ANGPahayagan ng Partido Komunista ng Pilipinas

Pinapatnubayan ng Marxismo-Leninismo-Maoismo

Tomo LII Blg. 5Marso 7, 2021

www.cpp.ph

EDITORYAL

Sa ka bi la ng na pa ka tin ding kri ‐sis sa eko nom ya at ka bu ha yan ng ma sa, bil yun-bil yong pi song pon do ang lu lus ta yin sa ma gas tos at bat ‐bat sa ko rap syong mga ope ra syon ng AFP at PNP. Ha yok na ha yok ang mga pa sis ta sa pag ga mit ng ka ni ‐lang ba gong mga he li kop ter, dro ne, erop la nong pan dig ma, ba ril, kan ‐yon, mga bom ba at li bu-li bong mga tro pa pa ra sin da kin ang buong ba ‐yan sa ka ni lang ar ma dong ka pang ‐ya ri han.

Tu lad noong Di sye mbre, wa lang-say say na umaa sa ang Na tio nal Task Force to End Local Com mu nist Armed Conflict (NTF-ELCAC) at ang

AFP at PNP na ma pi pi gi lan ni la ang pag gu ni ta ng mga re bo lu syo nar yong pwer sa at ma ma ma yan sa ani ber ‐sar yo ng PKP. Sa pa ma ma gi tan ng mu lat na pag ha rap ng mga yu nit ng BHB sa ma la ki hang ope ra syon ng AFP, na ga wa ni lang umi was sa mga de pen si bong la ba nan at pag kai tan ang kaa way ng tar get sa ka ni lang ope ra syong kom bat at pam bo bom ‐ba. Bu nga ni to, re la ti bong ka ka ram ‐pot ang na ta mong ta gum pay ng AFP sa ka bi la ng to dong pam ban sang open si ba nito kum pa ra noong Mar so 2020. Mas ma ha la ga, ni tong Ene ro, na ka pag lun sad ang mga yu nit ng BHB sa iba't ibang re hi yon ng mga

Labanan at bi gu in ang mga open si ba ng kaa way

Sa ha nga ring pi gi lan ang pag di ri wang ng ani ber sar yo ng Ba gong Huk ‐bong Ba yan (BHB) sa Mar so 29, isa na na mang koor di na dong open si ba ng mga ope ra syong kom bat, say war, pa ni ni il sa ma sa at wa lang ha bas

na pam bo bom ba ang ini lu lun sad ng Armed Forces of the Phi lip pi nes (AFP) at Phi lip pi ne Na tio nal Po lice (PNP) sa mga la ra ngang ge ril ya sa iba't ibang pa nig ng ban sa.

tak ti kal na open si ba la ban sa mga pa god at ku lang na sa sup lay na tro pa ng kaa way na bi go sa ka ni ‐lang open si bong ope ra syon ba go si ‐la bu ma lik sa ka ni lang kam po. Si ‐mu la ng pag bu bu kas ng 2021, na ‐pa na ti li ng BHB ang re la ti bong ma ‐ba bang tan tos ng mga de pen si bong la ba nan kum pa ra sa da mi ng ini lu ‐lun sad na tak ti kal na open si ba.

Pa ra ma kai was sa mga de pen si ‐ba at ma ku ha ang ini sya ti ba pa ra sa pag lu lun sad ng mga tak ti kal na open si ba, da pat pa na ti li hing ma ta ‐as ang an tas ng di sip li nang pang-mi li tar ng la hat ng yu nit ng BHB at tu luy-tu loy na mag pa ka hu say sa mga pa ma ma ra ang ge ril ya pa ra ma kai was sa pa ni nik tik ng kaa way ga mit man ang mga dro ne o mga es pi ya. Da pat ma hig pit na ban ta yan ang ki los ng mga yu nit ng kaa way at ba sa hin ang mga open si bong pla no ni to. Ha bang pi ni pi li ng BHB ang

Marso 7, 2021 ANG BAYAN2

Tomo LII Blg. 5 | Marso 7, 2021

NilalamanANG

Ang Ang Bayan ay inilalathala dalawang beses bawat buwan

ng Komite Sentral ng Partido Komunista ng Pilipinas

Ang Ang Bayan ay inilalabas sa

wikang Pilipino, Bisaya, Iloco,

Hiligaynon, Waray at Ingles.

Tumatanggap ang Ang Bayan ng mga

kontribusyon sa anyo ng mga artikulo

at balita. Hinihikayat din ang mga

mambabasa na magpaabot ng mga

puna at rekomendasyon sa ikauunlad

ng ating pahayagan.

mga la ba nang si nu su ong ni to, da pat la gi ring han da ang mga yu nit ni to na epek ti bong ha ra pin ang mga la ‐ba nang ha tid ng kaa way.

Ka sa bay ni to, da pat magpla no ng mga tak ti kal na open si ba la ban sa na ka hi wa lay na mga tro pa ng kaa way, mga tactical out post, lin ya sa sup lay ng kaa way at iba pang ma la lam bot na tar get. Ma ha la gang tar get din ng mga tak ti kal na open ‐si ba ang mga he li kop ter, dro ne, erop la no at iba pang ka ga mi tang pang him pa pa wid ng AFP. Da pat pi ‐li in ng BHB ang pi na ka ak mang lu ‐gar, oras at pag ka ka ta on pa ra sa pag lu lun sad ng mga tak ti kal na open si ba.

Da pat tu luy-tu loy na pa la ka sin ang su por ta ng ba seng ma sa pa ra sa huk bong ba yan la lu na sa ha rap ng wa lang-lu bay at pi na ta ta gal na mga ope ra syon sa ila lim ng Re ‐tooled Com mu nity Sup port Prog ram (RCSP) ng AFP na ta bing pa ra sa pag ga ga ri son sa mga bar yo pa ra su pi lin ang ma sa at ihi wa lay si la sa huk bo. Da pat hin di ha ya ang ma pa ‐tid ang ug na yan ng huk bo at ng ma ‐sa, tu luy-tu loy na pa la ka sin ang

mga re bo lu syo nar yong or ga ni sa ‐syong ma sa at pag su long ng mga pa ki ki ba kang ag rar yo pa ra sa ka pa ‐ka nan ng ma sa. Da pat mag pa ka hu ‐say sa pag ga mit ng iba't ibang an yo ng pag ki los at pag tu tol ng ma sa sa pre sen syang mi li tar kaa ki bat ng ar ‐ma dong pa ki ki ba ka ng huk bo at mga yu nit mi li sya. Su man dig sa ma la wak at ma la lim na su por tang ma sa pa ra sa pa nik tik, sa pag ti ti yak ng sup lay at pag tu wang sa mga yu nit ng BHB sa pag su long ng ma la wa kang pa ki ‐ki dig mang ge ril ya.

Ka sa bay ng puk pu kang pa ki ki ‐pag la ban sa mga ma ta ta tag na ba ‐se, da pat pa tu loy na pa la wa kin ang te ri tor yong ki ni ki lu san ng mga yu nit ng BHB. Da pat pa la wa kin ang mga pa ki ki ba kang ma sa, ita tag ang mga or ga ni sa syon at pa la wa kin o buk san ang ba gong mga la ra ngang ge ril ya. Sa pa ma ma gi tan ng tu luy-tu loy na pag pa pa la wak, ma ga ga wang pag ‐kai tan ng po kus ang kaa way, ba na ‐tin ang kan yang pwer sa at big yan ng mas ma la pad na pu wang pa ra sa open si bong ini sya ti ba ng huk bong ba yan.

