investigación y ciencia 342 - marzo 2005

99
AG Q@CUAVYJ NDHQVJ AG UCVQY HA GD MVCRA HA 434; NDV_J 6221 5'22 AQVJY IVCRXJMVDECD IQD@XCID AG YCYXAND C@NQ@CXDVCJ HA DGAVXD RVAIJ_ AG NCXJ HA GD DQXJAYXCND GD IAID HA CQGCD XVDHQIXD MAJNAXVCD  @J IJ@ NQ XDX CUD  S A YRD ICJ XCA NRJ IQD@XCIJ MDYAY HA EAVNC  DXV DRD HJY JRXCIDNA@XA 3 ==2642 495228 2 2 9 8 6

Upload: kevineli

Post on 11-Feb-2018

230 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 1/99

AG Q@CUAVYJ NDHQVJ … AG UCVQY HA GD MVCRA HA 434;

NDV_J 6221

5'22 AQVJY

IVCRXJMVDECD IQD@XCID 

AG YCYXAND C@NQ@CXDVCJ

HA DGAVXD RVAIJ_

AG NCXJ

HA GD DQXJAYXCND 

GD IAID 

HA CQGCD XVDHQIXD 

MAJNAXVCD 

 @J IJ@NQXDXCUD 

 S AYRDICJXCANRJ

IQD@XCIJ

MDYAY HA EAVNC DXVDRDHJY

JRXCIDNA@XA

3 = = 2 6 42 4 9 5 2 28

2 2 9 8 6

Page 2: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 2/99

Ndvzj ha 6221

@ÿnavj 986

9KDIA...12' 422 s 412 dôjy

8

DRQ@XAYC`ia`hcjy ejvayxdgayVaujgqicù` ica`xîfflid_jjgjmîdFcjgjmîdC`ejvnäxcid

92ICA@ICD S YJICAHDHNcivjfcjgjmîd aujgqxcudIjnrjvxdnca`xj agãixvcij

d`ùndgj hag dmqdAg fdidgdj ydgdhj

98HA IAVIDQ`d fjnfd fcjgùmcid a` gd D`xävxchd

Ag ycyxand c`nq`cxdvcjha dgavxd rvaijz Gqla D. O. J–@acgg 

Gd vayrqayxd c`nq`cxdvcd c``dxd ij`yxcxqsagd rvcnavd gî`ad ha haea`yd ij`xvdncivjjvmd`cynjy c`udyjvay

5

Ag q`cuavyj ndhqvj Dns O. Fdvmav 

Ag q`cuavyj kd ravhchj gd dixcuchdh tqa ggamù d haydvvjggdv' ravj dÿ` ejvndayxvaggdy s ivad dmqoavjy `amvjy d fqa` vcxnj

45

Ag joj hag jfyavudhjv Ancgs Kdvvcyj` 

Gdy cnäma`ay ha q` ij`iqvyjha ncivjejxjmvdeîd a{kcfa` faggazdytqa ya ayidrd` dg joj kqnd`j

68

Mdyay ha Eavnc dxvdrdhjy ùrxcidna`xa Ojk` A. Xkjndy s Ncikdag A. Makn

Q`jy rjijy ica`xjy ha ncgay ha äxjnjy' a`evcdhjy idyc dg iavj dfyjgqxj' ycnqgd`gd eîycid ha jxvjy ycyxandy yc`mqgdvay' ijnj gdy ayxvaggdy ha `aqxvj`ay s gjyyqravij`hqixjvay

95

Ag ucvqy ha gd mvcra ha 434; Oaeeavs L. Xdqfa`favmav' D`` K. Vach  s Xkjndy M. Ed``c`m 

Ya kd ij`yamqchj vayqicxdv d gd iard näynjvxîeavd hag ucvqy ha gd mvcra ha xjhd gdkcyxjvcd ºRqaha vauagdv ag ucvqy ha 434; iùnjndxù d ncggj`ay ha ravyj`dy s hù`ha rqaha`jiqgxdvya jxvjy ycncgdvay:

88

Page 3: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 3/99

Gd iaid ha Cqgcd XvdhqixdYdgudhjv Fvduj Ocnã`az 

A` xcanrjy ha Jixducj Dqmqyxj' gd nj`ahdij`yxcxqsù q` uakîiqgj ha a{xvdjvhc`dvcdeqavzd rvjrdmd`hîyxcid dg yavucicj hag rjhavGj ijnrvjfdnjy a` gd iaid ha gd icqhdhvjnd`d ha Dgmaicvdy

;1XDGGAV S GDFJVDXJVCJDvtqajnaxdgqvmcd'rjv Ndvi Fjdhd

;;OQAMJY NDXANÄXCIJYGd hjxa hag yqgxä`'rjv Oqd` NV Rdvvj`hj

32CHADY DRGCIDHDYAg sj.sj'rjv Ndvl Ecyikaxxc

36GCFVJYMa`ãxcid@qaudy drjvxdicj`ay yjfva

gd cgqyxvdicù` ayrdôjgdUcvqagd

   R   V   J   F   D   F   C   G   C   H   D   H

   H   A

   D   I   A   V   X   D   V

2

2

2'21

2'4

2'41

2'6

2'61

2'9

2'91

2'8

2'81

62 82 52 ;2 422

Ag ncxj ha gd dqxjayxcnd Vjs E. Fdqnacyxav' Oa``ceav H. Idnrfagg' Ojdikcn C. Lvqamav s Ldxkgaa` H. Ujky

Ejna`xdv gd dqxjayxcnd `j naojvd ag va`hcnca`xj didhãncij `c haydgca`xd

gd ndgd ij`hqixd

=2

52

Ivcrxjmvdeîd

iqä`xcidijnavicdgMdvs Yxc{ 

Gd ivcrxjmvdeîd iqä`xcid`j ravxa`aia d gd navdxajvîd Rdyù hag rdragd gjy gdfjvdxjvcjy s'dkjvd' ya ndxavcdgczda` rvjhqixjy xd`mcfgay'rqayxjy d gd ua`xd

18

=;

Majnaxvîd `j ij`nqxdxcuds ayrdicjxcanrj iqä`xcij Ojyã G. Eav`ä`haz Fdvfù` 

Vayqgxdhjy vaica`xay ha gd xajvîd ha iqavhdy

yqmcava` gjy rvcnavjy njhagjy ha gd ayxvqixqvdiqä`xcid hag ayrdicj s ag xcanrj ndxanäxcidna`xaij`ycyxa`xay

Page 4: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 4/99

HCVAIXJV MA@AVDG Ojyã Nd Udghavdy MdggdvhjHCVAIXJVD EC@D@ICAVD Rcgdv Fvj`ikdg MdveaggdAHCICJ@AY Oqd` Rahvj Idnrjy Mùnaz

Gdcd Xjvvay IdydyRVJHQIICÙ@ Nd Ivqz Cmgaycdy Idrù`

Dgfavx Ndvî` MdvdqYAIVAXDVÎD Rqvcfflidicù` Ndsjvdg Ndvxî`azDHNC@CYXVDICÙ@ Ucixjvcd D`hvãy GdcmgaycdYQYIVCRICJ@AY Ij`iaricù` Jva`ay Hagmdhj

Jgmd Fgd`ij VjnavjAHCXD Rva`yd Ica`xîfflid' YD Nq`xd`av' 993 rvdg 4d 2;264 Fdviagj`d +Ayrdôd#Xagãej`j 398 489 988 Xagaed{ 398 481 849}}}c`uayxcmdicj`sica`icday

YICA@XCECI DNAVCID@

AHCXJV C@ IKCAE Ojk` Va``caA[AIQXCUA AHCXJV Ndvcaxxa HcIkvcyxc`d

ND@DMC@M AHCXJV Vcilc G Vqyxc`m@A]Y AHCXJV Rkcgcr N SdnYRAICDG RVJOAIXY AHCXJV Mdvs Yxc{YA@CJV AHCXJV Ncikagga RvayyYA@CJV ]VCXAV ] ]dsx McffyAHCXJVY Ndvl Dgravx' Yxaua` Dykgas'

Mvdkdn R Ijggc`y' Yxaua Ncvyls'Majvma Nqyyav s Ikvcyxc`a Yjdvay

RVJHQIXCJ@ AHCXJV Vcikdvh Kq`xMA@AVDG ND@DMAV Ncikdag EgjvalUCIA RVAYCHA@X D@H ND@DMC@M HCVAIXJV' C@XAV@DXCJ@DG

Had` Yd`havyj`RVAYCHA@X D@H IKCAE A[AIQXCUA JEECIAV 

Mvaxika` M XacikmvdafavIKDCVND@ Ojk` Ydvma`x

IJGDFJVDHJVAY HA AYXA @QNAVJ

Dyayjvdnca`xj s xvdhqiicù`?

Eagcra Ijvxãy? Ag ycyxand c`nq`cxdvcj ha dgavxd rvaijz< N¯ Vjyd _drdxa.vj? Ag q`cuavyj ndhqvj s Mdyay ha Eavnc dxvdrdhjy ùrxcidna`xa< Ojyar.Ndvcd Mcgc? Ag joj hag jfyavudhjv < N¯ Ojyã Fämqa`d? Ag ucvqy ha gd mvcra

ha 434;< Vdnù` Rdyiqdg? Ivcrxjmvdeîd iqä`xcid ijnavicdg< Gqcy Fjq? Ag

ncxj ha gd dqxjayxcnd< O Ucgdvhagg?  Kdia...' Drq`xay a  Chady drgcidhdy<Rava Njgavd? Xdggav s gdfjvdxjvcj

Rjvxdhd? La`` Fvj}`

HCYXVCFQICJ@

rdvd Ayrdôd?

GJMCYXD' Y. D.

Rjg C`h Rjgujvd`idXvcmj' 93' Ahce 66;348 Gamd`ãy +Ndhvch#Xagãej`j 348 ;43 ;22

rdvd gjy vayxd`xay rdîyay?

Rva`yd Ica`xîfflid' Y. D. Nq`xd`av' 993 rvdg 4d 2;264 Fdviagj`dXagãej`j 398 489 988

RQFGCICHDH

Ndhvch?MN A{igqycudy RqfgcichdhNa`jvid' ;' Fdoj' Ia`xvj Czhd6;223 NdhvchXag s Ed{ 348 23= 285

Idxdgqôd?TQAVDGXJ IJNQ@CIDICJ@Oqgcä` TqavdgxùYd`x D`xj`c Nd Igdvax' 6;4 8j 9d 2;284 Fdviagj`dXag s ed{ 399 168 196Nùucg 563 111 =29

YQYIVCRICJ@AY

Rva`yd Ica`xîfflid Y DNq`xd`av' 993 rvdg 4d 

2;264 Fdviagj`d +Ayrdôd#Xagãej`j 398 489 988

Ed{ 398 481 849

Rvaicjy ha yqyivcricù`?

Q` dôj Hjy dôjy

Ayrdôd 51'22 aqvj 462'22 aqvj

A{xvd`oavj 32'22 aqvj 4=2'22 aqvj

Aoanrgdvay yqagxjy?

Ag rvaicj ha gjy aoanrgdvay dxvdydhjyay ag ncynj tqa ag ha gjy dixqdgay

Hceqycù`ij`xvjgdhd

Ijrsvcmkx £ 6221 Yica`xcffli Dnavcid` C`i' 841 Ndhcyj` Du' @a} Sjvl @ S 4224=

Ijrsvcmkx £ 6221 Rva`yd Ica`xîfflid YD Nq`xd`av' 993 rvdg 4d 2;264 Fdviagj`d +Ayrdôd#

Vayavudhjy xjhjy gjy havaikjy Rvjkcfchd gd varvjhqiicù` a` xjhj j a` rdvxa rjv `c`mÿ` nahcj naiä`cij' ejxjmväfflij j agaixvù`cij'dyî ijnj iqdgtqcav igdya ha ijrcd' varvjhqiicù`' vamcyxvj j xvd`yncycù` rdvd qyj rÿfgcij j rvcudhj' yc` gd rvaucd dqxjvczdicù`ayivcxd hag ahcxjv ha gd vaucyxd Ag `jnfva s gd ndvid ijnavicdg YICA@XCECI DNAVCID@' dyî ijnj ag gjmjxcrj ijvvayrj`hca`xa'

yj` rvjrcahdh a{igqycud ha Yica`xcffli Dnavcid`' C`i' ij` iqsd gcia`icd ya qxcgczd` dtqî

CYY@ 2642495[ Har gamdg? F 9;333 ’ =5

Cnrvcna Vjxjidsej.Tqafaijv' YD Ixvd ha Idghay' ln 9 . 2;492 Yd`xd Ravrëxqd ha Njmjhd +Fdviagj`d#

Rvc`xah c` Yrdc` . Cnrvayj a` Ayrdôd

Page 5: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 5/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 9

...ic`iqa`xd dôjy

NQVJY  HA  ICAVVA ¬Gd a{rvaycù` ‛nqvj ha icavva– yaanrgad kjs rdvd haycm`dv ag vauayxcnca`xj' ejvvj j ‛rcag–ha gjy ahcfflicjy njhav`jy Yq dyraixj hcfflava yjfvand`avdhag ha yq d`xaiayjv' ag d`xcmqj nqvj ha idvmd Ij`yxcxqsaq` mvd` dud`ia a` gd aujgqicù` ha gd dvtqcxaixqvd Gdayraicdgczdicù` ayxvqixqvdg tqa yardvd a` gjy ahcfflicjy gdrcag hag aytqagaxj ya ijvvayrj`ha ij` gd ayraicdgczdicù`tqa gjy xaochjy fcjgùmcijy kd` dhtqcvchj a` ag xvd`yiqv.yj ha gd aujgqicù` Yc` anfdvmj' `c`mÿ` vauayxcnca`xjdvtqcxaixù`cij njhav`j cmqdgd a` rvayxdicj`ay d gd rcagfcjgùmcid Ag nqvj ha icavva ay q` agana`xj rdycuj' c`.idrdz ha doqyxdvya d q` a`xjv`j a{xavcjv idnfcd`xaHafavîd rjhav c`xavua`cv dixcudna`xa a` ag ayeqavzj tqavadgczd ag ahcfflicj rdvd nd`xa`av yq ayxdfcgchdh c`xav`d

‘Odnay Ndvyxj` Ecxik¼

@CGJ  JIICHA@XDG ¬A` 4312' a` q` ayxqhcj archancj.gùmcij yjfva gd rdvägcycy c`ed`xcg a` q` rqafgj hag `jvxaha Ag Idcvj' gdy nqayxvdy ha yd`mva ha xvay `côjyhcavj` rjycxcuj vayraixj dg ucvqy hag jayxa hag @cgj Agkdggdzmj idqyù ij`njicù`' rqay `dhca kdfîd ucyxj q`idyj kqnd`j ha ayd c`eaiicù` hayha gd jvcmc`dg ha439= Jxvjy ayxqhcjy amcricjy `j xdvhdvj` a` njyxvdvtqa Amcrxj ij`yxcxqîd q` idghj ha iqgxcuj rdvd gd c`.eaiicù` hag jayxa hag @cgj< iavid hag 422 rjv ica`xjha gjy dhqgxjy nqayxvadhjy vayqgxdvj` rjvxdhjvay had`xciqavrjy Ag ucvqy hag jayxa hag @cgj ya kd dcygdhj`j yùgj a` `côjy amcricjy yc`j xdnfcã` a` njytqcxjy+hag mã`avj Iqga{ #' ijv`aody ia`cica`xd s rdgjndy Q`ddnrgcd udvcahdh ha kqãyrahay¼

...ica` dôjy

GD NÄTQC@D HA AYIVCFCV. ¬Q` dfcynj yardvd ag dnfca`.xa ycga`icjyj ha gd iaghd hag nj`oa ayivcfd`j hag ucujxdfgaxaj ha gd njhav`d nätqc`d ha ayivcfcv' tqa a` q`iqdvxj ha ycmgj kd vaujgqicj`dhj s xvd`yejvndhj ag nq`hjha gjy `amjicjy Yq ggamdhd yaôdgd ag ijnca`zj ha q`d`qaud avd ha rvjmvayj `j c`eavcjv dg tqa dijnrdôù gddrdvcicù` hag xagãmvdej s ag xagãej`j¼

GDY  XQNFDY  HA NQLHA@. ¬Ayxdy xqnfdy ha Nd`ikq.vcd ya kdggd` a` q`d ggd`qvd' ha ejvnd tqa xjhjy gjya`xavvdnca`xjy ya rqaha` jfyavudv eäicgna`xa hayhaq`d ijgc`d iavid`d Gjy d`xcmqjy anravdhjvay nd`ikÿ.xävxdvjy ggamdvj` d jevaiav ydivcfflicjy a` gdy xqnfdy hayqy d`xaiayjvay' ravj ayd rväixcid ya c`xavvqnrcù kdiagdvmj xcanrj Gd Idgzdhd Ydmvdhd ij`yxcxqsa ag agana`.xj näy c`xavayd`xa ha ayxa iana`xavcj Ayxä fjvhadhda` dnfjy ijyxdhjy rjv ijgjydgay ayxdxqdy nj`jgîxcidy'yardvdhdy rjv xvaikjy ha q`jy 622 naxvjy A` xjxdg yagaud`xd` xvac`xd s yacy ayxdxqdy' ha gdy tqa uac`xciqdxvjvarvaya`xd` d`cndgay +uãdya gd cgqyxvdicù` # s hjia' dgxjyhcm`dxdvcjy¼

...ica`xj ic`iqa`xd dôjy

IJ@EQYCÙ@. ¬Dg idrcxä` @jvxj` hafanjy udvcdy c``judicj.`ay ha yqnd qxcgchdh rdvd fdgdy s mvd`dhdy Kdia näy hahcaz dôjy gdy vaijna`hù d gjy vayrj`ydfgay hag aoãvicxjfvcxä`cij< ãyxjy' yc` anfdvmj' kcicavj` idyj jncyj Dkjvdtqa ag ragcmvj dna`dzd a` Ivcnad' ya dvvarca`xa` ha `jkdfavga rvayxdhj dxa`icù` A` 4;65 eqa njyxvdhd d GjvhEcxzvjs Yjnavyax +kjs Gjvh Vdmgd`# q`d ha gdy mvd`dhdyha raviqycù` rdvd idôù` ha @jvxj` Ag ravyj`doa vargciù?‛Xjhdy gdy c`ua`icj`ay rdvd naojvdv ag dvndna`xj xca`ha`d rj`av d gjy hãfcgay d gd dgxqvd ha gjy eqavxay< rqayxjtqa `jyjxvjy yjnjy gjy eqavxay' `j drjsdnjy xdgay naoj.vdy– @j rjhvîd jevaiavya naojv rvqafd ha gd c`idrdichdhha Gjvh Vdmgd` rdvd hcvcmcv gd mqavvd ha Ivcnad tqa gdd`xavcjv nqayxvd ha dxqvhcnca`xj s iamqavd¼

VJIDY EGJXD@XAY. ¬A` gd cygd ha Nd`kdxxd` ya ij`xan.rgd` c`ij`xdfgay vjidy yqagxdy ha xjhjy gjy xdndôjy'hayha ratqaôjy id`xjy d mvd`hay raôdyijy ha udvcdyxj`agdhdy ha rayj Aydy vjidy `j ya ejvndvj` hj`haya kdggd` s `c`mq`d nd`j kqnd`d gdy ggauù kdyxd dggäºHa hù`ha uc`cavj`: Gd ÿ`cid xajvîd rgdqycfga yjyxca`atqa gjy gqmdvay hj`ha dkjvd ya kdggd` eqavj` d`xdôj q`gaikj ndvc`j' yjfva ag tqa stjxdfd` ciafavmy rvjiaha`xayha q` jiãd`j ävxcij' ij` hcikdy rcahvdy dhkavchdy daggjy< ijvvca`xay ha dmqd iägchdy gjy kdfvîd` havvaxchjs dyî ya kdfvîd` gcfavdhj yqy idvmdy rahvamjydy Yc`anfdvmj' ij`iafcv q` ravîjhj a` tqa mvd`hay ciafavmystjxdvd` yjfva ag gqmdv hj`ha dkjvd ya dgzd gd icqhdhha @qaud Sjvl vayqgxd xd` ed`xdycjyj ijnj ivaav a` gdndvducggjyd gänrdvd ha Dgdhc`j¼

KDIA

Ayxdxqd ijgjydg a` Nqlha` +ijnca`zj ha gd hc`dyxîd Tc`m#.

Dixqdg Yka`sd`m' 4321.

Page 6: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 6/99

8 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

DRQ@XAY

C@IA@HCJY EJVAYXDGAY

Gjy aeaixjy hag eqamj

Yamÿ` Rdyidg' ag a`xavdhj hayrvaicd gd jrc`cù` hag uqgmj'ravj ag tqa ha uavhdh a`xca`ha +ay haicv' ag rvjrcj Rdy.

idg#' jrc`d ijnj ag rqafgj' yùgj tqarjv jxvdy vdzj`ay Ag uqgmj ivaa tqa aynaojv drdmdv ycanrva gjy c`ia`hcjy ej.vayxdgay< gjy a{ravxjy' tqa nqikjy fjy.tqay `aiaycxd` hag eqamj' tqa ag eqamjay rdvxa ha yq icigj ha uchd' kdyxdag rq`xj ha tqa ij`uca`a d uaiayrvjujidv c`ia`hcjy ij`xvjgdhjy Kdfavdrdmdhj hqvd`xa hjia`dy ha dôjy gjyeqamjy' hcia`' kd kaikj ha gjy nj`xayq`d ha`yd sayid tqa ij`ucavxa a`hastdmvdicj`ay gaxdgay c`ia`hcjy tqa' a`jxvdy icviq`yxd`icdy' kqfcavd` edicgcxdhjgd vama`avdicù` rjyxavcjv Ag ucaoj Cij.`d' a` nahcj ha jgadhdy ha c`ia`hcjy'kdyxd rqfgciù q` d`q`icj id`xd`hj gdya{iaga`icdy ica`xîfflidy hag eqamj Ravjag eqamj' `dxqvdg j rvjujidhj' `j ycan.rva ija{cyxa ij` ag fjytqa< näy tqardvxa ha yq dqxjvvama`avdicù`' rqahayav dma`xa ha yq a{xc`icù` Gd dixqdghaejvayxdicù` hag c`xavcjv ha Dqyxvdgcdya dxvcfqsa dkjvd d gdy tqandy tqa

aeaixqdvj` gjy rvcnavjy ijgj`czdhjvay' kdvä q`jy 12222 dôjyHa diqavhj ij` icavxd ycnqgdicù` c`ejvnäxcid' ag eqamj `dxqvdg

kd gcncxdhj a` gjy ÿgxcnjy yacy q jikjncggj`ay ha dôjy' yc` tqa ya yard agjvcma` hag rvjiayj' gd a{xa`ycù` ha gjyfjytqay a` nqikdy rdvxay hag rgd`axd'yjfva xjhj a` Devcid s Yqhdnavcid Yc`ag eqamj' haydrdvaiîd` a` gd ycnqgd.icù` mvd`hay a{xa`ycj`ay ha rvdhjy sydfd`dy' yqyxcxqchjy rjv ävfjgayS gdvdzù` ha gd ndsjv j na`jv dmvaycuchdhha gjy eqamjy a` ycyxandy ejvayxdgayij`ivaxjy rjhvîd mqdvhdv vagdicù` ij`gjy idnfcjy igcnäxcijy Yamÿ` jxvjayxqhcj' gd rvaudga`icd ha gjy c`ia`hcjyha fdod c`xa`ychdh a` atqcgcfvcj ij`q`d ha`ychdh fdod ha gjy fjytqay harc`jy rj`havjyd a` ag jayxa `jvxadna.vcid`j ya ijvvagdicj`d ij` ravîjhjykcyxùvcijy näy evîjy' ijnj ag kdfchja`xva gjy ycmgjy [U s [[ A` idnfcj'hqvd`xa ravîjhjy näy iägchjy' ijnj agdixqdg s gd fdod Ahdh Nahcd' jiqvva`eqamjy tqa didfd` a` q` idnfcj hagxcrj ha uamaxdicù`

VAUJGQICJ@ ICA@XCECID

ºGga`j j udiîj:

Gjy fflgùyjejy ha gdy rjyxvcnavîdy hag ycmgj [UCC haiîd` drgcidvya d gd ‗`qaud fflgjyjeîd„' hj`ha gd `juahdh haycm`dfd gd jrjycicù` dgdvcyxjxagcynj d`tqcgjydhj a` gdy dqgdy q`cuavycxdvcdy Ravj `j kdfîd q`d yjgd fflgjyjeîd `qaud Gdy vcudgchdhay cfd` c`igqyj rjv

`dicj`ay Ha q`d nd`avd kcravfùgcid gj vaiqavhd Ujgxdcva +4538.4==;# a` yqy Idvxdy fflgjyùfflidy ? ‗Q` evd`iãy tqa dnd`azid a` Gj`hvayidavä rvj`xj a` gd iqa`xd ha tqa dggî vcma jxvd fflgjyjeîd xdnfcã` Dhucavxa tqa kd haodhj q` nq`hj rga`j' rdvd a`ij`xvdv jxvj udiîj A`

Rdvîy ya kdfgd ha q` nq`hjijnrqayxj ha uùvxciay s nd.xavcd yqxcg @dhd ha ayj kdsa` Gj`hvay' hj`ha gd rvaycù`ha gd Gq`d ay gd tqa rvjujidgdy ndvady„ Ujgxdcva ij`xvd.rj`a gd fflgjyjeîd `dxqvdg haHayidvxay d gd ha @a}xj` A`Hayidvxay gjy ea`ùna`jy ha

gd `dxqvdgazd ya a{rgcidfd`nahcd`xa ndxavcd s njucnca`.xj< xjhjy gjy iqavrjy ij`yxd.fd` ha rdvxîiqgdy nî`cndy ac`ucycfgay' tqa ij`ejvndfd`hcuavydy ijnfc`dicj`ay s hcy.rjycicj`ay d xvduãy ha njuc.nca`xjy @j idfîd` ayrdicjyudiîjy Yc dgmj idnfcdfd hagqmdv' jxvj iqavrj j rdvxîiqgdjiqrdfd ag ycxcj dfd`hj`dhj@a}xj` haodfd' rjv ij`xvd'dnrgcd id`ikd d gd dxvdiicù`'d gd diicù` d hcyxd`icd

Hayidvxay @a}xj`

Page 7: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 7/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 1

FCJGJMCD

Uchd a` Dxdidnd

@j ya kdfîd` a`ij`xvdhj ncivjjvmd.`cynjy a` ag yqagj hag haycavxj ha

Dxdidnd' hj`ha ggqaua ijnj nqikj q`duaz idhd hcaz dôjy Ravj q` atqcrj hagd Q`cuavychdh ha Dvczj`d kd hayna`xchjgd chad dvvdcmdhd ha gd ayxavcgchdh ha ayaxavva`j Kd` idudhj idhd 922 naxvjy dgj gdvmj ha iavid ha 622 lcgùnaxvjy Xvdyidhd ijxd' hayc`eaixdfd` gd rdgaxd qxcgczd.hd D`xay ya kdfîd a{idudhj yùgj kdyxdq`jy 42 ia`xînaxvjy ha rvjeq`hchdh<dkjvd ggamdvj` kdyxd gjy 92 Dg kqna.haiav gdy nqayxvdy' xjndhdy a` yqagjyidva`xay ha uamaxdicù` hayha kdia dg na`jy q` ncggù` ha dôjy' nahvdvj` fdixavcdy Gjy ncivjjvmd`cynjy kdfvîd` ravnd`aichj dggî a` ayxdhj ha gdxa`icd Gd ncycù` Eã`c{ ha gd @DYD vadgczdvä a` ag dôj 622; q` a{ravcna`xj rdvaichj a` Ndvxa ‘Ikdvgay T. Ikjc 

C@EJVNDXCID

Fd`hd d`ikd rjv ag xa`hchj

Ag yaivaxj hag diiayj q`cuavydg d C`xav`ax rjv fd`hd d`ikd tqczä ‗ra`hd yjfva `qayxvdy idfazdy„ Ag xa`hchj agãixvcij rqahaxvd`yrjvxdv gd fd`hd d`ikd nahcd`xa yaôdgay agãixvcidy ha dgxd evaiqa`icd Dgmq`dy ijnrdôîdy agãixvcidy aqvjrady s

ayxdhjq`cha`yay sd gj ayxä` a`ydsd`hj Ag rvjfgand ayxä a` tqa gdy fceqvidicj`ay ha gd vah vaegaod` gdy yaôdgay ha gd fd`hdd`ikd s hamvdhd` gd xvd`yncycù` A` gd Q`cuavychdhayxdxdg ha Ra``ysgud`cd kcicavj` q`d ycnqgdicù` hagj tqa jiqvvcvîd yc gdy gî`ady ya yc`ivj`czdvd` ij` gjyxvd`yejvndhjvay s jxvdy idvmdy agãixvcidy' dg jfoaxj hanc`cnczdv gd vaega{cù` Hayiqfvcavj` tqa dyî ya fvc`hd.

vîd d gjy kjmdvay q`dy uagjichdhay ha xvd`yeava`icd hahdxjy ha ica`xjy ha namdfcxy rjv yamq`hj' haia`dyha uaiay ndsjvay tqa gdy jevaichdy rjv gdy naojvayxvd`yncycj`ay ha DHYG j idfga Q` c`ij`ua`ca`xa ha gdgî`ad agãixvcid ha fd`hd d`ikd? c`xaveavcvîd ij` yaôdgayha vdhcj

‘O. V. Nc`lag 

A` rvc`icrcj' gdy gî`ady agãixvcidy

rvjrjvicj`dvîd` q` diiayj näy värchj d C`xav`axtqa ag idfga j ag DHYG.

_JJGJMCD

Fdgga`dy s fqzjy

Gjy fcùgjmjy ndvc`jy yqrj`îd` tqa gdy fdgga`dy avd`c`nq`ay d yqevcv ag ndg ha hayijnrvaycù` tqa rdhaia`

gjy fqzjy iqd`hj dyica`ha` handycdhj harvcyd hayha gdyrvjeq`hchdhay Ravj gdy fdgga`dy a{rqayxdy d gdy yaôdgayha gjy yj`dvay ncgcxdvay nqayxvd` yî`xjndy dmqhjy tqavaiqavhd` dg ndg ha gjy fqzjy A` gd Eq`hdicù` Jiad`j.

mväfflid ha ]jjhy Kjga kd` hayiqfcavxj a` aytqagaxjy haidikdgjxay dhqgxjy' vaq`chjy hayha 4;=2' dgxavdicj`ay ùyadyAg haxavcjvj' tqa ya dmvdud ij` gd ahdh' ij`iqavhd ij` agxcrj ha hdôjy ùyajy tqa yqeva` tqca`ay ya yqnavma` dmvd`hay rvjeq`hchdhay Yc ag ndg ha gjy fqzjy ay gd idqydha aydy hama`avdicj`ay' ay rvjfdfga tqa gdy fdgga`dy kdsd`haydvvjggdhj ij`hqixdy tqa gj agqhd`' ijnj gd anavycù`mvdhqdg Ravxqvfdicj`ay ijnj ag yj`dv tqczäy dgxava` ayaijnrjvxdnca`xj ha rvaua`icù` dhtqcvchj s idqya` gd rdxjgj.mîd hayiqfcavxd ‘O. V. Nc`lag  Gdy fdgga`dy `j yj` c`nq`ay d gd a`eavnahdh ha gd hayijnrvaycù`.

   E   G   C   R

   @   C   I   L   G   C   @ 

   N   c   `   h   a   `   R   c   i   x  q   v   a   y   +   d   v   v   c   f   d   #  <   K   Q   F   A   V   X

   Y   X   D   H

   G   A   V   *   I   j   v   f   c   y   +   i   a   `   x   v   j   #  <   X   J   N 

   C   U   A   Y

   I   j   v   f   c   y   +   d   f   d   o   j   #

Page 8: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 8/99

5 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Q`d nqoav ya a`iqa`xvd d fjvhj ha q` dyia`yjv Gjy rdydoa.vjy tqa gd dijnrdôd` anrcazd` d ayxjv`qhdv Nca`xvdy aggdya rvamq`xd tqã a`eavnahdhay rjhvîd` ij`xdmcdvga' yq ycyxandc`nq`cxdvcj a`xvd a` diicù` Yc ag ncivjfcj tqa hcyravyd` gjyayxjv`qhjy ijvvayrj`ha d q`j ij` ag tqa gd nqoav kd ayxdhj sda` ij`xdixj' q` fdxdggù` ha iãgqgdy c`nq`cxdvcdy a`xva`dhdy ‘gd

c`ed`xavîd hag ycyxand c`nq`cxdvcj dhdrxdxcuj‘ gj vaij`jiavä s' a` iqayxcù`ha kjvdy' gj agcnc`dvä Rqaha c`igqyj tqa odnäy ggamqa d hdvya iqa`xd hatqa kd ychj c`eaixdhd

Ravj yc ag ucvqy j fdixavcd ijvvayrj`ha d q`j ij`xvd ag tqa `qayxvd hay.ua`xqvdhd rdydoavd `q`id kd gqikdhj' diqhcvä a` yq dq{cgcj jxvj xcrj havayrqayxd? ag ycyxand c`nq`cxdvcj ‗c``dxj„ Ayxa ycyxand ha haea`yd vaij`jiaigdyay ma`ãvcidy ha njgãiqgdy rvjhqichdy rjv nÿgxcrgay s udvcdhjy dma`xayrdxùma`jy Iqd`hj haxaixd dgmq`d ha ayxdy njgãiqgdy a{xvdôdy' ag ycyxandc`nq`cxdvcj hcyrdvd q`d vayrqayxd c`stdndxjvcd< a` aggd' haxavnc`dhdy iãgqgdyhag ycyxand c`nq`cxdvcj ya ayeqavzd` rjv dcygdv dg c`udyjv ij` q` nqvj shaxa`av dyî yq rvjrdmdicù` Gd dixcuchdh ha ayxdy iãgqgdy ‘s ha gjy ijn.rqayxjy tqa yamvamd`‘ rvaicrcxd ag a`vjoaicnca`xj s gd kc`ikdzù` ha gjyrq`xjy deaixdhjy< xdnfcã` ay vayrj`ydfga ha gd fflafva' ndgayxdv ma`avdg sjxvjy yî`xjndy mvcrdgay tqa dijnrdôd` d `qnavjydy c`eaiicj`ay

Ag dydgxj c`stdndxjvcj ya c`cicd nahcd`xa gjy vaiarxjvay xcrj Xjgg +XGV'ha ‗Xjgg.gcla vaiarxjvy„#' q`d edncgcd ha rvjxaî`dy d`iayxvdgay tqa nahcd` gdc`nq`chdh c``dxd a` q`d mvd` udvcahdh ha jvmd`cynjy' hayha gjy id`mvaojyfdsj`axd +j kavvdhqvd# kdyxd gjy kqnd`jy Yc gjy XGV edggd`' ag ycyxandc`nq`cxdvcj ya hayrgjnd' haod`hj ag iqavrj xjxdgna`xa a{rqayxj d gd c`.

eaiicù` Ravj yc ya ida a` ag a{xvanj jrqayxj ha q`d vayrqayxd c`nq`cxdvcda{dmavdhd' ag jvmd`cynj `j ijvva naojv yqavxa' rqay ya c`hqia` xvdyxjv`jyidvdixavczdhjy rjv c`stdndicù` ivù`cid s gaycud? dvxvcxcy' gqrqy a c`igqyja`eavnahdhay idvhcjudyiqgdvay

Ag a`xqycdynj tqa kd ma`avdhj a`xva gjy c`nq`ùgjmjy ag hayiqfvcnca xjha gjy XGV rjhvîd ijnrdvdvya dg tqa idqydfd d`xdôj ag hayiqfvcnca`xj haq`d xcavvd hayij`jichd @qnavjyjy c`uayxcmdhjvay ayravd` kdggdv vayrqay.xdy d q` yc`eî` ha iqayxcj`ay c`nq`jgùmcidy dÿ` yc` vayjguav Ag ayxqhcjha ayxjy vaiarxjvay' dyî ijnj ha gjy dij`xaicnca`xjy njgaiqgdvay tqa

Ag ycyxand c`nq`cxdvcj 

ha dgavxd rvaijzGd vayrqayxd c`nq`cxdvcd c``dxd ij`yxcxqsa gd rvcnavd gî`ad ha haea`yd ij`xvd ncivjjvmd`cynjy

c`udyjvay Vaica`xay kdggdzmjy vagdxcujy d gd diicù` hag ycyxand rjhvîd` dfvcv `qaudy uîdy rdvd

ag xvdxdnca`xj ha c`eaiicj`ay s xvdyxjv`jy c`nq`cxdvcjy

Gqla D O J-@acgg

4 AG RVCNAV A@IQA@XVJ ij` dma`xay rdxùma`jy dixcud ag ycyxand c`nq`cxdvcj c``dxj'

tqa a`xvdôd ndsjv ijnrgaochdh ha gj tqa ya ra`ydfd   O   D   N   A   Y

   Y   D   G   _   D   @   J

Page 9: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 9/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 =

Page 10: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 10/99

; C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

haya`idha`d` iqd`hj haxaixd` q`dma`xa rdxùma`j' sd ayxä anrazd`.hj d hdv evqxjy? ya kd` cha`xcecidhjrjycfgay hcd`dy rdvd eävndijy tqarjhvîd` rjxa`icdv gd dixcuchdh rvj.xaixjvd hag iqavrj' vaejvzdv ag aeaixjha gdy udiq`dy s xvdxdv q`d dnrgcdmdnd ha a`eavnahdhay haudyxdhjvdys rjxa`icdgna`xa njvxdgay

fflica ha q` rdxùma`j c`udyjv# s gdyiãgqgdy X +tqa rvaya`xd` vaiarxjvayidrdiay ha vaij`jiav evdmna`xjy harvjxaî`dy ha rdxùma`jy# Ya ha`jnc.`dfd dhdrxdxcud gd vayrqayxd rjvtqa'hqvd`xa ag iqvyj ha q`d c`eaiicù`'ya doqyxdfd ‘a` eq`icù` hag xcrj hadma`xa c`udyjv‘ rdvd jrxcnczdv gddiicù` haea`ycud

Gd c`nq`chdh dhdrxdxcud hayxdid.fd xdnfcã` rjv jxvd rdvxciqgdvchdh?

hjxd ha nanjvcd dg ycyxand c`nq.`cxdvcj Q`d uaz agcnc`dhd gd c`eai.icù`' ycmqa` rvaya`xay gdy iãgqgdy Fs X ayraicdgna`xa a`xva`dhdy rdvdrvaua`cv dxdtqay rjyxavcjvay A` ayxdidrdichdh ha vaijvhdv c`eaiicj`ay rd.ydhdy fdyd` yq aeaixcuchdh gdy ud.iq`dy? a{rj`a` ag iqavrj d ejvndyhaydixcudhdy ha q` rdxùma`j +j rdvxayc`jea`ycudy hag ncynj# rdvd tqa agycyxand c`nq`cxdvcj vadiicj`a ijnjyc ya xvdxdya ha q` dxdtqa uavhdhavj'ma`avd`hj iãgqgdy ha nanjvcd rvjxai.

Gd ia`cica`xd ha gd c`nq`jgjmîdQ` gqyxvj dxväy' ag c`xavãy ha gjy c`.nq`ùgjmjy ya ia`xvdfd' idyc a{igqyc.udna`xa' a` ag ycyxand c`nq`cxdvcjdhdrxdxcuj Gjy gcfvjy ha xa{xj gga`d.fd` yqy rämc`dy ij` haxdggay yjfva gdyiãgqgdy F +s iùnj ãyxdy edfvcid` gjyd`xciqavrjy tqa ya q`a` d rvjxaî`dyayraiîfflidy' j d`xîma`jy' a` gd yqrav.

 

Gd c`nq`chdh c``dxd ij`yxcxqsa q` ycyxand ha dgavxd rvaijz rdvd haxai.xdv s ijnfdxcv c`eaiicj`ay ha iqdgtqcav xcrj Ayxä nahcdhd rjv vaiarxj.vay xcrj Xjgg +XGV#' rvjhqichjy rjv `qnavjydy iãgqgdy ha haea`yd

Iqd`hj gjy XGV haxaixd` q` dma`xa c`udyjv' rvjnqaua` gd rvjhqiicù`ha q`d fdxavîd ha rvjxaî`dy ha yaôdgczdicù` tqa c`hqia` gd c`stdndicù`s jvmd`czd` q`d vayrqayxd c`nq`cxdvcd ijnrgaxd

Gd kcrjdixcuchdh ha gjy XGV c`qxcgczd ag ycyxand c`nq`cxdvcj< gd kcra.vdixcuchdh ha gjy ncynjy c`hqia gd drdvcicù` ha dvxvcxcy vaqndxjcha'a`eavnahdhay idvhcjudyiqgdvay s jxvjy xvdyxjv`jy Ag ij`xvjg ha gjy XGVj ha gdy rvjxaî`dy ij` gdy tqa ãyxjy c`xavdixÿd` jevaiavîd `qaudy uîdyrdvd ag xvdxdnca`xj ha a`eavnahdhay c`eaiicjydy a c`stdndxjvcdy

GDY HJY VDNDY HAG YCYXAND C@NQ@CXDVCJ

Vayqna`*C`nq`chdh c``dxd

Ag ycyxand c`nq`cxdvcj ha gjy ndnîeavjy ya hcucha a` hjyvdndy rvc`icrdgay Gd hcucycù` c``dxd +cztqcavhd # jravd iavidha gjy rq`xjy ha a`xvdhd a` ag iqavrj s ayxä ycanrva

dgavxd Yc ãyxd `j ij`ycmqa ij`xa`av ag rdxùma`j' gd hcucycù`dhdrxdxcud +havaikd # a`xvd a` oqamj' jvmd`czd`hj q` dxdtqanäy xdvhîj' dq`tqa nqs yagaixcuj

YCYXAND C@NQ@CXDVCJ C@@DXJ Ayxa ycyxand ij`yxd ha njgãiqgdy d`xcncivjfcd`dy sedmjicxjy +iãgqgdy tqa c`mcava` s hayxvqsa` rdxùma`jy#'a`xva udvcjy ijnrj`a`xay Gj ncynj tqa gdy iãgqgdyha`hvîxcidy s gjy ndivùedmjy' gjy edmjicxjy dixcud` q`dvayrqayxd c`stdndxjvcd' nahcd`xa gd yaivaicù` ha icxj.tqc`dy? rvjxaî`dy tqa hcyrdvd` q` dgqucù` ha iãgqgdyhaea`ycudy rvjiaha`xay ha gd yd`mva Ij` gdy iãgqgdyvaigqxdhdy ggamd` `qaudy hjxdicj`ay ha edmjicxjy<yjfva xjhj nj`jicxjy +tqa ndhqvd` s ya xvd`yejvnd`a` ndivùedmjy# s `aqxvùfflgjy

YCYXAND C@NQ@CXDVCJ DHDRXDXCUJ Gdy iãgqgdy F s X yj` gdy rvjxdmj`cyxdy ha ayxa ycyxand Gdyiãgqgdy F dixcudhdy yaivaxd` njgãiqgdy ha d`xciqavrjy tqa yaq`a` d gjy d`xîma`jy +ijnrj`a`xay ayraiîfflijy s a{igqycujy haq` c`udyjv ij`ivaxj# s hayxvqsa` ag c`udyjv j gj ndvid` rdvdtqa yad dxdidhj rjv jxvjy Gdy iãgqgdy X vaij`jia` gjy d`xîma.`jy rvaya`xdhjy rjv jxvdy iãgqgdy Dgmq`dy ha aggdy dsqhd` ddixcudv gdy iãgqgdy F s d jxvdy iãgqgdy X +`j ya nqayxvd` #< jxvdydxdid` hcvaixdna`xa d gdy iãgqgdy c`eaixdhdy Gdy iãgqgdy X s Fa`ma`hvd` iãgqgdy ‗ha nanjvcd„ tqa agcnc`d` värchdna`xa d gjyc`udyjvay vac`icha`xay

Rdxùma`j

Gaycù`

Iãgqgdha`hvîxcid

Icxjtqc`dys jxvdy

rvjxaî`dyc`stdndxjvcdy Ndivùedmj

Njgãiqgdyd`xcncivjfcd`dy

@aqxvùfflgjUdyj yd`mqî`aj

Nj`jicxj

Ndivùedmj

Vaiarxjvha iãgqgd F

Iãgqgd F

Iãgqgd F dixcudhd+iãgqgd rgdynäxcid#

D`xciqavrj

Iãgqgd F ha nanjvcd

Iãgqgd Xha nanjvcd

Iãgqgd Xdxdid`hjq`d iãgqgdc`eaixdhd

Iãgqgdc`eaixdhd

rvaya`xd`hjq` d`xîma`j

D`xîma`j

Iãgqgd X vaij`jica`hjq` d`xîma`j ayraiîfflij

   X   D   N   C   X   J   G   R   D

Page 11: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 11/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 3

xjvdy Dyî `jy vaymqdvhd` ha a`eavna.hdhay uîvcidy j fdixavcd`dy Q`d uaztqa ag jvmd`cynj ya kd a`eva`xdhjij` q` rdxùma`j s kd yjfvaucuchj'gdy iãgqgdy X s F ya a`idvmd` ha tqaag ncynj ncivjfcj `j `jy uqagud dyjvrva`hav hayrvaua`chjy

A` ijnrdvdicù` ij` ag dhdrxdxcuj'ag ycyxand c`nq`cxdvcj c``dxj rdvaiîdfdyxd`xa rvcncxcuj Rjv q` gdhj' yara`ydfd tqa yqy ijnrj`a`xay ‘c`.igqsa`hj gdy a`zcndy d`xcfdixavcd`dyha gd ydgcud s q` mvqrj ha rvjxaî`dyc`xavvagdicj`dhdy +ij`jichdy a` yqij`oq`xj ijnj ag ijnrgana`xj# tqandxd` gdy fdixavcdy a` ag xjvva`xa yd`.mqî`aj‘ avd` näy ycnrgay tqa gjyd`xciqavrjy hcvcmchjy ij`xvd fgd`ijyayraiîfflijy s gdy iãgqgdy X dyayc`dyRjv jxvj' yq vayrqayxd `j nqayxvdidrdichdh ha doqyxa

Yc` anfdvmj' dg hayrvaicdv dyî gdvayrqayxd c``dxd' gjy c`nq`ùgjmjyagqhîd` q` ea`ùna`j ha yqnd cnrjv.xd`icd' d ydfav' tqa ayxa ycyxand c`.`dxj' ha rvayqnchd xjytqahdh' ij`y.xcxqîd q` agana`xj aya`icdg rdvd gdjravdxcuchdh hag ycyxand dhdrxdxcujDyî ay? yc` vayrqayxd c``dxd' `j kdsvayrqayxd dhdrxdxcud Ag ycyxand c``d.xj rvjhqia icxjtqc`dy' q`dy rvjxaî`dyha yaôdgczdicù` tqa `j yùgj c`hqia`gd c`stdndicù`' yc`j tqa xdnfcã` di.xcud` gdy iãgqgdy F s X rvjxdmj`cyxdyha gd vayrqayxd dhdrxdxcud

D ffl`dgay ha gjy dôjy `jua`xd hagycmgj rdydhj' ag ycyxand c`nq`cxdvcjdhdrxdxcuj ya ij`jiîd ij` rvjeq`hc.hdh Rjij ya ydfîd' a` idnfcj' yjfvagd c`nq`chdh c``dxd ºIùnj dixcud.fd` gjy ncivjfcjy gd vayrqayxd c``d.xd: ºIùnj hcvcmîd ãyxd gd vayrqayxd

dhdrxdxcud ha gdy iãgqgdy X s F: Rjijhayrqãy' ya hayiqfvcvîd tqa gjy XGV‘rvjhqichjy rjv hcyxc`xdy iãgqgdy c`.nq`cxdvcdy‘ a`icavvd` gd igdua haayxdy iqayxcj`ay Ravj ag idnc`j `jeqa eäicg Rdvd ggamdv d hcikdy rvjxaî.`dy' gjy a{ravxjy hafcavj` vaijvvav q`xjvxqjyj s yavra`xadhj ucdoa d xvduãyha ayxqhcjy hag haydvvjggj ha gd njyidhag uc`dmva' gd fÿytqahd ha hvjmdyrdvd xvdxdv gd dvxvcxcy s ag dnd`aiavha gd avd ma`ùncid

Xjgg' q`d rvjxaî`d ncyxavcjydGd kcyxjvcd ha ayxa kdggdzmj `jy va.xvjxvda d gjy rvcnavjy dôjy jika`xd'iqd`hj gjy c`nq`ùgjmjy anrazdvj`d ayxqhcdv gd dixcuchdh njgaiqgdv hagdy icxjtqc`dy Ayxjy na`ydoavjy rvj.xacijy yj` rvjhqichjy rjv hceava`xayiãgqgdy c`nq`cxdvcdy? ndivùedmjy s

XGV DG ND@HJ

Gjy vaiarxjvay xcrj Xjgg +XGV' ha ‗Xjgg.gcla vaiarxjv„#' rvjhq.ichjy rjv nqikdy iãgqgdy hag ycyxand c`nq`cxdvcj c``dxj' jv.tqayxd` gd vayrqayxd c`nq`cxdvcd c``dxd' dg rvjrcj xcanrj tqahayanraôd` q`d eq`icù` ivîxcid a` gd vayrqayxd dhdrxdxcudAg XGV8' rjv aoanrgj' dixcud gdy haea`ydy d`xa gd c`udycù` haq`d fdixavcd mvdn.`amdxcud Haxaixd gdy c`iqvycj`ay rjv nahcjha yq q`cù` d q` gcrjrjgcydiävchj +GRY#' q` xcrj ha dzÿidv

a{igqycuj ha gdy fdixavcdy mvdn.`amdxcudy Q`d uaz vaij`jic.hjy GRY' q`d rdvaod ha XGV8 a`uîd gd yaôdg d iqdxvj njgã.iqgdy tqa ya a`iqa`xvd` a` ag c`xavcjv ha gd iãgqgd? +NsH;;'Ndg' Xvdn s Xvce#< ãyxdy' d yq uaz' haya`idha`d` q`d idyidhdha c`xavdiicj`ay njgaiqgdvay tqa xavnc`d` rjv dixcudv q`vamqgdhjv rvc`icrdg ha gd c`stdndicù` +@E.οF# Ayxa vamqgd.hjv diicj`d a`xj`iay gd a{rvaycù` ha ma`ay tqa ijhcfflid`dixcudhjvay c`nq`cxdvcjy A`xva aggjy ya iqa`xd` gdy icxjtqc`dy+havaikd #' c`hqixjvdy ha gd c`stdndicù` s dixcudhjvdy ha gdyiãgqgdy X s F ha gd hcucycù` c`nq`cxdvcd dhdrxdxcudFdixavcd

mvdn.`amdxcud

GRY

XGV8

XGV8

Ndg

Xvdn

Xvce

NsH;;

@E.οF dixcudhj

Ma`ay ha icxjtqc`dy @ÿigaj

Iãgqgd ha`hvîxcid

CG.5? rvjnqauagd dixcuchdhha gd iãgqgd F

CG.46? rvjnqauagd dixcuchdhha gd iãgqgd X

CG.;? dxvda gjy `aqxvùfflgjy

CG.4 s [email protected]?rjxa`icd` gd vayrqayxdc`stdndxjvcd

   X   D   N   C   X   J   G   R   D

Page 12: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 12/99

42 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

iãgqgdy ha`hvîxcidy a`xva jxvdy Gjyndivùedmjy rdxvqggd` rjv gjy xaoc.hjy hag iqavrj a` fqyid ha yaôdgayha c`eaiicù` Iqd`hj haxaixd` q`drvjxaî`d a{xvdôd' c`cicd` gd vayrqayxdc`stdndxjvcd A`mqgga` s hayxvqsa`ag c`udyjv rjvxdhjv ha ayd rvjxaî`ds yaivaxd` udvcdy icxjtqc`dy< dgmq.`dy ha ãyxdy hcyrdvd` a`xj`iay q`ddgdvnd tqa vaigqxd jxvdy iãgqgdy dgycxcj c`eaixdhj s rj`a xjhj ag ycyxa.nd c`nq`cxdvcj a` dgavxd xjxdg Gdyiãgqgdy ha`hvîxcidy c`mcava` gjy nc.ivjfcjy c`udyjvay s ya hcvcma` d gjy`ùhqgjy gc`eäxcijy' hj`ha rvaya`xd`evdmna`xjy ha gdy rvjxaî`dy hag rdxù.ma`j d nqgxcxqh ha iãgqgdy X s gcfavd`icxjtqc`dy? q`d yaiqa`icd ha jravd.icj`ay tqa ij`xvcfqsa d gd rqayxd a`ndvikd ha gd vayrqayxd c`nq`cxdvcddhdrxdxcud

Rdvd ayxqhcdv gd eq`icù` ha gdy hc.

eava`xay icxjtqc`dy' gjy a{ravxjy `aia.ycxdfd` kdggdv q`d uîd c`hqixjvd ha yqrvjhqiicù` Jfyavudvj` tqa ag njhjnäy afflidz rdvd ij`yamqcv tqa gjyndivùedmjy s gdy iãgqgdy ha`hvîxcidyrvjhqoavd` icxjtqc`dy a` ag gdfjvdxj.vcj avd a{rj`avgdy d fdixavcdy j' gjtqa vauayxîd ndsjv c`xavãy' d ijn.rj`a`xay fdixavcd`jy ayraiîfflijy Aggcrjrjgcydiävchj +GRY#' rjv aoanrgj'q`d njgãiqgd tqa edfvcid` `qnavjydyfdixavcdy' haya`idha`d q`d rjxa`xavayrqayxd c`nq`cxdvcd A` kqnd`jy'gd a{rjycicù` d GRY idqyd fflafva srqaha rvjujidv q` ykjil yãrxcij' q`dhcyeq`icù` udyiqgdv njvxdg hafchd dq`d vayrqayxd a{iaycud s hayxvqixcudha gdy iãgqgdy c`nq`cxdvcdy Gjy GRYhaya`idha`d` ayd vayrqayxd c`stdnd.xjvcd dg c`icxdv d gjy ndivùedmjy s dgdy iãgqgdy ha`hvîxcidy d gcfavdv ic.xjtqc`dy? a` ij`ivaxj' ag edixjv ha`aivjycy xqnjvdg.dged [email protected]# sgd c`xavgaqic`d.4 +CG.4#

Ya hanjyxvù tqa ayxdy hjy icxjtqc.`dy mjfav`dfd` gd vayrqayxd c`stdnd.xjvcd nahcd`xa gd dixcudicù` ha gdy

iãgqgdy c`nq`cxdvcdy Yc ya hayij`.xvjgd`' rvaicrcxd` gd drdvcicù`' a`xvajxvjy' ha gd dvxvcxcy vaqndxjcha' q`da`eavnahdh dqxjc`nq`a a` gd tqaq`d c`stdndicù` a{iaycud ha gdy dvxc.iqgdicj`ay ij`hqia d gd hayxvqiicù`ha gdy ncyndy Gjy a{ravxjy hahq. oavj` a`xj`iay tqa yc gcncxdfd` gjyaeaixjy hag [email protected] s gd CG.4 rj.hvîd` hanjvdv ag dud`ia ha gd a`eav.nahdh s dgcucdv dyî ag yqevcnca`xj hagjy rdica`xay dvxvîxcijy Ravj xjhduîd`j ayxdfd` a` ij`hcicj`ay ha hcyaôdv

hcikd xavdrcd< `aiaycxdfd` ij`jiavnaojv ag naid`cynj ha jravdicù`ha ayxdy njgãiqgdy Rdvd anrazdv'hafîd` cha`xcfflidv gdy rvjxaî`dy ij`gdy tqa c`xavdixqdfd`

A` 43;;' Ojk` A Ycny s yq atqcrjha Cnnq`a{' a` Yadxxga' hayiqfvca.vj` q`d rvjxaî`d vaiarxjvd tqa va.ij`jia gd CG.4 Ayxa vaiarxjv vaychaa` gdy nanfvd`dy ha iãgqgdy nqshcyrdvay' c`igqchjy gjy ndivùedmjys gdy iãgqgdy ha`hvîxcidy Gd evdi.icù` ha vaiarxjv tqa yjfvaydga hagd iãgqgd ya q`a d gd CG.4' nca`xvdytqa ag yamna`xj tqa ravnd`aia a`ag c`xavcjv xvd`yncxa ag na`ydoa hatqa CG.4 kd ychj haxaixdhd Ycnya{dnc`ù ij` haxdgga gd rdvxa c`xav`dhag vaiarxjv ha gd CG.4' ij` gd ay.ravd`zd ha kdggdv dgmq`d rcyxd yjfvahcikd xvd`yncycù`? rjv aoanrgj' tqãnjgãiqgdy ha yaôdgczdicù` dixcud gdrvjxaî`d a` ag c`xavcjv ha gdy iãgqgdyRavj ya ggauù q`d fqa`d yjvrvayd? ag

hjnc`cj c`xav`j hag vaiarxjv ha gdCG.4 kqnd`d `j mqdvhdfd yanaod`zdij` `dhd tqa kqfcaya ucyxj d`xay

A` 4334' @cil O Mds' ha gd Q`cuav.ychdh ha Idnfvchma' kczj q` a{xvd.ôj hayiqfvcnca`xj nca`xvdy fqyidfdrvjxaî`dy ycncgdvay d Xjgg' q`d rvj.xaî`d ha gd njyid hag uc`dmva Xjggkdfîd ychj cha`xcfflidhd rjv Ikvcyxcd`a@qyygac`.Ujgkdvh a` Xqfc`md' tqca`fdqxczù dyî d gd rvjxaî`d rjvtqa gdynjyidy tqa idvaia` ha aggd nqay.xvd` q` dyraixj a{xvdôj +Xjgg ycm`cfflid

‗a{xvdôj„ a` dganä`# Gd rvjxaî`ddsqhd dg anfvcù` a` haydvvjggj ha Hvjyjrkcgd d hcyxc`mqcv a`xva gd rdv.xa hjvydg s gd ua`xvdg< rjv aggj gdynjyidy tqa idvaia` ha Xjgg rdvaia`a` xjxdg ij`eqycù`' ijnj yc kqfcaya`ravhchj gd gdxavdgchdh

Mds ij`yqgxù gd fdya ha hdxjy tqaij`xa`îd xjhdy gdy yaiqa`icdy mã`cidyij`jichdy a`xj`iay' a` yq fÿytqahdha ma`ay iqsdy yaiqa`icdy njyxvdya`nä{cnd ijc`icha`icd ij` gd ha Xjgg'yqrj`ca`hj tqa ãyxjy rjhvîd` ijhcffl.idv rvjxaî`dy ycncgdvay d dtqãggd Hay.iqfvcù tqa rdvxa ha gd rvjxaî`d Xjggmqdvhd q`d yjvrva`ha`xa yanaod`zdij` ag hjnc`cj c`xav`j hag vaiarxjvkqnd`j rdvd gd CG.4' rvaicydna`xaag ncynj yamna`xj tqa xd`xj kdfîdhayij`iavxdhj d Ycny

Dtqaggjy vayqgxdhjy rdvaiîd` id.vaiav ha ya`xchj ºRjv tqã q`d rvj.

xaî`d cnrgcidhd a` gd c`egdndicù` a`kqnd`jy ya rdvaiavîd d q`d rvjxaî`dtqa gay hcia d gjy anfvcj`ay ha gdnjyid iqäg ay gd rdvxa ha dvvcfd:Ag ncyxavcj ravnd`aicù yc` vayjg.uav kdyxd tqa' a` 4335' Oqgay DKjeend`` s yqy ijgdfjvdhjvay hagI@VY a` Ayxvdyfqvmj hanjyxvdvj`tqa gdy njyidy ya yavuîd` ha Xjggrdvd haea`havya ha c`eaiicj`ay eÿ`.mcidy A`  Hvjyjrkcgd' rqay' Xjgg aynqgxceq`icj`dg? rdvxcicrd a` ag ha.ydvvjggj anfvcj`dvcj s a` gd c`nq.`chdh hag dhqgxj

Vaiarxjvay xcrj XjggAg vaiarxjv rdvd gd CG.4 s gd rvjxaî.`d Xjgg mqdvhd` yanaod`zd yùgj a`gjy yamna`xjy tqa ya jiqgxd` a` agc`xavcjv ha gd iãgqgd< gjy tqa ayxä`a{rqayxjy dg a{xavcjv rdvaia` fdyxd`xahceava`xay Ayxd jfyavudicù` ggauù dgjy a{ravxjy d fqyidv rvjxaî`dy kq.nd`dy chã`xcidy d Xjgg Hayrqãy haxjhj' gd aujgqicù` yqaga ij`yavudvgjy hcyaôjy afflidiay< yc Xjgg nahcdfdgd c`nq`chdh a` gdy njyidy' tqczä

rvjxaî`dy ycncgdvay ayxdfd` kdica`hjgj rvjrcj a` kqnd`jy

Ycmqca`hj ag ij`yaoj ha Kjeend``'a` 433=' Vqygd` Nahzkcxju s ag hayd.rdvaichj Ikdvgay D Od`a}ds' Ov' hagd Q`cuavychdh ha Sdga' kdggdvj` gdrvcnavd ha ayxdy rvjxaî`dy' d gd tqaggdndvj` Xjgg kqnd`d A` q`jy yacynayay' Eav`d`hj Fdzä` s yqy ijnrd.ôavjy ha H@D[' a` Rdgj Dgxj' kdfîd`cha`xcfflidhj ic`ij Xjgg kqnd`dy? yaha`jnc`dvîd` vaiarxjvay xcrj Xjgg+XGV# Q`j ha aggjy' ag XGV8' ijc`.

