maxixatzenustez bisitaririk egokiena. egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade...

32
Azkoitiko herri aldizkaria, 2018ko otsaila - 373. zenbakia IZENA TA DIZENA MAXIXATZEN GALDETU AHALA ERANTZUN Marea Urdina egitasmoak itsas zeharkaldia egingo du uztailean, autismoa duten pertsonen inguruko sentsibilizazioa lortzeko. Aldalur, 100 urteko haria

Upload: others

Post on 23-Feb-2020

5 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

Azko

itiko

her

ri al

dizk

aria

, 201

8ko

otsa

ila -

373.

zen

baki

a

IZENA TA DIZENA

MAXIXATZEN

GALDETU AHALA ERANTZUNMarea Urdina egitasmoak itsas zeharkaldia egingo du uztailean, autismoa duten pertsonen inguruko sentsibilizazioa lortzeko.

Aldalur, 100 urteko haria

Page 2: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

2 maxixatzen.eus

Page 3: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

maxixatzen.eus

Kale Nagusia, 62Gipuzkoa, 20720 Azkoitia

943 85 36 17www.maxixatzen.eus

ARGITARATZAILEA:Maxixatzen Euskaldunon Elkartea

ERREDAKZIO TALDEA ETA KOLABORATZAILEAK:

Naroa Olalde, Idoia Alberdi, Laida Beristain, Andoni Elduaien, Olaia

Juaristi, Amaia Ugalde, Aitor Arruti, Gema Lopez eta Ainhoa Cuende

KOORDINAZIOA:Olaia Juaristi eta Andoni Elduaien

MAKETAZIOA:Ane Larrañaga

ZUZENTZAILEA:Gema Lopez

PUBLIZITATEA:Ainhoa Cuende. Tel.: 943 85 36 17

INPRIMATEGIA:Gertu inprimategia

TIRADA:800 ale

LEGE GORDAILUA:SS-706-97

ISSN: 1137-8891

Oharra:Maxixatzenek ez du bere gain hartzen IRITZIAN eta GUTUNEAN adierazitakoaren erantzukizunik. Argitaratu ahal izateko, eskutitz guztiek ondo identifi katuta egon beharko dute. Ez ahaztu datu hauek jartzea: izen-abizenak, NA eta te-lefono zenbakia, nahiz eta gero izen-abizenak soilik argitaratu. Idatziek gehienez 25 lerro izan beharko dituzte eta [email protected] helbidera bidali beharko dira, hilabeteko azken astelehena baino lehen.

16

6

28

KALIN GALDEZKANun nahiko zenuke eittie parke estalixe?

IRITZIXE Yolanda Larrañaga: 'Bakardadearen

alde iluna'

GALDETU AHALA ERANTZUN Marea Urdina egitasmoa

IZENA TA DIZENA Aldalur, 100 urteko haria

IRITZIXE Joseba Epelde: 'Ahularena'

GALDETU AHALA ERANTZUN 'Hankak lurrin' saioko irrati esatariak

IRITZI GRAFIKUEAinhoa Suduperen iritzi grafi koa

KOMUNITATIN LEIXUE Azkoitiko Sare herritarra: 'Elkarrekin aurrera

egiteko prest gaude'

HILABETIN BEGIXETATIK

EZETZ ASMAU!Denbora-pasak

BERTSOA PAPEREANJokin Sudupe: 'Eguneroko errezeta'

BA AL DAKIZU?Kepa Alberdi: 'San Martingo Etxe

Merkeak'

HARA!Amalur bideokluba

ESKURE KOMENI

EZETZ TOPAU!

AGENDIE

4

5

6

10

15

16

2422

29

29

28

26

OTSAILEKO ALDIZKARIANZER?

25

19

30

20

Page 4: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

4 maxixatzen.eus

Nun nahiko zenuke eittie parke estalixe?

Ainhoa Larrañaga Trenbidearen Zumardian, edo bestela Intsausti atzien daon kruzien ondoko itxituran.

Leire LarrañagaLiburutei inguru hortan jarriko nuke.

Koldo Campos Ez dut asko pentsatu horren inguruan, baina behar handia ikusten dut, bereziki neguan.

Arkaitz LopezOteiza frontoien ingurun, han bizi naiz ta.

Jon Ander MoredaAltziberren, han jarri naiz-ta bizitzen.

Jose Luis ZabaletaPlaza ingurun berko luke, gertu. Elkargune inguruere ez da txarra.

Fatima IbarbiaBalda plaza ez da txarra, herri erdin dao ta.

Inmaculada SegurolaBeharra badao, ez dakit nun jarriko nuken.

KALI

N G

ALD

EZKA

Page 5: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

maxixatzen.eus

IRITZIXE

Bakardadearen alde ilunaYolanda Larrañaga Arrieta

Bakardadea gauza ederra da norberak nahi due-nean datorkigun bitartean. Zenbat aldiz entzun edo esan dugu " Zeinen ondo, gaur bakar bakarrik, lasai-lasai egongo naiz" edo " hau gogoa dudana bakardadeaz gozatzeko" ... eta bai, nire ustez egia da, bakardade edo lasaitasun bila gabiltzan egunetan ezinbestekoa da geure buruarekin egon, arnasaren lasaitasuna sentitu eta momentu horretaz gozatzea, estres momentuak sendatzeko, bakardadea delako maiz sendagairik egokiena. Baina bakardade hau derrigorrean edo batek nahi ez duenean datorkigu-nean, arnasa ez da hain goxo eta lasaia izaten eta ego-nezin edo antsietate puntu batetara bultza gaitzake.

Egia da eguneroko bizitzan batera eta bestera ga-biltzala askotan, aldamenean edo gertu dugun inori begiratu ere egin gabe, geure arazoak nahikoa bai-tira egunerokoaren aurrean borrokan jarraitzeko, baina inoiz pentsatu duzue gehienon etorkizunean bakardadea etxean edo etxetik gertu izango dugula bisitari? Normalki bisitariak gogoko ditugu denbora laburrerako direnean, bakardadearen antzera, baina gurekin luzaroan gelditzeko ez da bakardadea nire ustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail egingo zaigu.

Badirudi askotan adinarekin elkar lanean datozela bakardade eta tristura. Gaztetan gogoz hartzen ge-nuen bakardade hori tristuraren ezaugarri izan ohi da zahartzaroan. Tristea da noski gaztetasun osoa ingurukoen poztasunaren alde borrokatu duten gi-zon-emakume askok bakardade ahulean iragan be-harra beraien azken urte ilunak.

Ez nuke inor kezkatu edo beldurtu nahi nire hitze-kin, hala ere iruditzen zait bizi garen gizartean arra-

zoi batengatik edo beste batengatik gure "rola" al-datzen dugunean, hau da, alargundu, banandu, lana galdu, erretiratu, herriz aldatu, kartzelatik etxeratu edo antzekoren bat datorkigunean gainera, erregali bezala bakardadea ere agertu ohi dela maiz.

Kasu horietan ez da izaten borondatezko bakarda-dea, derrigorrezko bakardadea baizik. Hala ere, oso jende gutxiri entzun diot noizbait bakarrik sentitzen dela onartzen. Errazago da bakardade hori ezkutatu, betazalak altxatu eta irribarre txiki batez aldamene-koa engainatzea.

Zenbat aldiz sentitu edo ezagutu dugu inguruan bakardadearen tristurak heriotzaraino eraman duen norbait? Heriotza nahiko tristea bada bere baitan, bertaraino bakardadean iristeko. Ez beti, baina batzuetan, gure esku egon daiteke bakardade hori ez hain beltz ikustea, gure irribarre, hitz goxo edo besarkadaren bat luzatu hutsarekin. Ezin gara beti besteei begira edo besteekin pentsatzen egon, baina minututxo bateko laguntzak iraun dezake orduetan ondokoaren bihotzean.

Izan dadila bakardadea gure lagun berarekin goza dezakegun bitartean, baina ez derrigorrez gure gain eraman behar dugunean. Bakardadeaz gozatu de-zakegu gure lagun hoberenaren ondoan bezala edo hobeto batzuetan. Beste batzuetan aldiz, lagunik txarrena baino okerrago izan daiteke bakardadea al-boan izatea.

Haur txikiak ditugunean adibidez, bakardade bila gabiltza egunerokoan, eta gure haurrak handi egiten direnean, bakardade hori deitu gabe datorkigu.

Eta ez ahaztu, irribarre txiki batek albokoaren bakardadea goxa dezakeela, eta hitz goxoren batek bakardade hori irribarre bihurtu.

Page 6: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

6 maxixatzen.eus

«Gizarte eragileek gizarte inklusiboago baten bilakaeran duten arduran eragin

nahi dugu»

Marea Urdina 2017ko urtearen erdialdean sortu zen, Pablo Dominguez (Azpeitia, 1972), Julen Esteban (Azkoitia, 1973), Leire (Oñati, 1974) eta Aritz Orbegozoren (Azpeitia, 1975) eskutik. Igeriak, eta oro har kirola egiteko duten zaletasunak, autismoaren aldeko erronka baten bidean jarri ditu: Gipuzkoako kostaldea igerian zeharkatzea. Maxixatzeni orain arte egindakoa zer izan den azaldu diote.

Andoni Elduaien Soraluze

GAL

DET

U AH

ALA

ERAN

TZUN

Leire, Aritz, Julen eta Pablo, uztailean zeharkaldia hasiko dute Saturraran hondartzan. ARGAZKIAK: Iñaki Etxenagusia.

Page 7: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

maxixatzen.eus

Zer da Marea Urdina?

Autismoa duten pertsonen gizarteratzearen aldeko egitas-mo bat da. Helburua gizartea gai horren inguruan sentsibi-lizatzea da. Gipuzkoako kostaldea asteburu batean igerian eta erreleboak eginez zeharkatuko dugu, Saturrarandik [Mutriku] Hondarribira [64 kilometro].

Autismoa gizartean barneratzea duzue helburua. Nola elkartu zineten egitasmoa aurrera ateratzeko?

Igeri mundutik gatoz laurok, baina ez dugu ura soilik par-tekatzen. «Sua» nola piztu zen ez dakigu zehazki, baina kontua da une batean gure zaletasunak eta gizarte inklu-siboago baten aldeko aldarrikapenak bat egin zutela. Era batera edo bestera autismoa gertutik bizi dugun pertsonak gaude taldean, batetik, eta gu gertu bizi gaituzten herrita-rrak, bestetik.

Gizarte eragileek gizarte inklusibo baten bilakaeran duten arduran eragin nahi dugu. Askotan, administrazioei nor-banakoenak diren eginbeharrak eskatzen dizkiegu. He-rri elkarte, kirol talde, musika eskola, gaztetxe, gazteleku, mendi talde, antzerki talde, ateneo edo dena delako eragi-leak inklusioaren alde lanean jarri nahi ditugu. Hausnarke-tara bultzatu nahi ditugu, barne begirada bat egin dezaten, eta pentsatu benetan herritarren aniztasunari erantzuten ote dioten beren egunerokotasunean, antolatzen dituz-ten ekintzetan eta hartzen dituzten erabakietan. Askotan entzuten dugu «gurean ateak guztientzat irekita daude», baina denok dakigu batzuentzat irekiago daudela beste-entzat baino.

Horrelako egitasmo bat antolatu eta aurrera eramatea erraza izan al da? Zailtasunik aurkitu al duzue bidean?

Gogoa aspaldikoa zen, motibazio faltarik ez genuen, baina aurrera egiteko ausardia falta genuen. 2017ko irailaren amaieran, hitz egiteaz aspertu ginen, eta kale edo bale egi-tea pentsatu genuen; hortik gaur arte.

Sekulako ilusioa dugu, eta zailtasun berezirik ez dugu izan oraingoz. Egunean egunerokoari erantzuten gabiltza. Ideiak argi ditugu, mezua herritarrongan barneratzen ari dela sumatzen dugu, eta inguruan erraztasunak soilik topa-tu ditugu orain arte. Ematen du lan zailagoa izango dugula laguntzen ari zaizkigun norbanako guztiei eskerrak ematen egitasmoa amaitutakoan.

Uste zenuten bezalako harrera jaso al duzue herrian?

Hasieran elur bolaren metafora erabiltzen genuen ger-tatzen ari zitzaiguna deskribatzeko. Gero ohartu ginen egokiagoa zela Galeanoren Su txikien itsasoa ipuinarena erabiltzea: Marea Urdinera hurbiltzen dena piztu egiten da, eta gu indarrez betetzen gaitu.

Zoragarria da, eta ez daukagu hitzik herritar soilen ha-rrera deskribatzeko. Hurbiltzen den bakoitzak bere alea jartzen du. Adibide bat nahi? Ezagutzen ez ditugun pertso-nak hurbildu zaizkigu, naturaltasun osoz; argazkietarako erabiltzen dugun kartela hartu, eta auskalo munduko zein puntutatik argazkiak bidaltzen dizkigute, elkartasuna adie-razteko. Gure Twitter kontuko albisteak dituzue horren seinale.

