J. M. Gonzalez Aramendi MD. PhDServicios Médicos / Osasun Serbitzuak

LEHEN LAGUNTZA ESKULIBURUA

Gipuzkoako Futbol Federazioa – Federación Guipuzcoana de Fútbol

Eskuliburu honetan oinarrizko pausuak aurkezten ditugu hurrengo egoeretako:

• BIHOTZ-BIRIKETAKO GELDITZEA• GARUNEKO KONMOZIOA• EZTARRIKO TRABAMENDUA (OBJEKTU ASFIXIA)• TRAUMATISMO AKUTUA• HEMORRAGIA

Eskuliburu honen bertsio digitala Gipuzkoako Futbol Federazioaren web horrian ezarrita dago: www.fgf-gff.org.

Kasu bakoitzerako bideo batzuk hautatu dira, eskuliburuaren formato digitalean ikus daitezke.

Hay una versión en castellano

Servicios Médicos / Osasun Serbitzuak

LEHEN LAGUNTZA ESKULIBURUA

JOKALARIA ZORABIATZEN DA

BIHOTZ-BIRIKETAKO BIZKORTZEA (B.B.B)

HELDU AZKAR (LAGUNTZAILE BATZUK)

DEITU- MUGITU PIXKA BATERANTZUNA

GALDETU:Zer gertatu zaizun? Non zauden? Mina al duzu?

GELDITU KIROLAOSPITALERA ERAMAN

112ra DEITU

ERANTZUNIK GABE

1.- (batak)

2.- (besteak) AIREZTAPENA EGIAZTATU

Jokalariaren ahoa-sudurra geure belarria hurbildu(entzuteko) eta ea toraxa mugitzen den edo ez ikusteko

AIREZTAPENA

AIREZTAPENIK EZ

KOPETA-KOKOTS MANIOBRAGorputz arrotza ahoan dagoela egiaztatu

GORPUTZ ARROTZA ATERA (kontuz gehiago sartu gabe)

DESFIBRILADOREA ESKATU

AIREZTAPENA - 2 INTSUFLAZIO (*)

PULTSUA BADAUKA

EZ DAUKA PULTSURIK

BESTE 2 INTSUFLAZIO – BIHOTZ-MASAJEA (**)

AIREZTAPENA ETA BIHOTZ MASAJEA KONBINATU (***)

DESFIBRILAZIOA (****)

LASAITUSEGURTASUNEKO ALDEKO POSIZIOA

TAPATU JOKALARIA ETA ZAINDUANBULANTZIARI ITXARON

PULTSUA EGIAZTATU

Non gauden eta zer gertatu den azalduz

(2tik 1)

Servicios Médicos / Osasun Serbitzuak

(2tik 2)

(*) LAGUNDURIKO AIREZTAPENA NOLA EGIN

1.- Jokalaria alde batera jarri (alboraka)2.- Gorputz arrotzik ahoan ez daukala egiaztatu (hatz erakuslearekin) 3.- Jokalaria etzanda ahoz gora jarri 4.- Bere burua atzeraka bota5.- Kopeta heltzen den eskuarekin sudurra pintzatu (itxi)6.- Geure ahoa bere ahoaren gainean jarri, zuloa ondo ixten 7.- Puztu 2 aldiz, mantendutako moduan

(**) BIHOTZ-MASAJEA NOLA EGIN

1.- Bi eskuak elkartu, bata bestearen gainean2.- Bularezur gainean presionatu (torax erdi aldean)3.- Gogoarekin presionatu, ukondoak tolestu gabe (torax hondoratu 10 cm)4.- ERRITMOA: 100 konpresio minutuan

(***) AIREZTAPENA ETA BIHOTZ-MASAJEA NOLA KONBINATU

1.- Aireztapenarekin hasten gara (puztu 2 aldiz)2.- Bihotz-masajearekin jarraitzen dugu : 30 konpresio (erritmoa: 100/min)3.- Aireztapena errepikatzen dugu: 2 aldiz.4.- Bihotz-masajea errepikatzen dugu: 30 konpresio (erritmoa: 100/min)5.- Aireztapena (2) – masajea (30) – aireztapena (2) – masajea (30)….