6 Q@D NJYID HAG UC@DMVA tqa idvaiîd

ha gd rvjxaî`d Xjgg nqava uîixcnd ha q`d

c`eaiicù` rjv kj`mjy ma`avdgczdhd< gdy

ayrjvdy iqfva` ag iqavrj ijnj q` dfvcmj

ha rcagay +Gd idfazd ya kdggd dfdoj d gd

havaikd# Ag ayxqhcj a` iqayxcù`' rqfgcid.

hj a` 4335' drjvxù q`j ha gjy rvcnavjy

hdxjy yjfva gd eq`icù` rvjxaixjvd tqa gdy

rvjxaî`dy Xjgg haydvvjggd` a` gd njyid hag

uc`dmva

   F   V   Q   @   J 

   G   A   N   D   C   X   V   A '   A   N   N   D   @   Q   A   G   G   A

   @   C   I   J   G   D   Y '   G   S   H   C   D

   N

   C   I   K   D   Q   X '   O   A   D   @  .   N   D   V   I 

   V   A   C   I   K   K   D   V   X

   S

   O   Q   G   A   Y

   D    K   J   E   E   N   D   @   @ 

   A   @ 

      I      A      G      G '   U   J   G    ;   5 '

   @    j 

   5 '   R   D   M   Y    3   =   9  .   3   ;   9  <   6   2

   H   A

   Y   A   R   X   C   A   N   F   V   A

   H   A

   4   3   3   5

Page 13: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 13/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 44

ichîd ij` gd Xjgg kqnd`d hayivcxd rjvNahzkcxju s Od`a}ds

Ggamdhjy d ayxa rq`xj' xjhduîd `jya ydfîd ij` a{dixcxqh iùnj rjhvîd`ij`xvcfqcv gjy XGV d gd c`nq`chdh kq.nd`d Od`a}ds kdfîd jfyavudhj tqagga`dv gdy nanfvd`dy ha gdy iãgqgdyha`hvîxcidy ij` XGV8 c`icxdfd gd rvj.hqiicù` ha icxjtqc`dy Yc` anfdvmj'`j gjmvù a{rgcidv iùnj ya dixcudfdag XGV8 a` q`d c`eaiicù`

Gd vayrqayxd ggamù a` 433;' iqd`hjFvqia Faqxgav s yq atqcrj hag C`yxc.xqxj Yivcrry a` Gd Ojggd hayiqfvcavj`vdxj`ay nqxd`xay c`idrdiay ha vay.rj`hav d gjy GRY? rjvxdfd` q`d uav.ycù` haeaixqjyd ha XGV8 Nca`xvdytqa gjy vdxj`ay `jvndgay njvîd` hayarycy ha`xvj ha gd kjvd rjyxavcjv dyav c`saixdhjy ij` GRY' gjy nqxd`xayyjfvaucuîd` s ya ijnrjvxdfd` ijnjyc `j kqfcavd` ayxdhj a{rqayxjy d gd

njgãiqgd Ay haicv' gd nqxdicù` a` agma` hag XGV8 c`ya`ycfcgczdfd d gjyvdxj`ay eva`xa d gjy GRY

Dtqaggjy vayqgxdhjy c`hcidfd` tqaag XGV8 ya dixcud iqd`hj c`xavdi.xÿd ij` q` GRY Ha kaikj' dkjvd

ydfanjy tqa yq eq`icù` ij`ycyxaa` haxaixdv gjy GRY Ag kdggdzmjdvvjoù gqz yjfva gd ijnrva`ycù` hagd yarycy' rqay vauagù ag naid`cy.nj njgaiqgdv tqa yqfsdia xvdy gdc`egdndicù` s yqnc`cyxvù q` rjyc.fga fgd`ij rdvd yq xvdxdnca`xj A`hjy dôjy' gjy a{ravxjy haxavnc`dvj`tqa gd ndsjvîd ha gjy XGV ‘q`dhaia`d ha gjy iqdgay ya kd cha`xc.ecidhj sd a` kqnd`jy‘ vaij`jia`njgãiqgdy fäycidy rdvd gd yqravuc.ua`icd ha fdixavcdy' ucvqy' kj`mjy srdväycxjy Ag XGV6 ya q`a dg äichjgcrjxacijcij' q` ijnrj`a`xa ha gdrdvah fdixavcd`d< ag XGV9 vaij`jiaag ndxavcdg ma`ãxcij ha gjy ucvqy<ag XGV1 vaij`jia gd egdmagc`d' q`drvjxaî`d tqa ejvnd ag egdmagj tqagdy fdixavcdy qyd` rdvd hayrgdzdvya<s ag XGV3 vaij`jia q`d yaiqa`icdmã`cid hcyxc`xcud ggdndhd IrM' tqa

ya a`iqa`xvd a` fdixavcdy s ucvqy a`q`d ejvnd iqsd ayxvqixqvd tqîncidhcecava ha gdy yaiqa`icdy IrM a`ndnîeavjy

Vayqgxd aucha`xa' rqay' tqa gjyXGV aujgqicj`dvj` rdvd vaij`jiav

s vayrj`hav d`xa ijnrj`a`xay njga.iqgdvay fäycijy ha gjy rdxùma`jy Aggjcnrcha tqa q` dma`xa c`eaiicjyj agq.hd gjy XGV nahcd`xa gd agcnc`dicù`j dgxavdicù` tqîncid ha iqdgtqcavd haayxjy ijnrj`a`xay' rdvd rdydv c`dh.uavxchj< dg yav eq`hdna`xdgay' xavnc.`dvîd rjv c`qxcgczdvya Dhanäy' hdhjtqa nqikjy agana`xjy ha ãyxjy yaijnrdvxa` a`xva hcuavyjy jvmd`cynjy'fdyxd` yùgj q`jy 42 XGV rdvd rvj.xamav`jy ucvxqdgna`xa ha iqdgtqcavrdxùma`j ij`jichj

Gd c`nq`chdh c``dxd `j ay a{igq.ycud ha gjy kqnd`jy Ha kaikj' yaxvdxd ha q` ycyxand d`iayxvdg Hcyrj.`a` ha vayrqayxd c`nq`cxdvcd c``d.xd gdy njyidy' gdy ayxvaggdy ha ndv'gdy rqgmdy ha dmqd s idyc xjhjy gjyjvmd`cynjy ayxqhcdhjy kdyxd dkjvdNqikjy qyd` gjy XGV ijnj ha.ya`idha`d`xay Gjy `anäxjhjy' rjv

aoanrgj' ya ycvua` ha q` XGV rdvdhaxaixdv gdy fdixavcdy c`eaiicjydy sayidrdv ha aggdy `dhd`hj Gjy XGVdfq`hd` xdnfcã` a` gdy rgd`xdy? agxdfdij vatqcava gd rvjxaî`d @ rdvdijnfdxcv ag ucvqy hag njydcij hag

XGV4

XGV6

XGV8

XGV9

XGV=

XGV;XGV3

Idhd vaiarxjv xcrj Xjgg haxaixd dgmÿ` ijnrj`a`xa aya`icdgha q`d dnrgcd mdnd ha rdxùma`jy< a` yq ij`oq`xj' gjyXGV vaij`jia` idyc xjhjy gjy c`udyjvay tqa rjhvîd`idqydv a`eavnahdh Idhd xcrj ha iãgqgd a`icavvd

q`d ijnfc`dicù` hceava`xa ha ayxjy vaiarxj.vay' tqa jravd` rjv rdvay Ya kd` cha`.xcfflidhj hcaz XGV kqnd`jy s q` mvd``ÿnavj ha gdy njgãiqgdy tqa ãyxjyvaij`jia` +dfdoj # Ya hayij.`jia` dÿ` gdy eq`icj`ay haXGV42 dyî ijnj gd rdvaodha XGV9' XGV1' XGV='XGV; s XGV3

XGV1

XGV6

XGV5

EQ@ICJ@AY HA GJY VAIARXJVAY XCRJ XJGG

XGV8

Ya q`ad gd stdmagc`dha gjy stdmagjyha gdy fdixavcdynùucgay

Ya q`ad gjy GRYha fdixavcdymvdn.`amdxcudy

Ya q`a dg äichj gcrjxacijcij+ijnrj`a`xa ha gdy fdixavcdymvdn.rjycxcudy# s dg zcnjyd`'rvjhqichj rjv kj`mjy

Ya q`a d gcrjrãrxchjy+ijnfc`dicj`ay ha gîrchjij` rvjxaî`d# a{igqycujyha gdy fdixavcdy s xdnfcã`rvjxaî`dy q`chdy d MRCrvaya`xay a` rdväycxjy

Ya q`a dg DV@ uîvcijha hjfga idha`d'ijnj ag hag ucvqyhag jayxa hag @cgj

Ya q`a d DV@ uîvcijha idha`d ycnrga'ijnj ag hag UCK

Ya q`a d DV@ uîvcijha idha`d ycnrga

Ya q`ad DH@ IrM

ha fdixavcdyj ucvqyIjnrdvxcna`xjrdvd gdhamvdhdicù`ha rdxùma`jy

Yqravfflicaha gd iãgqgd

   X   D   N   C   X   J   G   R   D

Page 14: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 14/99

46 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

xdfdij  Dvdfchjrycy xkdgcd`d iqa`xdij` näy ha 622

Gd rvcnavd rvjxaî`d xcrj Xjgg ha.fcù yqvmcv a` q` jvmd`cynj q`cia.gqgdv' d`xardydhj ijnÿ` ha rgd`xdys d`cndgay Rqaha c`igqyj tqa ayxdynjgãiqgdy edicgcxdvd` `qayxvd aujgq.icù` Yc` q` ycyxand ha haea`yd afflidzij`xvd gd c`eaiicù`' tqczä gjy jvmd.`cynjy nqgxciagqgdvay odnäy kqfcavd`yjfvaucuchj

Dydgxj dg idyxcggjAg ycyxand c`nq`cxdvcj c``dxj ya ijn.rdvdfd d`xdôj' hafchj d yq yqrqayxdycnrgcichdh' ij` gd nqvdggd ha q`idyxcggj Ya ra`ydfd tqa gd diicù`haea`ycud xa`îd gqmdv q`d uaz tqaa` gd nqvdggd ya dfvîd q`d fvaikd sgdy xvjrdy tqa ayxdfd` ha`xvj ‘gdyiãgqgdy X s F‘ a`xvdfd` a` fdxdggdDkjvd ydfanjy tqa a` gd nqvdggd

hag idyxcggj ya drjya`xd` ia`xc`agdy+XGV# tqa cha`xcfflid` dg c`udyjv sxjid` d vafdxj rdvd njucgczdv d gdyxvjrdy s rvardvdv gdy haea`ydy ij`xvdag dxdid`xa A` jxvdy rdgdfvdy' gjyXGV hcyrdvd` dnfjy ycyxandy? agc``dxj s ag dhdrxdxcuj

Gd ayia`d rjhvîd hayivcfcvya ijnjycmqa Iqd`hj q` rdxùma`j a`xvdrjv rvcnavd uaz a` ag iqavrj' q`jj udvcjy XGV +ijnj gjy tqa ya a`.iqa`xvd` a` gd yqravfflica ha gjy nd.ivùedmjy s iãgqgdy ha`hvîxcidy tqardxvqggd` yc` iaydv# ya q`a` d gdynjgãiqgdy a{xvdôdy< rjv aoanrgj' gjy

GRY ha gdy fdixavcdy mvdn.`amdxcudyD ij`xc`qdicù`' gjy XGV c`icxd` d gdyiãgqgdy d gcfavdv udvcdy icxjtqc`dyAyxjy na`ydoavjy rvjxacijy vaigqxd`a`xj`iay ndivùedmjy dhcicj`dgay'iãgqgdy ha`hvîxcidy s jxvdy iãgqgdyc`nq`cxdvcdy rdvd dcygdv s dxdidv+yc` ayraicfflichdh# ag ncivjjvmd`cy.nj c`xvqyj Dg rvjrcj xcanrj' gdyicxjtqc`dy gcfavdhdy rjv aydy iãgqgdyidqyd` fflafva' hjgjv ijvrjvdg s jxvjyyî`xjndy ha xcrj mvcrdg

Gjy ndivùedmjy s gdy iãgqgdy ha`.hvîxcidy tqa kd` xvjiadhj ag dma`xac`udyjv nqayxvd` evdmna`xjy hag ncy.nj a` yq yqravfflica' oq`xj ij` jxvdynjgãiqgdy rdvd ducydv ha gd rvaya`.icd hag rdxùma`j Ayxd a{kcfcicù`'a` ijnfc`dicù` ij` gdy icxjtqc`dygcfavdhdy a` vayrqayxd d gjy XGV'dixcud rjv ffl` gdy iãgqgdy F s X' tqacha`xcfflid` hcikjy evdmna`xjy Aggj

rvjujid ‘a` ag iqvyj ha udvcjyhîdy‘ tqa aydy iãgqgdy rvjgceava` shcvcod` q` dxdtqa ucjga`xj s rjgdvc.zdhj ij`xvd ag c`udyjv Yc` ag aeaixjiafdhjv ha gjy XGV' gdy iãgqgdy Fs X `j ya dixcudvîd` s ag jvmd`cy.nj `j yavîd idrdz ha jvmd`czdv q`dvayrqayxd c`nq`cxdvcd ijnrgaxd `cvaijvhdv c`eaiicj`ay rvaucdy

Xvdy gd c`eaiicù` c`cicdg' ya vayavudq`d id`xchdh yqfflica`xa ha iãgqgdy Xs F ha nanjvcd rdvd tqa ag iqavrjrqahd a`eva`xdvya dg c`udyjv ij` nd.sjv afflidicd a` ag idyj ha tqa ãyxavamvaya A` jidycj`ay' ayxa aoãvicxj

ha iãgqgdy ha nanjvcd jravd ij` xdgrvj`xcxqh tqa `j ggamd d rvjhqicvya`c`mq`d c`stdndicù` Aggj kdia tqagd uîixcnd `j ya a`iqa`xva xd` ndg<rqaha c`igqyj tqa `c yctqcavd `jxagd vac`eaiicù`

Gd c`nq`chdh c``dxd s gd dhdrxd.xcud ejvnd` rdvxa hag ncynj ycyxandha vaij`jicnca`xj s agcnc`dicù` hardxùma`jy Gd c`xavdiicù` a`xva ay.xjy hjy naid`cynjy ha haea`yd aygj tqa ij`fflava vjfqyxaz dg ycyxandc`nq`cxdvcj a` yq ij`oq`xj

Vayrqayxd ‗ravyj`dgczdhd„Rdvd gjmvdv q` ij`jicnca`xj näyrga`j hag ij`xvjg jravdhj rjv gjyXGV yjfva gd dixcuchdh c`nq`cxdvcd'ya rvaicyd cha`xcfflidv gdy njgãiqgdytqa xvd`yncxa` yaôdgay hayha gjy XGVdixcudhjy a` gd yqravfflica iagqgdv kdy.xd ag `ÿigaj' c`hqica`hj gd a{rvaycù`

ha ma`ay tqa ijhcfflid` icxjtqc`dy sjxvjy dixcudhjvay c`nq`cxdvcjy Jf. oaxj ha c`xa`yd c`uayxcmdicù`' kd`ijna`zdhj d dstjvdv gjy rvcnavjykdggdzmjy

Ydfanjy dkjvd tqa gjy XGV' gjncynj tqa q` mvd` `ÿnavj ha va.iarxjvay tqa vaycha` a` gd yqravfflicaiagqgdv' vaigqxd` q`d gdvmd idha`d harvjxaî`dy ha yaôdgczdicù` tqa ggaud`yq na`ydoa dg `ÿigaj< d gd nd`avdha q`d fvcmdhd tqa xvd`yrjvxd iqfjyha dmqd kdyxd q` c`ia`hcj Ydguj agXGV9' xjhjy gjy XGV xvd`yfflava` yqyaôdg d NsH;;' q`d rvjxaî`d dhdr.xdhjvd Tqã jxvdy rvjxaî`dy rdvxcic.ra` a` gd xvd`yncycù` ha gd yaôdghara`havä hag XGV A` nc gdfjvd.xjvcj ayxqhcdnjy Ndg' q`d rvjxaî`dtqa dsqhd d rjvxdv yaôdgay ma`avdhdyrjv XGV8 s XGV6 Ag XGV8 xdnfcã`vatqcava ha jxvdy hjy rvjxaî`dy +Xvdns Xvce#' rdvd a`ucdv gd yaôdg' nca`xvdytqa ag XGV9 yùgj `aiaycxd ha XvceYkczqj Dlcvd' ha gd Q`cuavychdh haJydld' kd hanjyxvdhj tqa vdxj`ayxvd`ymã`cijy tqa `j yc`xaxczd` dgmq.

`dy ha ayxdy rvjxaî`dy ha yaôdgczdicù`c`xavnahcdvcdy xdnrjij vayrj`ha` dgjy rvjhqixjy ncivjfcd`jy< aggj yq.mcava tqa gdy rvjxaî`dy dyjicdhdy dgjy XGV rjhvîd` ij`yxcxqcv gdy hcd`dyrdvd `qaujy eävndijy d`xcc`stdndxj.vcjy j d`xcncivjfcd`jy

Gd c`xavdiicù` ij` hceava`xay mvq.rjy ha rvjxaî`dy ha yaôdgczdicù` rav.ncxa d gjy XGV dixcudv udvcjy mvqrjyha ma`ay tqa dffl`d` gd vayrqayxd hagd iãgqgd a` eq`icù` hag xcrj ha rd.xùma`j Rjv aoanrgj' XGV9 s XGV=

NAIK@CLJU avd xjhj q` ravyj`doa Vaffl.

vcã`hjya d gjy xcanrjy a` tqa xvdfdodfd

a` ag C`yxcxqxj Rdyxaqv' ya iqa`xd ha ãg

tqa idgzdfd fjxdy ha mjnd a` iqdgtqcav

ãrjid hag dôj Ggaudfd q` rdvdmqdy s gjy

fjgycggjy gga`jy d vaua`xdv ha rqfgcidicj`ay

ica`xîfflidy Gqiîd ycanrva ag ncynj yjn.

fvavj< d na`qhj' iqd`hj ayxdfd a{dgxdhj'

ya ya`xdfd a` ãg

GDY RQGMDY HA NAIK@CLJU

Ag hayiqfvcnca`xj ha gdy rvjxaî`dy Xjggs gjy vaiarxjvay xcrj Xjgg vaxjnd q`dgî`ad ha c`uayxcmdicù` c`cicdhd kdianäy ha q` ycmgj rjv Cgsd Naik`clju'hayiqfvchjv ha gjy eq`hdna`xjy ha gdc`nq`chdh c``dxd D rvc`icrcjy ha gjydôjy jika`xd hag ycmgj [C[' Naik`cljudvvd`iù dgmq`dy ayrc`dy ha q` nd`hd.vc`j s gdy igduù a` q`d gdvud ha ayxva.ggd ha ndv D gd ndôd`d ycmqca`xa' gdyayrc`dy ayxdfd` vjhadhdy rjv iãgqgdynùucgay< yqrqyj tqa ãyxdy xvdxdfd`ha a`mqggcv gdy fdixavcdy tqa' oq`xjij` jxvjy iqavrjy a{xvdôjy' kdfîd`ychj c`xvjhqichdy dggî rjv gdy ayrc`dyJfyavuù a`xj`iay tqa rqgmdy ha dmqd+Hdrk`cd # a{rqayxdy d ayrjvdy hakj`mjy jvmd`czdfd` q`d vayrqayxdycncgdv Hayiqfvcù dyî gd edmjicxjycy' gdrcahvd d`mqgdv ha gd c`nq`chdh c``dxdAg kdggdzmj ga udgcù d Naik`clju q`rvancj @jfag a` 432;

   K   Q   G   X   J   @ 

   D   V   I   K   C   U   A   *   M   A   X   X   S

   C   N   D   M   A   Y

Page 15: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 15/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 49

haxaixd` gd rvaya`icd ha ucvqy< dixjyamqchj' haya`idha`d` q`d idyidhdha c`xavdiicj`ay njgaiqgdvay tqa c`.hqia` gd rvjhqiicù` s gcfavdicù` hac`xaveavù`' gd näy cnrjvxd`xa icxjtqc.`d d`xcucvdg Ag XGV6' tqa haxaixdfdixavcdy' ayxcnqgd gd gcfavdicù` haq`d nazigd ha icxjtqc`dy tqa' yc fca``j c`igqsa ag c`xaveavù`' vayqgxd näydrvjrcdhd rdvd ijnfdxcv q` dxdtqafdixavcd`j

Ag hayiqfvcnca`xj ha gd ayraicfflic.hdh ha gjy XGV ‘idrdiay ha haxaixdvhceava`xay rvjhqixjy ncivjfcd`jy sdsqhdv d ij`eaiicj`dv gd vayrqayxdc`nq`cxdvcd näy dhaiqdhd‘ nc`dgd kcrùxaycy' gdvmj xcanrj dhncxchd'yamÿ` gd iqdg gd c`nq`chdh c``dxdij`yxcxqcvîd q`d fdvvavd ayxäxcid ac`idrdz ha hcyivcnc`dv Gd uavhdhay tqa `jy kdggdnjy d`xa q` ycyxa.nd hc`äncij tqa mjfcav`d idyc xjhjy

gjy dyraixjy ha gd c`stdndicù` s gdc`nq`chdh

Ha gd  Gamcj`aggd dg gqrqyXvdy vaij`jiav ag rdrag ia`xvdg tqahayanraôd` gjy XGV a` gd dixcudicù`ha gd vayrqayxd c`nq`cxdvcd' ya an.razù d yjyraikdv tqa gdy uavycj`ayhafflica`xay s gdy kcravdixcudy ha ayxjyvaiarxjvay rjhvîd` didvvadv xvdyxjv.`jy a` ag ycyxand ha haea`yd Yad`hdfd a` gj icavxj Icavxjy haeaixjya` gd c`nq`chdh c``dxd ij`hqia` dq`d ndsjv yqyiarxcfcgchdh d gjy ucvqys d gdy fdixavcdy A` gdy ravyj`dyij` q`d ejvnd ha XGV8 kcrjdixcud'gd rvjfdfcgchdh ha yqevcv c`eaiicj`ayfdixavcd`dy yauavdy' a` ag xvd`yiqvyjha q` ravîjhj ha ic`ij dôjy' tqc`.xqrgcid gd rvjfdfcgchdh ha rdhaiavgdytqca`ay rjvxd` q` XGV8 `jvndg Gdyravyj`dy tqa nqava` ha gamcj`agjycyrvaya`xd` d na`qhj q`d nqxdicù`a` XGV1 tqa c`idrdicxd gd rvjxaî.`d' ijnrvjnaxca`hj dyî gd vayrqayxdc`nq`cxdvcd c``dxd s haoä`hjgjy dnaviah ha gd fdixavcd  Gamcj`aggd

Q`d vayrqayxd c`nq`cxdvcd a{dmavd.hd rqaha vayqgxdv cmqdgna`xa hayxvqi.xcud Yùgj a` gjy AAQQ s Aqvjrd'näy ha 822222 ravyj`dy nqava`idhd dôj ha yarycy' rvjujidhd rjvq`d vayrqayxd c`nq`cxdvcd kcravdixcudidrcxd`adhd rjv gd XGV8

Jxvjy ayxqhcjy yaôdgd` gd rdvxcicrd.icù` ha gjy XGV a` ag gqrqy avcxand.xjyj ycyxãncij' gd dvxvcxcy vaqndxjcha sjxvdy a`eavnahdhay dqxjc`nq`ay A`ayxjy idyjy' rjhvîd yav tqa gjy XGVvayrj`hcavd` d rvjhqixjy rvjiaha`xay

ha iãgqgdy hdôdhdy' rvjrdmd`hj q`dvayrqayxd c`stdndxjvcd c`drvjrcdhd srvjnjuca`hj q`d vadiicù` avvù`adhag ycyxand c`nq`cxdvcj dhdrxdxcujA` ag aoanrgj hag gqrqy' ya kd jf.yavudhj tqa ag XGV3 vadiicj`d d`xaag DH@ hag rvjrcj jvmd`cynj

Gd c`nq`chdh c``dxd s gjy XGV rj.hvîd` ayxdv vagdicj`dhjy xdnfcã` a`gd a`eavnahdh idvhîdid Gdy ravyj`dyij` q`d nqxdicù` a` XGV8 rdvaia`yav na`jy rvjra`ydy d haydvvjggdvxvdyxjv`jy idvhcjudyiqgdvay Rqayxjtqa gd c`stdndicù` ij`xvcfqsa d gd

ejvndicù` ha gdy rgdidy tqa dxdyid`gdy dvxavcdy ijvj`dvcdy' q`d ejvnd harvjxamav ag ijvdzù` ij`ycyxcvîd a` did.ggdv ag XGV8 Gd nd`crqgdicù` hagXGV8' rqay' rjhvîd dfvcv q`d `qauduîd rdvd rvaua`cv j gcncxdv ayxd a`.eavnahdh

Atqcgcfvcj ha eqavzdyGjy gdfjvdxjvcjy edvndiãqxcijy ay.xä` c`xavaydhjy a` gjy XGV s yqyrvjxaî`dy ha yaôdgczdicù` dyjicdhdy<rjhvîd` jravdv ijnj hcd`dy edvnd.

ijgùmcidy a` ag xvdxdnca`xj ha c`.eaiicj`ay s xvdyxjv`jy c`nq`cxdvcjyIj` gd a{rd`ycù` ha gd vaycyxa`icdd gjy d`xcfcùxcijy' gd anavma`icdha ucvqy `qaujy s näy ucvqga`xjy sgd ivaica`xa dna`dzd fcjxavvjvcyxd'gd `aiaychdh ha haydvvjggdv `qaujyxvdxdnca`xjy tqa dsqha` d `qayxvjjvmd`cynj d gqikdv ij`xvd gd c`eai.icù` ya ayxä kdica`hj idhd uaz näyrava`xjvcd

Ag ayxqhcj ha gjy XGV mqcdvîd' rjvaoanrgj' ag haydvvjggj ha udiq`dytqa jevaicavd` ndsjv yamqvchdh s

afflidicd A` yq ndsjvîd' gdy udiq.`dy hara`ha` ha gd c`igqycù` ha q`ijdhsqud`xa' q`d yqyxd`icd tqa c`cicdgd vayrqayxd c`stdndxjvcd' tqa d yquaz cnrqgyd gd idrdichdh hag ycyxanddhdrxdxcuj rdvd ma`avdv iãgqgdy hananjvcd A` gd dixqdgchdh' gdy ud.iq`dy yqaga` qxcgczdv q` ijdhsqud`xatqa' yc fca` `j rvjujid q`d vayrqayxddhdrxdxcud ijnrgaxd' rvcnd gdy iãgq.gdy F yjfva gdy X Rdvd rjxa`icdv ayxdvayrqayxd' udvcdy ijnrdôîdy ya kd`fflodhj a` ijnrqayxjy tqa dixcud` ag

@QAUDY HCD@DY EDVNDIJGJMCIDYYqyxd`icdy tqa dixcudvd` gjy XGV s' rjv xd`xj' rjxa`icdvd` gd vayrqayxd c`nq`cxdvcdnaojvdvîd` gd afflidicd ha udiq`dy s rvjxamavîd` ij`xvd gd c`eaiicù` Rjhvîd` c`igqyjjvca`xdv ag ycyxand c`nq`cxdvcj kdicd gd hayxvqiicù` ha xqnjvay A` idnfcj' gjyeävndijy tqa fgjtqadvd` gd dixcuchdh ha gjy XGV' vayqgxdvîd` ÿxcgay rdvd xvdxdv xvdy.xjv`jy c`stdndxjvcjy Ya ayxä c`uayxcmd`hj a` dnfjy xcrjy ha nahcidicù` +dfdoj #

XCRJ HA EDVNDIJ AOANRGJY

Dixcudhjv ha XGV8

Dixcudhjv ha XGV=

Dixcudhjv ha XGV=

s XGV;

Dixcudhjv ha XGV3

C`kcfchjv ha XGV8

C`kcfchjv ma`avdg

ha XGV

C`kcfchjv ma`avdg

ha XGV

NRG? xvdxdnca`xj ha gd dgavmcd s ijdhsqud`xa +dixcudhjv hag ycy.xand c`nq`a# rdvd udiq`dy ha Ijvc{d +Yadxxga# Ya kd yjnaxchj

d a`ydsjy igî`cijy d mvd` ayidgd

D@D681 +cydxjvcfc`d#? dma`xa d`xcucvdg ha D`dhsy +Yd` Hcamj#

Kd` anrazdhj gdy rvcnavdy edyay ha yq a`ydsj a` kqnd`jy

rdvd kardxcxcy I

Cnctqcnjh? xvdxdnca`xj rdvd uavvqmdy ma`cxdgay' idvic`jnd ha

iãgqgdy fdydgay s tqavdxjycy dixî`cid' ha 9N +Yx Rdqg' Nc``ayj.

xd# Ya a`iqa`xvd sd a` ag navidhj

RvjNq`a? ijdhsqud`xa rdvd udiq`dy s xvdxdnca`xj rdvd ag na.

gd`jnd s ag gc`ejnd `j ha Kjhmlc`' ha Ijgas +]aggaygas' Ndyyd.

ikqyaxxy# Ya kd yjnaxchj d a`ydsjy igî`cijy d mvd` ayidgd

A1158? d`xcyãrxcij ha Acydc +Xad`ail' @qaud Oavyas# Kd` anra.

zdhj gdy rvcnavdy edyay ha yq a`ydsj a` kqnd`jy

VHR1;? nahcidna`xj rdvd gd ijgcxcy qgiavjyd s gd a`eavnahdh ha

Ivjk`' ha Ma`zsna +Idnfvchma' Ndyydikqyaxxy# Ya kd yjnaxc.

hj d a`ydsjy igî`cijy d mvd` ayidgd

JR@624? nahcic`d rdvd xvdyxjv`jy dqxjc`nq`ay' ha Jryj`d

Xkavdraqxciy +Hqfgî`# Ya ayxä a`ydsd`hj a` njhagjy d`cndgay

ha c`stdndicù`

Page 16: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 16/99

48 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

XGV3' q` vaiarxjv tqa vaij`jia q`varavxjvcj nqs dnrgcj ha fdixavcdys ucvqy' s' rjv xd`xj' ij`hqia dg hay.rgcamqa ha q`d vayrqayxd c`nq`cxdvcdnäy a`ãvmcid

Ij`jiav gd dixcuchdh ha gjy XGV`jy ravncxa devj`xdv naojv gd dna`d.zd fcjxavvjvcyxd Ag ucvqy ha gd ucvqa.gd' tqa didggd gjy XGV aucxd`hj dyî yq haxaiicù` s agcnc`dicù`' ij`yxcxq.sa q`d dvnd fcjgùmcid rjxa`icdg A`ijgdfjvdicù` ij` Majeevas G Yncxk'hag Ijgamcj Cnravcdg ha Gj`hvay' a`nc gdfjvdxjvcj hayiqfvcnjy tqa agc.nc`d`hj gd rvjxaî`d uîvcid tqa c`qxc.gczd gjy XGV' ya ma`avdfd q` ucvqyhafcgcxdhj d rdvxcv hag iqdg rjhvîdjfxa`avya q`d udiq`d c`jiqd

Dvndhjy ij` q`d ndsjv ijnrva`.ycù` ha gjy XGV s gd c`nq`chdh c`.`dxd' gjy nãhcijy rjhvîd` rvahaicvtqã rdica`xay xjgavdvîd` rajv q`d

c`eaiicù` s drgcidvgay xvdxdnca`xjynäy dmvaycujy Yc dgmqca` ggamdvd dgkjyrcxdg ij` q`d c`eaiicù` fdixavcd`ds vayqgxdya xa`av' rjv aoanrgj' q`XGV8 nqxd`xa' ya ga rjhvîd` yqnc.`cyxvdv d`xcfcùxcijy j dma`xay tqavaejvzdvd` yq vayrqayxd c`nq`cxdvcdrdvd rvaua`cv tqa gd c`eaiicù` idqydvdndsjv hdôj

Ag jfoaxcuj ay ayxcnqgdv q`d vay.rqayxd c`nq`cxdvcd atqcgcfvdhd? yq.fflica`xa rdvd agcnc`dv q` rdxùma`j'yc` tqa rvaicrcxa q`d vadiicù` c`.stdndxjvcd tqa drjvxa näy hdôj tqafa`afflicj A` aya ya`xchj' iqdgtqcavxvdxdnca`xj nãhcij tqa rvaxa`hd dgc.ucdv gd c`stdndicù` nahcd`xa gd varva.ycù` ha gd dixcuchdh ha gjy XGV s gdgcfavdicù` ha icxjtqc`dy `j hafa' dg

rvjrcj xcanrj' yjidudv gdy haea`ydyij`xvd gd c`eaiicù`

Gjy eävndijy d`xcc`egdndxjvcjytqa ya c`xavrj`a` d gd diicù` [email protected]' q`d ha gdy icxjtqc`dytqa ya rvjhqia` ijnj vayqgxdhjha gd dixcudicù` ha XGV8' jevaia`q` aoanrgj ha gd evdmcgchdh ha ayxaatqcgcfvcj Gjy [email protected] yc`xaxczdhjyhqvd`xa gd c`eaiicù` a c`egdndicù`ya diqnqgd` a` gdy dvxciqgdicj`ayha rdica`xay ij` dvxvcxcy vaqndxjchaGjy d`xcc`egdndxjvcjy' rqay' dgcucd`gd dvxvcxcy Yc` anfdvmj' dgmq`jy hagjy rdica`xay tqa gjy xjnd` xavnc.`d` ij` xqfaviqgjycy Jiqvva tqa dghaxa`av gd vayrqayxd c`egdndxjvcd yadnjvxcmqd` xdnfcã` gdy vayrqayxdyrdxùma`j.ayraiîecidy' haod`hj uîd gc.fva d gd fdixavcd tqa' rvjfdfgana`xa'ya kdggdfd a` ayxdhj gdxa`xa

A` vayqna`' gjy XGV ua`hvîd` d

jravdv ijnj ag nd`hj tqa ij`xvjgdag ujgqna` ha q` drdvdxj ayxãvaj'ayxdfgaica`hj q` atqcgcfvcj a`xvagd c`nq`chdh dhdrxdxcud s gd c`egd.ndicù` Ya fqyid` dkjvd nãxjhjyrdvd nd`crqgdv ayxa ij`xvjg' haejvnd tqa ya rqahd vahqicv gd c`.egdndicù` yc` ravoqhcidv ag ycyxandc`nq`cxdvcj

Xa`ca`hj a` iqa`xd tqa gjy XGVya hayiqfvcavj` kdia yùgj ycaxa dôjy'yj` `jxdfgay gjy rvjmvayjy tqa ya kd`ggaudhj d idfj a` gd ijnrva`ycù`hag rdrag ia`xvdg tqa ayxdy rvjxaî`dyhaydvvjggd` a` gd rvcnavd gî`ad hahaea`yd hag jvmd`cynj Gd c`nq`chdhc``dxd' iqfcavxd gdvmj xcanrj rjv aguagj hag jguchj' ya kd ij`uavxchj harvj`xj a` ag ia`xvj ha dxa`icù`

Gqla D. O. J–@acgg jfxquj ag hjixjvdhj a` edvndijgjmîd rjv gd Q`cuavychdh ha Gj`hvaya` 43;1 ij` q`d xaycy yjfva gd icxjtqc`d rvjc`stdndxjvcd c`xavgaqic`d.4 Haydvvjggd yqgdfjv c`uayxcmdhjvd a` gd Eq`hdicù` cvgd`hayd rdvd gd Ica`icd s hcvcma ag hardvxdna`xjha fcjtqîncid hag Xvc`cxs Ijggama a` Hqfgî` Eq`hù gd ijnrdôîd edvndiãqxcid hqfgc`ayd

Jryj`d Xkavdraqxciy

C@@DXA CNNQ@CXS Vqygd` Nahzkcxju s Ikdvgay Od`a}ds a`  @a} A`mgd`h Ojqv`dg je Nahcic`a'ujg 989' `j 1' rämy 99;.988< 9 ha dmjyxj' 6222

C@EAVA@IAY' TQAYXCJ@Y  D@H RJYYCFCGCXCAY  C@ XJGG.GCLA VAIARXJV YCM@DGC@M Fvqia Faqxgav a` @dxqva' ujg 892' rämy 61=.659< ; ha oqgcj' 6228

XJGG.GCLA VAIARXJV IJ@XVJG  JE  XKA DHDRXCUA CNNQ@A VAYRJ@YAY Dlclj C}dydlc s Vqygd`Nahzkcxju a`  @dxqva Cnnq`jgjms ' ujg 1' `j 42' rämy 3;=.331< jixqfva 6228

XGVY? RVJEAYYJV NAIK@CLJU' YCX  J@ SJQV KDX G D O J–@acgg a` Xva`hy c` Cnnq`jgjms 'ujg 61' `j 46' rämy 5;=.539< hcicanfva' 6228

Ag dqxjv

Fcfgcjmvdeîd ijnrgana`xdvcd

Page 17: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 17/99

Page 18: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 18/99

45 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

4 GD AYIDGD ha gd dixcuchdh iùyncid kd chj vahqicã`hjya d gj gdvmj ha gjy iavid ha

48222 ncggj`ay ha dôjy ha kcyxjvcd hag q`cuavyj? ya ud xvdygdhd`hj kdicd mdgd{cdy idhd

uaz näy ratqaôdy Hqvd`xa gd rvcnavd ncxdh ha gd uchd hag q`cuavyj' gdy mdgd{cdy mcmd`xay

rvjhqoavj` id`xchdhay cnrvaycj`d`xay ha ayxvaggdy s ha dmqoavjy `amvjy ha ndyd c`ma`xa

tqa a`ia`hîd` fvcggd`xay iqäydvay + cztqcavhd # A` gd yamq`hd ncxdh' gd dixcuchdh ha gdy

mdgd{cdy mcmd`xay haigc`ù' ravj gd ejvndicù` ayxagdv s gd ivadicù` ha dmqoavjy `amvjy ij`xc.

`qdvj` a` gdy mdgd{cdy ha xdndôj c`xavnahcj +ia`xvj# A` ag eqxqvj' gjy rvc`icrdgay ia`xvjy

ha dixcuchdh iùyncid yavä` gdy mdgd{cdy a`d`dy' ij`yxcxqchdy rjv dra`dy q`jy ncggj`ay ha

ayxvaggdy +havaikd#

Page 19: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 19/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 4=

   D   G   E   V   A   H

   X .

   L   D   N   D   O   C   D   @

Ag q`cuavyj ndhqvjAg q`cuavyj kd ravhchj gd dixcuchdh tqa ggamù d haydvvjggdv'

ravj dÿ` ejvnd ayxvaggdy s ivad dmqoavjy `amvjy d fqa` vcxnj

Dns O Fdvmav

Page 20: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 20/99

4; C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Kdyxd kdia rjij' gd nd.sjvîd ha gjy dyxvù`jnjyra`ydfd tqa ag q`cuavyjkdfîd a`xvdhj a` q`d nd.hqvaz dfqvvchd Eqamjyiùyncijy dmcxdvj` yqy

rvcnavjy yacy ncg ncggj`ay ha dôjy?gdy mdgd{cdy ikjidfd` a`xva yî s yaeq`hîd` a` jxvdy ndsjvay' rjhavjyjydmqoavjy `amvjy yqiicj`dfd` mcmd`.xayidy ayrcvdgay ha mdy s gdy ayxvaggdyya ejvndfd` ij` q`d rvjeqycù` nj`q.na`xdg Hqvd`xa gjy ycmqca`xay jikjncg ncggj`ay ha dôjy' a` idnfcj' kd.fîd kdfchj idhd uaz na`jy ijgcycj`aymdgäixcidy' gjy hayijnq`dgay dmqoavjy`amvjy ya kdfîd` idgndhj s gd ejvnd.icù` ayxagdv ya kdfîd vahqichj d idyc`dhd D rjijy gay tqahdfd dgmq`dhqhd ha tqa ayxäfdnjy rvaya`icd`hjag ffl`dg ha gd kcyxjvcd iùyncid s hatqa ag eqxqvj `j ij`jiavîd yc`j gd

c`iayd`xa a{rd`ycù` ha q` q`cuavyjdrdicfga s a`uaoaichj

Yc` anfdvmj' gdy jfyavudicj`ayha gjy ÿgxcnjy dôjy hanqayxvd` ij`igdvchdh tqa ya kdfîd a{dmavdhj gdya`aixqh hag q`cuavyj Mvdicdy d gjyjfyavudxjvcjy ayrdicdgay s gd c`yxdgd.icù` ha c`yxvqna`xjy ha `qauj iqôja` gjy xagayijrcjy xavvayxvay' ya kdhayiqfcavxj tqa a` ag rdydhj vaica`xayî kd kdfchj rvjiayjy a`ãvmcijy a`gdy mdgd{cdy iavid`dy +Gd gqz ha gdymdgd{cdy gaod`dy `aiaycxd näy xcan.rj rdvd dgid`zdv`jy< gdy jfyavudnjy'rqay' a` q` ayxdhcj näy xanrvd`jha yq aujgqicù`# Ag d`ägcycy ha gjyvdsjy [ ancxchjy rjv gjy `ÿigajy hamdgd{cdy `j nqs gaod`dy kd hayiq.fcavxj dmqoavjy `amvjy ha ndyd nqsmvd`ha tqa ycmqa` dfyjvfca`hj ag mdys ag rjguj ha yqy dgvahahjvay S q`ayxqhcj rvjeq`hj ha gd gqz ancxchdrjv mdgd{cdy ha ahdhay udvcdhdy kd

na`xa Gcmdv rvaya`xa s rdydhj ayq`j ha gjy dyq`xjy rvc`icrdgay rdvdgd dyxvj`jnîd dixqdg

Q` rdyj cnrjvxd`xa kdicd ayajfoaxcuj? haxavnc`dv gd ayxvdxcmvdeîdiùyncid ha gjy ncgay ha mdgd{cdy tqagga`d` q`d cndma` ha idnrj rvjeq`.hj< ay haicv' ayxdfgaiav tqã jfoaxjyayxä` rjv hagd`xa a` gd cndma` siqägay hcyxd` näy ha `jyjxvjy Rdvdaggj ya ncha ag ijvvcnca`xj dg vjojhag ayraixvj ha aydy mdgd{cdy Gd a{.rd`ycù` hag q`cuavyj hcgdxd gd gqz hagdy eqa`xay näy gaod`dy< yq gj`mcxqhha j`hd ya kd hayrgdzdhj kdicd gdijgd vjod hag ayraixvj Iqd`xj näyhayrgdzdhd ayxã dg vjoj gd gqz' näyvanjxj yavä ag njna`xj a` tqa yaancxcù s näy gaod`d gd eqa`xa Ij`q` ijvvcnca`xj dg vjoj cmqdg d q`j'gd gj`mcxqh ha j`hd ya hcgdxd q` ica`rjv ica` +ya hqrgcid#< q`d gqz tqa

rvaya`xa aya hayrgdzdnca`xj ya kdfväancxchj q`jy yacy ncg ncggj`ay hadôjy xvdy gd mvd` a{rgjycù`' na`jy hagd ncxdh ha gd ahdh dixqdg hag q`cuav.yj Gjy dyxvù`jnjy yqaga` vaeavcvyanäy d gjy hayrgdzdnca`xjy dg vjoj tqad gdy ahdhay' rjvtqa ag ijvvcnca`xjay gj tqa ncha` hcvaixdna`xa

Gjy hayrgdzdnca`xjy dg vjoj a`.icavvd` a` yî gd vaij`yxvqiicù` hagd kcyxjvcd iùyncid' ravj vayqgxd idyccnrjycfga nahîvyagjy d xjhdy gdy md.gd{cdy rvaya`xay a` gj näy rvjeq`hjha q` idnrj Q`d ha gdy vdzj`ayay gj dfqgxdhj ha yq `ÿnavj Ravjag rvjfgand eq`hdna`xdg vaycha a`gd hafcgchdh c`xvî`yaid ha dgmq`dymdgd{cdy Gd gqz ha gjy jfoaxjy näyhãfcgay ggamd ij` yqnd rdvycnj`cd'd q` vcxnj ha xd` yùgj q` ejxù` rjvnc`qxj s rjv ia`xînaxvj iqdhvdhjS iqd`hj ya xjnd yq ayraixvj' gdvah ha hcevdiicù` hag ayraixvùmvdejhcyravyd gd gqz yjfva q` ävad mvd`ha'hafcgcxd`hj dÿ` näy gd yaôdg a` idhdgj`mcxqh ha j`hd

D ec`dgay ha gd hãidhd ha 43;2'

q` atqcrj hcvcmchj rjv Ga``j{ GIj}ca' hag C`yxcxqxj ha Dyxvj`jnîdha gd Q`cuavychdh ha Kd}dc' s rjvYcnj` O Gcggs' dkjvd a` ag C`yxcxq.xj Eahavdg Xai`jgùmcij ha _ÿvcik'haydvvjggù q` nãxjhj `juahjyj tqaaucxdfd gdy gdfjvcjydy jfyavudicj`ayhag ijvvcnca`xj dg vjoj Xjndvj`hdxjy ha udvcdy vamcj`ay hag icagjij` q`jy ecgxvjy tqa yagaiicj`dfd`fd`hdy ayraixvdgay ayxvaikdy' ia`.xvdhdy a` gj`mcxqhay ha j`hd qgxvd.ucjgaxdy' uavhay s vjody' s nchcavj`

hayiqfcavxj tqa ag vcxnj ha ejvnd.icù` ayxagdv `j kd haigc`dhj xd`xjijnj ya ra`ydfd

Kjs ya xca`ha d ivaav tqa a` gjyrvcnavjy ncggdvay ha ncggj`ay hadôjy gd dixcuchdh ya ij`ia`xvdfd a`q` ratqaôj `ÿnavj ha mdgd{cdy mc.md`xay' hj`ha jiqvvîd` rvjhcmcjyjyfvjxay ha ejvndicù` ayxagdv s tqaij`xdfd` ij` dmqoavjy `amvjy ijgj.ydgay a` yq ia`xvj Dkjvd gd dixcuc.hdh ya hcyravyd näy< gd ivadicù` haayxvaggdy s gd dmvamdicù` ha ndxavcdga` gjy dmqoavjy `amvjy ya vardvxa rjvq` mvd` `ÿnavj ha mdgd{cdy ha xd.ndôj nahcd`j j ratqaôj Ayxdnjya` nahcj ha q` idnfcj ha ayidgd hagd dixcuchdh iùyncid

Cnäma`ay ha idnrj rvjeq`hjD`xay ha ijnrcgdv q`d kcyxjvcd hagijynjy' rvcnavj kds tqa a`xa`hav

gd yjvrva`ha`xa hcuavychdh ha gjyjfoaxjy tqa a`ij`xvdnjy a` ãg Gdycnäma`ay ùrxcidy näy ya`ycfgay rvj.iaha` hag Xagayijrcj Ayrdicdg Kqf.fga Mvdicdy d yqy ayxqhcjy ‗ha idnrjrvjeq`hj„ ‘a{rjycicj`ay d gj gdvmjha hcaz hîdy ha hjy vamcj`ay hcnc`q.xdy hag icagj jfyavudhdy d xvduãy haiqdxvjy fflgxvjy ha ya`hdy gj`mcxqhayha j`hd‘' ya kd` kdggdhj ncgay hamdgd{cdy gaod`dy' gd näy d`xcmqd yùgjncg ncggj`ay ha dôjy rjyxavcjv d gdmvd` a{rgjycù` Q` ayxqhcj nqs va.ica`xa' ha ‗idnrj qgxvdrvjeq`hj„' kdnjyxvdhj mdgd{cdy dÿ` näy oùua`ay‘oùua`ay iqd`hj gd gqz tqa dkjvd gayuanjy ydgcù ha aggdy‘ @j jfyxd`xa'gd jfxa`icù` ha ayxdy cnäma`ay haidnrj rvjeq`hj ay yùgj ag rvc`icrcjYa tqcava ydfav iùnj aujgqicj`dvj`gjy jfoaxjy iavid`jy a` ag xcanrj dgd mvd` a{rgjycù` kdyxd ij`uavxcvya a`gdy mdgd{cdy tqa ij`jianjy dixqdg.

Gjy rvcnavjy ncgay ha ncggj`ay ha dôjy hag q`cuavyj ij`jicavj` ikj.tqay ha mdgd{cdy' mcmd`xayijy fvjxay ha ejvndicù` ayxagdv s dmqoavjy`amvjy ij` gd ndyd ha ncgay ha ncggj`ay ha yjgay Ag haigcua ha gddixcuchdh iùyncid hayha a`xj`iay kd ggaudhj d ra`ydv tqa gjy hîdymgjvcjyjy hag q`cuavyj rdydvj` kdia sd nqikj

Vaica`xana`xa' yc` anfdvmj' ya kd` kdggdhj rjxa`xay dmqoavjy `amvjytqa haujvd` ag mdy ha nqikdy mdgd{cdy iavid`dy Gdy `qaudy jf.yavudicj`ay c`hcid` xdnfcã` tqa ag vcxnj ha ejvndicù` ayxagdv `j kdhaigc`dhj xd`xj ijnj ya ivaîd

Gjy vayqgxdhjy drq`xd` d q`d vahqiicù` ha ayidgd ha gd dixcuchdh iùy.ncid? hjnc`dfd` ag q`cuavyj xanrvd`j mdgd{cdy mcmd`xay' a` q` `ÿnavj`j nqs mvd`ha< dkjvd' gd dixcuchdh ya kd vardvxchj a`xva q` `ÿnavja{xa`yj ha mdgd{cdy na`jvay

Vayqna`*Ag ijynjy ha ahdh nahcd

Page 21: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 21/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 43

ag fvcggj ha gdy mdgd{cdy a` idhd q`dha aydy fd`hdy +uãdya ag vaiqdhvj ‗Dyî ya hayiqfva` mdgd{cdy rvcncxc.udy„# Q`d mdgd{cd iavid`d hj`ha yaayxã` ejvnd`hj ayxvaggdy rvaya`xdväag ncynj fvcggj a` gjy xvay ecgxvjyGd gqz c`xvî`yaid ha q`d mdgd{cd ij`ejvndicù` ayxagdv a{kcfa q` ijvxadfvqrxj oqyxj hayrqãy ha gd fd`hdqgxvducjgaxd' d gd gj`mcxqh ha j`hd

ha 346 d`myxvjn +Aya ijvxa ya hafad tqa ag kchvùma`j `aqxvj mdyajyja{cyxa`xa ha`xvj s dgvahahjv ha gdmdgd{cd dfyjvfa gd vdhcdicù` d gj`.mcxqhay ha j`hd na`jvay# Ijnj gdgqz ha gdy mdgd{cdy gaod`dy ayxä hay.rgdzdhd dg vjoj' ag ijvxa xdnfcã` yanqaua kdicd ndsjvay gj`mcxqhay haj`hd< yc ag hayrgdzdnca`xj ay mvd`.ha' `j drdvaiavä gqz ha gd mdgd{cda` ag ecgxvj qgxvducjgaxd' s yc ay dÿ`ndsjv' xdnrjij ya ravicfcvä a` agecgxvj uavha

Ha ayxd ejvnd' Ij}ca s Gcggs dmvq.rdvj` gdy mdgd{cdy hj`ha ya jvcmc.`dfd` ayxvaggdy a` hcuavyjy d`ikjyc`xavudgjy ha ijvvcnca`xj dg vjojRvjrjvicj`dvj` dyî q`d chad ma`avdgha gdy ahdhay A` 4335 Ikdvgay IYxachag' hag C`yxcxqxj Xai`jgùmcij haIdgcejv`cd' s yqy ijgdfjvdhjvay drgc.idvj` ayxa nãxjhj d ica`xjy ha md.gd{cdy vanjxdy a` gdy tqa ya rvjhqiîd

ejvndicù` ayxagdv +yq hayrgdzdnca`xjdg vjoj avd ha dgvahahjv ha xvay< yqgqz `jy gdy njyxvdfd ijnj eqavj`q`jy hjy ncg ncggj`ay ha dôjy hay.rqãy ha gd mvd` a{rgjycù`# Nqikjyhayrgdzdnca`xjy dg vjoj hahqichjyejxjnãxvcidna`xa ya ij`fflvndvj` na.hcd`xa gjy ijvvayrj`hca`xay ayraixvjyha gdy mdgd{cdy' xjndhjy ij` ag rj.havjyj xagayijrcj Lail ha 42 naxvjy'c`yxdgdhj a` Ndq`d Lad' Kd}dc

Q`d uaz ij`jichjy gjy hayrgdzd.nca`xjy dg vjoj ha gdy mdgd{cdy' ya

rqaha anrva`hav gd vaij`yxvqiicù`ha gd kcyxjvcd ha gd ejvndicù` ayxagdvMvdicdy d gd jfyavudicù` ha mdgd{cdyiavid`dy ydfanjy tqa' d gd uaz' yaivad q` `ÿnavj ratqaôj ha ayxva.ggdy ha mvd` ndyd s `qnavjyîycndyayxvaggdy ha ndyd ratqaôd Rjv idhd62 ayxvaggdy ha xcrj yjgdv' `dia yùgjq`d ayxvaggd iqsd ndyd haiqrgctqa gdyjgdv Gdy ayxvaggdy ha ndyd mvd`ha

ancxa` gqz qgxvducjgaxd s dzqg' nca`.xvdy tqa gdy ratqaôdy hayrcha` yjfvaxjhj gqz dndvcggd s vjod A` iqd`xjya ij`jia ag ijvvcnca`xj dg vjoj haq`d mdgd{cd hcyxd`xa' ya ydfa xdnfcã`iqäg ay yq ayraixvj c`xvî`yaij' yq ay.raixvj a` ag ycyxand ha vaeava`icda` tqa ya a`iqa`xvd a` varjyj Sij`jica`hj gd id`xchdh xjxdg ha gqzqgxvducjgaxd xdg s ijnj ya nahcvîda` aya ycyxand a` varjyj' ya rqahaidgiqgdv gd id`xchdh ha ayxvaggdy hamvd` ndyd a` dtqaggd mdgd{cd

AUJGQICJ@ HAG Q@CUAVYJ

   D   G   E   V   A   H

   X .

   L   D   N   D   O   C   D   @

Iqd`hj gjy dyxvù`jnjy rvjeq`hczd` a` ag ayrdicj' ncvd`kdicd dxväy a` gd kcyxjvcd' sd tqa gd gqz ha gjy jfoaxjyhcyxd`xay `aiaycxd näy xcanrj rdvd ggamdv kdyxd `jyjxvjyKdia näy ha 42122 ncggj`ay ha dôjy' gdy mdgd{cdy mcmd`xayikjidfd` q`dy ij` jxvdy s ya eqycj`dfd`< ya haya`idha.`dfd` a`xj`iay c`xa`yjy fvjxay ha ejvndicù` ha ayxvaggdy s

ya uavxîd` c`ma`xay ndydy ha mdy kdicd gjy dmqoavjy `amvjy

yqravndycujy A`xva kdia ;222 s 42122 ncggj`ay ha dôjy'xjhduîd ya ejvndfd` ayxvaggdy d q` vcxnj ucuj s ivaiîd` dmq. oavjy `amvjy a` gjy ia`xvjy mdgäixcijy Rjyxavcjvna`xa' gd ejv.ndicù` ayxagdv s gd dixcuchdh ha gjy dmqoavjy `amvjy haidsùa` gdy mdgd{cdy ndsjvay< a` ag q`cuavyj dixqdg' gd ejvndicù`ha ayxvaggdy xca`a gqmdv yjfva xjhj a` mdgd{cdy ayrcvdgay a

cvvamqgdvay ha na`jv xdndôj

KDIA 42122 NCGGJ@AY HA DÔJY

KDIA ;222 NCGGJ@AY HA DÔJY

RVAYA@XA

UCD GDIXAD

Page 22: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 22/99

62 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Gdy ayxvaggdy ha ndyd a`jvna ucua`dra`dy q`dy haia`dy ha ncggj`ay hadôjy< q` ravîjhj nqs ijvxj yamÿ`q`d udvd ha nahcv mdgäixcid Yq `ÿ.navj vastaod' rqay' gdy udvcdicj`ay hagvcxnj mgjfdg ha ejvndicù` ayxagdv a`gd mdgd{cd ha tqa ya xvdxa Iqd`hj yavahqia ag vcxnj d tqa ya ivad` `qaudyayxvaggdy' ag `ÿnavj ha ayxvaggdy mvd`.hay hcync`qsa a`yamqchd rjvtqa yquchd ay ijvxd Ag `ÿnavj ha ayxvaggdyha ndyd mvd`ha tqa ya kd jfyavudhja` gd Uîd Gäixad ‘fdyxd`xa rdvaichdd gdy mdgd{cdy ayrcvdgay ha mvd` a`uav.mdhqvd tqa xca`a iavid‘ c`hcid tqaa` aggd ya ayxä` ejvnd`hj ayxvaggdy dq` vcxnj ha q`dy rjidy ndydy yjgdvayrjv dôj A` 4335 Rcavj Ndhdq' dkjvda` gd Q`cuavychdh ha Idgcejv`cd a`Yd`xd Ivqz' drgciù chã`xcij nãxj.

hj d gjy hdxjy hag Idnrj Rvjeq`hj@jvxa hag Kqffga' chadgay rdvd ayxaxcrj ha ayxqhcj rjvtqa c`igqsa` na.hcicj`ay rvaicydy ha c`xa`ychdh a`iqdxvj fflgxvjy ha gj`mcxqhay ha j`hdNdhdq ijnfc`ù yqy vayqgxdhjy ij`gjy hcyrj`cfgay d rdvxcv ha jfyavud.icj`ay ùrxcidy ha q` ijvvcnca`xj dgvjoj na`jv Rvaxa`hîd dffl`dv gd kcy.xjvcd ha gd ejvndicù` ayxagdv a` agq`cuavyj Ij`igqsù tqa ag vcxnj hagd ma`avdicù` ha ayxvaggdy ggamù d q`nä{cnj iqd`hj ag q`cuavyj xa`îd a`.

xva iqdxvj ncg s yacy ncg ncggj`ay hadôjy Ayxa vayqgxdhj ggauù d nqikjyd ra`ydv tqa gjy naojvay hîdy hagq`cuavyj kdfîd` tqahdhj dxväy kdiîdsd nqikj

YIQFD s Ikd`hvdAg d`ägcycy ha Ndhdq ha iùnj kdchj aujgqicj`d`hj gd ejvndicù` haayxvaggdy eqa q` kcxj cnrjvxd`xa' ravjyùgj dfjvhù q`d ratqaôd rdvxa hagrvjfgand Gdy fÿytqahdy ha mdgd{cdyij` xagayijrcjy ùrxcijy `j haxaixd`xjhdy gdy eqa`xay hag q`cuavyj xan.rvd`j Iqd`xj näy dgaodhd ayxã q`dmdgd{cd' ndsjv hayrgdzdnca`xj ijy.njgùmcij dg vjoj yqevcvä' s iqd`hjag hayrgdzdnca`xj ay nqs agaudhj'gd vdhcdicù` ùrxcid s qgxvducjgaxd a`ag ycyxand a` varjyj drdvaiavä a``qayxvjy c`yxvqna`xjy ijvvchd kdicdgd rdvxa c`evdvvjod hag ayraixvj Ay

näy' gdy ayxvaggdy yqaga` kdggdvya a`a`xjv`jy tqa gdy a{rgjycj`ay ha yq.rav`judy s jxvjy rvjiayjy uqagua`nqs rjgujvca`xjy Gd gqz ayxagdv id.gca`xd gjy mvd`jy ha rjguj' tqa vdhcd`hayrqãy yq a`avmîd a` ag c`evdvvjojgaod`j A` eqa`xay nqs gaod`dy' gd a{.rd`ycù` hag q`cuavyj hayrgdzd' kdicdgj`mcxqhay ha j`hd yqfncgcnãxvcidy+ay haicv' gd ij`ucavxa a` j`hdy havdhcj iqsd gj`mcxqh `j ggamd dg ncgî.naxvj#' gd gqz dfyjvfchd rjv ag rjgujs vaancxchd a` ag c`evdvvjoj gaod`jRjv xd`xj' q`d eqa`xa tqa ravicfc.njy fvcggd`xa a` gqz yqfncgcnãxvcidayij`ha ij` evaiqa`icd q`d c`xa`ydejvndicù` ayxagdv

Kdyxd kdia rjij xcanrj' `j va.yqgxdfd eäicg xjndv jfyavudicj`ayyqfncgcnãxvcidy ij` gjy xagayijrcjyxavvayxvay' a` mvd` rdvxa rjvtqa agudrjv ha dmqd ha gd dxnùyeavd dfyjvfagd yaôdg a` aydy gj`mcxqhay ha j`hdRavj gdy hcffliqgxdhay navndvj` mvd.icdy dg ‗fjgùnaxvj ha qyj ijnÿ` a` agyqfncgcnãxvcij„' YIQFD' q`d iänd.vd c`yxdgdhd a` 433= a` ag xagayijrcj

Odnay Igavl Nd{}agg ha Ndq`d Lad+Ayxa jfyavudxjvcj' d q`d dgxqvd haiqdxvj lcgùnaxvjy yjfva ag `cuag hagndv' ya kdggd näy dvvcfd tqa ag 3= !hag udrjv ha dmqd ha gd dxnùyeavd#Udvcjy mvqrjy' q`j ha aggjy hcvcmchjrjv ag dqxjv' a{rgjvdvj` mvdicdy dYIQFD hcuavydy vamcj`ay hag icagjij` q`d ya`ycfcgchdh s q`d rvjeq`hc.hdh tqa ravncxcavj` hayiqfvcv eqa`.xay' dq`tqa a{iaricj`dgna`xa gqnc`j.ydy' jyiqvaichdy rjv rjguj Hafchj dgd rjfva vayjgqicù` hag c`yxvqna`xj'

aydy eqa`xay drdvaia` ijnj nd`ikdy+uãdya gd fflmqvd 6# Yj` fdyxd`xa ay.idydy? c`igqyj xvdy nqikdy kjvdy haa{rjycicù`' dra`dy yc ya cnrvaycj.`d` q`dy rjidy a` idhd cndma` haYIQFD< `j jfyxd`xa' ya a`iqa`xvd`a`xva gdy mdgd{cdy näy gqnc`jydy hagq`cuavyj Tqa kdyxd gd c`yxdgdicù` haYIQFD `j yqrcãvdnjy yctqcavd tqaa{cyxîd` ayxjy ycyxandy xd` gaod`jy sucmjvjyjy' `jy vaijnca`hd kqncghdhYqy vcxnjy ha ejvndicù` ha ayxvaggdyyj` ica`xjy ha uaiay ndsjvay tqagjy ha gdy mdgd{cdy dixqdgay' q` c`.hcicj näy ha gjy ndsjvay fvîjy hagq`cuavyj d`xcmqj

Ag hayiqfvcnca`xj ha xjhd ayxdc`xa`yd ejvndicù` ha ayxvaggdy d`xayjiqgxd eqa vaujgqicj`dvcj Ravj' º`jrjhvîd ayxdv ag q`cuavyj xdrd`hj jxvjyrvjiayjy ucjga`xjy: Rjv aoanrgj' agmdy s ag rjguj tqa vjhad` gdy md.

gd{cdy rjhvîd` jyiqvaiav gd vdhcdicù`rvjiaha`xa ha gjy hcyijy ha ndxavcdgtqa icviq`hd` d gjy dmqoavjy `amvjyyqravndycujy +dtqaggjy iqsd ndyd ayncgay ha ncggj`ay ha uaiay gd yjgdv#Ya ivaa tqa ayxjy hcyijy ij`yxcxqsa`gdy eqa`xay ha a`avmîd `j yùgj ha gjyiqäydvay' jfoaxjy ha c`na`yd gqnc.`jychdh ij` hayrgdzdnca`xjy dg vjojagaudhjy' yc`j xdnfcã` ha gjy `ÿigajydixcujy a` ag ia`xvj ha nqikdy md.gd{cdy rvù{cndy Gjy ayxqhcjy ùrxc.ijy vadgczdhjy a` gjy dôjy jika`xdhdfd` d a`xa`hav tqa gjy iqäydvaydfq`hdfd` näy' udvcjy ncgay ha nc.ggj`ay ha dôjy hayrqãy ha gd mvd`a{rgjycù`' tqa gjy `ÿigajy dixcujyha mdgd{cdy kjs a` hîd Gjy dmqoavjy`amvjy yqravndycujy tqa ma`avdfd`gd a`avmîd ha gjy iqäydvay gaod`jy`j ya rqaha` kdfav hayxvqchj< rjvgj xd`xj' ya rvayqnîd tqa nqikdymdgd{cdy iavid`dy ij`xa`îd` iqäyd.vay a{xc`xjy' dmqoavjy `amvjy tqa kd`dmjxdhj yqy vayavudy

S' a` aeaixj' ya kd` hayiqfcavxjayxjy dmqoavjy `amvjy yqravndycujy

gdxa`xay mvdicdy d yq c`stqa`icd mvduc.xdxjvcd Gdy ayxvaggdy s ag mdy ycmqa`jvfcxd`hj d yq dgvahahjv dq`tqa yùgjq` rjij ha ndxavcd idcmd xjhduîda` aggjy A` ag ia`xvj ha gd rvjrcdUîd Gäixad vaycha q` dmqoavj `amvjdra`dy dixcuj Gd ijnfc`dicù` haayxjy vayqgxdhjy ggauù d yqrj`av tqagd ndsjvîd ha gjy dmqoavjy `amvjyyqravndycujy ejvndhjy hqvd`xa gdavd ha gjy iqäydvay dmjxdvj`' ij` yqujvdz ivaicnca`xj' ag ndxavcdg tqagjy vjhadfd s haydrdvaicavj` ha gdy    D

 .   O .

   F   D   V   M   A   V '

   G .

   G .

   I   J   ]   C   A '

   H .

   F .

   Y   D   @   H   A   V   Y '

   A .

