centro de traballo

Riscos laborais Existencia do

risco

Posturas de traballo, esforzos físicos e movementos repetitivos 93,24%

Riscos relacionados coa seguridade das máquinas, equipos materiais e instalacións de traballo

82,56%

Riscos asociados ao deseño do lugar de traballo (mobiliario, espazo, superficies, etc.)

82,43%

Aspectos psicosociais e organizativos (horarios, pausas, ritmo, estrés, etc)

77,34%

Risco de accidentes con vehículos durante o traballo 71,42%

Riscos específicos para a protección da maternidade (embarazo, parto recente e lactación)

62,19%

Substancias ou produtos químicos perigosos, nocivos ou tóxicos

57,29%

Axentes físicos (ruído, vibracións, radiacións, temperatura…) 56,86%

Riscos emerxentes das novas tecnoloxías 54,71%

Ruído elevado 48,80%

Riscos específicos para a reprodución 39,54%

Axentes biolóxicos (bacterias, protozoos, virus, fungos e parasitos)

30,71%


A existencia ou non dun determinado risco laboral está condicionado en gran

parte pola actividade desenvolvida no centro de traballo (ver táboa 41 do

anexo 6.1).

Identificados os riscos, estes deben ser avaliados para estimalos e valoralos e

de ser necesario establecer as medidas preventivas oportunas. Das empresas

que teñen estes riscos laborais presentes no seu centro de traballo, os

principais aspectos avaliados foron os riscos relacionados coa seguridade das

máquinas, equipos materiais e instalacións (97,8%), as substancias ou

produtos químicos perigosos, nocivos ou tóxicos (96,13%); as posturas de

traballo, esforzos físicos e movementos repetitivos (92,68%); o ruído elevado

(84,75%); os axentes físicos (73,42%) e o deseño do lugar de traballo (82,5%),

como se recolle na gráfica 30.

Pola contra, destacar os riscos específicos para a reprodución e os riscos

emerxentes das novas tecnoloxías como pouco avaliados polas empresas

onde existen (son avaliados por menos do 50% das empresas).

Por sector de actividade, a avaliación destes riscos laborais está relacionada

coa existencia destes riscos nos centros de traballo. En relación ao tamaño

das empresas, é maior avaliación dos riscos a medida que aumenta o volume

de persoas traballadoras na empresa. Destaca, por exemplo, o caso da

avaliación dos riscos emerxentes das novas tecnoloxías. Mentres que nas

empresas de menos de 250 traballadores a porcentaxe de empresas que

avalían este risco está entre o 41-46%, nas empresas de 250 ou máis

traballadores/as acada o 75,16%.

41



Gráfica 30. Riscos que foron avaliados no centro de traballo no que se presentan


39,66%

46,68%

62,66%

68,29%

70,33%

79,45%

82,50%

83,42%

84,75%

92,68%

96,13%

97,80%

Riscos emerxentes das novas tecnoloxías

Riscos específicos para a reprodución

Aspectos psicosociais e organizativos (horarios, pausas, estres, etc)

Riscos específicos para a protección da maternidade


Risco de accidentes con vehículos durante o traballo

Deseño do lugar de traballo (mobiliario, espazo, superficies, etc)

Axentes físicos (ruído, vibracións, radiacións, temperatura, etc)

Ruído elevado

Posturas de traballo, esforzos físicos e movementos repetitivos

Substancias ou produtos químicos perigosos, nocivos ou tóxicos

Seguridade das máquinas, equipos materiais e instalacións

0% 20% 40% 60% 80% 100%

42


Táboa 17. Riscos que foron avaliados no centro de traballo nos que existe por tamaño de empresa

Sector de Actividade de 4 a 9

asalariados de 10 a 19



asalariados de 100 a 249 asalariados


Seguridade das máquinas, equipos materiais e instalacións de traballo 97,43% 97,73% 98,20% 98,61% 100,00% 100,00%

Substancias ou produtos químicos perigosos, nocivos ou tóxicos 94,96% 95,50% 98,08% 100,00% 97,89% 100,00%

Ruído elevado 77,73% 84,37% 92,20% 95,56% 97,86% 95,58%

Posturas de traballo, esforzos físicos e movementos repetitivos 89,28% 93,25% 98,94% 95,03% 96,39% 100,00%

Axentes biolóxicos (bacterias, protozoos, virus, fungos e parasitos) 76,38% 59,46% 67,19% 67,51% 93,13% 95,84%

Axentes físicos (ruído, vibracións, radiacións, temperatura e humidade, etc.) 76,39% 84,12% 89,05% 95,14% 100,00% 96,57%

Deseño do lugar de traballo (mobiliario, espazo, superficies, etc.) 83,12% 80,25% 82,17% 86,25% 92,09% 100,00%

Aspectos psicosociais e organizativos (horarios, pausas, ritmo, estrés, etc.) 64,29% 63,92% 57,72% 54,40% 68,66% 96,29%

Risco de accidentes con vehículos durante o traballo 77,70% 76,97% 86,19% 74,96% 87,24% 97,03%

Riscos específicos para a reprodución 44,79% 44,86% 43,75% 55,27% 89,08% 78,25%


59,81% 66,99% 79,57% 83,68% 93,06% 100,00%

Riscos emerxentes das novas tecnoloxías 41,06% 41,43% 32,09% 42,27% 45,80% 75,16%


A partir dos resultados obtidos da avaliación dos riscos laborais

estableceranse as medidas preventivas oportunas.