Pau lit-u lit na na bi go ang AFP at

si Du ter te sa taun-ta ong dek la ra ‐syong du du ru gin ang BHB. Lan tad nang hu wad ang wa lang-ti gil na say war at mga kam pan ya ng "pag ‐pa su ko." Ta li was sa pro pa gan da ng kaa way, pa tu loy na nag ta ta ma sa ang BHB ng ma la lim at ma la wak na su por ta mu la sa ma sang mag sa sa ka sa ka na yu nan da hil sa pag su su long ng ka ni lang mga pa ki ki ba ka pa ra sa tu nay na re por ma sa lu pa at la ban sa la hat ng por ma ng pang-aa pi at pag sa sa man ta la. Pa tu loy na nag li ‐ling kod ang BHB bi lang gi ya at ka ‐tu wang ng ma sang mag sa sa ka ha ‐bang ini lu lun sad ni la ang mga pa ki ‐ki ba ka pa ra sa re por mang ag rar yo. Pa tu loy ni tong gi na gam pa nan ang tung ku lin sa pro duk syon at ga wa in sa eko nom ya, edu ka syo n, ka lu su ‐gan, kul tu ra at mga usa ping pam ‐bar yo.

Ga ya sa mga nag da ang pag ka ‐ka ta on, ang ani ber sar yo ng huk bo at ng Par ti do ay gi nu gu ni ta sa pa ‐ra an na uma ang kop sa ka la ga yan. Sa mga lu gar na wa lang mga ope ra ‐syong mi li tar, na ka pa gtiti pon ang ma sa sa mga li him na asembli ya sa bar yo o bun dok. Sa mga lu gar na di nu du mog ng nag-oo pe ra syong tro pa ng kaa way, nag lu lun sad ng mas ma li li it na pag ti ti pon ang ma sa at mga Pu lang man di rig ma. Ma li it man o ma la ki, hin di na ba ba wa san ang ka bu lu han ng pag gu ni ta sa araw ng pag ta ta tag ng BHB pa ra ala la ha nin ang mga ba ya ni at mar ‐tir ng ba yan, ipag di wang ang mga na ka mit, tu ku yin ang mga ka hi na an at iba yong mag pa ka ta tag pa ra isa ‐ba li kat ang ma bi bi gat na tung ku lin sa pag su su long ng dig mang ba yan.

Ang ka sa lu ku yang la gay ng dig ‐ma ay may kaa ki bat na ma tin ding sak ri pi syo sa ba ha gi ng huk bong ba yan. Ki na kai la ngan ang mga ito pa ra ma pa na ti li ang mga pwer sa ng BHB, ma pa la lim ang su por ta ng ma ‐ma ma yan, at mai pag tang gol ang mga or ga ni sa syong ma sa at pa la ‐wa kin ang er ya sa ope ra syon ng BHB. Ki na kai la ngan ang mga sak ri ‐pi syong ito pa ra isu long ang ad hi ‐ka in ng ma ma ma yang Pi li pi no pa ra sa pam ban sang de mo kra sya.

Editoryal: Labanan at biguin ang mga opensiba

ng kaaway 1

Gawaing rekoberi sa gitna ng pandemya 3

PNP, inambus ng BHB-Sorsogon 3

BHB-EV, tiwala na mabibigo ang AFP 4

Crackdown sa Southern Tagalog 4

Atake sa mga tagapagtanggol ng mga Tumandok 4

Karahasan sa mga Moro 5

5 sibilyan, pinaslang sa Bicol 5

Wala nang inosente 5

Ang pulitika ng bakuna 6

Pag-aalangan sa pagpapabakuna 7

Ka ti ya kan sa eko nom ya ng kababaihan 7

Bilyun-bilyong kita ng mga telco 9

Imperyalistang pamumulitika ni Biden 9

Industriya ng papel sa bingit ng pagbagsak 10

@prwc_info

cppinformationbureau@gmail.com

ANG BAYAN Marso 7, 2021 3

Sa git na ng ma sin sing pa kat ng kaa way at wa lang-ti gil na na ka po kus na ope ra syong mi li tar sa isang la ra ngang ge ril ya sa Ti mog Ka ta ga lu gan, na ‐

ka pag pun ya gi ang Ba gong Huk bong Ba yan (BHB) na mag lun sad ng ga wa ing re ko be ri sa Ma ro.

Ha los isang de ka dang nai wan ng mga ka sa ma ang Ma ro. Sa Ma ro ipi ‐nun dar ang unang bin hi ng re bo lu ‐syon sa lu gar. Na ka pag pa li taw ri to ng mga ka sa pi ng re bo lu syo nar yong or ga ni sa syong ma sa at mga Pu lang man di rig ma at ku man der. Da hil di ‐to, ilang taong pi no ku san ng kaa way ang Ma ro upang wa sa kin ang ka ni ‐lang pag ka kai sa. Nag pa kat di to ng mga de tatsment ng CAFGU at nag ‐pa ka wa la ng mga gru pong pa ra mi li ‐tar at vi gi lan te. Nang kumalat ang pan dem yang Covid-19, nag ta yo rin ng mga tsek poynt sa mga kal sa da.

May mga pag si si kap na ba li kan ang Ma ro su ba lit sa ma ha bang pa ‐na hong ay na ging ta wi ran la mang ito ng BHB pa tu ngo sa ibang er ya. Bun sod ng pag ta li ma sa ki lu sang pag wa was to at pa nga ngai la ngan pa ra sa mas ma la pad na ba se ng la ‐ra ngang ge ril ya, de ter mi na dong bi ‐na li kan ng BHB ang Ma ro.

Sa lat sa kaa la man sa lu gar, te ‐reyn at ma sa ang yu nit ng BHB na ipi na kat sa lu gar. Su ba lit pu hu nan ni la ang ma ya mang re bo lu syo nar ‐yong ka say sa yan ng Ma ro pa ra ma ‐pa nga has na suu ngin ang ma sin sing pa kat ng kaa way at tu ngu hin ang ma sa.

Kag yat na ina lam ng yu nit ang ka la ga yan ng ma sa sa Ma ro. Da hil sa kri sis ng pan dem yang Covid-19, na ka ra ra nas ang ma sa ng ma tin ding ka hi ra pan at ka wa lan ng ha nap bu ‐hay. Ma ra ming mga ma ra li tang mag sa sa ka at mang ga ga wang bu kid ang hin di ma ka lu was pa ra mag ha ‐nap ng tra ba ho da hil sa mi li ta ris ‐tang lockdown. Ka ra mi han sa mga mag sa sa ka ay wa lang sa ri ling lu pa at na pa pai la lim sa par te hang 60-40 pa bor sa pa ngi no ong may lu pa.

Sa unang bu wan ng yu nit ng BHB sa Ma ro, nag lun sad si la ng kam pan yang sa ni ta syon at edu ka ‐syon hing gil sa Covid-19. Nag bi gay

si la ng lib reng tsek-ap at iba pang ser bi syong me di kal sa ma sa. Ti nu lu ‐ngan din ni la ang mga anak ng ma ‐sang mag sa sa ka sa pag sa got ng modyul. Ti nu tu ru an ni la ang mga ta ga ri to sa pag ga mit ng selpon at in ter net pa ra sa flexible lear ning. Tu mu long din ang yu nit sa ga wa ing pro duk syon sa er ya.

Ang pag tu wang ng BHB sa pang-a raw-a raw na ga wa in at pa ‐sa nin sa git na ng Covid-19 ay nag ‐bi gay-pu wang upang ma ka ga an sa mga su li ra nin at ma ka lu wag ang mga re si den te sa lu gar. Nag ka ro on si la ng pa na hon pa ra ita gu yod ang BHB na buong-pu so ni lang si nu por ‐ta han. Ka bi lang sa ka ni lang gi na wa

Ga wa ing re ko be ri sa git na ng Covid-19 at ata ke ng kaa way

ay ang pag-i was sa yu nit sa mga ope ra syong mi li tar at pag gi ya tu ‐ngo sa lig tas na lu gar.