   E   Q   G   X

   J   @

   A   X

   D   G .   X   a   g   a   y   i   j   r   c   j

   O   d   n   a   y   I   g   a   v   l   N   d  {  }   a   g   g

6 YA KD@ HAYIQFCAVXJ mdgd{cdy qgxvdgq.

nc`jydy a` gjy rvcnavjy xcanrjy hag q`cuav.

yj xanrvd`j mvdicdy dg ‗fjgùnaxvj ha qyj

ijnÿ` rdvd ag yqfncgcnãxvcij„' j YIQFD'

drdvdxj c`yxdgdhj a` ag xagayijrcj Odnay

Igavl Nd{}agg ha Ndq`d Lad' a` Kd}dc

Ya yjyraikd tqa gd nd`ikd fvcggd`xa ha gd

cztqcavhd ay q`d mdgd{cd rvcncxcud iqfcavxd

ha rjguj' a`ma`hvdhjvd ha ayxvaggdy d q`

vcxnj xvarchd`xa' atqcudga`xa d näy ha ncg

yjgay rjv dôj

Page 23: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 23/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 64

jfyavudicj`ay ùrxcidy q`d uaz ij`.yqnchj ag ijnfqyxcfga A` rjidyrdgdfvdy? ya ivaîd tqa gd dixcuchdhgcmdhd d gjy iqäydvay eqa' dg cmqdgtqa gd ejvndicù` ayxagdv' fdyxd`xanäy ucmjvjyd a` q` rdydhj gaod`jAvd gd xaviavd yaôdg ha tqa ucuîdnjya` xcanrjy näy dfqvvchjy

Ravj ag iqdhvj `j ayxdfd ijnrga.xj D rdvxcv ha gdy jfyavudicj`ay a`vdsjy [ s a` gqz ucycfga' ya ayxä va.ucyd`hj dkjvd gd ij`igqycù` d tqa yakdfîd ggamdhj? tqa gd mvd` ndsjvîdha gjy iqäydvay nqvcù kdia nqikjxcanrj Gd cnrjvxd`icd ha gjy vdsjy[ ayxvcfd a` tqa' dg ij`xvdvcj tqa gd

gqz ucycfga' rqaha` dxvduaydv ag mdy sag rjguj tqa jiqgxd` d gjy dmqoavjy`amvjy Ijnj gd dxnùyeavd xavvayxvafgjtqad gjy vdsjy [' ya vatqcava`xagayijrcjy ayrdicdgay ‘Ikd`hvd sag Jfyavudxjvcj ha vdsjy [ [NN* @a}xj`‘ rdvd haxaixdv gd dixcuchdhtqa q` dmqoavj `amvj ma`avd d yq dg.vahahjv \uãdya ‗C`ua`xdvcj iùyncij„'rjv M÷`xkav Kdyc`mav s Vjfavxj Mcg.gc< C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndsjha 6226^ A` ag dôj 6222' Ij}ca'Vcikdvh E Nqykjxzls' hag Ia`xvj

Mjhhdvh ha Uqagjy Ayrdicdgay ha gd@DYD' Avci D Vcikdvhy' a`xj`iay a`gd Q`cuavychdh ayxdxdg ha Dvczj`d' ssj `jy udgcnjy hag xagayijrcj Yqfdvqha Ndq`d Lad rdvd cha`xcfflidv gjyjfoaxjy ucycfgay a` gdy gj`mcxqhay haj`hd ùrxcidy ijvvayrj`hca`xay d gdy62 eqa`xay ha vdsjy [ kdggdhdy rjvIkd`hvd a` q` idnrj ha jfyavudicù`haxavnc`dhj Hayrqãy' xjndnjy gjyayraixvjy ha ayjy jfoaxjy ij` ag xa.gayijrcj Lail ha 42 naxvjy

Jfxqucnjy q` vayqgxdhj c`ayravd.hj? nqikjy ha gjy dmqoavjy `amvjyyqravndycujy dixcujy haxaixdhjy rjvIkd`hvd vaycha` a` mdgd{cdy kdyxd

icavxj rq`xj gqnc`jydy s iavid`dyGjy ij`yxvqixjvay ha njhagjy hagej`hj iùyncij ha vdsjy [ kdfîd`rvahcikj gd a{cyxa`icd ha q`d `qna.vjyd rjfgdicù` ha dmqoavjy `amvjy yq.ravndycujy jyiqvaichjy' ravj `q`idkqfcavd` cndmc`dhj tqa ayxqucavd`xd` iavid Ay näy' gjy ayraixvjy ùr.xcijy ha nqikdy ha ayxdy mdgd{cdy `jnqayxvd` `c`mÿ` c`hcicj ha dixcuchdhgcmdhd d gjy dmqoavjy `amvjy< yc` gdyjfyavudicj`ay a` vdsjy [' odnäy yakqfcavd hayiqfcavxj gd rvaya`icd ha

xdgay dmqoavjy `amvjy yqravndycujya` ag `ÿigaj ha gdy mdgd{cdy

Ayxa xvdfdoj ha c`uayxcmdicù` c`hc.id tqa `j xjhjy gjy dmqoavjy `amvjyyqravndycujy ya ejvndvj` hqvd`xa gdavd ha gjy iqäydvay' yc`j tqa ya kd`ua`chj ivad`hj hayha gjy xcanrjynäy rvcncxcujy kdyxd ag rvaya`xa @jjfyxd`xa' gjy tqa ycmqa` dixcujy `ja{kcfa` gjy ncynjy rdxvj`ay ha ijn.rjvxdnca`xj tqa gjy d`xcmqjy iqäydvayGjy iqäydvay' ujvdiay ij`yqnchjvay'a`mqgga` xjhd gd ndxavcd tqa gjy vjhadd vcxnjy dgxîycnjy Rjv ag ij`xvdvcj'gd ndsjvîd ha gdy eqa`xay iavid`dyhayiqfcavxdy rjv Ikd`hvd dfyjvfa`

ndxavcd ij` ndsjv njhavdicù` s' rjvgj xd`xj' fvcggd` ij` na`jv c`xa`yc.hdh Ya hayij`jia xjhduîd ag rjvtqãha ijnrjvxdnca`xjy xd` hceava`xayQ`d rjycfcgchdh ay tqa gjy dmqoavjy`amvjy ha kjs hîd iqa`xa` ij` na.`jy mdy tqa rqahd` ij`yqncv Gdymdgd{cdy iavid`dy' näy aujgqicj`d.hdy' rdhaia` na`jy ijgcycj`ay tqa gdynäy rvcncxcudy s hcyxd`xay' ijgcycj`aytqa ij`hqicvîd` ag ndxavcdg kdicd gjydmqoavjy `amvjy yqravndycujy ha gjyia`xvjy mdgäixcijy

DYC YA HAYIQFVA@ MDGD[CDY RVCNCXCUDY

Gj`mcxqh ha j`hd +d`myxvjn#

   C   `   x   a   `   y   c   h   d   h   v   a   g   d   x   c  u   d   h   a

   g   d   y   a   ô   d   g

9222 8222 1222 5222 =222 ;222

4

6

9

8

1

Vdhcdicù` rvjiaha`xaha q`d mdgd{cdij` q` ijvvcnca`xjycm`cfflidxcuj dg vjoj

Fd`hdqgxvducjgaxd

Fd`hd vjodFd`hd uavha

   X   J   N   N   S

   N   J   J   V   N   D   @

   +   m   v   ä   e   c   i   d   #  <   I   J   V   X   A   Y   C   D

   H   A

   I   K   D   V   G   A   Y

   I .   Y   X   A   C   H   A   G

   C  `  y   x   c   x  q   x  j

   X  a  i  `  j   g   ù  m   c  i  j

   h  a

   I   d   g   c   e   j   v   `   c   d   +   c   n   ä   m   a   `   a   y   #

Rdvd a`ij`xvdv gdy md.gd{cdy näy rvcncxcudy a`q`d vamcù` hag icagj' yaqxcgczd` fflgxvjy tqa yagai.icj`d` fd`hdy ayraixvdgaya` ag qgxvducjgaxd' ag uavha

s ag vjoj Rjv gd a{rd`ycù`hag q`cuavyj' gd gqz ha gdymdgd{cdy näy gaod`dy ayxähayrgdzdhd kdicd ag vjoj<gd mväfflid +dvvcfd # nqayxvdtqa q` ijvvcnca`xj yqyxd`.icdg dg vjoj +dgvahahjv haxvay# nqaua gd vdhcdicù`ancxchd rjv q`d mdgd{cdgaod`d eqavd ha gd fd`hdqgxvducjgaxd Ijnj vayqgxd.hj' gdy mdgd{cdy rvcncxcudydrdvaia` a` gdy cnäma`ayxjndhdy ij` gjy fflgxvjyuavha s vjoj' ravj `j a`

gdy hag fflgxvj qgxvducjgaxd+dfdoj #

Page 24: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 24/99

66 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Ikd`hvd vauagù jxvj yaivaxj? d ra.ydv ha tqa gdy eqa`xay njhavdhdy havdsjy [ yj` nqikj na`jy gqnc`jydytqa gjy iqäydvay ‘ma`avd` dra`dyq` q`j rjv ica`xj ha gd vdhcdicù`ancxchd rjv ãyxjy‘' dg yqndv gd gqzrvjhqichd rjv xjhdy gdy eqa`xay nj.havdhdy a` gjy xcanrjy dixqdgay yaa`iqa`xvd tqa ay q`d hãicnd rdvxaha gd jvcmc`dhd rjv gjy iqäydvay a`gjy xcanrjy vanjxjy Gd ÿ`cid ejvndha tqa ayxa vayqgxdhj xa`md ya`xchj aytqa a{cyxd` kjs nqikjy näy dmqoavjy`amvjy njhavdhjy s dixcujy tqa iqä.ydvay dixcujy a` ag rdydhj A` jxvdyrdgdfvdy' ag ij`xa`chj hag q`cuavyjkd aujgqicj`dhj? ha q` `ÿnavj ra.tqaôj ha jfoaxjy nqs fvcggd`xay d q``ÿnavj mvd`ha ha jfoaxjy hãfcgayGjy dmqoavjy `amvjy yqravndycujy yc.mqa` ejvnä`hjya' ravj yj` na`jvay

s ij`yqna` na`jy ndxavcd< d raydvha aggj' yq aeaixj ijnfc`dhj ycmqayca`hj ycm`cfflidxcuj

Gdy mdgd{cdy hj`ha ya rvjhqiaejvndicù` ayxagdv xdnfcã` kd` a{.ravcna`xdhj q`d vahqiicù` iùyncidIcavxj ay tqa dgmq`dy mdgd{cdy iavid.`dy ma`avd` ayxvaggdy ij` gd rvjeqycù`xîrcid ha gdy mdgd{cdy qgxvdgqnc`jydy'jyiqvaichdy rjv ag rjguj' tqa hayiq.fvcù YIQFD Ravj gd ha`ychdh ha md.gd{cdy nqs gqnc`jydy a` ag q`cuavyjrvaya`xa ay näy ha 822 uaiay na`jv

tqa a` ag q`cuavyj ha d`xdôj Ha `qa.uj ijnra`yd` gdy mdgd{cdy ratqaôdyayd hceava`icd Q` atqcrj c`xamvdhjrjv Ij}ca' Mcggcd` ]cgyj`' dkjvd a`ag Ia`xvj ha D`ägcycy s Rvjiaydhj haHdxjy C`evdvvjojy ha gd @DYD' HjqmO Fqvla' kjs a` ag Ia`xvj Yncxkyj.`cd`j ha Dyxvjeîycid ha Kdvudvh' s agdqxjv kd vaffl`dhj gdy ayxcndicj`ay hagd ha`ychdh gqnc`jyd hag q`cuavyjAyxqhcdnjy cnäma`ay ha nqs fqa`didgchdh' xjndhdy ij` q` dnrgcj vd`mjha fflgxvjy< vadgczdnjy d ij`xc`qdicù`yq d`ägcycy ayraixvjyiùrcij A`ij`xvd.njy tqa gd ha`ychdh gqnc`jyd a` gqzùrxcid s qgxvducjgaxd `j kd idnfcdhjxd`xj ij` ag rdyj iùyncij hag xcan.rj D raydv ha tqa ag vcxnj mgjfdgha ejvndicù` ayxagdv kd idîhj a` gdyamq`hd ncxdh ha gd uchd hag q`cuav.yj rjvtqa gdy mdgd{cdy mcmd`xayidy

s rjgujvca`xdy ha d`xay sd `j ayxä`ivad`hj ayxvaggdy' ay xdg gd dfq`hd`icdha mdgd{cdy ratqaôdy s iavid`dy ij`ejvndicù` ayxagdv' tqa gd ha`ychdh hagqz ùrxcid s qgxvducjgaxd haida yùgjrjij d rjij Ayxa vayqgxdhj `jy jeva.ia q` rvj`ùyxcij näy jrxcncyxd ha gdydgqh hag q`cuavyj

Dixcuchdh ndhqvdAyd ravycyxa`icd ha gd ucxdgchdh a`.idod fca` ij` gd xajvîd ijynjgùmcidYamÿ` gdy vaica`xay ycnqgdicj`ay rjv

jvha`dhjv' ag rdyj ha gd kamanj`îdha q`dy rjidy mdgd{cdy udyxdy s uc.mjvjydy dg cnravcj ha nqikdy md.gd{cdy näy ratqaôdy s nd`ydy ay q`dij`yaiqa`icd hcvaixd ha gd a{rd`ycù`iùyncid D nahchd tqa ag q`cuavyj yaa{rd`ha' gdy mdgd{cdy ya yardvd`' gdyijgcycj`ay a`xva aggdy ayidyad` s agmdy tqa gdy vjhad' dg a`vdvaiavya' yaidgca`xd ij` ndsjv edicgchdh Rqayxjtqa ag mdy idgca`xa ay näy a`avmãxcijtqa ag mdy evîj' `j idavä xd` eäicgna`.xa a` ag rjzj ha rjxa`icdg mvducxdxjvcjha gd mdgd{cd Edfvczcj @cidyxvj' hagIa`xvj Yncxkyj`cd`j ha Dyxvjeîycidha Kdvudvh' s yqy ijgdfjvdhjvay kd`kdggdhj kdia rjij q`d `afgc`d c`.xavmdgäixcid idgca`xa< gd hayiqfvcavj`rjvtqa dfyjvfîd gd gqz qgxvducjgaxd sgjy vdsjy [ rvjiaha`xay ha iqäydvays `ÿigajy ha mdgd{cdy dixcudy näygaod`jy Ayd `afgc`d idgca`xa vjhad d

`qayxvd mdgd{cd rjv xjhdy rdvxay< rav.xa`aia dg Mvqrj Gjidg mdgäixcij' tqac`igqsa gd Uîd Gäixad' D`hvùnahd sjxvdy 92 mdgd{cdy ha na`jv xdndôjRdvaia nqs rjycfga tqa ayxa ndxavcdgmdyajyj yad q` vaychqj hag rvjiayj haivadicù` ha mdgd{cdy' ravj dkjvd ayxäsd handycdhj idgca`xa rdvd a`ma`hvdv`qaudy ma`avdicj`ay mdgäixcidy

Gdy mdgd{cdy ratqaôdy tqczä vayc.hd` a` a`xjv`jy näy evîjy? `j kdfvä`idghadhj xd`xj ag mdy ha yqy dgva.hahjvay' ij` gd a`avmîd hayrva`hchdrjv yqrav`judy s iqäydvay' ijnjgdy mvd`hay mdgd{cdy Dhanäy' gdymdgd{cdy ratqaôdy hafa` ha kdfavij`yqnchj na`jy ndxavcdg' gj tqagay kdfvîd ravncxchj ij`xc`qdv ij`yq njhayxj ayxcgj ha uchd kdyxd agrvaya`xa Rjv ag ij`xvdvcj' gdy md.gd{cdy ndsjvay' näy hcyra`hcjydy'kd` yaidhj yqy eqa`xay' s sd `j gay ayrjycfga idrxqvdv `qaud ndxavcd ha yqydgvahahjvay Gjy ayxqhcjy a` ndvikdyjfva gdy rvjrcahdhay mdyajydy ha gdymdgd{cdy ratqaôdy s iavid`dy vauagd.vä` gd c`xavdiicù` a`xva ayjy ycyxandy

ayxagdvay s yqy a`xjv`jy< rvjrjvicj.`dvä` dyî igduay rdvd ijnrva`hav gdaujgqicù` mdgäixcid

@j jfyxd`xa' tqahd rjv vayjguavq`d rdvxa ivqicdg hag rvjfgand?ºiùnj rqhj ag q`cuavyj ivadv iqä.ydvay hayijnq`dgay xd` rvj`xj: AgAyxqhcj Hcmcxdg Ygjd` ha gjy Icagjy'mvd` rvjsaixj dyxvj`ùncij tqa idv.xjmvdeîd q` iqdvxj hag icagj s nchagdy hcyxd`icdy d näy ha q` ncggù`ha jfoaxjy vanjxjy' kd hayiqfcav.xj iqäydvay ha iqd`hj gd ahdh hag    H

 .   N .   D   G   A   [   D   @   H   A   V '   E .   A .   F   D   Q   A   V '   ] .   @ .   F   V   D   @   H   X '   M .   R .   M   D   V   N   C   V   A

   A   X

   D   G .   @   D   Y   D   *   Q   `   c  u   a   v   y   c   h   d   h

   a   y   x   d   x   d   g   h   a

   R   a   `   `   y  s   g  u   d   `   c   d   +   c  n  d  m  a  `

   I   k   d   `   h   v   d   #  <

   D .   O .   F   D   V   M   A   V

   S

   N .   M   C   D   U   D   G   C   Y   I   J

   @   D   Y   D   *   M   v   a   d   x   J   f   y   a   v  u

   d   x   j   v   c   a   y   J   v   c   m   c   `   y   H   a   a   r

   Y  q   v  u   a  s   +   c   n   ä   m   a   `   a   y   ù   r   x   c   i   d   y   #

9 GDY JFYAVUDICJ@AY A@ VDSJY [ ycvua` rdvd haxaixdv dmqoavjy `amvjy jiqgxjy

Ag jfyavudxjvcj ha vdsjy [ Ikd`hvd kd hayiqfcavxj nqikjy a` yq a{rgjvdicù` ha gd vamcù`

Idnrj @jvxa Rvjeq`hj + cztqcavhd# Dgmq`jy yj` iqäydvay rvcncxcujy' nqs fvcggd`xay' tqastjvaicavj` q`jy rjijy ncgay ha ncggj`ay ha dôjy hayrqãy ha gd mvd` a{rgjycù` +dvvcfd

havaikd# Jxvjy ya kdggd` a` ag ia`xvj ha mdgd{cdy `j nqs gaod`dy< ayxä` rvjhqica`hj

vdsjy [ a` gd ãrjid dixqdg +dfdoj havaikd#

Page 25: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 25/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 69

q`cuavyj avd yùgj q` hcaicyacyduj hagd dixqdg< ay haicv' a{cyxîd` sd ;22ncggj`ay ha dôjy hayrqãy ha gd mvd`a{rgjycù` A` ag dôj 6229' Edfcd`]dgxav' a`xj`iay a` ag JfyavudxjvcjVdhcjdyxvj`ùncij @dicj`dg' s yqyijgdfjvdhjvay jfyavudvj` gd yaôdg hagnj`ù{chj ha idvfj`j a` gd ancycù`ha q`j ha ayxjy iqäydvay Rqayxj tqaag idvfj`j s ag j{îma`j yùgj ya jvcmc.`d` a` gdy vadiicj`ay xavnj`qigadvayha gdy ayxvaggdy' yq rvaya`icd c`hcidgd cnrjvxd`icd ha gd ejvndicù` ayxa.gdv sd hqvd`xa gjy rvcnavjy ica`xjyha ncggj`ay ha dôjy hag q`cuavyjGjy ÿgxcnjy vayqgxdhjy ha gd Yj`hd]cglc`yj` rdvd gd D`cyjxvjrîd a` Nc.ivjj`hdy' q` ydxãgcxa tqa ayxqhcd gdvdhcdicù` hag ej`hj iùyncij' drq`xd`xdnfcã` d tqa anrazù d kdfav ay.xvaggdy 622 ncggj`ay ha dôjy hayrqãyha gd mvd` a{rgjycù`

Gdy ycnqgdicj`ay rjv ijnrqxdhjvdnqayxvd` tqa gdy rvcnavdy ayxvaggdyeqavj`' ij` nqikd rvjfdfcgchdh'ica`xjy ha uaiay näy raydhdy tqaag Yjg Aydy ayxvaggdy fvcggdfd` xd`.xj' tqa dmjxdfd` yq ijnfqyxcfga a`dra`dy q`dy haia`dy ha ncggj`ay hadôjy< ya havvqnfdfd` a`xj`iay yjfvayî ncyndy' kdyxd ivadv q`jy dmqoavjy`amvjy tqa tqczä eqaya` gdy yancggdyha gjy dmqoavjy `amvjy yqravndycujytqa a`ia`havîd` gjy rvcnavjy iqäyd.vay Rqaha tqa ag ayxqhcj ha gdy avqr.icj`ay ha vdsjy mdnnd' jvcmc`dhdyyamqvdna`xa hqvd`xa gd ij`uavycù`ha q`d ayxvaggd ha ndyd nqs mvd`haa` q` dmqoavj `amvj' vayrdgha ayda{rgcidicù` ha gd rvaijichdh ha gjyrvcnavjy iqäydvay Gdy avqricj`ay havdsjy mdnnd yj` gdy haxj`dicj`aynäy rjxa`xay tqa ag q`cuavyj kd ij.

`jichj xvdy gd mvd` a{rgjycù`< ya gdyhaxaixd d hcyxd`icdy nqs gdvmdy A``jucanfva ha 6228' gd @DYD gd`zùgd ncycù` Y}cex Ayxa ydxãgcxa' tqakd ijyxdhj 612 ncggj`ay ha hùgdvay'ggaud xvay xagayijrcjy hcyaôdhjy rdvdjfyavudv ayxdggchjy a` vdsjy mdn.nd' vdsjy [' gqz qgxvducjgaxd s gqzucycfga Gdy nahchdy tqa kdmd hagjy ayraixvjy ha gdy avqricj`ay sha yq fvcggj vand`a`xa hafavîd` na. ojvdv `qayxvj ij`jicnca`xj ha gjyijgdryjy mvducxdxjvcjy ha gdy ayxvaggdys hag ivaicnca`xj ha gjy dmqoavjy`amvjy yqravndycujy a` ag q`cuavyjxanrvd`j

Gd ucycù` a` vdsjy [ tqa rvjrjv.icj`d` gjy ydxãgcxay Ikd`hvd s [NN* @a}xj` `jy kd dfcavxj gdy vamcj`aynäy rjgujvca`xdy hag q`cuavyj Gdymdgd{cdy mcmd`xay ij` c`xa`yd ejv.ndicù` ayxagdv s gjy dmqoavjy `amvjy

näy ujvdiay hag rdydhj hag q`cuav.yj ayxä` dkjvd njvcfq`hjy A` gjyrvù{cnjy ncgay ha ncggj`ay ha dôjy'gdy mdgd{cdy ratqaôdy tqa kjs ycmqa`dixcudy kdfvä` dmjxdhj gd ndsjv rdvxaha yq ijnfqyxcfga< gd id`xchdh xjxdgha vdhcdicù` iùyncid na`mqdvä jxd.fgana`xa @qayxvd rvjrcd Uîd Gäixadyqevcvä aya ncynj hayxc`j Nca`xvdyij`xc`ÿa gd vahqiicù` ha ayidgd hagd dixcuchdh iùyncid' gdy mdgd{cdya`d`dy ‘tqa ij`xca`a` dra`dy q`jyrjijy ncggj`ay ha ayxvaggdy idhd q`d'ravj dfq`hd` näy tqa gjy hanäy xc.rjy ha mdgd{cdy‘ ya ij`uavxcvä` a`gdy rvc`icrdgay yahay ha gd ejvndicù`ha ayxvaggdy Dg ffl`dg' yc` anfdvmj' agq`cuavyj ya jyiqvaiavä Yùgj tqahd.vä` gjy eùycgay ha gdy mdgd{cdy ha q`mgjvcjyj rdydhj Gdy ucaody mdgd{cdy`j nqava`< yùgj ya drdmd`

Dns O. Fdvmav ay rvjeayjvd dyjicdhd ha dyxvj`jnîd a` gd Q`cuavychdh ha ]cyij`yc`.

Ndhcyj` Xdnfcã` a`yaôd a` gd Q`cuavychdh ha Kd}dc a` Nd`jd Ya hjixjvù a` dyxvj.`jnîd a` 433= a` gd Q`cuavychdh ha Idnfvchma s vadgczù c`uayxcmdicj`ay rjyhjixjvdgaya` ag C`yxcxqxj ha Dyxvj`jnîd ha gd Q`cuavychdh ha Kd}dc

YXDV EJVNDXCJ@ KCYXJVS  YC@IA  _ > 4 DY C@EAVVAH  EVJN VAYX.EVDNA QGXVDUCJGAX GQNC@JYCXS HA@YCXS AUJGQXCJ@ Mcggcd` ]cgyj` ax dg a`  Dyxvj`jncidg Ojqv`dg ' ujg 468' rämy 461;.4651< yarxcanfva 6226 Hcyrj`cfga a` }}}dv{cujvm*dfy*dyxvj.rk*262945;

XKA IJYNCI AUJGQXCJ@  JE KDVH [.VDS YAGAIXAH DIXCUA MDGDIXCI @QIGAC Dns O Fdvmav axdg  Dyxvj`jncidg Ojqv`dg ' a` rva`yd Hcyrj`cfga a` }}}dv{cujvm*dfy*dyxvj.rk*284216=

YQRAVNDYYCUA FGDIL KJGAY  C@  XKA HCYXD@X Q@CUAVYA Hcvcmchj rjv Dns O Fdvmav Dyxvjrks.yciy d`h Yrdia Yica`ia Gcfvdvs' ujg 92;' Yrvc`mav' 6228

Gd dqxjvd

Fcfgcjmvdeîd ijnrgana`xdvcd

Page 26: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 26/99

68 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Ag joj

hag jfyavudhjvGdy cnäma`ay ha q` ij`iqvyj ha ncivjejxjmvdeîd

a{kcfa` faggazdy tqa ya ayidrd` dg joj kqnd`j

Ancgs Kdvvcyj`

4 Q@ NDV HA RAIAY HA IJGJ.

VAY s q`d nd`ikd ha raxvùgaj

a` gd idvvaxavd rdvaia` ayxdy

ejxjmvdeîdy ha q`d ndvcrjyd

`jixqv`d ha Ndhdmdyidv s q`

ayidvdfdoj naxägcij Lauc` Ndi.

la`zca' ha gd Q`cuavychdh ayijia.

yd ha Dfavhaa`' kd qxcgczdhj gqz

`dxqvdg a cgqnc`dicù` ij` fflfvd

ùrxcid rdvd jfxa`av ayxa haxdgga

hag dgd ha  Dvmand ncxxvac  +422[#

Ikdvgay F Lvafy' ha gd gjidgchdh

ayxdhjq`cha`ya ha Cyydtqdk' kd

idrxdhj ayxd cndma` hag joj s ag

xùvd{ hag ayidvdfdoj Ikvsyjikvjd

eqgnc`d`y +81[# nahcd`xa gqz

`dxqvdg vastaodhd

Page 27: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 27/99

Gd faggazd a` ag nq`hj ay c`ffl`cxd' yc rjyaanjy gjy nahcjy rdvd ij`xanrgdvgd Iqd`hjhayadnjy uav näy ha gj tqa `qayxvjy jojy dgid`zd`' gd ica`icd `jy jevaia q` varavxjvcj ndvducggjyj ha

xãi`cidy Ij` gqz s ga`xay' ag dvxa ha gd jfyavudicù` ica`xîfflid dnrgîd ag nq`hj ucycfga näy dggä ha gdy

rvjeq`hchdhay s gdy hcyxd`icdy tqa `qayxvjy jojy rqaha` idrxdv Nca`xvdy gjy xagayijrcjy hcgdxd` `qayxvd

ucycù` kdicd ag gaod`j ayrdicj a{xavcjv' d ncgay ha ncggj`ay ha dôjy gqz ha hcyxd`icd ha iqd`xj ravicfc.

njy a` `qayxvj nq`hj ijxchcd`j' gjy ncivjyijrcjy ùrxcijy hcvcma` `qayxvd ncvdhd kdicd gd rvjeq`hchdh

ha gj näy î`xcnj Dgid`zd` vayjgqicj`ay ffl`îycndy' ha q`d gj`mcxqh ha j`hd gqnî`cid 4222 uaiay na`jv

tqa iqdgtqcav iqavrj tqa jfyavuanjy a` ag nq`hj ndivjyiùrcij

Ayxdy cnäma`ay nqayxvd` ag dvxa ha uav ha iavid' yamÿ` dgmq`jy ha gjy ndayxvjy dixqdgay ha gd ejxj.

ncivjyijrîd Idhd q`d `jy jevaia q` vaxdzj ha uchd tqa ag joj' yc` dsqhd a{xavcjv' ya ravhavîd

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 61

   X   J   H   D   Y

   G   D   Y

   C   N   D   M   A   @   A   Y

   H   A

   N   C   I   V   J   Y   I   J   R   C   J 

   Y   J   @

    I   J   V   X   A   Y   C   D

   H   A

   @   C   L   J   @ 

   C   @   Y   X   V   Q   N   A   @   X   Y  <

   N   D   V   L

   G   D   Y   L   J 

   +   n   d   v   c   r   j   y   d

   `   j   i   x  q   v   `   d   #  <   I   G   C   U   A

   R   V   D   X   X

   +   a   y   i   d   v   d   f   d   o   j   #

Ij`xc`ÿd a` gd rämc`d 63

Page 28: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 28/99

65 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Page 29: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 29/99

6=

   R   D   J   G   J 

   N   D   _   _   A   C   +   m  q   y   d   `   j

   h   a

   y   a   h   d   #

6 GD MAJNAXVCD

A[XVDUDMD@XA dfq`hd c`.

igqyj a`xva gjy mqyd`jy Na.hcd`xa cgqnc`dicù` a` iändvd

jyiqvd' Mvam ] Vjqya' hag

Nqyaj ha Dqyxvdgcd Navchcj.

`dg a` Dhagdchd' xjnù ayxd

cndma` +dvvcfd# hag rjgctqaxj

rjgcmj`dg  Nsvcd`chd rdiks.

iavd +81[# Cd` I ]dglav'

ha gd gjidgchdh c`mgayd ha

Kqhhavyfflagh' kd ejxjmvdffldhj

gd xvätqad ha q` mqyd`j ha

yahd +=2[#

Page 30: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 30/99

6; C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Page 31: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 31/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 63

Dqna`xj' vayjgqicù` s ij`xvdyxa ‘gdy ncyndy rvjrcahdhay tqa q`

ijnrjycxjv dvxciqgd a` gd dqhcicù` rdvd ivadv rcazdy nqycidgay ha mvd`hc`dncynj‘ xvda` d gd ucyxd hag jiqgdv hag ncivjyijrcj gj nqs ratqaôj

s' d na`qhj' nqs xvd`yrdva`xa Rdvd ravicfcv gjy vdymjy idvdixavîyxcijy

ha gd nqayxvd a` ayxqhcj' ag a{ravxj a` ncivjyijrîd rqaha xaôcv gjy

dzÿidvay' axctqaxdv yqy rvjxaî`dy ij` ndvidhjvay stqjvayia`xay' hjxdvgd

ha gjy ijgjvay hag dvij cvcy j a`yjnfvaiavgd hayha nÿgxcrgay ä`mqgjy

rdvd vaydgxdv yqy ij`xjv`jy Dyî ya jfxca`a` cnäma`ay ijnj ãyxdy' tqa

jevaia` q`d yc`ej`îd ha gqz s vauagdicù`

 Ancgs Kdvvcyj` ay ahcxjv ha ejxjmvdeîd ha Yica`xcffli Dnavcid`.C`uayxcmdicù`

s Ica`icd    X   K   J   N   D   Y

   M .   F   D   V   @   A   Y

   +   d   `   x   a   v   d   #  <   I   K   D   V   G   C   A

   L   D   @   A

   +   h   c   a   `   x   a

   h   a

   g   a   ù   `   #

9 YDGRCIDHDY HA RJGA@' ayxdy

ayxdnrdy î`xcndy nqayxvd` gjy ay.

xdhcjy c`cicdgay hag icigj fcjgùmcij

Ykcvgas D J}a`y' ha gd Q`cuav.

ychdh ayxdxdg ha Nîikcmd`' idrxùayxjy mvd`jy ha rjga` a` ejvnd

ha udc`d a` gd d`xavd ha gd stjv

Xvd`hayid`xcd ucvmc`cd`d +4812[#'

ejxjmvdffldhd nahcd`xa ncivjy.

ijrîd gäyav ij`ejidg Ag hagmdhj

xvj`ij ha ävfjg haijvdhj ij` gqiay

+havaikd# ijvvayrj`ha a` vadgchdh

dg ayxcmnd hag hca`xa ha gaù`

Xdvd{diqn +452[#' ejxjmvdffldhj

nahcd`xa stqjvayia`icd rjv Vùfavx

Nävlqy' ha gd Didhancd kÿ`mdvd

ha Ica`icdy a` Yzamah

Uca`a ha gd rämc`d 61

Page 32: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 32/99

92 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

majgùmcid hag udgga rjhvîd hdv iqa`xdxdnfcã` ha ayd udvcahdh ha ayraicay<ejvnù rdvxa ha gd vamcù` ijyxavd hagrvjxj.Mjgej ha Nã{cij' kdia dg na.`jy 625 ncggj`ay ha dôjy' a` iqsjnjna`xj ya haydvvjggdvj` gdy ijnq.`chdhay ha xdrciay ncivjfcd`jy s ay.xvjndxjgcxjy ij` yqy c`uavxafvdhjydyjicdhjy +idvdijgay s ivqyxäiajy#Ayxa vagcixj hag ndv hag Oqväycij tqa.hù dcygdhj ha gd ijyxd kdia q`jy 412ncggj`ay ha dôjy' iqd`hj ya rvjhqojgd agaudicù` ha gd vamcù` jvca`xdg hagij`xc`a`xa `jvxadnavcid`j

Gjy xdrciay ncivjfcd`jy s gjy ay.xvjndxjgcxjy yj` ayxvqixqvdy ejvnd.

hdy rjv ij`yjvicjy ha rvjidvcjxdy'tqa ya hcyxc`mqa` rjv q`d `jxdfgaijnrgaochdh xd{j`ùncid s q` hay.xdidhj hc`dncynj naxdfùgcij Ayxjyij`yjvicjy vaucyxa` yqnd cnrjvxd`icdaujgqxcud Ydfchj ay tqa gjy ayxvjnd.xjgcxjy ij`yxcxqsa` gjy eùycgay ij`jic.hjy näy d`xcmqjy ha `qayxvj rgd`axd<hjnc`d` ag vamcyxvj eùycg hqvd`xa gjyncgay ha ncggj`ay ha dôjy ha uchdtqa rvaiahcavj` dg Iänfvcij Naviahd yq agaudhj ijnrj`a`xa nc`avdg'gjy ayxvjndxjgcxjy jrj`a` vaycyxa`.icd d gjy rvjiayjy ha xvd`yejvndicù`majgùmcid' rjv iqsd vdzù` kd` ravycy.xchj eùycgay A` gd dixqdgchdh ivaia`dhjydhjy d xdgqhay j a` ag ej`hj hadmqdy yjnavdy' ejvnd`hj dvvaiceaya` nc`cdxqvd' j yqagxjy d gd nd`avdha ayeãvqgdy haejvndhdy yjfva gjyyahcna`xjy +j`ijgcxjy#

A` ma`avdg' gjy ayxvjndxjgcxjy na.hvd` yùgj a` dnfca`xay nqs rdvxciq.gdvay? zj`dy ha c`xavndvady ndvc`dy'ha agaudhd ydgc`chdh' s a`igduay hadmqd hqgia' vcid a` idgicj< ayxjy kä.fcxdxy yqaga` yav rjfvay a` ayraicay

doa`dy d gjy ayxvjndxjgcxjy IqdxvjIcã`amdy ij`yxcxqsa ag gqmdv hag rgd.`axd tqa dgfavmd ndsjv hcuavychdh haayxvjndxjgcxjy s xdrciay ncivjfcd`jyucujy @qayxvjy ayxqhcjy c`hcid` tqahcikjy ij`yjvicjy ncivjfcd`jy rj.hvîd` a`ij`xvdvya a` gd fdya ha gdidha`d xvùfflid ha ayxa ycyxand

Hayha jxvj rq`xj ha ucyxd' gjy xd.rciay ncivjfcd`jy s ayxvjndxjgcxjyvarvaya`xd` q` njhagj a{iaga`xa rdvdag ayxqhcj ha gd aijgjmîd ncivjfcd`ds gd fcjmajtqîncid Jfyavudnjy dggî 

Iqdxvj Icã`amdy ij`yxcxqsa q`ycyxand ijnrgaoj ha nd`d`xcd.

gay evîjy s idgca`xay' ndvcyndy' vîjys gdmq`dy ha hayaidicù` ij` dmqdnqs rjfva a` eùyejvj s vcid a` ydgayRvaya`xd q`d hcuavychdh ha ncivjjv.md`cynjy ayraixdiqgdv Nahvd` a`yqy nÿgxcrgay rjzdy s ejvnd` ij`.yjvicjy ncivjfcd`jy Ayxa ‗diqdvcj a`ag haycavxj„' dyî ya ga kd ha`jnc`dhjdg aijycyxand' ya kdggd a` ragcmvjha a{xc`icù` rjv ag hayuîj c`iayd`xa

ha vaiqvyjy kîhvcijy d gjy iqgxcujyha dgedged

Ycxqdhj a` ag ayxdhj ha Ijdkqc.gd' a` Nã{cij yarxa`xvcj`dg' IqdxvjIcã`amdy jiqrd q`d a{xa`ycù` ha412222 ln6 Ya a iqa`xvd d =91 na.xvjy yjfva ag `cuag hag ndv Xca`aejvnd ha ndvcrjyd' vjhadhd rjv xvayyavvd`îdy? gd Rqvîycnd' gd Evdmqd s gd

Ndhavd Ij` q` yqagj ha vjid idgczd'tqa anavmcù' rjv diicù` xaixù`cid'ha gjy ej`hjy ndvc`jy' kds a` gdyyavvd`îdy rcijy ha kdyxd 9222 naxvjyha dgxqvd

Gdy ‗dgdy ha gd ndvcrjyd„ ya rdvxa`rjv gd ycavvd ha Yd` Ndvijy s gd edggdc`uavyd ha Yd` Ndvijy' tqafvdhd tqarvaya`xd yqvma`icdy ha fdydgxj Dgmq.`jy ha gjy nd`d`xcdgay yj` xavndgay+92.91 jI#' gj tqa `jy kdfgd ha q`ndmnd rvjeq`hj a` gd edggd A` ag

idnc`j yqravfflicdg hag dmqd ha ayjynd`d`xcdgay' yq xanravdxqvd hcync.`qsa ijvvca`xa dfdoj' rjv hcycrdicù`'j rjv nazigd ij` gd rvjiaha`xa hajxvdy eqa`xay tqa xaoa` ag ycyxandkchvjgùmcij

Gd edgxd ha eùyejvj a` ag dmqd ij`.ucavxa d Iqdxvj Icã`amdy a` q` ycy.xand jgcmjxvùfflij< gdy dgmdy dgid`zd`q` ivaicnca`xj gcncxdhj Gd idha`dxvùfflid vaiqavhd dggî gd tqa ya yqrj`aidvdixavîyxcid hag Iänfvcij xanrvd`j'kdia q`jy 182 ncggj`ay ha dôjy A`ayd ãrjid' gdy fdixavcdy ejxùxvjedy' tqc.ncjdqxùxvjedy s kaxavùxvjedy ha gjyij`yjvicjy ncivjfcd`jy ij`yxcxqîd` gdeqa`xa ha dgcna`xj ha gjy naxdzjjy?idndvj`ay' idvdijgay s raiay

Yqaga xvdxdvya ha dmqdy hqvdyIj`xca`a` mvd` id`xchdh ha ydgayha idgicj' ndm`aycj' yjhcj' rjxdycj'yqgedxjy' idvfj`dxjy s igjvqvjy Gdhqvazd dqna`xd ij` yq iqvyj hayhagjy nd`d`xcdgay kdyxd gjy vîjy s gdygdmq`dy ha hayaidicù`< a` ãyxdy gdydgc`chdh dgid`zd ag `cuag ha ydxqvd.icù` Ag  rK idnfcd ha ejvnd rdvd.

gagd s udvîd ha `aqxvj +='2.='6# a`gjy nd`d`xcdgay d fäycij +;'2.3'=#a` gjy gdmjy xavnc`dgay a` edya hahayaidicù`

A` vdzù` ha yq a{xvdjvhc`dvcd vc.tqazd ha ayraicay' nqikdy ha aggdya`hãncidy' Iqdxvj Icã`amdy eqa ha.igdvdhd Vayavud ha gd Fcjyeavd a`4338 Dra`dy yc ya kd a{rgjvdhj gdvdzù` ha xdndôd fcjhcuavychdh' dq`.tqa ya kd yqmavchj tqa ag udgga ycvucùha vaeqmcj d gjy raiay s gd edq`dxavvayxva hag Rgacyxjia`j Gd kcyxjvcd

I CA@ICD S YJICAHDH

Ncivjfcjgjmîd aujgqxcud Gjy ayxvjndxjgcxjy ha Iqdxvj Icã`amdy

4 Ayxvjndxjgcxjy ha Iqdxvj Icã`amdyYa jfyavud` gdy hcuavydy idrdy hag

xdrcz ncivjfcd`j? a` gd yqravecica' mvd`

hcuavychdh ha hcdxjnady s ecgdna`xjy ha

gd icd`jfdixavcd Idgjxkvc{  yr a`xva jxvdy

+d#< gd yamq`hd idrd rvaya`xd q`d ndsjv

dfq`hd`icd ha ecgdna`xjy ha jxvdy icd`j.

fdixavcdy' dhanäy ha Idgjxkvc{  yr' ijnj

 Kdgjncivj`and a{ia`xvciqn '  Rgai xj`and 

ie  fdxxavy cc ' Jyicggdxjvcd `amgaixd s  Garxj.

 gs`mfsd yr + f#< a` gd xaviavd rvahjnc`d`

gdy fdixavcdy kaxavùxvjedy +i#

Page 33: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 33/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 94

mvdhca`xay fflycijtqîncijy hag nahcj dgjy tqa ya kd` dhdrxdhj gjy hceava`xayijnrj`a`xay hag ij`yjvicj Hayxdid`gjy ij`yjvicjy rjv yq afflidz fflodicù`ha idvfj`j' `cxvùma`j s dzqeva' ij`yq ij`ycmqca`xa varaviqycù` a` gjyicigjy fcjmajtqîncijy

Dkjvd fca`' yc ayxdy ndvducggdy nc.ivjfcd`dy vayqgxd` xd` afflidiay' ºrjvtqã `j gdy uanjy vardvxchdy rjv xjhjxcrj ha dnfca`xay: Hanqayxvd ag vamcy.xvj eùycg tqa ya rvjhqoj q`d idîhd hagd dfq`hd`icd ha ayxvjndxjgcxjy kdicdag Iänfvcij xanrvd`j< navnd tqaya dxvcfqsa d yq xdyd ha ivaicnca`xj'nqs ga`xd' s d gd diicù` hcvaixd ha gjykavfîujvjy rvcncxcujy Xdgay ij`yjv.icjy tqahdvj` ij`ffl`dhjy d dnfca`xaya{xvanjy ha ayidyaz `qxvca`xay s dgxdydgc`chdh' tqa cnrahîd` ag haydvvjggjha nqikjy naxdzjjy hcuavyjy Ayxaay ag dnfca`xa tqa a`iqa`xvd` kjsa` Iqdxvj Icã`amdy

Gjy hceava`xay mvqrjy fdixavcd`jytqa c`xamvd` ayxjy ij`yjvicjy ya jvmd.`czd` a` gänc`dy kjvczj`xdgay' a` q`d

hcyrjycicù` tqa hara`ha ha gdy idvdi.xavîyxcidy fcjmajtqîncidy vatqavchdyrjv idhd mvqrj naxdfùgcij A` gjyayxvjndxjgcxjy ha Iqdxvj Icã`amdy yajfyavud q`d idrd yqravfflicdg ha ijgjvuavha igdvj' tqa dgfavmd q`d mvd` hc.uavychdh ha hcdxjnady s fflgdna`xjy haIdgjxkvc{ yr' icd`jfdixavcd rjvxdhjvdha yicxj`anc`d' q` rcmna`xj tqa' dgrvjxamav ha gd vdhcdicù` qgxvducjgaxd'edicgcxd ag ivaicnca`xj iagqgdv A` gdyamq`hd idrd' ha ijgjv uavha jyiqvj'ya drvaicd q`d ndsjv dfq`hd`icd ha

fflgdna`xjy ha Idgjxkvc{ yr s ha jxvdyicd`jfdixavcdy ijnj  Kdgjncivj`anda{ia`xvciqn' Rgaixj`and ie fdxxavycc'Jyicggdxjvcd `amgaixd s  Garxjgs`mfsd yr< ya ayxcnd tqa gd dixcuchdh ha fflod.icù` ha I s ha @6 ay nä{cnd a` ayxdidrd A` gd xaviavd' ha ijgjv ideã' yavahqia gd rvaya`icd ha fflgdna`xjy haicd`jfdixavcdy s dfq`hd` gdy fdixavcdykaxavùxvjedy' sd tqa dkî ay hj`ha yadiqnqgd ndsjv id`xchdh ha ndxavcdjvmä`cid

Yc rjv yî yjgjy gjy ncivjjvmd`cynjykdia` sd ha Iqdxvj Icã`amdy q` dxvdi.xcuj gdfjvdxjvcj ucuj' gd ija{cyxa`icdha gdy ijnq`chdhay ayxvjndxjgîxcidyij` raiay' idvdijgay' ivqyxäiajy sjxvjy d`cndgay ijnrgaojy' ij`ucavxa`d ayxjy nd`d`xcdgay s rjzdy a` q`aijycyxand ÿ`cij a` ag nq`hj nj.hav`j Dhanäy' ayxa udgga ravncxaayxqhcdv gd aujgqicù` xanrvd`d ha

gd uchd a` `qayxvj rgd`axd Gd ud.

vcahdh ha dnfca`xay rdvxciqgdvay' gddfq`hd`icd ha ayraicay a`hãncidy sgd agaudhd fcjhcuavychdh ij`fflmqvd`q` xayjvj tqa hafa ij`yavudvya rdvdgdy ma`avdicj`ay eqxqvdy

Yc` anfdvmj' gd gdfjv ha ij`yavud.icù` hafa devj`xdv udvcjy jfyxäiqgjyRjv q`d rdvxa' hafchj d gdy ij`hcicj.`ay dnfca`xdgay a{xvandy' ya xvdxdha q` aijycyxand a{xvdjvhc`dvcdna`xaevämcg Rjv jxvd' gd dixcuchdh dmvîijgdrvjujid dgxavdicj`ay hag a`xjv`j ij`aeaixjy hvdnäxcijy rdvd gd hcuavychdh?eavxcgczd`xay s rayxcichdy tqa ij`xdnc.`d` gjy diqîeavjy s hayuîjy hag dmqdrdvd ag vcamj tqa xavnc`d rjv dmjxdvidqiay s rjzdy `dxqvdgay

GQCYD C. EDGIÙ@' GQCY A. AMQCDVXA 

s UDGAVCD YJQ_D Harxj ha Aijgjmîd Aujgqxcud'

C`yxcxqxj ha Aijgjmîd Q@DN'

Ijsjdiä` +Nã{cij#

Ag dmqd `j haod ha yjvrva`hav`jyYqy rvjrcahdhay kd` haydffldhj'

q`d uaz näy' `qayxvj ij`jicnca`xjica`xîfflij A` eaikd vaica`xa' kanjynjyxvdhj tqa ag dmqd dxvdrdhd a`.xva ragîiqgdy ha haxavma`xa ijnÿ` +agyqvedixd`xa Hjhaicg yqgedxj yùhcij' jYHY# rvaya`xd q` ijnrjvxdnca`xjagãixvcij d`ùndgj Ayxjy vayqgxdhjyrjhvîd` dvvjodv gqz yjfva idnrjy xd`hcuavyjy ijnj gd fflycijtqîncid ha gjyhaxavma`xay' gd eîycid ha gjy gîtqchjys gd fcjeîycid ha gdy nanfvd`dy ia.gqgdvay

A` icviq`yxd`icdy jvhc`dvcdy' agdmqd ya ijnrjvxd ijnj q` nahcjhcagãixvcij ij` q`d ravncycuchdhvagdxcud ha ;2< ycm`cfflid ayxj tqadxa`ÿd gjy idnrjy agãixvcijy tqa ya

ga drgcid` kdyxd kdiav yq c`xa`ychdh;2 uaiay näy ratqaôd Gdy ij`ya.iqa`icdy tqîncidy ha ayxa ea`ùna`jvaucyxa` yqnd cnrjvxd`icd Deaixd'rjv aoanrgj' d gjy idnrjy s eqavzdyagãixvcijy tqa ivad ag YHY s jxvjy yqv.edixd`xay cù`cijy' tqa c`xavuca`a` a`gd ejvndicù` ha fqvfqody s ayrqndGdy xajvîdy eîycijtqîncidy dixqdgayravncxa` rvahaicv ayxjy idnrjy a`haxavnc`dhdy a{ravcna`xjy' ravj evd.idyd` a` jxvjy Xjhduîd `j ydfanjytqã ay gj tqa edggd

Rdvd vayjguav aya a`cmnd' kanjy ay.xqhcdhj idrdy ha dmqd ha a`xva 2'=1 s1 `d`ùnaxvjy ha d`ikj' vaiqfcavxdy haYHY' ijnj gdy tqa ejvnd` gdy rdvahayha gdy fqvfqody ha odfù` Vaicfa` ag`jnfva ha ragîiqgdy `amvdy ha @a}xj`'a` kj`jv d Cyddi @a}xj`' ag rvcnavja` ayxqhcdvgdy +Fdoj q`d gqnc`jychdh`jvndg nqayxvd` q`d ijgjvdicù` `amvd'd hceava`icd ha gdy fqvfqody j ragîiq.

Ijnrjvxdnca`xj agãixvcij d`ùndgj hag dmqd Ragîiqgdy `amvdy ha @a}xj` 

6 Rjzd Dzqg Iqdxvj Icã`amdy' Ijdkqcgd

Fdoj ag dmqd ya jfyavud` dvvaiceay ha

ayxvjndxjgcxjy

4 Idnrj agãixvcij hafchj yùgj d gd

vayrqayxd hcagãixvcid hag dmqd + gî`ad ha

 rq`xjy# Idnrj agãixvcij xjxdg ivadhj rjv

gjy cj`ay hag yqvedixd`xa +YH‘ s @d,#

s gdy njgãiqgdy ha dmqd + gî`ad ij`x c`qd #<

a` ucvxqh hag ijnrjvxdnca`xj agãixvcij

d`ùndgj hag dmqd' drdvaia ij`ec`dhj a`

q`d ayxvaikd vamcù` ha ij`xdixj a`xva

gdy hjy yqyxd`icdy

Page 34: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 34/99

96 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

gdy näy mvqaydy' tqa ya rvaya`xd` a`ijgjvay# A` vdzù` ha yq yanaod`zdij` gdy nanfvd`dy iagqgdvay' vayqgxd`ÿxcgay rdvd ivadv njhagjy yjfva gdyeqavzdy tqa dixÿd` hqvd`xa gd eqycù`ha hjy nanfvd`dy fcjgùmcidy s jxvjyrvjiayjy ha rdvaoj c`xavãy

Kanjy vadgczdhj ycnqgdicj`ay rjvjvha`dhjv ha ycyxandy a` atqcgcfvcjxavnjhc`äncij ejvndhjy rjv idrdyhagmdhdy ha dmqd vaiqfcavxdy ha njgã.iqgdy ha YHY Gjy iägiqgjy ya vadgczd.

vj` a` q`j ha gjy yqravijnrqxdhjvaynäy rjxa`xay hag nq`hj? ag KRI{hag Ia`xvj ha Yqravijnrqxdicù` haAhcnfqvmj

Ag idnrj agãixvcij ma`avdhj rjvag yqvedixd`xa cj`czdhj hafavîd va.hqicvya a` q` edixjv ha ;2 hafchjdg ijnrjvxdnca`xj hcagãixvcij hagdmqd Ayj dfflvnd gd xajvîd ucma`xaYc` anfdvmj' gd vadgchdh jfyavudhdvauagd jxvd ijyd Ag dmqd ya ijnrjvxdha q`d ejvnd dxîrcid? ya jvmd`czd a`yq ij`oq`xj rdvd ejvndv ayxvqixqvdy

ijnrgaody Ivad dyî idrdy ha q`dyxvay njgãiqgdy ha mvjyjv' gcmdhdy dgdy njgãiqgdy ha YHY Aggj ga ravncxaij`xvdvvayxdv ag idnrj agãixvcij tqaivad ag yqvedixd`xa cj`czdhj D nahc.hd tqa `jy dgaodnjy hag yqvedixd`xa'gd jvmd`czdicù` hag dmqd haivaia Yajfyavud' rqay' q` idnrj agãixvcij a`.xavdna`xa ij`ffl`dhj a` q`d ayxvaikdvamcù` ha ij`xdixj a`xva ag yqvedixd`xas ag dmqd' idnrj tqa ya d`qgd a` agvayxj ha gd ragîiqgd diqjyd

Vayqgxd yjvrva`ha`xa tqa ag dmqd`j vayrj`hd ha ejvnd gjidg d gdy ud.vcdicj`ay hag idnrj ivadhj rjv agyqvedixd`xa' ijnj ya ayravdvîd a` q`nahcj hcagãixvcij jvhc`dvcj Ya ijn.rjvxd' a` idnfcj' ha ejvnd mgjfdg Ycya xvdxd ha ragîiqgd ffl`d ha dmqd' agijnrjvxdnca`xj mgjfdg jevaia ndsjvayxdfcgchdh xavnjhc`äncid tqa ag gj.idg Idfa ra`ydv tqa ayxd vayrqayxd

d`ùndgd ya nd`cfflayxa a` `qnavjyjyycyxandy ha c`xavãy fcjgùmcij hj`haag dmqd ayxä a` ij`xdixj ij` ayraicayhjxdhdy ha idvmd agãixvcid< rjv aoan.rgj' a` ag idyj ha gdy c`xavdiicj`aya`xva nanfvd`dy iagqgdvay j a`xvaidha`dy ha DH@

OJVHC EDVDQHJ 

Harxj ha Eîycid' Q`cuavychdh

Dqxù`jnd ha Fdviagj`d

EAV@D@HJ FVAYNA 

Harxj ha Tqîncid'

Cnravcdg Ijggama' Gj`hvay

Hayha nqs d`xcmqj' ya kd ij`.yqnchj fdidgdj a` gjy rdîyay

`ùvhcijy Ya anrgadfd ag yaidhj dgyjg ijnj nahcj ha ij`yavudvgj Dgtqa rdvd yq yaidhj ya a{rj`îd a`rãvxcmdy' ha gdy tqa ijgmdfd` rdvayha aoanrgdvay dxdhjy a`xva yî rjv gd

ijgd' ya ga ggdndfd ‗yxjilfflyk„ Yaga hcyxc`mqîd hag ‗vjilfflyk„' fdid.gdj yaij xdnfcã`' tqa kdfîd yqevc.hj rvaucdna`xa q` gcmavj ydgdhj Yadxvcfqsa d gjy fdgga`avjy udyijy gddrgcidicù` hag ydgdhj ijnj nãxjhjha ij`yavudicù` hag fdidgdj A` ijn.rdvdicù` ij` gjy rdîyay hag `jvxa haAqvjrd' gd ydg dfq`hdfd a` gjy rdîyaynahcxavvä`ajy

Ag fdidgdj ydgdhj ya ij`ucvxcù rvj`.xj a` ag vas ha gdy ydgdzj`ay A` aydycxqdicù` ha rvcucgamcj kd ravnd`aic.

hj hqvd`xa ycmgjy' drjvxd`hj rvjxaî`dyha agaudhj udgjv fcjgùmcij d gd hcaxdha `qnavjydy vamcj`ay hag nq`hjQ`d dejvxq`dhd ij`oq`icù` ha edixj.vay' dgmq`jy ij`idxa`dhjy' gj rjycfc.gcxù? dfq`hd`icd' eäicg idrxqvd' rvaicjdyatqcfga' yq `dxqvdgazd ha rayidhj

fgd`ij +ij` nqs fdoj ij`xa`chj a`mvdyd# tqa ravncxîd q`d rvjgj`mdhdij`yavudicù`' na`jv rvjigcuchdh dga`vd`icdnca`xj s haydvvjggj ha q`dyavca ha dvjndy s ydfjvay nqs drva.icdhjy rjv gjy ij`yqnchjvay Dôähd.ya d aggj' a` gjy rdîyay idxùgcijy' gddfyxc`a`icd ha idv`a a` iqdvaynd' gjyucav`ay ha xjhj ag dôj s haxavnc`d.hdy ucmcgcdy vagcmcjydy' tqa ua`îd` dyqrj`av q`jy 462 hîdy dg dôj' tqarjxa`icù yq ij`yqnj ijnj eqa`xaha rvjxaî`dy

Ag fdidgdj ydgdhjYq jvcma` s rvardvdicù` 

6 Ragîiqgd `amvd ha @a}xj`? idrd diqjyd ha q` mvjyjv ‘a` ma`avdg‘ a`xva 2'=1 s

1 `d`ùnaxvjy ha d`ikj vaiqfcavxd ha haxavma`xa A` gd cndma` ya hcyxc`mqa` gjy äxjnjy

ha yjhcj +dzqg # s gdy idfazdy ha yqvedixd`xa + vjoj s dndv cggj# hag YHY Ayxvqixqvdy ijnj

ãyxd ya a`iqa`xvd` a` gdy rdvahay ha gdy fqvfqody ha odfù`

Yqvedixd`xa Dmqd Yqvedixd`xa

Page 35: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 35/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 99

A{cyxa ij`yxd`icd ha tqa ag fdidgdjydgdhj ijna`zù dhtqcvcv cnrjvxd`icdijnavicdg a` Ayrdôd d rdvxcv hag yc.mgj [UC. Ya c`xvjhqoj a` ag navidhjd`xa gd ayidyaz ha navgqzd yaidhd dgdcva' tqa avd ag rayidhj iaicdg tqajiqrdfd d`xay yq gqmdv a` gjy käfcxjyha ij`yqnj ha gjy ayrdôjgay Dvvdcmùxd`xj tqa' iqd`hj ya anrgad xjhduîdkjs gd rdgdfvd fdidgdj aujidnjy dyq ejvnd ydgdhd

Q` rvjhqixj kjs kdvxj ijnÿ` a`gdy naydy ha Ayrdôd a`xavd' dq`tqaij` rdvxciqgdv c`icha`icd a` ag RdîyUdyij s Idxdgqôd' hcyxc`mqîd`ya d`.xdôj hjy änfcxjy ha ij`yqnj Hafdidgdj yaij ya dgcna`xdfd` gjy ay.

igdujy ha gdy rgd`xdicj`ay ha idôdha dzÿidv hag Idvcfa' rväixcid tqaycmqa yca`hj kjs kdfcxqdg a` dnfdyzj`dy Gd a{rvaycù` idyxaggd`d ‗agtqa ijvxd ag fdidgdj„' rdvd vaeavcv.ya d gd ravyj`d tqa nd`hd' rdvaiahavcudv ha aya ij`xa{xj? a` gjy c`.ma`cjy dzqidvavjy ag tqa ‗ijvxdfdag fdidgdj„ avd ag idrdxdz Ag jxvjänfcxj ha ij`yqnj ijvvayrj`ha dAqvjrd' iqsjy ij`yqnchjvay avd`nqikj näy a{cma`xay a` iqd`xj d gdidgchdh hag rvjhqixj ydgdzj`dhj

Ag navidhj idvcfaôj ya drvjucycj.`dfd hag fdidgdj rvjiaha`xa ha gjyfd`ijy ha Xavvd`jud s Ag GdfvdhjvAqvjrd xavnc`ù dfdyxaicã`hjya ij`gdy idrxqvdy a` yqy rvjrcdy dmqdyyarxa`xvcj`dgay< yq ndsjv idgchdhvayrj`hîd d q` rvjiayj näy vaffl`dhjha agdfjvdicù`

Gd ejvnd xvdhcicj`dg ha jfxa`icù`hag fdidgdj ydgdhj kd ychj ag drcgdhjha idrdy yqiaycudy ha ydg s rayidhjaucyiavdhj s gcnrcj Gjy nj`xj`ayyqaga` dgid`zdv a` xjv`j d q` naxvjAg xcanrj nî`cnj hag rvjiayj ha

ydgdhj j iqvdhj hqvd q` rdv ha ya.nd`dy' a` ag xvd`yiqvyj ha gdy iqdgayra`axvd id`xchdh yqfflica`xa ha ydg a`ag c`xavcjv hag fdidgdj rdvd kdiavgjayxdfga s ya haydvvjggd` ag ydfjv sdvjnd idvdixavîyxcijy Dg ffl`dg hag ra.vîjhj ha ravnd`a`icd a` rcgd ha ydg'ya yardvd` gdy rcazdy s ya agcnc`d`gjy ivcyxdgay ha ydg ha gd yqravfflicaAg fdidgdj dyî jfxa`chj ya ij`jiaijnj ‗fdidgdj uavha„ Rdyd ãyxa dgd jravdicù` ha yaidhj' tqa vc`haag fdidgdj yaij.ydgdhj< yqaga igdyc.

ffliävyaga a` eq`icù` ha gd kqnahdhdfyjvfchd

Dhanäy ha drcgdvgj a` ydg yùgchd'ya rqaha ydgdv yqnavmcã`hjgj a` ydg.nqavd j d xvduãy ha ggdndhj ydgdhjnc{xj< a` ayxa xaviav rvjiahcnca`xj'ag fdidgdj anrcazd vjhadhj ha ydgyùgchd s didfd vjhadhj ha q`d ydg.nqavd hafchj d gd hcyjgqicù` ha gdydg a` ag dmqd tqa ydga hag c`xavcjvhag fdidgdj hqvd`xa ag ydgdhj Dg.mq`dy anrvaydy dg ydgdhj ij` ydgyùgchd ga d`xarj`a` q` ydgdhj ij`ydgnqavd hqvd`xa udvcdy kjvdy

A` jxvj jvha`' ij`uca`a hcyxc`.mqcv a`xva ‗fdidgdj `dicj`dg„ s ha‗cnrjvxdicù`„ Ag rvcnavj ya agd.fjvd a` fdidgdhavjy ayrdôjgay tqaeda`d` a` ndvay hag `jvxa Ydgd`drcgdhdy gdy rcazdy a` dgxd ndv Ag

fdidgdj ha cnrjvxdicù` yqaga rvj.iahav ha @jvqamd' Cygd`hcd s Hc`d.ndvid' ij` fd`ijy a` yqy rvjrcdydmqdy Yqy fdvijy ydgd` gdy rcazdyha fdidgdj' evayidy' vaevcmavdhdy jij`magdhdy' a` edixjvîdy qfcidhdyiavid ha gdy ävady ha rayid Gdc`uayxcmdicù` kd hanjyxvdhj tqa agva`hcnca`xj hag ydgdhj hag fdidgdjd`xay ha tqa a`xva a` vcmjv njvxcy ay nqikj na`jv tqa iqd`hj yaga ydgd xvdy udvcjy hîdy ha dgnd.ia`dnca`xj

Ag fdidgdj ydgdhj rdyd dixqdgna`.xa rjv q`d ycxqdicù` ij`xvdhcixjvcdRjv q` gdhj ya kd ij`uavxchj a` q`rvjhqixj nqs drvaicdhj ijnj c`.mvahca`xa ha rgdxjy xîrcijy' ravj rjvjxvj gdhj yqeva q`d yavca ha edixjvaydhuavyjy @jy a`ij`xvdnjy' dhanäy'ij` q`jy fd`ijy aytqcgndhjy Hakaikj' dxvduaydnjy q` ravîjhj hanjvdxjvcd' tqa rvjkîfa rayidv fdid.gdj a` Xavvd`jud s zj`dy iavid`dyDq`tqa `j ha q`d ejvnd xd` hväy.xcid' xdnfcã` ya drvaicd q`d hcync.`qicù` ha gjy fd`ijy ha fdidgdj hag`jvxa ha Aqvjrd

Rjv jxvj gdhj' dycyxcnjy d q`dxa`ha`icd kdicd ag ij`yqnj ha rvj.hqixjy ij` fdoj ij`xa`chj a` yjhcjrdvd vahqicv vcaymjy idvhcjudyiqgdvayij`hqia d gd a{igqycù` hag fdidgdj ha

nqikjy vamîna`ay dgcna`xcicjyAg fdidgdj ydgdhj' rjv ÿgxcnj' kd

ha kdiav eva`xa d gjy idnfcjy a` gjykäfcxjy ha uchd Gdy anrvaydy ijnav.icdgczdhjvdy kd` c`xvjhqichj a` agnavidhj fdidgdj haydgdhj ij`magdhj'tqa q`d uaz hayij`magdhj ya a`iqa`.xvd gcyxj rdvd yav ijic`dhj

