o santa isabelserie de actividades relacionadas coa exposición “o santa isabel. emigración,...

educación secundariaUNIDADE DIDÁCTICA

O Santa Isabel

educación secundaria santa isabel, emigración, traxedida e heroísmos2

n n s presentación s n n

Esta unidade didáctica vai dirixida ao alumnado de Educación Secundaria Obrigatoria. Inclúe unha

serie de actividades relacionadas coa exposición “O Santa Isabel. Emigración, traxedia e heroísmo”.

Os exercicios están pensados para ser realizados tras a visita á exposición, onde adquirirán

os coñecementos necesarios para completalos e terán un primeiro contacto coa historia relativa ao

naufraxio do Santa Isabel, ademais da posibilidade de ver pezas orixinais que aínda se conservan

relacionadas coa traxedia.

Empregarase unha metodoloxía baseada no desenvolvemento dunha visita guiada e,

posteriormente, a elaboración por parte dos alumnos e as alumnas, de forma individual ou en

grupo, das actividades propostas na guía didáctica baixo a supervisión do profesorado. O tempo

aproximado para realizalas é de tres horas.

OS OBXECTIVOS XERAIS SON

• Que o alumnado desta etapa educativa continúe en contacto coa exposición e que esta sexa unha

experiencia positiva que reforce o seu interese pola cultura.

• Que a exposición se converta nun contorno próximo e achegado aos seus intereses onde poida

aprender e divertirse.

A unidade didáctica ten o fin de encamiñar os alumnos cara ao respecto polos bens históricos

conservados. Por outro lado, existen contidos transversais, a educación en igualdade grazas á

existencia dos heroes e heroínas no naufraxio; ou a educación ambiental achegando o alumnado ao

coñecemento da dura vida no mar.

n n s obxectivos didácticos s n n

OS OBXECTIVOS DESTA UNIDADE DIDÁCTICA PARA PRIMEIRO CICLO DA ESO SON

• Propoñerlle ao alumnado pequenas actividades de investigación que provoquen o achegamento

ao coñecemento do pasado e o desexo de afondar en coñecementos adquiridos.

• Achegar contidos xerais sobre a historia.

• Educar en igualdade tratando de romper con estereotipos sexistas.

educación secundaria santa isabel, emigración, traxedida e heroísmos3

• Familiarizar o alumnado coas pezas da exposición establecendo unha relación entre a historia e os

obxectos expostos.

• Incrementar o gusto pola visita a exposicións e museos, de forma que se entendan como

lugares de aprendizaxe e de ocio onde ampliar coñecementos de forma divertida e dinámica,

incentivando as visitas a lugares culturais desde idades temperás.

OS OBXECTIVOS DESTA UNIDADE DIDÁCTICA PARA SEGUNDO CICLO DA ESO SON

• Involucrar o alumno como parte activa da historia galega.

• Sensibilizar sobre a importancia de protexer, conservar e respectar os bens e o patrimonio

histórico.

• Respectar a singularidade na procura da igualdade, independentemente do xénero, entendendo

o sexismo como un problema de desigualdade social que debe desaparecer.

• Comprender as secuencias temporais lóxicas e explicar oralmente o realizado.

• Coñecer a importancia dos barcos en Galicia e a súa relación nun contexto internacional.

CONTIDOS: CONCEPTUAIS, DE PROCEDEMENTO E DE ACTITUDE

• Incentivar a aprendizaxe por descubrir baseada na observación, experimentación e o xogo.

• Adquirir coñecementos sobre a información recibida durante a visita á exposición e recordalos ao

completar as actividades.

• Favorecer a capacidade de relacionar datos.

• Participación e interese por realizar actividades individuais e de grupo.

• Iniciativa para comunicar proxectos, procedementos e resultados das súas investigacións.

• Respecto e coidado no uso de materiais útiles.

OBSERVACIÓNS

O alumnado de ESO evoluciona de forma notable, está nunha etapa de numerosos e fortes cambios,

o que incrementa a importancia de analizar o alumnado antes e despois da visita á exposición para

coñecer os cambios que exerce esta sobre eles. Son interesantes os debates que se poden establecer

entre eles sobre o que viron e se xorden novas motivacións relacionadas co interese por investigar

máis sobre a historia.

educación secundariaCADERNO DE ACTIVIDADES

primeiro ciclo

educación secundaria. primeiro ciclo santa isabel, emigración, traxedida e heroísmos5

1 2 3

4

5

6

1 Ao lado de que illa sucedeu o accidente?

2 En que medio sucedeu este accidente (mar, montaña, río…)?

3 Apelido do home que decidiu arriscar a súa vida negándose a subir no

bote salvavidas e chegou a nado á illa.