Adibideekin hasita, beste pare bat: Azkoitian Gabon eskean ateratzeko ohitura handia dago. Aurten, ama talde batek gure egitasmorako bildu du dirua, aurrez guri ezer esan

gabe. Mutrikuko parke batean biltzen den beste ama talde batek ere diru bilketa bat egin berri du proiekturako. Erabat hunkituta gaude.

Gipuzkoan, autismoa duten 1.500 pertsona daude. Azkoitian zenbat pertsona dira?

Egia esan, ez dakigu zenbat herritarrek duten autismoaren espektroko nahasmena, baina, zoritxarrez, estatistikak bete egiten dira; gogoratu batez bestekoa ia %1ekoa dela.

Hori jakinda, eta 11.879 biztanle izanik Azkoitian, kontuak atera zenbat izan daitezkeen. Guk dozena erdi bat kasu bakarrik ezagutzen dugu, baina zergatik ez ditugu gehiago ezagutzen? Gogorra bezain garbia da erantzuna: ez daude-lako gizarteratuak, edo, beste era batera esanda, gizartean ez diegulako lekurik egin.

Zenbakiak alde batera utzita, pertsonengan zentratu nahiko genuke: pertsona horiek –eta oro har ezgaitasunen bat duen edonork– egunero esparru desberdinetan aurkitzen dituz-ten zailtasunak eta gabeziak azpimarratu nahi ditugu. Na-hiz eta gure egitasmoaren hasierako helburua gizartearen sentsibilizazioa izan, pauso bat aurrerago emateko aukera aprobetxatu nahi dugu, eta autismoa duten pertsonen gizar-teratzeko eskubidea aldarrikatu eta gizarte politika inklusi-bo integral bat eskatzen dugu.

Autismoa eta igeriketa. Nola lot daitezke? Zergatik egingo da sentsibilizazio kanpaina hau igerian?

Lehen aipatu dugun bezala, laurok igeri munduari lotuak gaude, era batera edo bestera. Beraz, ezin zen bestela izan; kirol erronkak igerian behar zuen izan. Bestetik, ur ere-mu egokiak sekulako aukerak ematen ditu era guztietako pertsonen bizi kalitatean eragiteko. Zer esanik ez autismoa duten pertsonengan; haiek urarekin duten erlazioa beti da berezia. Gaitasun sozialetarako eta komunikaziorako dituz-ten arazoen ondorioz pairatzen duten antsietatea uretan lasaitzen dute, gorputzean sentitzen duten sosegu edo ba-retasunarekin.

Uztailean Gipuzkoako kostaldea zeharkatuko duzue igerian. Zein izango dira zeharkaldi horren zailtasunik handienak?

Itsaso irekiak beti du berezko zailtasuna eta arriskua, zer esanik ez Kantauri itsasoak. Eguraldia eta bereziki itsasoaren egoera izango dira baldintzarik handienak hasteko; hain zuzen, gure eskuetan ez dauden bakarrak. Bestetik, etapen luzera bera ere muga izan daiteke; gehienak 3.000 metroren bueltan dabiltza, baina bi etapa nahiko luzeak aurreikusten ditugu, eta hor igerilariek lanak izango dituzte.

60 igerilarik egingo dute zeharkaldia. Erraza izan al da bi egun iraungo duen zeharkaldia egiteko igerilariak aurkitzea?

Bai, benetan erraza, eta harritu ere egin gaitu erantzunak. Hasiera batean, uste genuen 30 igerilari izango zirela asko jota, eta hamabostekin ere moldatzen ginen. Gure inguru hurbiletik hasi ginen mezua zabaltzen, erdi ezkutuan, igeri-larien egokitasun eta gogo pertsonaletik landu nahian. Gaur egungo kontuak zer diren, baina; isil-gordean pasatu be-harreko mezuak baino azkarrago zabaltzen denik ez dago. Aste bat pasatzerako, Zaragozatik [Espainia], Gasteiztik eta abarretik zetozen igerilarien mezuak jaso genituen. Kontu-ratzerako, 60 igerilaritik gorako zerrenda genuen begien aurrean. Emakumeak eta gizonak, denak anonimoak, egi-tasmoaren alde igeri egiteko edo laguntzeko prest, edozer-tarako.

GALD

ETU AHALA ERANTZUN

Page 8: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

8 maxixatzen.eus

2.500 euro batzeko helburuz hasi zenuten crowdfunding kanpaina. 5.000 euro batu dituzue. Zer balorazio egiten du-zue?

Ikaragarria hitzak defini dezake ondo egiten dugun balo-razioa. Pozik eta harro gaude inguratzen gaituen pertsona multzoaz, gizarte honen partaide izateaz. Jasotzen ari ga-ren babes ekonomikoa garrantzitsua eta beharrezkoa da egitasmoa aurrera ateratzeko. Horrez gain, azpimarratu nahi dugu jasotzen ari garen babes emozionala. Ekarpenak egin dituzten pertsonen mezuak benetan irakurtzekoak dira, entzutekoak, bizitzekoak.

Azkoitira zuzenki lotutako adibidea litzateke, batetik, Zu-biaurreko igerilariek Gipuzkoako Gabon Kopan egin zute-na; gure logoa duen txapela jantzita egin zuten beroketa saioa, igerilarien ekimenez. Olatuaren txanoak erosi eta mezua zabaldu. Bakoitza beretik, dakienetik, olatu gel-diezinari bultzada emanez. Mundiala. Anaitasuna Futbol Taldeak Txerloian antolatu zuen ekitaldiak ere hitzik gabe utzi gintuen. Nola eskertu daiteke horrenbeste maitasun keinu? Emandako hitza betez; ez dugu beste aukerarik, ez dugu beste ilusiorik.

Jasotako dirua ez da diru bilketa hutsa izan. Zertarako erabi-liko duzue diru hori?

Diru bilketaren xedea aurrez zehaztu dugun itsas zeharkal-diaren hasierako gastuei aurre egitea izan da. Segurtasun aldetik beharrezkoak diren elementuetan ez dugu errepa-ratuko, eta horiek ordaintzeko erabiliko dugu zatirik han-diena.

Marea Urdina hartzen ari den dimentsioagatik, badakigu zeharkaldiaren kostuak handiagoak izango direla. Adibide bat jartzearren: igerilarien istripu aseguruak eta ekitaldia-

ren erantzukizun zibileko aseguruak 2.000 euro erraz gain-dituko ditu. Beraz, oraindik diru iturriak behar ditugu.

Lehen fase honetan gizarteak eman digun babesak eta jaso ditugun diru dohaintzak bi gauza utzi dizkigute garbi: bata, bikaintasunera iristen den giza kalitateaz eta balioz jantzi-ta dauden pertsonen artean bizi garela, eta bestea, egitas-moa aurrera ateratzeko izugarrizko ilusioa eta aldi berean ardura eman digutela. Ez diegu hutsik egingo.

Gizarteak lagundu gaituen bezala, orain gizarte ordezkari direnengana jotzeko asmoa dugu. Erdi azkoitiar eta erdi azpeitiar garen heinean, Azkoitiko eta Azpeitiko udaletara joko dugu lehendabizi, baina, era berean, zeharkaldia iga-roko den herrietako udaletan ere atea jotzeko asmoa dugu, hala nola Mutrikun, Deban, Zumaian, Getarian, Zarautzen, Orion, Donostian, Pasaian eta Hondarribian.

Dena ondo joaten bada eta egitasmoa bukatzean diru so-berakina badugu, diru hori gizartera itzuli nahiko genuke nolabait, konkretuki azkoitiar gizartera. Autismoa edo, ho-beto esanda, edozein ezgaitasun duten ume azkoitiarren gizarteratzea errazteko erabili nahiko genuke soberakin hori.

Ezgaitasuna duten azkoitiar umeen gurasoekin harremane-tan jartzeko asmoz, gizarte zerbitzuetako teknikariarekin bildu gara. Helburua gurasoak geure artean elkartu, elkar ezagutu, gure umeen beharrak aztertu eta dagokion lekuan aldarrikatzeko lehen pausoak ematea izango litzateke.

Beste fase batean murgildu zarete. Uztailera bitartean zertaz arduratuko da Marea Urdina?

Marea Urdina sortu genuenetik hiru arlo jorratu ditugu, eta datozen hilabeteetan ildo berean jarraituko dugu. Ar-loetako bat ekonomikoa da. Horretaz nahiko hitz egin dugu

«HELBURUA GIZARTEAREN

SENTSIBILIZAZIOA DENEZ,

GURE MEZUA ZABALTZEN

EZ DUGU ETSIKO»

GAL

DET

U AH

ALA

ERAN

TZUN

Page 9: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

maxixatzen.eus

jada; beste bi arlo garrantzitsuei eusteko erreminta beste-rik ez da arlo ekonomikoa.

Beste bi arloak komunikazioa eta zeharkaldiaren arlo tekni-koa dira. Asko laburtuz, arlo teknikoan azkenengo zeharkal-di popularra lotzear gaude, eta sorosle kopuruan, kostako baimenetan eta itsas babeserako erabiliko dugun itsasontzi alokairuan ari gara lanean.

Azkenik, garrantzitsuena bihurtu den arloa aipatuko genuke, komunikazioa. Arlo horretan dugu, zalantzarik gabe, lan handiena, eta horrela izatea nahi dugu. Gure hel-burua gizartearen sentsibilizazioa denez, gure mezua za-baltzen ez dugu etsiko. Edozein elkarte, kirol talde, ekitaldi, ikastetxe, pertsona... guri babesa emateko eta laguntzeko prest agertzen bada, ongietorria izango da. Gogoratu web-gunetik jar daitekeela edonor gurekin harremanetan.

Horrekin guztiarekin lotuta, uztailera bitartean Marea Ur-dina hainbat sorpresa ematekotan da. Izango duzue tarte horretan gure berri!

Ba al duzue itsas zeharkaldiaren ondoren zerbait egiteko as-morik?

Hasieran, Marea Urdina uztaileko asteburu batean igerian egingo zen sentsibilizazio ekintza gisa planteatu genuen. As-teburu horretan ahal genuen «zarata» handiena ateratzea zen helburu. Laster konturatu ginen egitasmoak jendearen-

gan piztuko zituen «su txikiak» gutxietsi genituela. Marea Urdinak, sortu zen momentutik, bizi propioa hartu zuen, eta Marea Urdinera gerturatu den orok proiektua bere-ganatu eta berea balitz bezala defenditu du edonon, guk, zuk, zuek, azkoitiarrek, gipuzkoarrek... Denok gara Marea Urdina. Uztaileko zeharkaldia, beraz, ibilbide luze baten bukaera besterik ez da izango, denon artean egiten ari ga-ren ibilbide batena.

Logotipo benetan berezia duzue. Zein esanahi du?

Logotipo benetan esanguratsua nahi genuen, benetan Ma-rea Urdinaren mezua transmitituko zuena, eta horretan saiatu gara. Logoa olatu bat da, autismoaren alde aurrera doan olatu bat, beti aurrera doana, geldiezina. Ez dio axola zein oztopo jartzen zaizkion aurrean –arrokak, hormak, au-rreiritziak, ixten diren ateak, ezezkoak...–; beti gainditzen ditu, eta aurrera egiten du.

Nola liteke hori? Olatu barruan pertsonak daude, umeak, gurasoak, anaiak zein arrebak, aitonak eta amonak, lagu-nak... Autismoa beraien bizietan izan arren beti aurrera egiten duten pertsonak. Egunero ohetik jaiki eta bizitzan sortzen zaizkien oztopoak gainditzeko borrokan egiteko prest daudenak. Pertsona horiek errealak dira, eta be-ren izenarekin olatuari forma ematen diote: Luken, Igor, Antxon, Lier, Irene... eta beste 1.500 pertsonatik gora Gi-puzkoa osoan.

«DENOK DAKIGU

BATZUENTZAT ATEAK

IREKIAGO DAUDELA

BESTEENTZAT BAINO»

«HELBURUA GIZARTEAREN

SENTSIBILIZAZIOA DENEZ,

GURE MEZUA ZABALTZEN

EZ DUGU ETSIKO»

GALD

ETU AHALA ERANTZUN

Page 10: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

10 maxixatzen.eus1010 maxixatzen maxixatzen..euseus

Andoni Elduaien Soraluze

Aldalur jostundegiak 100 urte bete berri ditu. Familiako hariari tiraka, mendea bete dute oihal, orratz eta hari artean. Juan Jose Aldalur aitonak hasitako bideari Pedro Aldalurrek jarraitu zion, gaur egungo dendaren arduradun diren Olatz (Azkoitia, 1951), Itziar (Azkoitia, 1953) eta Maria Jesus (Azkoitia, 1960) ahizpen aitak. Familiako negozioaren urteurrenean hiru ahizpak elkartu, eta Aldalur familia gertuagotik ezagutu du Maxixatzenek.