OJYÃ ND@QAG FDVDX 

Harxj Xai`jgjmîd ha Dgcna`xjy'

Q`cuavychdh Rjgcxãi`cid

Udga`icd

Ag fdidgdj ydgdhj anrazù d xa`av

mvd` cnrjvxd`icd ijnavicdg a` Ayrdôd

a` ag ycmgj [UC

Page 36: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 36/99

98 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

HA IAVIDXa{xj s ejxjmvdeîdy? Vcidvhj D`dhù`

Q`d fjnfd fcjgùmcid a` gd D`xävxchd

4 Hqvd`xa ag haykcagj' a` ag xvd`yiqvyj hag fvaua uavd`j

dqyxvdg' ya rvjhqia` c`xa`ydy egjvdicj`ay ha ncivjdgmdy

Ayxdy ij`yxcxqsa` gd fdya hag xvd`yrjvxa diagavdhj ha

ndxavcdgay idvfj`dxdhjy kdyxd ag yahcna`xj Hqvd`xa gdy

idnrdôdy jiad`jmväecidy EVQAGD ya qxcgczdvj` xvdnrdy

ha yahcna`xdicù` +dfdoj# rdvd nahcv ag aeaixj ha gd

‗fjnfd fcjgùmcid„ ha idvfj`j a` gdy dmqdy d`xävxcidy

Gjy jiãd`jy c`icha` a` ag igcnd d xvduãy hag c`xavidn.fcj ha hcù{chj ha idvfj`j ij` gd dxnùyeavd Nahcd`xagd dycncgdicù` hag idvfj`j hcyqagxj' gdy ncivjdgmdy s

xjhjy gjy jvmd`cynjy tqa nahvd` a` gdy dmqdy yqravfflicd.

gay edicgcxd` ag xvd`yrjvxa ha rdvxîiqgdy jvmä`cidy kdicd agyahcna`xj s gdy idrdy rvjeq`hdy Ag ndxavcdg idvfj`dxdhjharjycxdhj ya a`xcavvd fdoj `qaudy idrdy ha yahcna`xj sravnd`aia dgndia`dhj hqvd`xa ncggj`ay ha dôjy kdyxdxvd`yejvndvya a` `qaud vjid yahcna`xdvcd D ayxa naid.`cynj ha xvd`yrjvxa diagavdhj ha idvfj`j ya ga ha`jnc`d‗fjnfd fcjgùmcid„ ha idvfj`j

A` ag xvd`yiqvyj hag uavd`j dqyxvdg' a` gdy dmqdy d`xävxcidyya rvjhqia` c`xa`ydy stjvdicj`ay ha ncivjdgmdy' tqa drvjua.ikd` gd agaudhd hcyrj`cfcgchdh ha `qxvca`xay s ag ijnca`zjha gd ayxvdxcfflidicù` ayxcudg Ha aggdy ya dgcna`xd` ag lvcgg sgdy ydgrdy' a`xva jxvjy jvmd`cynjy hag zjjrgd`ixj` Dnfjyrvjhqia` rdtqaxay eaidgay ha mvd` xdndôj' tqa ya kq`ha`

d uagjichdhay ha kdyxd q` lcgùnaxvj hcdvcj A` ayxdy ävadyjiaä`cidy' gd ‗fjnfd fcjgùmcid„ hayanraôd q`d cnrjvxd`xaeq`icù` a` ag xvd`yrjvxa uavxcidg ha idvfj`j< ag yahcna`xj yaij`ucavxa dyî a` q` yqnchavj ha idvfj`j dxnjyeãvcij Gdyidnrdôdy jiad`jmväfflidy hag rvjsaixj EVQAGD d`dgczdvj`ag eq`icj`dnca`xj ha gd fjnfd fcjgùmcid a` ayxdy ävadyrvjhqixcudy Ya vaijmcavj` gjy ndxavcdgay tqa yahcna`xdfd`ij` xvdnrdy< hayrqãy ha fflgxvdvgjy +d xvduãy ha q` fflgxvj ha2'6 ncivdy# ya jfyavudvj` nahcd`xa ncivjyijrîd agaixvù`cidha fdvvchj A`xva gjy yahcna`xjy d`xävxcijy hayxdid` gdy iã.gqgdy ha fflxjrgd`ixj`' evdiicj`ay ha gdy ncyndy' dmvamdhjy hahcuavyjy ndxavcdgay s rdtqaxay eaidgay ha mvd` xdndôj

Page 37: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 37/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 91

6 A` gdy zj`dy ha ndsjv rvjhqixc.

uchdh' ij` agaudhd ij`ia`xvdicù` ha

ecxjrgd`ixj`' ag ecgxvj ha yahcna`xjy

drdvaia vaiqfcavxj rjv q` ndxavcdg

jvmä`cij dnjvej Yjfva ãyxa ya jf.

yavud` udgudy ha hcdxjnady dcygdhdy

j a` idha`d + Aqidnrcd d`xdvix cid' 

Ijiic`jhcyiqy yr'  Vkczjyjga`cd yr

s Ijvaxkvj` d`xdvixcid# s q` rdtqa.xa eaidg ha aqedqycäiaj

9 A` ävady rjij rvjhqixcudy'

ij` ayidyd yahcna`xdicù`' ag

ecgxvj ha yahcna`xjy drdvaia

gcnrcj ha ndxavcdgay jvmä`cijy

A` yq gqmdv ya jfyavud` hcd.

xjnady dcygdhdy j a` idha`d

+ Evdm cgdv cjry cy yr#' vayxjy ha

udgudy' ayrc`dy ha jxvd hcdxj.

nad +Ikdaxjiavjy# s ratqaôjy

hc`jegdmagdhjy

8 Ayxd cndma` dqna`xdhd

nqayxvd gd ijnrgaochdh ha

gjy dmvamdhjy vaijmchjy a`

ag ecgxvj ha yahcna`xjy Ya

jfyavud` vayxjy ha hcdxjnady'

ayidndy ha  Rsvdncnj`dy 

s ndxavcdg `j cha`xcecidfga'

rjycfgana`xa jvmä`cij

Page 38: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 38/99

95 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Ag iqa`ij' tqa dra`dy ncha q` ncgînaxvj ha gdvmjrjv q`d hãicnd ha ncgînaxvj ha d`ikj' xca`ardvahay ha rqvd gqz Q` vaicrca`xa axãvaj' ijnja{cma yq ij`xa`chj' q` ij`oq`xj ha äxjnjy hagcxcj a`evcdhjy d na`jy ha q`d ncggj`ãycnd hamvdhj rjv a`icnd hag iavj dfyjgqxj Ravj `j

hafanjy ra`ydv tqa ayd nqayxvd dxvdrdhd a` gd udycodha gqz ay q`d navd `qfa ha gcxcj +dg cmqdg tqa `j ra`.ydnjy tqa q` hcdnd`xa yad q` iÿnqgj ha idvfj`jy#Yq uavhdhavj udgjv ya a`iqa`xvd' `j a` gjy äxjnjy tqagd ijnrj`a`' yc`j a` yq yc`mqgdv ij`fflmqvdicù`? gd haq` mdy ha Eavnc hama`avdhj Ya xvdxd ha q` `qauj ay.xdhj ha gd ndxavcd< tqczä' ha iqd`xjy rqahd kdfav a`q`d nayd ha gdfjvdxjvcj' ag ayxdhj näy rvù{cnj d q`dayxvaggd ha `aqxvj`ay s d gd ndxavcd tqdvl hag q`cuavyjrvcncma`cj

Dq`tqa rvahcikd gd a{cyxa`icd ha gjy mdyay ha Eavnchama`avdhjy kdicd gjy dôjy xvac`xd hag ycmgj rdydhj' `jya ivaù q`j vadgna`xa c`hara`hca`xa' a` ag gdfjvdxjvcj'kdyxd kdia dgmj näy ha q` gqyxvj Gj näy rdvaichj tqaij`jiîdnjy avd gd `qfa ha agaixvj`ay hag c`xavcjv hag ijfvaj ha iqdgtqcav naxdg ijnÿ` D raydv ha gd yjgchaz hagnaxdg' gjy agaixvj`ay ya ijnrjvxd` ijnj q` mdy? iqa`xd`ij` gcfavxdh rdvd njuavya +rjv ayj ij`hqia` agaixvcichdhgjy naxdgay#' ravj yqy a`avmîdy kd` ha yamqcv q` ayxvcixjjvha` oavävtqcij' ag ncynj kdggdhj a` gjy mdyay ha Eavnc

hama`avdhjy tqa kanjy rvjhqichjAyxjy mdyay ayxä` vagdicj`dhjy ij` jxvj iqvcjyj a`xa

iqä`xcij tqa drdvaia d xanravdxqvdy nqs fdody? ag ij`.ha`ydhj ha Fjya.Ac`yxac` Ag atqcrj ha Avci Ijv`agg sha Idvg ]cand`' ha gd Q`cuavychdh ha Ijgjvdhj' ivaù agrvcnavj ha ayjy ij`ha`ydhjy a` 4331 +A` ag dôj 6224'Ijv`agg s ]cand` eqavj` mdgdvhj`dhjy rjv yq xvdfdojij` ag Rvancj @jfag oq`xj ij` ]jgemd`m Laxxavga' hagC`yxcxqxj Xai`jgùmcij ha Ndyydikqyaxxy' NCX#

Ag mdy dxùncij hama`avdhj ha Eavnc vayqgxd näy hceîicgha ivadv rjvtqa a`eva`xd a`xva yî hjy rvaiarxjy ha gdnaiä`cid iqä`xcid? ag rvc`icrcj ha c`haxavnc`dicù` haKacya`favm s ag rvc`icrcj ha a{igqycù` ha Rdqgc Ag rvc.

navj ayxdfgaia tqa gd rjycicù` ha q`d rdvxîiqgd ya kdianäy dnfcmqd iqd`xj naojv ya ij`jia yq uagjichdh A` q`mdy qgxvdevîj' gd uagjichdh ha gjy äxjnjy ya ij`jia ij`q`d mvd` rvaicycù`? idyc iavj Rjv gj xd`xj' gjy äxjnjyya a{rd`ha` a` nd`ikdy ha hcaz d ncg uaiay ndsjvaytqa gjy äxjnjy d xanravdxqvd dnfca`xa Ayxjy fjvvj`ay`j varvaya`xd` q` rvjfgand rdvd ag ij`ha`ydhj ha Fjya.Ac`yxac`' rjvtqa gj ijnrj`a` äxjnjy ‗yjicdfgay„' ha gdedncgcd ha gjy fjyj`ay' tqa mqyxd` ha yjgdrdvya Ravjag mdy ha Eavnc hama`avdhj ayxä ejvndhj rjv äxjnjydcygdhjy' hag xcrj ha gjy eavncj`ay +ijnj ag gcxcj ha`qayxvd xvdnrd#' gjy iqdgay' ha diqavhj ij` ag rvc`icrcjha a{igqycù` ha Rdqgc' `j rqaha` ijnrdvxcv ag ayrdicjij` yqy uaic`jy Edfvcidv q`j ha ayxjy mdyay uca`a d yavijnj tqavav mqdvhdv mgjfjy a` q` dvndvcj

Vaica`xana`xa' `qayxvj mvqrj kd rjhchj a{dnc`dv gd`dxqvdgazd iqä`xcid ha gjy mgjfjy a{rd`hca`hj yq xd.ndôj rjv nahcj ha q`d ayxvdxdmand iqä`xcid? vaiqvvcvd gdy c`xavdiicj`ay eqavxay' tqa gcmd` äxjnjy a`xva yî dhcyxd`icdy nqikj ndsjvay tqa gdy jvhc`dvcdy A{cyxa`dgmq`jy c`hcicjy c`xavayd`xay' xjhduîd `j rvjfdhjy' hatqa gdy c`xavdiicj`ay eqavxay kdia` tqa gjy äxjnjy yadmvqra` a` ‗rdvay ha Ijjrav„ Gd rvaya`icd ha rdvayha Ijjrav a{rgcid gd yqravij`hqixcuchdh s dgmq`jy xc.rjy ha gd yqravstqchaz Ravj d`xay ha tqa hayivcfdnjygdy rvjrcahdhay näy `jxdfgay hag mdy' xjnãnj`jy q`jy

njna`xjy rdvd haxdggdv gjy mvd`hay jfyxäiqgjy xãi`cijytqa kqfj tqa yqravdv

A`evcdnca`xj rjv gäyavGd ivadicù` ha ycyxandy iqä`xcijy ndivjyiùrcijy' ijnjgjy mdyay ha Eavnc hama`avdhjy s gjy ij`ha`ydhjy haFjya.Ac`yxac`' kd ychj rjycfga mvdicdy d gjy dud`iayxãi`cijy hag a`evcdnca`xj ùrxcij A` gd ndsjvîd ha gjya{ravcna`xjy ij` mdyay qgxvdevîjy' gjy idnrjy ndm`ãxcijydxvdrd` d gjy äxjnjy Gjy iqa`ijy ùrxcijy qxcgczd`' a`idnfcj' idnrjy agãixvcijy' tqa xca`a` gd rdvxciqgdvchdhha dijvvdgdv iqdgtqcav igdya ha äxjnj' nca`xvdy tqa gdyxvdnrdy ndm`ãxcidy dixÿd` yùgj yjfva icavxjy xcrjy

Mdyay ha Eavnc

dxvdrdhjy ùrxcidna`xaQ`jy rjijy ica`xjy ha ncgay ha äxjnjy' a`evcdhjy idyc dg iavj dfyjgqxj' ycnqgd` gd eîycid

ha jxvjy ycyxandy yc`mqgdvay' ijnj gdy ayxvaggdy ha `aqxvj`ay s gjy yqravij`hqixjvay

Ojk` A Xkjndy s Ncikdag A Makn

Page 39: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 39/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 9=

A` ag idyj näy ycnrga' q` iqa`ijùrxcij ij`ycyxa a` q` c`xa`yj vdsjgäyav nqs a`ejidhj kdicd q`d ha.xavnc`dhd vamcù` hj`ha ya kd kaikjq` udiîj idyc raveaixj Gd gqz hcvcmagjy äxjnjy j njgãiqgdy evîjy kdicdag rq`xj ejidg' hj`ha gjy ij`ffl`da` q` a`xjv`j yc` idgjv s yc` evci.icj`ay' chadg rdvd ag ayxqhcj ha gjyea`ùna`jy eq`hdna`xdgay

ºRjv tqã q` kdz ha gqz a`ejidhjdxvda d gjy äxjnjy: Gd gqz ay q`dj`hd agaixvjndm`ãxcid' ejvndhd rjvidnrjy ndm`ãxcijy s agãixvcijy jy.icgd`xay Ag idnrj agãixvcij ha q`vdsj ha gqz aoavia q`d eqavzd yjfvagdy rdvxîiqgdy ij` idvmd' s gjy agai.xvj`ay s gjy rvjxj`ay hag äxjnj ay.xä` idvmdhdy Q` äxjnj' `j jfyxd`xa'xca`a ag ncynj `ÿnavj ha agaixvj`ays rvjxj`ay s' rjv gj xd`xj' ay agãi.xvcidna`xa `aqxvj Dq` dyî' drdvaia

q`d eqavzd' rjv q`d vdzù` q` xd`xjyqxcg? ag mvdhca`xa hag idnrj

Yc' rjv aoanrgj' ag idnrj agãixvcijdrq`xd kdicd dvvcfd s kdicd ag ejij' ag`ÿigaj ha q` äxjnj' idvmdhj rjycxc.udna`xa' tqa ya a`iqa`xva hafdoj hagkdz ha gqz yavä dxvdîhj kdicd dvvcfd'nca`xvdy tqa yq `qfa agaixvù`cid' haidvmd `amdxcud' yqevcvä q`d dxvdiicù`kdicd dfdoj Ag `ÿigaj' dg ayxdv näyiavid hag ejij hag kdz' hj`ha ag idn.rj agãixvcij ay ndsjv' a{ravcna`xdväq`d dxvdiicù` q` rjij yqravcjv d gdvarqgycù` ha gd `qfa ha agaixvj`ayKdfvä' rqay' q`d eqavzd `axd kdicddvvcfd tqa dixqdvä yjfva gjy äxjnjyYc gd ycxqdicù` eqavd d gd c`uavyd'ij` ag idnrj agãixvcij drq`xd`hj dgvauãy tqa ag kdz ha gqz' gjy `ÿigajyya dgaodvîd` s gd `qfa ha agaixvj`ayya diavidvîd Gd eqavzd `axd yamqcvîdayxd`hj hcvcmchd kdicd ag ejij Rjvvdzj`ay handycdhj ijnrgaody rdvda{rgcidvgdy dtqî' yqiaha gj ncynjij` gjy äxjnjy ycxqdhjy d gj gdvmjhag aoa hag kdz ha gqz' dq`tqa rjvhagd`xa s rjv haxväy hag ejij Rjv gj

xd`xj' yc` cnrjvxdv a` tqã hcvaiicù`drq`xd ag idnrj agãixvcij' ag äxjnjyavä ycanrva dxvdîhj yqduana`xa kd.icd ag c`xavcjv

Gd rdgdfvd igdua ay ‗yqduana xa„D xanravdxqvd dnfca`xa' j c`igqyjnqs rjv hafdoj ha aggd' gjy njuc.nca`xjy xãvncijy dgadxjvcjy ha q`äxjnj yqravd` ij` ivaiay ag hãfcganrqoa hag gäyav Rdvd a`iavvdv gjyäxjnjy a` q` iqa`ij ùrxcij ya kd haqxcgczdv q` gäyav ha mvd` rjxa`icd sa`evcdv ag a`xjv`j kdyxd xanravdxqvdy

fdoîycndy' ha yqavxa tqa gjy äxjnjyya nqaud` nqs hayrdicj Ag gäyav hahcù{chj ha idvfj`j tqa anrgadnjya` `qayxvjy a{ravcna`xjy rjyaa q`dc`xa`ychdh a` ag rq`xj ejidg ha hjyncggj`ay ha }dxx rjv ia`xînaxvj iqd.hvdhj' näy tqa yqfflica`xa rdvd ijvxdvag diavj Raya d xdndôd c`xa`ychdh'ag iqa`ij ùrxcij yùgj ay idrdz ha

ij`ffl`dv äxjnjy iqsd xanravdxqvd c`c.icdg yad c`eavcjv d q`d ncgãycnd hamvdhj rjv a`icnd hag iavj dfyjgqxj+Kdfgd`hj ij` rvaicycù` xãi`cid' gjyäxjnjy' c`hcuchqdgna`xa ij`ychavd.hjy' `j rjyaa` xanravdxqvd  rav yaRavj `j iqayxd ij`uavxcv yq a`avmîdic`ãxcid d q` atqcudga`xa ha xanra.vdxqvd' tqa `jy hcia gd evcdghdh tqahafa xa`av ag mdy rdvd tqa ravnd`az.id ha`xvj hag iqa`ij ùrxcij#

Rqayxj tqa gjy äxjnjy kd` ha ay.xdv nqs evîjy rdvd rjhav drvaydvgjy

ij` q` vdsj gäyav' gd ivadicù` hagiqa`ij ùrxcij ay gd yamq`hd rdvxa haq` rvjiahcnca`xj tqa ij`yxd ha xvayRvcnavj' a`evcdnjy udvcjy ica`xjy hancgay ha ncggj`ay ha äxjnjy ha gcxcjkdyxd xanravdxqvdy ha 41 ncggj`ãyc.ndy ha mvdhj rjv a`icnd hag iavjdfyjgqxj ij` q`d xvdnrd ndm`axjùr.xcid' nãxjhj kjs sd ijvvca`xa

Ayd xvdnrd anrgad yacy vdsjy gäyavvjojy' jvha`dhjy a` xvay rdvay jvxj.mj`dgay Idhd rdv ha gäyavay eva`dd gjy äxjnjy ha gcxcj a` q`d ÿ`cidhcvaiicù` nahcd`xa ag aeaixj HjrrgavHayha gd ravyraixcud ha q` äxjnja` njucnca`xj' ag vdsj gäyav tqa yarvjrdmd a` hcvaiicù` jrqayxd rdvaiaxa`av q`d evaiqa`icd ndsjv< rdvd agäxjnj ay ijnj q` ‗uca`xj ha idvd„ivaichj Dg rvjrcj xcanrj' ag vdsjgäyav tqa ya rvjrdmd a` gd ncyndhcvaiicù` tqa ag äxjnj xa`hvä' hayha

4 GJY A[RAVCNA@XJY IJ@ MDYAY HA EAVNC QGXVDEVCJY dsqhd` d ijnrva`hav gd eîycid

ha ycyxandy a{xvanjy< a`xva aggjy ag c`xavcjv ha gdy ayxvaggdy ha `aqxvj`ay' ijnj gd ivadhd

xvdy gd a{rgjycù` ha yqrav`jud ha gd @afqgjyd hag Id`mvaoj +dvvcfd# Gdy ayxvaggdy ha `aqxvj.

`ay `j ya ij`ucavxa` a` dmqoavjy `amvjy< gj cnrcha gd ‗rvaycù` ha Eavnc„' ij`yaiqa`icd ãyxd

hag rvc`icrcj ha a{igqycù` ha Rdqgc

   I   J   V   X   A   Y   C   D

   H   A   G

   J   F   Y   A   V   U   D   X   J   V   C   J 

   A   Q   V   J   R   A   J 

   H   A   G

   Y   Q   V '

   A   Y   J

Page 40: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 40/99

9; C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

ag rq`xj ha ucyxd hag äxjnj' q`d eva.iqa`icd na`jv? q` ‗uca`xj ha ijgd„dxa`qdhj Rqayxj tqa ayxjy aeaixjydqna`xd` ij` gd uagjichdh hag äxjnj'gd gqz hag gäyav rdvaiavä dixqdv ijnjq`d eqavzd ucyijyd Ayxd ay gd vdzù`rjv gd tqa q`j ha gjy c`ua`xjvay hagd xvdnrd ndm`axjùrxcid' ag rvancj@jfag Yxaua` Ikq' ha gd Q`cuavychdhha Yxd`ejvh' diqôù gd nqs drvjrcdhda{rvaycù` ‗nagdzd ùrxcid„

Yc` ayxdy ‗nagdzdy„' q` äxjnj tqaa`xvdya a` `qayxvj iqa`ij ùrxcij gjdxvduaydvîd yc` näy' cmqdg tqa q`did`cid xcvdhd ij`xvd q`d ffl`d xdzd haxã gd dmqoavadvä Gd xvdnrd ndm`a.xjùrxcid atqcudga d gga`dv ha ncag gdxdzd< gd id`cid ggamdvîd dg ej`hj hagiqa`ij eva`dhd idyc hag xjhj Rdvaiîd'

rqay' tqa xa`îdnjy tqa rjhav c`di.xcudv gdy nagdzdy q`d uaz idvmdhj agiqa`ij ùrxcij s vaxa`av a` ãyxa gjyäxjnjy hqvd`xa nqikj xcanrj

Dg na`jy' a` xajvîd A` gd rväixcid'gjy iqa`ijy ùrxcijy `j eq`icj`dvj`ijnj ya ayravdfd kdyxd ffl`dgay hagjy dôjy `jua`xd' iqd`hj `qayxvjmvqrj hayiqfvcù ag idqyd`xa ha yqhayxvjzj Gjy äxjnjy jyicgd` ha`xvjha q` iqa`ij ùrxcij ij` q`d eva.iqa`icd idvdixavîyxcid? a` `qayxvjya{ravcna`xjy' jyicgd` 5522 uaiay

Hayha a`xj`iay' kanjy vaanrgdzdhjayxa gäyav ij` q`d q`chdh ijnavicdgyqndna`xa ayxdfga s näy rjxa`xa<dkjvd rjhanjy ij`xa`av gjy äxjnjyhqvd`xa idyc ycaxa nc`qxjy

Xvdy ij`ffl`dv gjy äxjnjy a` agiqa`ij' dÿ` `j ayxä` gj yqfflica`xa.na`xa evîjy rdvd tqa yqiahd` gjy ea.`ùna`jy iqä`xcijy Kds tqa a`evcdvdÿ` näy a` ag xaviav s ÿgxcnj rdyj?ag a`evcdnca`xj rjv audrjvdicù` @ja{cyxa `dhd a{xvdôj a` ayxa rvjiayj<ayxä c`yrcvdhj a` gd nd`avd a` tqaya a`evîd q`d yjrd Iqd`hj ikjid`hjy äxjnjy' a` jidycj`ay ij`ycmqa`q`cv yqy a`avmîdy s q`j ha aggjy md`dag înraxq `aiaydvcj rdvd ayidrdv hagd xvdnrd j ‗audrjvdvya„ Ag jxvj yaeva`d A`xj`iay ijgcycj`d ij` jxvjyäxjnjy ha gd xvdnrd' a`evcä`hjgjy's ag rvjiayj ij`xc`ÿd Ij` ag xcan.rj' gjy äxjnjy ayxä` xd` a`evcdhjy'

tqa c`igqyj hjy ha aggjy oq`xjy `jyqnd` gd a`avmîd `aiaydvcd rdvd tqaq`j ayidra A` ayxa rq`xj ffl`dgczdgd audrjvdicù` s ya ayxd`id ag a`.evcdnca`xj Rdvd yjgua`xdv ag `qaujij`xvdxcanrj' hcync`qcnjy rjij drjij gd c`xa`ychdh hag vdsj gäyav dxvd.rdhjv? fdodnjy gjy fjvhay hag iqa`ijùrxcij Ha aya njhj' dgmq`jy ha gjyäxjnjy näy idgca`xay rqahd` ayid.rdv Dyî ravhanjy q`d xaviavd rdvxaha gjy äxjnjy' ravj gjy tqa tqahd`ayxä` xd` evîjy' tqa ejvnd` ag mdyha Eavnc hama`avdhj

Aeaixjy iqä`xcijyYamÿ` gd naiä`cid iqä`xcid' gd ndxa.vcd a{kcfa rvjrcahdhay ha rdvxîiqgd sha j`hd Iqd`hj d q`d rdvxîiqgd' q`agaixvù` j q` äxjnj ijnrgaxj' ya gdij`ychavd q`d j`hd' ya hcia tqa xca`adyjicdhd q`d ‗gj`mcxqh ha j`hd ha HaFvjmgca„' tqa haxavnc`d ag ‗xdndôj„aeaixcuj ha gd rdvxîiqgd Gd gj`mcxqhha j`hd ha Ha Fvjmgca udvîd ij` gdc`uavyd hag njna`xj Dg dqna`xdv agnjna`xj' ijnj jiqvva a` q` diaga.

vdhjv ha rdvxîiqgdy' gd j`hd ya kdianqs ratqaôd +Rjv ayj ya `aiaycxd`diagavdhjvay ha rdvxîiqgdy rdvd a{rgj.vdv gjy hcnc`qxjy ijnrj`a`xay ha gjyäxjnjy# Ij` q` njna`xj nqs ra.tqaôj ‘ay ag idyj ha `qayxvd xvdnrdùrxcid‘' ag äxjnj ya a{rd`ha ijnjq` mgjfj D ayxdy xanravdxqvdy xd`fdody' ag mgjfj xca`a q` hcänaxvj haidyc q`d ncivd' xdndôj vayjgqfga ij`q` fqa` ncivjyijrcj

Yc gd gj`mcxqh ha j`hd ha HaFvjmgca ivaia handycdhj' gjy mgj.

rjv yamq`hj a` gd hcvaiicù` ijvxds 692 uaiay rjv yamq`hj a` gd gdv.md +Ayxd yamq`hd evaiqa`icd vayqgxdna`jv rjvtqa gd dxvdiicù` kdicd agia`xvj hag iqa`ij ùrxcij ay näy hãfcgtqa a` gd hcvaiicù` d{cdg# Gjy gäyavaytqa ya qxcgczdfd` `j avd` ayxdfgay<rvaya`xdfd` stqixqdicj`ay ha c`xa`.ychdh tqa hqrgcidfd` gd evaiqa`icdha gjy äxjnjy a` gd xvdnrd

Rdvd kdiav`jy q`d chad hag rvjfga.nd tqa aggj yqrj`a' cndmc`anjy q`äxjnj jyicgd`hj ha gdhj d gdhj a`q` iqa`ij iqsdy rdvahay ucfva` kdicdha`xvj s kdicd deqavd Ag njucnca`xjkdicd ha`xvj ha q` gdhj hag iqa`ijanrqod dg äxjnj Iqd`hj dgid`zd agjxvj gdhj +d gd ncxdh ha yq ravîjhj hajyicgdicù`#' ya a`iqa`xvd ij` ag jxvj

a{xvanj ha gd rdvah' tqa ha `qaujya nqaua kdicd ha`xvj S ag äxjnjvaicfa q` `qauj anrqoù` Q`d s jxvduaz gdy rdvahay dmcxd` dg äxjnj kdicdhagd`xa s kdicd dxväy' kdyxd aikdvgjhag iqa`ij a` q`jy yamq`hjy

Vayjgucnjy ayxa rvjfgand a`4333 dg ij`yxvqcv q` gäyav hcyaôdhjrdvd jravdv yc` xdgay jyicgdicj`ayha c`xa`ychdh Gjmvdnjy dxvdrdv gjyäxjnjy hqvd`xa ic`ij nc`qxjy' q`xcanrj ica`xjy ha uaiay ndsjv tqaa` iqdgtqcav iqa`ij ùrxcij d`xavcjv

6 YA RQAHA@ DXVDRDV GJY DXJNJY @AQXVJY ha q`d `qfa ha mdy a`vdvaichd s evîd

+ `qfa `dvd`od# ij` q` ‗iqa`ij ùrxcij„' q` gäyav c`xa`yj +dzqg # tqa ij`hqia gjy äxjnjy

kdicd yq ejij Ag idnrj agãixvcij jyicgd`xa hag gäyav rvjujid tqa gjy `ÿigajy dxùncijy ij`

idvmd rjycxcud ya yardva` ha gjy agaixvj`ay idvmdhjy `amdxcudna`xa Rqayxj tqa ag idnrj

agãixvcij +staikdy `amvdy# ay ndsjv iavid hag ejij' gd eqavzd a` ag gdhj rjycxcuj hag äxjnj

`j tqahd ijnra`ydhd hag xjhj rjv gd eqavzd jrqayxd a` ag gdhj `amdxcuj Dyî' hafdoj hagkdz ha gqz gd eqavzd aoavichd kdicd dvvcfd yjfva gd rdvxa yqravcjv hag äxjnj yqravd gcmavd.

na`xa d gd eqavzd aoavichd kdicd dfdoj yjfva yq rdvxa c`eavcjv Ha cmqdg ejvnd' rjv a`icnd

hag kdz ha gqz' gd eqavzd kdicd dfdoj aoavichd a` gd rdvxa c`eavcjv hag äxjnj yqravd d gd

eqavzd kdicd dvvcfd yjfva gd rdvxa yqravcjv Rjv gj xd`xj' a` xjhjy gjy idyjy drdvaia q`d

eqavzd `axd +staikdy ha ijgjv ndma`xd# tqa anrqod d gjy äxjnjy kdicd ag c`xavcjv

   X   J   N 

   H   Q   @   @   A   *   D   n   a   v   c   i   d   `

   Y   i   c   a   `   x   c   y   x

Page 41: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 41/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 93

fjy anrazdvä` d xjidvya a c`xa`xdvä`yjgdrdvya A` ayxa njna`xj' ag mdyvaicfa ag `jnfva ha ‗hama`avdhj„< yqijnrjvxdnca`xj `j uca`a mjfav`dhjrjv gdy gasay ha gd eîycid igäycid'yc`j rjv gdy vamgdy iqä`xcidy

Ag Sc` s ag Sd`mHayha gjy dôjy xvac`xd' ya ydfa tqagdy rdvxîiqgdy iqä`xcidy ya dmvqrd`a` hjy idxamjvîdy? fjyj`ay s eavncj.`ay Gjy fjyj`ay chã`xcijy yj` rdvxî.iqgdy mvamdvcdy? rvaecava` jiqrdv gjyncynjy ayxdhjy ha a`avmîd tqa yqyuaic`jy Ayd ay gd `dxqvdgazd ha gjyejxj`ay +gdy rdvxîiqgdy ha gd gqz#< yaua a` gjy gäyavay' hj`ha gjy ejxj`ayha q`d haxavnc`dhd a`avmîd ayxcnq.gd` d gjy äxjnjy rdvd tqa ancxd`näy ejxj`ay ha gd ncynd a`avmîd

Gdy rdvxîiqgdy ha gdy tqa ayxäijnrqayxd gd ndxavcd ijnÿ` ‘gjy

rvjxj`ay' agaixvj`ay s `aqxvj`ay‘yj` eavncj`ay Yq ijnrjvxdnca`xjhcfflava nqikj hag ha gjy fjyj`ayXdg s ijnj A`vcij Eavnc s R D NHcvdi hayiqfvcavj`' ayxdy rdvxîiqgdyvakÿsa` gd ijnrdôîd Hjy eavncj`ayij` ag ncynj ‗ayrî`„ `j rqaha` jiq.rdv ag ncynj `cuag ha a`avmîd `c gdncynd vamcù` hag ayrdicj +Ag ‗ayrî`„ha q`d rdvxîiqgd mqdvhd vagdicù` ij`gd jvca`xdicù` ha ãyxd a` q` idnrjndm`ãxcij Kds ayrî` kdicd dvvcfds ayrî` kdicd dfdoj# Ayxa ijnrjv.xdnca`xj rvaya`xd ij`yaiqa`icdy harayj a` gd uchd ijxchcd`d A{rgcid gdxdfgd ravcùhcid ha gjy agana`xjy Gdyamq`hd fflgd ha gd xdfgd ravcùhcid' rjvaoanrgj' iqa`xd ij` jikj agana`xjyrjvtqa gd yamq`hd idrd agaixvù`cidha gjy äxjnjy xca`a jxvjy xd`xjy kqa.ijy rdvd gjy agaixvj`ay Hjy agaixvj.`ay `q`id rqaha` jiqrdv ag ncynjkqaij' rjvtqa yj` eavncj`ay

Gdy rdvxîiqgdy ijnrqayxdy' a`xvaaggdy gjy äxjnjy s gdy njgãiqgdy'dixÿd` ijnj eavncj`ay yc ayxä` ejv.ndhdy rjv q` `ÿnavj cnrdv ha eav.

ncj`ay' s ijnj fjyj`ay yc ij`xca`a`q` ÿnavj rdv Rjv xd`xj' ag 5gcxcj' ij`xvay rvjxj`ay' xvay `aqxvj`ay s xvayagaixvj`ay' ay q` eavncù` ijnrqayxj'nca`xvdy tqa ag =gcxcj' tqa iqa`xd ij`q` `aqxvù` näy' ay q` fjyù` ijnrqay.xj D xanravdxqvdy ijvvca`xay' gjy hjycyùxjrjy rvaya`xd` rvjrcahdhay tqî.ncidy ycncgdvay' ravj d xanravdxqvdyqgxvdfdody ydga` d gqz yqy hceava`xayravyj`dgchdhay iqä`xcidy

Iqd`hj q` mdy ha fjyj`ay ijn.rqayxjy' dyî q`j ha =gcxcj' ya a`evîd

a` q` iqa`ij ùrxcij' jiqvva q`d vä.rchd xvd`ycicù` a` ag njna`xj hagd hama`avdicù` +gd ‗xanravdxqvdha xvd`ycicù`„# Ha vara`xa' ag mdyidnfcd ha igäycij' ij` gjy äxjnjya` udvcjy `cuagay ha a`avmîd' d mdya` ag tqa xjhjy gjy äxjnjy xca`a` gdncynd a`avmîd' gd na`jv ravncxchd

rjv ag ij`xa`ahjv Ay haicv' xjhjy gjyäxjnjy jyicgd` ij` gd nî`cnd a`avmîds gd ndsjv gj`mcxqh ha j`hd rjycfgayUcfvd` dg q`îyj`j' ijnj yc eqavd`q` äxjnj a`jvna? q` ij`ha`ydhjha Fjya.Ac`yxac`

Iqd`hj q` mdy ha eavncj`ay ijn.rqayxjy' rjv aoanrgj q`j ha 5gcxcj'ya a`evîd kdyxd gd xanravdxqvd haxvd`ycicù` +ggdndhd ‗xanravdxqvd haEavnc„ a` ag idyj ha gjy eavncj`ay#'jiqvva q`d xvd`yejvndicù` hceava`xa?gjy äxjnjy ya dmvqrd` rjv yî ncynjy

ha nd`avd nqs jvmd`czdhd< hjy ay.xä` a` ag nî`cnj ayxdhj a`avmãxcijravncxchj' jxvjy hjy a` ag ycmqca`xaayxdhj ha na`jv a`avmîd' s dyî yqia.ycudna`xa' ijnj yc eqavd` agaixvj`ayha q` äxjnj vamqgdv Ag vayqgxdhj ffl`dgay q` mdy ha Eavnc hama`avdhj

Rjij hayrqãy ha tqa Ijv`agg s ]ca.nd` ivadvd` ag rvcnav ij`ha`ydhj ha

Fjya.Ac`yxac`' ya c`xa`xù rvjhqicv q`mdy dxùncij hama`avdhj ha Eavnc+Vaiqãvhaya tqa gjy mdyay ha Eavnchama`avdhjy ha agaixvj`ay sd ya ij`j.iîd`' a` iqdgtqcav naxdg ij`hqixjv#A` 4333 Hafjvdk Oc`' ha gd Q`cuav.ychdh ha Ijgjvdhj' gj gjmvù ij` rj.xdycj.82 s q`d uavycù` njhcfflidhd hagdy xvdnrdy ndm`ãxcidy ha Ijv`agg s]cand` Rjv haymvdicd' ag nãxjhj haOc` `j ay drgcidfga d xjhjy gjy äxjnjyD jxvjy mvqrjy ha c`uayxcmdhjvay gayggauù näy xcanrj haydvvjggdv xãi`cidy

9 GD IVADICJ@ S AYXQHCJ RJYXAVCJV

ha q` mdy ha Eavnc hama`avdhj ijnca`zd`

ij` q`d `qfa ha äxjnjy ha gcxcj' d gjy

tqa ya eva`d ij` yacy vdsjy gäyav hcvcmchjy

kdicd ag c`xavcjv ha q`d xvdnrd ndm`axjùr.

xcid + gî`ady vjody a` ag hcdmvdnd yqravcjv #'

hj`ha ya ma`avd q`d ‗nagdzd ùrxcid„ +Gdy

staikdy dzqgay a` ejvnd ha d`cggjy c`hcid`

gd hcvaiicù` ha gd ijvvca`xa a` hjy rdvaodyha fjfc`dy dhsdia`xay' ma`avdhjvdy ha q`

idnrj ndm`ãxcij# Q`d uaz tqa gjy äxjnjy

ya kd` a`evcdhj d 412 ncggj`ãycndy ha

mvdhj rjv a`icnd hag iavj dfyjgqxj' tqahd`

ij`ffl`dhjy a` ag ‗iqa`ij ùrxcij„ rjv q`

kdz gäyav a`ejidhj +uavha# Rqayxj tqa gd

eqavzd ay ndsjv a` gd hcvaiicù` ravra`hciq.

gdv dg kdz tqa a` gd gj`mcxqhc`dg' ag iqa`ij

rvjhqia q`d `qfa ha äxjnjy ij` ejvnd ha

rqvj +ia`xvj# Dg hcync`qcv rjij d rjij gd

c`xa`ychdh hag gäyav' dgmq`jy ha gjy äxjnjy

ya ayidrd`' a`evcd`hj gjy tqa tqahd` kdyxd12 ncgncggj`ãycndy ha mvdhj rjv a`icnd hag

iavj dfyjgqxj Ag mdy ayxä ‗hama`avdhj„ d

ayxd xanravdxqvd? ya xvdxd ha q` ayxdhj

nqs jvmd`czdhj' tqa ya ijnrjvxd ijnj q`

äxjnj yqravmcmd`xa Gjy dqxjvay ayxqhcdvj`

ayxa ea`ùna`j drdmd`hj ag gäyav tqa ivad.

fd ag iqa`ij ùrxcij' ij` gj tqa ag mdy ya

a{rd`hîd Jfxqucavj` q`d yaiqa`icd ha cnä.

ma`ay ha gd aujgqicù` ha gd `qfa nahcd`xa

rqgyjy ijvxjy ha gqz ha gäyav +dndvcggj a` 

 gd cndma` ha dfdoj# tqa dxvducayd ag mdy

d`xay ha c`ichcv a` q`d iändvd +uavha#

Ag ijnrjvxdnca`xj ha gd `qfa hqvd`xa gd

a{rd`ycù` ‗vaiqavhd„ yq rdydhj ha mdy ha

Eavnc hama`avdhj

   X   J   N 

   H   Q   @   @   A   *   D   n   a   v   c   i   d   `

   Y   i   c   a   `   x   c   y   x

Page 42: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 42/99

82 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

ma`avdgay A` ag dôj 6224' gjy atqcrjyha Vd`hs Kqgax' ha gd Q`cuavychdhVcia' ha Ikvcyxjrka Ydgjnj`' ha gdAyiqagd Yqravcjv @jvndg evd`iayd' sha Laxxavga' hag NCX' ij`ycmqcavj`ag jfoaxcuj a`evcd`hj gjy eavncj`ayij` fjyj`ay a`iavvdhjy ha`xvj hagd ncynd xvdnrd ndm`ãxcid Kqgaxs Ydgjnj` hanjyxvdvj` tqa ag mdyha eavncj`ay ha gcxcj.5 jiqrd q` uj.gqna` nqikj ndsjv tqa ag gcxcj.=fjyù`cij Ayxd hceava`icd rvjiaha hatqa gjy eavncj`ay kdsd` ha jiqrdv`cuagay hcyxc`xjy ha a`avmîd< dgmq`jyhafa` a`xj`iay njuavya a` ùvfcxdy hamvd` vdhcj' nca`xvdy tqa gjy fjyj`ayya dmvqrd` a` ag ayxdhj ha na`jva`avmîd s mjzd` ha q` ratqaôj vdhcjha njucnca`xj

Dg ncynj xcanrj' `qayxvj atqcrjha gd Q`cuavychdh ha Hqla xdnfcã`ivaù mdyay ha Eavnc hama`avdhjyiqsd xanravdxqvd `j ggamdfd `c d q`dhãicnd ha gd xanravdxqvd ha EavncQxcgczdnjy nãxjhjy ha a`evcdnca`xja{igqycudna`xa ùrxcijy Ayxjy mdyay

nqs hama`avdhjy yj` fdyxd`xa ayxd.fgay s a{kcfa` rvjrcahdhay ayrai.xdiqgdvay a` iqd`xj ya gjy yjnaxa d‗c`xavdiicj`ay eqavxay„ ijnj gdy tqana`icj`dnjy a` gd c`xvjhqiicù`

Gd ndmcdha gdy c`xavdiicj`ay eqavxayA` q` mdy ijnÿ`' gjy ikjtqay a`xvaäxjnjy ayidyad` nqikj s hqvd` nqsrjij' ha dkî tqa a` gjy äxjnjy `jc`stqsd` a` mvd` nahchd yqy uaic`jyAyxa `j ay ag idyj ha gjy mdyay ha

Eavnc ij` c`xavdiicj`ay eqavxay hama.`avdhjy' hj`ha gjy äxjnjy ya anrqod`q`jy d jxvjy s ya a`iqa`xvd` idyc a`q` ayxdhj ha ijgcycù` ij`yxd`xa

Gd rdgdfvd ‗ijgcycù`„ j ‗ikjtqa„ay tqczäy q` xd`xj hväyxcid rdvd hay.ivcfcv ag ijnrjvxdnca`xj ha ayxjymdyay Ya yqaga anrgadv ag xãvnc`j‗c`xavdiicù`„' näy `aqxvj Ravj `j yahafa` ij`eq`hcv ayxdy c`xavdiicj`ayha mvd` hcyxd`icd ij` gdy eqavzdy igä.ycidy Q`d c`xavdiicù` jiqvva iqd`hjhjy rdvxîiqgdy c`xa`xd` ijnrdvxcv agncynj ayxdhj vadg ha a`avmîd< j fca`gj kdia` dncmdfgana`xa +ijnj ayag idyj ha gjy fjyj`ay#' j gqikd`rjv aggj +ag idyj ha gjy eavncj`ay#Gd hcyxd`icd d gd iqdg gdy rdvxîiqgdy‗`jxd`„ gd rvaya`icd ha jxvdy rdvxî.iqgdy ya ha`jnc`d gj`mcxqh ha hcy.ravycù` Ya hcia tqa q`d c`xavdiicù`ay eqavxa yc yq gj`mcxqh ha hcyravycù`ay mvd`ha A` gjy ÿgxcnjy dôjy' yakd hanjyxvdhj tqa vayqgxd rjycfgaidnfcdv gd gj`mcxqh ha hcyravycù`nahcd`xa gd drgcidicù` ha idnrjy

ndm`ãxcijy' dqna`xdvgd iqd`xj ya `a.iaycxa a c`igqyj idnfcdv yq ycm`j' hadxvdixcud d varqgycud

ºRjv tqã vayqgxd rjycfga: Rdvdanrazdv' `qayxvj mdy ha Eavnc ha.ma`avdhj ij`xca`a a` vadgchdh hjyrjfgdicj`ay ha eavncj`ay' q`d ij`ag ayrî` kdicd dvvcfd s jxvd ij` agayrî` kdicd dfdoj Gd rvjkcfcicù` hatqa hjy eavncj`ay jiqra` ag ncynjayrdicj `j ya drgcid d eavncj`ay ij`ayrî` jrqayxj Rjv gj `jvndg' gjy äxj.njy ha gcxcj.5 ij` ayrî` jrqayxj `j

ravicfa` gd a{cyxa`icd ha gjy jxvjy< yqgj`mcxqh ha hcyravycù` ay idyc `qgd

Iqd`hj drgcidnjy q` idnrj ndm.`ãxcij' idnfcd gd a`avmîd ndm`ãxcidc`xav`d hag äxjnj' tqa dixÿd ijnjq`d fdvvd cnd`dhd Yc gd a`avmîdxjxdg ha q`d rdvaod ha äxjnjy haayrî` jrqayxj ijc`icha ij` gd haq`d njgãiqgd hcdxùncid' gjy äxjnjyc`xavdixÿd` eqavxana`xa A` icavxjya`xchj' ag idnrj ndm`ãxcij a`md.ôd d gjy äxjnjy< gay ggaud d ivaavtqa ya a`iqa`xvd` a` q`d njgãiqgdAyxa ea`ùna`j ya ha`jnc`d ‗vayj.`d`icd ha Eaykfdik„ a` kj`jv hageîycij hag NCX Kavnd` Eaykfdik'tqa gj rvahcoj Iqd`hj ag idnrjndm`ãxcij ya doqyxd ijvvaixdna`xa'gjy äxjnjy yca`xa` gd rvaya`icd hajxvjy äxjnjy tqa' hayha q` rq`xjha ucyxd dxùncij' ya a`iqa`xvd` dhcyxd`icdy a`jvnay

Ndy' ºiqä` a`jvna: Gd gj`mcxqhha j`hd ha Ha Fvjmgca cnrj`a q`dgcncxdicù`? yc hjy äxjnjy ayxä` näyyardvdhjy tqa gd gj`mcxqh ha HaFvjmgca' `j ya c`stqcvä` nqxqdna`xa<yavîd ijnj hjy mgjfjy tqa rdydvd`ag q`j oq`xj dg jxvj yc` xjidvya A`q` mdy ha Eavnc' gd gj`mcxqh ha hcy.ravycù` `j rqaha yqravdv gd gj`mcxqhha j`hd ha Ha Fvjmgca' tqa d yquaz `j hafa yav ndsjv tqa ag ayrd.icj a`xva rdvxîiqgdy +rdvd aucxdv tqadgmq`jy eavncj`ay ha ncynj ayrî`ya yjgdra`#

Ravj d xanravdxqvdy nqs evîdy'gd gj`mcxqh ha j`hd ha Ha Fvjmgcaivaia kdyxd ijc`ichcv ij` ag ayrd.icj a`xva äxjnjy Dhanäy' iqd`hjya doqyxd ha nd`avd ij`ua`ca`xa agidnrj ndm`ãxcij' gd vayj`d`icd haEaykfdik hcgdxd gd gj`mcxqh ha hcyrav.ycù` kdyxd yq nä{cnj udgjv rjycfga?gd gj`mcxqh ha j`hd ha Ha FvjmgcaRjv gj xd`xj' iqd`hj ya ijnfc`d`gdy xanravdxqvdy qgxvdfdody ij` q`idnrj ndm`ãxcij fca` doqyxdhj' gdgj`mcxqh ha hcyravycù`' gd gj`mcxqh

ha j`hd ha Ha Fvjmgca s ag ayrdicja`xva rdvxîiqgdy udga` gj ncynj

@qayxvj atqcrj eqa ag rvcnavj a`jfyavudv ag iqvcjyj ea`ùna`j tqajiqvva iqd`hj ya rvardvd q` mdy haayxdy idvdixavîyxcidy s d ij`xc`qdicù`ya agcnc`d ag ij`xa`ahjv drdmd`hj agiqa`ij ùrxcij Dg rvc`icrcj' ag mdydxùncij dxvdrdhj rvaya`xd gd ncyndejvnd tqa ag iqa`ij ùrxcij? q` rqvjgdvmj' ayxvaikj s ffl`j Dg gcfavdvya gjyäxjnjy' ag mdy ya a{rd`ha vdhcdgna`.xa +a` gd hcvaiicù` ayxvaikd hag rqvj#

xl xlxl xl

       A     `     a     v     m       î     d

       A     `     a     v     m       î     d

A`avmîdha Eavnc

Dnrgcxqh hag njucnca`xjDnrgcxqh hag njucnca`xj

Fjyj`ay Eavncj`ay

8 XJHJY GJY DXJNJY HA Q@ IJ@HA@YDHJ HA FJYA.AC@YXAC@ ya a`iqa`xvd` a` ag

ncynj `cuag ha a`avmîd' ag nî`cnj hcyrj`cfga + cztqcavhd# A` q` mdy ha Eavnc hama`avdhj'

a` idnfcj' yùgj hjy äxjnjy +ij` ayrî` `qigadv jrqayxj# rqaha` ijnrdvxcv ag ncynj `cuag

ha a`avmîd +havaikd# A` ucvxqh ha aggj' gjy äxjnjy ha ayxa mdy ya hcyxvcfqsa` a` q`d yavca

ha `cuagay a`avmãxcijy' kdyxd dgid`zdv ag `cuag ijvvayrj`hca`xa d gd xanravdxqvd ha Eavnc

Iqd`xj ndsjv yad ag `cuag ha a`avmîd hag äxjnj' näy dnrgcj vayqgxdvä ag njucnca`xj jyicgd.

xjvcj ha`xvj ha gd xvdnrd

   X   J   N 

   H   Q   @   @   A   *   D   n   a   v   c   i   d   `

   Y   i   c   a   `   x   c   y   x

Page 43: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 43/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 84

nca`xvdy ravnd`aia idyc c`nùucg a`gd hcvaiicù` d{cdg +gd hcvaiicù` gdvmdhag rqvj# Ay q`d ij`yaiqa`icd hagdy eqavzdy ha rvaycù` tqa yqeva agmdy? idhd ratqaôd rjvicù` mdyajyd aycnragchd kdicd eqavd rjv gd rvaycù`hag mdy ha dxväy s kdicd ha`xvj rjv gdrvaycù` hag mdy tqa xca`a hagd`xa Ayhaicv' ag mvdhca`xa ha rvaycj`ay ha.xavnc`d gd eqavzd kdicd eqavd' tqa ayndsjv a` gdy hcvaiicj`ay vdhcdgay hagrqvj A` q` mdy ijnÿ`' gjy äxjnjyhaod` ha aoaviav q`d rvaycù` nqxqda` iqd`xj kdggd` q`d uîd ha ayidraRavj a` `qayxvj mdy ha Eavnc ij`c`xavdiicj`ay eqavxay' gjy rvjrcjy äxj.njy +a` vadgchdh yqy ‗mgjfjy„ iqä`.xcijy# ij`xc`ÿd` a{rd`hcã`hjya kdyxdnahcv xd`xj ijnj ag ayrdicj tqa kdsa`xva aggjy< ag mvdhca`xa ha rvaycj.`ay ravycyxa' rqay' hqvd`xa fdyxd`.xa xcanrj Ayxd naxdnjvejycy ycmqa

rvjhqicã`hjya c`igqyj iqd`hj ag mdyhaod ha c`xavdixqdv' rjvtqa' nca`xvdygjy äxjnjy ya nqaud` gcfvana`xa' yquagjichdh vdhcdg yavä ndsjv tqa gdd{cdg Gd `qfa mdyajyd ya a{rd`hanqikj näy harvcyd vdhcdgna`xa tqagj`mcxqhc`dgna`xa< yq ejvnd idnfcd'ha rqvj d idgdfdzd

Hafchj d gdy c`xavdiicj`ay eqav.xay' gjy mdyay ha Eavnc hama`avdhjya{kcfa` xdnfcã` ‗ijnrjvxdnca`xjq`cuavydg„ Udga` dyî ha njhagj hanqikjy jxvjy ycyxandy eîycijy `dxq.vdgay ‗Q`cuavydg„ ycm`cfflid dtqî tqaxjhjy gjy ycyxandy ha Eavnc ij` c`.xavdiicj`ay eqavxay +iqdgtqcav ycyxandiqsd gj`mcxqh ha hcyravycù` ijc`ichdij` gd yardvdicù` a`xva rdvxîiqgdy#ya ijnrjvxd` ha ejvnd d`ägjmd @jcnrjvxd tqa gjy eavncj`ay yad` äxj.njy' agaixvj`ay' tqdvly j iqdgtqcavjxvd ijyd Gd nd`avd a` tqa ayxjyycyxandy' xjndhjy a` yq ij`oq`xj'c`xavdiicj`d` ay ycanrva ycncgdv Rjvayxd vdzù`' ag mdy ha Eavnc hama`a.vdhj ha `qayxvj gdfjvdxjvcj ycvua hanjhagj a{ravcna`xdg rdvd c`uayxcmdv

gdy ÿgxcndy xajvîdy yjfva gjy tqdvly jgdy ayxvaggdy ha `aqxvj`ay Gd xvd`yejv.ndicù` njvejgùmcid tqa jfyavudnjya` `qayxvj mdy vaiqavhd nqikj dgijnrjvxdnca`xj hc`äncij tqa ya gaykd rvahcikj kdia rjij d gjy rgdyndyha tqdvly s mgqj`ay

Kanjy c`xa`xdhj xdnfcã` haxav.nc`dv ij` a{ravcna`xjy gd ‗a`avmîd`axd ha c`xavdiicù`„ ha q` mdy haEavnc ij` c`xavdiicj`ay eqavxay' ayhaicv' gd a`avmîd xjxdg ha dxvdiicù`j varqgycù` ha q`d rdvxîiqgd yjfva

xjhdy gdy tqa ayxã` a` yq vdhcj hadgid`ia Ya rqaha hanjyxvdv tqa a`q` ycyxand q`cuavydg ayxd id`xchdhay rvjrjvicj`dg d gd a`avmîd ic`ãxcidnahcd ha gdy rdvxîiqgdy

Ha gd ij`yxd`xa ha rvjrjvicj`d.gchdh' faxd' hara`ha gd ayxdfcgchdhnaiä`cid hag ycyxand Gd a`avmîdic`ãxcid hd gqmdv d q`d varqgycù`a`xva gjy eavncj`ay c`xavdixcujy' gdrvaycù` ha Eavnc' tqa' dg xa`hav dyardvdvgjy' gcfvd d gdy ayxvaggdy ha`aqxvj`ay hag ijgdryj mvducxdxjvcjs hd ayxdfcgchdh naiä`cid d `qayxvjmdy dxvdrdhj Ravj gd a`avmîd `axd

ha c`xavdiicù` xdnfcã` ay eqa`xa haq`d rvaycù`' tqa rqaha anrqodv kd.icd ha`xvj j kdicd eqavd a` vdzù`hag ycm`j ha gd ij`yxd`xa ha rvj.rjvicj`dgchdh Yc faxd eqavd na`jvtqa ’4' gd rvaycù` kdicd ag c`xavcjvhafchd d gd a`avmîd ha c`xavdiicù`yavîd ndsjv tqa gd rvaycù` ha Eavnckdicd eqavd' s ag ycyxand ya kq`hcvîdyjfva yî ncynj

Gjy eîycijy `qigadvay kd` ua`chjfdxdggd`hj hqvd`xa xvac`xd dôjy rdvdidgiqgdv faxd Gd ijnrgaochdh ha ayxdxdvad ya hafa d tqa vatqcava idgiqgdvc`xavdiicj`ay hj`ha rdvxcicrd` nq.

