Mbo ’ e hao : Cambridge

Temimbo’e: Marcos López

Mbo’ehara: Gladys Chamorro

Mbo ’epy : Mitos Del Paraguay

Ary: 2015

INDICE

Introducción…………………… Pag 1

Contenido………………………. Pag 2,3

Conclusión……………………… Pag 4

Anexo…………………………… Pag 5

INTRODUCCION

Mombe’ugua’u ha’e umi mombe’u oiko gua’úva rehegua, oñemombe’u mba’e ikatu’ÿva jagueroviapa ava terã ambue rehegua.

Jaguereko heta mombe’uugua’u ha rohechata ko trabajope.

Ñande Ypykuéra

Rupavẽ ha Sypavẽ imemby mbohapy kuimba’e ha heta kuña. Umi ojeikuaavéva apytépe oĩ: Tume Arandu, ikatupypyrýva, ojeikuaáva arandu túvaramo, oúva ichupe yvágagui; ha’e Pa’i Sume mombe’upykuéragui. Marangatu, ha’éva Kerana ru. Japeusa, heñóiva ipýguio, ha’e memby hekovaíva, opamba’e oñepyrũ ojapo hapykuéguio. Hogayguakuéra ndaija’éi hese ome’ẽ haguére ojavývo heindy Yrasẽmape pohãvai; upéi oñapymi ýpe ha omano, hetégui oiko japeusa, ha péicha oiko hapykue gotyo opaite árama. Kuñanguéra apytépe oĩ: Porãsy, he’iháicha héra porã sy, imbaretéva. Guarasyáva, o’yta kuaáva, omendáva Karive ndive, herajo’áva Paragua (Raza Guarani ypykue). Tupinamba, avei imbaretéva omenda Mba’erory ndive, herajo’áva Amaraso, Paragua ryke (Raza Tupi ypykue), Yrasẽma, ysyry purahéi, iñe’ẽ puasyetéva, ombopu porãitéva mbaraka. Ohasávo ary…atýpe oĩ peteĩ kuñataĩ ndeporãva ha’éva Kerana, Marangatu rajy, Tau, ha’éva aña ñemoñare oñembokíva hese, ha ojerováva karia’y nde porãvape ha omondaséva kuñataĩme; oñemoinge Angatupyry, imarangatu rekóva, oñangareko hağua hese. Oñorãirõ pokõi ára pukukue, pyhare jepe ha osẽ itenonde Tau, oipytyvõ ichupe Pytajovái, heko ñañáva, imbarete ha oñorãirõ kuaáva. Tau ha Kerana ári ho’a Tupã ñe’ẽpochy ha upévare omoñemoña hikuái pokõi tekove ndevaipajepéva ha’éva: Teju Jagua, Mbói Tu’ĩ, Moñái, Jasy Jatere, Kurupi, Ao Ao y Luisõ.

1) Teju Jagua: Hete ojogua umi teju tuichávape, ha oguereko pokõi jagua akã. Kóva ha’e Tau ha Kerana memby ypykue. Hete tuichágui ndaikatúi oipuru mbarete oguerekóva. Okaru yvakuéra, eirete oguerúva chupe ipehẽngue Jasy Jatere.2) Mbói Tu’ĩ: Kóva ha’e Tau ha Kerana memby mokõiha, hete mbói ha iñaka tu’ĩ. Oje’émi heseHa’eha mba’e he’õ rerekuára. Avei ha’e pira, mbusu, ysapy ha yvoty ñangarekohára.

3) Moñái: Kóva hina Tau ha Kerana memby mbohapyha. Ñu ha yvytu jára, ipokovívare ha mondaháre oñangareko ha oipytyvõ. Omondáva omono’õ Cerro Yyytykuápe, ko’ağa hérava Cerro Kavaju Atyrápe. Avare Tume ohapyva’ekue itakuápe ha upe guive opyta héra Moñaikuare.4) Jasy Jatere: Kóva hina Tau ha Kerana memby irundyha. Ko mitã’i yvágaicha hesa hovy asy ha kuarahy mimbícha iñakãrague sa’yju. Oğuahẽvo asajepyte ndaje osẽ omosarambi mborayhu ha tetia’e.Oje’e hese opívo oguataha ha oguerekoha ipópe ka’a rakã pehẽngue ome’ẽva ichupe mba’ekuaaita. Oipurúva oguerokañy hağua mitã oguaraháva ipehẽngue Ao-Ao.5) Kurupi: Kóva hina Tau ha Kerana memby poha. Karia’y karape oikóva asajepyte ka’aguýreñemiháme. Oikóje ohapera’arõ mitãkuña osẽva asajerei hógagui, Kurupi ojuráne katuete ha oguerahaka’aguy hesakãhápe kapi’ipe rovyũ ha hyakuãvureíva ári orairõ ombotarova térã ojuka peve.6) Ao Ao: Kóva hina Tau ha Kerana memby poteĩha. Oje’e Ao Ao oikoha kure ka’aguýramo ha ijatýha hendivekuéra; oiko hağua oñondive kuimba’e ro’o rapykuéri. Ndaje kuimba’ekuéra ojehekýi hağuaAo Aógui, ojupí yvyra raka rehe; ha upéicha jave Ao Ao ojo’o yvy ha oity yvyra, ho’u hağua kuimba’e.7) Luisõ: kóva hina Tau ha Kerana memby pokõiha. Ojogua peteĩ jaguápe; ivai, hesa vera ha iñakãguasu. Pyharepyte vove oho ojapajeréi te’ongue ári, upévare hesa’yju ha ine. Oĩramo kuña imembýva pokõi kuimba’e, pe ipahaguéva ha’eva’erã katuete Luisõ. Pyhare reñandúramo oñarõva ha opoko nde py ipo ro’ysãme, ha’e Luisõ nemomarandúva nde ára paha.

CONCLUSION

Jahecha akué mba’éichapa oñeme’é ore mombe’u gua’u ha mávapa ha’e kuera.

Tau ha Kerana ári ho’a Tupã ñe’ẽpochy ha upévare omoñemoña hikuái pokõi tekove ndevaipajepéva ha’éva: Teju Jagua, Mbói Tu’ĩ, Moñái, Jasy Jatere, Kurupi, Ao Ao y Luisõ.

Ñande jaykuaá ara ñande mba’e ha ñamnde historia. Upévare che py’a rory japohaguere ko’a tembiapo chemomandu’a che mita’iro akue omobe’uvaekue cheve che sy.

ANEXO