Nafataiio Nafarroako gehigarria / Ostirala, 1995eko uztailaren 21a / VI. urtea /188. zenbakia

Iruñea, musikaren hiriburua Hiru egunetan zehar, mundu z a b a l e k o musikariak bilduko dira Iruñean, Womad izeneko jaialdien ba-rruan, musika kultu-ra ezberdinak ezagu-t z e k o b ide ez in aproposagoa dela e r a k u t s i nah ian . 1982an Peter Gabriel musikari britainia-rrak lehen Womad jaialdia egin zuenetik hona euria bota du ederki, eta horrek la-gundu du hasierako porrota arrakasta bi-hurtzen. Egun Wo-mad F u n d a z i o a k mundu osoan anto-latzen ditu kontzer-tuak eta bultzatzen ditu kulturen arteko hurbilketak, eta hau izango da Euskal Herrira hurbiltzen den lehendabiziko aldia. Heldu den ostegunean hasita, Mike Scott (The Waterboys taldekoa), Juan Perro (Radio Futurako Santiago Auseron), Remmy Ongala Tanzaniako kantaria edo Margareth Mezenes brasildarra, bakar batzuk aipatzearren, ariko dira Nafarroako hiriburuan, eta beraiekin batera musika tailerrak, ar-tisauak eta kaleko giroa ere izango da ikusgai. Honen bidez, era berean, Nafarroako jaialdiei hasiera emanen zaie.

Talde afrikarrak izango dira nagusi Iruñeko jaialdi erraldoietan.

Beroa

San Ferminak joan dira, eta bera iek in lorik gabeko arratsak. Painulu gorria,

peñen atorra... dena garbitua eta altxatua dago datorren ur-terako. I ruñekoak ziurrenik egunkariz, telebistaz eta agian zuzenean ere jarraituko zeni-tuzten; paregabeak, urtero be-zala, Kaliforniako gazte hari pasatutakoa kenduta.

Lesakakoak ere bukatu ziren

aspaldi, hauek ezbeharrik ga-be, hala uste dut behinik behin. 'Txakurrek' ere ez gintuzten bixitatu; egia erran ez genuen horrelakorik- espero Donezte-beko bestetan egin zuten 'exi-b iz ioa ren ' ondot ik: pelota-zoak, negar gasak, detenituak, atxilotuak... Lesakan ez zen horrelakorik gertatu, zorio-nez.

Orain herria lasai dago, soi-

Xoko ttikia ESTITXU FIERNANDEZ

nurik gabe, jendetzarik gabe... baina bero izugarriarekin, du-txatu orduko berriz izerditan dugu gorputza. Estatu Batue-tan ere heriotza ugari gertatu dira tenperatura altuen erruz. Nire aitak balkoian egin izan du lo, behin baino gehiagotan, etxe barruko beroa jasaten ez duelako, baina gure kuadrilan eguzkiari aurpegi ona jartzen diogu azal beltzaranaz maite-.

mindurik baikaude; hamaika ordu pasatzen dugu igerile-kuan.

Agudo, eguzkiari aurtengoz adio e r ran ba ino l e h e n a g o errekuperazioak etorriko dira eta berriz ere urteroko martxari e k i n g o d iogu , o p o r r a l d i a k ar runt motz .ge ld i t zen bai-tzaizkigu. Baina, hori bai, urte guzian hurrengo San Ferminak noiz etorriko zain egonen gara.

Nafarkaria GURE AUKERAK<

LEHIAKETAK Atarrabiako udalak 1995ko fes-tetako egitarauaren XI. kartel le-hiaketa antolatu du. Lehiaketan Nafarroan bizi edo jaio diren ar-tistek hartu dezakete parte nahi adina obrekin, baina lanak origi-nalak izan behar dute. Lanak aur-kezteko epea abuztuaren 30ean akitzen da eta Atarrabiako Kultur Etxean aurkeztu beharko dira, Kale Nagusiko 67. zenbakian.

BilaketaAgoizko talde kulturalak Tomas Fermin de Arteta Nazioar-teko Narrazio lehiaketa antolatu du. Aurkezten diren lan guztiek originalak izan beharko dute, gaz-telaniaz idatziak eta ez du beste lehiaketa batean saritua izan be-har. Obrek bi orrialdetik seirako luzera izan behar dute eta makinaz pasatuak alde bakar batetik. Lanak uztailaren 28a baino lehen aur-keztu behar dira taldeak Agoitzen duen egoitzan, Francisco Indurain kalean.

ERAKUSKETAK Diego Sanchez-en pinturak daude ikusgai Burlatako Udalaren Kul-tur Aretoan, abuztuaren 6a arte. Burlatarraren lanak ikusteko or-dutegia arratsaldeko 7etatik 9etara izanen da astearte eta larunbata bitarte, eta 12etatik 2etara igande-tan. Astelehenetan itxita.

'Gustavo de Maeztu pintore kos-mopolita' izeneko erakusketa ikusteko parada igande honetan amaituko da, beraz aukera aparta da asteburu hau Lizarrako Gusta-vo de Maeztu Museoaren erakus-tokian. Ikusgai dauden pertsonaia honen pinturak 1920tik 1926ra bitartekoak dira.

ZINEMA 'Kristal hautsien gaua' izeneko pelikula eskainiko dute Gaintzan heldu den ostegunean, Araitz-Be-teluko Udal Euskara Zerbitzuak antolatu duen Zinea Udan deritzan zikloaren barruan. Ostegunero, bailarako herri batean ikusi ahal izango da pelikula bat, gaueko ha-marretan denak.

BERTSO JAIA Jokin Sorozabal gipuzkoarra ari-ko da kantari Zubietako plazan heldu den asteartean, hilak 25, gaueko hamarretatik aurrera. Iña-ki Agirresarobe bertsozale eta EGUNKARlAko bertso kritikariaren aginduetara ariko da Solozabal, bakarka alegia.

Jon Sarasua Mikel Mendizabal eta Xabier Zeberio bertsolari gi-puzkoarrak ariko dira nor baino nor Aranoko herriko plzan heldu den asteartean, hilak 25, arratsal-deko sei t'erdietatik aitzinera. Hi-ru bertsolari arrunt diferente baino joku handia eman dezaketenak euren giroan ongi sentitzen baldin badira. Arano aproposa izan dai-teke horretarako.

r i / \ F Y \ R . I x K C ^ P i 1 1 \ / \ (X>0000000000000000000000000000000000000000000

GAIZKA ARAHGUREM

UEUkoak Iruñean I Joanen gira Gaztetxe al-1 derat?

-Zelan esan dozu? -Ia Gaztetxe aldera joanen ga-ren dio. -AhL.

Gaztetxean badira ohiko kontsumitzaileak UEUkoen zain: -Adi, adi! Hor datoz UEU-koak! -Aurtengo uzta ez da makala! -Horko koadrila hori ikusi du-zu? -Euskal Nazio Batuak dirudi. -Beti erran dizudana: konfe-derazioa, konfederazioa da gure etorkizuna! (...) -Kaixo! Gabon. Lau kaña, txi-kito bi eta kalimotxo bat. -To! To! To! Nik bok bat erran dut. -Zer? -Bok bat! -Zerdiño? -Zuritoa nahi duela, ez kaña. -Ah! -Hara! Entzun! Txakun da! Maite duzie Txakun? -Bueno, ejem... Ni heterose-xuala naz... -Kar, kar, kar! Musika talde hau gustokoa duzun galdetzen dizu. -AhL. Zelan ba, Zuberoakoa zara? -Xiberukoa? Ez, ez... Haien-dako 'manexina' niz. -Eh? -Baxenafartarra. Nafarroa Be-herekoa da. -AhL. Zelako euskara polite dozuen iparraldekoek! -'Garazi' oraindik irikita ego-nen da. Joanen gara? -'Garazi'? Tabernak 'Garazi'

du izena? -Bai. -Ni Garaztarra niz! -Kontxo! Donibane Garaziko batekin ari naz berbetan! -Ez, ez. Garaztarra niz baina Izpurakoa. -Eh? -Garazi eskualdea da, baina Kattinen herria Izpura da. -Ah!(...) Zelatan zirenak: -Mekaguen! Horrek badara-matza 'Garazi'ra. -Gu ere joan gaitezke gibele-tik. -Bai, baina baxenafarrarekin ligatzeko lehen urratsa emana du gidari turistikoarena egiten ari den horrek.