   G   j   `   m   c   x  q   h   h   a   h   c   y   r   a   v   y   c   ù   `   +  q   `   c   h   d   h   a   y

   h   a   g   v   d   h   c   j   h   a   F   j   k   v   #

8222  ‘

6222  ‘

2  ‘

’6222  ‘

’8222  ‘

‘  ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘

2 62 82 52 ;2 422 462 482

C`xavdiicj`ayeqavxay

Njgãiqgdyayxdfgay

Dxjnjygcfvay ayxdfgay

   A   `   a   v   m   î   d

;1

Idnrj ndm`ãxcij +ncgcxaygdy#

Njgãiqgd

Dxjnjy gcfvay

1 GD VAYJ@D@ICD HA EAYKFDIK dgxavd ag ijnrjvxdnca`xj ha q` mdy ha Eavnc hama`a.

vdhj D aya ea`ùna`j ya hafa tqa gd hcyxd`icd d gd iqdg gjy äxjnjy c`stqsa` q`jy yjfva

jxvjy ‘gd ‗gj`mcxqh ha hcyravycù`„‘ dqna`xa hväyxcidna`xa iqd`hj ya drgcid q` idnrj

ndm`ãxcij ha q`d c`xa`ychdh haxavnc`dhd +dvvcfd# +Q`d gj`mcxqh ha hcyravycù` rjycxcud

ycm`cfflid varqgycù`< `amdxcud ycm`cfflid dxvdiicù`# A` ag idyj ha gjy äxjnjy ha gcxcj.5' gd

vayj`d`icd ha Eaykfdik jiqvva d gd c`xa`ychdh ha ;1 ncgcxaygdy A` q` idnrj ndm`ãxcij

na`jy c`xa`yj' gd njgãiqgd rjyaa q`d a`avmîd na`jv tqa q`d rdvaod ha äxjnjy gcfvay Q`

idnrj ndm`ãxcij näy c`xa`yj edujvaia a`avmãxcidna`xa d gjy äxjnjy gcfvay +dfdoj# Iavid

ha gd vayj`d`icd' gjy äxjnjy gcfvay s gjy tqa ayxä` gcmdhjy a` njgãiqgdy ya ijnrjvxd` ha

ejvnd d`ägjmd< ayj a{rgcid ag dqna`xj yqyxd`icdg ha gd gj`mcxqh ha hcyravycù`' j gj tqa gjy

eîycijy ha`jnc`d` ‗c`xavdiicj`ay eqavxay„   X   J   N 

   H   Q   @   @   A   *   D   n   a   v   c   i   d   `

   Y   i   c   a   `   x   c   y   x

Page 44: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 44/99

86 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

ikdy rdvxîiqgdy Gd naojv ayxcndicù`xaùvcid ya icevd a` xjv`j d ’2'1 Ayhaicv' gd a`avmîd `axd ha c`xavdiicù`hafavîd drgcidv q`d eqavzd kdicd ha`.

xvj iqsd c`xa`ychdh eqavd gd ncxdh hagd aoavichd rjv gd eqavzd a{rd`ycudha gd rvaycù` ha Eavnc Aggj vayqgxdijkava`xa ij` gd nd`cfflayxd ayxdfc.gchdh ha gdy ayxvaggdy ha `aqxvj`ay@c tqa haicv xca`a tqa `j ya rqahavdyrdv q` xvjzj ha q`d ayxvaggd ha`aqxvj`ay s ijnrvjfdv yc aya udgjv aya{dixdna`xa ’2'1 Ravj dkjvd kanjynahchj faxd a` `qayxvj gdfjvdxjvcjVqhjge Mvcnn' ha gd Q`cuavychdh haC``yfvqil' s Ydgjnj` kd` aeaixqdhjhayrqãy nahcicj`ay rdvaichdy

@qayxvjy rvcnavjy a{ravcna`xjykd` haxavnc`dhj tqa faxd udga ’2'65Kdia rjij' Ydgjnj` kd jfxa`chj q`udgjv ha ’2'9 d q`d xanravdxqvd yq.ravcjv' s Mvcnn kd nahchj udgjvaynäy rvù{cnjy d ’2'1 Ay handycdhj

xanrvd`j rdvd dgid`zdv q` uavahcixjffl`dg' rqayxj tqa xd`xj gjy a{ravc.na`xjy ijnj gjy iägiqgjy xaùvcijyrqaha` dhjgaiav ha avvjvay ycyxanä.

xcijy Dgca`xd gd yanaod`zd ha xjhdygdy nahcicj`ay? ya rdvaia` xd`xj' tqaa{ravcna`xdhjvay s xaùvcijy xa`hvä`ha tqã kdfgdv hqvd`xa gjy rvù{cnjydôjy

Gd fÿytqahd ha gd yqravstqchazYd`hvj Yxvc`mdvc' xaùvcij ha gd Q`c.uavychdh ha Xva`xj' rvahcoj ag ea`ù.na`j hag idnfcj ha ejvnd ha gjymdyay ha Eavnc ij` c`xavdiicj`ayeqavxay hama`avdhjy< gj kczj a` 6226'd`xay ha tqa ya kqfcaya rvjhqichjq`j Yjyxquj' dhanäy' tqa ayd na.xdnjvejycy tqczä eqaya q`d yaôdg hayqravstqchaz

Gjy yqravstqchjy' hayiqfcavxjy a`gjy dôjy xvac`xd' iqvyd` yc` `c`mq.`d evciicù`' ijnj gjy agaixvj`ay ha

gjy ndxavcdgay yqravij`hqixjvay' tqaa{ravcna`xd` q`d vaycyxa`icd `qgdGjy idfgay yqravij`hqixjvay yavîd`nqs ÿxcgay' a` ayraicdg rdvd xvd`y.ncxcv agaixvcichdh d gdvmdy hcyxd`icdyyc` ravhav a`avmîd A` gd rväixcid'yc` anfdvmj' gjy yqravij`hqixjvayijnq`ay yùgj jravd` d xanravdxqvdyha q`jy rjijy mvdhjy rjv a`icndhag iavj dfyjgqxj C`igqyj gjy yqrav.ij`hqixjvay ha ‗dgxd xanravdxqvd„'ij`jichjy hayha gjy dôjy jika`xd'kd` ha a`evcdvya kdyxd gd xanravdxqvdhag `cxvùma`j gîtqchj Gd fÿytqahd haq` yqravij`hqixjv jravdxcuj d xan.ravdxqvd dnfca`xa ij`yxcxqsa q`j hagjy yqaôjy ha gd eîycid ha gd ndxavcdij`ha`ydhd

Gjy äxjnjy ha q` yqravegqchjcncxd` d gjy agaixvj`ay ha q` yqrav.ij`hqixjv< rjv ayd vdzù`' gjy mdyayha Eavnc hama`avdhjy yqrj`a` q`d

fqa`d dsqhd a` ayd fÿytqahd Hayhakdia ic`iqa`xd dôjy ya ydfa tqa gjyij`hqixjvay ya ij`ucavxa` a` yqrav.ij`hqixjvay iqd`hj gjy agaixvj`ay haayrî` jrqayxj ya anrdvaod` s stqsa` oq`xjy d xvduãy ha gd vah dxùncid Haejvnd d`ägjmd' q` gîtqchj ha eav.ncj`ay' ha kagcj.9 rjv aoanrgj' yaij`ucavxa a` q` yqravstqchj iqd`hjgjy äxjnjy ejvnd` rdvaody Ayxdydyjicdicj`ay hãfcgay' `j xd` c`xa`.ydy ijnj gjy a`gdiay njgaiqgdvay' yaha`jnc`d` rdvay ha Ijjrav

A` xjhjy gjy yqravij`hqixjvay ij.`jichjy' gjy rdvay ha Ijjrav yj`ayxdfgay yùgj d xanravdxqvdy nqsc`eavcjvay d gd ha Eavnc? d xanra.vdxqvdy ha a`xva 42 s 422 mvdhjyrjv a`icnd hag iavj dfyjgqxj' q`dncgãycnd j q`d ia`xãycnd ha gd haEavnc +Gd xanravdxqvd ha Eavncha q` naxdg ‘a`xa`hchj ijnj q`mdy ha Eavnc hama`avdhj‘ vayqgxdxd` agaudhd rjvtqa ij`xca`a nqikjyagaixvj`ay' nqikjy eavncj`ay rqayRjv aggj' xjhjy gjy `cuagay ha a`avmîdya kdggd` jiqrdhjy kdyxd q`d a`av.

mîd nqs dgxd Gjy agaixvj`ay näya`avmãxcijy' gjy tqa ya a`iqa`xvd`a` gd fd`hd ha ij`hqiicù`' xca`a`atqcudga`xay ha xanravdxqvd ha hcazncg mvdhjy#

Vaica`xana`xa' xvay mvqrjy xaù.vcijy kd` rvahcikj tqa gjy mdyayha Eavnc ij` c`xavdiicj`ay eqavxayhama`avdhjy ya ij`ucavxa` a` yqrav.egqchjy d xanravdxqvdy ha kdyxd gdncxdh ha gd xanravdxqvd ha EavncYc gd xajvîd d`hd a` gj icavxj' ayxjyycyxandy rvjhqicvîd` gjy rdvay ha

Ijnrvcnchj A` a{rd`ycù` A` a{rd`ycù`Ijnrvcnchj

A{rd`ycù` ha q` mdy ijnÿ` A{rd`ycù` ha q` mdy ij` c xavdiicj`ay eqavxay

5 AG IJNRJVXDNCA@XJ HA GJY MDYAY HA EAVNC ij` c`xavdiicj`ay eqavxay iqd`hj ya

a{rd`ha` hcfflava hag ijnrjvxdnca`xj ha gjy mdyay `jvndgay A` q` mdy ijnÿ`' gjy äxjnjy'

q`d uaz tqa ya kd` gcfavdhj ha q` ayxdhj ha ijnrvaycù`' vdvd uaz c`xavdiicj`d` a`xva yî

A` q` mdy ha Eavnc' jyicgd` ha`xvj ha ‗mgjfjy iqä`xcijy„' tqa ya a{rd`ha` d gd uaz tqa gd

yardvdicù` dxùncid A` ij`yaiqa`icd' gjy äxjnjy ycmqa` aoavica`hj q`d nqxqd rvaycù` ha

Eavnc' c`xavdiicù` tqa jravd d gdvmdy hcyxd`icdy

@qfa dxvdrdhd Gcfavdhd A{rd`ycù` d`cyùxvjrd

= GD XAJVCD RVAHCIA TQA GJY MDYAY HA EAVNC ij` c`xavdiicj`ay eqavxay ya a{rd`ha`

ha nd`avd d`cyùxvjrd' q`d uaz gcfavdhjy ha q`d xvdnrd ùrxcid Gd rvaycù` hcync`qsa näy

harvcyd a` gd hcvaiicù` vdhcdg kdicd eqavd ha gd `qfa agj`mdhd< rjv aggj' ag mdy ya a{rd`ha

d ndsjv uagjichdh a` ayd hcvaiicù` tqa d gj gdvmj hag aoa + staikdy `amvdy# A` ij`yaiqa`.

icd' idnfcd ha ejvnd ij` ag xcanrj' ha rqvj + cztqcavhd# d idgdfdzd +havaikd# Gd rvaya`icd

ha ayxd a{rd`ycù` ij` idnfcj ha ejvnd vauagd gd a{cyxa`icd ha c`xavdiicj`ay eqavxay s'

tqczä' ha yqravstqchaz    X   J   N 

   H   Q   @   @   A   *   D   n   a   v   c   i   d   `

   Y   i   c   a   `   x   c   y   x

Page 45: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 45/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 89

Ijjrav ha ndsjv xanravdxqvd tqaya ij`jia` a` eîycid< hj`ha ndsjvhafa varqxdvya a` iqd`xj evdiicù`ha gd xanravdxqvd ha Eavnc Udvcjyatqcrjy' c`igqchj ag `qayxvj' kd`ivadhj mdyay hama`avdhjy d xanra.vdxqvdy hag jvha` ha q`d hãicnd hagd xanravdxqvd ha Eavnc Tqczä kdsd.njy ij`yamqchj dyî sd yqravegqchjyha dgxd xanravdxqvd Yc` anfdvmj'`j a{cyxa` rvqafdy a{ravcna`xdgayyùgchdy tqa gj vdxcectqa`

Rdvaiavä a`mdôjyj kdfgdv ha q`yqravstqchj ha ‗dgxd xanravdxqvd„iqd`hj a` vadgchdh yq xanravdxqvday na`jv tqa q`d ncggj`ãycnd hamvdhj rjv a`icnd hag iavj dfyjgq.xj Ravj `j gj ay Ra`yanjy a` gdycmqca`xa d`dgjmîd Iqd`hj ya rvj.saixd q` `qauj ducù`' ya anrcazdrjv q`jy aytqandy yjfva ag rdrag

s q`jy njhagjy d ayidgd' s ya ggamdd ij`yxvqcv q` rvjxjxcrj A` `qayxvjidyj' udga ijnj ‗aytqand yjfva agrdrag„ ag ij`iarxj ha ycyxand q`cuav.ydg ha Eavnc Ag ‗njhagj d ayidgd„ay ag mdy ha Eavnc ij` c`xavdiicj.`ay eqavxay hama`avdhj Ayxä d ayidgdxd`xj a` gd xanravdxqvd ijnj a` agxdndôj eîycij Ag rvc`icrcj q`cuavydgayxdfgaia tqa ag idnfcj ha ayidgd`j njhcfflid gdy rvjrcahdhay eq`hd.na`xdgay hag ycyxand Yc ag njhagjd ayidgd `j eq`icj`dvd' xa`hvîdnjy

vdzj`ay rdvd yjyraikdv tqa gjy rdvayha Ijjrav `j ya rqaha` ejvndv dgd xanravdxqvd ha Eavnc Ravj yc agnjhagj eq`icj`d ‘yc rqaha kdfavrdvay ha Ijjrav d xanravdxqvdy tqayad` q`d evdiicù` yqyxd`icdg ha gd haEavnc‘' rjhvîd yqiahav gj ncynjij` q` ij`hqixjv Idfa ha`xvj hagj uavjyîncg tqa dgmÿ` hîd ya ivaa`ndxavcdgay tqa yqravij`hqzid` c`.igqyj d hjy ncg mvdhjy j näy? `j

sd d xanravdxqvd dnfca`xa' yc`j dxanravdxqvdy nqikj ndsjvay

Ha iqdgtqcav njhj' ivaav tqa kd.fvä yqravij`hqixjvay idgca`xay a` q`eqxqvj iavid`j ay yjôdv handycd.hj Ayravanjy' dg na`jy' tqa gjy`qaujy vayqgxdhjy jfxa`chjy ha gjyxvdfdojy ij` mdyay ha Eavnc hama.`avdhjy `jy ggaua` kdyxd gjy ndxa.vcdgay yqravij`hqixjvay ha nqs dgxdxanravdxqvd

Ijjvha`dhd xvd`yuavydg +ncivdy#

6224222’422’622 922

Ijjvha`dhd d{cdg +ncivdy#

622

   H   a   `   y   c   h   d   h   d   x   ù   n   c   i   d

4222’422’622

822 ncivjyamq`hjy

6222

4222

822 ncivjyamq`hjy

6222

4222

   H   a   `   y   c   h   d   h   d   x   ù   n   c   i   d

422ncivjyamq`hjy

622ncivjyamq`hjy

822ncivjyamq`hjy

522

ncivjyamq`hjy;22

ncivjyamq`hjy4222

ncivjyamq`hjy4122

ncivjyamq`hjy6222

ncivjyamq`hjy

; GJY HDXJY HA GJY A[RAVCNA@XJY ij`fflvnd` gd a{rd`ycù`

d`cyùxvjrd ha gd `qfa ha mdy ha äxjnjy ha gcxcj.5 Gd yaiqa`icd

ha cnäma`ay nqayxvd ag idnfcj ha ejvnd s ha`ychdh ha gd `qfa ha

mdy d nahchd tqa ya idgca`xd Ag mdy ycmqa yca`hj hama`avdhj s

ij` c`xavdiicj`ay eqavxay hqvd`xa dg na`jy 822 ncivjyamq`hjy xvdy

ag njna`xj a` tqa ya gj gcfavd +ya nqayxvd a` gdy xvay rvcnavdy

 cnäma`ay# Hayrqãy ha ayjy 822 ncivjyamq`hjy' gd dgxd uagjichdh

c`cicdg ha gjy äxjnjy kdia tqa gd `qfa ycmd idnfcd`hj ha ejvnd'

dq`tqa gjy äxjnjy kdsd` haodhj ha c`xavdiicj`dv Gdy nahcicj`ay

iqd`xcxdxcudy ha ayxdy cnäma`ay hanqayxvd` tqa gd a{rd`ycù` ay

näy värchd a` ag aoa vdhcdg ha gd `qfa + mväfflid ha gd cztqcavhd# tqa

a` ag gj`mcxqhc`dg + mväfflid ha gd havaikd #

Ojk` A. Xkjndy' ‗rvjeayjv hcyxc`mqchj Evcxz Gj`hj` ha eîycid„ ha gd Q`cuavychdh Hqla'ravxa`aia d gd Yjicahdh Dnavcid`d ha Eîycid Ncikdag A. Makn jfxquj yq hjixjvdhja` eîycid a` ag dôj 6229 nca`xvdy xvdfdodfd a` ag atqcrj ha c`uayxcmdicù` ha XkjndyDixqdgna`xa hcyevqxd ha q`d rgdzd rjyxhjixjvdg a` ag Ia`xvj Ecxzrdxvcil ha YcyxandyEjxù`cijy s ha Ijnq`cidicj`ay ha gd Q`cuavychdh Hqla£Dnavcid` Yica`x cyx Ndmdzc`a.

JRXCIDG HCRJGA XVDRY  EJV @AQXVDG DXJNY V Mvcnn' N ]achan÷ggav a S F Juikc``cljua`  Dhud`iay c` Dxjnci' Njgaiqgdv % Jrxcidg Rksyciy' ujg 86' rämy 31.451< 6222

JFYAVUDXCJ@  JE EAVNC RVAYYQVA  C@  D MDY  JE XVDRRAH DXJNY D M Xvqyijxx' L AYxvailav' ] C NiDga{d`hav' M F Rdvxvchma s V M Kqgax a` Yica`ia' ujg 634' rämy61=2.61=6< 6224

DGG.JRXCIDG RVJHQIXCJ@  JE  D HAMA@AVDXA EAVNC MDY Y V Mvd`dha' N A Makn' L NJ–Kdvd s O A Xkjndy a`  Rksycidg Vauca} Gaxxavy' ujg ;;' räm 462821< 6226

JFYAVUDXCJ@  JE  D YXVJ@MGS C@XAVDIXC@M HAMA@AVDXA EAVNC MDY  JE DXJNY L N J–Kdvd'Y G Kannav' N A Makn' Y V Mvd`dha s O A Xkjndy a` Yica`ia' ujg 63;' rämy64=3.64;6< 6226

Gjy dqxjvay

Fcfgcjmvdeîd ijnrgana`xdvcd

   X   J   N 

   H   Q   @   @   A   *   D   n   a   v   c   i   d   `

   Y   i   c   a   `   x   c   y   x

Page 46: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 46/99

88 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Ag ucvqy 

ha gd mvcra ha 434;Oaeeavs L Xdqfa`favmav'D`` K Vach

s Xkjndy M Ed``c`m

Page 47: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 47/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 81

Ya kd ij`yamqchj vayqicxdv d gd iard näy njvxîeavd

hag ucvqy ha gd mvcra ha xjhd gd kcyxjvcd

ºRqaha vauagdv ag ucvqy ha 434; iùnj ndxù d ncggj`ay ha ravyj`dy

s hù`ha rqaha` jiqgxdvya jxvjy ycncgdvay:

4 A@EAVNJY IJ@ MVCRA a` ag Kjyrcxdg ha Idnrdôd `j 81 hag aoãvicxj ha gjy Ayxdhjy

Q`chjy a` gd gjidgchdh evd`iayd ha Dc{.gay.Fdc`y' a` 434; Gd mvcra ndxù d 89222 yjghd.

hjy `jvxadnavcid`jy njucgczdhjy hqvd`xa gd rvcnavd mqavvd nq`hcdg Ayd icevd varvaya`xdfdidyc ag 82 rjv ica`xj ha gdy fdody ncgcxdvay ayxdhjq`cha`yay    M

   A   J   V

   M   A

   V   A   X   Y   A   I   L

   +    u     c    v    q    y   #  <   I   J   V   F   C   Y

   +     k    j    y    r     c     x    d     g   #

Page 48: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 48/99

85 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Ag = ha yarxcanfva ha 434;'a` gjy njna`xjy näy ivî.xcijy ha gd rvcnavd mqavvdnq`hcdg' q` yjghdhj ha q`idnrj ha a`xva`dnca`xj yc.xqdhj d gdy deqavdy ha Fjy.

xj` idsù a`eavnj ij` fflafva agaudhdGjy nãhcijy ga hcdm`jyxcidvj` q`dna`c`mcxcy' ravj idnfcdvj` ha jrc`cù`dg hîd ycmqca`xa' iqd`hj q`d hjia`dha yjghdhjy eqavj` kjyrcxdgczdhjy ij`yî`xjndy vayrcvdxjvcjy Ag hîd 45 yahaigdvdvj` 95 `qaujy idyjy ha dtqa.ggd a`eavnahdh hayij`jichd Yjvrva`.ha`xana`xa' ag 69 ha yarxcanfva yakdfîd` haigdvdhj 46528 idyjy a` q`idnrdna`xj ha 81222 yjghdhjy Dgffl`dg hag fvjxa' q`d xaviavd rdvxa hagd rjfgdicù` hag idnrj kdfîd a`eav.ndhj ha ayxd mvdua hjga`icd s' haaggjy' idyc ;22 nqvcavj` D na`qhj'gjy yjghdhjy edggaichjy rvaya`xdfd`

q`d ijgjvdicù` dzqgdhd ha gd rcag s'd`xay ha njvcv rjv dyffl{cd' rdhaicavj`xavvcfgay yqevcnca`xjy Nqikjy edgga.icavj` dra`dy 8; kjvdy hayrqãy harvaya`xdv gjy rvcnavjy yî`xjndy< a`gd dqxjrycd yqy rqgnj`ay drdvaicavj`vargaxjy ha gîtqchj j yd`mva

Ag ij`oq`xj ha yî`xjndy `j mqdvhd.fd vagdicù` ij` `c`mq`d a`eavnahdhij`jichd ]cggcdn Ka`vs ]agik' va.rqxdhj rdxùgjmj ha gd ãrjid' yqrqyjtqa ‗hafa yav dgmq`d `qaud igdya hac`eaiicù` j rgdmd„ Gd a`eavnahdh `javd q`d rgdmd `c `c`mÿ` dma`xa `qauj?ya xvdxdfd ha gd mvcra Dtqaggd iardhag ucvqy ha gd mvcra' ayraicdgna`xaucvqga`xd a c`eaiicjyd' ndxù d q`jy82 ncggj`ay ha ravyj`dy a` xjhj agnq`hj a`xva 434; s 4343

Ag fvjxa ha mvcra näy njvxîeavj hagd kcyxjvcd njhav`d haydrdvaicù ij` gdncynd iagavchdh ij` tqa ya rvaya`xùHqvd`xa gdvmj xcanrj ya ivasù tqa yq

Gjy ucvqy ha gd mvcra aujgqicj`d` yc`iaydv @qaudy iardy dxdid` q`d s jxvduaz d gd rjfgdicù` Hayha 434;' yakd` haydvvjggdhj iardy rd`hãncidyhag ucvqy ha gd mvcra a` hjy jidycj.`ay? a` 431= s a` 435; Dycncynj'iardy tqa dijyxqnfvd` c`eaixdv yùgjd`cndgay' kd` dxdidhj ha uaz a` iqd`.hj dg kjnfva< vaiqãvhaya ag vaica`xafvjxa ha mvcra ducdv a` Dycd @jykanjy rvjrqayxj q` hjfga jfoaxcuj<rvcnavj' hayiqfvcv a` ucvxqh ha tqãag ucvqy ha 434; dhtqcvcù xdg ucvqga`.icd' gj tqa `jy ravncxcvîd haydvvjggdvxvdxdnca`xjy s nahchdy rvaua`xcudyd`xcmvcrdgay< yamq`hj' ayxdfgaiav agjvcma` ha gjy ucvqy rd`hãncijy' rdvdcha`xcfflidv rjycfgay eqa`xay ha eqxqvdyiardy rd`hãncidy

Gd idzd hag ucvqy 434;A` nqikjy dyraixjy' gd rd`hancd hamvcra ha 434; eqa ycncgdv d jxvdy d`.xavcjvay s rjyxavcjvay d aggd Iqd`hj

drdvaia q`d iard `qaud hag ucvqy hagd mvcra ij` gd tqa ag ycyxand c`nq.`cxdvcj ha gd ndsjvîd ha gd ma`xa `jkd xa`chj ij`xdixj' gj näy rvjfdfgaay tqa ya rvjrdmqa q` fvjxa ha gda`eavnahdh Yc` anfdvmj' q` kdgj hancyxavcj vjhaù hqvd`xa gdvmj xcanrjd haxavnc`dhdy idvdixavîyxcidy ha gdrd`hancd ha 434;

Vayqgxdvj` yc`mqgdvay yq ijnca`zjs yq ffl`dg Ag fvjxa ivqzù Aqvjrd s@jvxadnãvcid s dgid`zù gqmdvay vanj.xjy +xcavvdy uîvma`ay ha Dgdyld s gdy

dma`xa idqydg ya kdfîd ravhchj @dhcaij`yavuù nqayxvdy hag rdxùma`j rdvdayxqhcjy rjyxavcjvay' rqay `j ya yqrjtqa avd q` ucvqy kdyxd gjy dôjy xvac`xdRavj mvdicdy d gd rvaucycù` hag NqyajNãhcij hag Aoãvicxj ha gjy AyxdhjyQ`chjy' d gd ravyauavd`icd hag rdxù.gjmj Ojkd` Kqgxc` s d gjy dud`iay hagd`ägcycy ma`ãxcij ha nqayxvdy d`xcmqdyha xaochj' ya ij`ycmqcù vaiqravdv rdv.xay hag ucvqy ha 434; s ayxqhcdv yqyidvdixavîyxcidy Dkjvd' hayrqãy ha näyha ;2 dôjy ha gd xavvcfga idxäyxvjea ha434;.4343' gdy nqayxvdy ha xaochj va.ijmchdy ha uîixcndy dvvjod` gqz yjfvagd `dxqvdgazd ha ayd iard rd`hãncids yjfva gd dixcuchdh ha gjy ucvqy hagd mvcra a` ma`avdg

Ravj `j ay gd navd iqvcjychdh kcy.xùvcid gj tqa njxcud gd c`uayxcmdicù`

6. A@EAVNAVDY HA GD IVQ_ VJOD xvd`yrjvxd` d q` a`eavnj ha mvcra a` 434; a` Yx. Gjqcy.

Ag ravyj`dg yd`cxdvcj' gjy rjgciîdy s gd ma`xa ha gd idgga' dxavvjvczdhjy' ggaudfd` ndyidvcggdy rdvd

rvjxamavya hag ucvqy tqa dyjgdfd ag rdîy. Drvj{cndhdna`xa gd xaviavd rdvxa ha gd rjfgdicù`ayxdhjq`cha`ya vayqgxù c`eaixdhd hqvd`xa gd rd`hancd s nqvcavj` 5=1.222 ravyj`dy.

   N   Q   Y   A   J 

   D   N   A   V   C   I   D   @   J 

   H   A

   G   D

   I   V   Q   _

   V   J   O   D

Vayqna`*Ag ncyxavcj ha 434; Gd rd`hancd ha mvcra tqa dyjgù ag rgd`axd a`xva 434; s 4343 xquj q`

idväixav a{iaricj`dg rjv ag c`ma`xa `ÿnavj ha uîixcndy' yjfva xjhj oùua.`ay' tqa yqiqnfcavj` d`xa q` ucvqy ha gd mvcra ha gaxdgchdh c`yùgcxd

Hqvd`xa gdvmj xcanrj ravnd`aicù a`uqagxd a` ag ncyxavcj gd vdzù` haxdndôd ucvqga`icd Kdyxd tqa gjy dqxjvay haydvvjggdvj` xãi`cidy tqa rav.ncxcavj` vaiqravdv ma`ay hag ucvqy 434; d rdvxcv ha xaochjy ij`yavudhjyha uîixcndy ha gd rd`hancd

Ag d`ägcycy ha ayxjy ma`ay s ha gdy rvjxaî`dy tqa ijhcfflid` kd vauagdhjdgmq`dy idvdixavîyxcidy hag ucvqy tqa yqrvcncvîd` gdy haea`ydy c`nq`cxd.vcdy s' d q` ncynj xcanrj' c`yxdvîd` q`d ucjga`xd vayrqayxd c`nq`cxdvcda` gdy uîixcndy' gj tqa ij`xvcfqcvîd d yq agaudhd njvxdgchdh

Yamqcnjy yc` ij`jiav ag jvcma` hag ucvqy rd`hãncij Gjy dqxjvay vaikd.zd` tqa rvjiahcavd ha gjy kqãyrahay ducdvay s ndnîeavjy ij`jichjy

Page 49: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 49/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 8=

cygdy hag Rdiîfflij# Iqd`hj ya a{xc`.mqcù' q`d xaviavd rdvxa ha gd rjfgdicù`nq`hcdg kdfîd rdhaichj gd c`eaiicù`Hayxdiù' dycncynj' gd mvduahdh ha gda`eavnahdh' ij` xdydy ha njvxdgchdha`xva ag 6'1 s ag 1 rjv ica`xj' näy haic`iqa`xd uaiay gd njvxdgchdh rvjhq.ichd rjv jxvdy archancdy ha mvcra

A` ag jxjôj ha 434;' Aqvjrd a`.xavd ggdndfd d gd a`eavnahdh gd mvc.ra ‗ayrdôjgd„' tqczä rjvtqa Ayrdôd'`aqxvdg a` ag ij`stcixj' `j cnrqyj gdia`yqvd ha mqavvd rdvd gdy `jxcicdyyjfva gd archancd rvaudga`xa a` gjyrdîyay ijnfdxca`xay Ij` xdg ha`j.nc`dicù` ya tqahù rdvd gd kcyxjvcd'rjv näy tqa ag rvcnav fvjxa' gd jgdha rvcnduavd ha gd archancd' ya jvc.mc`dvd' dg rdvaiav' a` gjy iqdvxagayncgcxdvay ayxdhjq`cha`yay a` ndvzjha 434; Ag yamq`hj fvjxa' gd jgdrvc`icrdg ha gd rd`hancd mgjfdg' xquj

gqmdv ha yarxcanfva d `jucanfva haaya ncynj dôj Kqfj' a` `qnavjydyzj`dy' q`d xaviavd jgd' nqs mvdua' drvc`icrcjy ha 4343

Dÿ` `j ya kdfîd` hayiqfcavxj gjyd`xcfcùxcijy A` yq ndsjvîd' gd ma`xatqa nqvcù hqvd`xa gd rd`hancd gj kczjrjv `aqnj`îd idqydhd rjv fdixavcdyjrjvxq`cyxdy tqa c`eaixdvj` d tqca.`ay gd mvcra kdfîd sd hafcgcxdhj Yc`anfdvmj' q`d rdvxa ha gjy deaixdhjyrjv gd archancd nqvcavj` dra`dy q`jyhîdy hayrqãy ha tqa ya gay nd`ceay.xdvd` gjy yî`xjndy ha gd a`eavnahdh'uîixcndy ha q`d `aqnj`îd uîvcid näymvdua' jvcmc`dhd rjv gd ncynd mvcra'tqa haoù yqy rqgnj`ay ijnrgaxdna`.xa a`ikdvidhjy ha yd`mva j gîtqchjDhanäy' gd ndsjvîd ha gjy edggaichjyavd` dhqgxjy oùua`ay ha a`xva 41 s91 dôjy' q` mvqrj rjfgdicj`dg tqavdvd uaz nqava ha mvcra Ggdnd gddxa`icù` tqa gjy na`jvay ha 51 dôjyvarvaya`xdvj` näy hag 33 rjv ica`xjha xjhdy gdy nqavxay rjv mvcra yq.rav`qnavdvcdy +gdy tqa ya a`iqa`xvd`rjv a`icnd ha gd xdyd d`qdg `jvndg#'

a`xva 434; s 4343Gjy rvcnavjy rdyjy rdvd ijnrva`.

hav gd idqyd ha gd rd`hancd ha 434;s yqy idvdixavîyxcidy a{iaricj`dgay ij.na`zdvj` dra`dy ggamù d yq ffl`' ravjag ucvqy iqgrdfga ravnd`aicù jiqgxjhqvd`xa idyc jikj hãidhdy A` 4314'c`uayxcmdhjvay ha gd Q`cuavychdh haCj}d' a`xva gjy tqa ya a`ij`xvdfd Oj.kd` Kqgxc`m' q` ayxqhcd`xa ha hjixjvd.hj vaicã` ggamdhj ha Yqaicd' ucdodvj`d gd gaod`d ra`î`yqgd ha Ya}dvh' a`Dgdyld' a` fqyid ha gd iard ha 434;

A` `jucanfva ha 434;' gd archancdya a{xa`hcù hqvd`xa ic`ij hîdy rjvq`d dghad ha rayidhjvay c`qcx A` gdgjidgchdh' ij`jichd kjs rjv FvaucmNcyycj`' jidycj`ù gd nqavxa d =6ravyj`dy' dgvahahjv hag ;1 rjv ica`.xj ha gd rjfgdicù` dhqgxd Rqayxj tqayqy iqavrjy eqavj` a`xavvdhjy a` agravndevjyx' ayravdfd` gjy a{rahcicj.`dvcjy ha 4314 a`ij`xvdv ag ucvqy ha434; ij`yavudhj a` gjy rqgnj`ay hagdy uîixcndy Ndy' rdvd yq c`ejvxq`cj'evdidydvj` xjhjy gjy c`xa`xjy rjv iqg.xcudv ucvqy ha gd mvcra ucujy d rdvxcvha gdy nqayxvdy vaijmchdy

A` 4331' jxvj mvqrj fqyiù ag ucvqyha 434; a` jxvd eqa`xa ha xaochjy?gdy nqayxvdy ha dqxjrycdy dvikcudhdytqa ya ij`yavud` a` ag C`yxcxqxj haRdxjgjmîd hag Aoãvicxj +DECR# a` ]dy.kc`mxj` HI Hqvd`xa udvcjy dôjy'kdfîdnjy dhtqcvchj a{ravca`icd a`

a{xvdav' ij` ffl`ay hcdm`ùyxcijy' ndxa.vcdg ma`ãxcij uîvcij evämcg rvjiaha`xaha xaochjy hdôdhjy j a` ayxdhj harqxvaediicù` Q` dôj d`xay' a` 4338'rqycnjy `qayxvd xãi`cid `juahjyd dgyavucicj ha q` rdxùgjmj ha ndnîeavjyndvc`jy hag DECR' tqa c`uayxcmdfdq`d njvxd`hdh ha hagffl`ay dxvcfqchdd gd ndvad vjod Dq`tqa gdy nqayxvdyhcyrj`cfgay ha xaochj ha gjy hagffl`ayayxdfd` nqs haxavcjvdhdy' a{xvdocnjyDV@ a` iqd`xîd yqfflica`xa rdvd cha`.xcfflidv q` ucvqy c`ãhcxj' ycncgdv dg tqajvcmc`d ag njtqcggj hag ravvj' s tqavayqgxù yav ag uavhdhavj iqgrdfga ha gdnqavxa ha gjy hagffl`ay @j xdvhdnjya` rgd`xadv`jy gd rjycfcgchdh ha drgc.idv qayxvj nãxjhj d gd vayjgqicù` hajxvjy ncyxavcjy nãhcijy cvvayqagxjy

Ag DECR' yqiayjv hag Nqyaj Nãhc.ij hag Aoãvicxj eq`hdhj a` 4;56' kdivaichj a` rdvdgagj d gd ayraicdgc.hdh nãhcid ha rdxjgjmîd Yq ijgai.icù` dixqdg ij`yxd ha xvay ncggj`ayha nqayxvdy Iqd`hj ijnrvjfdnjytqa c`igqîd nqayxvdy ha dqxjrycdy hauîixcndy ha gd archancd ha mvcra ha

434;' haichcnjy cv xvdy ag ucvqy ha gdrd`hancd A` `qayxvj ayxqhcj c`cicdga{dnc`dnjy =; nqayxvdy ha xaochj hauîixcndy edggaichdy a` gd jgd hag jxjôjha 434;< `jy ia`xvdnjy a` gdy tqaha`q`icdfd` dgxavdicj`ay rqgnj`dvaymvduay' idvdixavîyxcij ha ravyj`dy tqaedggaicavj` dg rjij ha ij`xvdav gd a`.eavnahdh Dq`tqa ag ucvqy ha gd mvcrahaydrdvaia ha gjy rqgnj`ay dra`dyq`jy hîdy hayrqãy ha gd c`eaiicù`'xdgay uîixcndy jevaiîd` q`d rjycfcgchdhÿ`cid ha a`ij`xvdv ucvqy

Gd rväixcid kdfcxqdg a` dtqaggjyxcanrjy ij`ycyxîd a` ij`yavudv gdynqayxvdy ha gd dqxjrycd a` ejvndg.hakîhj s' hayrqãy' c`igqcvgdy a` rd.vdffl`d Ij` gdy xãi`cidy hcyrj`cfgay`j avd eäicg a{xvdav evdmna`xjy ma.`ãxcijy nî`cnjy hag ucvqy d rdvxcv haxaochjy ‗fflodhjy„ kdia ;2 dôjy Xvdyq` dôj hqvj ha vayqgxdhjy `amdxcujy'kdggdnjy gd rvcnavd nqayxvd rjycxcudhag ucvqy ha gd mvcra a` 4335' a` agrqgnù` ha q` yjghdhj nqavxj a` yar.xcanfva ha 434; a` Eqavxa Odilyj`'Idvjgc`d hag Yqv Haxavnc`dnjy gdyaiqa`icd ha `qigaùxchjy a` ratqaôjyevdmna`xjy ha ic`ij ma`ay hag ucvqyrvjiaha`xay ha ayxd nqayxvd

Ij` ag ffl` ha ijnrvjfdv yc gd ya.iqa`icd ravxa`aiîd dg ucvqy gaxdg ha434;' fqyidnjy näy idyjy rjycxcujyCha`xcfflidnjy jxvj a` 433=< ya xvdxdfdha q` yjghdhj edggaichj a` yarxcan.

fva ha 434;' a` ag idnrdna`xj ncgc.xdv ha Qrxj`' @qaud Sjvl Ayxd yamq`.hd nqayxvd `jy ravncxîd ij`fflvndvgdy yaiqa`icdy mã`cidy tqa xa`îdnjy'ravj gd ratqaôd id`xchdh ha xaochjhcyrj`cfga ha ayxdy dqxjrycdy `jy kd.iîd xanav tqa `q`id gjmvdvîdnjy ma.`avdv gd yaiqa`icd uîvcid ijnrgaxd

Gd yjgqicù` hag rvjfgand `jy uc`ja` 433=' ha ejvnd c`ayravdhd Oj.kd` Kqgxc`' q` rdxùgjmj vaxcvdhj ha=9 dôjy ha ahdh' kdfîd gaîhj `qay.xvjy vayqgxdhjy c`cicdgay Ya jevaicùd ujguav d Fvaucm Ncyycj` a c`xa`xdv`qaudy a{kqndicj`ay ha uîixcndy hagd mvcra ha 434; a`xavvdhdy a` rav.ndevjyx Iqdva`xd s yacy dôjy hayrqãyha yq rvcnav c`xa`xj' ij` ag ravncyjha gdy dqxjvchdhay ha Fvaucm Ncyycj`'jfxquj fcjrycdy ha rqgnj`ay ij`ma.gdhjy rvjiaha`xay ha iqdxvj uîixcndyha gd mvcra A` q`d ha ayxdy nqayxvdy'ravxa`aica`xa d q`d nqoav ha ahdhhayij`jichd' a`ij`xvdnjy DV@ hagucvqy ha gd mvcra' tqa rvjrjvicj`ùgd igdua rdvd yaiqa`icdv ag ma`jndijnrgaxj hag ucvqy ha 434;

Näy vaica`xana`xa' `qayxvj mvqrj'a` ijgdfjvdicù` ij` ijgamdy fvcxä`c.ijy' kd ayxqhcdhj nqayxvdy ha xaochjrvjiaha`xay ha dqxjrycdy ha uîixcndyha gd mvcra ha 434; hag Kjyrcxdg Vadgha Gj`hvay Xvdy d`dgczdv ma`ay hagucvqy ha gd mvcra ha hjy ha ayxjyidyjy' ya ijnrvjfù tqa avd` rväi.xcidna`xa chã`xcijy d gdy nqayxvdy`jvxadnavcid`dy' gj tqa ij`fflvndfdgd värchd a{rd`ycù` nq`hcdg ha q`ucvqy q`cejvna Ravj' ºtqã rqaha ha.icv`jy gd yaiqa`icd hag ncynj yjfva

Page 50: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 50/99

8; C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

gd ucvqga`icd s ag jvcma` ha gd iardha 434;: Gd vayrqayxd d ayxdy iqay.

xcj`ay vatqcava q` fvaua vardyj hagijnrjvxdnca`xj hag ucvqy ha gd mvcras yq diicù` idqydg ha gd a`eavnahdha` kqãyrahay hcyxc`xjy

Ag vjyxvj idnfcd`xaha gd mvcraIdhd q`d ha gdy xvay `qaudy iardyha ucvqy ha gd mvcra tqa kd` jvcmc.`dhj rd`hancdy a` gjy ÿgxcnjy ica`dôjy ravxa`aia` dg xcrj D Ag ucvqyha gd mvcra drdvaia fdoj xvay ejvndyrvc`icrdgay' D' F s I Gdy hjy ÿgxc.

ndy c`eaixd` yùgj dg kjnfva s `q`idkd` idqydhj rd`hancdy Gjy ucvqy ha

xcrj D' yc` anfdvmj' c`eaixd` d q`ddnrgcd udvcahdh ha d`cndgay? duay'iavhjy' idfdggjy' kjnfvay s jxvjy nd.nîeavjy Gdy duay diqäxcidy dixÿd`ijnj ‗vayavujvcjy„ dxqvdgay ha xjhjygjy yqfxcrjy ij`jichjy hag ucvqy haxcrj D' gj tqa ycm`cfflid tqa gjy ucvqyc`eaixd` ag drdvdxj hcmayxcuj ha gdyduay yc` idqydvgay yî`xjndy Ij` agxcanrj' ayxdy iardy ha duay ycguay.xvay nqxd` j c`xavidnfcd` ndxavcdgma`ãxcij ij` jxvdy iardy ha ucvqy hagd mvcra< ya jvcmc`d` dyî `qaujy uc.

vqy tqa rqaha` a{xa`havya a`xva gjyndnîeavjy s duay hjnãyxcidy

Ag icigj fcjgùmcij s gd ayxvqixqvdhag ma`jnd hag ucvqy D ha gd mvcraga ravncxa` haydvvjggdvya a c`xavidn.fcdv ma`ay ij` edicgchdh Ag ndxavcdgma`ãxcij hag ucvqy ij`ycyxa a` jikjyamna`xjy ha DV@ c`igqchjy a` q`diärycha ha gcrjrvjxaî`dy Rdvd varvj.hqicvya' ag ucvqy ya q`a d q`d iãgqgducud' d ij`xc`qdicù` a`xvd a` aggd sijnca`zd d hcvcmcv gd ndtqc`dvcd ia.gqgdv' c`hqicã`hjgd d edfvcidv `qaudyrvjxaî`dy uîvcidy s ijrcdy dhcicj`dgayhag DV@ uîvcij Ayxjy evdmna`xjy ya

VARGCIDICJ@ S AUJGQICJ@ HAG UCVQY HA GD MVCRAA` ijnrdvdicù` ij` jxvjy nqikjy ucvqy' ag ha gd mvcra yjfvaydga rjv yq fvaua xdndôj s ya`icggaz? q`d fjgd gcrîhcid kqaid' vcfaxadhdha q`dy rjidy rvjxaî`dy s ij` jikj yamna`xjy mã`cijy +dfdoj # Ravj `j `aiaycxd näy rdvd iqnrgcv yq ncycù`? c`hqicv d gdy iãgqgdykqãyrah d rvjhqicv `qaudy rdvxîiqgdy A` gd yqravfflica hag ucvqy ha gd mvcra kds q`d rvjxaî`d tqa vaucyxa q`d cnrjvxd`icd haxavnc`d`.xa Gd kandmgqxc`c`d +KD#' ha aggd ya xvdxd' jravd d njhj ha ggdua tqa evd`tqad gd a`xvdhd hag ucvqy a` ag c`xavcjv iagqgdv Ha gd ejvndha gd rvjxaî`d hara`ha tqã kqãyrahay ya c`eaixdvä` Jxvd rvjxaî`d' gd `aqvdnc`chdyd +@D#' yamna`xd gjy `qaujy ucvqy ydgchjy ha q`diãgqgd c`eaixdhd a c`stqsa a` gd afflica`icd ha gd rvjrdmdicù` Fdyxd` gauay idnfcjy a` ayxd s a` jxvdy rvjxaî`dy rdvd tqa ag ucvqy c`eaixa`qaujy kqãyrahay s yjygdsa ag dxdtqa c`nq`cxdvcj Gdy dgxavdicj`ay rqaha` hafavya d avvjvay a` ag rvjiayj ha vargcidicù` ha gjy ma`ayuîvcijy j fca` d tqa hjy ucvqy ha gd mvcra hceava`xay c`eaixa` gd ncynd iãgqgd s yqy ma`ay ya c`xavidnfca`' hd`hj gqmdv d rvjma`cay haucvqy ij` ma`ay ‗vaijnfc`dhjy„ +havaikd #

UCVQY HA GD MVCRAGdy hjy rvjxaî`dy hayqravfflica näy cnrjvxd`xay'gd KD s gd @D' yjfvaydga`ha gd fcidrd gcrîhcidA`icavvd a` yq c`xavcjv'jikj yamna`xjy ha DV@'tqa ayraicfflid` jxvdyrvjxaî`dy' haxavnc`d`xayha gdy idvdixavîyxcidyha gdy eq`icj`ay uîvcidy

C@EAIICJ@ S VARGCIDICJ@ Gd rvjxaî`d KDhag ucvqy ya q`a dg äichj ycägcij ha gd yqravfflicaha q`d iãgqgd kqãyrah +d # Naviah d ayd xvdfdzù`ya ga evd`tqad gd a`xvdhd a` ag c`xavcjv iagqgdv+f #' a` hj`ha gcfavd yq DV@ +i #' tqa a`xvd a` ag`ÿigaj iagqgdv +h # Dggî' ag DV@ uîvcij ya vargcid sya ‗gaa`„ yqy c`yxvqiicj`ay ma`ãxcidy Gjy naid`cynjyiagqgdvay ya jvca`xdvä` kdicd gd yî`xaycy ha `qaudyrvjxaî`dy uîvcidy +a # DV@ s rvjxaî`dy ya a`ydnfgd` rdvdejvndv ucvqy' tqa anavma` d xvduãy ha gd nanfvd`d +e #A` q` rvc`icrcj' gd yqravfflica hag ucvqy ya kdggd vauayxchdha äichj ycägcij Rdvd aucxdv tqa ag ucvqy rqahd q`cvyad jxvdy kandmgqxc`c`dy s d gd yqravfflica ha gd iãgqgdkqãyrah' gd aqvdnc`chdyd drvaka`ha ag äichj ycägcijGcfavdhj dyî ag ucvqy' ya hcyrj`a d c`eaixdv jxvd iãgqgd

Ucvqyvaijnfc`dhjy

Fcidrdgcrîhcid KD

@D

Dichjycägcij

DV@uîvcij

@ÿigajIjrcdy ha DV@ uîvcij

   M   A   J   V   M   A

   V   A   X   Y   A   I   L

Page 51: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 51/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 83

a`ydnfgd` rdvd ejvndv `qaujy uc.vqy' tqa ydga` ha gd iãgqgd kqãyrah

a c`eaixd` d jxvdy iãgqgdy @c`mÿ`naid`cynj ha ahcicù` ijnrvqafdgd ijvvaiicù` ha gdy ijrcdy ha DV@'yq a{dixcxqh< ha dkî tqa dfq`ha` gjyavvjvay s drdvazid` `qaudy nqxdicj.`ay Ay näy' yc hjy iardy hceava`xayha ucvqy mvcrdg c`eaixd` q`d ncyndiãgqgd' yqy yamna`xjy ha DV@ rqa.ha` nazigdvya gcfvana`xa a` yq c`xa.vcjv s rvjhqicv rvjma`cay uîvcidy tqaij`xca`a` q`d ijnfc`dicù` ha ma`ayrvjiaha`xay ha dnfjy ucvqy jvcmc`d.gay Xdndôj vardvxj ha ma`ay uîvcijy

ij`yxcxqsa q` cnrjvxd`xa naid`cynjha ma`avdicù` ha iardy `juahjydy

Gjy hcyxc`xjy ucvqy D ha gd mvcraicviqgd`xay ya cha`xcecid` a` eq`.icù` ha hjy rvjxaî`dy ha yqravfflica?kandmgqxc`c`d +KD# s `aqvdnc`chd.yd +@D# Gd kandmgqxc`c`d xca`a dgna`jy tqc`ia udvcd`xay j yqfxcrjyij`jichjy< gd `aqvdnc`chdyd rvaya`xd`qaua yqfxcrjy Gd a{rjycicù` d ayxdyrvjxaî`dy rvjhqia a` ag kqãyrah hcea.va`xay d`xciqavrjy< gd iard 434; eqagd rvcnavd a` ha`jnc`dvya ‗K4@4„'a` eq`icù` ha gjy d`xciqavrjy kdggd.hjy a` ag xjvva`xa yd`mqî`aj ha gjyyqravucuca`xay ha gd rd`hancd Hay.ia`hca`xay na`jy gaxdgay hag K4@4eqavj` gjy ucvqy ha gd mvcra tqa rvahj.nc`dvj` kdyxd 431=? aya dôj drdvaicùq` ucvqy K6@6 vayrj`ydfga ha q`drd`hancd Hayha 435; kd rvaudgaichjag yqfxcrj K9@6' tqa rvjujiù q`d

rd`hancd a` ayd eaikdGjy yqfxcrjy ha gdy rvjxaî`dy KD

s @D rvaya`xay a` q` ucvqy ha gdmvcra ha xcrj D hdhj yj` dgmj näytqa navjy cha`xcfflidhjvay Vayqgxd`cnrvayic`hcfgay rdvd gd varvjhqiicù`hag ucvqy s yj` ag rvcnav jfoaxcuj hagycyxand c`nq`cxdvcj ha q` kqãyrahc`eaixdhj Gd njgãiqgd KD ijnca`zdgd c`eaiicù` ffloä`hjya d gjy vaiarxj.vay ha yqravfflica ha dgmq`dy iãgqgdyhag kqãyrah Yqaga` yav ãyxdy' a` gjyndnîeavjy' iãgqgdy ha vauayxcnca`xjhag xvdixj vayrcvdxjvcj< a` gdy duay'iãgqgdy ha vauayxcnca`xj hag xvdixjc`xayxc`dg Gd rvjxaî`d @D haod tqagdy `qaudy vãrgcidy hag ucvqy dfd`.hj`a` gd iãgqgd kqãyrah s rdya` dc`eaixdv d jxvdy iãgqgdy

Xvdy gd rvcnavd a{rjycicù` ha q`kqãyrah d q` yqfxcrj KD' gjy d`xc.iqavrjy fgjtqadvä` a` ag eqxqvj gdq`cù` ha gjy vaiarxjvay< mvdicdy daggj' ya aucxd` vac`eaiicj`ay ha gdncynd iard Ij` vamqgdvchdh ravcù.hcid drdvaia` ucvqy ha gd mvcra ij`yqfxcrjy KD `qaujy rdvd ag kjnfva'

evqxj ha vaijnfc`dicj`ay ij` gd mvd`id`xchdh ha ucvqy ha gd mvcra tqac`eaixd` d gdy duay ycguayxvay Dkjvdfca`' gjy ucvqy KD rvjua`ca`xay hakqãyrahay ducdvay `j dijyxqnfvd`ejvndv q`cj`ay ij` gjy vaiarxjvay hayqravfflica rvaya`xay a` ag xvdixj vay.rcvdxjvcj hag kjnfva Aggj ycm`cfflidtqa hafavä njhcfflidvya gd dffl`chdh hafflodicù` ha gd KD uîvcid rdvd tqa agucvqy ij`ycmd vargcidvya s hceq`hcvyaa` ag kjnfva Gdy rvqafdy a{cyxa`xayyqmavîd`' kdyxd kdia rjij' tqa q`

ucvqy ijnrgaxj ha mvcra ducdv `j rj.hîd c`eaixdv hcvaixdna`xa dg kjnfva<ravj a` 433=' a` Kj`m Lj`m' 4;ravyj`dy ya c`eaixdvj` ij` q` ucvqyK1@4 ha gd mvcra ducdv s yacy haaggdy nqvcavj`

Fvjxay ha q`d uavycù` dÿ` näyrdxùma`d ha ayxd iard K1@4 ya a{.xa`hcavj` a`xva gdy duay ha ijvvdg a`Dycd a` 6229 s 6228 Nqvcavj` näyha 92 ravyj`dy c`eaixdhdy ij` ayxaucvqy a` Ucax`dn s Xdcgd`hcd

Gd ucvqga`icd ha q` ucvqy ha gdmvcra' q`d uaz kd c`eaixdhj d q`kqãyrah' ya haxavnc`d rjv q`d ijn.rgaod yavca ha edixjvay< a`xva aggjy?vdrchaz ij` tqa ag ucvqy ra`axvd a`gjy xaochjy' uagjichdh ha vargcidicù`a c`xa`ychdh ha gd vayrqayxd c`nq`c.xdvcd hag kqãyrah d`xa ag c`xvqyj Agijnrva`hav' rqay' ij` a{dixcxqh tqãkczj xd` c`eaiicjyd s xd` ucvqga`xd

d gd iard hag ucvqy ha gd mvcra rd`.hãncid ha 434; rqaha dsqhdv`jy da`xa`hav tqã ij`ucavxa d q`d iardidqyd`xa ha ayxd a`eavnahdh a` q`ddna`dzd

Ag vjyxvj ha q` dyayc`jIj` ag DV@ hag ucvqy 434; tqa kd.fîdnjy vaiqravdhj' `jy yavucnjy hagjy rvjrcjy ma`ay uîvcijy' d njhjha rdxvù`' rdvd edfvcidv yqy ijnrj.`a`xay< a` rdvxciqgdv' evdmna`xjy hagucvqy dyayc`j A` `qayxvd fÿytqahdha gdy raiqgcdvchdhay tqa ij`fflvcavj`yq hayjvfcxdhd ucvqga`icd d gd iardha 434;' `jy drvancdfd anrazdv rjvgd rvjxaî`d kandmgqxc`c`d

Jfyavudnjy tqa ag evdmna`xj haKD 434; tqa ya fflod d gd iãgqgd kqãy.rah ua`îd d ijc`ichcv ij` ag gqmdv hafflodicù` ha gd KD ha q` ucvqy ha gdmvcra a{igqycudna`xa ducdv A` hjy hagjy ucvqy 434; dcygdhjy' aya ycxcj haq`cù` hag vaiarxjv hcuavma hag ducdva` q` dnc`jäichj A` gjy xvay vay.xd`xay' ya a`iqa`xvd dgxavdhj' dhanäy'q` yamq`hj dnc`jäichj Ayxdy yqxcgay

nqxdicj`ay tqczä varvaya`xa` ag idn.fcj nî`cnj `aiaydvcj tqa ravncxa dq` xcrj KD ducdv fflodvya d vaiarxjvayha ndnîeavjy

Dq`tqa ij`yamqcv q`d `qaud dffl`c.hdh ha q`cù` ij`yxcxqsa q` vatqcycxjaya`icdg rdvd tqa ag ucvqy c`eaixa djxvj xcrj ha kqãyrah' aggj `j fdyxdrdvd oqyxcfflidv gd a{xvdjvhc`dvcd gaxd.gchdh ha gd iard ha 434; Rdvd dijxdvvdymjy hcvaixdna`xa uc`iqgdhjy ij`gd ucvqga`icd' ujgucnjy d gdy yaiqa`.icdy mã`cidy< ij`ychavdnjy' a`xva

VAHCYXVCFQICJ@ Iqd`hjhjy ucvqy hceava`xay c`eaixd` d gd

ncynd iãgqgd' drdvaia` `qaudyiardy hag ucvqy ha gd mvcra +dvvcfd #Ijrcdy ha yq DV@ ya nazigd` srvjhqia` q`d rvjma`ca ivadhd ij`gd ijnfc`dicù` mã`cid ha dnfjyucvqy rdva`xdgay Ha ayxa njhj'q`d iard ha ucvqy ha gd mvcrad`cndg j ducdv rqaha md`dv ma`aytqa ga ij`fflavd` gd idrdichdh hahceq`hcvya ij` ndsjv edicgchdh a`ag kjnfva

@ÿigaj

Iãgqgd

kqãyrah

Iard 4

Iard 6

Page 52: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 52/99

12 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

ucvqga`icd' haichcnjy dfvcv jxvd gî`adha c`uayxcmdicù` Ijna`zdnjy d ij.gdfjvdv ij` jxvdy c`yxcxqicj`ay rdvdvarvjhqicv evdmna`xjy hag ucvqy s jf.yavudv yqy aeaixjy a` xaochjy ucujy

Vaiqvvcnjy d q`d xãi`cid vaica`xa'gd ma`ãxcid c`uavyd fdydhd a` rgäync.hjy Gd drgcidicù` ha aya nãxjhj `jyediqgxdfd rdvd ijrcdv yamna`xjy hagucvqy 434; s ijnfc`dvgjy ij` ma`ayha q`d iard a{cyxa`xa ha ucvqy mvcrdg'ij` gj ya jfxa`îd q` ucvqy kîfvchjD njhj ha aoanrgj' rjhanjy ijn.fc`dv q`d iard hag ucvqy ha gd mvcraha gjy vdxj`ay ij` ma`ay hag ucvqy434; Gqamj' yc c`eaixdnjy d q` d`c.ndg j d q` iqgxcuj ha xaochj kqnd`jij` ayxa ucvqy ‗yc`xãxcij„ rjhvanjy

aggjy' hjy nqxdicj`ay ij`jichdy a`jxvjy ucvqy ha gd mvcra Q`d nqxdicù`ij`icav`a dg ma` KD? rdvd dixcudvyaa` q`d iãgqgd' gd rvjxaî`d KD kd hardvxcvya a` hjy evdmna`xjy< gd hcucycù`

ijvva d idvmj ha q`d a`zcnd c`xayxc`dgayraiîfflid ‘q`d rvjxadyd‘ yqnc`cy.xvdhd rjv ag kqãyrah Dgmq`jy ucvqyha gd mvcra ducdv' ha gjy yqfxcrjy K1s K=' dhtqcava` q`d nqxdicù` mã`cidtqa dôdha q`j j näy dnc`jäichjyfäycijy dg gqmdv ha yamna`xdicù`< aggjravncxa tqa rvjxadydy hag kqãyrah di.xcua` gd KD A` gdy duay ha ijvvdg'gd c`eaiicù` rjv q`j ha ayxjy ucvqydeaixd d q` mvd` `ÿnavj ha ùvmd`jy'c`igqchj dg ycyxand `avucjyj ia`xvdg'ij` xdydy ha njvxdgchdh nqs agaud.

hdy Ayxd nqxdicù` ya kd jfyavudhja` gjy ucvqy K1@4' dixcujy dkjvd a`Dycd @j gd kanjy a`ij`xvdhj a` agucvqy 434;

Gd jxvd nqxdicù` ij` aeaixjy cn.

rjvxd`xay yjfva gd ucvqga`icd ij`icav`adg ma` @D ha hjy iardy hag ucvqy hagd mvcra tqa c`eaixd d gjy vdxj`ay Ha`qauj' gd nqxdicù` ha q` dnc`jäichjravncxa tqa ag ucvqy ya vargctqa a`nqikjy xaochjy hceava`xay hag jvmd`cy.nj s ayxdy iardy mvcrdgay yj` gaxdgaya` vdxj`ay ha gdfjvdxjvcj Xdnrjijkanjy ucyxj ayxd nqxdicù` hag @Dtqa drdvaicù a` ag ucvqy 434;

Rqayxj tqa ag d`ägcycy ha gjy ma`ayhag ucvqy 434; `j vauagdfd `c`mq`didvdixavîyxcid tqa hcavd vdzù` ha gaxdg

Ag d`ägcycy ha gjy ma`ay hag ucvqy 434; `j drjvxù vdzj`ayyqecica`xay tqa oqyxcecidvd` gd ucvqga`icd ha gd iard rd`hãnc.id D`xa ayd gcncxdicù`' `qayxvj mvqrj vaiqvvcù d gd ma`ãxcidc`uavyd' nãxjhj tqa rdvxa ha gdy rvjxaî`dy rdvd haya`xvdôdvgd eq`icù` ha gjy ma`ay tqa gdy ijhcecid`A` ijgdfjvdicù` ij` c`uayxcmdhjvay ha jxvdyc`yxcxqicj`ay ha gd `dicù` ‘ediqgxdh hanahcic`d Nj`xa Yc`dî' Ia`xvjy ha Ij`xvjgs Rvaua`icù` ha gdy A`eavnahdhay +IHI#'hardvxdna`xj ha dmvciqgxqvd' Q`cuavychdh ha]dykc`mxj` a C`yxcxqxj Yivcrry ha C`uayxcmd.icù`‘' ‗ij`yxvqcnjy„ ucvqy ha gd mvcra tqaij`xa`îd` q`j j näy ma`ay hag ucvqy 434;<`jy mqcdfd q` c`xavãy ijnÿ`? ij`jiav agnaid`cynj ha dixqdicù` ha ayjy ucvqy va.ijnfc`d`xay a` iqgxcujy iagqgdvay d`cndgays kqnd`jy

Rdvd edfvcidv xdgay ucvqy' vaiqvvcnjy dgd ma`ãxcid c`uavyd fdydhd a` rgäynchjyNahcd`xa ayd xãi`cid' ya ijrcd a` DH@ gjyma`ay hag ucvqy ha gd mvcra' tqa kdfcxqdg.na`xa a{cyxa` a` yq ejvnd DV@ Idhd ijrcd

hag DH@ hag ma` ya c`yavxd a` q` rgäynchj+q` d`cggj yqxcg ha DH@# Ya rqaha` c`saixdvijnfc`dicj`ay hceava`xay ha ayxjy rgäync.hjy a` ag c`xavcjv ha iãgqgdy< gd ndtqc`dvcdiagqgdv aoaiqxdvä gqamj gdy c`yxvqiicj`ay tqarjvxd` s edfvcidvä ucvqy ha gd mvcra ij` gdijnfc`dicù` ha ma`ay hayadhd

Gd ma`ãxcid c`uavyd `j yùgj `jy kd ravnc.xchj ayxqhcdv ag ucvqy 434;' yc`j tqa kd rj.ycfcgcxdhj xdnfcã` gd c`uayxcmdicù` hag mvdhjha dna`dzd tqa varvaya`xd rdvd ag kjnfvaag ucvqy K1@4 ha gd mvcra ducdv Hayha a`avjha 6228' ayxd iard' rvaya`xa a` duay ha 42rdîyay dycäxcijy' kd c`eaixdhj d näy ha 82ravyj`dy' ndxd`hj d q`d xvac`xa`d ha aggdyQ`j ha gjy edggaichjy eqa q`d ndhva tqa'

yamÿ` rdvaia' ya ij`xdmcù ha yq kcod s `jhcvaixdna`xa ha q` dua

Ayxa xcrj ha xvd`yncycù` kjvczj`xdg' hakjnfva d kjnfva' yqmcava tqa a` yq idyjag ucvqy ducdv ya kdfvîd dhdrxdhj rdvdhceq`hcvya naojv a`xva gjy kqnd`jy' fca` rjv

nqxdicù`' fca` rjv dhtqcycicù` ha `qaujy ma`ay a` q` rvjiayjha vaijnfc`dicù` ij` iardy icviqgd`xay ha ucvqy ha gd mvcrakqnd`d Ayxd edxdg aujgqicù` c`ivana`xdvîd gd rjycfcgchdh ha q`drd`hancd kqnd`d Ij` gd ayravd`zd ha rvahaicv s' rjv xd`xj'

rvaua`cv xdg haydyxva' gjy c`uayxcmdhjvayhag IHI s ha gd Q`cuavychdh ha Avdynqykd` dijvhdhj c`uayxcmdv ijnfc`dicj`ayha K1@4 ij` iardy ijnq`ay ha ucvqyha gd mvcra kqnd`d rdvd ij`fflvndv gdrjycfcgchdh ha tqa gjy ucvqy vaijnfc`d`.xay yqvod` ha ejvnd `dxqvdg s haxavnc`dvyq ucvqga`icd a` gd rjfgdicù`

Gjy vayqgxdhjy ha ayxjy a{ravcna`xjys ag xvdfdoj ha `qayxvj mvqrj yjfva agucvqy 434; yj` ivqicdgay rdvd ijnrva`haviùnj drdvaia q`d iard rd`hãncid hagucvqy ha gd mvcra s rjv tqã gjy ma`ayuîvcijy idqyd` gd a`eavnahdh D rvjrùycxjha gdy jfoaicj`ay rgd`xadhdy rjv dgmq`jya` xjv`j d gd yamqvchdh a` gd a{ravcna`.xdicù` ij` iardy gaxdgay hag ucvqy ha gdmvcra' kanjy ha digdvdv tqa xjhjy gjy

rdyjy ha gd c`uayxcmdicù` ya vadgczd` a`gdfjvdxjvcjy hcyaôdhjy rdvd xvdfdodv ij`ucvqy ha gd mvcra nqs dmvaycujy

D ndsjv dfq`hdnca`xj' gd vaij`y.xvqiicù` ha rvjxaî`dy hag ucvqy 434; `jyravncxcù ijnrvjfdv tqa gjy eävndijyhcyrj`cfgay ‘gd dnd`xdhc`a j gjy `qaujyc`kcfchjvay ha gd `aqvdnc`chdyd ijnj agjyagxdncucv +Xdncstq#‘ vayqgxdvîd` afflidiayij`xvd gd iard 434; a` ag idyj ha q`dc`eaiicù` diicha`xdg Gjy ucvqy K1@4 yj`xdnfcã` ya`ycfgay d gjy c`kcfchjvay ha gd`aqvdnc`chdyd

Q` mvqrj nc{xj ha c`uayxcmdhjvay'`jvxadnavcid`jy s fvcxä`cijy' didfd hadrgcidv gd ma`ãxcid c`uavyd fdydhd a`

rgäynchjy rdvd ivadv q`d iard yanc`dgha q`d udiq`d kqnd`d ij`xvd gd K1@4Kcicavj` q`d uavycù` hag ucvqy K1@4 a`gd tqa ya kdfîd` agcnc`dhj yqy idvdi.xavay näy hdôc`jy Gd udiq`d K1@4 kdrdydhj sd d gd edya ha a`ydsj igî`cij

ND@CRQGDICJ@ MA@AXCID HAG UCVQY HA GD MVCRA

Ijrcdyha gjy ma`ay

Rgäynchjy

Iqgxcujiagqgdv

@qaujucvqyha gd mvcra

GD MA@AXCID C@UAVYD fdydhd a`

rgäynchjy ravncxa ivadv ucvqy ha gd

mvcra ayraiîfflijy Ya c`yavxd` ijrcdy

ha DH@ ha gjy ma`ay ha hjy iardy

hceava`xay ha ucvqy ha gd mvcra +dzqg  

s  vjoj# a` rgäynchjy Ayjy d`cggjy

ha DH@' rjvxdhjvay ha ma`ay' ya

c`saixd` a` q` iqgxcuj iagqgdv Gdy

iãgqgdy edfvcid` ucvqy ha gd mvcra

ijnrgaxjy' ij` gd ijnfc`dicù` ha

ma`ay hayadhd

   M   A   J   V   M   A

   V   A   X   Y   A   I   L

Page 53: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 53/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 14

ijnrvjfdv a` tqã ijnrj`a`xay hagd iard rd`hãncid ya ayij`hîd gdigdua ha yq rdxjma`cichdh

Gd idrdichdh hag ucvqy 434; rdvdrvjhqicv q`d mvdua dgxavdicù` hagxvdixj vayrcvdxjvcj' yqravcjv j c`ea.vcjv' c`hqia d ra`ydv tqa ya vargcidfdij` yqnd iagavchdh s rdydfd rvayxjha iãgqgd d iãgqgd Ya ydfa tqa gdrvjxaî`d uîvcid @Y4 cnrcha gd yî`xaycyhag c`xaveavù` +CE@# xcrj C' q` ycyxa.nd ha ‗dgavxd rvaijz„ tqa gdy iãgqgdyqxcgczd` rdvd hayrgamdv gd vayrqayxdc`nq`cxdvcd ij`xvd gd c`eaiicù` uîvcidIqd`hj d`dgczdnjy ucvqy vaijnfc`d`.xay a` q` iqgxcuj ha iãgqgdy ha xaochjrqgnj`dv kqnd`j' hayiqfvcnjy tqaag ucvqy rjvxdhjv hag ma` @Y4 434;fgjtqadfd ij` afflidicd vadgzdhd agycyxand CE@ xcrj C hag kqãyrah

Kdyxd gd eaikd' kanjy jfxa`chj va.ijnfc`dicj`ay ha ucvqy ha gd mvcra

tqa ij`xca`a` a`xva hjy s ic`ij ma`ayhag ucvqy 434; Kdggdnjy tqa xjhjygjy ucvqy vaijnfc`d`xay a` rjyaycù`ha gjy ma`ay KD s @D hag ucvqy 434;avd` gaxdgay a` ag vdxù` s rvjhqiîd`mvduay hdôjy a` ag rqgnù`' yanaod`.xay d gjy ucyxjy a` gdy uîixcndy hagd rd`hancd Iqd`hj a{dnc`dnjyayxjy xaochjy rqgnj`dvay' drdvaicavj`kqaggdy ha gd dixcudicù` mã`cid cnrgc.idhd a` gdy vayrqayxdy c`stdndxjvcdy`jvndgay Vayqgxù dhanäy aucha`xaq`d dixcudicù` yqravcjv d gd `jvndgha gjy ma`ay dyjicdhjy d gdy iãgq.gdy X s gjy ndivùedmjy +‗raj`ay ha

fvamd„ hag ycyxand c`nq`cxdvcj#' dyî ijnj ha gjy ma`ay vagdicj`dhjy ij`gd dgxavdicù` xcyqgdv' ag hdôj j{chdxcujs gd drjrxjycy j yqcichcj iagqgdv

A` eaikd vaica`xa' Sjykckcvj Ld.}djld' ha gd Q`cuavychdh ha ]cyij`.yc` a` Ndhcyj`' c`ejvnù ha raytqcydyycncgdvay ij` ma`ay hag ucvqy ha gdmvcra ha 434; a` vdxj`ay Ggamù dvayqgxdhjy rdvaichjy Yc` anfdvmj'iqd`hj d`dgczù rjv yardvdhj gjy ma.`ay KD s @D' hayiqfvcù tqa yùgj agKD 434; rvjhqia gd vayrqayxd c`.nq`cxdvcd ndycud Rjv njxcujy dÿ`hayij`jichjy' ayxd rvjxaî`d rjhvîdhayanraôdv q` rdrag haicycuj a` gducvqga`icd ha gd iard ha 434;

