OS ETRUSCOSOS ETRUSCOS

Álvaro P. Vilariñov.1.0

ÍNDICEÍNDICE

AS ORIXES DO POBO ETRUSCOAS ORIXES DO POBO ETRUSCO

HISTORIA DOS ETRUSCOSHISTORIA DOS ETRUSCOS

A MONARQUÍA ETRUSCA EN ROMAA MONARQUÍA ETRUSCA EN ROMA

A HERDANZA ETRUSCAA HERDANZA ETRUSCA

A RELIXIÓN ETRUSCAA RELIXIÓN ETRUSCA

AS ORIXES DO POBO ETRUSCOAS ORIXES DO POBO ETRUSCO Orixe orientalOrixe oriental

Costumes, relixión, lingua, estrañas ó resto dos pobos Costumes, relixión, lingua, estrañas ó resto dos pobos itálicos.itálicos.

Afinidades con pobos orientais (Asia Menor e illas do mar Afinidades con pobos orientais (Asia Menor e illas do mar Exeo)Exeo)

Orixe autóctonaOrixe autóctona Presencia en Italia dende o s.VIII, sen indicios de invasión Presencia en Italia dende o s.VIII, sen indicios de invasión

estranxeira.estranxeira. Misterio sen resolver.Misterio sen resolver.

Sarcófago dos esposos. Museo Villa Giulia, Roma. 520 – 500 a.C.

HISTORIA DOS ETRUSCOSHISTORIA DOS ETRUSCOS Etruscos e gregos: Etruscos e gregos:

Pobos máis avanzados nos tempos dos primeiros reis de RomaPobos máis avanzados nos tempos dos primeiros reis de Roma Clases sociais etruscas:Clases sociais etruscas:

Nobres: política e ocioNobres: política e ocio Clases baixas: traballos agrícolas e artesanaisClases baixas: traballos agrícolas e artesanais

s. VII a. C.:s. VII a. C.: Apoxeo da súa civilizaciónApoxeo da súa civilización Cidades principaisCidades principais::

Arezzo, Veii, Perusna, Caisra, Velathri, Tarchna/Tarchuna Arezzo, Veii, Perusna, Caisra, Velathri, Tarchna/Tarchuna Expansión Expansión cara ó sur (Lacio e Campania) e norte (chaira do Po)cara ó sur (Lacio e Campania) e norte (chaira do Po) Transforman en cidades a pobos Transforman en cidades a pobos

RomaRoma, , TusculumTusculum, , PraenestePraeneste, , CapuaCapua, , PompeiaPompeia, , MantuaMantua. . vicus tuscusvicus tuscus

Etrusquización > non conquista militarEtrusquización > non conquista militar asimilación de costumes e institución etruscas en Roma.asimilación de costumes e institución etruscas en Roma.

S. VI a. C.: S. VI a. C.: Declive Declive

Derrota militar fronte ós gregos do sur debido á rivalidade comercial.Derrota militar fronte ós gregos do sur debido á rivalidade comercial. Expulsión do último rei en Roma > instauración da RepúblicaExpulsión do último rei en Roma > instauración da República Regresión económica.Regresión económica.

Alianza con Roma > Etruria cada vez máis romana.Alianza con Roma > Etruria cada vez máis romana.

Cidades Cidades etruscasetruscas

VelathriVelathri VolaterraVolaterra VOLTERRAVOLTERRA

¿?¿? ArretiumArretium AREZZOAREZZO

PersnaPersna PerusiaPerusia PERUGIAPERUGIA

Tarchna/TarchunaTarchna/Tarchuna TarquiniiTarquinii TARQUINIATARQUINIA

Vei ?Vei ? VeiiVeii VEIOVEIO

CisraCisra CaereCaere CERVETERICERVETERI

Nome etrusco – nome latino – nome actual

Expansión do imperio etruscoExpansión do imperio etrusco

A MONARQUÍA ETRUSCA EN ROMAA MONARQUÍA ETRUSCA EN ROMA Tarquinio o Antigo (616-578 a.C.)Tarquinio o Antigo (616-578 a.C.)