Aldalur,100 urteko haria

Maria Jesus, Itziar eta Olatz Aldaur ahizpak, Aldalur arropa dendan.IZ

ENA

TA D

IZEN

A

10 maxixatzen.eus

Page 11: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

maxixatzen.eus

IZENA TA DIZENA

Hiru ahizpek lehenago hasi zelako ustea zuten, bai-na udaleko artxiboan aurkitutako zerga agiri bati esker jakin zuten Juan Jose Aldalur aitona zenak

1917an eman ziola hasiera joskintza negozioari. Azpeitian eta Zumaian zeuden jostundegi banatan ikasi zuen alda-lurtar familian gaur ezagutzen den lehen jostunak, Ugar-teigaran baserrian jaiotakoak. Azkoitiko Aranguren lante-gian eta Gasteizko joskintza eskolan ere aritu zen geroago, gehiago trebatu nahian. Azkoitiko Kale Nagusiko 83. zen-bakira ezkondu zen, Plaza Berrira, eta bertan ireki zuen lehenengoz Aldalur jostundegia. Urte batzuen ondoren, baina espaloiz bestalde, gaur egungo denda dagoen etxera egin zuen jauzia, eta bertan egin ditu mendea bete duen dendak urterik gehienak. Kale Nagusiko 104. zenbakian dago ordutik Aldalur jostundegia.

Juan Joseren Pedro semeak jarraitu zion aitak hasitako bideari. Donostiako La Fuente jostundegian ikasi zuen hark etxean bi begiekin egunero-egunero ikusitakoa.

Gero, Bartzelonan mozketa eta jantzigintza titulua lor-tu zituen, 1948. urtean. Ikasketak bukatu bezain laster itzuli zen jaiotetxera, eta aitaren ondoan ikasitako guztia praktikan jartzeko ordua iritsi zitzaion.

Oso gutxi dira gure herrian 100 urte betetzera iritsi di-ren dendak, eta, mendea betetzera iristeko sekretua gal-detuta, «sekreturik ez» dagoela azaldu du Aldalur alabe-tan gazteena den Maria Jesusek. «Aitona Juan Josek, hasi zenean, gustuko zuen lana. Bere lana zen, eta gure aitari ere ofizio hura ikaragarri gustatzen zitzaion», adierazi du. «Gero gu iritsi ginen, arrazoi desberdinengatik. Aito-na eta aita sastre edo jostun lana egitetik bizi izan ziren. Guk, gai berean, arropa fabrikatuekin lan egiten dugu».

Etxeko negozioa

Familia lana izan da eta oraindik ere hala da aldalurta-rrena. Agerian uzten dute hori erakusmahaira atera di-tuzten zuri-beltzeko argazkiek. Aitonaren garaietan, bi-ribilean elkartuta, artisau edo eskulangile batzuk bezala, orratzari eta hariari tiraka ikus daitezke. «Familia giroko lana, benetakoa, gure gurasoena zen», dio Itziarrek. Juan Josek eta Pedrok etxean egiten zituzten arropak, eroslea-ren gustura beti. «Arroparen azalean etiketa bat jartzen genuen josita. Diseinu aldetik, baina, ez zegoen ezaugarri berezirik. Etortzen ziren bezeroari beren gustura egiten zitzaien arropa. Hori da gure ezaugarri nagusia», argitu dute. Egindako arroparen aldeko hautua egin zuten, or-dea, hiru ahizpek, aitonak eta aitak ez bezala. Ordu asko sartu beharreko lana zela azaldu du Olatzek, oso-oso lotua zela: «Aita jubilatu zenean, erabaki bat behar izan genuen hirurok, eta arropa fabrikaturekin baldin bazen ere dendan jarraitzea erabaki genuen. Arropa mundua betidanik ezagutu dugu, eta egindako arropetara ere erraz moldatu ginen». Maria Jesusek, gainera, barrutik irten zitzaien zerbait izan zela azpimarratu du. Hasiera-tik asmatu zutela dio, jendeak erantzun egin zuela, eta, hori ikusita, 30 urtez jarraitu dute dendan, gaur arte. Eta, su horren bueltan, Olatzek, Itziarrek eta Maria Jesusek ere ikusi, ikasi eta ezagututakotik tiratu zuten. «Guk ez genuen ikasketarik egin. Etxean ikusi eta ezagutu ge-nuen joskintza zer zen», azaldu du Itziarrek. Orduan, kanpoan fabrikatutako arropak ekarri eta konponketak egiten zituzten, besterik ez. «Josten eta konponketak egi-ten jarduten genuen gurasoekin etxean, laguntzen. Oso lotua da jostunaren lana, eta garbi genuen ezkonduta, eta umeekin, ez geniola aitonak eta aitak hartu zuten bi-deari jarraituko», azaldu du Itziarrek.

Ondo gogoan dituzte hiru ahizpek nolakoak izan ziren hasierako urte haiek, dendaren ardura hartu zutenean. «Bidea jarria genuen. Aita sastrea zen, eta asko lagun-du zigun haren izenak. Aitona eta aitagatik, beti Aldalur izango da hau», dio Maria Jesusek. «Lehenik alkandora batzuekin hasi ginen, ikusteko ea jendearengana iristen ginen edo ez. Gerora baieztatu ahal izan genuen iritsi gi-nela», esan du, hasierako urte haiek gogoraraziz. Ahizpa zaharrenak, Olatzek, lana tokatzen zen moduan egin izan dutela jakinarazi du, lehen ere horrela egiten zutela eta: «Jendeari erantzun, konponketak egin... Denontzako egon da lana gurean».

Denen artean dena egin behar izate horretan, ordea, ondo moldatu dira, eta hor non aurkitu sekretua. «Ahizpak

Page 12: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

12 maxixatzen.eus

IZEN

A TA

DIZ

ENA

izanda, elkar oso ondo ezagutzen dugu», hasi da Maria Je-sus. «Arazorik ez dugu izan gure artean. Etxe denetan be-zala, ikuspuntu desberdinak izan ditugu, baina aurpegira gauzak esateko ere askatasun handiagoa dugu. Lagunak izango bagina, gehiago kostatuko litzaiguke», esan du ahizpa gazteenak. Olatz ere bat dator familia giroa «ona» izan dela: «Laneko giroa desberdina da ahizpak izanda: denbora azkarrago pasatzen da».

Kanpotik ahalik eta marka onenak ekartzen saiatu ziren aldalurtarrak. Zailtasunak ere aurkitu zituzten herrira ezagunak ziren markak ekartzeko, baina, izerdi eta lan askoren ostean, lortu zuten. Bi markaren inguruan aritu da Maria Jesus. «Caramelo ordezkari baten bitartez lortu genuen. Hark bazekien nola lan egiten genuen, nola egiten genituen ordainketak eta abar. Caramelok bezero gehiago ez zituela nahi esan zuen garai hartan, baina ordezkari ha-ren bitartez marka lortu genuen. Burberry lortzeko, berriz, dendan berritze-lanak eskatzen zizkiguten. Denda zegoen bezala ez ziguten onartzen, baina, kostata, hura ere lortu genuen». Marka horiek behin lortuta, eta aurrez aita zenak egindako bezeroei jarraipena emanez, herriko bezeroez gain, Azpeitia, Zestoa eta Elgoibar herrietako gizonezkoak ere Aldalur dendan sartu-irtena egiten ikusitakoak dira.

Izen ezagunak inola ere moda munduan Caramelo eta Bur-berry. «Dendari prestigioa ematen dio horrelako markak edukitzeak. Burberry hartzea, esaterako, Aldalur dendari izena ematea zen. Oso ondo saldu izan dugu marka hori. Dendara sartu, arropa probatu, eta gehienetan esan zuten: ‘Hauek bai’. Oso ondo gelditzen ziren soinean», gogoratu

du Maria Jesusek. Izen handiko markekin lan egitea, beraz, ez da oztopoa izan Aldalur dendarentzat. «Gure dendara sartzen denak badaki zerekin egingo duen topo: etxe one-tako markak eta produktu onak aurkituko ditu». Produk-tuak, izenak eta markak alde batera utzita, bezeroekiko mimoa ere azpimarratu dute: «Bezeroei ahal den dena ematen saiatzen gara: produktua nolakoa den ukitu, etxera probatzera eramateko aukera eskaini... Denda txikiek ho-rrelako zerbitzuak ematen dituzte, gu horrela ohitu gara».

Aitonak eta aitak historian gizonentzako arropekin lan egin ondoren emakumeentzako arropak saltzea inoiz pentsatu al duten galdetu diegu hiru ahizpei; galdera ausartegia agian. Hiru ahizpen erantzuna garbia da: gizonezkoekin hasita, gizonezkoekin jarraitu behar. «Ez dakit gure aito-nak eta aitak egindako lanak eraginik izan duen edo ez, bai-na, gizonezkoenarekin sartuta, horrela jarraitzea erabaki genuen». «Eskaintza batek baino gehiagok egin izan digu, baina zailagoa da», azaldu du Maria Jesusek. «Planteatu izan digute, baina, geure burua gehiago zailduko genuela ikusita, ezezkoa erabaki genuen», jarraitu du Itziarrek.

Aitorpen bat ere egin dute hiru emakumeek: gizonezkoen arropa denda izanagatik, emakumezkoak izaten dira den-dako bezero ohikoenak. «Lehen, alboan Alameda taberna genuen, eta taberna aurretik gizonezko pila bat pasatzen zen. Guk geure artean pentsatzen genuen: ‘Nork begira-tuko dio, ba, gure erakusleihoari?», galdetu dute ahizpek. «Ba, hurrengo egunetan, gizon haien emazteak etortzen ziren erakusleihoan zegoena euren gizonei gustatu egin zitzaiela esan eta erostera», dio Maria Jesusek. «Gizo-

Aldalur dendan, familiako kideak eta lankideak, biribilean.

Page 13: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

maxixatzen.eus

nezkoek beraientzat behar zutenean ederki begiratzen zuten erakusleihora!», azaldu du, barrez. Pixkanaka, baina, aldaketa sumatu dute Aldalur dendan: gero eta gizonezko gehiago sartzen dira dendara arropa erostera. «Lehen, gi-zonei asko kostatzen zitzaien dendara sartzea, baina gero-ra hasi dira», azaldu du Olatzek.

Erakusleihoa, Aldalur dendan ere, beharrezkoa da. Men-dea bete dutela erakusteko, igaro berri diren Gabon jaie-tan «100 urte» jartzen zuen kartel argiztatu bat eduki dute erakusleihoan. Garrantzi handia ematen diote dendak di-tuen leihoetatik kalera erakusten denari. «Astero aldatzea edukiko bagenu, aldatuko genuke, baina…», hasi da Maria Jesus. Hamabostean behin aldatzen dutela jakinarazi du Olatzek, eta euren gustura jartzen dutela gehitu du Itzia-rrek. «Erakusleiho txikia da, eta ezin dugu maniki handirik jarri. Geure neurrian, baina beti zerbait jartzen dugu deko-ratzeko: koadro bat ez bada, beste zerbait», dio Itziarrek.

Eta, erakusleihoaren inguruan hizketan, lehia edo konpe-tentziaren gaia irten da mahai gainera. Azkoitian ez da gi-zonezkoen arropa saltzen duten arropa denda asko egon, gutxi batzuk. «Guretzat konpetentzia edukitzea kalterako zela esaten zuten askok. Guretzat askoz hobe da saltoki gehiago egonda, baita gizonezkoen arropa bakarrik saldu behar badute ere», dio, indarrez, Maria Jesusek. «Zenbat eta denda gehiago egon herrian, hobe. Denda batzuk guk erabiltzen ez genituen markak zituzten, eta denda haie-tan aurkitzen ez zutenean gurera etortzen ziren, edo al-derantziz: gurean aurkitzen ez zutenean, denda bat edo beste aholkatzen genien. Denek dena indartzen dute», jarraitu du gazteenak. «Gure kalea dendaz josita edukiko

bagenu, nahiago genuke. Beste mugimendu bat izango genuke herrian», esan du Itziarrek. Horrez gain, aspalditik ohartuta daude erosteko kontzeptua ere aldatu egin dela. Lehen, erakusgaiak erakusleihoan ikusi, eta zeuden mo-duan erosten zituzten bezeroek, oso-osorik. Orain, baina, beste era batera omen da dena: «Lehen, erakusgaiak ikusi, eta bezeroek esaten zuten: ‘Hara, hau berarentzat eginda dago’. Lehen, bezero klase hori zegoen; gaur egun, dendara etortzen bada, ondo, eta gero gerokoa. Asko, etxean duten arroparekin osagarri egiteko arropa bila etortzen da. Zail-tasunak beti egon dira, baina, orduan baino gehiago, gaur daude».

Koloreen inguruan ere hitz egin nahi izan dute aldalurtarrek. Ezker-eskuin begiratuta, arropa iluna ageri da esekitokietan eta armairuetan. Horren arrazoiaz galdetu diegu dendaren arduradunei. «Eskera egiteko orduan behin baino gehiagotan ekarri ditugu kolore horiko edo berdeko produktuak; modan zeuden. Jendea erostera etortzen zenean, baina, ausartegia iruditzen zitzaien», esan du Itziarrek. Koloreena aldatzen ari dela ikusten dute, baina ez euren dendan. «Aldatzen ari diren arren, gurera etortzen denak segurura jotzen du, beti ilunera», azaldu dute ahizpek.