GOMENDATUTAKO BIDEOA:

https://www.youtube.com/watch?v=JaUDKH3UXxE

GUEDEL-KANULA NOLA JARRI:

GOMENDATUTAKO BIDEOAK :

https://www.youtube.com/watch?v=J_6iJKFIeQYhttps://www.youtube.com/watch?v=7qG3ZSVidIMhttps://www.youtube.com/watch?v=HRUhgPft_fI

LEHEN LAGUNTZA ESKULIBURUA

BIHOTZ-BIRIKETAKO BIZKORTZEA (B.B.B)

Servicios Médicos / Osasun Serbitzuak

DESFIBRILADOREA NOLA ERABILI(****)

Deiturak (gazteleraz): DEA = Desfibrilador Externo AutomáticoDESA = Desfibrilador Externo Semi-Automático

Aparatu hauek BIHOTZAK ARRITMIA LARRIA SUFRITZEN DUEN ALA EZ DETEKTATZEN DUTE (fibrilazio bentrikularra edo takikardia bentrikularra). Arritmia hauek bihotzak odola ondo puztea galaratzen

dute. Guk ez dugu jakin behar jokalaria fibrilazioan dagoen edo ez.

APARATUAK EGINGO DU DIAGNOSTIKOAFIBRILAZIOA BADAUKA DESKARGA BOTAKO DU

EZ BADU FIBRILAZIORIK EZ DU BOTAKO DESKARGARIK

DESKARGA NOLA EMAN: APARATUA PIZTU ETA ARGIBIDEAK JARRAITU

Argibide orokorrak:Arropa kendu (bularra biluzia)Elektrodoak atera (ontzitik atera eta plastikoa kendu)Elektrodo bat eskubiko klabikularen azpian jarri Beste elektrodoa ezkerreko titiaren azpian jarri Lurra lehorra egon behar daInork ez du pazientea ikutu beharAparatuak bihotz erritmoa analizatuko duAparatuak eskatzen denean deskarga botoia sakatu Berrabiarazi BBB (2 aireztapen - 30 konpresio) (elektrodoak kendu gabe)Beste deskarga - Jarraitu BBBarekin anbulantzia iritsi arte

GOMENDATUTAKO BIDEOAK: https://www.youtube.com/watch?v=_Bv70F5-pN8https://www.youtube.com/watch?v=fVSe3xZHJh8

LEHEN LAGUNTZA ESKULIBURUA

Servicios Médicos / Osasun Serbitzuak

GARUNEKO KONMOZIOA

GAREZUR TRAUMATISMOA GARUNEKO KONMOZIOA (Garuneko lesio estrukturala edo funtzionala)

ZEINU eta SINTOMAK:

Hasieran: Konorte-galtzea, buruko mina, amnesia, kontzentrazio zailtasuna, lokuma, memori eta kognitibo-alterazioak, ikusmen lausoa, fotofobia, bertigoa.

Berantiarrak: Orekaren alterazioak, burrunbak, goragale eta goitigaleak,loaren alterazioak, nekea, pertsonatitate-aldaketak, depresioa, logura.

KONTUZ! Aldi berean LESIO ZERBIKALA IZAN DAITEKE LEPOKOA

KONTZIENTE DAGO INKONSTZIENTE DAGO

Galdetu: ¿Nola zaude? ¿Zer gertatu da?¿Non zaude? ¿Non duzu mina?

Egiaztatu: Beso eta hankeko mobilitate eta sentsibilitatea(poliki, arretaz)

PULTSOA ETA BENTILAZIOA EGIAZTATU

Normalak dira: ANBULANTZIARI ITXARON ETA OSPITALERA ERAMAN

EZ ARNASKETA – EZ PULTSOAB.B.B.