Tras a avaliación realizada polas empresas nos centros de traballo, como

se recolle na gráfica 31, para algúns destes riscos foi necesario aplicar

medidas preventivas. Así, para eliminar ou reducir o risco de axentes

biolóxicos foi onde máis se aplicaron medidas (70,9% das empresas con

este risco as aplicaron), seguido do risco de substancias ou produtos

químicos perigosos, nocivos ou tóxicos (69%); seguridade das máquinas,

equipos materiais e instalacións (68,1%), axentes físicos (66,9%) e as

posturas de traballo, esforzos físicos e movementos repetitivos (65,8%).

Na maioría dos sectores cobra importancia as medidas implantadas para

eliminar ou reducir as posturas de traballo, esforzos físicos e movementos

repetitivos e medidas para garantir a seguridade no traballo coas

máquinas, equipos materiais e nas instalacións.

Isto tamén prodúcese nas empresas de menos de 50 persoas

traballadoras, mentres que nas de maior tamaño empeza tamén a

implantarse medidas nos outros riscos laborais identificados e avaliados.

43



Gráfica 31. Establecemento de medidas polas empresas tras avaliar os riscos

32,9%

43,4%

35,8%

42,2%

39,9%

42,9%

29,0%

29,1%

29,9%

32,7%

29,1%

28,7%

3,3%

0,9%

4,4%

4,4%

4,5%

4,0%

4,3%

3,4%

1,9%

3,2%

63,7%

55,7%

64,2%

53,4%

55,7%

52,6%

66,9%

70,9%

65,8%

63,9%

69,0%

68,1%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Riscos emerxentes das novas tecnoloxías

Riscos específicos protección da maternidade

Riscos específicos para a reprodución

Risco de accidentes con vehículos durante o traballo

Aspectos psicosociais e organizativos (horarios, pausas, estrés, etc)

Deseño do lugar de traballo (mobiliario, espazo, superficies, etc)

Axentes físicos (ruído, vibracións, radiacións, temperatura, etc)


Posturas de traballo, esforzos físicos e movementos repetitivos

Ruído elevado

Substancias/produtos químicos perigosos, nocivos ou tóxicos

Seguridade máquinas, equipos materiais e instalacións

Non facía falta Non, pero estase estudando Si

44


Táboa 18. Medidas establecidas nas empresas tras avaliar os riscos por tamaño de empresa

Sector de Actividade de 4 a 9




asalariados de 100 a 249 asalariados


Seguridade das máquinas, equipos materiais e instalacións de traballo 59,58% 63,29% 67,71% 73,73% 84,54% 81,97%

Substancias ou produtos químicos perigosos, nocivos ou tóxicos 40,34% 46,21% 50,17% 50,82% 66,96% 60,20%

Ruído elevado 24,12% 31,49% 42,55% 51,14% 56,86% 45,97%

Posturas de traballo, esforzos físicos e movementos repetitivos 67,86% 66,62% 67,09% 57,87% 91,83% 94,29%

Axentes biolóxicos (bacterias, protozoos, virus, fungos e parasitos) 19,02% 13,36% 22,56% 18,73% 36,76% 54,30%

Axentes físicos (ruído, vibracións, radiacións, temperatura e humidade, etc.) 28,36% 40,60% 48,67% 59,96% 54,71% 72,35%

Deseño do lugar de traballo (mobiliario, espazo, superficies, etc.) 42,94% 40,42% 45,94% 59,64% 40,47% 75,65%

Aspectos psicosociais e organizativos (horarios, pausas, ritmo, estrés, etc.) 34,01% 30,65% 32,19% 26,72% 37,70% 54,19%

Risco de accidentes con vehículos durante o traballo 30,90% 36,05% 44,59% 38,10% 54,40% 70,29%

Riscos específicos para a reprodución 13,36% 12,34% 13,13% 28,21% 42,16% 46,73%


20,79% 26,44% 37,30% 58,08% 72,63% 70,86%

Riscos emerxentes das novas tecnoloxías 17,86% 14,95% 13,99% 15,16% 24,04% 35,94%

Pola súa parte, para evitar ou reducir que se produzan no centro de

traballo problemas musculoesqueléticos, como dor de costas, pescozo,

brazos, mans ou pernas, as principais medidas implantadas polas

empresas son ofrecer equipamento para axudar a levantar ou mover

pesos ou realizar outras tarefas que requiran esforzo físico (57,42%) e

proporcionar equipamento ergonómico, como mesas ou cadeiras

especiais (52,41%).

Outras medidas son incentivar ás persoas traballadoras que fan as súas

tarefas nunha postura incómoda ou estática para que realicen pausas

frecuentes na súa xornada de traballo (36,45%) e tamén a rotación de

tarefas para reducir os movementos repetitivos ou a sobre carga física no

corpo (30,94%).

Gráfica 32. Medidas que existen na empresa

organizaciÓn preventiva e condiciÓns de...

Documents