Atzera eta aurrera begira aldi berean

Pertsona helduak kontu zahar ugari izaten ditu gazteari kontatzeko, eta Aldalur dendan ere bada hamaika pasar-te eder. Horiek kontatzeko eskatu diegu, eta Luis Irion-do zendu berriaren ingurukoak eta Gautxori diskotekari buruzkoak oroitu dituzte. «Oro har, oso bezero onak eduki

Page 14: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

14 maxixatzen.eus

IZEN

A TA

DIZ

ENA

ditugu gure dendan, baina bat oso berezia: Luis Iriondo zendu berriak, Euskal Telebistan zebilela, orduko aurkezle batzuk ekarri zituen gure aitarengana. Aurkezle haiek ez zuten, antza, trajea janzteko ohiturarik; galtza bakeroekin eta zapatilekin ibili ohi ziren», azaldu du Itziarrek. Iriondo zenak Pedro Aldalurri esan zion mutil haientzako amerika-nak egiteko, eta esaldia gogoan dute ahizpek. Barre artean ekarri dute: «Gerritik gora bakarrik ikusiko dituk, gerritik behera ez. Egin iezazkiek jaka batzuk mutil hauei». Luis Iriondok Companys filmean ere parte hartu zuen, eta han erabili zuen trajea ere Pedro Aldalurrek konpondutakoa izan zela jakinarazi dute. Gautxori diskoteka estreinatu ze-nean, inaugurazio egunean, bestalde, bertako langileei ere dendako hiru alaben aitak egin zizkien arropak.

Etorkizunari begira jarrita daude Aldalur etxean, eta pe-naz begiratzen diote hiru ahizpek. Tristura sumatzen zaie begietan, mendea bete duen etxeko negozioari ez diete-

lako jarraipena emateko modurik ikusten. Seme-alabak euren ikasketak eginak dituzte, eta ez dituzte ikusten inondik inora arropa eta moda munduan. Aldi berean, gainera, merkataritza «zaila» dagoela baieztatu dute hi-rurek. «Denda edukitzea, oro har, oso zaila eta gogorra dago jarrita. Ohiturak aldatu egin dira, eta merkataritza zentroetara irtetera ohituta daudenentzat dena errazagoa da orain», hasi da Itziar. «Merezi duela ikusiko bagenu, norbaiti esango genioke dendari heltzeko, baina oso zaila dago», dio, azkenik, Maria Jesusek. Aitona Juan Josek, aita Pedrok eta Olatzek, Itziarrek eta Maria Jesusek erakutsi-tako ilusio berari helduta, beharbada, sugarren bat sortu, eta beste 100 urtez gizonezkoak janzten jarraituko dute aldalurtarrek. Hemendik eta amaierara bitartean ez dago zer gertatuko den jakiterik.

Gabriela Iriarte eta Pedro Aldalur.

Juan Jose Aldalur, Maria Luisa Aldalur emaztearekin.

Page 15: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

maxixatzen.eus

Afaria prestatzen ari nintzen. Euskal Telebistaren gaz-telaniazko kateko Klaudio Landaren programa neukan jarrita, eta solaskideetako batek edo Landak berak (ez dut gogoratzen) zera esan zuen: ikerketa zientifiko ba-ten arabera, gizakiok lehendik zikinduta, hondatuta edo izorratuta dauden lekuak eta gauzak errazago zikintzen, hondatzen edo izorratzen ditugula, txukun, osorik eta akatsik gabe daudenak baino. Hau da, errazago dela, bes-teak beste, pintadaz eta mezuz jositako komun batzue-tan (gure garaiko unibertsitatekoak, esaterako) jendeak idaztea eta zikintzea, edo lehendik leiho bateko kristala hautsia duen etxe batera harriak botatzea.

Deigarria egin zitzaidan ideia, eta harago joatera gon-bidatu edo behartu ninduen neure buruak: zabaldu al li-teke jokabide hori gizakiok elkarrekin dugun jarrerara? Beste hitz batzuekin esanda: ba al dago gizakiongan joera bat lehendik ahula dena zapaltzeko eta indartsuari edo sendoari bakean uzteko? (Indartsuei edo boteretsuei koi-pea ematekoa ere izan daiteke, noski).

Nire buruko errotak bereari jarraitu zion. Bila ibiltze-ko beharrik gabe, historian zehar «gizakia gizakiarentzat otso» (Thomas Hobbes) bihurtu den zenbait egoera etorri zitzaizkidan oroimenera: nazien garaiko Alemania, 36ko gerrako Euskal Herria, Ruandako sarraskiak, ikastetxee-tako bullyinga, emakumeen aurkako indarkeria, etxega-beak jipoitzea, gure arrazakeria, xenofobia eta klasismoa... Ondoren, era bateko eta besteko ideiak eta irudiak sar-tu-irtenean eta elkarren lehian luzaroan aritu eta gero, bat nagusitu zitzaidan: badaude pertsona batzuk ahula are ahulago bihurtzeko edo zapaltzeko joera dutenak, be-ren burua, ustez, indartsuago edo irmoago bihurtzearren. Agian gizaki guztiok dugun bulkada bat da, agian batzuen jokaeran askoz nabarmenago azaltzen da (eta hori guz-tia ahulen egoeraz ekonomikoki baliatzen direnak aipatu gabe).

AhularenaJoseba Epelde Bereziartua

Dena esan behar bada, ez da erraza ahula izatea zer den definitzea. Izatekotan, pertsonok fisikoki baino ez gara berez ahulak edo indartsuak. Gainerakoan, testuinguruak eta, ondorioz, subjektibotasunak erabakitzen du askotan zenbateraino garen edo ez garen ahul, gizakia bere gizar-te-harremanek eratzen baitute, neurri handi batean. Ni neu egoera edo une batean ahul izan naiteke (nire ideo-logia, kolorea, erlijioa, maila ekonomikoa eta abar direla eta), baina beste testuinguru batean, ezaugarri berbere-kin, indartsu. Ez da harritzekoa, beraz, zenbaitetan zapal-dua zapaltzaile ere bihurtzea, ahuldadearen soslaiak bat eta bi baino gehiago baitira.

Gure amak kontatzen duenez, 36ko gerran, Franco-ren aldeko tropak Azpeitian sartu berriak zirenean, hango betiko karlista bat abertzale ezagun baten base-rrira joan zen eta hau (edo antzeko zerbait) esan zion: «Kalean denetik entzun diat. Gauzak nahasita dauden bitartean, hobe duk hire behi onenak nire baserrira ekartzea. Gero, egoera lasaitzen denean, itzuliko ditiat». Eta hala egin omen zuten. Kalean txapel gorria buruan ibiltzen omen zen gizon hura ez nuen ezagutu, baina istorio hori entzun nuenetik miretsi izan dut, bai eta pentsatu ere nahiago nukeela horrelako (bizi)lagunak inguruan izatea (albokoaren ahuldadea baliatzen ez du-tenak, alegia), edozein dela ere haien azalaren edo ideo-logiaren kolorea.

Izan ere, psikologoek eta psikiatrek egin ohi dituzten pertsonen nortasunaren tipologia bat egin beharko banu, nire irizpide nagusia pertsona horiek boterea kudeatze-ko duten modua litzateke. Guztiok ditugu eguneroko bi-zitzan geure botereguneak, eta botere hori erabiltzeko moldeak egiten gaitu, nik uste, garen bezalakoak, gure ideologiaren, sinesmenen edo besteen aurrean ematen saiatzen garen irudiaren gainetik.

IRITZIXE

Page 16: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

16 maxixatzen.eus

Olaia Juaristi Zabala

Azkoitiko Kontrako Eztarrixe irrati libreko ‘Hankak lurrin’ saioa 2013. urtean jaio zen, Arrosa Irrati Sarearen barruan. Hamabostean behin 94,2FM sintonian aurki daiteke zuzenean irratsaioa,

19:30etik aurrera. Ordubeteko saioan, etenik gabeko hitz jarioan topatuko dituzue Xabier Arenaza ‘Mamo’ (Azkoitia, 1984), Miguel Angel Rodriguez ‘Miel’ (Azkoitia, 1985) eta Iñaki Segurola ‘Ogrue’

(Azpeitia, 1962) esatariak.

geure euskalkian hitz egiten dugu. Geu izatea, naturalak, nahi genuen hasieratik. Hasieran inork ez zigula ulertuko pentsatzen genuen, azkar eta geure euskalkian hitz egiten dugulako, baina, emaitzek erakusten dutenez, jendeak ulertzen digu. Horrez gain, hizkuntzari bizitasuna ematen diogu. Hitz joko aldetik aberatsak gara: baitasuna, gizartetxo, ezerrexa… horrelakoak asmatzen ditugu. Bitxikeria moduan, Ondarroako AEKn ikasleei beste euskalki batzuk irakasteko ere erabili izan dute gure saioa. Guri sekulako poza ematen digu jendearekin feedbacka izateak; esaterako, kalean gure irratsaioko zerbait aipatzen digutenean.

Bestalde, gure modu natural horretan esandakoak, irrati serioetan ez bezala, gehiago iristen dira entzuleengana;

Saio hau Mielek sortutakoa da; gero Mamo fitxatu zuen, eta azkenik Ogrue sartu zen. Irratian eskarmentu handirik gabe hasi ginen gu. Hasieran Mielek bakarrik egiten zituen saioak: arlo teknikoaz eta gidoiaz arduratzen zen. Dena ba-tera egitea lan handiegia zela eta, Mamo sartu zen taldean, arlo teknikoa eramateko batez ere. Gero, Ogrue etorri zen kolaborazio batzuk egitera, eta azkenerako taldeko bat bi-hurtu da. Orduan sendotasuna hartu zuen saioak. «Hau da osatu nahi genuen saioa», esan genuen.

Nola deskribatuko zenukete saioa?

Freskuratik eta bizitasunetik jarduten dugu. Ez dago antzeko produkturik euskaraz. Tabernan ariko bagina bezala hitz egiten dugu, filtrorik gabe. Baliteke mugarik ezak erakartzea jendea. Iritzira hitz egiten dugu. Gainera,

GAL

DET

U AH

ALA

ERAN

TZUN «Modu naturalean esandakoa,

irrati serioetan ez bezala, gehiago iristen da entzuleengana; beste indar bat du»

Page 17: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

maxixatzen.eus

GALD

ETU AHALA ERANTZUN

beste indar bat dute. Hau da, bide ez serio batetik, azke-nean gauza benetakoagoak lortzen dira batzuetan.

Nongo entzuleak dituzuen ba al dakizue?

Hankak lurrin, Azkoitian baino gehiago, inguruko herrie-tan entzuten da: Ondarroa, Bilbo, Iruñea… Sare soziale-tan ere asko zabaltzen dira saioak, eta horri esker indar-tu egin da saioa. Munduko edozein bazterretan entzuten dira saioak Internet bidez. Zuzenean jende gutxik entzuten gaitu, zaila baita gaur egun konpromisoa hartzea ordu eta egun batean saioa entzuteko. Kontatu digutenaren arabe-ra, batzuek etxea garbitzen ari direla aprobetxatzen dute Hankak lurrin entzuteko. Beste batzuek, berriz, lo hartu au-rretik entzuten dute gure saioa [barrez]. Bertigo puntu bat ematen du jakiten duzunean hainbat herritan entzun dela gure saioa. Gainera, Arrosa Sareko herri askotako irratie-tan jartzen dute gure saioa asteroko parrilan entzungai.

Arrosa Irrati Sarearen barruan dago Kontrako Eztarrixe. No-latan?

Arrosa taldea oso garrantzitsua izan zen irrati hau aurrera ateratzeko orduan. Talde horretako beste irratiak ikustera joan ginen Kontrako Eztarrixe sortu aurretik. Arrosako jardunaldietara ere joan ginen, eta, han, genituen zalantzak galdetu genituen eta asko lagundu

ziguten. Jende esperientziaduna dago talde horretan, eta irratsaioen arteko trukea ahalbidetzen du Arrosa Sareak. Izan ere, Azkoitia bezalako herri batean, oso zaila da Kontrako Eztarrixen parrila oso bat osatzea. Gaur egun lau saio ematen ditu Kontrako Eztarrixek: Zakel zaltuk, Hankak lurrin, Beltza ta gorrixe eta AnarkoFolkA. Nahi duenarentzat zabalik dago irratia.

Eginez ikasi al duzue esatari lanetan?

Miel: Hasieran asko kostatu zitzaidan ni neu izatea mi-kroaren aurrean. Sekulako nazka ematen zidan neure burua entzuteak. Denborarekin ohitu naiz. Saio honetaz gain, Bergarako Txapa irratian ere kolaborazio batzuk egi-ten ditut, Azukar barik saioan.

Ogrue: Azpeitiko elizan monagilo izan nintzen 10 urtere-kin, eta han ikasi nuen mikroaren aurrean hitz egiten. Ora-in Euskadi Irratian ere aritzen naiz hilean behin Arratsean saioan.

Mamo: Ni ordenagailuekin laguntzeko hasi nintzen tal-dean, eta, azkenean, aurreneko saiotik hasi nintzen hizke-tan.

Zuzenean izaten da saioa; gidoia aurrez asko prestatzen al duzue?