Nahiz eta konstziente egon, aurpegi-espresioa txarra bada, erantzun ilunak ematen baditu, edo zeinu-sintoma anormalak ikusten baditugu: OSPITALERA ERAMAN

Jokura itzul daiteke:Kontzientzia ez badu galduZeinu-sintomak anormalak ez badituEbaluazio neurologikoa normala badu

GOMENDATUTAKO BIDEOA:https://www.youtube.com/watch?v=QGEQ4lBaEAA

LEHEN LAGUNTZA ESKULIBURUA

Servicios Médicos / Osasun Serbitzuak

EZTARRIKO TRABAMENDUA

Eztarriko trabamendua = objektu asfixia. Askotan BIZITZAKO URGENTZIA da

GALDETU pertsonari ea ITOTZEN ARI DEN

Arnasa hartu dezake (arnasestua) trabamendu partziala EZTULA EGITEGO AGINDU (EZTULA EGIN!!)

EZTULA EGIN DEZAKE EZIN DU EZTULA EGIN

Utzi iezaiozue eztula egiten (bera bakarrik)Ez eman EZER (ezta ura ere)Ez eman zapladarik bizkarrean.Ez agobiatu

EZTULA EGITEARI UZTEN DIOMORE JARTZEN DALEPOA HELTZEN DU

BIRIKETAKO GELDIALDIA BEREHALA!!4 minutu BIZIRIK - 3 minutu garun-minik gabe

HEIMLICH MANIOBRA

Gu pertsonaren bizkarrean jarri behar garaGeure besoak jarri justu torax azpianUkabila itxi eta estutu ukabil hori beste eskuarekinKOLPE gogorra gorantz abiatuta

ERREPIKATU MANIOBRA HORI behin eta berriro obstrukzioa liberatu artePERTSONA MAREATZEN BADA: ETZANDA AHOZ GORA JARRI ETA JARRAITU MANIOBRAREKIN

Gauza bera baina gu beraren gaineanOBJEKTUA ATERA BEZAIN PRONTO ERRETIRATU AHOTIK GEURE HATZEKIN

GOMENDATUTAKO BIDEOA:https://www.youtube.com/watch?v=m2GqAjpi-SY

LEHEN LAGUNTZA ESKULIBURUA

Servicios Médicos / Osasun Serbitzuak

GALDETU haurrari ITOTZEN ARI DEN

HAURRAK EZTUL EGITEN DU HAURRAK EZ DU EZTUL EGITEN

HEIMLICH MANIOBRA UMEEKIN

Gu umearen bizkarrean jarri behar gara baina ALTUERA EGOKIAN(makurtu edo kukubilko jarri edo jarri haurra mahai baten gainean)

Ezkerreko hatz erakuslea bere zilborrean jarri, eta eskubiko UKABILA hatz horren gainean. Gero ezkerreko eskua ukabil gainean jarri

PRESIONATU BARRURANTZ ETA GORANTZ ATERATZEN EZ BADA BESTE ESTUTU SAKONAGO BAT EGIN

OBJEKTUA ATERATZEN DENEAN ERRETIRATU AHOTIK GEURE HATZEKIN

GOMENDATUTAKO BIDEOA:https://www.youtube.com/watch?v=WyaHAsE4yts

EZTARRIKO TRABAMENDUA UMEETAN

HEIMLICH MANIOBRA UMEEKIN

LEHEN LAGUNTZA ESKULIBURUA

Arnasa hartu dezake (arnasestua) trabamendu partziala EZTULA EGITEGO AGINDU (EZTULA EGIN!!)