Nang ma ka tang gap ang yu nit ng atas na mag lun sad ng ak syong mi li ‐tar, kagyat na nagbunga ang pag ‐pu punyagi sa gawaing masa. Sa tu ‐long ng ma sa, nai li him ang ka ni lang pre sen sya sa mga nag-oo pe ra syong sun da lo at nai lun sad ang ma ta gum ‐pay na open si ba la ban sa kaa way na may ku lang da la wang ki lo met ro ang la yo sa isang tsek poynt ng militar at pulis.

Hin di na ging had lang ang ma ‐sin sing pa kat ng kaa way o ka sa la ‐tan ng kaa la man sa lu gar pa ra mu ‐ling ba li kan ang ma sa sa mga er ‐yang re ko be ri. Ma ta pos ang unang bu wan sa ga wa ing re ko be ri ng yu nit ng BHB, nag di wang ang ma ma ma ‐yan ng Ma ro da hil mu li nilang naka ‐sa ma ang BHB.

PNP, inam bus ng BHB-Sor so gon

TATLONG PULIS ANG su ga tan sa gi na wang am bus ng Ba gong Huk ‐bong Ba yan (BHB)-Sor so gon sa Ba ra ngay Pu tiao, Pi lar noong Peb ‐re ro 22. Isa di to si MSgt. Osmer Edwin Apa.

Ang ak syong ito ay tu gon ng BHB sa mga kri men ng PNP sa ma ‐sang Sor so ga non. Tam pok di to ang pag ma sa ker sa li mang mag sa ‐sa ka sa Do los, Bu lan noong na ka ra ang taon at pag pa tay kay Micha el Ba ga sa la, da ting Pu lang man di rig ma. Ang mga ope ra syong ito ay tu lak ng lo kal na prog ra mang kontra-in sur hen sya ng Re gio ‐nal Task Force Ka to ni no ngan asin Kaus wa gan.

Mi sa mis Occi den tal. Ti nam ba ngan ng BHB ang mga tro pa ng 10th IB sa Ba ra ngay Lam pa san, Don Victo ria no noong Ene ro 30. Li mang sun da lo ang na pa tay.

Su ri gao del Sur. Patay si Dar win Suazo, ak ti bong ele men to ng CAFGU sa pananambang ng BHB sa Hi ta ob, Ba ra ngay Awa si an, Tan dag City noong Peb re ro 3.

Marso 7, 2021 ANG BAYAN4

Ata ke sa mga tagapagtanggol

ng mga Tu man dok

BRUTAL NA INATAKE ng mga ahente ng estado ang da la wang ta ga pag tang ‐gol ng mga Tu man dok noong na ka ra ‐ang ling go.

Bi na ril at napatay ng nag pa ki la ‐lang mga pu lis noong Pe bre ro 28 si Ju lie Ca ta min sa Ma lit bog, Tapaz, Capiz. Si Catamin ay kapitan ng Ba ra ‐ngay Roo sevelt sa parehong bayan. Ibi nun yag ni Ca ta min na ti nam nan ng mga ar mas at eksplo si bo ang ta ha nan ng apat na re si den te ng kan yang ba ‐ra ngay noong Di sye mbre 2020. Ka sa ‐bay ng in si den teng ito ang pag ma sa ‐ker sa si yam na mag sa sa kang ti na gu ‐ri ang Tu man dok 9.

Noong Mar so 3, si nak sak sa ulo at likod ng dalawang di nakilalang lalaki si Atty. Ange lo Kar lo Guil len sa Gen. Lu na St., Iloi lo City. Si Guil len ang abu ga do ng mga pa mil ya ng mga Tumandok at magsasakang inaresto sa Capiz at Iloilo noong Disyembre 2020. Kabilang din siya sa mga abugado ng mga nagsampa ng pe ti ‐syon la ban sa Anti-Ter ror Law (ATL). Tu ma ta yo si yang pang kala hatang kalihim ng Na tio nal Uni on of Peop le's Law yers-Panay.

Ti wa la ang Ba gong Huk bong Ba yan-Eas tern Vi sa yas (BHB-EV) na mu ling ma bi bi go ang pa ni ba gong ded layn ng 8th ID na “du ru gin” ang tat long

la ra ngang ge ril ya sa re hi yon sa ika la wang kwar to ng 2021, at ang ika-a pat ba go mag ta pos ang ter mi no ni Rod ri go Du ter te.

Sa ulat ni to nga yong bu wan, si ‐na bi ng BHB-EV na umaa bot na sa 18 ba tal yong pang kom bat ng Armed Forces of the Phi lip pi nes (AFP) at Phi lip pi ne Na tio nal Po lice (PNP) ang nag-oo pe ra syon sa re hi yon. Ito na ang pi na ka ma ra ming kon sentra syon ng tro pa ng es ta do sa ka say sa yan ng lu gar. Hin di ba ba ba sa 15 ba yan ang po kus nga yon ng mga ope ra ‐syong kom bat. Ka bi lang di to ang Sout hern Ley te, Ley te at Bi li ran na da ti nang idi nek la rang "lib re sa in ‐sur hen sya ."

Noong Peb re ro ay nag pa kat din ng 226 na ele men to ng PNP Special Acti on Force. Ma li ban sa mga ito ay may ro ong 86 de tatsment ng CAFGU na na ka ka lat sa re hi yon. Gu ma ga ‐mit ang AFP di to ng mga erop la nong pan dig ma, he li kop ter at dro ne.

Sa ha rap ni to, tu luy-tu loy na du ma da nas ng mga kas wal ti ang AFP at PNP. Noong Peb re ro 13, da ‐la wang ele men to ng PNP-SAF ang na ma tay sa ak ti bong de pen sa ng Ro dan te Urtal Com mand sa Gi nag ‐da nan, San Roque, Northern Sa mar.

BHB-EV, tiwalang mabibigo ang dedlayn ng AFP sa Samar

Ma ka li pas ang da la wang araw, inam bus na man ng pa re hong yu nit ng BHB ang 43rd IB sa Ba ra ngay Cag bi gajo, Pam bujan ng pa re hong pru bin sya.

Noong Pebrero, di ba ba ba sa apat na open si ba ang nai lun sad ng BHB la ban sa nag-oo pe ra syong tro ‐pa ng AFP sa bawnde ri ng Sa mar at Eastern Sa mar.

Hin di rin tu ma ta lab ang kam ‐pan ya ng sa pi li tang pag pa pa su ren ‐der ng AFP. Ina min mis mo ng 19th IB na "bu ma ba lik" din sa pag pul ‐taym ang ilang "su ren de ri." Si na bi ito ng ku man der ng yu nit-mi li tar ma ta pos ang isang se re mon ya ng sa pi li tang pag pa pa su ren der sa Ma ‐tu gui nao noong Peb re ro.

Crackdown sa Sout hern Ta ga log: 5 pa tay, 8 ina res to

LIMA ANG PINATAY at walo ang inaresto sa ala-Tokhang na mga operasyon ng pulisya at militar sa Sout hern Ta ga log simula Mar so 4. Madaling araw isinagawa ang mga operasyong ito.

Pi nas lang ng mga pulis si Emma nu el Asuncion, li der ng Ba gong Alyan sang Ma ka ba yan (Ba yan)-Cavi te sa hedkwar ters ng mga mang ‐ga ga wa na kan yang ti nu tu lu yan sa Das ma ri ñas, Cavi te noong Mar so 7.

Kasabay nito, dinukot ng mga pulis ang mag-asawang sina Ariel at Chai Evangelista, mga istap ng UMALPAS KA, kasama ng kanilang 10-taong gulang na anak sa Nasugbu, Batangas. Pinaslang ang mag-asawa habang nakatakas ang kanilang anak. Naiulat din ang pagpatay ng mga pulis sa aktibistang si na Micha el Da si gao at Mark Lee Bacasno ng Sikkad-K3 sa Mon tal ban, Rizal.