UEUko koadrila 'Garazi' tabernan, edaria eskatu ondo-ren: -Abestuko dogu? -Bai! Ontsa! Biziki maite dut kantuz aritzea! -'Por el rio Nervion pasaba una gabarra...!!!!'

-...???!!! - . . .benga Kattin! ' rumbala

rumbala rum, con once juga-

dores...'

-Eh Oh! Bertzeren bat otoi!

-Ez jatsu gustetan?

-Bon... Ez dakit hori...

-Athletic neska, aupa Athle-

tic!(...)

Bien bitartean, harrapaka-

riak:

-Bizkaitar horrek ez du ligatu-

ko.

-Ez. Ni p 'a Dios. Oraintxe du-

gu aukera Xabi: 'Adiskide bat

bazen, orotan bihotzberaaaa...

-...poesiaren hegoek, sendi-

menduzko bertsoek...'

-(Gurekin ari dira, egina dugu

Mikel, egina dugu! Gaur La-

rraonara lotara!).

-(Maddi! Zer Kattin? Ez nuzu

batere kontent. Nun dituxu

Iruñeko neska xarmangarri

horiek?)

ASTEKO PERTSONAIAK

Julio Oroz Enpresaria

Hiru urte eta bederatzi hilabeteko kartzela zigorra ezarri berri dio Juan Oroz Iruritako enpresariari Municheko (Alemania) Probin-

tzia Auzitegiko penaleko bederatzigarren epaimahaiak, plutonio kontrabandoan parte hartzeagatik. Espero baino zigor txikiagoak izan dira hauek, Municheko Probintzia Auzitegiko epaileak iritzi izan baitzion delitua egitera bultzatuta izan zela bai bera bai Javier Bengoetxea donostiarra ere. Iazko abuztuaren lOan atxilotu zituen biak Alemaniako Poliziak 363 gramo plutonio kontrabando baten konplizeak zirelakoan. Bi atxilotu euskalerritarrak zigorraren erdia baino ez dute bete behar izango.

Valentin Redin Udal teknikaria

Valentin Redin izango da Iruñeko udalaren kultura zuzendari be-rria, Joacjuin Pascal sozialistak hala eskatuta. Valentin Redin

Informazio Bulegoko zuzendaria zen orain arte, eta postu hori San-tiago Gomez kazetariak beteko du hemendik aurrera. Orain arte, Iruñeko udaleko Kultura saila Hezkuntza eta Kirolakoarekin zegoen lotuta, baina Javier Chorraut CDNko (Convergencia de Democratas Navarros) alkate berriak birmoldaketa sakon samarrak egin nahi ditu, antza, eta hortik azken orduko aldaketa hauek. Beste hainbat eta hainbat postutan ere aurpegi berriak ikusi ahal izango dira hemendik aurrera Iruñeko udaletxean.

EKITALDIAK

Correpueblos izeneko egitarau kulturala uda osoan zehar prestatu du Nafarroako Go-bernuko Sustapen Sozio-Kulturalaren Bulegoak, eta asteburu honetan ere zenbait herritan —gehienak txikiak eta aukerarik gabe ikuskizun handiak ekartzeko— ekital-diak izango dira. Gaur Artie-dan 'Liberad a Willy' peli-kula ikusi ahal izango da gaueko hamarretatik aurrera, plazan, eta Elgorriagan 'Le-yendas de nuestra tierra' an-tzezlana eskainiko du Sham-bu Teatro taldeak. Bihar, la-runbata, antzezlan bera Agi-larren ikusi ahal izango da, eta pelikula, berriz, Bidan-kozen. Igandean, Murelu-Kuenden pelikula eskainiko dute eta Shanbu Donezte-be-Deion egonen da. Astele-henean, berriz, Belaskoainen izango da 'Liberad a Willy' ikusteko aukera, eta Lantzen antzezlana izango dute.

ADI!

EUSKALERRIA IRRATIA FM91.4

Egunero, astelehenetik ostira-lera, 'Zokobetailu ' goizeko lO.OOetatik 1 l.OOetara.

XORROXIN IRRATIA FM 107.5

Egunero 20.00etati 22.00eta-ra... 'Karakola segi hola' gaz-teendako saioa.

ARALAR IRRATIA FM 106.2

Astean zehar 13 .30eta t ik 14.00etara... Bertako bizilagun eta pertsonai ospetsuei elka-rrizketak.

KARRAPEIRRATIA FM 107.8

Astean zehar , 12.20etatik 12.35etara 'Gauza guztien gainetik' edertasuna eta osasu-na, sukaldaritza, ohiturak...

jjMlL^JM&l Irurtzun

Jaiak gaur hasiko dira IRURTZUN

Gaur jaurtiko dute Irurtzungo udaletxetik txupinazoa, heldu den asteazkenera arte jaia heldu dela iragartzeko. Musika, dan-tzaldiak, kirola eta giro ona ez da faltako sei egun hauetan Saka-nako herrian.

Arratsaldeko seietan izango da txupinazoa, eta ondoren ka-lejira herriko kaleetan barna, txaranga, erraldoi, buruhaundi, gaitero, txistulari eta dantza tal-dearekin. Ondoren, arratsaldeko zortzietan, Orritz dantza taldea a r i k o d a F o r u e n P l a z a n . 22.30etan zezen suzkoa aterako da, eta gauerdia aldera, dantzal-dia izanen da Egan taldearekin. Goizeko ordu bateaii berriro ka-lejira abiatuko da Iraunkorrak txarangarekin.

Bihar, larunbata, goizean goiz hasiko dira ekitaldiak, zazpietan kittoka (pilota) partiduak anto-latu baitira estali gabeko pilota-lekuan. Ondoren, eguerdian, areto-futbola izango da eta ordu laurden bat geroago hasiera emanen zaie helduentzako herri jolasei. Arratsaldeko zazpietan k a l e j i r a a n t o l a t u d a , e t a 20.30etan dantzaldia Jator tal-dearekin. 22.30etan zezen suz-koa aterako da, eta goizeko ordu batean dantzaldia aurreko talde

Jai garaia dugu hau.

berarekin. Goizeko ordu bata t'erdietan kalejira abiatuko da berriro, Los Incansables txaran-garekin.

Igandea izango da egun na-gusia, eta kittoka partiduen on-dotik meza nagusia izango da

1 letan. Ordu berean txirrindulari l a s t e r k e t a h a s i k o d a , e t a 11.30etan kalejira. Arratsaldeko bostetan Irurtzungo VIII. Pilota Txapelketako finalak jokatuko dira, eta 19.30etan Irurtzungo Dantzar i Txik ien Eskolaren

emanaldia izango da plazan. 20.30etan dantzaldia Drindots taldearekin, eta 22.30etan su ar-tifizialak.

Astelehenean, hilak 24, kitto-ka partiduak, egunero bezala, eta eguerdian tren neumatikoa, puz-garriak eta zezen mekanikoak paratuko dira plazan, haurren gozagarri. 14.30etan Gazteen Herri Bazkaria izango da eta 16.00etan Mus txapelketa azka-r r a , M u t i - M a r t a b e r n a n . 20.00etan dantzaldia Inguma tal-dearekin eta zezen suzkoaren ondotik, goizeko 2.30etan Rock Jaialdia Baldin Bada eta Sarraski taldeekin.

Asteartean Etxarri-Aranazko Abesbatzak kantatuko du l le ta-tik aurrera egingo den Meza Na-g u s i a n . A r r a t s a l d e k o l a u t'erdietan pilota txapelketaren fi-nalak izango dira, eta 20.30etan dantzaldia Eklipse taldearekin. Gauerdi aldera talde honekin herri karaoke egiteko aukera izango da.