Ez dago ezer idatzita gure irratsaioetan; gutxiago ez dago prestatzerik. Aurreko egunetan Whatsappetik hitz egiten dugu pixka bat, batez ere gaia erabakitzeko, baina nor-malean saioa hasi baino bost minutu lehenago hitz egin-dakoarekin hasten gara grabatzen. Inoiz ez zaigu gertatu isilik gelditzea. Ondo irteten da ia beti, eta horrek kon-fiantza handia ematen digu. Gainera, bakoitza bere lanetik gatoz hona, eta ez daukagu denborarik gehiagorako.

Zer da zailena?

Agenda antolatzea. Behin ordua jarrita, hona etortzea errazena da. Beste dena erraz joaten da.

Zein dira zuen helburuak?

Helburu nagusia aurrera jarraitzea da, hurrengo astear-tean gustura jardutea.

Nolako gaiak lantzen dituzue bereziki?

Prentsak ematen duen aktualitateaz ez dugu asko hitz egi-ten. Beti gai ezberdinak jorratzen ditugu: dirua, bertsola-ritza, homeopatia… edozer. Aldeko eta kontrako iritziak

"FRESKURATIK ETA BIZITASUNETIK JARDUTEN DUGU. EZ DAGO ANTZEKO PRODUKTURIK

EUSKARAZ. TABERNAN ARIKO BAGINA BEZALA HITZ EGITEN DUGU, FILTRORIK GABE"

"SAIO HAU ENTZUNDAKOAN, JENDEAK LEHENDIK ZEKIENA BAINO GUTXIAGO JAKIN

BEHAR DU. GAUZAK MUNDUAN SALDU DIZKIGUTEN BEZALA EZ DIRELA SINESTETIK

DATOR HORI. ZALANTZAK SORTZEKO IRRATSAIOA DA"

Argazkian: Xabier Arenaza, Miguel Angel Rodriguez eta Iñaki Segurola.

Page 18: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

18 maxixatzen.eus

jartzen ditugu geure artean, baina, hori bai, eztabaidan ari garenean ez haserretzen saiatzen gara. Gehienetan, gure izaeragatik, umoretik egiten ditugu saioak.

Jarduna bukatuko zaizuen beldurrik sentitu al duzue?

Pentsatu izan dugu, baina ez dugu inoiz uste izan bukatuko zaigunik. Gaiak ez dira bukatzen. Gai berari buruz duela 5 urte eta orain hitz egin arren, beti aterako da saio ez-berdina. Garaiak aldatuta, gai beraren inguruan eztabaida ezberdina egiteko aukera egongo da beti.

Zer ekarpen egiten dio saioak entzuleari?

Saio hau entzundakoan, jendeak lehendik zekiena baino gutxiago jakin behar du. Gauzak munduan saldu dizkiguten bezala ez direla sinestetik dator hori. Zalantzak sortzeko irratsaioa da. Ez dagoela ezer garbi islatu nahi dugu. Umo-rea ere askotan erabiltzen dugu, gai batzuei pisua kentze-ko. Batzuek esaten digute asko hitz egiten dugula, baina gero ez dugula ondoriorik ateratzen. Eta, hain justu, gure ustez ez dago ondoriorik atera beharrik.

Hitz ederrik entzun al duzue inoiz entzuleengandik?

Bota diguten lausengurik handiena Danel Agirrek esana da: «Berlinen bizi naiz hemen ere Hankak lurrin Internet bidez entzuteko aukera dagoelako; bestela, Zarautzera joango nintzateke». Jon Artano ere zale amorratua dugu; Kolonbiatik entzuten gaitu. Jende asko ezagutzeko aukera eman digu irratian aritzeak, eta Arrosako kide batzuen ar-tean ere harreman ona egin dugu.

Zein saio entzun dira gehien?

Mamo, Ogrue eta Jose Inazio Munilla gotzainaren artean osatutako saioa oso berezia izan zen. Ondarroar batek saio hori hamazazpi aldiz entzun du [barrez]. Nola egin genuen hori? Ba, Munilla lokalean egon gabe, haren irratiko zati batzuk hartuta osatu genuen saioa. Gonbidatu esangu-ratsuenak Munilla eta Gregorio Larrañaga Mañukorta izan dira. Hala ere, gehien entzundakoa Esne Beltzaren eta Bi-

"ADRENALINA IGOTZEN DA GRABATZEN HASI AURREKO MINUTUETAN. HEMENDIK SEKULAKO INDARRAREKIN JOATEN GARA

ETXERA"

zardunak-en arteko eztabaida bati buruzko saioa izan da; sare sozialetan dezente zabaldu zen.

Lehen, herritik kanpora joaten zen jendea ere gehiago elkarrizketatzen genuen, baina gero eta zailagoa da irra-tian kolaboratzeko prest dagoen jendea topatzea. Ezezko batzuk ere entzun genituen, eta horrek ere nekatu egiten du.

Zer ematen dizue irratian aritzeak?

Guretzat radioterapia da hau. Gure bizimoduarekin atse-kabetuta edo triste etorrita ere, sintonia entzuten dugu-nean, mikroaren aurrean eseritakoan, sekulako gorakada etortzen zaigu animoan. Adrenalina igotzen da grabatzen hasi aurreko minutuetan. Hemendik sekulako indarrare-kin joaten gara etxera. Ez dakigu entzuleei balioko al dien, baina guretzat asko balio du.

Zerk erakartzen zaituzte?

Hainbat ideia etortzen zaizkigu burura, eta, idazleak ez garenez, irratian esateko gogoa izaten dugu. Gure barruan gorde beharrean, irratian entzuleekin konpartitzen dugu, edo geure artean horri buruz hausnartzen dugu. Gu irrati-zaleak gara, eta gauza ederra da irratian aritzea.

Festa bat antolatuko duzue. Horri buruz zerbait aurreratzerik bai?

Hankak lurrin festie nahi dugu antolatu; egunez izango da. Festa alternatibo bat antolatu nahi dugu udaberri alde-rako. Kamisetak eta jertseak ere aterako ditugu.

OHARRA: Datu babesakIzaera pertsonaleko datuak babesteko abenduaren 13ko 15/1999 Lege Organikoak xedatutakoa jarraituz, jakinarazten dizugu, xedearen arabera biltzen diren datuak Maxixatzen herri komunikabideko (Azkoitiko kultur etxea) titularitatepeko fitxategi automatizatu batean sartuko direla. Era berean, jakinarazten dizugu, eskubidea duzula datu horietara jotzeko, zuzentzeko baliogabetzeko eta aurkatzeko, eskubide hori Maxixatzen herri komunikabideko (Azkoitiko kultur etxea) Erregistro Orokorrera zuzendu ahal izango duzularik.

Urtean 25 euro, hilean 2 euro inguruBAZKIDE ORRIA: Proiektuko BAZKIDE izateko, bete ondorengo datuak:Izen-abizenak: Helbidea:Herria:Telefonoa:Helbide elektronikoa:Kontu zenbakia: Hiru aukera dituzu: 1- Bete orri hau eta bidali Kultur Etxea, 110 p.k. helbidera (edo sartu doan gure Kultur Etxeko postontzian)

2- Bidali datu guztiak honako helbide honetara: [email protected]

3- Bete maxixatzen.eus webguneko formularioa

BAZKIDEEGIN NAHI?

GAL

DET

U AH

ALA

ERAN

TZUN

Page 19: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

maxixatzen.eus

IRITZI GRAFIKUE

Page 20: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

20 maxixatzen.eus

Esopo (K. a. VII.a - K.a. VI.a) greziar alegialariari egozten zaio elkar hartzeak sortzen du indarra esaeraren jatorria. Zehazki, Zaharra eta bere semeak alegorian jorratzen du ideia hori. Alegoria horretan, elkarrekin gaizki konpontzen diren hiru mutiko gazteri beren aita zaharrak ematen dien irakasgaia lantzen du: «semeak, elkar batuta bazaudete, inork ezingo dizue minik egin; aldiz, orain arte gisara, zatituta bazabiltzate, edonork egin ahalko dizue kalte».

Harrezkero, esaera hori mendez mende erabilia izan da, hainbat jatorri eta garaitan.

Egia esan, elkar bat hartuta, indarrak batuz, lortu izan dira komunitatearen onurarako lorpenik esanguratsue-nak zibilizazioaren historian. Kasu gehienetan, hasieran bakar batzuk elkartuta abiaturiko sentsibilizazio lanak izan dira ondoren kontzientzia kolektiboan eragin eta gauzak aldaraztea bultzatu dutenak.

Sare herritarrak, bere sorreratik, argi izan du zeregin hori. Estatuen borondatea mugiarazteko, sentsibilitate ezberdinekoak garenok, ideologiaz gaindi, elkar baturik lan egin beharra dugu, zalantzarik gabe. Besteak beste, indartsuago garelako elkarrekin.

Horixe bera izan da Azkoitiko Sarek jorratutako ibilbi-dearen ezaugarri nagusia ere.

Gogora ekarri nahi dugu 2014ko abenduaren 20an Elkargunean eginiko aurkezpen ekitaldian bildu ginen pentsaera askotariko herritarrak zerk bultzatu gintuen urrats hori egitera. Urte luzeen ondoren, gurean izan den auzi korapilatsuenari konponbidea emateko aukera erreala genuen aurrez aurre.

Gainera, ordurako, askok uste genuen aukerak ez badira hauspotzen bidean galdu ahal direla. Beraz, hausnarke-ta tartekatu, elkarrengandik ezberdintzen gintuena albo batera utzi eta batzen gintuenean ados jartzeko, esker oneko hautua egin genuen.

Azkoitiko Sare herritarra:

Elkarrekin aurrera egitekoprest gaude

Abiapuntu hori garrantzitsua izan da elkarbizitzan ere, bestelako aro bat irekitzeko. Eta gaur da eguna horre-lakoxe jarraipen oparoa izan duela esan dezakegula.

Alde horretatik, denbora honetan guztian lekukoa eskuz esku ibili izanari balioa eman nahi diogu. Hainbat eta hainbat norbanako eta eragile, ezezagunak eta esangu-ratsuak, pentsaera eta adin ezberdinetakoak, guzti-guz-tiok izan zarete Sare herritarra gorpuzten lagundu du-zuenak, euskal presoen eskubideen aldeko egitasmoak arrakastatsuak izan daitezen lagundu duzuenak.

Sentimendu hori dugu Azkoitiko eta Bilboko azken ma-nifestazioen ondoren. Borondateak gehitzen jarraitzen dugun sentsazioa, eta horrek indarberritu egiten gaitu.

Azken asteetan Frantziatik datozen albisteek indarbe-rritzen gaituzten modu bertsuan. Antza, Frantziako go-bernuak espetxe politika aldarazteko erabakia hartua du. Eta uste dugu Ipar Euskal Herriko eragile askotarikoek egin duten elkarlanari esker datorrela jarrera aldaketa hori.

Beraz, lanean jarraitu beharra dugu, besteak beste elkarren indarrak batuz, estatuen borondateak mugia-raztea lortu ahal dugun erronka delako.

Horregatik guztiagatik, ozen diogu: elkarrekin aurrera egiteko prest gaude.

KOM

UNIT

ATIE

N LE

IXUE

Page 21: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

maxixatzen.eus

Page 22: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

22 maxixatzen.eus

01

07

02

05

06

03

08

Page 23: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

maxixatzen.eus

09

11

13

HILABETIN BEGIXETATIK

10

04

12

Elkarrizketak, argazki galeriak, albisteak eta askoz gehiago maxixatzen.eus atarian.

01- ETBko 'Gailurra Xtreme' saioan aritu da berriki kamerari Aitor Goenaga azkoitiarra.

02- 'Txikia IV.a'-k aurrera egitea lortu du Urrezko binakako aizkora txapelketan.

03- Anaitasuna futbol klubeko gizonen lehen taldeko entrenatzailea izango da aurrerantzean Xabier Artetxe.

04- Prebentzio Mahaiak egindako inkestak baditu irabazleak: Oihane Ucin, Unai Arozena eta Jon Larrañaga.

05- Passepartout taldea bigarren diskoa grabatzen ari da Arrasateko Shot! estudioan.

06- Julene Iturbek irabazi du San Antontxu bertsopaper lehiaketa.

07- 'Ignaziotar Lurraldea' proiektuak Bikaintasuneko Europar Helmuga saria jaso du Fitur azokan.

08- Patata-tortilla lehiaketa irabazi dute Haritz Alberdik, Urko Sudupek eta Oihan Etxanizek. 70 gaztetxok hartu dute parte.

09- Aurten ez dute Errege magoek kabalgatarik egin, baina Parrokian egin diete harrera herritarrek Errege magoei.

10- Danborrak astindu dituzte Floreagako ikasleek San Sebastian bezperan.

11- Pedro Urdapilleta Maxixatzeneko bazkideak irabazi du Errigoraren saski zuria.

12- Plaza Ondo Jubilatuen Elkarteak lurzorua lixatu eta bernizatu du.

13- Mendi eski irteera egin dute Portalet inguruetara 20 lagun inguruk, Anaitasuna Mendi Bazkunak antolatuta.

14- Jone Zabaletak Gipuzkoako bigarren markarik onena lortu du pista estalian.

14

Page 24: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

24 maxixatzen.eus

EZET

Z AS

MAU

!