Sa parehong araw, magkakasunod na ina res to ng mga pulis si na Steve Men doza ng Ola lia-KMU at Eliza beth Ca mo ral ng Ba yan-La gu na sa Cabuyao, Laguna; at Nimfa Lanza nas ng Ka pa tid-Sout hern Ta ga ‐log sa Ca lam ba.

Dalawang lider magsasaka ang inaresto sa Montalban, Rizal, at isa pang katutubong Dumagat sa Tanay. Ni reyd din ang bahay ni Li no Baez ng Ba yan-Ba ta ngas sa Sto. To mas, ngu nit wa la si ya roon ka ya hin di si ya naa res to.

Noong Mar so 4, magkasunod na inaresto si na Ra mir Corco lon, myembro ng pambansang konseho ng Courage, sa San Pablo, Laguna; at Arnel La gui nas, dating unyonista sa pabrika ng Honda, sa Sta. Rosa.

Ang mga man dam yen tong gi na mit sa mga operasyong ito ay ini la ‐bas nina Laguna Jud ge Divi nag racia Bus tos-Ongke ko, Manila RTC Judge Jose dela Rosa, at Manila RTC Judge Jason Zapanta. Si dela Rosa rin ang nag-isyu ng mandamyento na ginamit ng mga pulis na nagmasaker sa siyam na lider Tumandok sa Panay noong Disyembre 2020.

ANG BAYAN Marso 7, 2021 5

Ka hit sa git na ng pan dem ya, tu luy-tu loy na nag pa pa ka wa la ang re hi meng Du ter te ng la gim sa mga ko mu ni dad ng mga Mo ro sa ta bing ng "ge ra

kontra-te ro ris mo." Mu la Disyembre 2020, li bu-li bong pa mil ya ang nag bak wit du lot ng pag sa la kay ng pwer sa ng Armed Forces of the Phi lip pi nes (AFP) sa ka ni lang mga ko mu ni dad sa kun wa'y mga ope ra syong pag tu gis sa "na ti ti rang pwer sa" ng Bang sa mo ro Isla mic Free dom Fighters (BIFF), Abu Say yaf at ma ‐li li it na gru pong iniuug nay ng re hi men at US sa "ISIS." Hin di ba ba ba sa anim na me nor de edad at isang bun tis ang na ma tay sa dulot ng mga operasyong ito.

La nao del Sur. Tat long ka ba ‐ta an ang na pa tay ha bang isang bun tis ang su ga tan nang sa la ka yin ng mga ele men to ng 5th IB ang Mo ‐ro Isla mic Li be ra ti on Front Exten si ‐on Camp, sa Amai Ma na bi lang noong Peb re ro 20. Ki nan yon at inistra ping ng mga sun da lo ang ko ‐mu ni dad sa loob ng 15 mi nu to.

Noong Pebrero 4, bi nom ba na ‐man ng 55th IB ang mga komu nidad sa Alo nga nan at Bua yan, Datu Piang dahil may namataan umano rito na mga kasapi ng BIFF at Daw ‐lah Islamiyah.

Ba si lan. Noong Ene ro 29, ma ‐

hi git 40 pa mil ya ang lu mi kas nang sa la ka yin ng mga pwer sa ng AFP ang ka ni lang ko mu ni dad sa Ba ra ‐ngay Bo he baca, Ti po-ti po. Isa ang nau lat na na sa wi ha bang isa ang su ga tan.

Sa Ba ra ngay Se rong go non, may ro on na mang 200 pa mil yang nagbakwit noong Ene ro 12 nang uma ta ke ang Joint Task Force Ba si ‐lan sa kanilang komunidad.

Ma gu in da nao. Da la wang ba ta ang ma lub hang na su ga tan sa pam ‐bo bom ba ng 57th IB sa Sam bu la ‐wan, Da tu Sa li bo noong Di sye mbre 13, 2020. Pu ma naw na ang isa sa

Ka ra ha san sa mga Mo ro sa ta bing ng "ge ra kontra-te ro ris mo"

mga bik ti ma noong Peb re ro 14. Bi nom ba at inistra ping din ng

57th IB at 2nd Mecha nized Bat ta li ‐on ang mga re si den te ng ba ra ngay Pu saw sa Sha riff Say do na Mus tap ‐ha noong Di sye mbre 15. Na sa wi sa in si den te si Ra bea Da ma da La kim na noo'y pi tong bu wang bun tis. Nag re sul ta ang mga pam bo bom ba sa pag ba bak wit ng 1,500 pa mil ya.

Noong Ene ro 30, ma hi git 600 pa mil ya ang lu mi kas da hil sa la ba ‐nan sa pa gi tan ng BIFF at AFP sa Ta pa tan, Ba ra ngay Ki ta ngo, Da tu Sau di Ampa tu an.

Su lu. Sa Pa ti kul at Jo lo, hin di ba ba ba sa 12 ka ba bai hang Mo ro ang ina res to sa da la wang in si den te ng pang ha ha lug hog noong Oktub re 10, 2020 at Peb re ro 19 da hil po ten syal uma no si lang ma ging suici de bom ber. Ka bi lang sa ka ni la ang mga inang may ma li li it na sang gol. Ti nu koy si ‐lang mga ba lo, asa wa at anak umano ng mga lider ng Abu Say yaf.

Wala nang "inosente" sa ilalim ng panukalang batas

MARIING TINUTULAN NG blo keng Ma ka ba yan ang pa nu ka lang ipi na sa sa Kong re so noong Mar so 2 na babaklas sa saligang kara pa tang itu ring na inosente ang isang in di bid wal hang ‐gang di na pa tu tu na yan ang kan yang kri men.

Anito, tinatanggal ng Hou se Bill No. 7814 ang ba ta yang mga pro se so ng hus ti sya sa mga pi nag su sus pet sa hang sang kot sa ili gal na dro ga.

Sa ila lim ni to, agad na ipag pa pa la gay na may sa la bi lang pro tek tor o nag ka kan long ang isang tao ka pag may ka ki la la si ya na nag-eeksport ng ili gal na dro ga at ti nu lu ngan ni ya itong ma kai was ng ares to.

May sa la rin agad ang isang ma hu hu li han ng re si bo o anu mang pa pe les na may kaug na ‐yan sa im por ta syon o eksport ni to. Ang anu ‐mang ebi den sya na nag bi gay ng pon do ang isang ki la lang im por ter o ekspor ter ng dro ga sa isang in di bid wal ay aw to ma ti kong itu tu ring na “e bi den sya” la ban sa kan ya. Ma ra mi pang ibang pro bi syon na nag ta tang gal sa ba ta yang ka ra pa tan ng mga in di bid wal na maaa ring sang kot o hin di na sang kot sa ili gal na dro ga.

5 sibilyan, magkakasunod na pinaslang sa Bicol

LIMANG SIBILYAN ANG pi na tay ng mga sundalo at pulis sa magkakahiwalay na in si den te mu la Mar so 1 sa Camarines Norte at Camarines Sur. Pi na la bas nila na pawang "nan la ban" ang mga bik ti ma at mga kasapi o tagasuporta ng Bagong Hukbong Ba yan.

Tatlo ang mi na sa ker sa Ba ra ngay La not, Merce des, Ca ma ‐ri nes Nor te noong Mar so 3. Pi nag ba ba ril ng mga pasista ang mga bik ti mang si na Enrique Ca bil les, Arnel Can de la ria at No ‐mer Pe da.

Pi nas lang naman ng mga sundalo si Ka ga wad Me landro Ver so sa Ba ra ngay Ta lo ba tib, La bo, Ca ma ri nes Nor te noong Mar so 1. Nireyd ng 70 sundalo ang kanyang bahay. Sa pa re ‐hong araw, pi nas lang ang isa pang re si den te ng Ba ra ngay Ba ‐logo, Pa sacao, Ca ma ri nes Sur.