Asteazkena, hilak 26, izango da jaietako azken eguna. Goize-ko partiduen ondotik eguerdian kalejira izango da eta ordu ba-tean berr iz pilota partiçluak. 14.00etan jubilatuendako baz-k a r i a d a g o p r e s t a t u t a , e ta 16.30etan haur jolasak eta be-rendua izango dira.

Tutera

Bardeei buruz liburua argitaratu du Landazuria talde ekologistak

TUTERA

'La fabula del parque de las Bardenas' ('Bardeetako fabula') izeneko liburua aurkeztu du aste honetan Tuterako Landazuria talde ekologistak, inguru honi buruz duen iritzia azaltzeko. 35 orrialdeko liburuxka honetan Bardeetako Parke Naturalaren proiektuaren inguruan taldeak duen jarrera dago azalduta, ira-kurketa erraza eta atsegina izan dadin. Rafael Sanchez eta Jose Antonio Perez-Nievas taldeko partaideek azaldu zuten as-moa.

Liburuan hainbatetan polemi-koa izan den alderdi honen era-bilerari buruz zenbait gai jorra-tzen dira, denak funtsezkoak Bardeen etorkizunerako. Horre-la, ureztapenak Landazuria der-mioan, turismoa, nekazaritza, abeltzaintza, ehiza, basoen bir-landaketa, tiro eremua, Ferial ur-tegiaren ondoan eraiki nahi den kanpina eta urtegia bera dira,

Bardeetako irudi bat.

besteak beste, orrialdeotan aipa-tzen direnak, beti ere talde eko-logistaren ikuspuntutik. Argu-dioei indarra eman eta irakurketa atseginagoa izan dadin, Landa-zuriak zenbait animalia aukeratu ditu irudiak osatzeko: ganga,

ganga azpibeltza, arrano beltza, saia, kurriloa, azeria, untxia, he-gatxabala, pinua eta ekologista, beste batzuen artean.

Asteleheneko prentsaurre-koan azaldu zutenez, Landazuria taldeko partaideek euren propo-samena zehaztu nahi izan dute liburuan. Horretarako, eta ira-dokizunak irakurtzeko aukera zabala ematearren, liburua do-hainik emango zaio eskatzen duen orori, eta horretarako era-kundearen egoitzara (Trinquete kalea, 1) joatea besterik ez dago. Halaber, Bardeetako herrietako udaletxetara, liburutegietara eta eskoletara bidaliko dira hurrengo asteotan. Argitalpenetan parte hartu dute Carlos Patiñok ma-rrazkiekin eta Jose Antonio Mar-tinezek argazkiekin, eta diseinua Javier Esparza eta Alfredo Sara-saren ardura izan da.

Bostehun ale argitaratu dira, 600.000 pezetako kostuarekin, eta Nafarroako Gobernuaren di-rulaguntza % 75ekoa izan da.

Arantza

Antzerki saria eskuratudu eskolako taldeak

IRUNEA

Arantzako eskola publikoak 'Antzerkigintza Euskaraz ' 150.000 pezetako saria jaso du 'Aberatsen Kontuak' an-tzezlanagatik, Nafarroako Gobernuak OHOn banatuta-ko lehen saria, alegia. Irakas-kuntza Ertaineko ikastetxei dagokienez, Iruñeko Padre Moret institutuak 200.000 pezetako dirulaguntza jaso du 'Behi Memoriak' antzez-lanagatik.

OHOn banatutako biga-rren saria —100.000 pezeta-koa— Tafallako Garces de los Fayos ikastolak 'Petriki-lo' lanagatik jaso du eta Iru-ñeko Axular ikastolari berriz, 75.000koa eman diote 'Txa-laparta, pirata eta altxorraren txirla' lana dela "eta.

Padre Moret institutuak e s z e n o g r a f i a h o b e r e n a r i emandako saria —75.000 pezetakoa— jaso du eta Zi-zurko San Fermin ikastolak 50.000koa jantziengatik.

Presoen umorea, ezezagun hori (III)

Intsumitu presoen kolektiboaren umorea ingelesa eta inteligentea izateaz gain, umore krudela da, seguru asko inguruak, kartzelak alegia, horretara bultzatzen duela-ko. Normalean ez dugu norbaitekin batera barre egiten, norbaiten le-potik baizik. Gaur aztertuko dudan txantxa, 'Azukre koxkorra' izene-koa, gure txantxa ankerren artean ankerrena da. Kasik 'gore' umo-reaz ari garela esan daiteke, 'gore' samarra baita kide bati eguneko momenturik hoberena inolako gu-pidarik gabe zapuztea.

Espetxeko ohikerian murgildu-rik zaudelarik dasta ditzakezun une gozo murritzen artean gozoena da goizean goiz, eguerdi aldera, baz-kal aurretik, bazkal osteko lo ku-luxka bota eta gero, gimnasiora joan ondoren edota afal aurretik, hau da, edonoiz, ekonomatoan erositako kafea, tea edo beste edo-zein infusio hartzea. 'Azukre kox-korraren' grazia, pradoxikoki, une gozo hori garraztean datza. Horre-tarako, besterik gabe kafea edo de-na delakoa edatear dagoen laguna lokalizatu eta jarraian supitoki bere edabean azukre koxkorra sartu be-har da. Jakina, ziri sartzeak grazia eduki dezan, ez zaio gozotzaileari azala kendu behar.

Belloch mega ministroak ha-maika aldiz errepikatu du intsumi-tuak elkartasungabeak —krudel samarrak, beste modu batean esanda— eta tontoak garela. Pinpi-nela bihotzeko abeslariaren antza izugarria duen agintari hau agian ez dabil uste bezain oker; izan ere, krudeltasuna eta sinpletasuna dira 'Azukre koxkorraren' ezaugarririk nabarmenenak, eta hain zuzen ere horietan oinarriturik txantxak se-kulako arrakasta lortu du geure ko-lektiboan barna. Zer pentsatzerik ematen du horrek.

Portzierto, tabernako barran la-sai aski haren inguruan pentsatzen eta garagardotxo bat hartzen ari za-rela zeure koadrilako preso ohiak edalontzian txikle bat azala eta guzti sartzen badizu, ez ezazu pen-tsa kartzelan tontotu dutela, eta bi zaplastako emanda espabilatuko duzula, presoon umore ezezaguna izanen baita, 'gore' samarra, baina umorea, besterik ez.

Womad Jaialdiak Iruñean

Womad jaialdi bateko irudia.

w omad izeneko jaialdiekin zabalduko dira heldu den astean aurtengo Nafarroako Jaialdiak Iruñean. Irekiera aparta, hiriburuko karriketan mundu osoan fama ederki lortua duten taldeak ariko baitira. Peter Grabiel musikari britainiarrak duela 13 urte sortuta, Womad

Fundazioak hainbat herritako kulturak hurbiltzea du helburu, beti ere musikaren bidez.

Womad geurean A.B. / IRUNEA

Lehen Womad jaialdia Shep-ton Mallet herrixkan (Ingalate-rra) ospatu zen 1982an, Peter Grabiel Genesis talde ohiaren partaidearen ideia batek sortua. The Chieftains, Simple Minds, Echo an the Bunnymen eta an-tzeko taldeak egon ziren kon-tzertu erraldoi hartan, baina soi-lik 15.000 ikusle azaldu ziren, eta porrot ekonomikoa itzela izan zen antolatzaileendako. Ez zuen etsi, baina Peter Gabrielek. Bere ibilbide artistikoan beste herrialdeetako —batez ere Afri-kako— musikekin izan zuen ha-rremanaren ondotik mundu za-baleko musika guztiak bildu zi-tuen jaialdia antolatzeko ideia sendoegia zen horretarako, eta aurrera egin zuen britainiarrak: Womad Fundazioa eratu zuen.