4 Nome do barco que naufragou.

5 Con que nome se coñecen as mulleres que salvaron o bote número oito?

6 Número de mulleres que salvaron o único bote con superviventes.

1 Completa o encrucillado respondendo as seguintes cuestións.


A última viaxe do . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . empezou en Pasaia, atracou en

Bilbao, Santander e na Coruña onde ía collendo pasaxeiros; tiña previstas dúas

escalas máis en Vilagarcía e . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . que nunca se chegarían

a realizar. Esta viaxe fíxose con mar picada, ceo cuberto anunciando chuvia

e a punto de producirse un forte . . . . . . . . . . . . . . . Ante o mal tempo o

. . . . . . . . . . . . . . . . . decidiu refuxiarse na ría de . . . . . . . . . . . . . . . . tomando

como referencia os faros de . . . . . . . . . . . . . . ., . . . . . . . . . . . . . . . e Sálvora.

Na madrugada do sábado 1 ao domingo 2 de xaneiro de . . . . . . . . . . .

naufragou na illa de . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . deixando un total de

56 persoas rescatadas con vida e 214 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CORRUBEDO SANTA ISABEL SÁLVORA

1921 TEMPORAL FALECIDOS

CAPITÁN AROUSA VIGO

ONS

2 Completa o seguinte texto utilizando as palabras dos recadros.


A distribución do barco era típica de aqueles que transportaban ...

EMIGRANTES AUTOMÓBILES ALIMENTOS

O barco Santa Isabel foi construído nos estaleiros de ...

FERROL MATAGORDA VIGO

O fareiro de Sálvora, ao decatarse da traxedia cando viu o barco entre as rochas, acudiu rapidamente para solicitar axuda á ...

RIVEIRA FISTERRA ALDEA

Ademais das mulleres existen outras persoas que foron recoñecidas como heroes polo seu gran labor, como foi o caso do segundo oficial ...

TOMÁS PEREDA LUIS CEBREIRO GABRIEL BASTERRECHEA

Finalmente os custos da construción do barco ascenderon nun ...

TRINTA POR CENTO DOUS MILLÓNS CINCUENTA POR CENTO

3 Completa as frases redondeando a resposta correcta.


Cal foi a importancia das heroínas?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Se elas non acudisen ao auxilio dos náufragos, cres que se terían salvado

tantas vidas?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Entre os demais recoñecidos indica quen é a persoa da

foto.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Que destacarías del segundo os seus actos?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Cal foi a súa principal fazaña no naufraxio do Santa Isabel?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4 Unha vez que se ten coñecemento da catástrofe empezan a organizarse as tarefas de salvamento de náufragos, destacando a actuación de varias persoas da illa e dalgún membro da tripulación.


5 O vapor correo Santa Isabel estaba dedicado a cubrir as rutas comerciais de España con Nova Guinea e Fernando Poo así como ao transporte de pasaxeiros, principalmente emigrantes. Cádiz era coñecida como a “Porta do Atlántico” porque a ela chegaban e saían barcos procedentes de todo o mundo.

Responde as seguintes cuestións:

Describe a diferenza entre emigración e inmigración.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Causas que motivaban a emigración española nesa época.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Países principais aos que se dirixían.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Causas polas que emigraban.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


6 Na exposición tivestes a ocasión de saber como foi a última viaxe do Santa Isabel e os portos nos que atracara para recoller emigrantes.Sinala neste mapa de España os seguintes lugares: • As tres cidades nas que se detivo a recoller emigrantes antes de naufragar.• As outras dúas paradas en cidades ou vilas galegas ás que nunca chegou.• O punto da Península Ibérica onde ían transbordar a outro barco de

maiores dimensións para emprender rumbo a América.


7 Xa vimos que a bordo do Santa Isabel ían emigrantes que tiñan previsto chegar a Bos Aires e Montevideo en busca de novas oportunidades.

Nas seguintes imaxes podedes ver diferentes formas de viaxar, todas levan unhas connotacións e significados diferentes. Comentádeas entre todos e analizade cales poden ser as causas desas viaxes.