Pag-a res to. Sa Sor so gon, ina res to noong Peb re ro 23 ang mag sa sa kang si Salva dor Ma gas matapos masugatan sa pagpapaputok ng 22nd IB sa Ba ra ngay Ma ri nab, Bu lan.

Inaresto rin noong Disyembre 2020 sa Barangay Lalud, Bulusan sina Enrique ta Gue las, 62, at Eliza beth Esti lon, 41. Bun tis si Esti lon nang dakpin ng militar. Si la ang pa nga la wang bats na ki na su han ng pag la bag sa Anti-Terror Law.

Sa Negros Occidental, ni reyd ng pi nag sa nib na pwer sa ng 94th IB at pu lis ang tat long ba hay sa Ba ra ngay San Anto nio, Hi ma may lan City noong Marso 3. Ina res to di to ang mag sa sa ‐kang si na Salva dor Car pen te ro at Jil li an Delfin.

Marso 7, 2021 ANG BAYAN6

Per so nal na si na lu bong ni Rod ri go Du ter te ang mga ba ‐ku nang du ma ting mu la sa Chi na sa Vil la mor Air ba se

noong Peb re ro 28. Noong Mar so 4, du ma ting na rin ang ha ‐los 500,000 do sis mu la sa Covax Faci lity ng World Health Orga niza ti on (WHO). Li ban sa mga mang ga ga wa sa ka lu su ‐gan, pra yo ri dad ng re hi men na maba ku na han ang mga sun ‐da lo at pu lis. Ang Pi li pi nas ang pi na ka hu ling ban sa na na ka tang gap ng ba ku na sa Sout he ast Asia, kahit pa ito ang may pa nga la wang pi na ka ma ta as na bi lang ng mga na ha wa sa re hi yon. Du ma ting ang mga ito sa pa na hong 241 mil yong do sis na ang nai bi gay sa 103 ban sa sa buong mun do.

Sa da tos ng Blo om berg noong Peb re ro 12, 36.2% pa la mang ng po ‐pu la syon ng Pi li pi nas ang si nak law ng mga kontra ta sa sup lay ng ban ‐sa. Wa la pang ni isa sa mga ito ang du ma ra ting sa ban sa. Sa ka bi la ng pag da ting ng mga ba ku na, na ma ‐ma ya ni sa Pi li pi nas ang pag-aa la ‐ngan sa pag pa pa ba ku na. May mga mang ga ga wa sa ka lu su gan na tu ‐mang ging mag pa tu rok ng Si novac da hil sa na ba ba li tang ma ba ba na epek ti bi dad ni to sa ka ni lang ha nay.

Dip lo ma sya ga mit ang ba ku na Ang 600,000 ba ku nang Co ro ‐

naVac na ga wa ng Si novac Biotech ay "do na syo n" ng Chi na sa Pi li pi ‐nas. Ba ha gi ito ng ti na gu ri ang "dip ‐lo ma sya ga mit ang ba ku na" at hin di ng pla na dong pag bi li ng gub yer no na gi na wang da hi lan pa ra umu tang ng bil yun-bil yong piso. Sa ha lip na itu ring ang ba ku na na usa ping ma ‐ka tao, gi na ga mit ng mga ban sang nag ma ma nu pak tu ra ni to ang ka ni ‐lang sup lay pa ra isu long ang ka ni ‐lang la yu nin sa eko nom ya, pu li ti ka at dip lo ma sya. Ang “do na syo n” ng Chi na, ha lim ba wa, ay may kaa ki bat na kun di syong 100,000 do sis ni to ay ibi bi gay sa mi li tar. Dag dag pa di to ang kontra ta sa pag bi li ng dag dag na do sis, o pag ti yak ng mga pro yek ‐to o pau tang, pag pa la ki ng implu ‐wen sya at iba pa.

Ka la ka ran din ng Chi na ang dip ‐lo ma syang ba ku na sa La tin Ame rica, Africa at iba pang ban sa sa South ‐east Asia. Handa itong magpautang ng $1 bilyon para ipambili ng na ‐turang mga bansa ng bakunang

gawang-China. Gi na wa ni tong "pra ‐yo ri dad" ang mga mi li tar ng Pa kis ‐tan, Ne pal at Cam bo dia—mga ban ‐sang ma la pit sa ki na ka la ban ni tong India.

Tu lad ng Chi na, gu ma ga mit din ng dip lo ma syang ba ku na ang Isra el sa mas ma sa hol na pa ra an. Ibi ni gay ng ban sa ang "sob rang" mga do sis sa mga ban sang ta ha sang su mu su por ta sa oku pa syon ni to sa Je ru sa lem. Ito ay ha bang ti na tang gi han ang ob li ga ‐syong big yan ng ba ku na ang ma ma ‐ma yang Pa les ti ni an sa oku pa do ni ‐tong mga te ri tor yo. Sa nga yon, lam ‐pas 50% na ng po pu la syon ng Isra el ang na ba ku na han, ha bang ka ka ram ‐pot na 2,000 do sis la mang ang ibi ni ‐gay ni to sa Pa les ti ne.

Ipi nag si sil bi rin ng India at Rus sia ang ga wa ni tong mga ba ku na sa mga la yu ning mi li tar.

Na syu na lis mo sa ba ku na Wi na sak ng se lek ti bong dip lo ‐

ma syang ba ku na ang mga pag si si ‐kap ng WHO na ti ya king hindi mapag-iiwanan ang mga mang ‐gagawa sa kalusugan at bulnerab ‐leng mga grupo sa ma hi hi rap na ban sa. Pe ro una nang hu mi na ang iti na yo ni tong sentro, ang Covax Faci lity, du lot ng pag ko po ng ma ya ‐ya mang ban sa sa sup lay ng ba ku na sa ti na gu ri ang "na syu na lis mo sa ba ku na."

Sa ila lim ng "na syu na lis mo sa ba ku na," 60% ng suplay ng bakuna sa mundo ay ipinareserba para lamang sa 16% ng pandaigdigang populasyon dulot ng pagsusubi ng mayayamang bansa. Ayon sa mga

Ang pu li ti ka ng ba ku na

ulat, nagpareserba ang US ng mga bakunang apat na beses na mas marami sa mamamayan nito, ang Canada ng anim na beses at ang mga bansa sa European Union nang doble sa bilang ng kanilang mga residente.

Da hil di to, ku lang na ku lang ang nai pong ba ku na ng Covax Faci lity. Noong Di sye mbre 2020, 400 mil ‐yong do sis pa la mang sa tar get na 2 bil yon ang na li kom ng pa si li dad. Imbes na ba ku na, pon do ang ipi na ‐nga ko ng US. Hawak ng mga kumpanyang US ang tatlo sa anim na aprubado nang mga bakuna. Ang US din ang may isa sa pinaka ‐malaking kakayahang magmanu ‐pak tura. Ka ma kai lan, hu mi ling ang Mexico ng ba ku na sa US, pe ro ta ha ‐san itong ti nang gi han da hil “pra yo ‐ri dad ng gub yer nong Bi den ang ma ‐ma ma yang Ame ri ka no.”

Hindi rin pumayag ang US na big yan ng suplay sa ngayon ang Pilipinas sa kabila ng pag-alok ng rehi men ng mas mataas na presyo ng pagbili. Kukumpletuhin muna ni ‐to ang mayorya ng sariling mama ‐ma yan, bago magsimulang maglu ‐was ng bakuna sa ikalawang hati pa ng taon.