Utzi iezaiozue estula egiten (bera bakarrik)Ez eman EZER (ezta ura ere)Ez eman zapladarik bizkarrean.Ez agobiatu

EZTULA EGITEARI UZTEN DIOMORE JARTZEN DALEPOA HELTZEN DU

BIRIKETAKO GELDIALDIA BEREHALA!!4 minutu BIZIRIK - 3 minutu garun-minik gabe

Servicios Médicos / Osasun Serbitzuak

TRAUMATISMO AKUTUA

FRAKTURAK, BIHURDURAK, KONTUSIOAK…

1.- PRIMUM NON NOCERE = LEHENIK ETA BEHIN KALTE GEHIAGO EZ EGIN

2.- PRICE (akronimoa)P PROTECT BABESTUR REST GELDITUI ICE IZOTZA (HOTZA)C COMPRESSION KONPRESIOAE ELEVATION ALTXATU

P BABESTU: Lesionatutako lekua babestua eta geldirik geratu behar daErabil daiteke, arretaz, hezgailu elastikoa, kabestrilo bat edo airezko fijadore bat.

R GELDITU: Min edo inflamazioa ematen duen edozer gauza ekidin. Ez mugitu. Masajerik ez emanI IZOTZA: Lehen bait lehen hotz-boltsa edo izotzaz betetato boltsa bar gainean jarri, 10-15 minutu

(15 minutuko deskantsuekin) C KONPRESIOA: Hezgailu elastikoa inflamazioa kontrolatzeko, baina zirkulazioari trabarik jarri gabe

(gehiegi estutu gabe)Askatu konpresioa mina igotzen bada edo lesionatutako lekua handitzen bada

E ALTXATU: Lesionatutako lekua (besoa edo anka) altzatu bihotzaren nibelaren gainean, gabean batez ere.

GOMENDATUTAKO BIDEOAK:

Kontusioa leku bigunean (“bocadilloa”): https://www.youtube.com/watch?v=8Y83bVMyqEA&list=PL1366FA71D4EF54CDKontusioa leku bigunean : https://www.youtube.com/watch?v=payQo8b0rOU&list=PL1366FA71D4EF54CDMuskulu-kalanbre: https://www.youtube.com/watch?v=CqaumGGh9Jw&list=PL1366FA71D4EF54CDTxorkatila bihurritu: https://www.youtube.com/watch?v=0pCUHnM27lI&list=PL1366FA71D4EF54CDBelauna bihurritu (alboko ligamentiak): https://www.youtube.com/watch?v=fKFxbj50bVE&list=PL1366FA71D4EF54CD

LEHEN LAGUNTZA ESKULIBURUA

Servicios Médicos / Osasun Serbitzuak

HEMORRAGIAK

Arteriala, zainetakoa, kapilarra edo odoljarioa. Edozein kasutan, tratamendua izan behar da:

LESIONATUTAKO TOKIA KONPRIMITUGaza eta hesgailuekin

Gaza xurgatzen bada: gaza gehiago jarri gainean, bustitakoak kendu gabe

LESIONATUTAKO TOKIA ALTXATU.TORNIKETERIK EZ

SUDUR-ODOLJARIOA

Pazientea iserita jarri, aurrera begiratzenArnasketa ahotikSudur zuloa konprimituSudurrean, kopetan eta lepoan hotza jarri Kopresioa askatu 10 minutu lasterEz egin zintzOdoljarioak jarraitzen badu Mediku-zentro batera eraman,

tapoi bat jartzeko

BARNEKO ODOLJARIOA

Odoljarioa badago baina ezin bada ikusi (barnekoa delako)LARRIAK: SHOCK-EKO ZEINU ETA SINTOMAK:

Azala txuria eta hotza, Pultsu azkarra eta ahula, Konortea galduta edo aldatuta, Asnarketa azkarra, asaldatuta

112-ra DEITUPazientea ETZANDA, HORIZONTALA, eta BURUA ALBOKARA

ARNAS IRAGORTASUNA zainduEstali eta babestu OSPITALERA ERAMANGOMENDATUTAKO BIDEOA:

https://www.youtube.com/watch?v=JG1wfNUTzCc

LEHEN LAGUNTZA ESKULIBURUA

Servicios Médicos / Osasun Serbitzuak

LEHEN LAGUNTZA ESKULIBURUA