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

GOITIBEHERA

Ezker-eskuin

t

t

t

tt

t

t

tt

t

tt

u Deitura

Galioarenikurra

Estatu,herri

Adiskideak

Ez estua,nasaiaGora

jo

Garai,aldi

Bizkaikoibaia

t 2

u Izena

Traketsbihurtu

Galaraziak

Nire

Moluskumota

Txirrika

Garra

Adats,ile multzoNazional-sozialista

Ergela

Euskadi,labur-labur

Bokalerrepika-

tua

t

tPrintza

Ezin aipadaiteke

t

tBokal erre-pikatua

Bokala

t

tRutenioa

Hosto

t

tBokala

Eztiekoizle

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11

Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edogehiago du asmatu beharreko hitzak.[1] Gaur egungoa, gure garaikoa. [2] Mugakide dugu herri hau. [3] Guraso-engandik jasotzen diren ondasunenmultzo. [4] Kemen. [5] Nahasdura trin-koa. [6] Saturnoren satelitea. [7] Azaleraneurtzeko unitatea. [8] Geldi, lasai. [9] Irria. [10] Sorterria, bereziki nazio-tzat hartzen dena. [11] Landako etxea.

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

1. Baleztaz armatutako gudaria. 2. Gure herriko aterpetxea-ren izena. Sufrearen ikur kimikoa. 3. Bekatu egileak. 4. Garai,aldi. Bizkaieraz, iratzea, garoa. Musika nota, eskalan biga-rrena. 5. Kontsonante bikoitza. Ordaindu beharrekoa. 6. Letoniako hiriburua. Kasik. Hizki hauek behar ditu gureergatibo singularrak. 7. Asko. Nasa. 8. Sumatu. Emakumeizena. 9. Hegazkinak, airekoak. Ez eme. 10. Suari dario. Ingelesez, da. Ipar Euskal Herrian, oinetako.

Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Goitik behera1. Indabak, banabarrak. 2. Honek ez du aberririk. 3. Bizkaie-raz, bezalako. Mailu handi. 4. Modua. Egipto zaharreko agin-tari goren. 5. Atala. Begiko mintz. 6. Gaizki, txarto. Kasik. 7.Anarkista. Errepikatuz, tropiko aldeko fruitu mota. 8. Italiakoirrati-telebista ofiziala. Azkeneko bokala. Bokal errepikatua.Kontsonantea. 9. Bokal mehea. Uretan bizi diren animalia or-nodunak, ez ugaztunak, arnasa zakatzen bidez hartzen dute-nak. 10. Libreak. Gaixo.

u Irakasle azkoitiarra

GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Metalbikain

Areago

t

t

Kiskali

Kanpo,landa

t

t

tNafarroakoibaia

Modua

t

t

Juntagailua

t

t

t

t

tt

t

t

tt

t

tt

u Deitura

Galioarenikurra

Estatu,herri

Adiskideak

Ez estua,nasaiaGora

jo

Garai,aldi

Bizkaikoibaia

t 2

u Izena

Traketsbihurtu

Galaraziak

Nire

Moluskumota

Txirrika

Garra

Adats,ile multzoNazional-sozialista

Ergela

Euskadi,labur-labur

Bokalerrepika-

tua

t

tPrintza

Ezin aipadaiteke

t

tBokal erre-pikatua

Bokala

t

tRutenioa

Hosto

t

tBokala

Eztiekoizle

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11

Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edogehiago du asmatu beharreko hitzak.[1] Gaur egungoa, gure garaikoa. [2] Mugakide dugu herri hau. [3] Guraso-engandik jasotzen diren ondasunenmultzo. [4] Kemen. [5] Nahasdura trin-koa. [6] Saturnoren satelitea. [7] Azaleraneurtzeko unitatea. [8] Geldi, lasai. [9] Irria. [10] Sorterria, bereziki nazio-tzat hartzen dena. [11] Landako etxea.

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

1. Baleztaz armatutako gudaria. 2. Gure herriko aterpetxea-ren izena. Sufrearen ikur kimikoa. 3. Bekatu egileak. 4. Garai,aldi. Bizkaieraz, iratzea, garoa. Musika nota, eskalan biga-rrena. 5. Kontsonante bikoitza. Ordaindu beharrekoa. 6. Letoniako hiriburua. Kasik. Hizki hauek behar ditu gureergatibo singularrak. 7. Asko. Nasa. 8. Sumatu. Emakumeizena. 9. Hegazkinak, airekoak. Ez eme. 10. Suari dario. Ingelesez, da. Ipar Euskal Herrian, oinetako.

Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Goitik behera1. Indabak, banabarrak. 2. Honek ez du aberririk. 3. Bizkaie-raz, bezalako. Mailu handi. 4. Modua. Egipto zaharreko agin-tari goren. 5. Atala. Begiko mintz. 6. Gaizki, txarto. Kasik. 7.Anarkista. Errepikatuz, tropiko aldeko fruitu mota. 8. Italiakoirrati-telebista ofiziala. Azkeneko bokala. Bokal errepikatua.Kontsonantea. 9. Bokal mehea. Uretan bizi diren animalia or-nodunak, ez ugaztunak, arnasa zakatzen bidez hartzen dute-nak. 10. Libreak. Gaixo.

u Irakasle azkoitiarra

GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Metalbikain

Areago

t

t

Kiskali

Kanpo,landa

t

t

tNafarroakoibaia

Modua

t

t

Juntagailua

t

t

t

t

tt

t

t

tt

t

tt

u Deitura

Galioarenikurra

Estatu,herri

Adiskideak

Ez estua,nasaiaGora

jo

Garai,aldi

Bizkaikoibaia

t 2

u Izena

Traketsbihurtu

Galaraziak

Nire

Moluskumota

Txirrika

Garra

Adats,ile multzoNazional-sozialista

Ergela

Euskadi,labur-labur

Bokalerrepika-

tua

t

tPrintza

Ezin aipadaiteke

t

tBokal erre-pikatua

Bokala

t

tRutenioa

Hosto

t

tBokala

Eztiekoizle

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11

Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edogehiago du asmatu beharreko hitzak.[1] Gaur egungoa, gure garaikoa. [2] Mugakide dugu herri hau. [3] Guraso-engandik jasotzen diren ondasunenmultzo. [4] Kemen. [5] Nahasdura trin-koa. [6] Saturnoren satelitea. [7] Azaleraneurtzeko unitatea. [8] Geldi, lasai. [9] Irria. [10] Sorterria, bereziki nazio-tzat hartzen dena. [11] Landako etxea.

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

1. Baleztaz armatutako gudaria. 2. Gure herriko aterpetxea-ren izena. Sufrearen ikur kimikoa. 3. Bekatu egileak. 4. Garai,aldi. Bizkaieraz, iratzea, garoa. Musika nota, eskalan biga-rrena. 5. Kontsonante bikoitza. Ordaindu beharrekoa. 6. Letoniako hiriburua. Kasik. Hizki hauek behar ditu gureergatibo singularrak. 7. Asko. Nasa. 8. Sumatu. Emakumeizena. 9. Hegazkinak, airekoak. Ez eme. 10. Suari dario. Ingelesez, da. Ipar Euskal Herrian, oinetako.

Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Goitik behera1. Indabak, banabarrak. 2. Honek ez du aberririk. 3. Bizkaie-raz, bezalako. Mailu handi. 4. Modua. Egipto zaharreko agin-tari goren. 5. Atala. Begiko mintz. 6. Gaizki, txarto. Kasik. 7.Anarkista. Errepikatuz, tropiko aldeko fruitu mota. 8. Italiakoirrati-telebista ofiziala. Azkeneko bokala. Bokal errepikatua.Kontsonantea. 9. Bokal mehea. Uretan bizi diren animalia or-nodunak, ez ugaztunak, arnasa zakatzen bidez hartzen dute-nak. 10. Libreak. Gaixo.

u Irakasle azkoitiarra

GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Metalbikain

Areago

t

t

Kiskali

Kanpo,landa

t

t

tNafarroakoibaia

Modua

t

t

Juntagailua

t

Goitik behera

t

t

t

tt

t

t

tt

t

tt

u Deitura

Galioarenikurra

Estatu,herri

Adiskideak

Ez estua,nasaiaGora

jo

Garai,aldi

Bizkaikoibaia

t 2

u Izena

Traketsbihurtu

Galaraziak

Nire

Moluskumota

Txirrika

Garra

Adats,ile multzoNazional-sozialista

Ergela

Euskadi,labur-labur

Bokalerrepika-

tua

t

tPrintza

Ezin aipadaiteke

t

tBokal erre-pikatua

Bokala

t

tRutenioa

Hosto

t

tBokala

Eztiekoizle

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11

Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edogehiago du asmatu beharreko hitzak.[1] Gaur egungoa, gure garaikoa. [2] Mugakide dugu herri hau. [3] Guraso-engandik jasotzen diren ondasunenmultzo. [4] Kemen. [5] Nahasdura trin-koa. [6] Saturnoren satelitea. [7] Azaleraneurtzeko unitatea. [8] Geldi, lasai. [9] Irria. [10] Sorterria, bereziki nazio-tzat hartzen dena. [11] Landako etxea.

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

1. Baleztaz armatutako gudaria. 2. Gure herriko aterpetxea-ren izena. Sufrearen ikur kimikoa. 3. Bekatu egileak. 4. Garai,aldi. Bizkaieraz, iratzea, garoa. Musika nota, eskalan biga-rrena. 5. Kontsonante bikoitza. Ordaindu beharrekoa. 6. Letoniako hiriburua. Kasik. Hizki hauek behar ditu gureergatibo singularrak. 7. Asko. Nasa. 8. Sumatu. Emakumeizena. 9. Hegazkinak, airekoak. Ez eme. 10. Suari dario. Ingelesez, da. Ipar Euskal Herrian, oinetako.

Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Goitik behera1. Indabak, banabarrak. 2. Honek ez du aberririk. 3. Bizkaie-raz, bezalako. Mailu handi. 4. Modua. Egipto zaharreko agin-tari goren. 5. Atala. Begiko mintz. 6. Gaizki, txarto. Kasik. 7.Anarkista. Errepikatuz, tropiko aldeko fruitu mota. 8. Italiakoirrati-telebista ofiziala. Azkeneko bokala. Bokal errepikatua.Kontsonantea. 9. Bokal mehea. Uretan bizi diren animalia or-nodunak, ez ugaztunak, arnasa zakatzen bidez hartzen dute-nak. 10. Libreak. Gaixo.

u Irakasle azkoitiarra

GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Metalbikain

Areago

t

t

Kiskali

Kanpo,landa

t

t

tNafarroakoibaia

Modua

t

t

Juntagailua

t

t

t

t

tt

t

t

tt

t

tt

u Deitura

Galioarenikurra

Estatu,herri

Adiskideak

Ez estua,nasaiaGora

jo

Garai,aldi

Bizkaikoibaia

t 2

u Izena

Traketsbihurtu

Galaraziak

Nire

Moluskumota

Txirrika

Garra

Adats,ile multzoNazional-sozialista

Ergela

Euskadi,labur-labur

Bokalerrepika-

tua

t

tPrintza

Ezin aipadaiteke

t

tBokal erre-pikatua

Bokala

t

tRutenioa

Hosto

t

tBokala

Eztiekoizle

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11

Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edogehiago du asmatu beharreko hitzak.[1] Gaur egungoa, gure garaikoa. [2] Mugakide dugu herri hau. [3] Guraso-engandik jasotzen diren ondasunenmultzo. [4] Kemen. [5] Nahasdura trin-koa. [6] Saturnoren satelitea. [7] Azaleraneurtzeko unitatea. [8] Geldi, lasai. [9] Irria. [10] Sorterria, bereziki nazio-tzat hartzen dena. [11] Landako etxea.

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

1. Baleztaz armatutako gudaria. 2. Gure herriko aterpetxea-ren izena. Sufrearen ikur kimikoa. 3. Bekatu egileak. 4. Garai,aldi. Bizkaieraz, iratzea, garoa. Musika nota, eskalan biga-rrena. 5. Kontsonante bikoitza. Ordaindu beharrekoa. 6. Letoniako hiriburua. Kasik. Hizki hauek behar ditu gureergatibo singularrak. 7. Asko. Nasa. 8. Sumatu. Emakumeizena. 9. Hegazkinak, airekoak. Ez eme. 10. Suari dario. Ingelesez, da. Ipar Euskal Herrian, oinetako.

Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Goitik behera1. Indabak, banabarrak. 2. Honek ez du aberririk. 3. Bizkaie-raz, bezalako. Mailu handi. 4. Modua. Egipto zaharreko agin-tari goren. 5. Atala. Begiko mintz. 6. Gaizki, txarto. Kasik. 7.Anarkista. Errepikatuz, tropiko aldeko fruitu mota. 8. Italiakoirrati-telebista ofiziala. Azkeneko bokala. Bokal errepikatua.Kontsonantea. 9. Bokal mehea. Uretan bizi diren animalia or-nodunak, ez ugaztunak, arnasa zakatzen bidez hartzen dute-nak. 10. Libreak. Gaixo.

u Irakasle azkoitiarra

GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Metalbikain

Areago

t

t

Kiskali

Kanpo,landa

t

t

tNafarroakoibaia

Modua

t

t

Juntagailua

t

Page 25: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

maxixatzen.eus

t

t

t

tt

t

t

tt

t

tt

u Deitura

Galioarenikurra

Estatu,herri

Adiskideak

Ez estua,nasaiaGora

jo

Garai,aldi

Bizkaikoibaia

t 2

u Izena

Traketsbihurtu

Galaraziak

Nire

Moluskumota

Txirrika

Garra

Adats,ile multzoNazional-sozialista

Ergela

Euskadi,labur-labur

Bokalerrepika-

tua

t

tPrintza

Ezin aipadaiteke

t

tBokal erre-pikatua

Bokala

t

tRutenioa

Hosto

t

tBokala

Eztiekoizle

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11

Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edogehiago du asmatu beharreko hitzak.[1] Gaur egungoa, gure garaikoa. [2] Mugakide dugu herri hau. [3] Guraso-engandik jasotzen diren ondasunenmultzo. [4] Kemen. [5] Nahasdura trin-koa. [6] Saturnoren satelitea. [7] Azaleraneurtzeko unitatea. [8] Geldi, lasai. [9] Irria. [10] Sorterria, bereziki nazio-tzat hartzen dena. [11] Landako etxea.

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

1. Baleztaz armatutako gudaria. 2. Gure herriko aterpetxea-ren izena. Sufrearen ikur kimikoa. 3. Bekatu egileak. 4. Garai,aldi. Bizkaieraz, iratzea, garoa. Musika nota, eskalan biga-rrena. 5. Kontsonante bikoitza. Ordaindu beharrekoa. 6. Letoniako hiriburua. Kasik. Hizki hauek behar ditu gureergatibo singularrak. 7. Asko. Nasa. 8. Sumatu. Emakumeizena. 9. Hegazkinak, airekoak. Ez eme. 10. Suari dario. Ingelesez, da. Ipar Euskal Herrian, oinetako.

Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Goitik behera1. Indabak, banabarrak. 2. Honek ez du aberririk. 3. Bizkaie-raz, bezalako. Mailu handi. 4. Modua. Egipto zaharreko agin-tari goren. 5. Atala. Begiko mintz. 6. Gaizki, txarto. Kasik. 7.Anarkista. Errepikatuz, tropiko aldeko fruitu mota. 8. Italiakoirrati-telebista ofiziala. Azkeneko bokala. Bokal errepikatua.Kontsonantea. 9. Bokal mehea. Uretan bizi diren animalia or-nodunak, ez ugaztunak, arnasa zakatzen bidez hartzen dute-nak. 10. Libreak. Gaixo.

u Irakasle azkoitiarra

GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Metalbikain

Areago

t

t

Kiskali

Kanpo,landa

t

t

tNafarroakoibaia

Modua

t

t

Juntagailua

t

Doinua: Zerua altuanJokin Sudupe Mendizabal

GAIA: Eguneroko errezeta

BERTSOA PAPEREAN

HITZ GEZIDUNAK

ERANTZUNAKHITZ GURUTZATUAK

GOITIBEHERA

denbora-pasak

Mundura jaio ginen ahalikta ondoen bizitzekonahiz ta batzutan datorrena ezizan gai aukeratzekogoizetan hartu behar adinaindar nagiak kentzekobeste egun bat hasten delakobizi hontaz gozatzeko.

Oztoporen bat dagoeneangainditzea da esperoumoretikan pixkabat jarrizahal bada eguneropentsamendua hobe genukepositiboan balegogure buruak sinisten dunasortuko bait dugu gero.

Etxebizitza alokairuan:

Eraberritutako etxe argitsu eta eguzkitsua alokagai Azkoitiko erdigunean. Etxeko gela guztiak kanpoaldera begira: sukaldea, egongela, logelak, komun bat eta 2 bakoi toldo eta guzti. Barrualdekoak ditu: komuna eta trastelekua. 550 euro. Harremanetarako: 617114126

Eskola partikularrak emateko pertsona bat behar da:

Pertsona bat behar da DBH4. mailako 15 urteko neska bati eskola partikularrak emateko, astean bi edo hiru egunetan, bi orduz. Interesatuak jarri harremanetan Nerearekin telefono zenbaki honetara deituta: 688602185.

IRAG

ARKI

LAB

URRA

K

Page 26: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

26 maxixatzen.eus

Urte horietan, Azkoitiko etxe gehienek osasun bal-dintza oso kaskarrak zituzten, eta, kasurik gehiene-tan, aireztapen eta argirik gabeko bi logelako etxe

txikiak ziren. Industria hazkunde haren eraginez, Azkoitiko baserritar asko ere herrira jaisten ziren lanera astelehen goizetan, eta aste osoan bertoko etxeren batean egoten ziren apopilo; gero, larunbat arratsaldean berriro ere ba-serrira bueltatzen ziren. Etxebizitzen eskasia zela eta, ber-toko etxejabeak berehala hasi ziren etxeak alokatzen, eta noizean behin baita gelak ere; hala, egoera hura arazo kon-trolaezin bilakatu zen. Neurrigabeko situazio hura ez zen egokiena, ez langileentzat ez lantokietako nagusientzat, eta azken horiek berehala ohartu ziren egoera hark langileria-ren errendimenduan ere kontrako eragina izan zezakeela.

Azkoitiko langileriaren baliabideak kontuan harturik, age-rikoa da lantokiko soldatarekin soilik ezin zutela egin etxe baten jabe izateko behar zen ekarpen ekonomikorik. Es-painian, era berean, antzeko egoeran zeuden, eta han ere trantze hura gainditzeko nahiko buruhauste eta kezka zu-ten. Estatuak, kinka larri hari aurre egiteko, langileentzako interes baxuko maileguetan oinarritutako Etxe Merkeen Legea onartu zuen 1911n. Lege hark arrakasta gutxi izan zuen, legearen baldintza nagusietako bat gutxienez 3.000 pezetako diru sarrera egitea baitzen. Hamar urte geroago, abantaila gehiago zuen lege bat atera zuten, baina hark ere ez zuen nahi bezalako efekturik izan. Denbora laburrean, Primo de Riveraren diktadura garaian, 1924an, 30 urteko interes txikiko mailegu altuan oinarritzen zen Etxe Mer-keen Hirugarren Legea onartu zen; lege hark langilea ja-betza pribatuaren sisteman murgilarazi zuen, eta, bide batez, kontrol sozialera bideratu.

Etxebizitza krisiari irteera emateko, azken lege horrek zi-tuen abantaila ekonomikoekin bat egin zuen Azkoitiko Uda-lak, Ricardo Otaño alkatea buru zuela. Ordurako, ezagunak ziren Bizkaian aurrera eramandako etxe merkeen proiektu batzuk. Egitasmo haiek arrakasta handia izan zuten bere garaian, eta horrek bultzatu zuen Azkoitiko alkatea Bilbora

BA A

L D

AKIZ

U?

bidaiatzera, Bizkaiko Aurrezki Kutxaren laguntza jasotze-ko. Han ezagutu zuen San Martingo Etxe Merkeen Proiektua gauzatuko zuen Tomas Bilbao arkitektoa. Azkoitiko Udalak etxe merkeen bi proiektu sustatu zituen batera: bata, egun Ertzaintzaren kuartela dagoen lursailean kokatu ziren Ar-txamendiko etxeena, eta bestea, San Martin auzokoa.

San Martingo proiektuak tamaina handiko azpiegitura es-katzen zuen, eta, zalantzarik gabe, zeregin handiko erronka bihurtu zen udalarentzat. Lehenengo lana eraikin berrien kokalekua aurkitzea izan zen, ez baitzen txantxetakoa sei etxe irla handitan banatutako 100 etxez osatutako erai-kuntzarako lur eremu bat aurkitzea herri erditik hurbil. Eraikitzear zegoen auzo berria herrigunetik eta lantegi handietatik gertu egotea zen udalaren nahia, eta azke-nean San Martingo bizkarra aukeratu zuten auzo berriaren kokaleku moduan.

Hurrengo pausoa proiektua abiaraztea izan zen, eta uda-lak 1927ko maiatzaren 26an atera zuen enkantera lanen esleipena. Udalak aurretik hausnartua zuen eraikuntza guztiaren ardura eta iniziatiba berak hartzea. Hori horre-la, ezer baino lehen, bitartekari lanak saihestu zituen, alde batetik kontratistak alde batera utzi eta langileei eskulana zuzenean adjudikatuz, eta bestetik materialak saltzaile eta ekoizleei zuzenean erosiz. Jokabide horrek jakineko ondo-rioa izan zuen: diru kantitate handia aurreztu zuten.

SAN MARTINGO ETXE MERKEAK

Gure artean ezaguna da aurreko mendearen hasieran Azkoitian txapel eta industria aktibitateak izan zuen garrantzia. Horren ondorioz, denbora gutxian, eta gehienbat 1890 eta 1930 bitartean, lantegiak ugaritu eta eskulan asko kontzentratu zen gure herrian; denbora tarte horretan, hemengo populazioa 5.200 biztanletik 8.026ra areagotu zen. Eskulangileen masifi kazio horren ondoriorik larri eta zuzenena etxebizitzen gabezia izan zen, industrializazioak berak zekartzan soldata baxu eta langileriaren baldintza ezegonkor eta prekarioekin batera.

Kepa Alberdi Egaña

San Martingo auzokideek egindako adreiluen biltegia.

Auzoko Etxe Merkeen eraikuntzaren hasiera.

Page 27: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

maxixatzen.eus

Lehenengo urratsa onuradunen zozketa egitea izan zen, on-doren zerrenda osatu eta aukeratutakoen lehen diru ekar-penarekin kontatzeko. Onuradunek sarrera bat ordaindu behar zuten lehenik, 1.500 pezetakoa. Esanguratsua da nola onuradunei diruarekin edo lanorduekin ordaintzeko aukera eman zitzaien, bai sarrera bezala ipini beharre-ko kopurua, bai ondorengo hilerokoa, eta mailegua barne zegoen. Modu horretan, beren lan ekarpenaz baliatzeko bidea ematen zitzaien, dirutan ahalik eta kopuru txikiena ordaintzeko. Bistan da sistema hark arrakasta handia izan zuela; izan ere, haietariko hirurogeita hamar onuradunek lanetan ordaindu zuten zor guztia, beste seik lan eta diru-tan, eta, azkenik, beste hogeita hiruk dena dirutan. Bertako lanordu bakoitzari 0,75 pezetako balioa eman zitzaion, ga-rai hartan soldata hori jasotzen baitzuen batez beste peoi batek. Ordurako, zortzi orduko lan jardunaldia indarrean zegoen, eta langileek, denbora libre gehiago izanik, asti ge-hiago zuten beraien etxebizitzaren eraikuntza lanetan be-harrezko ekarpena egiteko.

San Martin auzoa izango zenak berehala hartu zuen lantoki erraldoi baten itxura, sasoi osoan zeuden langileak bere-hala hasi baitziren beraien etxebizitzak izango ziren erai-kinak altxatzeko lanetan. Eraikuntza lanetan aritu gabeko jendea hondeaketa lanetan eta lurra mugitzen ipini zuten, eta eginbehar horietan milaka ordu eman ondoren emaitza aparta lortu zen, nahiz eta hasieratik oso lan arazotsutzat jo zen lur eremu aldapatsu haietan etxe berriak asentatzeko kokaguneak ondo egokitzea. Arotzei eta igeltseroei beren ofizioko lana eman zitzaien, eta beste onuradunei, berriz, beren kapazitate, indar eta gaitasunaren araberako lana.

Tomas Bilbao arkitektoak, bere memorian, San Martingo lurrak buztinetan aberatsak ziren zantzuak zituen aurrei-kusiak, eta, hori horrela, obretan egindako indusketatik ateratako lurrarekin adreiluak ekoizteko aukera aztertu zuten. Azkenean horrela egitea erabaki zuten, eta lantoki-txo bat prestatu zuten galletera izeneko adreiluak egiteko makina bat erosi ondoren. Esaten da guztira bi milioi adrei-lu egitera heldu zirela, bide batez diru asko aurreztu baitzu-ten adreiluak kanpoan erostea saihestuz.

Ezin alde batera utzi etxe haiek eraikitzeko lanetan 1926an Urolako Trenaren Burdinbidea martxan ipintzeak ekarri zituen onurak. Trenbide haren geltokia San Martingo mui-noaren magalean izateak asko erraztu zituen eraikitze la-nak, garraiobide hartaz baliatu baitziren obra materialez hornitzeko. Olimpia izeneko eraikinaren atzealdetik bur-dinbidea pasatzen zenez, haren ondoan halako eremu bat prestatu zuten biltegi moduan, trenean garraiatzen zen materiala pilatzeko. Biltegitik, errail batzuk zirela medio, bagoitxo bat erabiltzen zuten material guztiak horretarako propio prestatutako funikular batera eramateko, eta, azke-nik, garraiatzaile haren bidez igotzen zuten material guztia goi partean eraikitzen ari ziren obra eremura.

BA AL DAKIZU?

San Martingo Etxe Merkeen bista orokorra.

Hasieran eraikitako Etxe Merkeen bista orokorra.