Mvdicdy d ayjy a{ravcna`xjy' ya jykd evd`tqadhj gd a`xvdhd a` ag nq`hjha gdy ij`hcicj`ay a{iaricj`dgay hagd rd`hancd ha 434; Gdy xãi`cidykdfvä` ha yavucv rdvd duavcmqdv tqã

idnfcjy rjhvîd` jravdvya a` gd dixqdgiard K1@4 hag njvxîeavj ucvqy ha gdmvcra ducdv dycäxcid s ij`uavxcvgd a` q`dvnd rd`hãncid rdvd gjy kqnd`jy@j na`jy c`xavãy vaucyxa ydfav iùnjyqvma` xdgay iardy ucvqga`xdy< a` aydgî`ad' `qayxvj mvqrj kd d`dgczdhj gjyma`ay hag ucvqy ha 434; rdvd duavcmqdvgdy igduay ha yq jvcma`

A` fqyid ha gjy jvîma`ayRdvd dfjvhdv gdy vagdicj`ay a`xva gjyucvqy ha gd mvcra' kanjy ha diqhcvd gd fflgjma`ãxcid Gd ij`yxvqiicù` hakcrjxãxcijy ha`hvjmvdndy ha rdva`.

xayij ya eq`hd a` q` hjfga ivcxavcj?gd yaiqa`icd ha ma`ay uîvcijy s gdxdyd ha nqxdicù` mã`cid Rqayxj tqaag ma`jnd ha q` ucvqy mvcrdg ya ijn.rj`a ha jikj yamna`xjy ha DV@'tqa a` gd vaijnfc`dicù` idnfcd` hagqmdv' gjy ayxqhcjy aujgqxcujy hafa`vadgczdvya ha ejvnd c`hara`hca`xardvd idhd yamna`xj

Kanjy xavnc`dhj ag d`ägcycy ha ic`.ij ha gjy jikj yamna`xjy ha DV@hag ucvqy 434; Rjv dkjvd' gdy ijn.rdvdicj`ay a`xva gjy ma`ay hag ucvqy434; s gjy ha q` mvd` `ÿnavjy haucvqy ha gd mvcra kqnd`d' rjvic`d sducdv c`igqsa` ycanrva d dtqãg a`xvagdy edncgcdy kqnd`d s rjvic`d' eqavdhag mvqrj ducdv Yc` anfdvmj' gjy ma.`ay hag ucvqy 434; ijnrdvxa` icavxjyvdymjy ij` ag ucvqy ducdv< idfa' rqay'yjyraikdv tqa ag ucvqy yqvmcavd a` q`vayavujvcj ducdv d`xay ha 434; A`

aya dôj' ag ucvqy ya kdfîd dhdrxdhj dgjy ndnîeavjy s dixqù ijnj q` ucvqykqnd`j rd`hãncij Ravj' ºhù`ha:

Iqd`hj d`dgczdnjy ag ma` ha gd ka.ndmgqxc`c`d 434;' a`ij`xvdnjy tqa yqyaiqa`icd hcuavmîd ha gdy yaiqa`icdymã`cidy ducdvay näy tqa gjy yqfxcrjyK6 431= s K9 435; Rjv xd`xj' jfca` ag ma` KD 434; kdfîd rdydhj q`xcanrj a` q` kqãyrah c`xavnahcj a`ag tqa diqnqgù `qnavjyjy idnfcjyvayraixj d gd yaiqa`icd ducdv jvcmc`dg'j fca` ag ma` rvjiahîd hcvaixdna`xaha q` ucvqy ducdv nqs hceava`xa ha gdyyaiqa`icdy K4 ducdvay ij`jichdy

Rdvd vayjguav yc gjy ma`ay K4 idn.fcdvj` ha ejvnd yqyxd`xcud a` ag xvd`y.iqvyj ha gjy jika`xd dôjy yqfycmqca`.xay d gd rd`hancd ha 434;' a`xvdnjya` ij`xdixj ij` a{ravxjy hag Nqyajha Kcyxjvcd @dxqvdg +C`yxcxqicù` Yncxk.yj`cd`d# s ha gd Q`cuavychdh ha JkcjXvdy a{dnc`dv q` a{xa`yj `ÿnavj haduay ha aya ravîjhj' `qayxvj mvqrjdcygù q`d iard hag ucvqy yqfxcrj K4ha q` md`yj Fvd`x idzdhj a` 434= sij`yavudhj a` axd`jg a` gdy ucxvc`dy ha

duay hag nqyaj Yq ayxqhcj vauagù tqagd yaiqa`icd K4 ducdv 434= mqdvhdfdq`d ayxvaikd vagdicù` ij` iardy K4`jvxadnavcid`dy ducdvay njhav`dy' gjtqa yqmavîd tqa gdy yaiqa`icdy ducdvaykdfîd` idnfcdhj rjij a` gjy ÿgxcnjyjikj haia`cjy Q` xvdfdoj rjvna`jvc.zdhj ha yaiqa`icdicù` ha jxvdy iardyK4 ha duay ycguayxvay tqczä `jy dsqhd.vîd d cha`xcfflidv q`d iard tqa vauagdvdndsjv iavid`îd d gd KD 434;' ravja`xvd ha`xvj ha gj rjycfga tqa `j a{cy.xd `c`mq`d iard K4 ducdv yanaod`xa d

Idnfcjha dnc`jäichj

Dhdrxdhd dg kjnfva Dhdrxdhd d gdy duay Mvcra ha 434;

K9 K1 K4

9 GD KANDMGQXC@C@D +KD# ha gd iard ha gd mvcra 434; ya vaij`yxvqsù d rdvxcv ha yq

yaiqa`icd ma`ãxcid Ya dfjvhù a`xj`iay ag a{dna` ha dtqaggd rdvxa ha gd ncynd tqa ya

q`îd dg äichj ycägcij ha gd iãgqgd kqãyrah' rdyj `aiaydvcj rdvd gd ra`axvdicù` hag ucvqy

Gjy gqmdvay ha q`cù` ha gd KD xca`a` ij`fflmqvdicj`ay nqs hceava`xay' gj tqa hcffliqgxd gd

c`eaiicù` ivqzdhd ha ayraicay Rjv aoanrgj' gd KD xcrj K9 dhdrxdhd dg kjnfva rjyaa q`d

dnrgcd iduchdh a` ncxdh ha yq gqmdv ha q`cù` + cztqcavhd#< ayxvaikd ay' rjv ij`xvd' gd iduc.

hdh hag K1 ducdv +ia`xvj# Gd KD xcrj K4 434; +havaikd# ya diavid näy d gd ejvnd ducdv'

ij` q`dy nî`cndy hceava`icdy a` gd yaiqa`icd ha dnc`jäichjy' yqy fgjtqay ij`yxvqixjvay

Q`d ha ayxdy dgxavdicj`ay +dvvcfd d gd havaikd# hcgdxd gcmavdna`xa gd iduchdh ia`xvdg' gj

yqfflica`xa rdvd haodv tqa q` ucvqy ha gd mvcra ij` ayxa KD xcrj ducdv c`eaixdvd d ia`xa`d.

vay ha ncggj`ay ha ravyj`dy a`xva 434; s 4343   V   A   C   N   R   V   A   Y   C   J   @ 

   D   Q   X   J   V   C   _   D   H   D

   H   A

   G   D

   E   C   M   Q   V   D

   8

   H   A

   Y   X   A   U   A   @   Y

   A   X

   D   G  '

     Y     I     C     A     @     I     A '   U   J   G    9   2   9 '   R   D   M   Y    4   ;   5   5  .   4   ;   =   2 

      

   6   2

   2   8

   D   D   D   Y

Page 54: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 54/99

16 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

gd iard 434;< rjv q`d vdzù` rjhavjyd?gd KD `j ya vaijnfc`ù hcvaixdna`xad rdvxcv ha q`d iard ducdv

A` ayxa idyj' hafcù kdfav dgmÿ`kqãyrah c`xavnahcj Tqczä eqavd agiavhj' d`cndg ya`ycfga d gjy ucvqykqnd`jy s d gjy ducdvay Kqfj fvjxayycnqgxä`ajy ha mvcra a` kqnd`jy sa` iavhjy hqvd`xa gd rd`hancd ha

434;' ravj ra`ydnjy tqa gd xvd`y.ncycù` ya rvjhqoj hag kjnfva dgiavhj Gd kcyxjvcd `jy jevaia nÿgxc.rgay aoanrgjy ha iardy ha ucvqy hagd mvcra D kqnd`d tqa kd` c`eaixdhjiavhjy hayha 434;< rjv ij`xvd' yùgjha ejvnd ayrjvähcid ya kd` dcygdhja` kqnd`jy iardy ha mvcra rjvic`d@j jfyxd`xa' ij` ag ffl` ha ayxqhcdvgd rjycfcgchdh ha tqa ag KD 434;kqfcavd anrazdhj ijnj q`d ejvndducdv tqa rjij d rjij ya kqfcavddhdrxdhj d kqãyrahay ndnîeavjy d

xvduãy hag iavhj' vaiqvvcnjy d q`rvjxjxcrj njhav`j ha haydvvjggj haucvqy ducdvay a` iavhjy Ya xvdxdfdha q` gc`doa hag ucvqy ha gd mvcraK4@4 ducdv' ayxdfgaichj a` iavhjyaqvjrajy hayha kdia 61 dôjy ºTqãhayiqfvcnjy: @c yctqcavd 62 dôjy haaujgqicù` a` iavhjy kdfîd` rvjhq.ichj' a` gdy yaiqa`icdy ducdvay' gd

id`xchdh ha idnfcjy tqa rvaya`xdfdgd iard rd`hãncid 434;

Iqd`hj dijnaxcnjy ayxa xcrj had`ägcycy a` jxvjy iqdxvj ma`ay hagucvqy 434; ggamdnjy d chã`xcid ij`.igqycù`? ag ucvqy tqa rvjhqoj gd rd`.hancd ha 434; rqhj nqs fca` kdfavychj q`d iard ducdv< ãyxd' dcygdhd a`ag iqvyj ha gd aujgqicù`' d rdvxcv hagvayavujvcj hag ma` ha gd mvcra' idvdi.xavîyxcij ha duay diqäxcidy ycguayxvayhqvd`xa q` xcanrj Aya ucvqy' d gdnd`avd hag ijvj`ducvqy hag yî`hvjna

Sdndmdxd 43;3

Ndyydikqyaxxy 4332Ayxjijgnj 4332 Ecoc 43;;

Q.V.Y.Y. 43==

Ejvx Nj`njqxk 438=Ga`c`mvdhj 4318

Fvdycg 43=;

Rqavxj Vcij 4398

Idnfvchma 4393]cgyj` Yncxk 4399

]cgyj` Yncxk @ 4399

  IDVJGC@D HAG YQV 434;

@QAUD SJVL 434;

FVAUCM 434;

Cj}d 4392Cj}d 439=

CCCc`jcy 4359@afvdyld 4336Akcna 43;2

Yd` Odic`xj 4334

Cj}d 43;;@qaud Oavyas 43=5Kj`m Lj`m 43=8Cxdgcd 43;4

  Dgfavxd 43=5]cyij`yc` 43;2f

]cyij`yc` 43;2dXa``ayyaa 43;1Nc``ayjxd 43;4

  DGDYLD 434=

Kj`m Lj`m 43=5Kj`m Lj`m *;*=5

Dgand`cd 43;=Dqyxvdgcd*=83*;2

Dgand`cd 4334Dgand`cd 4332

Fducavd 43==Kj`m Lj`m 43=5Kj`m Lj`m 43==

     I    a    v     h    j

     D    u    a    y

     K

    j    n     f    v    a

Dvfjg edncgcdv ha gd mvcravayrcvdxjvcj dmqhj yauavj +YDVY#'rdyù d gjy kqnd`jy hayha q` kqãyrahd`cndg xjhduîd rjv cha`xcfflidv

C`uayxcmdicù` dfcavxd@qayxvjy d`ägcycy ha ic`ij yamna`xjyDV@ hag ucvqy 434; kd` dvvjodhjdgmq`d gqz yjfva yq jvcma` s yqmcava`tqa ag ucvqy rd`hãncij `j rvjiahîdhag iavhj' yc`j tqa avd ag d`xaiayjvijnÿ` ha gjy gc`doay K4@4 kqnd`js rjvic`j rjyxavcjvay Kdyxd gd ea.ikd' ag d`ägcycy ha gjy ma`ay uîvcijy`j kd hdhj gdy igduay haffl`cxcudy hagd a{iaricj`dg gaxdgchdh ha gd iardhag ucvqy 434; Aggj `j jfyxd`xa'gjy a{ravcna`xjy haydvvjggdhjy ij`ucvqy ivadhjy c` ucxvj' tqa rjvxdfd`c`ijvrjvdhjy ma`ay 434;' c`hcid` tqadgmq`dy rvjxaî`dy uîvcidy hag ncynjrvjujidfd` yq värchd nqgxcrgcidicù`s rvjhqiîd` q`d vayrqayxd c`nq`cxd.

vcd haudyxdhjvd a` ag kqãyrahA` eqxqvjy xvdfdojy ayravdnjy an.

rgdzdv gd iard hag ucvqy rd`hãncij434; a` ag ij`xa{xj ha gjy ucvqy ha gdmvcra tqa ga rvaiahcavj` s yqiahcavj`Ag rvaiqvyjv hcvaixj hag ucvqy rd`hã.ncij' gd iard uîvcid rvcndvcd +jgadhdha rvcnduavd#' `j xa`îd gd ucvqga`icdha gd jgadhd ha jxjôj s rdvaia tqaya hcyanc`ù ij` ndsjv ga`xcxqh

Ayxdnjy dkjvd fqyid`hj nqay.xvdy ha DV@ mvcrdg a` uîixcndy hagd jgadhd ha rvcnduavd rdvd cha`.xcfflidv iqdgtqcav hceava`icd ma`ãxcida`xva dnfdy iardy tqa ij`xvcfqsd dhcgqichdv ag rjvtqã ha gd ndgcm`chdhyqravcjv ha gd jgadhd ha jxjôj A` gdncynd ya`hd' ag kdggdzmj ha nqayxvdyha DV@ ha gd mvcra kqnd`d d`xa.vcjvay d 434; dsqhdvîd d ayigdvaiavtqã yamna`xjy mã`cijy hag ucvqy 434;avd` `juahjyjy rdvd ag kjnfva Gdc`qyqdg' rjv agaudhd' njvxdgchdh a`xvagjy oùua`ay hqvd`xa gd rd`hancd ha434; rjhvîd oqyxcfflidvya yc ag ucvqyijnrdvxcavd vdymjy ij` iardy tqa sdkdfîd` icviqgdhj' eva`xa d gdy iqdgay gd

ma`xa ndsjv ya kdggdvd' rqay' näy jna`jy c`nq`czdhd Yc ya a`ij`xvdvd`nqayxvdy ha K4@4 ha gjy dôjy uac`xas rjyxavcjvay' rjhvîdnjy ijnrva`havnaojv gd aujgqicù` hag ucvqy 434;kdicd ejvndy ha na`jv ucvqga`icd

Cnrjvxd `j jguchdv tqa `jy kdggd.njy gaojy ha ij`jiav gjy naid`cynjynahcd`xa gjy iqdgay ya jvcmc`d` gdyiardy ha rd`hancdy mvcrdgay Gdy ia.rdy ha gdy rd`hancdy ha 431= s 435;rvaya`xdfd` rvjxaî`dy KD yanaod`xayd gdy ducdvay< rqhcavj`' rqay' jvc.

A` gd fÿytqahd ha gdy igduay hag jvcma`ha gd kandmgqxc`c`d +KD# hag ucvqy 434;'d`dgczdnjy gdy yaiqa`icdy mã`cidyhag yqfxcrj K4 ha gd KD ha udvcdyiardy hag ucvqy ha gd mvcra Ij` ayjyhdxjy' ij`yxvqcnjy yq ävfjg fflgjma`ãxcijGdy nqayxvdy ha gd iard 434;

+Idvjgc`d hag Yqv' @qaud Sjvl'Fvaucm# ya c`yivcfa` a` gd edncgcdha gjy ucvqy ha gd mvcra dhdr.xdhjy dg kjnfva Gd hcyxd`icdtqa nahcd a`xva ag ma` K4 434;s gd edncgcd ducdv ij`jichdvastaod tqa ya jvcmc`ù a` q`diard hag ucvqy ha gd mvcraducdv' yc fca` aujgq.icj`ù a` q` kqãyrahyc` cha`xcfflidv d`xayha anavmav a` 434;Vayrdghd ayxd dfflv.ndicù` ag kaikj hatqa q`d iard ducdvha gd ncynd ãrjidij`yavudhd a` q`md`yj Fvd`x +Dgdyld434=# hcyxdvd' a`xãvnc`jy aujgqxcujy'ha gd iard 434;s ya diavidvd d gjyucvqy ha gd mvcraducdv njhav`jy

   O   J   K   @   @   S

   O   J   K   @   Y   J   @

Page 55: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 55/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 19

xa`av jxvj jvcma` Gd yaiqa`icdicù`ha nqikjy näy ucvqy ha mvcra ducdv sgd fÿytqahd ha kqãyrahay dgxav`dxcujyhceava`xay hag iavhj +duay ha ijvvdg'duay ycguayxvay j idfdggjy' a`xva jxvjy#rjhvîd dvvjodv näy gqz yjfva ag jvcma`ha gd rd`hancd ha 434; Kdyxd tqaijnrva`hdnjy naojv iùnj `dicavj`ayxdy iardy' gdy xdvady ha haxaiicù`s rvaua`icù` ucmcgd` ag ijnca`zj hagd rvù{cnd rd`hancd

mc`dvya d rdvxcv ha vaijnfc`dicj`ayhcvaixdy a`xva iardy uîvcidy kqnd`dys ducdvay Ravj ya cm`jvd` gdy icviq`y.xd`icdy vadgay a` gdy tqa ya rvjhqia`ayxdy vaijnfc`dicj`ay A` haffl`cxcud'`dhca ydfa iqä`xj xcanrj `aiaycxdq`d iard `qaud rdvd haya`idha`dvq`d rd`hancd a` ag kjnfva

Gd iard ha gd rd`hancd ha 434; va.ucyxa c`igqyj ndsjv ijnrgaochdh Yqyyaiqa`icdy mã`cidy `j ya ijvvayrj`.

ha` `c ij` q`d vaijnfc`dicù` hcvaixdd rdvxcv ha q`d iard ducdv' `c ij` q`ddhdrxdicù` ha q`d iard ducdv a` agiavhj Yc ya ijnrvjfdvd tqa ag ucvqy434; kdfîd jfxa`chj `qaujy ma`ay dxvduãy ha q` naid`cynj hceava`xa hagtqa anrgadvj` gdy iardy ha rd`ha.ncdy rjyxavcjvay' aggj didvvadvîd ij`.yaiqa`icdy ha gd ndsjv cnrjvxd`icdrdvd gd ydgqh rÿfgcid Gd a{iaricj`dgucvqga`icd ha gd iard ha 434; rjhvîd

Gd ravyauavd`icd navaia gd ra`dOjkd` Kqgxc`' ayxqhcd`xa ha nahcic`d' ya rvjrqyj rdydv ag uavd`j ha 4382 a` Dgdyld A` gdidrcxdg' Edcvfd`ly' hcj ij` q`jy ncycj`avjy gqxavd`jy tqa ga kdfgdvj` ha gd rd`hancd ha mvcra ha434; yqevchd rjv udvcjy rqafgjy c`qcx Q`j ha aggjy' q` ratqaôj dya`xdnca`xj a` gd ra`î`yqgdha Ya}dvh ggdndhj Xaggav Ncyycj`' eqa fjvvdhj hag ndrd a` `jucanfva ha 434; Gjy ncycj`avjyha a`xj`iay xqucavj` tqa rahcv dsqhd dg aoãvicxj rdvd a`xavvdv gjy iqavrjy ha gdy =6 uîixcndy a`q`d ejyd ijnÿ`' tqa yaôdgdvj` ij` hjy ivqiay

Idqxcudhj rjv ag vagdxj' Kqgxc` +d gd havaikd' ycxqdhj a` ag ia`xvj  s dfdoj # ndvikù d gdQ`cuavychdh ha Cj}d rdvd ijna`zdv yqy ayxqhcjy ha hjixjvdhj a` ncivjfcjgjmîd Dggî ij`xc`qùra`yd`hj a` gd rd`hancd ha 434; s ya rvamq`xù yc ag njvxîeavj ucvqy haya`idha`d`xa rjhvîd va.iqravdvya ha gjy iqavrjy ij`yavudhjy a` ag ravndevjyx ha Dgdyld rdvd yq ayxqhcj A` ag uavd`jha 4314' Kqgxc`m ij`ua`icù d jxvjy hjy igdqyxvdgay ha gd Q`cuavychdh ha Cj}d' q` ucvùgjmj s q`rdxùgjmj' rdvd tqa ucycxdvd` ag rqafgj' dkjvd ggdndhj Fvaucm Ncyycj` Ij` ravncyj ha gjy d`icd.`jy ha gd xvcfq' a{idudvj` gd ejyd s ydidvj` nqayxvdy ha xaochj rqgnj`dv ha udvcdy uîixcndy

Ha uqagxd d Cj}d' ag atqcrj c`xa`xù ij` dkî`ij ag iqgxcuj ha ucvqy d rdvxcv ha gdy nqayxvdy' yc` ã{cxj Ucyxj hayha kjs' tqczäeqavd rjvtqa `j a{cyxîd` a`xj`iay gjy nahcjy `aiaydvcjy rdvd xvdfdodv ij` rdxùma`jy ragcmvjyjy

Kqgxc`' haiaricj`dhj' haoù gd xaycy ha hjixjvdhj rdvd ayraicdgczdvya a` rdxjgjmîd A` 433=' sd vaxcvdhj a` Yd` Evd`icyij'ggamù d yqy nd`jy `qayxvj rvcnav dvxîiqgj yjfva gjy ma`ay 434;' jfxa`chjy ha nqayxvdy ha dqxjrycdy Gd gaixqvd ha gj dggî hayivcxj ga kczj vaiqravdv gd ayravd`zd ha a`ij`xvdv ag ucvqy 434; ijnrgaxj Na ayivcfcù' cnrdica`xa rjv c`xa`xdv jfxa`av`qaudy nqayxvdy ha rqgnù` ha Fvaucm Ncyycj` rdvd tqa `jyjxvjy xvdfdoävdnjy ij` aggdy Ya jevaicù rdvd q`d ucycxd c`nahcdxdd Dgdyld Diarxã dijnrdôdvga

Kqgxc` gjidgczù xdnfcã` d yqy ijnrdôavjy ha gd a{rahcicù` ha 4314 s gay rvamq`xù yc kdfîd` mqdvhdhj dgmq`d ha gdy nqayxvdyjvcmc`dgay ha Fvaucm Ra`yäfdnjy tqa ayxdy nqayxvdy ha xaochj jfxa`chdy 99 dôjy hayrqãyha gd rd`hancd s rjyxavcjvna`xa ij`yavudhdy ayxdvîd` a` naojvay ij`hcicj`ay tqa gdynqayxvdy jfxa`chdy hayrqãy Q`j ha gjy ijgamdy ha Kqgxc` kdfîd mqdvhdhj ag ndxavcdg a` q`

dgndiã` hqvd`xa dôjy' ravj ffl`dgna`xa ra`yù tqa `j xa`îd `c`mq`d qxcgchdh s xavnc`ù rjvhayaikdvgj Hcyrqyj ha gdy ÿgxcndy nqayxvdy kdyxd q` dôj d`xay' a` 4335A` 433= gdy dqxjvchdhay ha Fvaucm Ncyycj` ij`iahcavj` ha `qauj ravncyj d Kqgxc`

rdvd a{idudv gd ejyd ha 434; Ayxd uaz a`ij`xvù ag iqavrj ha q`d nqoav ojua`' tqa kdfîdrdhaichj jfaychdh Yqrj ha c`nahcdxj tqa yqy nqayxvdy ha xaochj ij`xa`hvîd` ag ucvqy ha434;< oq`xj d gdy fdody xanravdxqvdy' gd mvqayd idrd ha mvdyd ha gd nqoav kdfîd ij`yav.udhj idyc c`dgxavdhjy yqy rqgnj`ay @j ya atqcujidfd? gdy nqayxvdy `jy rvjrjvicj`dvj`ag ma`jnd ijnrgaxj hag ucvqy ha gd rd`hancd ha 434;

Oaeeavs L. Xdqfa`favmav' D`` K. Vach s Xkjndy M. Ed``c`m ya kdggd` dhyivcxjy dg C`yxcxqxj ha Rdxjgjmîd ha gdy Eqavzdy Dvndhdy a`Vjilucgga A` 4339' Xdqfa`favmav' rdxùgjmj njgaiqgdv' rdvxcicrù a` gd eq`hdicù` ha q` gdfjvdxjvcj hahcidhj dg hcdm`ùyxcij njgaiqgdv hagdy a`eavnahdhay Gjy xvdfdojy ha Vach' fcùgjmd ha ejvndicù`' ravncxcavj` dg mvqrj haydvvjggdv gdy xãi`cidy ha a{xvdiicù` ha DH@ s DV@

ha xaochjy hdôdhjy j a` rqxvaediicù`< ij` gd drgcidicù` ha gdy ncyndy ya vaiqravdvj` evdmna`xjy ha gjy ma`ay hag ucvqy ha gd mvcra434; Ed``c`m' a{ravxj a` gd aujgqicù` ha gjy ma`jndy' ya jiqrù ha haya`xvdôdv gdy vagdicj`ay ha ayxjy ma`ay ij` jxvjy ucvqy d`cndgays kqnd`jy ha gd mvcra

DNAVCID–Y EJVMJXXA@ RD@HANCI? XKA C@EGQA@_D  JE 434; Yamq`hd ahcicù` Dgevah ] Ivjyfs Idnfvchma Q`cuavycxs Rvayy< 6229

XKA JVCMC@  JE  XKA 434; RD@HANCI C@EGQA@_D UCVQY? D IJ@XC@QC@M A@CMND D`` K Vach s Oaeeavs L Xdqfa`favmav a`  Ojqv`dg je Ma`avdg Ucvjgjms ' ujg ;8' rdvxa 3' rämc`dy 66;1.6636< yarxcanfva 6229

MGJFDG KJYX CNNQ@A VAYRJ@YA? RDXKJMA@AYCY  D@H XVD@YIVCRXCJ@DG RVJECGC@M  JE XSRA D C@EGQA@_D UCVQYAY A[RVAYYC@M  XKA KANDMMGQXC@C@  D@H @AQVDNC@CHDYA MA@AY  EVJN  XKA 434; RD@HANCI UCVQY O I Ldyk' I E Fdygav' D Mdviîd.Ydyxva' U Idvxavd' V Fcggkdvz' H A Y}ds`a'V N Rvzsmjhzlc' O L Xdqfa`favmav' O M Ldxza s X N Xqnras a`  Ojqv`dg je Ucvjgjms ' ujg =;' `j 4=' rämc`dy 3833.3144< yar.xcanfva 6228

Gjy dqxjvay

Fcfgcjmvdeîd ijnrgana`xdvcd

KQGXC@ a` gd ejydha Fvaucm a` 4314

KQGXC@ a` gd ejydha Fvaucm a` 433=

   D   Y   Y   J   I   C   D   X   A   H 

   R   V   J   H   Q   I   A   V   Y

   +    d    v    v     c     f    d   #  <   O   J   K   D   @ 

   K   Q   G   X   C   @    +    d

     f    d     o    j   #

Page 56: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 56/99

18 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Page 57: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 57/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 11

Ikdvgay Fa``axx `j xca`a nqikd a{ravca`icd a` ag gdfjvdxjvcjHa ãg ya iqa`xd q`d ha aydy xîrcidy d`ãihjxdy ha eîycijy hcy.xvdîhjy' ha xaùvcijy tqa' dqya`xay hag nq`hj xd`mcfga' idqyd`ratqaôjy haydyxvay< tqanù' hcia`' q`d xaxavd kdyxd idnfcdvgaag ijgjv S yc` anfdvmj' d ãg s d yqy ijgamdy Ojk` D Ynjgc`s Mcggay Fvdyydvh ya gay hafa q` a{ravcna`xj eq`hdna`xdg'

tqa hanjyxvù a` 43;3 gd a{cyxa`icd ha q`d `qaud ivcrxjmvdeîd fdydhd a`gjy rvc`icrcjy ha gd naiä`cid iqä`xcid

A` dtqag a{ravcna`xj gjy ejxj`ay vaijvvcavj` q` id`dg ha 92 ia`xînaxvjyha`xvj ha q`d iduchdh cnravnadfga d gd gqz d gd tqa ggdnd` ‗ag dxdÿh hagd xîd Ndvxd„ Gd hcvaiicù` a` tqa jyicgdfd` gjy ejxj`ay' yq rjgdvczdicù`'varvaya`xdfd gjy 2 j gjy 4 ha q`d yavca ha fcxy iqä`xcijy' j tqfcxy Gjytqfcxy ij`xa`îd` q`d igdua ivcrxjmväfflid tqa udgîd rdvd icevdv j hayicevdvq` na`ydoa Ydguäfdya ha c`xvjncycj`ay gd igdua ij` ag rvc`icrcj ha c`.iavxchqnfva ha Kacya`favm' q`j ha gjy eq`hdna`xjy ha gd eîycid iqä`xcid?gd nahchd ha q`d rvjrcahdh ha q` ayxdhj iqä`xcij ravxqvfdvä jxvd A` q`ycyxand ivcrxjmväfflij iqä`xcij' iqdgtqcav c`xvqyj tqa tqcavd fflymj`adv a`q` kdz ha ejxj`ay gjy dgxavdvä Ayd ravxqvfdicù` `j gay rdydvä c`dhuavxchd`c dg vancxa`xa `c dg vaiarxjv Ya mdvd`xczd dyî' dg na`jy a` rvc`icrcj' gdraveaixd yamqvchdh ha gdy igduay ivcrxjmväfflidy

Kjs a` hîd' gd ivcrxjmvdeîd iqä`xcid kd vaijvvchj q` gdvmj idnc`jhayha dtqaggd rvaidvcd a{kcfcicù` Sd kds hjy ratqaôdy anrvaydy tqaua`ha` ycyxandy ivcrxjmväfflijy iqä`xcijy< jxvjy rvjhqixjy yanaod`xay uca.

`a` ha idnc`j Ij` ayxa `qauj nãxjhj ha a`ivcrxdicù`' gd ica`icd hagd c`ejvndicù` iqä`xcid' tqa ijnfc`d gd naiä`cid iqä`xcid s gd xajvîdha gd c`ejvndicù`' ggamd dg navidhj Ag hcyrjycxcuj yqrvanj tqa rjhvîdhdv`jy yavîd q`d ijnrqxdhjvd iqä`xcid xd` rjxa`xa' tqa `j kqfcaya jxvdrvjxaiicù` ij`xvd yq rvjhcmcjyd idrdichdh ha hayicevdv na`ydoay tqa gdivcrxjmvdeîd iqä`xcid

Gd ivcrxjmvdeîd yamqvd vatqcava tqa gdy igduay ij` tqa ya icevd` s hayicevd`gjy na`ydoay `j rqahd` yav hayiqfcavxdy rjv xaviavjy Gd ivcrxjmvdeîd haigdua rÿfgcid ay q`d ejvnd ha rvjuaav igduay yaivaxdy ha nd`avd tqa gda`ivcrxdicù` aeaixqdhd rjv q`d ha gdy rdvxay yùgj rqahd yav haya`ivcrxdhdrjv gd jxvd s rjv `dhca näy< s aggj' raya d tqa rdvxa ha gd c`ejvndicù`ravxc`a`xa yad ha hjnc`cj rÿfgcij Gd yamqvchdh hag rvjiahcnca`xj hara`haha gd hcffliqgxdh c`kava`xa d icavxjy rvjfgandy ndxanäxcijy< a` ayraicdg'

Ivcrxjmvdeîd 

iqä`xcid ijnavicdgGd ivcrxjmvdeîd iqä`xcid `j ravxa`aia d gd navd xajvîd

Rdyù hag rdrag d gjy gdfjvdxjvcjy s' dkjvd' ya ndxavcdgczd

a` rvjhqixjy xd`mcfgay' rqayxjy d gd ua`xd

Mdvs Yxc{

Page 58: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 58/99

15 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

2 4

Yaiqa`icd ha fcxy ha Dgcicd?

Gjy fflgxvjy ha Dgcicd?

Gjy njhjy ha haxaiicù` ha Fjf?

Nahcicj`ay ha fcxy ha Fjf?

Yaiqa`icd ha fcxy ij`yavudhjy+gd igdua#?

2

4

2 4 2 4 2 4 4 4

4

4

4

4

2

2

4

4

2

2

4

2

2

IGDUAY TQA GD NAID@CID IQD@XCID ND@XCA@A YAIVAXDY

Dgcicd s Fjf c`xa`xd` nd`xa`av a` yaivaxj q`d igdua ha ivcrxjmvdeîdiqä`xcid Rdvd aggj' gd xvd`yncxa` a` ejvnd ha ejxj`ay rjgdvczdhjy'rvjiahcnca`xj chadhj rjv Ikdvgay Fa``axx' ha CFN' s Mcggay Fvdy.ydvh' ha gd Q`cuavychdh ha Nj`xvadg' hqvd`xa gjy dôjy jika`xd sdkjvd ndxavcdgczdhj a` dgmq`jy c`icrca`xay rvjhqixjy ijnavicdgay

4Rdvd ivadv q`d igdua' Dgcicd a`uîd q` ejxù`d xvduãy ha gd va`hcod 2 j ha gd 4 ha q`jy

fflgxvjy rjgdvczd`xay vaixjy j hcdmj`dgay< nca`xvdy'd`jxd gdy hcyxc`xdy jvca`xdicj`ay

6 Rdvd idhd fcx tqa ggamd' Fjf agcma dgadxjvcd.na`xa tqã fflgxvj qxcgczd rdvd gd haxaiicù` s

d`jxd xd`xj gd rjgdvczdicù` ijnj ag udgjv hag fcx

9 Aud tqcava ayrcdv ag xva` ha ejxj`ay' ravjgd naiä`cid iqä`xcid ga rvjkîfa qydv d gd

uaz dnfjy fflgxvjy rdvd haxaixdv gd jvca`xdicù` haidhd ejxù` Yc agcma ag fflgxvj c`ijvvaixj' njhcfflidväyq rjgdvczdicù` s ivadvä avvjvay

Njhjha rjgdvczdicù`vaixj

Njhjha rjgdvczdicù`hcdmj`dg

Udgjv ayxdfgaichj hag fcx

4Dgcicd

Gäyav

9

6

Ejxj`ay

Ejxù`yc` rjgdvczdv

Ecgxvj ha rjgdvczdicù`

Ejxù` xvd`yncxchj

Ecgxvj ha haxaiicù`

Aud

Fjf

Ecgxvjha haxaiicù`

8

Q`d uaz tqa xjhjy gjy ejxj`ay kd`ggamdhj d Fjf' ãyxa ga hcia d Dgcicd'

rjv q` id`dg rÿfgcij' tqczä rjv xagãej`jj ij` q` ijvvaj agaixvù`cij' gd yaiqa`icdha njhjy ha nahcicù` tqa qxcgczù rdvdgjy ejxj`ay a`xvd`xay' ravj `j ag udgjvhag fcx ha gjy ejxj`ay

1 Dgcicd ga hcia d Fjf' hqvd`xa gd ncy.nd ij`uavydicù`' a` tqã idyjy agcmcù

ijvvaixdna`xa Gjy ijvvayrj`hca`xayfcxy ejvndvä` gd igdua tqa Dgcicd s Fjfqxcgczdvä` rdvd icevdv gjy na`ydoay

Dgcicd

1

8

Fjf

   X   J   N   N   S

   N   J   J   V   N   D   @  <   D   H   D   R   X   D   H   J 

   H   A

   X   K   A

   I   J   H   A

   F   J   J   L  ?   X   K   A

   Y   I   C   A   @   I   A

   J   E

   Y   A   I   V   A   I   S

   E   V   J   N 

   D   @   I   C   A   @   X

   A   M   S   R   X

   X   J

   T   Q   D   @   X   Q   N 

   I   V   S   R   X   J   M   V   D   R   K   S '   R   J   V 

   Y   C   N   J   @ 

   Y   C   @   M   K 

   +   4   3   3   3   #

Page 59: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 59/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 1=

ag ha edixjvczdv q` `ÿnavj Ay eäicgidgiqgdv ag rvjhqixj ha hjy `ÿnavjymvd`hay' ravj hcfflicgîycnj ujguavgjd edixjvczdv a` `ÿnavjy rvcnjy A`ayd dycnaxvîd ya fdyd ag dgmjvcxnj haicevdhj VYD' nqs qydhj a` gd ivcr.xjmvdeîd ha igdua rÿfgcid Ag na`ydoaij`fflha`icdg tqa ya xvd`yfflava a`xva agvancxa`xa s ag vaiarxjv' rvaucdna`.xa ij`uavxchj rjv q` rvjiahcnca`xjayxä`hdv a` q` `ÿnavj' ya a`ivcrxdnahcd`xa q`d jravdicù` ndxanäxc.id a` gd tqa c`xavuca`a` q` `ÿnavjmvd`ha' hcmdnjy tqa 82;12;234 +a`gd rväixcid yavîd nqikj ndsjv#' sjxvj `ÿnavj vagdicj`dhj ij` gjy edi.xjvay rvcnjy ‘a` ayxa idyj 4;949s 6692=‘ hag rvcnavj

Tqafvdv q` icevdhj ha igdua rÿfgc.id vayqgxd xd` hceîicg' tqa ag yaivaxj hagdy igduay ya rqaha nd`xa`av hqvd`xaq`d hjia`d ha dôjy' ijnj rjij Ravj

ag dhua`cnca`xj ha gd avd ha gd c`ejv.ndicù` iqä`xcid' s a` rdvxciqgdv haijnrqxdhjvay iqä`xcijy idrdiay havadgczdv ij` vdrchaz edixjvczdicj`aynj`yxvqjydy' yqrj`hvîd yamqvdna`xaag haigcua ffl`dg hag VYD s ha jxvjynãxjhjy ivcrxjmväfflijy

Dg ij`xvdvcj tqa gd ivcrxjmvdeîd haigdua rÿfgcid' gd ivcrxjmvdeîd iqä`xc.id yamqcvîd yca`hj yamqvd' dq`tqa yahcyrqycaya ha jvha`dhjvay iqä`xcijyQ`d ejvnd ha a`ucdv q`d igdua ivcr.xjmväfflid iqä`xcid a`xva ag vancxa`xa sag vaiarxjv ij`ycyxa a` tqa q` gäyavxvd`yncxd ejxj`ay' idhd q`j rjgdvczdhjha q`d ha hjy nd`avdy A` gd rvcnavd'gd rjgdvczdicù` ay uavxcidg q kjvczj`xdg+gj ha`jnc`dvanjy ‗njhj vaixj„#< a`gd yamq`hd' ya jvca`xd 81 mvdhjy kdicdgd cztqcavhd j gd havaikd ha gd uavxcidg+‗njhj hcdmj`dg„# A` iqdgtqcavd hagjy njhjy' gdy rjgdvczdicj`ay jrqay.xdy ha gjy ejxj`ay varvaya`xd` q` 2j q` 4 hcmcxdgay

Ag vancxa`xa' d tqca` gjy ivcrxù.mvdejy dijyxqnfvd` ggdndv Dgcicd'a`uîd q`d idha`d ha fcxy< rdvd idhd

ejxù`' tqa ijhcfflidvä q`j ha ayjy fcxy'agamcvä dgadxjvcdna`xa yc gj a`uîd a`ag njhj vaixj j a` ag hcdmj`dg Agvaiarxjv' dg tqa ya ggdnd Fjf' ha.icha dg dzdv tqã gay nahcvä d gjyfcxy a`xvd`xay' yc ag njhj vaixj j aghcdmj`dg Ag rvc`icrcj ha c`iavxchqn.fva ha Kacya`favm hcixd tqa rjhvänahcv d gjy fcxy `dhd näy tqa q`njhj Fjf yùgj jfxa`hvä ij` xjhdiavxazd ag udgjv ijvvaixj iqd`hj ganchd d q` fcx ag ncynj njhj a`tqa gj a`ucù Dgcicd

Hayrqãy ha gd xvd`yncycù`' Fjfya ijnq`cid ij` Dgcicd' c`xavidnfcjtqa `j xca`a sd rjv tqã yav yaivaxj'

rdvd haicvga iqäg ha gjy hjy njhjyga nchcù d idhd ejxù` Yc` anfdv.mj' `j vauagd ag udgjv' 2 j 4' tqajfxquj a` idhd idyj Dgcicd ga hciaa`xj`iay d Fjf iqägay ya nchcavj`a` ag njhj tqa ijvvayrj`hîd< dn.fjy hayidvxd` gjy hanäy Gjy njhjynahchjy ijvvaixdna`xa ij`yxcxqsa`gd igdua tqa ya c`xvjhqicvä a` agdgmjvcxnj anrgadhj rdvd a`ivcrxdvj hayicevdv ag na`ydoa

Yc dgmqca` ‘ggdnãnjygd Aud‘ c`.xa`xd c`xaviarxdv ayxd yavca ha ejxj.`ay' `j rjhvä nahcv dnfjy njhjy'mvdicdy d Kacya`favm Yc Aud nchaa` ag njhj c`ijvvaixj' dq`tqa va.a`uîa gjy fcxy d Fjf a` ag ncynjnjhj a` tqa gjy nchcù' c`xvjhqicväavvjvay Dgcicd s Fjf rqaha` haxaixdvgd rvaya`icd ha gd ayrîd ijnrdvd`hjfcxy yagaiicj`dhjy s ijnrvjfd`hj yckds avvjvay

Hayha 6229' hjy ijnrdôîdy ‘chTqd`xctqa' ha Mc`afvd' s NdmcTXaik`jgjmcay' ha @qaud Sjvl‘ kd`rvaya`xdhj rvjhqixjy ijnavicdgaytqa a`uîd` q`d igdua ha ivcrxjmvdeîd

iqä`xcid d näy ha gjy 92 ia`xîna.xvjy vaijvvchjy a` ag a{ravcna`xj haFa``axx Xvdy a{kcfcv q`d hcyxd`icd haxvd`yncycù` ha 412 lcgùnaxvjy ‘gdndsjv ij`yamqchd‘' ya ayravd tqa@AI rvaya`xa q` rvjhqixj a` ag nav.idhj ag dôj tqa uca`a CFN' Eqocxyqs Xjykcfd xvdfdod` a` gj ncynj

Gjy rvjhqixjy sd ijnavicdgczdhjyrqaha` a`ucdv igduay rjv q` a`gdiaha fflfvd ùrxcid d haia`dy ha lcgùna.xvjy Q` ycyxand ha NdmcT iqayxd ha=2222 d 422222 hùgdvay Ag `ÿnavj

ha igca`xay ay dÿ` ratqaôj< ag ycyxand`j ya kd cnrgd`xdhj a` `c`mq`d vahd mvd` ayidgd

Icavxjy jvmd`cynjy mqfav`dna`xd.gay a c`yxcxqicj`ay ffl`d`icavdy xana`tqa q` na`ydoa icevdhj ayrcdhj kjsya mqdvha kdyxd ag hîd a` tqa q` jv.ha`dhjv iqä`xcij rqahd hayicevdvgjA`xva gjy rjycfgay igca`xay ha gjyycyxandy ha ivcrxjmvdeîd iqä`xcid yakdggd` xdnfcã` gjy dfdyxaiahjvay hayavucicjy ha xagaijnq`cidicj`ay tqarvauã` jevaiav d yqy igca`xay q` yav.ucicj qgxvdyamqvj

Ayxä` a` ndvikd gjy rvcnavjy c`.xa`xjy ha hjxdv ij` ivcrxjmvdeîd iqä`.xcid' `j d ij`a{cj`ay rq`xj d rq`xj'yc`j d uavhdhavdy vahay HDVRD ‘gdDma`icd ha Rvjsaixjy ha C`uayxcmd.icù` Dud`zdhjy rdvd gd Haea`yd‘'ag jvmd`cynj ayxdhjq`cha`ya tqa rd.xvjic`ù gjy c`cicjy ha gj tqa gqamjya ggdndvîd C`xav`ax' kd ffl`d`icdhjq`d ij`a{cù` a` vah ha yacy `jhjyravxa`aica`xay d gd Q`cuavychdh haKdvudvh' gd Q`cuavychdh ha Fjyxj` sFF@ Xaik`jgjmcay' anrvayd ha Idn.fvchma' Ndyydikqyaxxy' tqa xdnfcã`hayanraôù q` rdrag eq`hdna`xdg a`dtqaggjy jvîma`ay ha C`xav`ax Gdy

igduay icevdhdy ya a`uîd` rjv a`gdiayvayavudhjy' rjv C`xav`ax gjy na`ydoayicevdhjy ij` aggdy Ay gd rvcnavd vahha ivcrxjmvdeîd iqä`xcid tqa jravd yc`c`xavvqricù` eqavd ha q` gdfjvdxjvcjYa kd ivadhj yùgj rdvd hanjyxvdvgd ucdfcgchdh hag rvjiahcnca`xj< `jxvd`yncxa c`ejvndicj`ay ij`fflha`icd.gay Ag rdydhj jxjôj' ch Tqd`xctqa' oq`xj ij` Hailrjc`x' rvjuaahjv hayavucicjy ha C`xav`ax' a{kcfcù q`dvah tqa q` mvqrj ha yavuchjvay haMc`afvd qxcgczù rdvd dgndia`dv yqy

TQCA@ UA@HA IGDUAY ‗DFYJGQXDNA@XA YAMQVDY„

ANRVAYD XAI@CID

ch Tqd`xctqa 

Mc`afvd

A`uîd rjv ecfvd ùrxcid igduay ivcrxjmväecidy iqä`xcidy d

hcyxd`icdy ha haia`dy ha lcgùnaxvjy

NdmcT Xaik`jgjmcay 

@qaud Sjvl

A`uîd rjv ecfvd ùrxcid igduay ivcrxjmväecidy iqä`xcidy d ica`

lcgùnaxvjy ha hcyxd`icd' ijnj nä{cnj< c`igqsa ijnrj`a`xay

s rvjmvdndy rdvd gd c`xamvdicù` a` vahay sd a{cyxa`xay

@AI  

Xjlcj

Ua`havä q` rvjhqixj ha fflfvd ùrxcid nqs rvj`xj< a`

6228 xvd`yfflvcù a` q` a`ydsj igduay d gd ndsjv hcyxd`icd

ij`yamqchd rjv dkjvd' 412 lcgùnaxvjy

Tqc`axcT 

Edv`fjvjqmk

Jevaia rjv ij`xvdxj ycyxandy tqa xvd`yecava` igduay d

xvduãy hag dcva d hcyxd`icdy ha kdyxd 42 lcgùnaxvjy< kd

rvjrjvicj`dhj q`j d FF@ Xaik`jgjmcay' ha Idnfvchma'

Ndyydikqyaxxy

Page 60: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 60/99

1; C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

hdxjy d 42 lcgùnaxvjy ha hcyxd`icdQ` a`gdia ij` a`ivcrxdicù` iqä`xcidvardvxîd ‘ya xvdxd ha q`d jravdicù`evaiqa`xa‘ `qaudy igduay

Gd dixqdg ivcrxjmvdeîd iqä`xcid ayxähayxc`dhd d drgcidvya d vahay ha dgid`.ia majmväfflij gcncxdhj A` yq ndsjvucvxqh ‘tqa dg ayrcdv q` na`ydoa jigdua a`ivcrxdhjy iqä`xcidna`xa yaidnfca yc` vanahcj‘ ayxä yq rajvhaeaixj? gjy hcyrjycxcujy tqa vayxdq.vd` a` gd vah gdy yaôdgay hafcgcxdhdy

rdvd tqa ya gdy rqahd xvd`yncxcv kdyxdag varaxchjv ycmqca`xa `j rjhvîd` aoa.iqxdv ayd xdvad ij` gdy yaôdgay tqaijhcfflidvîd` gdy igduay iqä`xcidy Q`dnrgcfflidhjv ùrxcij ijvvjnravîd gjyfcxy iqä`xcijy' gjy tqfcxy

Rdvd tqa rqahd kdfav q`d ndsjvhcyxd`icd a`xva a`gdiay' ya ravycmqatqa q` nahcj hceava`xa ha gd fflfvdùrxcid hcyxvcfqsd gdy igduay iqä`xcidyYa kd yqfchj d nj`xdôdy ‘hj`ha gddgxcxqh vahqia dg nî`cnj gd xqvfqga`.

icd dxnjyeãvcid‘ rdvd rvjfdv gd ucd.fcgchdh ha a`ucdv gjy ejxj`ay d xvduãyhag dcva Q` a{ravcna`xj' vadgczdhja` ag dôj 6226 a` ag Gdfjvdxjvcj@dicj`dg ha Gjy Dgdnjy' ayxdfgaicùq` a`gdia ha 42 lcgùnaxvjy

Jxvj a`ydsj' aya ncynj dôj' haTc`axcT' a` Edv`fjvjqmk' s gd Q`c.uavychdh Gqh}cm Nd{cncgcd` ha Nÿ.`cik' iqfvcù 69 lcgùnaxvjy a`xva hjyiqnfvay ha gjy Dgray navchcj`dgayJrxcnczd`hj ayxd xãi`cid ‘ij` nd.sjvay xagayijrcjy rdvd gd haxaiicù`s naojvay ecgxvjy s vaiqfvcnca`xjyd`xcvvaegaixd`xay‘' ya rjhvîd ij`y.

xvqcv q` ycyxand idrdz ha xvd`yncxcvs vaicfcv yaôdgay d näy ha 4222 lc.gùnaxvjy< fdyxdvîd rdvd ggamdv d gjyydxãgcxay ycxqdhjy a` q`d ùvfcxd xa.vvayxva fdod Q`d vah ha ydxãgcxayha aya xcrj jevaiavîd q`d ijfavxqvdnq`hcdg

Gd Dma`icd Ayrdicdg Aqvjrad kdanrazdhj d rvjsaixdv q` a{ravcna`.xj tqa ij`aixdvîd q` ydxãgcxa d xcavvd+A` dfvcg hag dôj rdydhj' gd Q`cù`Aqvjrad rqyj a` ndvikd xdnfcã` rgd.`ay rdvd haydvvjggdv gd a`ivcrxdicù`iqä`xcid a` vahay ha ijnq`cidicj`ay<gd kd njuchj d aggj' a` rdvxa' ag hayajha rvaua`cv ag ayrcj`doa ha Aikagj`'ycyxand tqa c`xaviarxd na`ydoay agai.xvù`cijy rdvd gjy yavucicjy ha c`xagc.ma`icd ha gjy Ayxdhjy Q`chjy' Mvd`Fvaxdôd s jxvdy `dicj`ay#

A` ÿgxcnd c`yxd`icd' gjy ivcrxùmvd.ejy hayad` dgmÿ` xcrj ha varaxchjviqä`xcij' tqa ua`hvîd d yav q`d ejvndagana`xdg ha ijnrqxdhjv iqä`xcijidrdz ha yqravdv gdy gcncxdicj`ay hagd hcyxd`icd Eq`icj`dvîd mvdicdy d gdytqa Dgfavx Ac`yxac` ggdnù yrqlkde.

xa Eav`}cvlq`ma`' ‗ed`xdyndmùvcidydiicj`ay d hcyxd`icd„ Q` atqcrj hagC`yxcxqxj ha Eîycid A{ravcna`xdg haUca`d' hcvcmchj rjv D`xj` _acgc`mav'kd hdhj q` rvcnav rdyj kdicd q`varaxchjv dyî? a` ag `ÿnavj ha @dxqva hag 43 ha dmjyxj ha 6228 c`ejvndvj`ha tqa kdfîd` xa`hchj fdoj ag Hd`q.fcj' rjv q` ij`hqixj hag dgid`xdvcggd.hj' q` idfga ha fflfvd ùrxcid ij` q`ejxù` ‗a`xvagdzdhj„ a` idhd a{xvanjGd nahchd hag ayxdhj ha rjgdvczdicù`ha q`j ha ayjy ejxj`ay ayxdfgaiîd

GD A@IVCRXDICJ@ tqa c`ujgqivd ayxdhjy

iqä`xcijy qxcgczd xãi`cidy xd` dud`zdhdy

tqa nqikd rdvxa hag xvdfdoj xjhduîd ya

kdia a` gdfjvdxjvcjy< dyî' ãyxa ha NdmcT

Xaik`jgjmcay

   Y   D   N 

   J   M   H   A   @

Page 61: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 61/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 13

c`nahcdxdna`xa a` ag jxvj q` ayxdhjha rjgdvczdicù` ijvvagdicj`dhj ij`ag rvcnavj ‘oqyxj a` ayj ij`ycyxaag a`xvagdzdnca`xj

Raya d tqa ag a`xvagdzdnca`xjiqä`xcij ga rdvaicaya ed`xdyndmùvc.ij d Ac`yxac`' gay udgcù d _acgc`mavs yq atqcrj rdvd tqa gd ij`a{cù`rjv fflfvd ùrxcid a`xva gjy hjy ejxj.`ay a`xvagdzdhjy ‗xagaxvd`yrjvxdya„ gdc`ejvndicù` ij`xa`chd a` q` xaviavejxù` dg jxvj gdhj hag Hd`qfcj' d522 naxvjy ha hcyxd`icd Ya rjhvîda{xa`hav ag nj`xdoa nahcd`xa vara.xchjvay nÿgxcrgay' kdyxd tqa gjy tq.fcxy ha q`d igdua ya xvd`yncxcaya` dxvduãy ha ij`xc`a`xay j ha jiãd`jyRavj aya idnfcj ha ayidgd vatqavc.vîd gd ivadicù` ha ijnrj`a`xay nqsraiqgcdvay' nanjvcdy iqä`xcidy' rjvaoanrgj' tqa dgndia`dya` gjy tqfcxyyc` ijvvjnravgjy d`xay ha tqa ya gjy

vaa{rchcavd dg a`gdia ycmqca`xa Edgxdnqikj rdvd yctqcavd diavidvya d gdedfvcidicù` ha agana`xjy ha ayd ay.raica \Diavid ha q` a{ravcna`xj q`rjij d`xavcjv' a` tqa ya ijnrvjfùtqa ag a`xvagdzdnca`xj ha ejxj`ayxvd`yncxchjy rjv ag dcva ya nd`xa`îda`xva dnfdy jvcggdy hag Hd`qfcj' ravjyc` tqa ya xagaxvd`yrjvxdya q` ayxdhj'uãdya ‗A{ravcna`xj a` ag Hd`qfcj„'ha Mdfvcag Njgc`d Xavvczd' [email protected]Ù@ S ICA@ICD' dmjyxj ha 6228'rämy 82.84^

Tqczä ya vadgczdvîd naojv q`d na.njvcd iqä`xcid ij` äxjnjy tqa ij`ejxj`ay Q` a{ravcna`xj' rqfgcidhja` ag `ÿnavj hag 66 ha jixqfva ha6228 ha Yica`ia' kd njyxvdhj q`dnd`avd ha kdiavgj Fdyä`hjya a`q`d chad ha Gq Nc`m Hqd`' NclkdcgGqlc`' Cm`dicj Icvdi s Raxav _jggav'hjy c`uayxcmdhjvay hag C`yxcxqxj haXai`jgjmîd ha Majvmcd' Dga{ Lqz.ncik s Hzncxvs Ndxyqlaucik' a`xva.gdzdvj` q` rdv ha `qfay ha äxjnjyha vqfchcj qgxvda`evcdhjy rdvd c`y.ivcfcvgay q` tqfcx ‘gdy `qfay gjy

dgndia`d` nqikj näy xcanrj tqagjy ejxj`ay‘ s xvd`yeavcvgj hayrqãyd q` ejxù` Xvdyrdydvj`' rqay' c`.ejvndicù` ha gd ndxavcd d gd gqz' sq`d nanjvcd iqä`xcid a`xvamù q` fcxAyravd` ivadv nahcd`xa aya rvjia.hcnca`xj varaxchjvay tqa xvd`yncxd`tqfcxy d gdvmdy hcyxd`icdy

Gd yqrqayxd c`ucjgdfcgchdh ha gdivcrxjmvdeîd iqä`xcid ya drjsd yjfvaq` ij`oq`xj ha kcrùxaycy tqa tqczä`j ya iqnrgd` a` ag nq`hj vadgYamÿ` q`d ha aggdy' idhd tqfcx ayxä

varvaya`xdhj rjv q` ejxù` s yùgj q`jRdvd aeaixqdv q` a`ivcrxdhj iqä`xcij'ya hcync`qsa gd a`avmîd ha q` gäyavtqa eq`icj`d d cnrqgyjy kdyxd tqayad rjij rvjfdfga tqa näy ha q`j haidhd hcaz ha ayjy cnrqgyjy ij`xa`mdq` ejxù` ‘ag vayxj yj` ‗jyiqvjy„‘<rjv ayd vdzù` ay ag vcxnj ha xvd`ync.ycù` ha hdxjy xd` fdoj Ravj yùgj yaxvdxd ha q`d rvjfdfcgchdh ayxdhîyxcidAg rqgyj rqaha ij`xa`av näy ha q`ejxù` Q` ayrîd rjhvîd' a` xajvîd' vj.fdv gjy ejxj`ay dhcicj`dgay s hayicevdvij` aggjy q` na`ydoa Q` dgmjvcxnjha rvjmvdndicù` ‘q`d ‗dnrgcfflid.icù` ha gd c`xcnchdh„‘ rvjxama haayxd rjycfcgchdh a`ndyidvd`hj gjyudgjvay ha gjy tqfcxy

Gjy ivcrxùmvdejy tqcycavd` ij`xdvij` naojvay haxaixjvay s eqa`xay haejxj`ay Ag `jvxadnavcid`j C`yxcxqxj@dicj`dg ha Rayjy s Nahchdy +@CYX#

ay q`d ha gdy nqikdy jvmd`czdicj`aytqa c`uayxcmd` a` ayd gî`ad Xca`a`c`xavãy a` ij`yxvqcv haxaixjvay tqahcyxc`md` a`xva gd ggamdhd ycnqgxä`adha q`j' hjy j näy ejxj`ay Dggî xdn.fcã` c`xa`xd` rdgcdv ag rvjfgand hagd ga`xd uagjichdh ha xvd`yncycù` na.hcd`xa gd ma`avdicù` ha igduay iqä`.xcidy d q` vcxnj ha q` namdfcx rjvyamq`hj' ica` uaiay näy harvcyd tqakdyxd dkjvd Fdyxdvîd rdvd hcyxvcfqcvigduay a` drgcidicj`ay ha uîhaj

Gd ivcrxjmvdeîd iqä`xcid' ij` xjhj'yamqcvîd yca`hj uqg`avdfga d icavxjxcrj ha dxdtqay Q` ayrîd rjhvîdydfjxadv ag haxaixjv tqa vaicfa gjyejxj`ay kdica`hj tqa gjy tqfcxy tqaga ggamd` rdydya` d q`d ecfvd' hj`.ha ya gjy c`xaviarxdvîd S ij`xvd gdhaeaiicù` c`xav`d' ij`xvd gd navdxvdcicù`' `j kds haea`yd iqä`xcidtqa udgmd

IVCRXJMVDEÎD IQÄ@XCID Ikdvgay K Fa``axx'Mcggay Fvdyydvh s Dvxqv L Alavx a` C`uayxcmdicù` s Ica`icd' rämy 48.66<hcicanfva' 4336

XKA IJHA FJJL Ycnj` Yc`mk D`ikjvFjjly' 4333

Ya rqaha a`ij`xvdv c`ejvndicù` yjfvarvjhqixjy ha ivcrxjmvdeîd iqä`xcid a`gdy rämc`dy ]af ha ch Tqd`xctqa +ch.tqd`xctqaijn# s NdmcT Xaik`jgjmcay+ndmctxaikijn#

Fcfgcjmvdeîd ijnrgana`xdvcd

Page 62: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 62/99

52 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Iqvcjydna`xa' gd rvcnavd xajvîd vagdxcucyxd hagd kcyxjvcd hdxd ha 4;58' iqd`hj Odnay Igavl Nd{}agg ayivcfcù yqy ednjydy aiqdicj`ay hagagaixvjndm`axcynj A` gd xajvîd ha Nd{}agggd gqz ya c`xavrvaxd ijnj q`d j`hd hag idnrjagaixvjndm`ãxcij Gj yjvrva`ha`xa ay tqa gd

uagjichdh ha rvjrdmdicù` ha ayxdy j`hdy ay q`d ij`yxd`xa'c`hara`hca`xa hag ayxdhj ha njucnca`xj hag jfyavudhjvRjv yqrqayxj' ayxd rvahciicù` ya kdggd a` ij`xvdhciicù`hcvaixd ij` gd naiä`cid `a}xj`cd`d' yamÿ` gd iqdg gduagjichdh ha iqdgtqcav ijyd tqa vaicfdnjy yavä ndsjv yc`jy diavidnjy d gd eqa`xa' s na`jv yc `jy dgaodnjy haãyxd Ya ijnrva`ha dyî rjv tqã gd rdqgdxc`d uavcfflidicù`a{ravcna`xdg ha gd xajvîd ha Nd{}agg didfù ij`hqica`hjd q`d rvjeq`hd ivcycy xaùvcid

A` aya`icd' gj tqa kczj Ac`yxac` a` 4321 eqa vayjguavag hcgand d edujv ha Nd{}agg nahcd`xa gd ij`yxvqiicù`ha q`d naiä`cid tqa eqavd ijnrdxcfga ij` ag a{xvdôjijnrjvxdnca`xj ha gd gqz Tqahd a`xj`iay igdvj tqa gduagjichdh ha gd gqz ay q` gîncxa? yc gd uagjichdh ha gdgqz' i' ay ycanrva gd ncynd' `j rdvaia rjycfga ‗ravya.mqcv„ q` vdsj ha gqz' s nqikj na`jy ‗dhagd`xdvgj„ A`vadgchdh' xdgay ycxqdicj`ay yj` cnrjycfgay rjvtqa a` gdxajvîd ha Ac`yxac` gd c`avicd ha q` jfoaxj +yq vaycyxa`icdd gd diagavdicù`# dqna`xd ij` gd uagjichdh' kdicã`hjyac`ffl`cxd iqd`hj dgid`zd gd uagjichdh ha gd gqz Ay haicv'kdia edgxd q`d a`avmîd c`ffl`cxd rdvd hdv dgid`ia d q`

vdsj ha gqzRdvd uagjichdhay ratqaôdy a` ijnrdvdicù` ij` gd

ha gd gqz +gj tqa' ndxanäxcidna`xa' uca`a d yav ijnjxjndv q` udgjv c`ffl`cxj ha i# gdy eùvnqgdy ha Ac`yxac` yadrvj{cnd` d gdy ha gd naiä`cid `a}xj`cd`d Yc` anfdv.mj' d uagjichdhay iavid`dy dg gîncxa ya kdia` aucha`xayxjhdy gdy rvahciicj`ay yjvrva`ha`xay ha gd vagdxcuchdhayraicdg' xdgay ijnj gd ij`xvdiicù` gj`mcxqhc`dg ha gjyjfoaxjy a` gd hcvaiicù` ha njucnca`xj' gd vdga`xczdicù`ha gjy vagjoay nùucgay j gd ednjyd atqcudga`icd a`xvandyd s a`avmîd?  A > ni6

Hayha ag rq`xj ha ucyxd ndxanäxcij ag ayrdicj s xcan.rj dfyjgqxjy ha @a}xj` tqahd` eqycj`dhjy a` q`d

`qaud a`xchdh ha`jnc`dhd ayrdicjxcanrj' c`xvjhqichdrjv Kavnd`` Nc`lj}ylc a` 432; Ag ayrdicjxcanrj haNc`lj}ylc xca`a iqdxvj hcna`ycj`ay' gdy xvay hcna`ycj`ayayrdicdgay jvhc`dvcdy näy ag xcanrj Dq`tqa ay majnã.xvcidna`xa ‗rgd`j„' ndxanäxcidna`xa vayqgxd raiqgcdv'rqayxj tqa ag xcanrj ya ijnrjvxd ijnj yc eqaya q`dijjvha`dhd ayrdicdg' ravj ij` udgjvay a` gjy `ÿnavjycndmc`dvcjy A` iqdgtqcav idyj' gd vagdxcuchdh ayraicdg'ij` ag ayrdicj ha Nc`lj}ylc ycvuca`hj ha ‗ayia`dvcj„rdycuj' ijnrdvxa ij` gd xajvîd `a}xj`cd`d ag idväixavd rvcjvc hag ayrdicjxcanrj Ravj gd vagdxcuchdh ayraicdg`j xca`a a` iqa`xd gjy aeaixjy ha gd mvducxdicù`' ijnjyc gd ij`yxd`xa M ha @a}xj`' tqa haxavnc`d yq c`xa`.ychdh' eqaya `qgd Gd yamq`hd rdvxa ha gd vaujgqicù`ac`yxac`cd`d ij`ycyxcù a` ijnfc`dv i s M a` q`d xajvîdÿ`cid' gd xajvîd ha gd vagdxcuchdh ma`avdg ha 4341 A`aggd' ag ayrdicjxcanrj haod ha yav rdycuj' rdvd dhtqcvcvidväixav hc`äncij< ag aeaixj ha gd mvducxdicù` atqcudgad gd iqvudxqvd hag ayrdicjxcanrj ha Nc`lj}ylc

Sd a` ag ycmgj [C[' gjy ndxanäxcijy ya hcavj` iqa`xdha tqa gd majnaxvîd ha gjy ayrdicjy ij` iqvudxqvd hc.fflava ha gd majnaxvîd aqigchcd`d Q` aoanrgj ya`icggj haayrdicj ij` iqvudxqvd a` hjy hcna`ycj`ay ay gd yqravffl.ica ha q`d ayeavd Ha njhj d`ägjmj' ay raveaixdna`xaij`iafcfga tqa ag nq`hj eîycij xvchcna`ycj`dg drdvazid‗iqvudhj„ iqd`hj ya gj cndmc`d c`navyj a` q` ayrdicjha hcna`ycù` yqravcjv Ayxd c`xqcicù` ggauù d `jxdfgay

ndxanäxcijy hag ycmgj [C[' ijnj Mdqyy j Vcand``' drvjrj`av tqa gd majnaxvîd ay q`d rvjrcahdh eîycid tqakd ha yav haxavnc`dhd a{ravcna`xdgna`xa Eqa Ac`y.xac` ag tqa vadgczù ayxd chad ha ejvnd ij`ivaxd' ij` gdrvancyd ha tqa ag ayrdicjxcanrj dhtqcava iqvudxqvd a`rvaya`icd ha ndydy ndxavcdgay ij` hcyxvcfqicj`ay hdhdyha a`avmîd' ha diqavhj ij` q` ij`oq`xj ha aiqdicj`ayha gd ejvnd?