Hasierako helburuen arabera, fundazioaren ardatza munduko kulturak babestu, bultzatu eta hobetzea da, beti ere musikak eman ditzakeen laguntzen bitar-tez. Hori dela eta, hamahiru urte hauetan, berrogeita hamar edizio inguru egin dira munduan. Gaur egun berebiziko onespena eta fama dute Yokohaman (Japo-nia), Adelaidan (Australia) eta Reading-en (Erresuma Batua)

egiten direnek. Euskal Herrira estreinako aldiz heldu da aur-ten.

Ez dira, alabaina, kontzertuak Fundazioaren eginbehar bakarra. Jaialdiekin batera, grabaketak eta musika taldeei laguntzea, ar-gitalpenak eta heziketarako proiektuak ere aurrera eramaten dituzte urte osoan Zehar. Denek dute ardatz herrialde ezberdine-tako kulturak hurbiltzea eta ko-munikazio eta ezagutza faltak e r ag i t en di-tuen g a i z k i siisp ulertzeak bas-tertzea. Nola-nahi ere, Wo-mad Jaialdiak d i ra Funda-zioaren eki-men ezagune-na eta eragin-korrena. Iaz, esate batera-ko , h o g e i t a hamar jaialdi inguru eg in

ziren, eta haietan 250 talde ingu-ru ikusi ahal izan ziren, berro-geita hamar herritakoak. Funda-zioarekin berarekin batera, en-presa publiko zein pribatuen di-rulaguntza izan ohi dute jaial-diek, eta horri esker sendotasun aipagarria du egun proiektuak.

omad Funda-zioaren helburua munduko kulturak babestu, bultzatu eta hobetzea da, beti ere musikak eman ditzakeen laguntzen bitartez.

MUSIKA Anto la tza i leen ETA DANTZA a rabera , ja ia l -

TAILERRAK diak bizirik iraun behar du, eta beti ere hiriaren arabera egokitzen da ikuskizunik aproposena prestatzeko. Jaial-diak ezezik, artisautza saltzai-leak, dantza eta musika taile-rrak... etengabeko jardunari eus-ten ahalegintzen dira antolatzai-leak. Iruñean kalean egongo da jaia, eta horretarako prestatu da Gazteluko Plazan izango den

k o n t z e r t u d o a n e k o a . R e m m y On-ga la tan tza-niarra izango da bertan. Hi-ru egune t an zeha r , hala-ber, lau tailer mota izango d i r a , d e n a k ordubetekoak eta ko^itzer-tue tan par te hartuko duten

musikariek beraiek emanak. Ahotsa, herri soinu-tresnak. eta musika-hariak jorratuko ditu le-hendabizikoak, eta erritmo afri-karrak bigarrenak. Beste batean Indiako musika-hariak landuko dira, eta laugarrenean perkusioa eta ahotsak. Izena emateko epea

ostegunean eguerdian zabalduko da, Gazteluko P'azan izango den informazio gune n.

Musikarekin itera, jaialdia-ren azken hell r a da musika gune itxietatik a.. i .itzea", eta ho-rregatik hiri zaharr • i ako karrikak eta plazak izaten dira jaialdiaren alderdi naturala. Hala ere, Estatu Batuetan eta Kanariar Irletan iaz izaniko esperientziek erakutsi zuten gune handiak ere oso apro-posak zirela kontzertuak antola-tzeko. Bi gune bereiztuta izango dira, beraz, Iruñean. Alde batetik zezenplazan ostiralean eta la-runbatean izanen diren kontzer-tuak, mundu osoan famatuak di-ren taldeekin, eta, bestetik, ka-leko animazioa. Osteguneko kontzertuaz gain, hiru egunetan, musika, eskulturak, pinturak eta elementu apaingarri franko ikusi ahal izango dira Iruñean. Horre-tarako hogei bat artisautoki pa-ratuko dira zezenplazaren ingu-ruan, eta musika, dantza eta ani-mazioa ez da faltako bertan.

Sarrerak salgai daude dagoe-neko ohiko tokietan, eta kontzer-tu bakoitzarena 2.500 pezetan salduko da. Badira, halaber, abonoak eta salneurri merkea-goko txartelak. Uztailaren 26tik aurrera, gelditzen diren sarrerak salduko dira zezenplazan bertan.

Womadeko kon-tzertuetan jende andana bildu ohi da urtetik urtera,

eta egun Yoko-hama (Japonia),

Adelaida (Aus-tralia) edo Rea-

ding-ekoa (Erre-suma Batua) fa-

matuak dira oso.

Vika eta Linda Bulla Togoko ahizpak larun-batean, uztailak 29, egongo dira Iruñeko zezen-plazan. Hango talderik arrakas-tatsuena da, eta lehendabiziko aldiz heldu dira Europara.

Kontzertu erral-doiekin batera, kaleko anima-

zioa lantzen ere saiatzen da Wo-mad, eta zezen-plazaren ingu-ruan artisauto-

kiak eta musika izango dira

franko.

VVomad Jaialdiak Iruñean

Ostirala, uztailak 28 R e m m y O n g a l a & Orchestra Super Matimila (Tantzania)

'Tantzaniako Bob Marley' deituta, Remmy Ongala herri hortako pertsonaiarik ezagunena da. Miseria eta txirotasuna du gaia ia abesti guztietan, eta bere hitzei musika jartzeko Zairen nagusi den soukous soinua hartu du eredutzat, bere musikara egokituta. Indarra da Ongalaren musikaren definizio zentzuz-koenetakoa. Lau gitar nagusik markatzen dute soinuaren neu-rria, eta, ondoan, koro indar-tsuek. Erdian, Ongala. Orkestra hau da dantza eta erritmoa hobe-kien markatzen dutenetakoa.

Margareth Menezes (Brasil)

Bahia estatuko hiriburua den Salvador hirian jaioa duela 31 urte, Menezesek txiki-txikitatik edan zuen lurralde horrek histo-rikoki izan duen musikaltasuna eta mistizismoa, energia huts-hutsa. Abeslaria, aktorea, parte hartu izan du antzerkigintzan, zirkoan eta operan, eta Brasilgo sari garrantzitsuenak jaso ditu dagoeneko, ibilbide artistiko la-burra egin duen arren. 'Elegibo' bere hiragarren diskoarekin lortu zuen fama mundu osoan, eta or-duan Talking Heads taldeko David Byrnek gonbita egin zion bere jiran parte hartzeko. Hortik aurrera, Gilberto Gil, Milton Nascimento, Caetano Veloso, Carlinhos Brown eta antzeko ar-tistekin egin du lan, eta ospe han-dia eskuratu musika brasildarra-ren jarraitzaileen artean.

Bad Boys Batucada (Brasil, S i n g a p u r , F r a n t z i a , Australia)

Melbourneko (Australia) mu-sika talde honek Europara egiten duen lehen bisita da hau. Bere musikan nahasten dira Brasilgo Bahiako erritmo beltzak, sam-baren tradiziotik ateratako kei-nuak eta capoeira dantza. Ani-mazio handiko taldea, zuzenean erakusten ditu bere dohain guz-tiak.

Paban Das Baul & Singing Group (India)

Folk musikaren talderik eza-gunena Indian, 1962tik aurrera ari da mundu osoan zehar jirak egiten, eta Allan Ginsberg, Bob Dylan eta Mahalia Jackson artis-tekin lan egin izan du. Paban —'Samrar' ezizenez ezaguna— laldeko buraak zazpi belaunaldi-ren tradizioa jaso du, bere fami-liarekin batera eskaintzen baititu cmanaldiak. Ektara, danborrak, kriskitinak eta antzeko tresnak crabiliz, duela 600 urteko filo-sofia musikan gauzatzen ahale-dntzen da talde hau. Hinduis-moa, tandar-budismoa eta isla-mismo-tufia nahasten dira ber-lan. Finean, musika eta dantza-icn arteko elkartze magiko eta mistikoa.