Este vaise i aquel vaise,

e todos, todos se van,

Galicia, sin homes quedas

que te poidan traballar.

Tés, en cambio, orfos e orfas

e campos de soledad,

e nais que non teñen fillos

e fillos que non tén pais.

E tés corazóns que sufren

longas ausencias mortás,

viudas de vivos e mortos

que ninguén consolará.

Rosalía de Castro

Follas Novas, 1880

educación secundariaCADERNO DE ACTIVIDADES

segundo ciclo

educación secundaria. segundo ciclo santa isabel, emigración, traxedida e heroísmos13

1 Facer grupos na aula e cada equipo escollerá unha sección da exposición. Debedes recompilar información sobre o tema elixido e, unha vez que a teñades, poñédea en común co resto de grupos para facer un debate.

CONSTRUCIÓN DO

SANTA ISABELEMIGRACIÓN TRAXEDIA HEROÍSMO

2 Ao longo da historia as mulleres foron protagonistas e heroínas de numerosos acontecementos. Neste tráxico suceso vimos que os veciños e veciñas de Sálvora interviñeron nos labores de auxilio, sendo determinante no salvamento o magnífico labor das mulleres.

Nestas imaxes presentamos outras heroínas galegas, investiga sobre elas.

Xulia, Lola e Amparo Touza

Emilia Pardo Bazán

María Pita


3 Se ben o fenómeno migratorio non é novo, si o é a intensidade dos fluxos así coma o destino e a orixe dos mesmos. Tendo en conta isto, observa os seguintes mapas e comenta como cambiou a emigración neste período.

séc

ulo

xix

sé

cu

lo x

x

Grenlandia

Américado Norte

OcéanoPacífico América

do Sur

OcéanoAtlántico

Europa

África

Migracións europeasMigracións extraeuropeas

Asia

OcéanoÍndico

Oceanía

Antártida

OcéanoPacífico

Grenlandia

Américado Norte

OcéanoPacífico América

do Sur

OcéanoAtlántico

Europa

África

Migracións europeasMigracións extraeuropeas

Asia

OcéanoÍndico Oceanía

Antártida

OcéanoPacífico


4 O 25 de xullo de 1921, dentro do programa de Festas do Apóstolo, celebrouse a Festa da Raza, na que a Liga de amigos de Santiago outorgou dous premios dedicados á ensinanza e ao heroísmo, beneficiándose deste último as heroínas de Sálvora, quen recibiron unha medalla.

No acto léronse escritos dos principais literatos e xornalistas do momento nos que se enxalzaba o valor destas mulleres. Varios deles foron: Murguía, Carré Aldao, Villar Ponte, Rey Alvite, Juan Jesús González ou Barcia Caballero.

• Sabes quen son estos persoeiros?• Investigade e relacionade cada nome co ámbito ou ámbitos nos que

destacou.

Rosalía de Castro Teresa Portela

Sofía Casanova María Castro

Luz Casal María Barbeito

Felicia Auber Olimpia Valencia

Francisca Herrera Cristina Pato

María Casares La Bella Otero

1 BAILARINA 2 LITERATURA 3 CINE

4 MEDICINA 5 DEPORTE 6 TEATRO

7 MÚSICA 8 PINTURA 9 XORNALISMO


5 A prensa e a publicidade eran os principais medios de difusión de noticias na época do Santa Isabel. Calquera noticia relacionada cun barco causaba ademais un grande interese; as grandes navieiras publicaban en prensa os anuncios de saída dos seus barcos, rutas que facían ou prezos destes billetes e os xornais da época tiñan incluso unha sección dedicada á Vida Marítima informando das saídas e entradas de buques a porto.

Na exposición viches unhas 60 noticias de xornais sobre o Santa Isabel, datos técnicos e pezas relacionadas co barco.

• Tendo en conta o que viches, crea un slogan para anunciar a viaxe inaugural do barco.

• Despois entre toda a clase debedes escoller o que sexa máis adecuado para unha campaña publicitaria e argumentar a decisión.

60 % DESCONTO

todoVIAXES

OS MELLORESCRUCEIROS POLAS

COSTAS DE GALICIACidades, islas e praias

SAÍDAS DESDE A CORUÑA E VIGO

o santa isabelserie de actividades relacionadas coa exposición “o santa isabel. emigración,...

Documents