IQVUDXQVD > M Ý HA@YCHDH HA A@AVMCD

Ayxdy aiqdicj`ay `jy hcia` tqa gd ij`yxd`xa ha @a}xj`'M' ncha gd ‗vcmchaz„ hag rvjrcj ayrdicjxcanrj' ay haicv'

Majnaxvîd `j ij`nqxdxcuds ayrdicjxcanrj iqä`xcijVayqgxdhjy vaica`xay ha gd xajvîd ha iqavhdy yqmcava` gjy rvcnavjy njhagjy

ha gd ayxvqixqvd iqä`xcid hag ayrdicj s ag xcanrj ndxanäxcidna`xa ij`ycyxa`xay

Ojyã G Eav`ä`haz Fdvfù`

Page 63: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 63/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 54

yq vaycyxa`icd d yav iqvudhj rjv gdrvaya`icd ha a`avmîd +a` rdvxciqgdv'ndxavcd# Iqd`hj gd ha`ychdh ha a`av.mîd ay ratqaôd' tqa ijvvayrj`ha didnrjy mvducxdicj`dgay hãfcgay j dnjucnca`xjy ga`xjy a` ijnrdvdicù`ij` gd uagjichdh ha gd gqz' gdy aiqd.icj`ay ha Ac`yxac` ya drvj{cnd` d gdgas ha @a}xj`' ij` ratqaôdy hay.ucdicj`ay tqa ij`yxcxqsa` gjy xayxyigäycijy ha gd vagdxcuchdh ma`avdg+ag hayrgdzdnca`xj hag ravckagcj haNaviqvcj j gd iqvudxqvd ha gd gqza` xjv`j dg Yjg# Gdy aiqdicj`ay haAc`yxac` rvahcia` dhanäy ea`ùna`jyiqdgcxdxcudna`xa `qaujy' xdgay ijnjgdy j`hdy mvducxdicj`dgay' gjy dmq. oavjy `amvjy j gd rvjrcd a{rd`ycù`hag q`cuavyj

Q`d ha gdy `jicj`ay edncgcdvay hagd naiä`cid iagayxa ay gd ha ‗uagjic.hdh ha ayidra„ ha q` idnrj mvduc.

xdicj`dg' haffl`chd ijnj gd uagjichdhnî`cnd `aiaydvcd rdvd tqa q` ydxãgcxa`j tqaha dxvdrdhj a` `c`mq`d ùvfcxdiavvdhd Rjv aoanrgj' rdvd ag idyj hagdy yj`hdy ayrdicdgay Ujsdmav tqa yadgaod` kdyxd gd rdvxa a{xavcjv hag ycy.xand yjgdv' gd uagjichdh ha ayidra ayha q`jy 44 lcgùnaxvjy rjv yamq`hjRqay fca`' gd `jicù` ha uagjichdhha ayidra ycmqa yca`hj uägchd a` gdxajvîd vagdxcucyxd' s yq ij`yaiqa`icdnäy yjvrva`ha`xa ay tqa q`d ndyd N  ijnrvcnchd a` q`d ayeavd ha vd.hcj c`eavcjv d q` icavxj udgjv ivîxcij' Vy > 6MN  * i6' xa`hvîd q`d uagjichdhha ayidra yqravcjv d gd uagjichdhha gd gqz Ayxj ycm`cfflid tqa `dhd'`c yctqcavd gd rvjrcd gqz' rjhvîd ay.idrdv hag idnrj mvducxdicj`dg haayxd ndyd' oqyxcfflid`hj ag `jnfvaha ‗dmqoavj `amvj„ Ag vdhcj ivîxcij Vy' ha`jnc`dhj vdhcj ha Yik}dvzy.ikcgh' varvaya`xd q`d yqravfflica ha jvaxjv`j +ggdndhd kjvczj`xa ha yqia.yjy# sd tqa' q`d uaz dxvduaydhd' aycnrjycfga ydgcv ha `qauj dg a{xavcjvRdvd kdiav`jy q`d chad' ag vdhcj ha

Yik}dvzyikcgh hag Yjg xca`a q`jyrjijy lcgùnaxvjy Yc xjhd gd ndydhag Yjg ya ijnrvcncavd rjv hafdojha ayxa vdhcj ivîxcij' gd iqvudxqvd hagayrdicjxcanrj a` gd uaic`hdh hag Yjgyavîd xdg' tqa ya ij`uavxcvîd a` q`dmqoavj `amvj

Gjy dmqoavjy `amvjy `j yj` yùgjyjgqicj`ay a{ùxcidy ha gdy aiqdicj`ayha Ac`yxac` Yq a{cyxa`icd ijnj jf. oaxjy dyxvjeîycijy dyjicdhjy d eqa`xayha vdsjy [ j d gjy ia`xvjy ha gdymdgd{cdy ayxä rväixcidna`xa diarxdhd

rjv gd ijnq`chdh ica`xîfflid Ijnjuavanjy' xdnfcã` vayqgxd` ivqicdgaya` gdy ayraiqgdicj`ay xaùvcidy yjfvagd xajvîd iqä`xcid ha gd mvducxdicù`

Ag ayrdicjxcanrj d xvduãyhag ncivjyijrcj iqä`xcijGd vaujgqicù` iqä`xcid eqa ij`iar.xqdgna`xa näy vdhcidg Dyî ijnjgd uagjichdh ha gd gqz ij`xvjgd gdayxvqixqvd hag ayrdicj s hag xcanrja` gd vagdxcuchdh' jxvd ij`yxd`xa q`c.uavydg'  ' ayxdfgaia jxvj gîncxa eîycijc`evd`tqadfga s hcixd ag ijnrjvxd.nca`xj ha gd ndxavcd d ayidgd dxù.ncid Varvaya`xd gd diicù` nî`cndrjycfga Gd diicù` +q`d ndm`cxqh eî.ycid na`jy edncgcdv tqa gd uagjichdh#ay ag rvjhqixj ha gd a`avmîd ha q`icavxj rvjiayj eîycij rjv ag xcanrjidvdixavîyxcij a` ag tqa ayd a`avmîday gcfavdhd Gd ij`yxd`xa ha Rgd`il 

ay' näy j na`jy' gd diicù` xîrcid haq` agaixvù` a` q`d ùvfcxd dxùncid Q`ea`ùna`j yavä igäycij iqd`hj yq di.icù` vayqgxa nqikj ndsjv tqa +ayhaicv' ag gîncxa igäycij ijvvayrj`handxanäxcidna`xa d ↖ 2#

Gd `dxqvdgazd ha ayxä gcmdhd d q`idväixav eq`hdna`xdgna`xa ‗hceqyj„ha gdy rdvxîiqgdy yqfdxùncidy Va.yqgxd tqa gd chadgczdicù` ndxanäxcidha q`d rdvxîiqgd ijnj q` rq`xj tqaycmqa q`d xvdsaixjvcd fca` haffl`chday c`dhaiqdhd iqd`hj gd diicù` haayd xvdsaixjvcd ay hag jvha` ha Aynäy dhaiqdhj cndmc`dv' ycmqca`hj dEas`nd`' tqa gdy rdvxîiqgdy iqä`xcidyycmqa` xjhdy gdy xvdsaixjvcdy rjycfgayycnqgxä`adna`xa Ag njucnca`xj ay'dg rca ha gd gaxvd' q` rvjnahcj a`.xva xjhdy gdy rjycfcgchdhay' idhd q`dij` q` icavxj rayj ayxdhîyxcij Ayxdidvdixavczdicù` hag njucnca`xj ha gdyrdvxîiqgdy iqä`xcidy ya rqaha agaudv dgd idxamjvîd ha rvc`icrcj eq`hdna`xdgha gd naiä`cid iqä`xcid? iqd`hj q`rvjiayj ya rqaha vadgczdv d xvduãyha udvcdy ‗kcyxjvcdy„ dgxav`dxcudy' gdy

gasay ha gd naiä`cid iqä`xcid haxav.nc`d` gd rvjfdfcgchdh ha tqa jiqvvdag rvjiayj nahcd`xa q` rvjnahcj dha.iqdhj ha xjhdy gdy rjycfcgchdhay

Q`d nahchd iqd`xcxdxcud hag mvdhjha ‗stqixqdicù`„ ha gdy xvdsaixjvcdyuca`a hdhd rjv gd vagdicù` ha c`haxav.nc`dicù` ha Kacya`favm Ha diqavhjij` ayxa vayqgxdhj eq`hdna`xdg' agrvjhqixj ha gdy c`haxavnc`dicj`ay a`rjycicù`' ∅ [ ' s a` cnrqgyj' ∅R' haq`d rdvxîiqgd kd ha yav ndsjv tqagd ij`yxd`xa ha Rgd`il A` eùvnqgdy?

∅ [ ∅R ≡  *6' hj`ha ag cnrqgyj ayxähaffl`chj ijnj ag rvjhqixj ha gd ndydrjv gd uagjichdh' R > n Ý u Rdvd ha.ffl`cv q`d xvdsaixjvcd ij` a{dixcxqhay `aiaydvcj ayraicfflidv gd rjycicù`s uagjichdh ha gd rdvxîiqgd a` q`njna`xj hdhj' ravj ayxj ay cnrj.ycfga' sd tqa gd rvaicycù` dfyjgqxdha gd rjycicù`' ∅ [ ↖ 2' cnrgcid q`dc`iavxchqnfva xjxdg a` gd uagjichdh'∅R ↖ ∐' s uciauavyd Hayha ag rq`xjha ucyxd rvdmnäxcij' gd ij`yaiqa`icdnäy cnrjvxd`xa ha gdy vagdicj`ay haKacya`favm ay tqa gjy ncivjyijrcjyiqä`xcijy iqayxd` nqikd a`avmîdA` aeaixj' rdvd ayxqhcdv q` ycyxandeîycij ij` q`d rvaicycù` ayrdicdg hajvha` ∅ [ ' kdia edgxd ijnq`cidv q`cnrqgyj ha jvha`  * ∅ [ d ayd vamcù`hag ayrdicj Ijnj ag cnrqgyj iqayxda`avmîd' ya a{rgcid dyî rjv tqã yj``aiaydvcjy diagavdhjvay idhd uaz näy

a`avmãxcijy rdvd ayxqhcdv hcyxd`icdyidhd uaz näy hcnc`qxdy

Gdy vagdicj`ay ha Kacya`favm yj`gd a{rvaycù` mväfflid ha gd ayxvqixqvdndxanäxcid ha gd naiä`cid i qä`xcidAyxdy ndxanäxcidy' q` xd`xj a{ùxc.idy' ya fdyd` a` tqa gd rjycicù` s agcnrqgyj `j yj` `ÿnavjy jvhc`dvcjy'yc`j jfoaxjy ha`jnc`dhjy ndxvciayGd idvdixavîyxcid haffl`cxjvcd ha gdyndxvciay ay tqa' dg nqgxcrgcidvgdy'ag jvha` ha gjy edixjvay yî dgxavd agrvjhqixj Ay gj tqa ya ha`jnc`d q`dnqgxcrgcidicù` ‗`j ij`nqxdxcud„ A`yînfjgjy? [ Ý R `j ay gj ncynj tqaR Ý [  a` ag nq`hj iqä`xcij' hj`ha ≢ 2 Ay haicv' gd gcncxdicù` eîycidcnrqayxd rjv gd a{cyxa`icd ha ayxädyjicdhd d q`d `j ij`nqxdxcuchdheq`hdna`xdg a`xva rjycicj`ay s ua.gjichdhay

Ag c`xa`xj ha drgcidv gdy gasay ha gdnaiä`cid iqä`xcid d rdvxîiqgdy vagdxc.ucyxdy +ij` uagjichdhay rvù{cndy d i#ggaud hcvaixdna`xa d gd xajvîd iqä`xcidha idnrjy Gd `juahdh rvc`icrdg hagd xajvîd iqä`xcid ha idnrjy ay tqa

xvdxd ha ijgaixcujy ha rdvxîiqgdy' haejvnd tqa gdy rdvxîiqgdy c`hcuchqdgayrqaha` ivadvya s hayxvqcvya gjidgna`.xa Yamÿ` gd aiqdicù` ha Ac`yxac`' A > ni6' gd a`avmîd ‗ij`ha`ydhd„ a`ejvnd ha ndyd `j ay hceava`xa a`aya`icd ha jxvdy ejvndy ha a`avmîdDyî tqa gd a`avmîd ha njucnca`xjha rdvxîiqgdy yqfflica`xana`xa värc.hdy rqaha ij`ha`ydvya a` ejvnd hajxvdy rdvxîiqgdy ij` ndyd' s ucia.uavyd< q`d rdvxîiqgd raydhd rqahahj`dv yq a`avmîd ha varjyj hayc`xa.

Page 64: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 64/99

56 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

mvä`hjya ayrj`xä`adna`xa a` jxvdyrdvxîiqgdy Ag rvc`icrcj eq`hdna`xdgha gd naiä`cid iqä`xcid `jy hcia tqahafanjy rvjnahcdv yjfva xjhdy gdydgxav`dxcudy rjycfgay a` gd kcyxjvcd haq` rvjiayj hdhj Rjv aoanrgj' yc q`drdvxîiqgd  D ya rqaha hayc`xamvdv a`jxvdy rdvxîiqgdy  F s I ' tqa d yq uazya rqaha` d`ctqcgdv nqxqdna`xa sivadv D' ayxa rvjiayj D ↖ F , I ↖ D yqiahavä ij` q`d icavxd rvjfdfcgchdhijnj ‗kcyxjvcd c`xavnahcd„

A` q` ya`xchj jravdicj`dg' gdy va.gdicj`ay ha Kacya`favm ycmqa` yca`hjicavxdy a` ag idyj vagdxcucyxd' ha ejvndtqa ∅ [  s ∅R xjhduîd varvaya`xd` gdrvaicycù` a` gd nahchd ha rjycicù`s ha cnrqgyj' dq`tqa ayxd nahchd

`j c`ujgqiva `aiaydvcdna`xa q`d yjgdrdvxîiqgd Gj tqa rdvaia q`d xvdsai.xjvcd stqixqd`xa ha q`d yjgd rdvxîiqgdiqd`hj ya d`dgczd ij` q` ‗ncivjyij.rcj„ ha fdod vayjgqicù` ayrdicdg +ayhaicv' ij` q` diagavdhjv ha rdvxîiq.gdy ha fdod a`avmîd#' ya uqagua q`didyidhd vaiqvva`xa ha rvjiayjy haivadicù` s d`ctqcgdicù` ha nÿgxcrgayrdvxîiqgdy dg dqna`xdv gd a`avmîd hagdiagavdhjv Rdvd rvjiayjy d a`avmîdynqs dgxdy' ag cnrqgyj s gd a`avmîd yj`rvjrjvicj`dgay Ha dtqî ya hahqia'

eqavzd mvducxdicj`dg a`xva gdy rdvxîiq.gdy yqfdxùncidy ay xd` ratqaôd' tqagjy aeaixjy ha M yj` hayrvaicdfgay dayidgd dxùncid +ay gd xajvîd hag gîncxaM ↖ 2# Dkjvd fca`' `qayxvd idrdic.hdh ha nahcv gdy rvjrcahdhay majnã.xvcidy hag ayrdicj ha Nc`lj}ylc tqa.hd ij`hcicj`dhd rjv gdy gasay ha gdnaiä`cid iqä`xcid Hayha ag rq`xjha ucyxd rväixcij' ayxd gcncxdicù` yaxvdhqia a` gd vamgd hag ‗ncivjyijrcjiqä`xcij„? q`d rvaicycù` kdyxd hcyxd`.icdy ha jvha` G vatqcava gd ij`ia`xvd.icù` ha q`d id`xchdh ha a`avmîd i *  GDhanäy' gd ‗nahchd„ `j rqaha vad.gczdvya d`dgczd`hj ag ijnrjvxdnca`xjha rdvxîiqgdy c`hcuchqdgay' yc`j tqa agdqna`xj ha gd a`avmîd `aiaydvcdna`xaxvda ij`ycmj gd rvjgceavdicù` ha gjyrvjiayjy ha ivadicù` s d`ctqcgdicù`ha rdvxîiqgdy Gjy mvd`hay diagavd.hjvay ha rdvxîiqgdy' ijnj ag GAR'

hag gdfjvdxjvcj aqvjraj ha eîycid hardvxîiqgdy +IAV@#' ya ij`ucavxa` dyî a` gjy ncivjyijrcjy näy rjxa`xayDgid`zd`hj a`avmîdy ha ica` uaiaygd ndyd a` varjyj hag rvjxù`' ncha`gd ayxvqixqvd hag ayrdicjxcanrj kdyxdhcyxd`icdy ha 42’41 ia`xînaxvjy' q`dhcazncgãycnd hag xdndôj hag rvjxù`Kdyxd dkî' ya kd ijnrvjfdhj tqa gdyncgay ha rvahciicj`ay hag njhagj ay.xä`hdv' hara`hca`xay ha q`jy uac`xardvänaxvjy `qnãvcijy haxavnc`dhjya{ravcna`xdgna`xa' varvaya`xd` q`dhayivcricù` fflag ha gd eîycid ncivjy.iùrcid Gd rvù{cnd ma`avdicù` hadiagavdhjvay' ijnj ag Xaudxvù` haEavncgdf' sd a` eq`icj`dnca`xj a`AAQQ' s yjfva xjhj ag GKI' a`ij`yxvqiicù` a` ag IAV@' ij`yxcxqc.vä` ‗ncivjyijrcjy„ dg na`jy hcazuaiay näy rjxa`xay

Mvducxdicù` iqä`xcids hcyxd`icd nî`cndGd cha`xcfflidicù` ac`yxac`cd`d a`xva gdmvducxdicù` s gd majnaxvîd xca`a q`dij`yaiqa`icd c`nahcdxd? tqa q`d xaj.

vîd iqä`xcid ha gd mvducxdicù` cnrgcidq`d ayxvqixqvd iqä`xcid hag rvjrcjayrdicjxcanrj Ya rgd`xad a`xj`iaygd iqayxcù` ha tqã `qauj gîncxa ha gd@dxqvdgazd yavä hayuagdhj' rjv d`d.gjmîd ij` gjy gîncxay dyjicdhjy d i s Dq` yc` hcyrj`av xjhduîd ha q`dxajvîd rvaicyd ha gd mvducxdicù` iqä`.xcid' rjhanjy dhagd`xdv dvmqna`xjytqa yqmcava` ag ayxdfgaicnca`xj haq`d hcyxd`icd eîycid nî`cnd

Gd drgcidicù` hcvaixd ha gdy vamgdyha gd naiä`cid iqä`xcid d gd xajvîd

qyd`hj gdy vagdicj`ay ha Kacya`favm'tqa gd nä{cnd rvaicycù` rjycfga a``qayxvdy nahcicj`ay ay c`uavydna`xarvjrjvicj`dg d gd a`avmîd ijnq`cidhdd gd vamcù` hag ayrdicj' ha diqavhjij` gd eùvnqgd fäycid  G ≋ i *  A 

Gd vaiqvva`icd dh c`ffl`cxqn a` gdejvndicù` ha idyidhdy ha rdvxîiqgdyd nahchd tqa dqna`xdnjy gd a`avmîday q`d idvdixavîyxcid aya`icdg ha gdxajvîd iqä`xcid ha idnrjy tqa' `jjfyxd`xa' ijnrgcid nqikj yq ay.xvqixqvd ndxanäxcid Gd agdfjvdicù`hag hagcidhj ejvndgcynj ndxanäxcij`aiaydvcj `j ya dgid`zù kdyxd 438;rdvd ag idyj ha gdy c`xavdiicj`ay a`xvaagaixvj`ay s ejxj`ay' ij` gjy xvdfdojyha Yik}c`mav' Xjnj`dmd' Eas`nd` s

Hsyj` Rdvd ag vayxj ha gdy rdvxîiqgdyhag njhagj ayxä`hdv gd yjgqicù` `jggamdvîd kdyxd 43=4' ha gd nd`j ha gjykjgd`hayay ‛x Kjjex s Uagxnd` Gdyxajvîdy ha idnrjy tqa ydxcyedia` ayxavîmchj vatqavcnca`xj ndxanäxcij yaggdnd` va`jvndgczdfgay a` gd oavmd hagjy eîycijy Ag dixqdg ‗njhagj ayxä`.hdv„ ay gd xajvîd va`jvndgczdfga näyma`avdg ijnrdxcfga ij` yq ij`xa`chja` rdvxîiqgdy s yqy ycnaxvîdy

Ag ayrdicjxcanrj ha gd xajvîd iqä`.xcid ha idnrjy ay nc`lj}ylcd`j? gd

M Xajvîdma`avdgha gd vagdxcuchdh

Xajvîdayraicdg

ha gd vagdxcuchdh

Xajvîd iqä`xcidha idnrjy

Naiä`cidiqä`xcid`j vagdxcucyxd

Naiä`cidiqä`xcid

`j vagdxcucyxd

Mvduahdh`a}xj`cd`d

Naiä`cid`a}xj`cd`d

4*ia

Naiä`cid`a}xj`cd`d

Xajvîdayraicdg

gd vagdxcuchdh

Mvduahdh`a}xj`cd`d

k

Xajvîdiqä`xcidha gd mvduahdh

4 NDRD HA GDY XAJVCDY ECYCIDY? yamÿ` drdvazid` a` aggdy gdy xvay ij`yxd`xay eq`hd.

na`xdgay +M ' ' i# ij` yq udgjv vadg j ij` yq gîncxa `qgj j c`ffl`cxj Gd yî`xaycy ffl`dg yavîd

q`d xajvîd ha gjy ea`ùna`jy eîycijy uägchd rdvd gjy udgjvay ffl`cxjy ha i' s M  yc` xa`av

tqa xjndv gîncxay ycnrgcfflidhjvay< ay haicv' q`d xajvîd iqä`xcid ha gd mvducxdicù`' tqa vaiq.

ravdvîd gdy hanäy xajvîdy rdvicdgay ijnj gîncxay rdvxciqgdvay Ayd xajvîd ycmqa varvaya`xd`.

hj gd evj`xavd ha gd c`uayxcmdicù`

   O   J   Y   A 

   G .   E   A   V   @   D   @   H   A   _

   F   D   V   F   J   @

Page 65: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 65/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 59

ha gd mvducxdicù` ha Ac`yxac` hd gq.mdv d c`ij`ycyxa`icdy ndxanäxcidy Gjnäy eäicg ay c`xa`xdv ejvnqgdv q`dxajvîd iqä`xcid ha gdy j`hdy mvducxd.icj`dgay' ‗dvvqmdy„ j ucfvdicj`ay hagd majnaxvîd ayrdicjxanrjvdg ycnc.gdvay d gdy j`hdy agaixvjndm`ãxcidyIqä`xcidna`xa' ya rqaha` uav ijnjij`oq`xjy ijkava`xay ha rdvxîiqgdy' hagd ncynd nd`avd tqa q`d j`hd agai.xvjndm`ãxcid ay q` ij`oq`xj ijkava`xaha ejxj`ay Gjy d`ägjmjy mvducxdicj.`dgay ha gjy ejxj`ay ya ha`jnc`d`mvducxj`ay

D gdy a`avmîdy ha gjy gdfjvdxjvcjydixqdgay' gjy mvducxj`ay c`hcuchqdgayc`xavdiicj`d` ha nd`avd xd` hãfcg'tqa ycanrva ya kd` ayidrdhj d q`dhaxaiicù` hcvaixd Vayqgxd' yc` anfdv.mj' tqa gdy c`xavdiicj`ay a`xva mvduc.xj`ay rvjhqia` idyidhdy ha ivadicù`s d`ctqcgdicù` handycdhj ucjga`xdy d

nahchd tqa ij`ychavdnjy hcyxd`icdyidhd uaz na`jvay +j a`avmîdy idhduaz ndsjvay#' ha xdg ejvnd tqa gdhagcidhd ayxvqixqvd ndxanäxcid tqaeq`icj`dfd rdvd gdy hanäy rdvxîiq.gdy hag njhagj ayxä`hdv evdidyd ay.xvarcxjydna`xa rdvd gjy mvducxj`ayA` gd oavmd ha gjy eîycijy' gd xajvîdiqä`xcid ha gjy mvducxj`ay `j ay va.`jvndgczdfga

Gd a{ravca`icd ij` jxvjy idyjy yc.ncgdvay ha xajvîdy `j va`jvndgczdfgayyqmcava q`d a{rgcidicù` rjycfga? tqaag mvducxù` `j yad q`d rdvxîiqgd ‗eq`.hdna`xdg„' yc`j tqa xa`md ‗ijnrj.`a`xay„ d q`d ayidgd ha hcyxd`icdy ha.xavnc`dhd rjv gd c`xa`ychdh c`xvî`yaidha gd c`xavdiicù` mvducxdicj`dg Yc ayxdchad ay ijvvaixd' ag mvducxù` vauagdvîdyqy ijnrj`a`xay a` gd uaic`hdh hagd ayidgd ha Rgd`il?  G r > ∟

  

M * i9' gdÿ`cid ndm`cxqh ij` hcna`ycj`ay hagj`mcxqh tqa ya rqaha ejvndv ij` gdyxvay ij`yxd`xay eq`hdna`xdgay ha gdeîycid' i' s M @qnãvcidna`xa' udgaq`jy 42’99 ia`xînaxvjy' q`d hcyxd`icded`xäyxcidna`xa ratqaôd' nqikj näy

dggä ha `qayxvd idrdichdh xãi`cid a`gd ij`yxvqiicù` ha diagavdhjvay hardvxîiqgdy

Gd gj`mcxqh ha Rgd`il ay cnrjvxd`.xa rjv jxvd vdzù`' rjycfgana`xa näy

rvjeq`hd Kanjy ucyxj tqa `aiaycxd.njy ij`ia`xvdv q`d a`avmîd hag jvha`ha i *  G rdvd dgid`zdv q`d vayjgqicù`ha hcyxd`icdy ha jvha`  G Rqay fca`'gd a`avmîd `aiaydvcd rdvd nahcv gdayxvqixqvd hag ayrdicjxcanrj ij` q`drvaicycù` hag jvha` ha gd ayidgd haRgd`il ay xdg' tqa a` ayd vamcù` yaejvndvîd q` dmqoavj `amvj ncivjy.iùrcij ij` q` vdhcj ha Yik}dvz.yikcgh hag ncynj jvha` ha ndm`cxqhAyxj ycm`cfflid tqa gdy stqixqdicj`ayiqä`xcidy tqa idnfcd` gd ayxvqixqvdmajnãxvcid a c`igqyj xjrjgùmcid hagayrdicjxcanrj' xdgay ijnj dmqoavjy`amvjy ncivjyiùrcijy' yj` xd` cn.rjvxd`xay ijnj gjy mvducxj`ay iqd`.hj dgid`zdnjy gd ayidgd ha Rgd`ilAyxd ay gd ucaod chad ha ]kaagav' tqakdfgù ha gd ayxvqixqvd ‗ayrqnjyd„hag ayrdicjxcanrj iqä`xcij Rjv jxvdrdvxa' tqa gdy stqixqdicj`ay iqä`xcidy

rqvdna`xa mvducxdicj`dgay dhtqcavd`gd ncynd ndm`cxqh tqa gdy stqixqdicj.`ay iqä`xcidy hayivcxdy rjv ag njhagjayxä`hdv xdnfcã` yqmcava tqa xjhdy gdyc`xavdiicj`ay ha gd @dxqvdgazd ayxä`q`cfflidhdy d hcyxd`icdy hag jvha` hagd ayidgd ha Rgd`il

Q` c`xa`xj ha qxcgczdv ag ncivjyij.rcj iqä`xcij rdvd naojvdv gd rvaicycù`ayrdicdg näy dggä ha gd gj`mcxqh haRgd`il vatqavcvîd q` dqna`xj ha gda`avmîd hcyrj`cfga Ijnj gjy dmq. oavjy `amvjy ivaia` a` xdndôj dgdqna`xdv yq a`avmîd' gd ij`yaiqa`.icd yavîd gd ejvndicù` ha q` dmq. oavj `amvj ndsjv tqa gd gj`mcxqhha Rgd`il' ij` gj tqa `j ya gjmvdnaojvdv gd rvaicycù` Dyî rqay' va.yqgxd tqa gd rjycfcgchdh ha rvjhqicvdmqoavjy `amvjy ijnj stqixqdicj`ayiqä`xcidy rj`a q` gîncxa jravdxcuj dgeq`icj`dnca`xj hag ‗ncivjyijrcj haKacya`favm„? a{cyxcvîd q`d hcyxd`icdaeaixcud nî`cnd Rjv ayxd vdzù`' gjyeîycijy ivaa` a` yq ndsjvîd tqa gdij`yxvqiicù` ha q`d xajvîd iqä`xcidha gd mvducxdicù` vatqavcvä q`d vauj.

gqicù` ha idvdixavîyxcidy ycncgdvay dgdy vaujgqicj`ay vagdxcucyxd s iqä`xc.id' a` ag ya`xchj ha tqa c`xvjhqicväq` `qauj gîncxa a` gd @dxqvdgazd'dkjvd a` gd ayidgd ha hcyxd`icdy

Ag idväixav ia`xvdg ha gjy dmqoavjy`amvjy iqä`xcijy a` gjy dvmqna`xjyd`xavcjvay rgd`xad gd iqayxcù` ha ycrjhanjy a`ij`xvdv rcyxdy cnrjvxd`.xay yjfva mvducxdicù` iqä`xcid a` agayxqhcj ha gjy dmqoavjy `amvjy nd.ivjyiùrcijy +gjy tqa ayxä` fca` hay.ivcxjy igäycidna`xa rjv gd vagdxcuchdhma`avdg# Ayxd ayxvdxamcd sd eq`icj`ùkcyxùvcidna`xa a` ag hayiqfvcnca`xjha gd rvjrcd naiä`cid iqä`xcid A`dtqaggd jidycù`' dq`tqa ya hcyrj`îdha q`d fqa`d hayivcricù` igäycidha gd vdhcdicù` agaixvjndm`ãxcid +gdxajvîd ha Nd{}agg#' ag ayxqhcj rjvrdvxa ha Rgd`il ha yqy rvjrcahdhayxavnjhc`äncidy ij`hqoj d gjy rvc.navjy aoanrgjy ha ijnrjvxdnca`xjiqä`xcij

Gd drgcidicù` ha gd naiä`cid iqä`.xcid d q` dmqoavj `amvj ndivjyiùrc.ij rvjhqia vayqgxdhjy yjvrva`ha`xay

Hafchj dg idväixav q`chcvaiicj`dg hagkjvczj`xa ha yqiayjy +ya rqaha a`xvdvravj `j ydgcv# vayqgxd tqa q` rdv rdvxî.iqgd.d`xcrdvxîiqgd ivadhj ayrj`xä`ad.na`xa rjv q`d stqixqdicù` iqä`xcidrqaha ravhav q`j ha gjy ijnrj`a`xayhaxväy hag kjvczj`xa' dgxavä`hjya agfdgd`ia ha gdy stqixqdicj`ay iqä`xcidya` yqy rvj{cnchdhay Ijnj hanjyxvùYxarka` Kd}lc`m a` yq ednjyj xvd.fdoj ha 43=8' ag aeaixj `axj ha ayxarvjiayj ay q`d vdhcdicù` ancxchd rjvag dmqoavj `amvj Ayxd vdhcdicù` ayxädgcna`xdhd rjv gd a`avmîd hag idnrjmvducxdicj`dg s xca`a q`d xanravdxqvdidvdixavîyxcid' ggdndhd xanravdxqvdha Kd}lc`m' tqa ay c`uavydna`xarvjrjvicj`dg d gd ndyd hag dmqoavj`amvj

6 A@ GD XAJVCD MA@AVDG HA GD VAGDXCUCHDH' gd eqavzd mvducxdicj`dg ya vac`xavrvaxd

ijnj gd iqvudxqvd hag ayrdicjxcanrj a` gdy rvj{cnchdhay ha q` jfoaxj ndycuj +d# Iqd`hj

gd a`avmîd ayxä yqfflica`xana`xa ij`ia`xvdhd' gd haejvndicù` hag ayrdicjxcanrj rqaha

idnfcdv yq ayxvqixqvd xjrjgùmcid' ejvnä`hjya q` dmqoavj `amvj + f# A` q` ycyxand ha ijjv.

ha`dhdy dhaiqdhj' q` dmqoavj `amvj rqaha varvaya`xdvya ijnj q` ‗xqfj c`ffl`cxj„' a` iqsj

a{xvanj ya kdggd ag kjvczj`xa ha yqiayjy   O   J   Y   A 

   G .   E   A   V   @   D   @   H   A   _

   F   D   V   F   J   @

Page 66: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 66/99

58 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Drgcid`hj a`xj`iay dvmqna`xjyma`avdgay ha xavnjhc`äncid' rdva.ichjy d gjy qydhjy rjv Rgd`il kdiaq` ycmgj a` ag idyj ha gd vdhcdicù`agaixvjndm`ãxcid' rjhanjy hahqicvag `ÿnavj ha ayxdhjy ncivjyiùrcijytqa hafavîd dgfavmdv ag dmqoavj `amvjrdvd rjhav vdhcdv ij` ayd xanravd.xqvd Ag vayqgxdhj ay tqa ag dmqoavj`amvj ya rqaha hayivcfcv ijnj q`ycyxand iqä`xcij ij` q`d q`chdh hac`ejvndicù` rjv idhd q`chdh ha ävadhag kjvczj`xa' a` q`chdhay ha gd gj`.mcxqh ha Rgd`il Q`d ij`igqycù` tqaij`iqavhd ij` hahqiicj`ay ha idväi.xav näy kaqvîyxcij vadgczdhdy q`jydôjy d`xay rjv Odijf Fala`yxac`' hagd Q`cuavychdh Kafvad ha Oavqydgã`' sijvvjfjvd gd chad ha tqa gd gj`mcxqhha Rgd`il ay q`d hcyxd`icd nî`cnda` gd mvducxdicù` iqä`xcid

Kdicd q` `qauj rdvdhcmndGdy ij`ychavdicj`ay d`xavcjvay yj`yqmayxcudy ravj cnrvaicydy Rdvdrvjmvaydv ya vatqcava q`d xajvîd hamvducxdicù` iqä`xcid' dq`tqa yad ha

`dxqvdgazd drvj{cndhd? rjv aoanrgj'q` njhagj ij`ivaxj ha gd ayxvqixqvdc`xav`d hag mvducxù` d gd ayidgd haRgd`il Ha xjhdy gdy chady rvjrqayxdykdyxd gd eaikd' gd xajvîd ha iqavhdyvarvaya`xd ag ndvij xaùvcij näy rvj.naxahjv a` ayd gî`ad Haydvvjggdhdc`cicdgna`xa a` xjv`j d 43=2 ijnjq`d xajvîd cnraveaixd ha gdy eqavzdy`qigadvay' gd`mqchaicù hqvd`xa q`dhãidhd rdvd anavmav a` 43;8 ijnjag ndvij ma`avdg rdvd ij`yxvqcv xaj.vîdy ha gd mvducxdicù` iqä`xcid tqac`ijvrjva`' dhanäy' gd q`cfflidicù`ha xjhdy gdy c`xavdiicj`ay c`igqchdya` ag njhagj ayxä`hdv

Ag rq`xj ha rdvxchd ha gd xajvîd haiqavhdy ay q`d kcrùxaycy drdva`xana`.xa njhayxd s q` xd`xj dvfcxvdvcd Gdchad ay tqa gdy rdvxîiqgdy tqa ha`jnc.`dnjy ‗agana`xdgay„ yj` a` vadgchdhjfoaxjy a{xa`yjy a` q`d hcna`ycù`<

iqavhdy hcnc`qxdy iqsd hc`äncid ayxäayraicfflidhd rjv njhjy ha ucfvdicù`Idhd njhj ha ucfvdicù` c`hara`hca`.xa varvaya`xdvîd q` xcrj hceava`xa hardvxîiqgd hag njhagj ayxä`hdv< xjhjy

yavîd` nd`ceayxdicj`ay hag ncynj jf. oaxj fäycij' gd iqavhd eq`hdna`xdgHa yav icavxd' ayxd kcrùxaycy q`cfflid.vîd xjhdy gdy rdvxîiqgdy yqfdxùncidyRjv dkjvd ya kd ucyxj tqa ij`hqia dq`d ayxvqixqvd ndxanäxcid ha vctqazdc`yjyraikdhd' iqsd a{rgjvdicù` rjvrdvxa ha eîycijy s ndxanäxcijy dÿ`ravxa`aia a` mvd` nahchd d gdy ma.`avdicj`ay eqxqvdy

Hayha ag rq`xj ha ucyxd eîycij' gdyxajvîdy ha iqavhdy xca`a` rvjrcahdhayfdyxd`xa yjvrva`ha`xay Kds hjy igd.yay fäycidy ha iqavhdy' yamÿ` yad`iavvdhdy yjfva yî ncyndy' d njhjha d`cggjy' j dfcavxdy' ij` hjy a{.xvanjy gcfvay Gdy iqavhdy iavvdhdyycanrva xca`a` q` njhj ha ucfvd.icù` tqa ya rqaha cha`xcfflidv ij` agmvducxù`' nca`xvdy tqa gdy iqavhdydfcavxdy ycanrva xca`a` q` ejxù` Agvayqgxdhj ay tqa gdy iqavhdy ‗rvahc.

ia`„ gd a{cyxa`icd ha mvducxdicù` a` agyaixjv iavvdhj' s ha c`xavdiicj`ay haxcrj dejvj' j mdqma +ijnj gd c`xavdi.icù` agaixvjndm`ãxcid#' a` ag yaixjvdfcavxj Rjv jxvd rdvxa' dg yav jfoaxjya{xa`hchjy yjfva q`d hcyxd`icd hagjvha` ha gd gj`mcxqh ha Rgd`il' gdyiqavhdy c`xavdiicj`d` ij` ‗yqduchdh„d hcyxd`icdy nqs ijvxdy Rjv xd`xj'gdy iqavhdy iavvdhdy rvjrjvicj`d` q`njhagj +ag ÿ`cij ij`jichj# ha gd ay.xvqixqvd ijnrqayxd hag mvducxù` d gdayidgd ha Rgd`il' s yj` gd uavycù`ncivjyiùrcid ha gdy ‗a{icxdicj`ay„hag rvjrcj ayrdicjxcanrj

Dhanäy ha gd mvducxdicù` s gdyc`xavdiicj`ay hag njhagj ayxä`hdv'gd xajvîd ha iqavhdy xca`a jxvdy rva.hciicj`ay ‗ma`ãvcidy„ tqa dôdha` q`dmvd` ijnrgcidicù` d yq ayxqhcj Q`day gd a{cyxa`icd ha näy ha iqdxvj hc.na`ycj`ay ayrdicjxanrjvdgay' kdyxdq` xjxdg ha j`ia ijnj nä{cnj Gdyhcna`ycj`ay a{xvd yavîd` c`ucycfgayrjv ayxdv iqvudhdy a` ratqaôjy iîviq.gjy' ayeavdy q jxvdy ejvndy majnã.xvcidy näy c`xvc`idhdy Gd mvd` ud.

vcahdh ha ayxvqixqvdy ncivjyiùrcidytqa rqaha` dhjrxdv gdy hcna`ycj`aydhcicj`dgay yj` ÿxcgay d gd kjvd havarvjhqicv xjhdy gdy ayxvqixqvdy ucyc.fgay a` ag njhagj ayxä`hdv' ravj rjvjxvd rdvxa haod` dfcavxdy nqikdy rj.ycfcgchdhay tqa' yxvcixj ya`yq' vayxd`rvahcixcfcgchdh d gd xajvîd

Jxvd rvahciicù` ij`ivaxd ha gdyxajvîdy ha iqavhdy ay gd drdvcicù`ha `qaudy ycnaxvîdy a` gd @dxqvdga.zd Gd näy cnrjvxd`xa ay gd ggdndhdyqravycnaxvîd' tqa a` icavxj ya`xchj

Rvjiayjy agana`xdgay

GJY RVJIAYJY AGANA@XDGAY tqa ij`xvcfqsa` d gd c`xavdiicù` a`xvaq` rvjxù` +R # s q` agaixvù` +a ’ # a` xajvîd iqä`xcid ha idnrjy vaucyxa`rdvxciqgdv c`xavãy +d # Ag rvjxù` ancxa q` ejxù` +q`d rdvxîiqgd ha gqz'  ι # a`q` rq`xj hag ayrdicjxcanrj Ag ejxù` ay dfyjvfchj a` jxvj rq`xj hag ay.

rdicjxcanrj rjv ag agaixvù`' dq`tqa a{cyxa q`d icavxd rvjfdfcgchdh ha tqaayxa ejxù` ma`ava ayrj`xä`adna`xa q` rdv agaixvù`.rjycxvù` ha uchd fvauaj rvjnqaud c`igqyj rvjiayjy näy ijnrgcidhjy Gd rjycicù` ha gjy ‗uãv.xciay„' a` gjy tqa kds ivadicù` j d`ctqcgdicù` ayrj`xä`ad ha rdvxîiqgdy'dyî ijnj gdy xvdsaixjvcdy a`xva hjy uãvxciay ij`yaiqxcujy' ayxä` yqoaxdy degqixqdicj`ay iqä`xcidy Gjy iägiqgjy haxdggdhjy hanqayxvd` tqa gd yqndijkava`xa ha xjhdy ayxdy ‗kcyxjvcdy„ dgxav`dxcudy ay gd uavycù` iqä`xcid hagd eqavzd agaixvjndm`ãxcid a`xva ag rvjxù` s ag agaixvù` Ha dkî gd a{rva.ycù` ‗xajvîd iqä`xcid ha idnrjy„ A` +f #' gd xvdsaixjvcd ha q`d rdvxîiqgdyqeva fceqvidicj`ay rjv idyidhdy ha ivadicù` s d`ctqcgdicù` ha rdvxîiqgdyAyxjy aeaixjy yj` nqs ycm`cecidxcujy d a`avmîdy yqecica`xana`xa dgxdy

R

a’

a’a,

a’

a’

a’

R

R

R

ι 

ι 

ι 

, . . .

 

,

   O   J   Y   A 

   G .   E   A   V   @   D   @   H   A   _

   F   D   V   F   J   @

Page 67: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 67/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 51

q`cfflid gdy rdvxîiqgdy dyjicdhdyd gdy eqavzdy' ijnj ag ejxù` sag mvducxù`' ij` gdy rdvxîiqgdydyjicdhdy d gd ndxavcd' ijnjag agaixvù`' gjy tqdvly s gjy`aqxvc`jy @j jfyxd`xa' ayxdycnaxvîd yùgj ya rqaha vadgc.zdv ha ejvnd drvj{cndhd a` gd@dxqvdgazd' sd tqa `j ay q`drvjrcahdh hag njhagj ayxä`.hdv Q`d ha gdy ravyraixcudya{ravcna`xdgay näy a{icxd`.xay rdvd gd `qaud ma`avdicù`ha diagavdhjvay ha rdvxîiqgdy'ijnj ag GKI hag IAV@' ycxja` Mc`afvd' ay gd rjycfcgchdhha hayiqfvcv hcna`ycj`ay dhc.icj`dgay hag ayrdicjxcanrj' yq.ravycnaxvîd j dnfdy `juahdhayidvdixavîyxcidy ha gd xajvîd haiqavhdy Yc fca` ayxj `j yqrj`.hvîd q`d uavcfflidicù` c`nahcdxd

ha gd xajvîd ha iqavhdy' ya xvd.xdvîd ha q` eqavxa c`hcicj a{ra.vcna`xdg a` ayxd hcvaiicù`

Q`j ha gjy hayiqfvcnca`.xjy näy cnrjvxd`xay a` xajvîdha iqavhdy' hafchj d OjyarkRjgikc`ylc' hag C`yxcxqxj ha EîycidXaùvcid ha Idgcejv`cd a` Yd`xd Fäv.fdvd' eqa gd jfyavudicù` ha tqa gdyiqavhdy ncyndy `j yj` gjy ÿ`cijyjfoaxjy eq`hdna`xdgay ha gd xaj.vîd Kdfîdnjy ucyxj tqa gdy iqav.hdy drdvaia` a` hjy njhdgchdhay?gdy iavvdhdy' dyjicdhdy d gd mvduc.xdicù`' s gdy dfcavxdy' dyjicdhdy dgdy c`xavdiicj`ay ha dejvj' j mdqma +ijnj ag agaixvjndm`axcynj# Gjya{xvanjy ha ayxdy iqavhdy dfcavxdyrqaha` rvjrdmdvya gcfvana`xa rjvxjhj ag ayrdicj' ravj xdnfcã` rqaha`ayxdv gjidgczdhjy a` vamcj`ay yc`mqgd.vay ij` hcna`ycj`ay udvcdfgay Ayxdyvamcj`ay yc`mqgdvay d gdy iqdgay gdyiqavhdy dfcavxdy ayxdvîd` ‗a`md`ikd.hdy„ ya ij`jia` ijnj H.fvd`dy a` gd oavmd xãi`cid Gcxavdgna`xa' yj` ijnj‗cnrqvazdy„ j haeaixjy ayxvqixqvdgay

hag ayrdicjxcanrj' iqsdy rvjrcahdhayhc`äncidy ayxä` idvdixavczdhdy rjv agayxdhj ha ucfvdicù` ha yq ‗idfaggavd„ha iqavhdy dfcavxdy Gdy  H.fvd`dyrqaha` yav jfoaxjy rq`xqdgay' s kd.fgdnjy a`xj`iay ha  H.rdvxîiqgdy' jxa`av q`d hcna`ycù` a{xa`hchd + H.iqavhdy#' hjy hcna`ycj`ay a{xa`hchdy+ H.nanfvd`dy#' axi Yc gdy iqavhdyiavvdhdy varvaya`xd` stqixqdicj`ayhag ayrdicjxcanrj' ya rqaha haicvtqa gdy iqavhdy dfcavxdy varvaya`xd`gdy stqixqdicj`ay ha gdy  H.fvd`dy

Dyî rqay' ag ayraixvj ha jfoaxjy‗agana`xdgay„ a` xajvîd ha iqavhdyij`xca`a `j yùgj gdy iqavhdy ncy.ndy +iqsdy ucfvdicj`ay näy gcmavdyhdvîd` gdy rdvxîiqgdy hag njhagj ay.xä`hdv#' yc`j xdnfcã` gdy cnrqvazdya` gd ayxvqixqvd hag ayrdicjxcanrjha`jnc`dhdy  H.fvd`dy Rjv ÿgxcnj'iqd`hj gdy iqavhdy j gdy  H.fvd`dydgid`zd` q` dgxj mvdhj ha a{icxdicù`yjfva yq ayxdhj ha nî`cnd a`avmîd'ya ij`ucavxa` a` dmqoavjy `amvjy

Gd xvd`ycicù` a`xva  H.fvd`dy sdmqoavjy `amvjy ya a`xca`ha fdyxd`.xa fca` d `cuag iqd`xcxdxcuj A` q`

cnrjvxd`xa iägiqgj' D`hva}Yxvjnc`mav s Iqnvqn Uded'ha gd Q`cuavychdh ha Kdvudvh'hanjyxvdvj` tqa ag `ÿnavj haayxdhjy ha q` dmqoavj `amvj+yamÿ` gd rvahciicù` ha Fa.la`yxac` s Kd}lc`m# ijc`ic.ha' a` ag rq`xj ha xvd`ycicù`'ij` ag ha q` ycyxand dhaiqdhjha  H.fvd`dy Kjs rjv kjs' agiägiqgj yùgj ya rqaha vadgczdvij` haxdgga rdvd q` icavxj xcrjha dmqoavjy `amvjy ij` nq.ikd ycnaxvîd' rdvd gjy iqdgayya ij`jia fca` yq ayxvqixqvdncivjyiùrcid a` xãvnc`jy haiqavhdy s  H.fvd`dy Gd ma.`avdgczdicù` hag iägiqgj haYxvjnc`mav s Uded d iqdgtqcavxcrj ha dmqoavj `amvj ycmqayca`hj q` rvjfgand dfcavxj'ravj ag ã{cxj a` idyjy rdvxciq.

gdvay ay ndxanäxcidna`xa xd`c`xvc`idhj s rvaicyj' tqa haodrjidy hqhdy yjfva gd udgchazhag njhagj a` gjy idyjy a`tqa ay drgcidfga

Majnaxvîd `j ij`nqxdxcudXa`anjy dyî q`d cndma` mgjfdgna`xaijkava`xa a` gd tqa ag njhagj ayxä`.hdv s gjy dmqoavjy `amvjy iqä`xcijyyj` hjy gîncxay a{xvanjy ha q`d ay.xvqixqvd ncivjyiùrcid näy vcid C`.ijvrjvd dhanäy gjy c`mvahca`xay `a.iaydvcjy rdvd gd ij`yxvqiicù` ha q`dxajvîd iqä`xcid hag ayrdicjxcanrj' ij`q`d hcyxd`icd eîycid nî`cnd hag jvha`ha gd gj`mcxqh ha Rgd`il

Ayxd ycxqdicù` `jy vaiqavhd gjyvayqgxdhjy ha gd ucaod xajvîd iqä`.xcid ha rvc`icrcjy ha gjy dôjy uac`.xa' fdydhd a` ij`iarxjy kaqvîyxcijy

A

G

Ar

Gr

9 YAMQ@ AG RVC@ICRCJ HA KACYA@FAVM' q`d a`avmîd  A  

ravncxa dgid`zdv q`d rvaicycù`  G>i* A  + gî`ad c`xavncxa`xa #

Rjv ag ij`xvdvcj' yc xjhd gd a`avmîd ijgdryd a` q` dmqoavj

`amvj' yq xdndôj drvj{cndhj'  G> G r6 A *i' ivaia gc`adgna`xa

ij` gd a`avmîd + gî`ad ha rq`xjy# Ijnfc`d`hj dnfjy aeaixjyya jfxca`a gd njhcfflidicù` rgd`ilcd`d hag rvc`icrcj ha Kacya`.

favm' c`igqsa`hj gd hcyxd`icd nî`cnd  G r>∟M *i9

Gr

8 A@ XAJVCD IQD@XCID HA IDNRJY gdy c`xavdiicj`ay yj` ‗hqvdy„' a` ag ya`xchj ha tqa

gdy rdvxîiqgdy ya ivad` j d`ctqcgd` c`yxd`xä`adna`xa a` q` rq`xj hag ayrdicjxcanrj Ayxdy

c`xavdiicj`ay hqvdy yj` ndxanäxcidna`xa c`ij`ycyxa`xay rdvd ag idyj ha gjy mvducxj`ay A`

xajvîd ha iqavhdy' rjv ag ij`xvdvcj' gdy c`xavdiicj`ay ya hcyxvcfqsa` a` q`d vamcù` ffl`cxd hag

ayrdicjxcanrj' ij` q`d a{xa`ycù` hag jvha` ha gd gj`mcxqh ha Rgd`il   O   J   Y   A 

   G .   E   A   V   @   D   @   H   A   _

   F   D   V   F   J   @

Page 68: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 68/99

55 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

xdgay ijnj ag ha gd hqdgchdh j`hd.ijvrÿyiqgj Ayxd hqdgchdh' j gd näyma`avdg ijnrgana`xdvcahdh  ha Fjkv'dhtqcava` q` ij`xa`chj iqd`xcxdxcujij` gdy vagdicj`ay ha c`haxavnc`d.

icù` ha Kacya`favm Yc` anfdvmj' dq` `cuag näy rvjeq`hj ydfanjy tqaayxdy vagdicj`ay ha c`haxavnc`dicù`yj` q`d ij`yaiqa`icd ha gd ayxvqixqvdndxanäxcid yqfsdia`xa d gd naiä`cidiqä`xcid A` dtqaggd jidycù` ag rvc`ic.rcj fäycij vayqgxù yav gd `j ij`nqxdxc.uchdh a`xva rjycicj`ay s uagjichdhayYcmqca`hj ij` `qayxvd d`dgjmîd' yavîdij`ua`ca`xa dfyxvdav q` ejvndgcynjnäy eq`hdna`xdg d rdvxcv ha gd xajvîdha iqavhdy s fvd`dy' a` ag iqdg gdhcyxd`icd nî`cnd ha Rgd`il ayxqucavdc`ijvrjvdhd ha nd`avd c`xvî`yaid A`jxvdy rdgdfvdy' fqyidnjy q` rvc`ic.rcj ha `j ij`nqxdxcuchdh rqvdna`xaayrdicjxanrjvdg

Q` aoanrgj hag xcrj ha ayxvqixqvdndxanäxcid `aiaydvcd eqa hayiqfcavxjrjv Dgdc` Ij``ay a` gjy dôjy jika`.xd Ayxa ndxanäxcij evd`iãy c`ua`xùq`d majnaxvîd iqä`xcid a` gd iqdggdy ijjvha`dhdy ayrdicdgay yj` nd.xvciay tqa `j ij`nqxd` a`xva yî' a`

d`dgjmîd a{dixd ij` gdy rjycicj`ay suagjichdhay ha q` agaixvù` A`xj`iayya rqaha ijrcdv gd hanjyxvdicù` hagjy gcfvjy ha xa{xj ha gdy vagdicj`ayha Kacya`favm' s jfxa`av q` ij`oq`xj

ha vagdicj`ay d`ägjmdy a`xva gdy ijjv.ha`dhdy ayrdicdgay Rjv aoanrgj' rdvdq` rgd`j `j ij`nqxdxcuj ij` ijjvha.`dhdy  [ a S ' ya uavcfflid tqa gdy rva.icycj`ay vayraixcudy a` gd nahchd hagdy rjycicj`ay ydxcyedia` ∅ [ ∅S ≡ Gi

6'hj`ha  Gi

6 varvaya`xd ag ävad nî`cndeîycidna`xa vadgczdfga A` ag änfcxjha gd eîycid' yqmava`icdy a` ayxd gî`adya vanj`xd` dg xvdfdoj ha Y`shav a`4383' s näy vaica`xana`xa' a` 43;9'dg ha D`xj`cj Mj`zägaz Dvvjsj' hagd Q`cuavychdh Dqxù`jnd ha Ndhvch's Ikvcy Ljvxkdgy.Dgxay hag I@VY a`Ndvyaggd Ag rvc`icrdg rvjfgand a` gddrgcidicù` gcxavdg ha ayxdy chady d gdxajvîd ha iqavhdy ay gd hcffliqgxdh hajfxa`av aeaixjy mvducxdicj`dgay a` agejvndgcynj ha Ij``ay Ay haicv' `jrdvaia kdfav q`d vagdicù` `dxqvdg a`.xva  Gi s gd gj`mcxqh ha Rgd`il'  G r

Gdy iqavhdy dfcavxdy rjyaa` rvj.rcahdhay ndxanäxcidy tqa vaiqavhd`gd majnaxvîd ha Ij``ay' ijnj kdfîd

jfyavudhj sd a` 43;5 Ah}dvh ]cx.xa`' hag C`yxcxqxj ha Ayxqhcjy Dud`.zdhjy ha Rvc`iaxj` Ij` ag dhua`c.nca`xj ha gdy  H.fvd`dy' ag rvjrcj]cxxa` vaydgxù ayxa kaikj ha ejvndnäy a{rgîicxd Gd rjycicù` ha q`d H.fvd`d a` ag ayrdicj' ijnj ag vayxjha yqy rvjrcahdhay eîycidy' hara`ha

hag ayxdhj ha ucfvdicù` ha gdy iqavhdydfcavxdy dxvdrdhdy a` aggd Yc xa`a.njy hjy  H.fvd`dy' hcmdnjy D s F'ijgjidhdy d q`d icavxd hcyxd`icd' yqyrjycicj`ay hara`havä` ha gdy iqavhdydfcavxdy a`md`ikdhdy a` idhd q`d haaggdy' ravj xdnfcã` ha gdy iqavhdydfcavxdy tqa xca`a` q` a{xvanj a`D s ag jxvj a{xvanj a` F A` jxvdyrdgdfvdy' gd rjycicù` ha q`d H.fvd`d`j ya rqaha haffl`cv c`hcuchqdgna`xa'yc`j tqa vatqcava ag ij`jicnca`xjhag ayxdhj ha iqdgaytqcavd  H.fvd`dytqa a{cyxd` a` yqy c`nahcdicj`ayNdxanäxcidna`xa' ya rqaha hanjy.xvdv tqa ayxdy rvjrcahdhay ij`ucavxa`gd rjycicù` ha q`d  H.fvd`d a` q`dndxvcz' hag ncynj xcrj tqa gdy ndxvc.iay c`ua`xdhdy rjv Kacya`favm a` yqivadicù` ha gd naiä`cid iqä`xcid

Fdyä`hjya a` ayxdy chady' XjnFd`ly' ha gd Q`cuavychdh ha Vqxmavy']cggs Ecyikgav' ha gd Q`cuavychdh haXa{dy a` Dqyxc`' s Yxarka` Yka`lav sGaj`dvh Yqyylc`h' ha Yxd`ejvh' rvjrq.ycavj` a` 4335 tqa gdy  H.fvd`dy yj`gjy jfoaxjy näy eq`hdna`xdgay Näy

a{dixdna`xa' rvaya`xdvj` gd kcrùxaycyha tqa ag ayrdicjxcanrj ncynj ayxäij`yxvqchj ijnj q` ayxdhj ijgaixcujha q` `ÿnavj c`ffl`cxj ha  H.fvd`dyAg ayrdicjxcanrj dhtqcava dyî q`d`dxqvdgazd ‗mvd`qgdv„ d gd ayidgd haRgd`il< q`d ayraica ha ‗vaxîiqgj„ha  H.fvd`dy xva`zdhdy nahcd`xa gdyiqavhdy dfcavxdy Gdy  H.fvd`dy rdyd`ha yav ‗haeaixjy ayxvqixqvdgay„ a` agij`xc`qj ayrdicjxanrjvdg d varvaya`.xdv gjy rvjrcjy ‗gdhvcggjy fäycijy„ hagayrdicjxcanrj A` gd rväixcid' ayxj

1 XVAY AOANRGJY HA H.FVD@DY? ha hcna`ycù` iavj' q`j s hjy Gdy  H .fvd`dy yj` jfoa.

xjy yc`mqgdvay a` ag ayrdicj' a` gjy iqdgay ayxä` ij`ffl`dhjy gjy a{xvanjy ha gdy iqavhdy

dfcavxdy Xjhdy gdy rvjrcahdhay eîycidy ha gdy  H .fvd`dy ya haffl`a` a` xãvnc`jy hag ayxdhj

ha ucfvdicù` ha yqy iqavhdy dfcavxdy

Ag ayraixvj ha ayxdhjy ha gd xajvîd ha iqavhdy

GD AYIDGD HA NDYDY ha gdy rdvxîiqgdy hag njhagj ayxä`hdv ya a{.xca`ha a` xjv`j d gd ndyd hag fjyù` ] ' q`dy ;2 uaiay gd hag rvjxù`< agayraixvj ud hayha gdy rdvxîiqgdy yc` ndyd' ijnj ag ejxù` s ag mvducxù`'kdyxd ag tqdvl xjr ' q`dy 4=2 uaiay näy raydhj tqa ag rvjxù` Xjhdyayxdy rdvxîiqgdy drdvaiavîd` ijnj gjy njhjy näy fdojy ha ucfvdicù` hagdy iqavhdy D q`d ayidgd c`xavnahcd' N y ' a`ij`xvdnjy gjy njhjy haucfvdicù` yqravcjvay ha gdy iqavhdy< näy dvvcfd' gdy H .fvd`dy Rjv ÿgxcnj'rjv a`icnd ha gd ndyd ha Rgd`il' N r >∟i  * M ' gdy a{icxdicj`ay xîrcidyma`avd` dmqoavjy `amvjy A` gd ndsjvîd ha gjy njhagjy' N y  s N r  yj`ijnrdvdfgay' hag jvha` ha 4243 uaiay gd ndyd hag rvjxù` Yc` anfdvmj'ay rjycfga ij`yxvqcv njhagjy a` gjy tqa ayxdy ayidgdy ha ndyd xjnd`udgjvay nqs fdojy' ha yùgj q`dy 4222 uaiay gd ndyd hag rvjxù`

   O   J   Y   A 

   G .   E   A   V   @   D   @   H   A   _

   F   D   V   F   J   @

Page 69: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 69/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 5=

atqcudga d havcudv xjhjy gjy jfoaxjyha gd xajvîd ha iqavhdy' c`igqsa`hjgdy iqavhdy iavvdhdy s gjy dmqoavjy`amvjy' d rdvxcv ha gdy udvcdfgay nd.xvcicdgay ha gdy iqavhdy dfcavxdy Agayxqhcj c`xa`ycuj ha gd dyî ggdndhd‗xajvîd ha ndxvciay FEYY„ ij`fflvnùa` rdvxa ayxdy a{raixdxcudy rdvd agidyj hag ayrdicjxcanrj näy ycnãxvc.ij rjycfga? ag ha Nc`lj}ylc a` j`iahcna`ycj`ay

Hdhdy ayxdy ij`ychavdicj`ay' `jvayqgxd yjvrva`ha`xa tqa gd xajvîdFEYY ij`xa`md gd majnaxvîd ha Ij`.`ay ijnj q` idyj rdvxciqgdv< rjijnäy xdvha gj hanjyxvdvîd ag rvjrcjDgdc` Ij``ay' ij` gd ijgdfjvdicù` haNcikdag Hjqmgdy' ha gd Q`cuavychdhha Vqxmavy' s Dgfavx Yik}dvz' ha gdQ`cuavychdh ha Idgcejv`cd a` Hducy@j jfyxd`xa' gjy rvc`icrdgay rvjfga.ndy ha gd xajvîd ha ndxvciay FEYY

yj` yqy gcncxdicj`ay d gd kjvd havarvjhqicv ea`ùna`jy mvducxdicj`dgaynäy ma`avdgay A` jxvdy rdgdfvdy' `jay rjycfga jfxa`av q` ayrdicj ij`iqvudxqvd a` ag gîncxa ha mvd`hayhcyxd`icdy' yc`j yùgj udvcd`xay hagayrdicjxcanrj ha Nc`lj}ylc