Hukvve Zavvose (Tantzania)

Ekialdeko Afrikako Wagogo herriko jatorrizko interpretea, leiendan sartua dagoeneko. Bere kantak eratzeko baliatzen da he-rri folkloreaz, zeremonietako kantataz eta berauk sortutako lanez. Charles bere ilobarekin egongo da kontzertu honetan.

Juan Perro (Espaihia)

Radio Futura Espainiako talde klasikoko betiko liderra izan ondoren, Juan Perro ezizenare-kin aurkeztu da orain Santiago Auseron. Bere musikak jaso ditu tarraka, latinar erritmoetatik ekarpen ugari, eta unibertsal egin da, finean. 'Rafces al viento' be-re lehendabiziko diskoari esker, udaberri honetako kantaririk en-tzunenetakoa da Juan Perro.

Heldu den ostegunean hasiko dira jaialdiak, baina ostirala eta larunbatean

izango dira kontzertu erraldoiak. Ostiralean Juan Perro espainiarra

eta Margareth Menezes ariko dira, besteak beste, eta larunbatean

Mike Scott The Waterboys talde eskoziarraren burua eta Vika & Linda Tongoko ahizpak.

Larunbata, uztailak 29 L.Shankar & Midge Ure (India/Eskozia)

L.Shankar, musika instru-mentalarekin egiten dituen ba-pateko emanaldiei esker, mun-duko musikaririk ezohikoeneta-koa da. Hitzetan sormen handia eta bibolinzale trebea, ikusmina sortzen du parte hartzen duen toki guztietan. Midge Ure eza-guna da oso munduan zehar Ul-travox eta Slik musika taldeekin eginiko lanarengatik, eta histo-rian sartu zen Bob Geldorfekin batera AID musika taldea osatu zuenetik.

Egun, L.Shankarrekin osatzen duen bikoterako idazlea eta mu-sikaria da. IrUñean joko dute es-traineko aldiz elkarrekin na-zioarteko jaialdi batean.

U Srinivas, Master Rajesh Srinivas & Party (india)

U Srinivas gaur egungo musi-ka indiarraren barraan soinujo-lerik interesgarrienetakoa da. Mandolinan aditua, herrialde hartako herri musikarekin uztar-tu du maisuki, eta hori 25 urte besterik ez dituela. Jeinuen mar-ka. Irañean Master Rajesh Srini-vas bere anaiarekin egongo da, eta Indiako hegoaldeko perku-siojole esanguratsuenetakoekin batera ariko dira biak.

Vika eta Linda (Tonga/ Australia)

Vika eta Linda Bulla ahizpak Tonga irlatik (Hegoaldeko Pazi-fikoa) datoz, eta beren musikak irla honetako iradi zoragarriare-kin badu zerikusirik: gospel da-rien ahots-armoniak. Australia, Zeelanda Berria eta abarreko herrietan arrakasta handieneta-koa duten taldetakoak dira, eta lehendabiziko aldiz ariko dira Europan.

Well Oiled Sisters (Eskozia)

Country-folk eta Rockabilly-Punken arteko nahasketa da gazte hauena. Londresen laketu zirenetik ospe ongi merezita es-kuratu dute hango tabernetan emaniko kontzer tue i esker . 1993a izan zen jendearen au-rrean arrakasta lortu zutenean, eta iaz atera zuten beren lehen lana (Blood and Tears). Hortik aurrera etorri ziren Erresuma Batuan, Europan eta Estatu Ba-tuetan kontzertuak.

Jaime Anglada (Espainia)

Rock & roll-eko handien tra-dizioaren jarraitzailea, Jaime Angladak 22 urteko gazte baten istorio eta esperientziak konta-tzen ditu, ahots indartsu eta Te-lecaster bati esker. Berarekin batera etorriko da lau musikari trebek (Xisco Torvisco, Pedro Beltran, Cesar Esteban eta Kiko Pocel) osatzen duen talea. Kanta barnçrakoi eta dan tza tzeko aproposak , nahastuta.

Mike Scott (Eskozia)

®P<Waterboys taldeko fun-eta liderra, 1991tik

M | i 0 p $ 6 £ n bizi da, eta Geffen d i§ lp j !^ rek in (Aerosmith eta

dauka kontratua s ^ n ^ ^ H o r t i k atera zuen

jatorri eskoziarrak eta rock 'H iade in Amerika' na-hss tg t f i i tK f ta . Orain beste lan ba-

tek i f t iBOrgilduta dago. Hor sar-tuko du The Waterboys taldeko k l a s i k o r e n bat, 'The Whole of the Moon', esaterako. Hau izan-go da Euskal Herrian gaitzeko arrakasta lortu zuen taldearen azken hondarra ikusteko aukera, 'The Poges' irlandarrek neurri handikoa eta erreibindikazioaz betetako beren musikarekin gure kostaldetara bikingoak gisa de-senbarkatu zutenetik ez baitzen horrelako arrakastarik ikusi.

m Naforkaria

Juan Perro espainiarrak ostiralean, uztailak 28, joko du.

* Kritikontzi Mila pertsona=50 arima

XANTI BEGIRISTAIN

Azken urte hauetan 'Diario de Navarra' egunkaria erosten ez dudala egia bada ere aitortu behar dut noizean behin irriki-tan egoten naizela irakurtzarren aipatutako egunkarian etortzen diren 'aldrebeskeriak'. Adibide moduan hemen j a r r i ko dut 1995eko uztailaren 2an ageri zen a lb i s t ea : 'Elkarri-k, Ma-drilen, 50 per-tsona bildu zi-tuen topaketa i s i l b a t e a n Puerta del So-len ' . Hasteko, esan behar dut desinformazio h o r i ez d e l a egia, nik ez da-k i t g e z u r r a , miopia, asmo gaiztoa, matema-tika ez menperatzea edota zer arraio izan daitekeen, baina argi eta garbi dagoena da hori ez dela inondik inora egiaren hamarre-na ere. Jarraitzeko esan nahi diot 'Diario de Navarra-ko' zu-zendariari, neroni bai, bertan, Puerta del Solen izan nintzela baina ez nuela bera (zuzendaria) hantxe ikusi, berria hurbiletik jasotzen.

Hemen ez dut zehazki adie-razi nahi nire jarrera Elkarrik antolatutako topaketa honi bu-ruz, baina kopetan hatz txiki ba-ten neurria duen edonork erraz ulertu ahalko du bat natorrela oso ekintza horrekin, Madrile-raino joan bainintzen txit pozik gastuak nire sakeletik ordain-duz.

Era berean ere hemen ez dut inolako asmorik iruzkinik egi-teko Puerta del Solen agertu zi-ren Ynestrillas, bere taldea, bes-te talde falangista, jende artean (gure artean) bultzaka ibili ziren mutil kankailuei buruz, ez eta ekitaldia lehertaraztearren egin zituzten probokazio guztiei bu-ruz hala nola han ginenontzat zalapartaka heriotz zigorra es-katzen. Beren zoritxarrerako azpimarratu behar dut inor ez zela erori haien probokazio maltzurretan eta topaketa labur eta xumea izan bazen ere, arra-kasta handiz bukatu zen, hel-

i hemen saiatuko naiz juzkurik ez egi-ten zer den edo zer ez den 'Diario de Nava-rra' egunkaria.

burua lortu egin baitzen. Baina, hasierako gaira itzuliz

esan dezadan Euskal Herritik hamasei bat autobusetan joan ginela, gehi Maciril, Katalunia, Galizia eta abarretik bertaratu z i r e n a k . EUSKALDUNON EGUN-

KARlAn mila eta bi mila pertso-na bitartean bildu ginela irakurri nuen; inolako zalantzarik gabe apreziazio hau 'Diario de Na-

varra-rena' baino askoz e r e z e h a -tzagoa da; b e s t e 1 a , 'D ia r io de N a v a r r a -ko ' zuzen-dari mate-m a t i k a n aditu hori , 50 g i z a k i M a d r i l e r a

eramateko ez af zen nahikoa izango autobus bat? Bai noski!