Ayon sa WHO, kai la ngang ma ‐ba ku na han ang mi ni mum na 60% ng ma ma ma yan pa ra maa bot ang "herd im mu nity" o ko lek ti bong ka ‐ka ya han ng po pu la syon na la ba nan ang sa kit. Da hil sa na syu na lis mo sa ba ku na, ti na ta yang sa 2024 pa ma ‐su sup la yan ang ka lak han ng mga ban sa na wa la o nag ku lang ng pam ‐bi li ng ki na kai la ngang ba ku na pa ra maa bot ito.

ANG BAYAN Marso 7, 2021 7

Pag-aalangan sa pagpapabakunaLAGANAP SA BUONG mun do ang pag-aa la ngan at ka wa lang-ti wa la sa mga ba ku na la ban Covid-19. Idi nu lot ito ng mga pag du du da sa pang ka ‐la ha tang ka lig ta san, ka ha la ga han at bi sa sa mga ba ku na sa na ka ra ang mga taon. Sa ma ra ming lu gar, na kau gat sa ka say sa yan ang pag da da la ‐wang-isip ng ma ma ma yan sa mga ba ku na.

Sa US, ha lim ba wa, mas ma ra ming Itim at His pa nic ang wa lang ti wa la sa mga ba gong ba ku na kum pa ra sa mga pu ti. Ito ay da hil sa ma ra ming pag ka ka ta on, isi nang kot si la sa mga ekspe ri men to o pag-aa ral na li ngid sa ka ni lang kaa la man. Du lot din ito ng sistematikong diskri mi na syon sa ka ni la sa sis te ma ng ka lu su gan na ku mi ki ling sa mga pu ti.

Sa isang pag-aa ral na gi na wa mu la 2015 hang gang 2019, isa ang Pi ‐li pi nas sa may pi na ka ma ta as na pag-aalangan sa ka lig ta san ng mga ba ‐ku na, la lu na sa mga ba ku na pa ra sa mga ba ta. Ito ay du lot ng do ku men ‐ta dong mga pag-a la la sa ba ku nang Dengvaxia. Sa pa re hong pa na hon, bu mag sak din ang ti wa la sa mga ba ku na sa ma ra ming ban sa sa Eu ro pe. Ito ay ka hit pa na pa tu na yan na sa aktwal na ma bi sa at lig tas ang ma ra ‐mi sa mga ba ku na.

Na ka ug nay din ang pag du du da sa mga ba ku na sa pag li li hi man ng ma ‐la la king kum pan ya sa par ma syu ti ka sa ka ni lang pa na na lik sik. Ga ni to ang katangian ng ne go syong ba ku na na pi nauun lad at mi na ma nu pak tu ra hin di pa ra sa ka bu ti han ng la hat, kun di pa ra sa ka pi ta lis tang tu bo ng ii lan.

Ga yun pa man, idiniin ng World Health Organization na ang im por ‐tan te sa kag yat ay ang map ro tek syu nan ang ma ma ma yan, la lu na ang mga mang ga ga wa sa ka lu su gan at mga bul ne rab leng gru po, la ban sa hos pi ta li sa syo n, ma la lang pag ka ka sa kit at ka ma ta yan. La hat ng mga ba ‐ku nang ap ru ba do na ay epek ti bo la ban di to. Mahigpit itong inirerekomenda ng ahensya kahit sa mga bansang may lumitaw na mga bagong baryant.

EDSA 35. Higit 500 ang nagtipon sa harap

ng Camp Aguinaldo sa Cubao, Quezon City

noong Pebrero 25 para gunitain ang ika­35

anibersaryo ng pag­aalsang EDSA. Pinangu‐

nahan ito ng Bagong Alyansang Makabayan

(Bayan) at mga organisasyong pambansa­

demokratiko. Inilunsad din ang mga protesta

sa Laguna, Angeles City, Baguio City, at

Naga City.

BakwitSchool7. Nagprotesta ang mga

myembro ng Save Our Schools Network sa

Quezon City noong Pebrero 22 at Cebu City

noong Pebrero 28 para ipanawagan ang

kagyat na pagpapalaya sa pitong inarestong

mag­aaral na Lumad, guro at datu sa Bakwit

School sa Cebu noong nakaraang buwan. Ki‐

nundena rin nila ang sapilitang pagpapauwi

sa pitong kabataang Lumad at paglipat sa

mga inaresto nang hindi ipinaalam sa kani‐

lang mga abugado at kaanak.

DuterTUTA. Isang raling iglap ang isina‐

gawa noong Marso 5 ng mga myembro ng

League of Filipino Students sa harap ng em‐

bahada ng US para kundenahin ang patuloy

na panghihimasok ng US sa bansa.

5 sibilyan, magkakasunod na pinaslang sa Bicol

LIMANG SIBILYAN ANG pi na tay ng mga sundalo at pulis sa magkakahiwalay na in si den te mu la Mar so 1 sa Camarines Norte at Camarines Sur. Pi na la bas nila na pawang "nan la ban" ang mga bik ti ma at mga kasapi o tagasuporta ng Bagong Hukbong Ba yan.

Tatlo ang mi na sa ker sa Ba ra ngay La not, Merce des, Ca ma ‐ri nes Nor te noong Mar so 3. Pi nag ba ba ril ng mga pasista ang mga bik ti mang si na Enrique Ca bil les, Arnel Can de la ria at No ‐mer Pe da.

Pi nas lang naman ng mga sundalo si Ka ga wad Me landro Ver so sa Ba ra ngay Ta lo ba tib, La bo, Ca ma ri nes Nor te noong Mar so 1. Nireyd ng 70 sundalo ang kanyang bahay. Sa pa re ‐hong araw, pi nas lang ang isa pang re si den te ng Ba ra ngay Ba ‐logo, Pa sacao, Ca ma ri nes Sur.

Pag-a res to. Sa Sor so gon, ina res to noong Peb re ro 23 ang mag sa sa kang si Salva dor Ma gas matapos masugatan sa pagpapaputok ng 22nd IB sa Ba ra ngay Ma ri nab, Bu lan.

Inaresto rin noong Disyembre 2020 sa Barangay Lalud, Bulusan sina Enrique ta Gue las, 62, at Eliza beth Esti lon, 41. Bun tis si Esti lon nang dakpin ng militar. Si la ang pa nga la wang bats na ki na su han ng pag la bag sa Anti-Terror Law.

Sa Negros Occidental, ni reyd ng pi nag sa nib na pwer sa ng 94th IB at pu lis ang tat long ba hay sa Ba ra ngay San Anto nio, Hi ma may lan City noong Marso 3. Ina res to di to ang mag sa sa ‐kang si na Salva dor Car pen te ro at Jil li an Delfin.

SA LOOB NG isang taong lockdown ng re hi meng Du ter te, na dag da gan ng 3.5 mil yon ang bi lang ng mga ka ba bai hang "wa lang ka ti ya kan sa eko nom ya." Mu ‐la 16 mil yon noong 2019, 19.54 mil yon na si la sa 2020.

Pi na kaa pek ta do ang mga mag ‐sa sa ka at mang ga ga wang ka ba bai ‐han na na lu gi sa na pa ka ba bang pre syo ng ka ni lang mga pro duk to at ma la wa kang pag sa sa ra ng ma li li it na empre sa. Ka bi lang di to ang 1,000 mang ga ga wang ka ra mi han ay ka ba bai han na ti nang gal sa pab ri ka sa La gu na ng Ha nes, kum pan yang nag ma ma nu pak tu ra ng da mit.