Home rico e afable, casado con Home rico e afable, casado con TanaquilTanaquil Introduce en Roma a civilización etrusca: Introduce en Roma a civilización etrusca:

ritos sagrados, insignias do poder…ritos sagrados, insignias do poder… Reforma urbanística Reforma urbanística da cidade: da cidade:

deseca a lagoa do Foro, deseca a lagoa do Foro, Cloaca Máxima, Circo Máximo, Templo de Xúpiter no Capitolio.Cloaca Máxima, Circo Máximo, Templo de Xúpiter no Capitolio.

Asasinado polos fillos de Asasinado polos fillos de Anco MarcioAnco Marcio. . TanaquilTanaquil aborta a conxura. aborta a conxura. Servio Tulio (578-534 a.C)Servio Tulio (578-534 a.C)

Protexido de Protexido de Tanaquil. Tanaquil. Casa ás fillas cos fillos de Casa ás fillas cos fillos de TarquinioTarquinio.. Reformas socio-políticas e militares e construcción das murallas.Reformas socio-políticas e militares e construcción das murallas. Morre tras un complot da súa filla (casada con un fillo de Morre tras un complot da súa filla (casada con un fillo de TarquinioTarquinio))

Tarquinio o soberbio (534-509 a.C.)Tarquinio o soberbio (534-509 a.C.) Goberno despótico.Goberno despótico. Conclúe o templo de XúpiterConclúe o templo de Xúpiter Violación de Violación de Lucrecia Lucrecia > expulsión do rei> expulsión do rei Colatino Colatino ee Bruto Bruto cónsules da nova República.cónsules da nova República. Tarquinio en Etruria. Tarquinio en Etruria. Lars PorsennaLars Porsenna.. Horacio CoclesHoracio Cocles.. Mucio EscévolaMucio Escévola..

Cloaca Maxima - Templo de XúpiterCloaca Maxima - Templo de Xúpiter

A violación A violación de Lucreciade Lucrecia

Tarquinius and Lucretia

1609-1610Piter Paul Rubens

Oil on canvasCollection of

Vladimir Logvinenko,

Moscow

MUCIO ESCÉVOLAMUCIO ESCÉVOLA

Hans Baldung Grien, "Mucio Scevola", 1515)

Sebastiano Ricci, "Mucio Scevola", 1684-1685

HORACIO COCLESHORACIO COCLES

Horatius Cocles, from the series The Roman Heroes, 1586Engraved by Hendrick Goltzius (Dutch, 1558–1617)

THÉODORE GÉRICAULTHORATIUS COCLES DEFENDING THE SUBLICIUS BRIDGE, EXECUTED CA. 1816.BLACK PENCIL AND BROWN WASH ON PAPER: 6 3/8 X 11 IN. (160 X 228 MM.)

A HERDANZA ETRUSCAA HERDANZA ETRUSCA UrbanismoUrbanismo

Trazado ortogonalTrazado ortogonal Influencia gregaInfluencia grega CardoCardo (n-S) e (n-S) e decumanusdecumanus (E-O). (E-O). Imaxe do cosmos divinoImaxe do cosmos divino

Ritos de fundación dunha cidadeRitos de fundación dunha cidade Arquitectura e obras públicasArquitectura e obras públicas

Foro (Foro (TarquinioTarquinio o antigo) o antigo) Cloaca MáximaCloaca Máxima Circo MáximoCirco Máximo Templo Templo XúpiterXúpiter no Capitolio no Capitolio Murallas ó redor da cidade (Murallas ó redor da cidade (Servio Servio

TulioTulio)) Vivenda romana: vivendas en torno Vivenda romana: vivendas en torno

ó ó atriumatrium Templos: influencia gregaTemplos: influencia grega

RelixiónRelixión Tríada divina: Tríada divina: XúpiterXúpiter, , XunoXuno e e

MinervaMinerva Técnica adivinatoria (vó das aves)Técnica adivinatoria (vó das aves)

AlfabetoAlfabeto Adaptación do gregoAdaptación do grego

OnomásticaOnomástica Tria nominaTria nomina

Xogos escénicosXogos escénicos Músicos e bailarínsMúsicos e bailaríns Os Os histrioneshistriones

Combates de gladiadoresCombates de gladiadores Orixe: cerimonias fúnebres das Orixe: cerimonias fúnebres das

grandes familias. En Roma perden grandes familias. En Roma perden carácter funerario.carácter funerario.