Ni hemen saiatuko naiz juz-kurik ez egiten zer den edo zer ez den 'Diar io de Navarra ' egunkaria, baina bada ezpada ere azaldu behar dut beste egia, egunkari horretako zuzendaria kontura dadin euskaldun guz-

tiok behintzat ez garela motzak; hauxe duzue: dagoeneko ha-maika aldiz aipatutako egunkari horretan euskal kutsua duten izen eta gai guztiak txepeltzen dituzte, konparaziora Lekunbe-rri, Etxarri, Irurtzun, Leitza, Ui-tzi eta abar jarri beharko luketen lekuetan Lecumberri, Echarri, Irurzun, Leiza, Huici eta abar idazten dute nahiz eta Nafa-rroako Gobernuaren arabera le-henengoak diren ofizialak eta besteak ez. Zergatik egiten ote du halakorik 'D.de Navarra-k'? Nahita, nahigabe, ezjakina iza-teagatik, euskal kulturaren aur-ka jokatzeagatik, Espainiakoa maite dutelako eta euskalduna berriz gorrotatu? Auskalo! Be-raiek erantzun beharko lukete.

B u k a t z e k o h a u x e so i l i k esango dizuet, norbera oso li-brea dela esateko, irakurtzeko eta sinisteko nahi duena, baina ikusitakoak ikusita, nik gutxitan irakurriko dut 'Diario de Nava-rra' burua gehiago nahas ez da-kidan, zeren eta oraindik behi-nik behin bai baitakit mila 50 baino gehiago deia, eta La-rraungo herririk handiena Le-kunberri dela. Hala bedi!

« f ^ r o f f ^ I I AUL : . Jks4

Eliz-kantak, ze kanta mota! Euskal literatura zaharrean ditugun lekuko aipagarriren batzu

Kasu bada azken bolada honen asteburuko arrastiri ia gehienetan jostagarririk izan dela Iruñaza-rreko karriketan barna. Segurta-sun neurriak aitzaki, betiereko bo-tere likitsaren zaintzale pretoria-noak okupatuta izan du Arga uraundiak garaitzen duen kaskoa. Dena dela, okupak izan arren, gaztetxetik ez dira ageri. Zeinek daki? Hobe bestenaz. Nabari da arma saihetsean eramateak baraila arras gutxi sortzeko ahalbidea uz-ten duela, oroit ezpada Fermin deunaren omenezko bestagune-tan, eta aurretik ere, alde zaharra ingiiratzen duten sarrera guzietan dauden memelo tentelak makila bakar batez lagunduta. Galde ba-natzaile guziei. Alabaina lehen-dabizi aipatu zio horrek burura dakarkit bestelakorik.

Ez horren behialako neskene-gun lurrindu batean izan zen. Ba-rrunbe oro sobera busti, ederki be-ro, ardandegiz ardandegiko ohiz-ko ibiltze erratu ixilean, zirimol gogaigarri baten baino besterik ezinazen aditzen. Larunbat gehie-neko.mozkortze bidean barna abiatuak, gorpugaiari aldez edo moldez gogorkiro gaztigatzeko ahalegin goxoan. Ziplo batean, lasterka eroak eta ke laino mingots garratzak. Txintik ere esan gabe, desenkusatu behar lehenengo le-rrotik. Enbaten balenatik ihes, ho-dei lodien artean kurri, bestelako langarren aiduru, Lanbroara arri-batu. Beharrik.

Arteka marteka eliztarren pila-keta nabariagoa suertafzen zen, arno basoen hustutze ustiaketa usuak salatu gisaz, tabernaren po-pulazio gehitze neurrigabekoak, kili-kolo desatsegin zimikogarria ororen sabel sakontasunenean sa-rraraziz. Apeztegiko zurdatz zo-rrotzak nahiago halako trantzea baino. Maiolaztatzea kasik beha-rrezko hagi, izua zela eta. Taber-narik taberna itzal urdin arrotzen ibilkera zurrunbilotsuak sortu dunbots azantzagarri asaldakorra geroz eta hurbilago, geroz eta peril gordinagoa.

Anitz jenderen maiseatze ixi-lari aurre harturik, deslaiki lotuz gelditu ele alper ilunak, haiek ate-tan so geratu ziren, beldur ikara artegak aidean sentiaraziz. Oro irizkide horretan. Orenean, alko-lak eramana, apika, kantetan hasi zen hau, eta zer bestenaz espazen bildutako eliztarren kanta mar-

txosoa. tiacia ti moraaa sant^ hacia t( tierra del señor, caminan tes, peregrinos, vamos hacia tf Txakurraren lehengo irkaitz go. xoa zinez aldatu zen orduan. Nfo lefizio beltz aditu izan bailuen, zurbildurik, harri eginda, ixilda jarraiki, jarrera harroari ezin eu-tsiz, makurtu burua eta atzera egin. Horren haundia dugu gure jaunaren ahalmena, gure jaungoi-koaren poterea. Beldurra amatatu, pozkarioa areagotu, farre sentikoi eta benetakoa egin zen taberna -osoan.

Nik ez nerrake biziki ozenki holakoetan, euskal eliz-kantu ba-tek etekin berbera izan lezakeenik baina, badaezpada ere, euskal teratura zaharrean ditugun lekuko aipagarriren batzuk bihoaz orai. Lehen eta behin, Joanes Etxeberri Ziburukoaren Noelac eta berci canta espiritual Bordelen 1631 urtean ageri zen lanaren aipua ekarri behar. Liburu honen argi talpenak aski ugariak izan ziren, baina ez Bernardo Larregiren 1763. urteko Cantico izpiritualac idazkiak izan zituen beste. 1734, urtean eta Pabeko hirian xiberu-tarrendako liburuxka bat inpri-matu zen izenburu honen azpian, Othoitce eta cantica espiritualac Zubero herrico. Bestalde, beste xiberutar batek, Zunharretako Manuel Intxauspe Duthurburuk hain zuzen, Kantika saintiak izen-buruko idazkia agertarazi izan zuen 1897ean 82 urte zituela. In-txauspe honen gora beherak aski interesgarriak jazo dakizkioke baten baino gehiagori. Egun Baio-nako euskal museoa den leku be-rean aritu zen urte franko kape-laua, izan ere, bertan Leon donea-ren ospitalea baitzen, 1869. urtean hango apezpikuak, Lacroixek, I. Batikanoko biltzarrera eraman zuen arte laguntzaile. Bonaparte-ren kolaboratzailea ere izan zen, eta bere euskarazko lanak ugariak ditugu, aipagarrienetakoen artean 1851. urteko Jincoac giçoneki eguin patoac dagoelarik, bestal-detik Zuberoan gehien erabili izan den debozionarioa, nahiz beste edizioen izenburua ezberdina ger-ta, Uscaldunaren laguna hain zuzen, edo 1858.ean Bonapartek berak Londresen agertarazi zuen 512 horrialdetako Leverbe basque lan mardul eta zehatza, 500 alee-tako edizio zaindu batean.

• Iruñeko Hiria Xake Torneo irekiko bederatziga-rren ihardunaldiko partida, 1995eko urtarrilaren 5eanjokatua.

Unai Garbisu, 2 .295 ELOkoa (Euskal Herria)-Sergio Estremera, 2.365 ELOkoa (Espai-nia).

I.e4, c5; 2.Zf3, d6; 3.d4, d4; 4.Zd4, Zf6; 5.Zc3, Zc6; 6.f3, e5; 7.Zb3, Ae7; 8.Ae3, Ae6; 9.Zd5, Ad5; 10.d5, Zb4; ll.c4, a5; 12.Dd2, Zd7; 13.Ae2, h6; 14.0-0, Ag5; 15.f4. Ederki asko irekiko dute zuta-bea, erasoa errazteko. 15..., f4; 16.Af4, !Db6 xa; 17.Ehl, Af4; 18.Df4,0-0; 19.Gf3, Ze5; 20.Gg3, Zg6;

21.Dd2, aG-e8; 22.Gfl, Za6; 23.Ad3, Zc5. Ikus koadroa. Beltzek oker txiki bat egin dute, txurien peoi bat 'pasatua' uztea ekarriko duena.