Sa iba't ibang ba ha gi ng mun do, mas ma ra ming ba bae kay sa la la ki ang na wa lan ng tra ba ho at/o pu mi ‐ling ma na ti li sa ba hay pa ra asi ka su ‐hin ang ka ni lang mga pa mil ya. Sa isang pag-aa ral ga mit ang da tos sa US at India nitong Marso 2021,

halos doble ang porsyento ng natanggal na kababaihang mang ‐gagawa kumpara sa porsyento ng kalalakihang manggagawa sa ila lim ng pan dem ya. Sa pang ka la ha tan, ha wak ng ka ba bai han ang 39% ng pan da ig di gang emple yo, pe ro 54% ng mga na wa lan ng tra ba ho ay mga ba bae. Ito ay da hil ka lak han sa ka ‐ni la ay nag tat ra ba ho sa mga sektor na pi na kaa pek ta do ng pan dem ya. Ga yun din, ma ra mi sa ka ni la ang na ‐pup wer sang gu mam pan ng mas ma ‐ra ming tra ba hong pam ba hay at bu ‐ma li kat sa pag tu tu ro sa ka ni lang mga anak du lot ng pag sa sa ra ng mga eskwe la han.

3.5 mil yong ka ba bai han, na wa lan ng ka ti ya kan sa eko nom ya du lot ng lockdown

Mas ma la la ang da tos sa Pi li pi ‐nas kung saan ma ra mi na sa ka ba ‐bai han ang da ti nang hin di ibi ni bi ‐lang sa da tos ng pwer sa ng lakas-pag ga wa. Sa la bor force survey noong Oktub re 2020, 45% la ‐mang ng ka ba bai han ang ibi ni lang, kum pa ra sa 72.3% ng ka la la ki han.

Sa isang pag-aa ral na isi na ga wa sa sek tor ng e-com merce sa Asia, na pag-a la man na mas ma ra ming ka ‐ba bai hang Pi li pi no ang na wa lan ng tra ba ho di to kum pa ra sa mga ka ba ro ni la sa ibang ban sa. Bu mag sak ang bi lang ng mga ba ba eng hu ma ha wak ng ma ta ta as na pwes to noong na ka ‐ra ang taon kum pa ra sa 2018. Hin di ga ni to ka da mi ang na wa lan ng pu si ‐syon sa Thai land, Hong kong at Viet ‐nam na hin di nag pa tu pad ng ka sing ‐hig pit na mga lockdown.

Marso 7, 2021 ANG BAYAN8

ANG BAYAN Marso 7, 2021 9

UMANI NG MALAWAKANG pag ba ti kos ang im per ya lis tang ma ni ob ra ni US Pres. Jo seph Bi den sa Middle East ni tong hu ling ling go ng Peb re ro. Sa isang ban da, iniu tos ni ya sa pwer sang mi li tar ng US na bom ba hin ang Syria sa nga ‐lan ng "ge ra kontra-te ro ris mo." Sa ka bi lang ban da, tu mang gi si yang pa ru sa ‐han ang prin si pe ng Sau di Ara bia ma ta pos isa pub li ko ang ulat na nag sang kot di to sa bru tal na pag pas lang sa isang ma ma ma ha yag.

Ang pam bo bom ba sa Syria noong Peb re ro 26 ang unang ak ‐syong mi li tar na di rek tang iniu tos ni Bi den. Isi na ga wa ito sa hang ga nan ng Syria at Iraq. Nag re sul ta ito sa pag ka ma tay ng hin di ba ba ba sa 17 in di bid wal, na ayon sa Pen ta gon, ay mga mi li syang Iraqi na mga myem ‐bro umano ng mga te ro ris tang or ‐ga ni sa syon.

Iti nu ring ng Syria na pag la pas ‐ta ngan sa so be ran ya at te ri tor yal

na in teg ri dad ni to ang pam bo bom ‐ba. Ta li was ito sa pa nga ko ni Bi den na ta ta pu sin ang gera na de ka-de ‐ka da nang ini lu lun sad ng US sa re ‐hi yon. Sa nga yon, ili gal na inoo ku pa ng mga tro pang US at kaa nib ni lang mga mi li sya ang hilaga-silangang bahagi ng bansa. Ma ta tag pu an di to ang Del ta Crescent Energy, kum ‐pan yang US na nag mi mi na ng la ngis at ili gal na pi na pa sok ng Syri an De ‐mocra tic Forces noong 2020.

Imperyalistang pamumulitika ni Biden sa Middle East

Sa ka bi lang ban da, wa lang ipi ‐na taw na sang k syon si Bi den sa prin si pe ng Sau di Ara bia na si Mo ‐ham med bin Sal man na nag-u tos sa pag du kot, pag tortyur at bru tal na pag pas lang sa ma ma ma ha yag na si Ja mal Khas hog gi noong 2018. Ki la la si Kha shog gi bi lang ma su gid na kri ‐ti ko ng prin si pe. Re gu lar si yang nag su su lat tung kol sa crackdown ng Sau di la ban sa mga ak ti bis ta at bru ‐tal na ge ra ni to la ban sa Ye men.

Ang Sau di Ara bia ang isa sa pi ‐na ka ma la pit na al ya do ng US sa Middle East. Ito ang may pi na ka ‐ma la king re ser ba ng la ngis sa buong mun do, at pi nag-aang ka tan ng US ng aa bot sa 10 mil yong ba ri les ng la ngis ka da araw.

Bil yun-bil yon ang ki ni ta ng da la wang kum pan ya sa te le ko mu ni ka syon (telco) du lot ng lockdown na nagpwer sa sa ma yor ya ng po pu la syon na

uma sa sa ma hi na, ma ba gal at pu tol-pu tol na ser bi syo ni to. Pi na ka ma la ki ang iti na as sa bi lang ng mga subscri ber o ku mu ha ng ser bi syong home bro ‐ad band da hil re ki si to ito sa mga kaa yu sang work-from-ho me at on li ne class. Ayon sa isang se na dor, hin di ka tu lad ng si ngil sa kur yen te na pwe deng hin di agad ba ya ran, la ging buo ang si ngil ng da la wang kum pan ya. Sa is ke mang "pre-pa id," nagbaba yad mu na mga konsyumer ba go ma ga mit ang ser bi syo ng mga telco.

Sa usa pin ng re ben yu, tu ma bo ang PLDT (kung saan na ka pai la lim ang Smart) na ayon sa he pe sa ope ‐ra syon ni to na si Ma nu el Pa ngi li nan ay du ma nas ng isang “ma ning ning” na taon noong 2020. Si na bi ni Pa ‐ngi li nan na pi na ka ma ta as sa ka say ‐sa yan ng kum pan ya ang ₱171.5 bil ‐yong re ben yung na li kom noong 2020. Tu ma as din nang 9% ang ne ‐tong ki ta ng kum pan ya tu ngong ₱124.5 bil yon du lot ng 18% na pag ‐la wak ng ser bi syong bro ad band ni ‐to. May ro on ito nga yong 73 mil yong subscri ber.

Sa ka so ng Glo be Te lecom mu ‐nica ti ons, lu mi it nang 2% ang re ‐ben yu at 13% ne tong ki ta noong 2020. Ga yun pa man, ku mi ta pa rin

ito ng ₱19.5 bil yon du lot ng pag ta as sa ser bi syong ho me bro ad band nang 23%. May ro on itong 76.6 mil yong subscri ber sa nga yon.

Si na sa bing bu mi lis na ang ser bi ‐syong in ter net sa ban sa kum pa ra noong na ka ra ang taon. Mu la sa pwes tong 111 noong 2019, pang-86 na sa 140 ban sa ang Pi li pi nas sa lis ‐ta han ng bi lis ng mo bi le in ter net. Ga yun pa man, lag pas la mang sa ka ‐la ha ti ang bi lis ni to (25.77 megabytes per second o mbps) kum ‐pa ra sa pan da ig di gang abe reyds (46.74 mbps). Wa lang ring ini un lad ang bi lis sa fixed in ter net na na ka ‐pa ko sa 32.73 mbps kum pa ra sa 98.96 mbps na pan da ig di gang abe ‐reyds. Noong na ka ra ang taon, na ‐

Bil yun-bil yong ki ta ng mga telco sa git na ng pan dem ya at mabagal na ser bi syo

pa ka ra mi ang nag rek la mo kaug nay sa na pu pu tol na mga pulong at kla ‐se na na nga ngai la ngan ng ma bi lis at is tab leng sig nal. Du ma da an ang ser bi syong mo bi le in ter net sa mga cellsi te ha bang ang fixed in ter net ay du ma an sa fi ber, cab le o DSL.

