lurra
DESCRIPTION
Lurra.TRANSCRIPT
![Page 1: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/1.jpg)
LURRA
![Page 2: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/2.jpg)
LURRAREN GERUZAK• Lurrean hiru
geruza bereizten dira: Geosfera, Hidrosfera eta Atmosfera.
Geosfera
![Page 3: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/3.jpg)
GEOSFERA• Gure planetan
zati harritsua geosfera deitzen da.
• Esfera handi bat da eta hiru geruza bereizten dira: lurrazala, mantua eta nukleoa.
LURRAZALA
MANTUA
NUKLEOA
50 km
3.000 km
3.400 km
![Page 4: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/4.jpg)
LURRAZALA: Kanpoaldeko geruza da. Solidoa da eta harriz osatuta dago.
• Kontinenteen lurrazala ozeanoena baino askoz lodiagoa da.
• Baina, geruza hau oso fina da: 50 kilometrokoa.MANTUA: Erdiko geruza da. 3.000km inguruko
lodiera du.• Bere tenperatura oso altua da eta harri batzuk
urtuta daude. Magma esaten zaie.NUKLEOA: Barneko geruza da. Burdinaz osatuta
dago. • 3.400 km-ko lodiera du. Tenperatura oso altua da.• Nukleoaren kanpoaldea egoera likidoan dago eta
barnealdea, solidoa da.
![Page 5: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/5.jpg)
Lurraren geruzak
Lurrazal kontinentala
Mantua
Kanpoko nukleoa
Barneko nukleoa
Lurrazal ozeanikoa
![Page 6: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/6.jpg)
HIDROSFERA• Planeta osoko
uren multzoa da.• Ura edozein
egoeratan dago: ur likido, izotza edo ur - lurruna.
![Page 7: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/7.jpg)
UR LIKIDO: Gehiena itsasoetan eta ozeanoetan dago. Ur gazia da.• Ur geza kontinenenteetan eta
uharteetan dago. Gainazaleko urak (ibaiak, lakuak…) eta lur azpiko urak daude.
IZOTZA: Leku hotzenetan dago: poloetan.
UR – LURRUNA: Atmosferan dago. Kondentsatzen denean, hodeiak sortzen dira.
![Page 8: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/8.jpg)
HIDROSFERA
![Page 9: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/9.jpg)
ATMOSFERA• Atmosfera aire-geruza bat da.• Kanpoko geruza da.• Aire gasen nahaste bat da. Ugarienak
oxigenoa eta nitrogenoa dira, baina beste gas asko ere badaude: karbono dioxidoa, ur-lurruna eta ozonoa.
• Atmosfera hainbat geruzatan banatzen da. Hurbilenak troposfera eta estratosfera dira.
![Page 10: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/10.jpg)
TROPOSFERA: bizia garatzen da. 10 edo 20 km-ko altuera du.•Geruza honetan haizea eta hodeiak garatzen dira. •Atmosferako gas gehienak geruza honetan daude.ESTRATOSFERA: Troposfera amaitzen den lekuan hasten da.•50 km-ko altuera du. Tenperatura oso baxua da.•Ozono-geruza dago. Eguzkitik iristen diren izpi ultramoreei ez die uzten pasatzen, kaltegarriak direlako izaki bizidunentzat.
![Page 11: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/14.jpg)
LURRAZALA• Lurrazala harriz osatuta
dago.• Normalean, harriak puskatu
eta higitzen dira.NOLA PUSKATZEN DIRA
HARRIAK?• Mendietan, euri-ura harrien
arrakaletan sartzen da. Tenperatura jaistean, ur hori izotz bihurtzen da eta izotzak harria puskatu egiten du.
![Page 15: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/15.jpg)
• Landareek sustraiak sartzen dituzte harrien arrakaletan eta pixkanaka - pixkanaka puskatu egiten dituzte.
![Page 16: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/16.jpg)
• Harrietatik sortutako zatiak izaki bizidunen hondarrekin nahasten direnean, lurzorua osatzen da.
• Lurzoruan hainbat osagai mota bereizten dira:–Osagai solidoak: batetik, osagai
organikoak eta bestetik, osagai mineralak.–Osagai likidoa: ura eta uretan
disolbatutako gatz-mineralak.–Gas-osagaia: Atmosferako airea da.
![Page 17: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/17.jpg)
HIGIDURA
GARRAIOA SEDIMENTAZIOA
ZER GERTATZEN DA MATERIAL HORIEKIN?
![Page 18: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/18.jpg)
HIGIDURA• Materialak herrestatzen dira; orduan, higidura gertatzen da.
NORK EGITEN DU?• Ibaiek eta uharrek• Haizeak• Itsasoak
![Page 19: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/19.jpg)
![Page 20: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/20.jpg)
GARRAIOA• Urak eta haizeak higitutako materialak garraiatzen dituzte leku batetik bestera.
SEDIMENTAZIOA• Uraren eta haizearen abiadura moteltzean,
materialak jalkitzen eta pilatzen dira. Hau da sedimentazioa.
![Page 21: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/21.jpg)
Hondartza
Dunak
Delta
![Page 22: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/22.jpg)
LURRIKARAK• Lurrazalaren bat-bateko mugimenduak
dira.• Paisaia aldatu ahal du.
![Page 23: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/23.jpg)
SUMENDIAK• Lurrazalaren irekigune bat
da.• Lurraren barneko magma
gainazalera ateratzen da irekigune horretatik.
• Ateratzean, magmari laba deitzen zaio.
• Sumendi-erupzioak gertatzen dira batzuetan. Laba botatzen da eta gasak eta errautsak ere bai.
![Page 24: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/24.jpg)
ATALAK• Magma sumendi-tximinia izeneko hodi batetik igotzen da eta krater izeneko zulo batetik kanporatzen da.
• Kanporatzean, laba hoztu egiten da eta harriak sortzen dira. Harri horiek pilatzen dira eta sumendi-konoa sortzen da.
![Page 25: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/25.jpg)
laba
Sumendi-tximinia
magna
lurrazala
mantua
krater
Sumendi-konoa
![Page 26: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/26.jpg)
HARRI MAGMATIKOAK• Magma hozten denean, solidotu egiten
da; horrela, sortzen dira harri magmatikoak.
• Oso gogorrak dira.• Batzuk, sumendietatik datoz: basaltoa
eta pumita.• Beste batzuk mantso-mantso hozten
dira: granitoa.
![Page 27: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/27.jpg)
Pumita
Granitoa
![Page 28: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/28.jpg)
HARRI SEDIMENTARIOAK• Beste harri batzuen eta izaki bizidun
batzuen hondakinetatik sortzen dira.• Adibideak: konglomeratua, hareharria,
buztina• Beste harri batzuk izaki bizidunen
hondakinak pilatzean osatzen dira: petrolioa.
• Beste batzuk uretan disolbatutako substantzien bidez osatzen dira: kareharria eta igeltsua.
![Page 29: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/29.jpg)
• Harri sedimentario batzuek fosilak dituzte. Izaki bizidunen hondakinak dira; harri bihurtu eta harri moduan gorde direnak.
Konglomeratua Kareharria
![Page 30: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/30.jpg)
HARRI METAMORFIKOAK
• Beste harri batzuetatik sortzen diren harriak dira, presioa eta tenperatura oso handiak direnean.
MarmolaArbela
![Page 31: Lurra](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022020712/5595be581a28abba348b467e/html5/thumbnails/31.jpg)
HARRIEN ZIKLOA