24.Df2, Dc7; 25.Zc5, Dc5; 26.Dc5, c5; 27.Ag6, g6; 28.Gf8 xa, Gf8; 29.Egl. Bestela, matea zen. 29..., Gf4; 30.Gd3. Sarrera ekidiezina izanen da, beltzek atzera egiten ez badute. 30..., Gf7; 31.Gf3, Gf6; 32.Gf6, f6. Txuriek ez dute problemarik izanen partida borobiltzeko. 33>.g4, Ef7; 34.Ef2, Ee7; 35.Ef3, Ed6; 36.Ef4, b6; 37.b3, Ee7; 38.h4, Ed6; 39.h5. Peoia jan edo 'g5' egitea berdin da. Posizioa hartu dute txuriek, eta beltzek amore eman zuten.

[Nafarkaria 0

stadar Ingurugiro Heziketarako elkartea orain dela hiru urte sortu zen Nafarroan, lagun talde baten eskutik. Natura eta ingurugiroarekiko ardurak guztiak batuta, ezaugarri hori bera da elkarteko gaur egungo jardueraren ardatza. Natur ikasgela eta udako kanpamentuen bidez, haurrek naturarekiko

duten jarrera aldatu nahi dute Ostadar elkarteko kideek.

Naturaren Ostadarra

EDURNE ELIZONDO / IRUNEA

Ostadar Ingurugiro Heziketa-rako elkartea orain dela hiru urte inguru sortu zen Nafarroan, in-gurugiroari buruzko ikastaro batean topo egin zuen lagun talde baten eskutik. Cristina Alfonso, Alberto Jimenez, Lourdes Gar-cia eta Javier Arbuniesek osatzen zuten talde hura, eta egun, be-raiek dira Ostadar elkarteko bu-ruak.

Jaio zen une beretik bete nahi zituen helburuak zehaztu zituen Ostadar elkarte nafarrak: ingu-rugiroari buruzko lanak egin, eremu honetan dauden arazoak jakinarazi eta heziketa landu, «jendeak dituen ohitura kaltega-rri guztiak aldatzeko asmoz». Horregatik, hain zuzen, haurrak dira Ostadarrek dituen bezerorik garrantzitsuenak. Aukera zabala bada ere, elkartearen eskaintza, oro har, bi atal nagusitan bana daiteke. Alde batetik ikasturtean zehar natur ikasgela deritzon programa du martxan Ostadarrek eta bestetik, udako kanpamen-tuak antolatzen ditu haurren oporraldian. Ingurugiroa da bi atal nagusi hauen oinarria. Natur ikasgelan ikastetxeek hartzen dute parte eta udako kanpamen-tuetan, berriz, euren kabuz, nahi duten haurrek. Mendigorria izan zen Ostadar elkartearen lehen egoitzaren kokalekua baina iaz-tik aurrera Beireko aterbean egi-ten dute lan, euren ekitaldiak aurrera eraman ahal izateko be-har dituzten gela guztiak aloka-tuz.

Natur ikasgela deritzon pro-grama ere iaz jarri zuen martxan Ostadarrek Cristina Alfonso el-karteko kideak dioenez. Cristina Alfonso zoologian espezializa-tutako biologa da, baita inguru-giro heziketarako begiralea ere, beste hainbat gauzen artean, eta «oso posit ibotzat» jotzen du haurrek programa horien bidez lortzen duten esperientzia.

Natur ikasgelan ikastetxeek hartzen dute parte eta Ostadarrek dituen programen artean ego-kiena aukeratzen dute. «Ikaste-txean ematen dutena osatuko duen programa bilatzen dute be-ti» aipatzen du Cristinak. Ge-hienez bost egun irauten du natur ikasgelak. Egun gutxiago geldi-tzeko aukera ere badute haurrek, baita egun bakarreko bisitak egi-

endigorria izan zen elkartearen lehen egoitzaren kokalekua, baina iaztik aurrera Beireko aterbean egiten dute lan.

teko ere. Normalean, txikienak egun bakarrerako joaten dira Beirera eta kozkorragoak, berriz, egun batzutan gelditzen dira ber-tan. Egun bakoitzeko 2.775 pe-zeta ordaintzen du haur bakoi-tzak.

IKUSTEKO «Natur ikasge-ETA IKASTEKO l a r e n b i d e z

AUKERA j n o j z j k u s j e z

dutena hurbiletik ikusteko auke-ra dute haurrek» azaltzen du Cristina Alfonsok. Aurtengo ikastaroan zainzuriaren kanpai-na aztertu eta ikasi dute eta Al-fonsoren ustez, «guztiz ezeza-

stadarreko natur ikasgelan ikaste-txeek hartzen dute parte eta udako kanpamentuetara, berriz, euren kabuz joaten dira nahi du-ten haurrak.

Beireko aterbea, Ostadar taldeko egoitza.

guna zen hori etorri diren hau-rrentzat». Nekazariekin batera bildu zituzten haurrek zainzuriak eta ondoren, azala kendu, moztu eta azkenik latetan ere sartu zi-tuzten. «Prozesu osoa nolakoa

Zainzurien prozesuaz izan zen azken ikastaroa. EGUNKARIA

den ikusteko aukera dute hau-rrek». Azkenean, gainera, bakoi-tzak egin duen zainzuri lata etxe-ra eramaten du sari gisa, etxe-koek ikus eta dasta dezaten.

Normalean, hirian bizi diren haurrek jotzen dute Beireko ater-bera eta ezer gutxi dakite neka-zaritza edo abeltzaintzari buruz. Herrietako haurrak ere joaten di-ra natur ikasgelan parte hartzera. «Lesakako talde bat izan genuen behin. Haurrek animaliak, base-

EGUNKARIA

rriko bizitza eta baita baratza ere ezagutzen zuten, baina ez ordea zainzuriaren prozesua». Guztien neurriko ekitaldiak antolatzen ditu Ostadarrek Cristina Alfon-soren ustez.

Ostadarreko arduradunaren arabera, «haurrak pozik joaten dira hemendik, gauza asko ikas-ten dute eta astebetez, behintzat, naturarekin harremanetan jar-tzen dira. Hemendik aurrera na-turarenganako izango duten ja-rrera moldatzeko oso garrantzi-tsuak izango dira halako ikasta-roak».

BARATZAK Zainzuriaren kan-EZAGUTU painaz gain, baditu

N A H I A N Ostadarrek beste hainbat ere. Oro har, urtaro ba-koitzak eskaintzen duena apro-betxatzen dute elkarteko kideek. Iaz, mahasbiltzea egin nahi izan zuten baina asko aurreratu zen eta ezin izan zuten. Datorren ikasturtean, hala ere, berriro saiatuko dira.

Ostadarrek, halaber, baratza du aterbearen ondoan eta bertan ere lan egiten dute natur ikasgela eta udal kanpamentuetara joaten diren haurrek. «Tomateak eta beste hainbat barazki lantzen eta zaintzen dituzte» azaltzen du Cristina Alfonsok. Berotegiak ikusi eta nola funtzionatzen du-ten ikasteko aukera ere izaten du-te haurrek.

Batzuetan, bestalde, talde be-reziak joaten dira Beireko ater-bera, heziketa berezia behar du-ten haur taldeak, hain zuzen. Cristina Alfonsok, besteak beste, 'El Molino-ko' heziketa berezi-ko haurrak joan ziren aldia gogo-ratzen du. «Gainontzeko hau-rrentzat bezala, aukera zoraga-rria izan zen eurentzat eta oso gustura ibili ziren abere eta ba-razkien artean».