San Martingo Etxe Merkeak bi aldiz inauguratu ziren. Lehen inaugurazioa 1927ko irailean izan zen, eta Donostian uda-rako egonaldia igarotzen ari zen Alfontso XIII.a Espainiako erregea ekarri zuten. Inaugurazio horretan, ordura arte bukatuak ziren 40 etxeen giltzak entregatu ziren. Denbora bat pasatu zen etxe guztiak eraiki arte, eta 1929ko apirila-ren 14an izan zen bigarren eta azken inaugurazioa. Bertan, falta ziren giltzak entregatu zituzten momentuko agintari ospetsuenek, horien artean Gipuzkoako gobernadore zibi-la, Foru Aldundiko diputatu nagusia eta Azkoitiko alkatea. Etxe Merkeen egitasmoak oihartzun handia izan zuen gure herritik kanpo ere, eta, ondorioz, jendetza izugarria hurbil-du zen auzo berria ikustera; gainera, horretarako propio autobusak antolatu ziren.

San Martingo auzo berriak beti izan ditu harrezkero al-daketatxoak, eta horien artean aipagarrienetakoa gaur egun Ardatz Elkartea den eraikinarena da. Hasieran, ko-mun batekin eta lau bainugelarekin osatutako bainuetxe bat izan zen, gizonezkoei nahiz emakumezkoei higiene zerbitzua eskaintzen ziena; izan ere, etxe barrutan orain-dik ez zegoen dutxarik, ezta bainuontzirik ere. Gerora ho-bekuntzak izan zituen, eta beste bi bainugela eta bi dutxa gehitu zitzaizkion. Horrekin batera, ikatzaren eta ur-be-rogailuaren gelak ere izan zituen. 1931n, haur eskola txiki bat erantsi zitzaion eraikinari, eta handik urte batzuetara, bere funtzioa bete ondoren, jarduerari utzi eta aktibitaterik gabe egon zen eraikin hura, Bonba eta Kiriko ezagunek ber-tan apopilo geratzea erabaki zuten arte. Gerora, auzotarrek halako jarduera bat eman nahi zioten eraikinari, eta eskola bat, elizatxo bat edo elkarte bat ipintzeak hartu zuten in-darra, baina, azkenean, elkarte bat sortzea erabaki zuten, auzoko bizilagunen topaleku sozial gisa. Bestalde, behe partean zegoen garbitokia gaur egun desagertuta dago, baina auzoaren goiko aldean zegoen garbitokia San Martin Mikologi Elkartea bilakatu zen denborarekin.

Zalantzarik gabe, San Martingo Etxe Merkeen historia mu-gimendu sozial handi baten errelatoa da. Goraipatu egin behar da, Azkoitiko Udalak egindako lana ahaztu gabe, onu-radunen aparteko ahalegina, lantokitik atera eta ordu pila sartzen ibili baitziren ilusio osoz, beren etxea eraikitzeko lanetan. Langile auzo gisa sorturik, eta bertako bizilagu-nen inplikazio osoari esker, ibilaldi eredugarria egin du San Martinek. Auzoak badu nortasun berezi bat, eta auzotarrek harro sentitzeko motiboak dituzte.

Page 28: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

28 maxixatzen.eus

Zer duzu salgai gaur egun dendan?

Bideoak, ogia, egunkariak, aldizkariak, goxokiak eta loteria.Zer saltzen duzu gehien?

Loteria Nazionala Gabon bueltan asko saltzen da, baina ur-tean zehar asko ez da jokatzen. Primitiva, Euromillon eta Bonoloto saltzen ditugu gehien. Bideoak, berriz, inork ez ditu erosten gaur egun.Ez dira garai onenak, beraz, bideo saltzaile batentzat.

Ez, ez, ezertarako ere ez. 1980-1990 inguru hori izan zen bideoklubarentzat garairik onena. Gerora, inguruko denak ixten joan dira. Donostian ere Euskal Bideo izeneko den-da ospetsua zegoen, eta haiek ere itxi zuten. Bideokluben kontua joan zen ja. Esku batekin kontatzeko lain gelditzen dira. Inoiz dendara sartu gabekoak harrituta gelditzen dira bideoak ikusten dituztenean: «Jesus, bideokluba al da hau?».Zergatik dituzu bideoak dendan?

Ez dakidalako beste zerekin asmatuko nukeen negozioa hobeto joateko. Norbaitek esaten badit «jarri hau, asko salduko duzu eta!», bihar bertan kenduko nituzke bideo guztiak. Badakit alferrik ditudala, baina, hala ere, gasturik ez dauka, erosi ez ditudalako egiten. Daudenak lehendik ni-tuenak dira. Batzuk salduko nituzke, baina beste batzuk oso onak dira, eta ez nuke nahi saltzerik; pena handia emango lidake.Noiz iritsi zen bideokluben beherakada nabarmena?

Internet bidezko deskarga ilegalak hasi ziren garaian, eta telebistan askoz ere kate gehiago jarri zirenean eskuraga-rri. Makina ere eduki nuen bideoak kanpotik alokairuan hartzeko, baina arazoak ematen hasi zitzaidan, eta azkene-rako ez zidan konpentsatzen hura mantentzeak. Bideoklu-ba zabaldu nuenetik gorabehera asko izan ditut. Hala ere, inoiz ez dut pentsatu negozioa ixtean.

Orain loteria saltzera bideratua duzu negozioa, beraz; sar-tu-irten handia izaten al da?

Astelehenetan bai, joko denak jokatzeko aukera iza-ten delako. Asteartetik aurrera egun lasaiak izaten dira. 1985ean, Primitiva-eta saltzeko lizentzia hartu nuen, eta ordutik ari naiz saltzen. Loteria Nazionala saltzen, berriz, 2010. urtean hasi ginen. Nik ez dizkiot urte asko ikusten, batez ere 50 urtetik gorako bezeroa duelako horrek, ba-tez ere gizonezkoa. Orain gazteentzako Reta apustuak direla esango nuke erakargarriak: momentuan jasotzen da dirua, eta kirol aukera asko ematen ditu. Horiek mer-katura sartu zirenetik, kinielaren kontsumoa pixka bat jaitsita dago. Hala ere, gazteentzako arriskutsuagoa dela iruditzen zait joko hori, gazteak ludopatiara bideratzeko arriskua baitago.Ikusten al duzu ludopatia kasurik dendan?

Gazteetan ez. Gainera, debekatuta daukagu 18 urtetik be-herakoei saltzea. Baina 50 urtetik gorako batzuen artean ikusten da, bai.Nolako etorkizuna ikusten diozu zure negozioari?

Internet bidez ere kinielak erosteko aukera ahalbidetzen ari dira, eta orain Loteria Nazionala ere hastekotan omen dira. Horrek dendako salmenta asko jaitsiko luke, gure kal-terako. Dena Internetera eramaten hasten badira, gu he-men alferrik gaude. Baina, tira, nik aldaketa hori ez dut epe motzera ikusten oraingoz. Momentuz, lasai nago.Gustuko al duzu zure lana?

Bai, jendearekin tratua izatea oso gustuko dut. Gainera, lau ordu egoten naiz dendan, eta airean pasatzen zaizkit. Nik luzaroan horrelaxe jarraitzea sinatuko nuke. Jende atsegin asko ezagutzeko aukera ere eman dit dendak, eguneroko hartu-emanari esker.

Olaia Juaristi Zabala

HARA

!

«Bideokluben kontua joan zen ja; esku batekin kontatzeko lain

gelditzen dira»

AGURTZANE ODRIOZOLA:

Agurtzane Odriozola Arruti (Azkoitia, 1969) Amalur bideoklubeko nagusia da. Bideoak saltzeari aspaldi utzita badago ere, oraindik dendako apaletan ikus daitezke hamaika DVD kaxa. Dioenez, bideokluben garairik onena 1980-1990 inguru hori izan zen, eta, ondorioz, beste bide batzuetatik bideratu behar izan

du negozioa. Halere, oso gustuko du saltzaile lana, jende atsegin asko ezagutzeko aukera izan baitu.

Argazkian, Mirari Peña Juaristi eta Agurtzane Odriozola Arruti.

Page 29: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

maxixatzen.eus

ESKURE KOM

ENIEZ

ETZ

TOPA

U!

TELEFONO INTERESGARRIAK:

Udaletxea Udaltzaingoa Suhiltzaileak Epaitegia (Azpeitia) Azkoitia Lantzen Iraurgi Berritzen Abarketatxo ludoteka Artxamendi Gaztelekua(GIB) Zubiaurre Elkargunea KIUB KZ Gunea Ertzaintza San Martin ondareguneaMusikagunea Anbulatorioa Plaza Ondo Jubilatuen Etxea

IleapaindegiaTaberna

Bake Epaitegia San Jose Egoitza Aizkibel liburutegia AEK Baztartxo Gurutze Gorria DYALanbide (Azpeitia) SOS Deiak Txerloia Futbol Zelaia Gurea pilotalekua Torre Zuri erakustokia Txerloia Tenisa Kultur Etxea Postetxea Gipuzkoako Urak Xabier Munibe haur eskola Xabier Munibe ikastola Floreaga ikastetxea BiziloreUrola Ikastola BHI Garbigunea Mankomunitatea Tamaina handiko trasteakjasotzeko zerbitzuaAldalur Eusko TrenLa GuipuzcoanaPESAPiper elkarteaTaxiak

943 08 00 80943 85 71 71112943 02 51 91943 85 71 51943 85 08 43943 02 60 27

943 85 60 27943 85 25 44943 85 73 05943 02 36 19943 08 37 80943 85 71 70943 85 10 70943 00 76 10

943 85 21 68943 85 36 25943 08 94 12943 85 15 97943 85 13 23943 85 08 98943 15 10 89 943 85 19 86943 85 32 97943 46 46 22943 15 04 02112943 85 20 61943 85 36 39943 85 71 70669 62 18 02943 85 71 70943 85 33 93943 85 08 83943 08 07 37943 85 06 46943 85 30 43637 70 57 20 943 85 21 74696 67 64 56943 85 73 19

943 45 98 74943 85 27 18902 54 32 10943 85 11 59943 21 26 99943 85 25 87943 85 10 20

Urtarrileko aldizkarian Zakelmari non ezkutatuta zegoen asmatu behar zen:

27. orrialdean zegoen. Asmatzai-leen artean zozketa egin ondoren, Arantzazu Zabaletak irabazi du Herrixen Merkatari Elkartearen 50 euroko txekea.

Datorren hilean, Ogi Berri okindegiaren zortzi lagunentzako tarta zozkatuko du Maxixatzenek Zakelmari aurkitzen dutenen artean. Bidali erantzuna urtarrilaren 20a baino lehen, Kultur Etxeko postontzira edo [email protected] helbide elektronikora.

Non dago Zakelmari?

AZKOITIA: Jaen 943 85 07 85

AZPEITIA: Beristain 943 81 19 49

AZKOITIA: Gisasola 943 85 12 35

AZKOITIA: Mendiola 665 49 67 44

E�����: 09:00 - 20:00

G����: 22:00 - 09:00

FARMAZIAK (OTSAILA)

1, 2, 3, 4, 26, 27, 28

12, 13, 14, 15, 16, 17, 18

Urte osoan irekita.

URBITARTE AUZUNEA, 3

19, 20, 21, 22, 23, 24, 25

AZKOITIA: Azpiazu 943 85 29 89 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11

Arantzazu Zabaleta, otsaileko irabazlea.

Argazkian, Mirari Peña Juaristi eta Agurtzane Odriozola Arruti.

Page 30: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

30 maxixatzen.eus

AGEN

DIE

OTSAILATxarriboda” antzezlana, Baztartxo antzokian, 19:30ean.

04

03

ZINEMA (Baztartxo)

OTSAILAK 2:THE SQUARE

OTSAILAK 4:OIHANEKO KUADRILLA

OTSAILAK 4-5:LOS ARCHIVOS DEL

PENTÁGONO

OTSAILAK 4-5:OTSAILAK 4OTSAILAK 2:

OTSAILAK 16:EL SACRIFICIO DE UN

CIERVO SAGRADO

OTSAILAK 16-17-18-19:

TRES ANUNCIOS EN LAS AFUERAS

OTSAILAK 18:HARPETARRA

OTSAILAK 18:OTSAILAK 16: OTSAILAK 25:LA ABEJA MAYA

(EUSKARAZ)

OTSAILAK 11:SAGU ETA PAGU

OTSAILAK 11

OTSAILAK 25 OTSAILAK 23-25-26:EL CUADERNO DE SARA

OTSAILAK 23-25-26

23

Musika Bandaren kalejira eta kontzertua Baztartxo antzokian, 12:30ean.

Falta eta Txost! taldeen kontzertuak Matadeixen, 22:30ean.

OTSAILAK 9-10-11-12:

C'EST LA VIE

24Go!azen 4.0” musikala, Baztartxo antzokia, 17:00etan eta 19:00etan.

09 eta 10

Page 31: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

maxixatzen.eus

Page 32: MAXIXATZENustez bisitaririk egokiena. Egunak, hilabeteak edo urteak iragan heinean eta bakardade horrek zulo beltzean sartzen gaituenean bisitari beltz eta ilun horri ihes egitea zail

32 maxixatzen.eus

AGEN

DIE