Li mi ta dong-li mi ta do pa rin ang sak law ng ser bi syong in ter net. Sa ngayon, mayroon lamang 20,000 cell tower na nagsisilbi sa mahigit 113 milyong pinagsamang bilang ng mga subscriber sa bansa. Ibig sabihin, nagsisilbi ang isang cell tower sa 4,000 bahay o pa milya. Ayon sa mga eksperto sa in dustriya, dapat nasa 200-300 pa milya o 1,000 subscriber lamang ang sine ‐ser bi syuhan ng kada cell to wer. Manga ngailangan ng dag dag na 50,000 cell tower ang bansa para humabol sa bilis at stabilidad ng internet ng Vietnam.

Sa pag di nig kaug nay di to sa Se na do noong Mar so 4, na sa 3.6 mil yon la mang sa ma hi git 22 mil ‐yong es tud yan te sa mga pam pub li ‐kong paa ra lan ang may ak ses sa in ter net.

Marso 7, 2021 ANG BAYAN10

Ka bi lang sa mga empre sang na lu gi at nag sa ra sa git na ng pan dem ya ang kai sa-i sang kum pan yang nag ma ma nu pak tu ra ng newsprint (pa pel na gi ‐

na ga mit sa pag-iimpren ta ng dyar yo) sa Pi li pi nas. Sa pag di nig ng Ta riff Com ‐mis si on noong Peb re ro 16, por mal na iniu lat ng Trust Inter na tio nal Pa per Corp. (TIPCO) ang pan sa man ta lang pag sa sa ra ng plan ta ni to sa Ma ba lacat, Pam pa nga noong Hun yo 2020. Na wa lan ng trabaho ang la hat ng 258 mang ‐ga ga wa ni to.

Ba ga mat umaa sa, ma la bo nang ma ka ba ba ngon ang kum pan ya.

Pa ngu na hing iti nu tu rong da hi ‐lan sa pag ka lu gi ng TIPCO ang pag ‐ba ha ng im por ted na pa pel at ka wa ‐lan ng sa pat na su por ta pa ra sa lo ‐kal na mga prod yu ser. Ga ya ng iba pang mga lo kal na kum pan ya, ma la ‐ki ang lu gi ng kum pan ya da hil ma la ‐ki ang gi na gas tos ni to sa pro duk ‐syon at hin di ni to ka yang ma ki pag ‐sa ba yan sa mga mu rang pro duk to ng da yu hang mga kum pan ya. Hin di ki na ya ng ki ta ng kum pan ya ang gas tos pa ra mag pa un lad ng ma ki ‐nar ya. Bu mag sak ang ben ta at ki ta ni to ma ta pos bak la sin ng gub yer no ng ta ri pa sa inang kat na pa pel.

Sa kon ser ba ti bong ta ya ng Ta ‐riff Com mis si on, ki na kai la ngang pa ‐ta wan ang im por ted na mga pro ‐duk tong pa pel ng ta ri pang hin di ba ‐ba ba sa ₱2,470 ka da met ri ko-to ne ‐la da (MT) pa ra mai sal ba ang lo kal na mga kum pan ya. Pe ro ₱980 ka da MT la mang ang ipi na tu pad ng De ‐partment of Tra de and Industry noong 2015. Ibi na ba pa ito ng re hi meng Du ter te tu ngong ₱800 noong 2016 at ₱640 noong 2017.

Ma ra mi nang mga lo kal na prod yu ser ng pa pel ang nag sa ra sa na ka li pas na da la ‐wang de ka da. Sa nga ‐yon, 23 na la mang ang na ti ti rang kum pan ‐yang nag ma ma nu ‐pak tu ra ng pa pel sa ban sa, mu la 43 noong 2001 at 27 noong 2010. Ka lak han (21)

sa na ti ti rang mga plan ta ay na sa Luzon. Ka bi lang sa mga pro duk to ng mga ito ang pa pel na pang-impren ta at pa nu lat, ti syu, kar ton, pa per bag, at brown packa ging pa per na pa ‐ngu na hing ga wa sa im por ted na vir ‐gin pulp (pro duk to mu la sa ka hoy na gi na ga mit na pa ngu na hing sang kap sa pag ga wa ng high-gra de o de-ka li ‐dad na pa pel) at was te pa per (ga mit na pa pel).

Bu mag sak mu la ₱26 bil yon noong 2019 tu ngong ₱21 bil yon noong 2020 ang ka buuang ha la ga ng nap rod yus na pa pel sa ban sa. Sa ka bi lang ban da, uma bot na man sa ₱71.2 bil yon ang ka buuang inang kat ng ban sa noong 2019, ha los pi tong be ses na mas ma ta as sa ₱10.4 bil ‐yon na nai ta la noong 2005.

Ma la king li mi ta syon sa lo kal na mga prod yu ser ang ka wa lan ng tek ‐no lo hi ya pa ra mag ma nu pak tu ra ng vir gin pulp. Nag si mu la ang to do-to ‐dong pag-aang kat ng vir gin pulp ng ban sa noon pang 2010 nang mag sa ‐

ra ang Pa per Industri es Cor po ra ti ‐on of the Phi lip pi nes (PICOP) sa Su ‐ri gao del Sur. Ang PICOP ang ka ‐isa-i sang lo kal na kum pan yang may ka ka ya nan na magprod yus sa na tu ‐rang pro duk to.

Bi lang al ter na ti ba, gu ma ga mit ang mga lo kal na mga kum pan ya ng was te pa per sa pro duk syo n. May ro ‐ong ti na ta yang 80 plan ta na may ka ka ya nang mag kum bert ng was te ‐pa per. Ga yun pa man, iniu lat ng Food ng Agricul tu re Orga niza ti on noong 2014 na hin di sa pat ang tek no lo hi ‐yang ito pa ra tu gu nan ang in ter nal na de mand sa ban sa. Ina ang kat din ang ba ha gi (10%) ng was te pa per na gi na ga mit ng mga lo kal na prod yu ‐ser. Da hil at ra sa do ang tek no lo hi ya sa mga plan tang ito, re la ti bong mas ma ba ba ang ka li dad ng pa pel na na ‐pop rod yus ng Pi li pi nas kum pa ra sa ina ang kat mu la sa ibang ban sa. Da ‐hil di to, na ta ta lo sa kum pe ti syon ang lo kal na ga wang pa pel ng mas ma la la king da yu hang kum pan ya na na ka kap rod yus ng mas ma ra mi at mas mu ra.

May ro on ding apat na ma li li it na plan ta ang Pi li pi nas na nag pop ‐rod yus ng abaca pulp na gi na ga mit sa pag ga wa ng pe ra, tea bag at iba pang pro duk tong pa pel. Ga yun pa ‐man, hin di ito na pa ki ki na ba ngan ng

ban sa da hil pa wang ini-eksport la ‐mang ang ka ni lang mga pro ‐

duk to. Ti na ta yang da la ‐wang kat lo ng ka buuang na pop rod yus ng mga ito ay inie-eksport sa Eu ro ‐pe. Pi na ka ma la ki sa mga ito ang New tech Pulp sa La nao del Nor te, sub sid ‐yar yo ng mul ti na syu nal na kum pan yang Glatfel ter na na ka ba se sa US. Isa sa mga kli yen te ni to ang Uni ‐lever, mul ti na syu nal na kum pan yang na ka ba se sa Eu ro pe na nag ma may-a ri

sa Lip ton Tea.

Industriya ng papel, nasa bingit ng pagbagsak