Garaian garaiko produktuen lantze eta biltze prozesua azter-tzeaz gain, badira elkarteak finko dituen hainbat programa ere, eta horiek dira, hain zuzen ere, bere jardueraren bizkarrezurra. Oro har, bost atal nagusitan banatzen dituzte elkarteko kideek euren programak haurrekin lan egite-rako orduan.

Lehenengoa lurraren erabilera deitzen dutena da. Honen ba-rruan, besteak beste, ingurunea ezagutu eta demograf ia edo ekonomia bezalako gaiak azter-tzen dituzte. Ekosistemak dira bigarren atalean aztertzen dire-nak:,.,pinudiak, sotoak, zonalde hezeak, eta abar. Hirugarrena, berriz, antropologia eta etnogra-fia aztertzen dituena da. Horren barruan, antzinako ohiturak, ar-tea, historia, folklorea eta beste hainbat gai ikertzen dituzte. Be-rreskuratzea eta kontserbazioa lantzen dute haurrek laugarren atalean eta bosgarrenean, azke-nik, egun ingurugiroak dituen arazoak.

ormalean, hirian bizi diren haurrek jotzen dute Beireko aterbetxera eta ezer gutxi dakite nekazaritza edo abeltzaintzari buruz.

«Larraona txikiegi geratu zaigu» IRENE ARRIZURIETA / IRUNEA

Kepa Altonaga Udako Eus-kal Unibertsitateko (UEU) zu-zendaria da eta aspaldian uni-bertsitate munduan murgildua dabil. Egunotan bere etxea Iruñeko Larraona ikastetxea da, han egiten ari baitira azken 23 urteetan bezalaxe aurten ere UEUko ikastaroak. EGUNKARIA.— Ia mende laurdeneko ibilbidea egin du Udako Euskal Unibertsita-teak; hasierako asmoak lortu

Kepa Altonaga, UEUn.

dira, zein da zure balorazioa? KEPA ALTONAGA.— Hasiera-rako asmo bakarra planteatu zen baina formulazio birekin. Bazegoen formula bat, euska-raren mundua eta unibertsita-tearen mundua uztartzekoa, eta bazegoen asmo berbera adierazteko bigarren formula bat, Euskal Unibertsitatea lor-tzea. Momentuz ez dugu eus-kal unibertsitaterik lortu, nahiz eta bide horretan nahikoa au-rreratu dugula uste. Ostera, ai-patu dizudan beste formula hartuko bagenu, euskararen mundua eta unibertsitatearena uztartu egin ditugu. Zorionez eta postasunez diot nahikotxo aurreratu dugula; egia da egoera desberdinak daudela Euskal Herriko fakultate des-berdinetan, baina orain 25 urte zegoena erabat aldatu dela esan dezakegu.

EGUNKARIA.— Urtez urte, matrikula eta diziplinak gora doaz baina espazio fisikoa be-ra da. Ez duzu uste txikiegi geratzen ari dela Larraona ikastetxea?

ALTONAGA — Txikiegi gera-tzen ari zaigu duela urte ba-tzuetatik hona. Hori pozgarria da eta aurrekoan esandakoaren froga ere bada. Hau aurrerantz progresioan doa. Inoiz pentsa-tu dugu hau txikiegi geratu zaigula baina badaude proble-ma bi. Bata, ez dagoela auke-

ran beste lekurik fisikoki ona denik; eta bestetik, Iruñeak badauka halako erakarpen sin-boliko berezia. Edozein kasu-tan egin ditugu beste aukera batzuk ere. Orain ikastaro ba-tzuk, badira hamar urte, Baio-nan egiten ditugu eta seguru aski formula hori ugaritu egingo dugu. Hemen, Iruñeko ikastaroekin segituko dugu baina seguruenik barreiatu egingo ditugu eta horretaz hasi gara aspaldi honetan berbetan. EGUNKARIA.— Urte honetako apirilean Udako Euskal Uni-bertsitateak bere lehen kon-gresua burutu du. Zein izan dira ekarpena aipagarrienak? ALTONAGA.— Nik esango nu-ke ekarpenak "bide bitatik eto-rri direla. Batetik, Udako Eus-kal Unibertsitateari berari da-gozkionak. Onartu egin du be-re espiritu zaharra, euskara eta

unibertsitatea uztartu nahia, eta euskal unibertsitatearen atzetik segitzen dugu, baina horretarako gaur egun beste eraketa modu bat behar dugu, orain arte nahiko modu inor-ganikoa eduki baitugu. Kon-gresuan pentsatu genuen baz-kidetza formula hobea dela, eta bigarrenik ikusi dugu eus-kal unibertsitatea lortzeko UEU bera bakarrik ez dela na-hikoa. Beste eragile sozial, ekomomiko eta politiko ba-tzuekin ere kontatu behar du-

OSKAR MONTERO

gula. Gu oso ondo egon gai-tezke alde akademikotik baina beste hainbat faktore bideratu behar dira eta horretarako, noski, indarrak batu egin behar dira. Kanpora begira, beste lan bat egin beharra dauka eta pentsatu genuen horretarako patronatu bat sortu behar ge-nuela euskal unibertsitatearen ideiarekin ados dauden era-kunde, instituzio eta instan-tziak bilduta.

EGUNKARIA.— Erabaki hauek guztiek nolako islada izanen dute egunotan? ALTONAGA.— Aurreko urtee-tan bezala alde akademikoaren zabaltasuna eta sakontasuna lantzen ahalegin berezia egin da. Baina, horregaz batera, di-mentsio akademiko hori gain-ditu egiten duten beste ikastaro batzuk ere antolatu ditugu eta horren froga da oihartzun han-

diko hainbat izenen partehar-tzea. Beharbada maila akade-mikoan ez dira interesgarri baina gure gizartean daukaten eraginagatik eta zeresanagatik garrantzitsuak dira. UEUk bi-de horretatik apostua egin be-har zuela uste zuen eta topa-gune foro irekiaren aldetik daukan garrantzia nabarmen-tzen saiatu.

EGUNKARIA.— Aurreneko al-diz datorren bati zer esanen zenioke? ALTONAGA.— Programa ondo aztertzeko eta gustukoena au-keratzeko. Zorionez momentu. honetan auskaraz eta gure es-parru unibertsitarioan gauzak aukera daitezke gustu eta inte-res akademikoaren arabera eta

/ «Dimentsio

akademikoa gainditzen duten

beste ikastaro batzuk antolatu

ditugu aurten eta horren froga da

oihartzun handiko hainbat izenen partehartzea».

ez besterik ezean euskaraz da-goen apur hori. Gero eta ge-hiago gure ikasle tipikoa da unibertsitate munduko pertso-na eta interes konkretu batzuk dauzkana. EGUNKARIA.— Zer nabar-menduko zenuke aurtengo ikastaroetatik? ALTONAGA.— Hor ere gustu desberdinak daude. Ni uniber-tsitate munduko pertsona nai-zenez esango nuke ikastaro monografiko oso politak dau-dela aurten eta monografikoa-ren formula arrakastatsu suer-tatu dela uste dut. Bestalde, gero eta ardatz tematiko inte-resgarriagoak dauzkagu, era-kargarritasun handiagokoak eta freskoak, zeren uztaileko ikastaro batean zerbait era-mangarria behar da Iruñeko bero pairaezin honekin.

Kepa Altonaga

/ UEUko zuzendaria

Egonkortasun ekonomikoa

Mende laurdena betetzear dagoen erakundeak bide de-xentea egin duela ezin uka. Sendotasuna duela, alegia. Hala ere, akademikoki bai baina ekonomikoki egonkor-tasuna oraindik ez dela lortu azpimarratu du Kepa Altona-gak. Hori dela eta, horretan dago heldu diren urteetarako lehentasuna. «Momentu ho-netan alde horretatik zalan-tzazko egoera batean bizi ga-ra, UEUk ez baitu lortu bere burua inon artikulatzea. Diru iturriak eskasak izaten dira, batetik, eta bestetik inoiz ez dakigu, urtea nahiko aurrera-tua egon arte, urte horretan zer dirulaguntza edukiko dugun».