Insignias do poderInsignias do poder Coroa de ouro, trono de marfil, cetro Coroa de ouro, trono de marfil, cetro

con aguia, con aguia, túnica palmatatúnica palmata, , toga toga pictapicta, os doce , os doce lictoreslictores do rei do rei portando as portando as fascesfasces (na República (na República romana acompañarán ós cónsules)romana acompañarán ós cónsules)

O trunfoO trunfo IndumentariaIndumentaria

Toga e calzadoToga e calzado

Lictores-Fasces- Lictores-Fasces- Toga PictaToga Picta

Statue of Cincinnatus, Cincinnati, OH, 2004, by Rick Dikeman

Moeda romana: un maxistrado e dous lictores

Toga Picta: de color púrpura e bordada en

ouro

Lictores e músicos,

acompañando a un

maxistrado romano

TRIA NOMINATRIA NOMINA

PUBLIUS

CORNELIA

NOMEN

MARCUS

PRAENOMEN COGNOMEN

NOMENNOMEN

NOMENPRAENOMEN COGNOMEN ADNOMEN

ORDINAL+ ADXECTIVO+

TULLIUS CICERO

CORNELIUS SCIPIO AFRICANUS

CORNELIA MAIOR / MINORPRIMA / SECUNDA

A RELIXIÓN ETRUSCAA RELIXIÓN ETRUSCA Eixo fundamental na vida etrusca.Eixo fundamental na vida etrusca.

Arcaísmo e crenza en seres sobrenaturais.Arcaísmo e crenza en seres sobrenaturais. Arte da adiviñación.Arte da adiviñación.

Divindades etruscas.Divindades etruscas. Tinia, Uni, Menrva (tríada), e outros.Tinia, Uni, Menrva (tríada), e outros.

Ritos fúnebresRitos fúnebres Necrópoles Necrópoles (Cerveteri)(Cerveteri) Procesión, Procesión, banquetebanquete, xogos fúnebres., xogos fúnebres.

AdiviñaciónAdiviñación Libros sagrados: Libros sagrados:

fulgurales (raios)fulgurales (raios) dos arúspices (interpretación das vísceras de animais)dos arúspices (interpretación das vísceras de animais) Rituais (interpretación do vo das aves, fenómenos inusuais...)Rituais (interpretación do vo das aves, fenómenos inusuais...)

Os arúspicesOs arúspices. . Gran poder e influenza.Gran poder e influenza. Fígado de Piacenza.Fígado de Piacenza.

Adiviñación Adiviñación etruscaetrusca

Espello etrusco:Calcas como Arúspice

Museos Vaticanos - Roma

Tumba François Vel Saties e ArnzaVulci, 320 – 310 a.C. Villa Albani, Roma

Escena de banqueteEscena de banquete

Larth Velcha with his wife Velia Seitithi, who is passing him an egg, symbol of rebirth ,

Velthur and Arnth, the grandparents of Larth, accompanied by two young

musicians.

Velthur and Ravnthiu

A tumba dos escudos, Tarquinia, 340 a.C.

Haruspex: Interpretación Haruspex: Interpretación das vísceras dos animaisdas vísceras dos animais

The Placenza Liver, Model of a sheep's liver inscribed with the names of Etruscan gods,

100 B.C.

Augur e HauruspexAsas Etruscas decoradas en bronce.Amsterdam, Allard Pierson Museum.

Relevo da escena dun sacrificio

Necrópoles etruscasNecrópoles etruscas

Cerveteri

Sutri

Cerveteri