Ayxd ycxqdicù` naojvù ij`ychavdfga.na`xa d ffl`dgay ha 433= ij` ag xvdfdojeq`hdna`xdg ha Oqd` Ndghdia`d' a`.xj`iay a` Kdvudvh s kjs a` ag C`yxcxq.xj ha Ayxqhcjy Dud`zdhjy ha Rvc`ia.xj` Ij`ychavd`hj q`d ij`fflmqvdicù`ha H.fvd`dy hceava`xa ha gd hcyiqxchdrjv Fd`ly' Ecyikgav' Yka`lav s Yqy.ylc`h' ma`avù q` ayrdicjxcanrj ij`iqvudxqvd Aya`icdgna`xa' Ndghdia`dayxqhcù ag ncynj xcrj ha ij`fflmqvd.icj`ay ha  H.fvd`dy tqa kdfîd` qxc.gczdhj d`xay Yxvjnc`mav s Uded a`yq iägiqgj hag `ÿnavj ha ayxdhjy hagjy dmqoavjy `amvjy Rjv ayd vdzù`'gjy ayrdicjxcanrjy dyî ma`avdhjy yj`majnãxvcidna`xa atqcudga`xay d gdvamcù` iavid`d dg kjvczj`xa ha icav.xjy dmqoavjy `amvjy Ag ycyxand ayxähayivcxj rjv gdy a{icxdicj`ay ha gdy

iqavhdy dfcavxdy' tqa ij`yxcxqsa` q`dxajvîd ha ndxvciay +xãi`cidna`xa' q`duavycù` yqravycnãxvcid ha gdy xaj.vîdy ha dejvj hag njhagj ayxä`hdv#Iqd`hj ag `ÿnavj ha  H.fvd`dy aymvd`ha' ag ycyxand ya hayivcfa na. ojv ijnj q` ayrdicjxcanrj iqvudhj'hj`ha vaanrgdzdnjy gdy  H.fvd`dy syqy iqavhdy dfcavxdy dyjicdhdy rjvq`d icavxd majnaxvîd yanaod`xa d q`dmqoavj `amvj Gd ij`oaxqvd ha Ndg.hdia`d ij`ycyxa a` gd atqcudga`icda{dixd ha dnfdy hayivcricj`ay Gdy

a{icxdicj`ay ha iqavhdy iavvdhdy a`ag ‗dmqoavj `amvj„ xca`a` gd ncyndc`ejvndicù` eîycid tqa ag ij`oq`xjha iqavhdy dfcavxdy a`md`ikdhdy a`gdy  H.fvd`dy

Gd rvjrqayxd ha Ndghdia`d eqanaojvdhd s ma`avdgczdhd rjv Ah.}dvh ]cxxa`' a c`hara`hca`xana`xarjv Yxarka` Mqfyav' Dga{d`hav Rj.gsdlju a Cmjv Lgafd`ju' ha gd Q`c.uavychdh ha Rvc`iaxj` Ag vayqgxdhj ayq` ij`oq`xj ha vamgdy' fdoj ag `jn.fva ma`ãvcij ha ‗hqdgchdh DhY*IEX„'

tqa hd` q`d haffl`cicù` a{dixd ha gdmvduahdh iqä`xcid rdvd icavxj xcrj haayrdicjxcanrjy ij` iqvudxqvd' a` xãv.nc`jy ha gdy udvcdfgay ndxvcicdgay haycyxandy drvjrcdhjy ha  H.fvd`dy

Ya rqaha haicv tqa gd aya`icd hagd hqdgchdh DhY*IEX s hag njhagjFEYY ay gd ‗haij`yxvqiicù`„ ha gdmajnaxvîd a` xãvnc`jy hag ägmafvdha gdy ndxvciay Gd ij`fflmqvdicù`ncivjyiùrcid ha q` ycyxand c`ffl`cxjha H.fvd`dy ijhcfflid gd ayxvqixqvd hagayrdicjxcanrj tqa drdvaia d mvd`hay

hcyxd`icdy ijnj ag ij`xc`qj qxcgczdhjrjv Ac`yxac` a` yq xajvîd ma`avdg hagd vagdxcuchdh Dq`tqa ayxjy njhagjykd` vaujgqicj`dhj `qayxvdy chady yj.fva gd `dxqvdgazd hag ayrdicjxcanrj'rjv ag njna`xj idvaianjy ha q`dxajvîd ma`avdg ha gd ‗haij`yxvqiicù`majnãxvcid„ Gd agdfjvdicù` ha nj.hagjy iqä`xcijy hag ayrdicjxcanrjij`yxcxqsa q` dvxa' a` ag ya`xchj hatqa idhd aoanrgj ij`ivaxj vatqcavaxvqijy ndxanäxcijy ayraicdgay Kdyxdag njna`xj' yùgj dgmq`dy majnaxvîdy

ij` yqfflica`xa id`xchdh ha yqravycna.xvîd kd` ychj ijhcfflidhdy ij` ã{cxjRjv ayxd vdzù`' yavîd ij`ua`ca`xaa{xvdav ag rvc`icrcj fäycij tqa kdiarjycfgay ayxdy ij`yxvqiicj`ay' ij`jfoaxj ha a`ij`xvdv aoanrgjy näyvadgcyxdy

Ag rvc`icrcj kjgjmväfflijQ` id`hchdxj d jiqrdv ag rdrag ha‗rvc`icrcj vaixjv„ ha gd `qaud majna.xvîd iqä`xcid rjhvîd yav ag  rvc`icrcjkjgjmväfflij' ejvnqgdhj a` 4339 rjv

Gd `j ij`nqxdxcuchdh ha gdy iqavhdy

GJY AYXDHJY ha iqavhdy dfcavxdy yj`' ha ejvnd `dxqvdg' `j ij`nq.xdxcujy A` +d # ij`ychavdnjy ag rvjhqixj ha hjy iqavhdy dfcavxdy δ s ζ rdvd rvjhqicv q`d iqavhd ij` ayxdhj δ / ζ Ayxa ncynj rvjiayj ya rqahaayivcfcv c`xavidnfcd`hj ag jvha` ha δ s ζ' d ijyxd ha ‗vaxjviav„ gd yqravec.ica ma`avdhd rjv gdy iqavhdy a` yq njucnca`xj Igdvdna`xa' gd yqravec.ica vayqgxd`xa hcecava hag rvjhqixj ha ζ s δ rdvd hdv ζ / δ A` +f #' hjy

H .rdvxîiqgdy D s F  ij` iqdxvj xcrjy ha iqavhdy dfcavxdy? DD ' FF ' DF ' FD Gd rjycicù` ha gdy H .fvd`dy a` idhd hcvaiicù` hag ayrdicj hara`ha haiqdxvj `ÿnavjy' tqa idvdixavczd` ag ayxdhj ha gdy iqdxvj igdyay ha iqav.hd dfcavxd Ayxjy iqdxvj `ÿnavjy ejvnd` q`d ndxvcz ' ag jfoaxj ndxanäxcijaya`icdgna`xa `j ij`nqxdxcuj Gd ndxvcz ya uqagua ij`nqxdxcud iqd`hjgdy iqavhdy DF  s FD ya d`qgd` A` ayxa idyj gdy rjycicj`ay ha D s F  yarqaha` haec`cv ijnj c`hara`hca`xay a`xva yî' yc` c`xaveava`icd iqä`xcid

> * >

ζ δ

ζ Ý δδ Ý ζ

ζ δδ ζ

δ Ý ζ

D F

   O   J   Y   A 

   G .   E   A   V   @   D   @   H   A   _

   F   D   V   F   J   @

Page 70: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 70/99

5; C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Mavdvh ‛x Kjjex' ha gd Q`cuavychdhha Qxvaikx' s ycyxandxczdhj rjv Gaj.`dvh Yqyylc`h' ha gd Q`cuavychdh haYxd`ejvh' s Vdrkdag Fjqyyj' ha gdQ`cuavychdh ha Favlagas Ag rvc`icrcjkjgjmväfflij ya fdyd a` gd eùvnqgdha Fala`yxac` s Kd}lc`m rdvd gdidrdichdh ha c`ejvndicù` tqa rqahadgndia`dv q` dmqoavj `amvj +uãdya ‗Gd c`ejvndicù` a` ag q`cuavyj kjgj.mväfflij„' ha Odijf H Fala`yxac` a`C@UAYXCMDICÙ@  S ICA@ICD' jixqfvaha 6229# Yamÿ` dtqaggjy dqxjvay' gjyayxdhjy iqä`xcijy ya rqaha` dyjicdv dgjy mvdhjy ha gcfavxdh yjfva ag ävadhag kjvczj`xa' ij` q`d ha`ychdh haq`d q`chdh ha c`ejvndicù` rjv idhdävad rgd`ilcd`d

Ay ycm`cfflidxcuj tqa gd idrdichdhha c`ejvndicù` ivazid ij` ag ävadhag dmqoavj `amvj' s `j ij` yq uj.gqna` Ayxd ij`igqycù` ikjid evj`.

xdgna`xa ij` gdy chady fdydhdy a`q`d xajvîd iqä`xcid ha idnrjy' xdgijnj ag njhagj ayxä`hdv' ejvnqgdhda` ag ayrdicjxcanrj jvhc`dvcj A`

q`d xajvîd iqä`xcid ha idnrjy gjyayxdhjy eîycijy ya rqaha` idvdixavczdvrjv gdy ij`fflmqvdicj`ay ha gdy rdv.xîiqgdy Ijnj rjhanjy ijgjidv q`drdvxîiqgd a` idhd rq`xj hag ayrdicj+ij` q`d rvaicycù` hdhd#' gd id`xchdhnä{cnd ha c`ejvndicù` ivaiavîd ij`ag ujgqna` hag ayrdicj Yc` anfdv.mj' q` njna`xj ha vasta{cù` vauagdtqa a` nqikjy ha ayxjy ayxdhjy gdyrdvxîiqgdy ayxdvîd` xd` ha`ydna`xaanrdtqaxdhdy' tqa ijgdrydvîd` mvduc.xdicj`dgna`xa rdvd ejvndv q` dmqoavj`amvj Q`d uaz tqa kanjy ejvndhjag dmqoavj `amvj' gd idrdichdh ha c`.ejvndicù` ivaia ij` ag ävad s `j ij`ag ujgqna` +j' hcikj ha jxvd nd`avd'ijnj gd c`ejvndicù` atqcudga' ydgujq`d ij`yxd`xa' dg gjmdvcxnj hag `ÿna.vj ha ayxdhjy tqa rqaha dhjrxdv agycyxand' ag `ÿnavj ha ayxdhjy ivaiaij` gd a{rj`a`icdg hag ävad a` uaz

ha ij` gd hag ujgqna`#Ag rvc`icrcj kjgjmväfflij xjnd ayxd

jfyavudicù` s gd agaud d gd idxamjvîdha rvjrcahdh eq`hdna`xdg ha iqdg.

tqcav xajvîd ha mvducxdicù` iqä`xcidHa diqavhj ij` ayxa rvc`icrcj' gd ejv.nqgdicù` ndxanäxcid ha q`d xajvîdha mvducxdicù` iqä`xcid hafavîd kdiavqyj ha udvcdfgay tqa vaycha` a` gdyqravfflica ha q`d vamcù` hdhd' `j a`yq c`xavcjv Gd c`xavrvaxdicù` vdhcidghcvîd tqa gdy xvay hcna`ycj`ay hagayrdicj yj` q`d cgqycù` fdydhd a``qayxvd a{ravca`icd ij` ayxdhjy ‗hc.gqchjy„ Dg cmqdg tqa q` kjgjmvdndijhcecid q`d cndma` xvchcna`ycj`dga` q` ycyxand fchcna`ycj`dg' gd ejv.nqgdicù` fäycid ha gd mvducxdicù`iqä`xcid xa`hvîd ijnj nqikj hjyhcna`ycj`ay ayrdicdgay ndivjyiù.rcidy Gdy hcna`ycj`ay vayxd`xaydrdvaiavîd` hc`äncidna`xa ijnjdrvj{cndicù` ha fdody a`avmîdy Yc`anfdvmj' d a`avmîdy yqecica`xana`xadgxdy gd ma`avdicù` ha dmqoavjy `a.mvjy nahcd`xa egqixqdicj`ay iqä`xc.

idy ij`uavxcvîd ag ayrdicj xvchcna`.ycj`dg a` q` ij`iarxj rjij ÿxcg rdvdhayivcfcv gjy ea`ùna`jy

Ag rvc`icrcj kjgjmväfflij s ag ij`. oq`xj ha chady vagdicj`dhdy ycmqa`yca`hj q` rvjsaixj ha rdvdhcmnd'näy tqa q`d xajvîd ij`ivaxd Yc`anfdvmj' yq ejvnqgdicù` `j ayxäyqoaxd d vayxvciicj`ay xdgay ijnj gdid`xchdh ha yqravycnaxvîd rvaya`xa a`ag ayrdicjxcanrj' s yùgj hara`ha harvjrcahdhay nqs vjfqyxdy ha gd eîycidha dmqoavjy `amvjy Rjv ayxd vdzù`' gdndsjvîd ha gjy eîycijy xaùvcijy ivaa`tqa ag rvc`icrcj kjgjmväfflij ay q`dha gdy rcahvdy d`mqgdvay hag ayrdicj.xcanrj iqä`xcij

A` idyjy ha mvd` ycnaxvîd' njhagjyijnj DhY*IEX j gd xajvîd ndxvcicdgha FEYY rvjrjvicj`d` q` gdfjvdxj.vcj xaùvcij tqa varvaya`xd nqikdyrvjrcahdhay hag rvc`icrcj kjgjmväfflija` q`d ycxqdicù` ndxanäxcidna`xaxvdxdfga A` icavxj njhj' ag njha.gj ha Ndghdia`d ay d gd kjgjmvdeîdgj tqa ag äxjnj ha kchvùma`j d gdnaiä`cid iqä`xcid A` ag hayiqfvc.

nca`xj ha gd naiä`cid iqä`xcid va.yqgxù eq`hdna`xdg hcyrj`av ha q` ycy.xand yqfflica`xana`xa ycnrga ijnjrdvd dhncxcv xvdxdnca`xj ndxanäxcijrvaicyj s' d gd uaz' yqfflica`xana`xaidvdixavîyxcij ijnj rdvd cgqyxvdv nq.ikdy ha gdy rvjrcahdhay hcyxc`xcudy hagd naiä`cid iqä`xcid Rjv haymvdicd'ag rdvdgagcynj didfd dkî' sd tqa agäxjnj ha kchvùma`j yî ya a`iqa`.xvd a` gd @dxqvdgazd s ay diiaycfgad a{ravcna`xjy vadgay' nca`xvdy tqagd majnaxvîd ha DhY*IEX `j ijvvay.

Majnaxvîd `j ij`nqxdxcud ha Ij``ay

YA RQAHA VARVJHQICV gd majnaxvîd `j ij`nqxdxcud ha Ij``ayna hcd`xa q` njhagj c`x qcxcuj' tqa ha kaikj drdvaia a` gd havcudicù` drdvxcv ha gd xajvîd ha H .fvd`dy Ij`ychavanjy q`d iqavhd dfcavxd vîmchdtqa ya ijnrjvxd ijnj q` hcrjgj agãixvcij' ij` idvmdy jrqayxdy a` gjya{xvanjy' s tqa ya rvjrdmd ijnj a` gd ecmqvd' c`navyd a` q` idnrjndm`ãxcij ha ndm`cxqh F > 6i  *6G

6 Yc ag hcrjgj ya nqaua ij` cnrqgyjR  a` gd hcvaiicù` [ ' gd eqavzd ndm`ãxcid xca`ha d yardvdv gdy idvmdy'atqcgcfvd`hj gd dxvdiicù` agãixvcid Gd gj`mcxqh ha atqcgcfvcj ay S > 6Gi 

6R  * 'ha hj`ha ya hahqia tqa gdy c`haxavnc`dicj`ay vayraixcudy ydxcyedia`∅S > 6Gi 

6 ∅R  *  Ijnfc`d`hj ayxd vagdicù` ij` gd haycmqdghdh jvhc`d.vcd ha Kacya`favm' ∅[ ∅R ≡  *6' jfxa`anjy gd haycmqdghdh ha Ij``ay?∅[ ∅S  ≡ λ > Gi

6 Rjv xd`xj' gd majnaxvîd nahchd ij` a{ravcna`xjy tqac`ujgqiva` yùgj iqavhdy dfcavxdy vîmchdy ay ag rgd`j `j ij`nqxdxcuj haIj``ay Rdvd jfxa`avgj a` gd xajvîd FEYY fdyxd a`ij`xvdv q`d yjgqicù`a` gd tqa gdy iqavhdy dfcavxdy yad` aeaixcudna`xa vîmchdy

R

F

S

[

,

   O   J   Y   A 

   G .   E   A   V   @   D   @   H   A   _

   F   D   V   F   J   @

Page 71: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 71/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 53

rj`ha dg nq`hj vadg' `c yctqcavd a`q` ya`xchj drvj{cndhj

Ya rqaha haicv tqa kds q` rvj.mvayj ij`yxd`xa kdicd gd ejvnqgdicù`ha uavycj`ay na`jy ycnãxvcidy hagd hqdgchdh DhY*IEX Yc` anfdvmj'dÿ` ayxdnjy gaojy ha a`ij`xvdv q`dijhcfflidicù` ‗`j ij`nqxdxcud„ ha q`ayrdicjxcanrj ycncgdv dg jfyavudhja{ravcna`xdgna`xa' ij` yqy iqdxvjhcna`ycj`ay a` a{rd`ycù` ijynjgù.mcid s yq ayraixvj ha rdvxîiqgdy `jyqravycnãxvcij' xdg ijnj gj hayivcfaag njhagj ayxä`hdv Ag xcanrj hcvä yc`qayxvdy hcffliqgxdhay yj` rqvdna`xaxãi`cidy' j rjv ag ij`xvdvcj yavä``aiaydvcdy chady iqdgcxdxcudna`xa`qaudy A`xvaxd`xj' gd rvù{cnd ma.`avdicù` ha diagavdhjvay ha rdvxîiq.gdy' rvc`icrdgna`xa ag ijgcycj`dhjvha rvjxj`ay GKI hag IAV@' rqahaanrazdv d haya`xvdôdv dgmq`jy ha gjy

ncyxavcjy yjfva gd ayxvqixqvd iqä`xcidhag ayrdicjxcanrj Rjv aoanrgj' aghayiqfvcnca`xj a{ravcna`xdg ha yq.ravycnaxvîd drvj{cndhd varvaya`xdvîdq` mvd` dud`ia a` ag dya`xdnca`xjhag rdvdhcmnd dtqî ayfjzdhj

Ojyã Eav`ä`haz Fdvfù` xvdfdod ijnjc`uayxcmdhjv ha gd hcucycù` xaùvcid hag

Gdfjvdxjvcj Aqvjraj ha Eîycid ha Rdvxî.iqgdy +IAV@# a` Mc`afvd' s ay rvjeayjvxcxqgdv hag hardvxdna`xj ha Eîycidha Rdvxîiqgdy ha gd Q`cuavychdh haYd`xcdmj ha Ijnrjyxagd Ya hjixjvù a`gd Q`cuavychdh Dqxù`jnd ha Ndhvch a`4336 s kd xvdfdodhj ijnj c`uayxcmdhjvdyjicdhj a` gdy q`cuavychdhay ha Rvc`.iaxj` +AAQQ# s Qxvaikx +Kjgd`hd# Yqxvdfdoj ya kd ia`xvdhj a` ag ayxqhcjha gd xajvîd ha iqavhdy' rvc`icrdgna`xaa` yqy drgcidicj`ay d gd xajvîd iqä`xcidha gjy dmqoavjy `amvjy

AGAIXVJ@AY' @AQXVC@JY  S TQDVLY E OS`hqväc` Ivîxcid' 6224

RDVXÎIQGDY AGANA@XDGAY? A@ FQYID  HA  GDY AYXVQIXQVDY NÄY RATQAÔDY  HAG [email protected] M ‛x Kjjex Ivîxcid' 6224

AG Q@CUAVYJ AGAMD@XA? YQRAVIQAVHDY'HCNA@YCJ@AY JIQGXDY  S  GD FßYTQAHD HA  Q@D XAJVÎD HAEC@CXCUD F Mvaa`aIvîxcid' 6224

AG Q@CUAVYJ  A@  Q@D IÄYIDVD  HA @QA_ Y] Kd}lc`m Ivîxcid' 6226

Ag dqxjv

Fcfgcjmvdeîd ijnrgana`xdvcd

Page 72: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 72/99

=2 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

A{cyxa gd ivaa`icd ha tqa gd dqxjayxcnd hayanraôd q` rdrag eq`hdna`xdga` gd ydgqh rycijgùmcid Aggj a{rgcid `qayxvj c`xavãy a` ydgudmqdvhdvgd svaejvzdvgd AAQQ s jxvjy rdîyay' yc` anfdvmj' ud` q` rjij näy gaojy?ij`ychavd` gd jrc`cù` edujvdfga ha q`j ncynj gd rvc`icrdg eqa`xa rycij.gùmcid ha xjhd igdya ha aeaixjy fa`afflicjyjy Ayxa rvc`icrcj a`xvdôd q`ijvjgdvcj? d ydfav' tqa a` gd edgxd ha dqxjayxcnd a`vdîzd` ndgay s hcyeq`.

icj`ay c`hcuchqdgay s' rjv xd`xj' yjicdgay Ayd ij`iaricù` kd eq`hdna`xdhj' hqvd`xahaia`cjy' q` dnfcicjyj rvjmvdnd ha diicù` yjicdg' dvxciqgdhj d xvduãy ha `qnavjydyidnrdôdy tqa rvaxa`hîd` rjxa`icdv gd dqxjayxcnd ha gjy icqhdhd`jy

Uadnjy gj jiqvvchj a` Idgcejv`cd a` gd yamq`hd ncxdh hag haia`cj ha gjy jika`xdDicidxadhj rjv Ojk` Udyij`iaggjy' ncanfvj ha gd iändvd vamcj`dg' ag mjfav`dhjvMajvma Haqlnaocd` ivaù q`d ‗eqavzd ayraicdg„' iqsd ncycù` avd ejna`xdv gd dqxj.ayxcnd s gd vayrj`ydfcgchdh' ravyj`dg s yjicdg Udyij`iaggjy dvm÷îd tqa dg vaejvzdvgd dqxjayxcnd a` gjy oùua`ay' hcync`qcvîd` gd hagc`iqa`icd' gjy anfdvdzjy a` dhj.gayia`xay' ag ij`yqnj ha hvjmdy' ag evdidyj ayijgdv s gd ij`xdnc`dicù` dnfca`xdgRa`ydfd c`igqyj tqa yq rgd` ij`xvcfqcvîd a` ag eqxqvj d atqcgcfvdv gjy rvayqrqayxjyhag ayxdhj' ayravd`zd tqa eq`hdfd a` gd jfyavudicù` ha tqa gdy ravyj`dy ij` ndsjv

dqxjayxcnd jfxa`îd` ndsjvay c`mvayjy s' a` ij`yaiqa`icd' dfj`dfd` näy cnrqay.xjy A`xva jxvdy diicj`ay' gd eqavzd ayraicdg a`idvmù d q`d ijncycù` ha a{ravxjygd vaucycù` ha gd fcfgcjmvdeîd dg idyj Gjy vayqgxdhjy ya rqfgcidvj` a` 43;3 a`  Gdcnrjvxd`icd yjicdg ha gd dqxjayxcnd Ij`igqîd` tqa ‗q` mvd` `ÿnavj' rjv `j haicvgd ndsjv rdvxa' ha gjy rvjfgandy tqa rgdmd` gd yjicahdh kq`ha` yqy vdîiay a` gdayidyd dqxjayxcnd ha q`d evdiicù` `jxdfga ha gd rjfgdicù`„ Rjij avd' a` vadgchdh'gj tqa ag c`ejvna ij`xa`îd a` vayrdghj ha xdg dfflvndicù`

Dq`tqa gd eqavzd ayraicdg idgcejv`cd`d ya hcyjgucù a` 4331' yq anraôj eqa va.xjndhj rjv q`d jvmd`czdicù` yc` ä`cnj ha gqivj' gd Dyjicdicù` @dicj`dg rdvd gdDqxjayxcnd +@DYA#' tqa ya rvjrj`îd' yamÿ` yq haigdvdicù` ha rvc`icrcjy' rvjrjvicj.`dv igdvcucha`icd s rjxa`icdv gd idrdichdh ha gchavdzmj s dqxjhaea`yd' ij` ag ffl` hanaojvdv gd ij`hcicù` kqnd`d nahcd`xa ag vaeqavzj ha gd dqxjayxcnd Udyij`iaggjy'kjs ya`dhjv rjv ag ayxdhj ha Idgcejv`cd' ejvnd rdvxa hag ij`yaoj dyayjv

Ag ncxj

ha gd dqxjayxcndEjna`xdv gd dqxjayxcnd `j naojvd ag va`hcnca`xj didhãncij

`c haydgca`xd gd ndgd ij`hqixd

Vjs E Fdqnacyxav' Oa``ceav H Idnrfagg' Ojdikcn C Lvqamav s Ldxkgaa` H Ujky

   N   A   G   C   Y   Y   D

   Y   _   D   G   L   J   ]   Y   L   C

Page 73: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 73/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 =4

Page 74: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 74/99

=6 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Yamÿ` ag ivcyxdgRdvd idgcfvdv ag udgjv ha gd dqxjayxcndya vatqcava' d`xa xjhj' q` c`yxvqna`xjtqa ravncxd nahcvgd A` yq ndsj.vîd' gjy c`uayxcmdhjvay ya gcncxd` drvamq`xdv d gjy yqoaxjy tqã rca`yd`ha yî ncynjy Ijnj ay `dxqvdg' gdyvayrqayxdy yqaga` ua`cv ydgrcna`xd.hdy rjv gd xa`ha`icd ijnÿ` d jevaiavq`d cndma` edujvdfga ha q`j ncynjNdy' rjv hayhcikd' gjy ryciùgjmjy `jhcyrj`a` ha `c`mÿ` nãxjhj naojvGd yqfoaxcuchdh ha gjy dqxjc`ejvnaydôdha ij`eqycù` d gjy vayqgxdhjy Rjvaoanrgj' iqd`hj gjy c`hcuchqjy yaidgcfflid` d yî ncynjy a` jxvjy dxvc.fqxjy' yqy udgjvdicj`ay vayqgxd`' dna`qhj' c`ijkava`xay Uadnjy tqãjiqvva a` ag idyj ha gd dqxjayxcnds ag dxvdixcuj eîycij

@qnavjyjy ayxqhcjy kd` a{rgjvdhjgd ijvvagdicù` a`xva ayxjy hjy dxvcfq.

xjy A` ma`avdg' ya drvaicd` igdvjyuî`iqgjy rjycxcujy iqd`hj yj` gjyrvjrcjy yqoaxjy tqca`ay ya fdvand`a` q`j s jxvj Rjhvîd yav tqa gdy rav.yj`dy ij` q` eîycij dxvdixcuj mjzdvd`ha q`d agaudhd dqxjayxcnd rjvtqayqaga` yav naojv xvdxdhdy tqa gdy na.`jy dmvdicdhdy? yj` näy rjrqgdvay' yqijnrdôîd ay näy hayadhd s yj` näydrvaicdhdy rjv yqy dncmjy j dnd`.xay Ravj rjhvîd jiqvvcv xdnfcã` tqatqca`ay' haigdvd`hj yav ndvducggjyjy'ya dycm`d` rq`xqdicj`ay agaudhdy a`gdy ayidgdy ha dqxjayxcnd' a` vadgchdhya ayxã` odixd`hj ha yav eîycidna`xadxvdixcujy

A` 4331' Ah}dvh E Hca`av sFvcd` ]jgyci' ha gd Q`cuavychdhha Cggc`jcy' s Evd`l Eqocxd' ha gdQ`cuavychdh ha C`hcd`d a` YjqxkFa`h' a{dnc`dvj` ayxd rjycfcgchdhDhanäy ha jfxa`av gdy idgcecidicj.`ay ha dqxjayxcnd ha q`d dnrgcdnqayxvd ha rjfgdicù`' xjndvj` ej.xjmvdeîdy ha xjhjy gjy rdvxcicrd`xay

Ayxd xa`ha`icd dg raycncynj kdhcyxjvycj`dhj dgmq`jy d`ägcycy Gjyryciùgjmjy ij`ychavdfd` d`xdôj tqagdy ravyj`dy ij` fdod dqxjayxcndxa`îd` nqikjy rvaoqcicjy Gjy rvc.navjy ayxqhcjy' a` gjy tqa gjy yq. oaxjy ya gcncxdfd` d udgjvdv mvqrjyyjicdgay d gjy tqa `j ravxa`aiîd`'rdvaiîd` dfj`dv hcikd kcrùxaycyRavj a{ravxjy ij` ndsjv vcmjv' dyî Oa``ceav Ivjilav' ha gd Q`cuavychdhha Ncikcmd` a` D`` Dvfjv' gd rq.ycavj` a` xagd ha oqcicj Hayrqãy haxjhj' a` ag idyj ha ravyj`dy tqa yaudgjvd` `amdxcudna`xa d yî ncyndyndg rqaha haicvya tqa xca`a` rva. oqcicjy rjvtqa xdnfcã` udgjva` `a.mdxcudna`xa d tqca`ay `j yj` ijnjaggdy Yc ya qxcgczd ijnj nahchd hagyaymj gd hceava`icd a`xva gdy udgj.vdicj`ay tqa gjy yqoaxjy hd` d yqrvjrcj mvqrj s gdy tqa jxjvmd` d

jxvjy mvqrjy' ya jfyavud oqyxdna`xagj ij`xvdvcj? yj` dtqaggjy ij` aga.udhd dqxjayxcnd gjy tqa idvmd` ij`ndsjvay rvaoqcicjy Gd egjtqc`dqic.`ckcgrcgcecidicù` dia`xÿd xdnfcã` agvcaymj ha tqa tqca`ay ya hayivcfa`rasjvdxcudna`xa d yî ncynjy rqahd`hayivcfcv yqy uchdy ha ejvnd ycncgdv'hd`hj dyî dgca`xj d gd drdvca`icd hatqa gd fdod jrc`cù` ha q`j ncynjyùgj idqyd haymvdicd

Hdhd gd ij`eqycù` tqa ma`avd`gjy dqxjc`ejvnay' haichcnjy ia`.xvdv`jy dg nä{cnj a` gdy nahcicj.`ay jfoaxcudy Aggj vahqoj ha ejvndycm`cfflidxcud ag `ÿnavj ha ayxqhcjyvaucydfgay? hayha näy ha 41222 dq`jy 622 Rvjiqvdnjy agqhcv q`d ed.gdicd dhcicj`dg? gd rvayq`icù` ha tqaq`d ijvvagdicù` a`xva gd dqxjayxcnds dgmq`d ejvnd ha ij`hqixd hayad.fga rvjuca`a ha q`d vagdicù` idqyd.aeaixj D haicv uavhdh' ag najggjhag hafdxa ayxvcfd rvaicydna`xa a`gd a{cyxa`icd ha q`d vagdicù` idqydgYc q`d dqxjayxcnd agaudhd ma`avdvdfa`afflicjy hcvaixjy' tqahdvîd` oqyxc.

fflidhjy gjy ayeqavzjy s hcyra`hcjyhahcidhjy d c`eq`hcv xdg ya`xcnca`xjRavj yc gd vagdicù` idqydg eqavd c`uav.yd' ay haicv' yc q`d cndma` rjycxcudha q`j ncynj eqavd ag vayqgxdhj hagã{cxj yjicdg j ha q`d ij`hqixd njvdgaoanrgdv ‘gj iqdg vayqgxdvîd' iqd`hjna`jy' rgdqycfga‘' ha rjij yavucvîdejna`xdv yùgj gd dqxjayxcnd Rdvd va.yjguav ayxd iqayxcù`' `jy hcyrqycnjyd vaucydv ayxqhcjy tqa vagdicj`dfd`gd dqxjayxcnd ij` ag va`hcnca`xjdidhãncij

s gdy rvaya`xdvj` d`xa q` oqvdhja`idvmdhj ha rq`xqdv ag dxvdixcujeîycij A` gdy udgjvdicj`ay fdydhdya` ejxjmvdeîdy ha iqavrj a`xavj `j yadrvaicù q`d ijvvagdicù` ycm`cecidxcuda`xva gdy hjy udvcdfgay Gdy ejxjmvd.eîdy ha rvcnav rgd`j' a` idnfcj'yî vauagdvj` q`d gcmavd ijvvagdicù`a`xva dqxjayxcnd s dxvdixcuj eîycijYc` anfdvmj' c`igqyj ayxa kdggdzmjrjhîd ij`ychavdvya hqhjyj' rqay gjyc`hcuchqjy ij` agaudhj ij`iarxj hayî ncynjy rjhvîd` kdfavya ayejvzdhja` rvaya`xdv q` naojv dyraixj' rjvaoanrgj' dxducä`hjya ij` ojsdy jucyxca`hj vjrdy dxvdixcudy Ha kaikj'iqd`hj ya njyxvdvj` d gjy oqvdhjyejxjmvdeîdy hag vjyxvj ha gjy rdvxc.icrd`xay yc` dhjv`dv' gd ijvvagdicù`ya vahqoj d iavj A` idnfcj' yî yajfyavuù q`d eqavxa ijvvagdicù` a`xvaag dxvdixcuj eîycij s gd dqxjayxcnd

iqd`hj gdy udgjvdicj`ay avd` anc.xchdy rjv gjy rdvxcicrd`xay Rdvaiaaucha`xa' rqay' tqa gjy c`hcuchqjyij` agaudhd dqxjayxcnd ya xca`a`rjv kavnjydy ivcdxqvdy' dq`tqa `j`aiaydvcdna`xa yad dyî a` jrc`cù`ha gjy hanäy

Xdg hcyivard`icd hafavîd ggdndv`jygd dxa`icù` Gj tqa d rvcnavd ucyxdrdvaiîd q`d eqavxa ijvvagdicù` a`xvagd drdvca`icd eîycid s gd dqxjayxcndvayqgxù `j yav näy tqa q` vastaoj hagd udgjvdicù` edujvdfga tqa ag c`hc.uchqj xca`a ha yî ncynj a` hcyxc`xjydyraixjy Q` ea`ùna`j rdvdgagj deai.xd d gjy yqoaxjy ij` fdod dqxjayxcnd'rvjigcuay d gd stjtqc`dqic`ckcgrcgcffl.idicù` ‘rjnrjyj ujidfgj d`xa agtqa `j kanjy rjhchj vaycyxcv`jy' tqahayivcfa gd xa`ha`icd d hayhaôdv jij`iahav `qgj udgjv d gdy ijydy Ayhaicv' gdy ravyj`dy ij` fdod dqxjay.xcnd `j yùgj ya ua` ijnj `qgchdhay'yc`j tqa ya nqayxvd` dhanäy `amd.xcudy vayraixj d xjhj

Gd yjicahdh ayxdhjq`cha`ya nqayxvd ayraicdg rvajiqrdicù` rjv gd edgxdha dqxjayxcnd< ua a` ayd idva`icd gd idqyd ha nqikdy ij`hqixdyvarvjfdfgay

Gd fdod dqxjayxcnd `j yqaga oqyxcfflidv ‘ij`xvdvcdna`xa d gd ivaa`icdrjrqgdv‘ gd dmvaycuchdh Xdnrjij nqayxvd ijvvagdicù` ij` gd hvjmdhci.icù` `c ij` ag dgijkjgcynj

Gd rjxa`icdicù` ha gd dqxjayxcnd `j ya xvdhqia a` q` dqna`xj hagva`hcnca`xj ayijgdv j gdfjvdg

Gdy ravyj`dy ij` dqxjayxcnd agaudhd nqayxvd` ndsjv kdfcgchdh rdvdc`cicdv vagdicj`ay ravyj`dgay s rdvaia` ya`xcvya näy eagciay tqa gdyhanäy

Vayqna`*Dqxjayxcnd

Page 75: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 75/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 =9

Hayij`icavxj a` gd ayiqagdA` rvc`icrcj' xjhj kdiîd ra`ydv tqa agvaeqavzj ha gd dqxjayxcnd ij`yxcxqcvîdq` rjhavjyj c`yxvqna`xj ha dsqhdrdvd gjy ayxqhcd`xay Rdvaiîd gùmcijra`ydv tqa q`d fqa`d hjycy ha qed`îdrjxa`icdvîd ag ayeqavzj s gd ravya.uavd`icd ha gjy dgqn`jy' dg xcanrjtqa gay kdvîd na`jy yqyiarxcfgay dyqiqnfcv d`xa gjy aeaixjy rdvdgczd`.xay hag hayä`cnj' ag ya`xcnca`xj hac`ijnraxa`icd j gdy hqhdy yjfva yqrvjrcd idrdichdh Gjy rvcnavjy xvd.fdojy njyxvdvj` q`d ijvvagdicù` rj.ycxcud a`xva dqxjayxcnd s va`hcnca`xjayijgdv' gj tqa dfj`ù ayxd kcrùxaycyRavj gjy ayxqhcjy njhav`jy' a` idn.fcj' kd` iqayxcj`dhj gd ivaa`icd hatqa q`d dqxjayxcnd agaudhd c`hqziduavhdhavdna`xa d gjy ayxqhcd`xay dayejvzdvya näy

Rdvd c`eavcv vagdicj`ay idqydgay a`.

xva yqiayjy' gjy yqoaxjy hafa` a{dnc.`dvya a` hjy jidycj`ay yardvdhdy a`ag xcanrj Dyî ya kczj a` 43;5? YkacgdN Rjxxafdqn' Xcnjxks _ Lacxk sYxa}dvx ] Akgs' ha gd Q`cuavychdh haCj}d' a{dnc`dvj` d 69222 dgqn`jyha c`yxcxqxj iqd`hj ya a`ij`xvdfd`'rvcnavj a` ag 42¿ `cuag s gqamj a` ag46¿ +atqcudga`xay' a` ahdh' d `qayxvj9j ha AYJ s 4¿ ha fdikcggavdxj# Gddqxjayxcnd a` ag 42¿ `cuag vayqgxùrvahaicv hãfcgna`xa ag va`hcnca`xj

ayijgdv a` ag 46¿ Gd ijvvagdicù`a`xva gjy vayqgxdhjy didhãncijy hag42¿ `cuag s gd dqxjayxcnd hag 46¿ dg.id`zù udgjvay gcmavdna`xa yqravcjvayD xa`jv ha ayxjy hdxjy' d`dgczdhjykjs a` nÿgxcrgay ayxqhcjy' `j a{cy.xa` c`hcicjy ha tqa ag dqna`xj ha gddqxjayxcnd jevazid mvd`hay ua`xdody dgjy dgqn`jy Dgmq`jy xvdfdojy c`igq.yj yqmcava` tqa ag ayxînqgj ejvzdhjha gd dqxjayxcnd rqaha anrajvdv agva`hcnca`xj rjyxavcjv

Ravj dq`tqa vaejvzdv gd dqxjayxcnd`j naojva ag va`hcnca`xj ayijgdv' º`jrjhvîd vayqgxdv ÿxcg näy dhagd`xa' rjvaoanrgj' a` gd uchd gdfjvdg: Dg rd.vaiav' `j Gjy ayxqhcjy ha rjycfgayuî`iqgjy a`xva gd jrc`cù` tqa gjy xvd.fdodhjvay xca`a` ha yî ncynjy s yqva`hcnca`xj yj` aij ha gj jfyavudhja` ag ij`xa{xj ayijgdv Gd ycnrga fÿy.tqahd ha ijvvagdicj`ay rvjrjvicj`d

dgmq`jy vayqgxdhjy yqmava`xay' ravja` `c`mÿ` idyj dvvjod` gqz yjfva ycgd dqxjayxcnd ij`yxcxqsa gd idqyd hagfqa` va`hcnca`xj gdfjvdg' j uciauav.yd +A` iqdgtqcav idyj' ag uî`iqgj `jay rdvxciqgdvna`xa eqavxa#

Yc fca` `j ij`xvcfqsa d q` naojvdrvjuaikdnca xj a` gd ayiqagd j nd.sjv va`hcnca`xj a` ag xvdfdoj' ºycv.ua gd dqxjayxcnd rdvd vagdicj`dv`jynaojv ij` gjy hanäy: Gdy ravyj`dyij` q`d fqa`d cndma` ha yî ncyndy

yqaga` vayqgxdv näy dmvdhdfgay< a`ma`avdg' rvaeavcnjy vagdicj`dv`jy ij`ma`xa tqa nqayxvd ij`ffld`zd a` yî ncynd s dhjrxd q`d dixcxqh rjyc.xcud Vakqcnjy ag xvdxj ha tqca`ayya yca`xa` c`yamqvjy s hqhd` ha yî ncynjy

Gjy yqoaxjy tqa rjyaa` q`d dqxjay.xcnd agaudhd yqaga` xa`avya rjv rav.yj`doay rjrqgdvay< ij`ychavd` tqa gdidgchdh ha yqy dncyxdhay ay yqravcjvd gdy hayivcxdy rjv gjy c`hcuchqjy tqaya xca`a` a` rjij' gjy iqdgay c`ejv.nd` ha vagdicj`ay ravyj`dgay näyij`stcixcudy s na`jv drjsj yjicdgRavj' ijnj hanjyxvdvj` a` 4331 Oq.gcd Fcykjr s Kachc N C`havfcxza`.@jgd`' ha gd Q`cuavychdh ha @afvdy.ld a` Gc`ijg`' xdgay dfflvndicj`ay `jvastaod` gd vadgchdh Rchcavj` d 186ayijgdvay ha 3¿ iqvyj tqa `jnfvdvd`gjy ijnrdôavjy rjv gjy tqa ya`xîd`

ndsjv drvaicj s gjy tqa gay rvjujid.fd` ndsjv d`xcrdxîd< gdy jvha`dicj`ayvayqgxd`xay `j njyxvdvj` ijvvagdicù`dgmq`d ij` gd dqxjayxcnd

Gj ncynj yqiaha a` dhqgxjy A`q`d c`uayxcmdicù` vadgczdhd a` gdyrjyxvcnavîdy ha gjy jika`xd' Hqd`aR Fqkvnayxav' dkjvd a` gd Q`cuav.ychdh ha Xa{dy a` Hdggdy' jfyavuù'ij` xvay ijgdfjvdhjvay yqsjy' tqa gjyayxqhcd`xay q`cuavycxdvcjy ij` dqxjay.xcnd agaudhd haigdvdfd` njyxvdv q`d

2'2 2'6 2'8 2'5 2'; 4'2

Ijafflica`xa ha ijvvagdicù`

DQXJAYXCND S VA@HCNCA@XJ AYIJGDVA` q` c`xa`xj ha idgcfvdv yc q`d dqxjayxcnd agaudhd ya xvdhqia a` q` fqa` va`hcnca`xjdidhãncij' ya a{dnc`ù d ncggdvay ha dgqn`jy ayxdhjq`cha`yay ha gjy iqvyjy 42¿ s 46¿+atqcudga`xay' a` ahdh' d `qayxvjy 9¿ ha AYJ s 4¿ ha fdikcggavdxj# Gd ijvvagdicù` a`xvagd dqxjayxcnd a` ag 42¿ iqvyj s ag va`hcnca`xj didhãncij a` ag 46¿ vayqgxù drvj{cnd.hdna`xa cmqdg tqa gd ijvvagdicù` a`xva gdy idgcfflidicj`ay jfxa`chdy a` ag 42¿ iqvyj s gddqxjayxcnd a` ag 46¿ Dyî rqay' vayqgxd hceîicg ydfav iqäg ay gd idqyd s iqäg ag aeaixj'j yc a{cyxa q` xaviav dxvcfqxj tqa c`stqsa d gd uaz a` gd dqxjayxcnd s a` ag va`hcnca`xjayijgdv

   Y   X   J   @   A  ,

Ijvvagdicù` ha gd dqxjayxcnd a` ag 42¿ iqvyj

ij` gd dqxjayxcnd a` ag 46¿

Ijvvagdicù` ha gd dqxjayxcnd a` ag 42¿ iqvyj

ij` ag va`hcnca`xj ayijgdv a` ag 46¿

Ijvvagdicù` hag va`hcnca`xj ayijgdv

a` ag 42¿ iqvyj ij` gd dqxjayxcnd a` ag 46¿

Ijvvagdicù` hag va`hcnca`xj ayijgdv

a` ag 42¿ iqvyj ij` ag va`hcnca`xj ayijgdv

a` ag 46¿

EQA@XA? Y N Rjxxafdqn' X _ Lacxk s Y ] Akgs a`  Ahqidxcj`dg Vayadvik' ujg =3' rämy 482.488< 43;5

Page 76: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 76/99

=8 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

yaôdgdhd edicgchdh rdvd c`cicdv `qaudyvagdicj`ay' q`d ndsjv hcyrjycicù` dkdiav ij`fflha`icdy yjfva yî ncynjy'd njyxvdvya dyavxcujy' d rvayxdv dsq.hd anjicj`dg d jxvjy a c`igqyj q`dndsjv kdfcgchdh rdvd devj`xdv ij`.stcixjy c`xavravyj`dgay Yc` anfdv.mj' gdy udgjvdicj`ay ancxchdy rjv yqyijnrdôavjy ravmaôdfd` q` iqdhvjkdvxj hcyxc`xj A` iqdxvj ha gjy ic`ijdxvcfqxjy a{dnc`dhjy' gd ijvvagdicù`ij` gd dqxjayxcnd idsù rväixcidna`.xa d iavj Gd ÿ`cid tqa ravnd`aicùayxdhîyxcidna`xa ycm`cfflidxcud eqa gdvagdxcud d gd idrdichdh ha gjy yqoaxjyrdvd ayxdfgaiav `qaudy dncyxdhay jvagdicj`ay yjicdgay Ayxd rdvaia yav gdayeavd hj`ha gd ij`ffld`zd a` q`j ncy.nj vaucyxa ndsjv xvdyia`ha`icd? gjyyqoaxjy tqa ya varqxd` d yî ncynjyc`xavayd`xay s dxvdixcujy yamqvdna`xa

c`cicd` yc` ayraicdg xvdfd ij`uavydicj.`ay ij` hayij`jichjy' nca`xvdy tqagjy edgxjy ha dqxjayxcnd vakÿsa` hdvijnca`zj d xdgay ij`xdixjy' xanca`hjyav vaikdzdhjy

Idfvîd cndmc`dv tqa xdgay hceava`.icdy c`stqsaya` xdnfcã` a` gd uchddnjvjyd A` 6226' ag mvqrj hcvcmchjrjv Yd`hvd G Nqvvds' ha gd Q`c.uavychdh ha Fqeedgj' a`ij`xvù tqagdy ravyj`dy ij` ayidyd dqxjayxcndxca`ha` d hayij`ffldv ha gdy nd`ceayxd.icj`ay ha dnjv j deaixj ha yq rdva.

 od< xana` ij`xc`qdna`xa ag vaikdzjYc` anfdvmj' gdy c`uayxcmdicj`ay `jkd` rvjrjvicj`dhj rvqafdy ha tqaxdgay vagdicj`ay yad` ayraicdgna`xarvjra`ydy d hcyjguavya Ha kaikj'ay rjycfga tqa q`d dqxjayxcnd aga.udhd yqrj`md q`d ndsjv dna`dzdha vqrxqvd Dyî gj hanjyxvdvj` a`43;= Idvvcg A Vqyfqgx' Mvamjvs HNjvvj} s Ha``cy O Ojk`yj`' a`xj`.iay a` gd Q`cuavychdh ha La`xqils<yq ayxqhcj yqmavîd tqa gdy ravyj`dyij` q`d agaudhd jrc`cù` ha yî ncyndyxca`ha` ‘a` nahchd yqravcjv tqaag vayxj‘ d vayjguav gdy hcffliqgxdhayiavia`d`hj vagdicj`ay s fqyid`hj`qaudy rdvaody

ºIùnj c`stqsa gd dqxjayxcnd ‘jyq edgxd‘ a` gd dixcuchdh ya{qdg:Ayxd iqayxcù` kd ychj dnrgcdna`xaayxqhcdhd Gjy vayqgxdhjy yqmcava`

tqa tqca`ay rjyaa` q`d dqxjayxcndagaudhd ya nqayxvd` na`jy c`kcfc.hjy s näy hcyrqayxjy d hayhaôdv gjyvcaymjy dg c`cicdv vagdicj`ay ya{qd.gay Rjv jxvd rdvxa' gdy a{ravca`icdyya{qdgay `amdxcudy s gjy anfdvdzjy`j hayadhjy rdvaia` na`mqdv gddqxjayxcnd

Hvjmdy s dgijkjgºC`stqsa gd ayxcndicù` ha q`j ncynja` ag dfqyj hag dgijkjg j gdy hvjmdy:@qnavjyjy ryciùgjmjy dhncxîd` ayd

cgdicù` Dhqiîd` tqa gdy ravyj`dy ij`fdod jrc`cù` ha yî ncyndy fqyid`ij`yqagj a` aydy yqyxd`icdy Yamÿ`yq xajvîd' fdyxdfd ij` vaejvzdv gddqxjayxcnd hag yqoaxj rdvd aucxdv tqaãyxa idsavd a` ag dgijkjgcynj j gdhvjmdhciicù` Yc` anfdvmj' gjy hdxjy`j nqayxvd` `c`mq`d vagdicù` idqydga`xva gd fdod dqxjayxcnd s hcikj ij`.yqnj dfqycuj A` q` ayxqhcj d mvd`ayidgd vadgczdhj rjv Vjf NiMaa sYkacgd N ]cggcdny' ha gd ediqgxdhha nahcic`d ha gd Q`cuavychdh `aj.zagd`hayd ha Jxdmj' `j ya drvaicùijvvagdicù` a`xva gd dqxjayxcnd na.hchd a`xva gdy ahdhay ha 3 s 49 dôjys ag dgijkjgcynj j gd hvjmdhciicù`d gd ahdh ha 41 C`igqyj iqd`hj gjyvayqgxdhjy haod` a`xvauav uî`iqgjy'ãyxjy vayqgxd` dnfcmqjy s `j ij`.igqsa`xay? nca`xvdy dgmq`jy ayxqhcjy

yqmcava` tqa gd dqxjayxcnd agaudhd ayxä dyjicdhd ij` ag dgijkjgcynj'jxvj yqmcava gj ij`xvdvcj

A` iqd`xj dg qyj cgîicxj ha hvj.mdy' yî a{cyxa` c`hcicjy ha yq vagdicù`idqydg ij` gd fdod dqxjayxcnd A`ij`ivaxj' Oqhs D D`hva}y s Yqyd`I Hq`id`' hag C`yxcxqxj ha C`uayxc.mdicù` ha Jvamù`' yaôdgdvj` a` 433=tqa ag haigcua a` gjy `cuagay ha nj.xcudicù` rdvd ag ayxqhcj rvjujidfd q`hayia`yj ha gd dqxjayxcnd' gj iqdg' dyq uaz' ggaudfd dg ij`yqnj ha nd.

Vayjguavij`stcixjy

Kdiav `qaudydncyxdhay

Rvayxdvdsqhd

anjicj`dg

Vauagdvc`ejvndicù`

yjfva q`j ncynj

Hay

xvazdya`vagdicj`a

yc`xavravyj`dgay

2'2 2'6 2'8 2'5 2'; 4'2

Ijafflica`xa ha ijvvagdicù` ij` dqxjayxcnd agaudhd

Dqxjaudgqdicù`

Audgqdicù`ha ijnrdôavjy

DQXJAYXCND S VAGDICJ@AY C@XAVRAVYJ@DGAY

@Y

@Y

@Y

@Y

   V   D   @   H   S

   E   D   V   C   Y

      I     j     v      f      c     y

Q` ayxqhcj ij` ayxqhcd`xay q`cuavycxdvcjy vauagù q`d eqavxauc`iqgdicù` a`xva gd dqxjayxcnd s hcuavydy kdfcgchdhay c`xavrav.yj`dgay iqd`hj avd` gjy rvjrcjy yqoaxjy tqca`ay ya udgjvdfd`d yî ncynjy Dg d`dgczdv gdy idgcfflidicj`ay ancxchdy rjv yqyijnrdôavjy' yc` anfdvmj' ya jfxa`îd q`d cndma` hceava`xa?a` iqdxvj ha gdy ic`ij hayxvazdy a{dnc`dhdy' gd ijvvagdicù`

ij` gd dqxjayxcnd idsù d `cuagay ayxdhîyxcidna`xa `j ycm`cfflid.xcujy +@Y# Gd ij`a{cù` a`xva gd dqxjayxcnd s gd edicgchdh rdvdc`cicdv vagdicj`ay' a` idnfcj' njyxvù ndsjv vjfqyxaz EQA@XA? H Fqkvnayxav' ] Eqvnd`' N X ]cxxa`favm s K X Vacy a` Ojqv`dg

je Ravyj`dgcxs d`h Yjicdg Rysikjgjms ' ujg 11' rämy 334.422;< 43;;

Njyxvdvyadyavxcuj

Page 77: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 77/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 =1

vckqd`d< ya xvdxdfd' yc` anfdvmj' haq` `a{j fdyxd`xa hãfcg

Yc gd c`xavrvaxdicù` ha ayxjy hdxjya`xvdôd ndsjv hcffliqgxdh ay tqczä rjvgd hcuavychdh ha njxcudicj`ay tqarqaha` c`hqicv dg ij`yqnj ha dgij.kjg s hvjmdy? nca`xvdy dgmq`dy rav.yj`dy fqyid` anjicù`' jxvdy c`xa`xd`yjfvaggaudv j kqcv ha gd c`eagcichdhivù`cid Xdg ijnrgaochdh cnrcha ejv.nqgdv a`q`icdhjy idxamùvcijy Jxvjxd`xj udga rdvd ag dfqyj hag xdfdij?a` yq ndsjvîd' gdy c`uayxcmdicj`ayij`igqsa` tqa `j a{cyxa `c`mq`d va.gdicù` a`xva ãyxa s gd dqxjayxcnd

Rdvd dôdhcv ijnrgcidicù` d gdvaucycù` tqa dtqî `jy jiqrd' gjyayxqhcjy `j yqaga` rvaya`xdv q`dhaec`cicù` rvaicyd hag ij`iarxj hadqxjayxcnd Aggj kdia tqa a` gd ncy.nd idxamjvîd ha d`ägcycy ya naziga`ravyj`dy ij` q` yd`j vayraxj kdicdyî ncyndy ij` dtqaggdy tqa ec`ma`xa`av q`d dqxjayxcnd ndsjv ha gdtqa vadgna`xa yca`xa` j c`igqyj ij`tqca`ay nqayxvd` q` ravecg `dvicycy.xd @j ay a{xvdôj' rqay' tqa ayxaidnrj ha c`uayxcmdicù` yùgj jevazidij`igqycj`ay hãfcgay j ij`xvdhci.xjvcdy

Mdggcxjy ha ijvvdgHayha kdia haia`cjy' gjy ryciùgjmjykd` ua`chj ivasa`hj tqa q`d fdoddqxjayxcnd idqydfd q` ijnrjvxd.nca`xj dmvaycuj A` 4335' q`j hagjy dqxjvay +Fdqnacyxav# rqyj a` xagdha oqcicj xdg kcrùxaycy Xvdy vaucydvq`d yavca ha ayxqhcjy' ggamù d gd ij`.igqycù` ha tqa gjy ravraxvdhjvay hadmvaycj`ay yqaga` nd`xa`av' rjv gjma`avdg' q`d jrc`cù` edujvdfga' c`.igqyj a{dmavdhdna`xa fqa`d' ha yî ncynjy

Ecoãnj`jy a` gdy c`xcnchdicj`aytqa ya rvjhqia` a`xva gjy `côjy' q`d

Mvqrj 6Mvqrj 4

Q` ayxqhcj vadgczdhj a` 4333 rjv Hj`agyj` V Ejvysxk s@dxdgca D Lavv' ha gd Q`cuavychdh Ijnnj`}adgxk ha Ucvmc.`cd' c`hqia d ra`ydv tqa gjy rvjmvdndy rdvd dqna`xdv gddqxjayxcnd a` gjy dgqn`jy vazdmdhjy rqaha` xa`av aeaixjyij`xvdrvjhqia`xay +Gjy yqoaxjy ha ayxqhcj avd` ayxqhcd`xayq`cuavycxdvcjy ha rycijgjmîd#

Tqca`ay vaicfîd` idgcfflidicj`ay ha H d E +atqcudga`xayd ‗yqfflica`xa„ s ‗nqs hafflica`xa„# ya hcuchcavj` a` hjy mvq.rjy' jvmd`czdhjy rdvd tqa xqucavd`' c`cicdgna`xa' gd ncyndrq`xqdicù` nahcd Idhd yand`d' gjy ayxqhcd`xay hag rvcnav

mvqrj vaicfîd` q` ijvvaj agaixvù`cij tqa rvaxa`hîd vaejvzdvyq dqxjayxcnd +ijnj a` ag aoanrgj ha gd cztqcavhd # Gjyhag yamq`hj mvqrj vaicfîd` q` na`ydoa tqa ejna`xdfd gdvayrj`ydfcgchdh ravyj`dg d`xa ag va`hcnca`xj didhãncij+havaikd #

Dg ffl`dg hag iqvyj' ag rvjnahcj ha gdy idgcfflidicj`ay ha gjydgqn`jy hag rvcnav mvqrj idsù rjv hafdoj hag 12 rjv ica`xj'ay haicv' yqyra`hcavj` Gjy ayxqhcd`xay hag yamq`hj mvqrj'a` idnfcj' jfxqucavj` q` rvjnahcj hag 56 rjv ica`xj +q` ‗yq.fflica`xa fdoj„#< `j mvd` ijyd' ravj' dg ffl` s dg idfj' drvjfdhj

DQXJAYXCND S VAYRJ@YDFCGCHDH

ºD TQA YA HAFA TQA GDY @JXDY

YAD@ FQA@DY J NDGDY:

C`uayxcmdicj`ay vadgczdhdy a` ag rdydhj yqmcava` tqa

iqd`hj ya gay hauqagua d gjy ayxqhcd`xay yqy a{äna`ay

ijvvamchjy s idgcfflidhjy' xca`ha` d ravhav ij`ffld`zd a`

yî ncynjy Hcia` ijydy ijnj ‗@j udgmj rdvd ayxj„' ‗Yjs

q` c`ÿxcg„ j ‗Dtqî xjhjy yj` naojvay tqa sj„

Jxvjy ayxqhcjy hd` d a`xa`hav' a` idnfcj' tqa gjy

dgqn`jy tqa mjzd` ha q`d dqxjayxcnd agaudhd `j yùgj

jfxca`a` fqa`dy idgcfflidicj`ay' yc`j tqa ij`yavud` dha.

näy gd yava`chdh s gd ij`ffld`zd a` yî ncynjy

A` q`j ha gjy xvdfdojy ha c`uayxcmdicù` ya gay rchcù d

gjy ayxqhcd`xay tqa d`jxdya` gj tqa ‗gay rdydfd rjv gd

idfazd„ iqd`hj xvdxdfd` ha ydidv naojvay `jxdy Gjy

tqa ij`ycmqcavj` naojvdv a` idhd a{dna` ra`ydfd`?

‗Ayxjs jvmqggjyj ha nî ncynj„

‗Yjs idrdz ha kdiavgj„

‗Yjs q`j ha gjy naojvay ha gd ediqgxdh„‗Ayxjs ydxcyeaikj ij`ncmj ncynj„

Gjy ayxqhcd`xay tqa `j rvjmvaydvj` ra`ydfd`?

‗Na duavm÷a`zj ha nî ncynj„

‗@j navazij cv d gd q`cuavychdh„

‗Yjs q` c`ÿxcg„

IJ@IGQYCJ@? Nd`xã` gd idfazd ‘s gd dqxjayxcnd‘

fca` dgxd

ºD TQA YA HAFA TQA GDY @JXDY

YAD@ FQA@DY J NDGDY:

C`uayxcmdicj`ay vadgczdhdy a` ag rdydhj yqmcava` tqa'

iqd`hj ya gay hauqagua d gjy ayxqhcd`xay yqy a{äna`ay

ijvvamchjy s idgcfflidhjy' xca`ha` d aikdv gd iqgrd ha yqy

ndgdy `jxdy d edixjvay a{xav`jy Hcia` ijydy ijnj ‗Ag

a{dna` avd handycdhj hceîicg„' ‗@j gj kdfîdnjy hdhj a`

igdya„ j ‗Gdy rvamq`xdy avd` nqs vafqyidhdy„

Jxvjy ayxqhcjy hd` d a`xa`hav' a` idnfcj' tqa gjy

dgqn`jy tqa ya rvajiqrd` s vayrj`ydfcgczd` ha yqy

idgcfflidicj`ay `j yùgj jfxca`a` naojvay `jxdy' yc`j tqa

xdnfcã` drva`ha` tqa aggjy' ravyj`dgna`xa' ij`xvjgd` yq

va`hcnca`xj ayijgdv

A` q`j ha gjy ayxqhcjy ya gay rchcù tqa d`jxdya` gj tqa

‗gay rdydfd rjv gd idfazd„ iqd`hj xvdxdfd` ha ydidv

naojvay `jxdy Gjy tqa ij`ycmqcavj` naojvdv a` idhd

a{dna` ra`ydfd`?

‗@aiaycxj ayejvzdvna näy„‗Yc na ij`ia`xvj' na drva`havã gd gaiicù`„

‗Rqahj ij`xvjgdv gj tqa na jiqvva a` igdya„

‗Yã tqa rqahj kdiavgj„

Gjy ayxqhcd`xay tqa `j rvjmvaydvj` ra`ydfd`?

‗@j ay nc iqgrd„

‗Ayxa a{dna` avd handycdhj hceîicg„

‗@j udgmj rdvd ayxj„

IJ@IGQYCJ@? Xjnd gdy vca`hdy ha xq uchd

Page 78: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 78/99

=5 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

ejvnd ijvvca`xa ha dmvaycù` Hd`Jg}aqy' ha gd Q`cuavychdh ha Fav.ma`' rqyj sd a` a`xvahcikj gd chad hatqa fdoj yq hqvd rcag' ag `côj ‗dfq.yù`„ ayij`ha q`d mvd` c`yamqvchdhDq`tqa Jg}aqy `j nchcù hcvaixd.na`xa gd dqxjayxcnd' yî njyxvù tqagjy dmvayjvay haigdvdfd` yqevcv na`jyd`ycahdh s aucha`icdfd` ndsjv yamq.vchdh a` yî ncynjy tqa jxvjy `côjyDg rdvaiav' gj ncynj ycvua rdvd gjydhqgxjy ucjga`xjy' xdg s ijnj kdiadgmq`jy dôjy a{rqyj Fdqnacyxav a`ayxdy ncyndy rämc`dy

Xvdy ggamdv d gd ij`igqycù` ha tqaq`d dqxjayxcnd agaudhd `j na`mqd gdxa`ha`icd kdicd gd ucjga`icd' j eva`dd gjy dhjgayia`xay a` gd ya`hd kdicdag dgijkjgcynj' ag dfqyj hag xdfdij jgdy hvjmdy' `c naojvd ag va`hcnca`xjayijgdv j gdfjvdg' `jy ggaudnjy q`ddmvdhdfga yjvrvayd iqd`hj a{dnc`d.njy gd rjycfga vagdicù` a`xva gd dqxj.ayxcnd s gd eagcichdh? gdy ravyj`dyij` q` fqa` `cuag ha dqxjayxcnd yj`näy eagciay tqa gdy hanäy s xca`a`na`jy rvjfdfcgchdh ha idav a` ha.rvaycj`ay

A` 4331 drdvaicù q` ayxqhcj haq`d yjgchaz c`iqayxcj`dfga Hca`avs yq kcod Ndvcyyd' kjs a` gd Q`c.uavychdh ha Qxdk' a`iqayxdvj` d näyha 49222 ayxqhcd`xay ha gjy ÿgxcnjyiqvyjy ha c`yxcxqxj D xa`jv ha gjyvayqgxdhjy' gd dqxjayxcnd ij`yxcxqîdag edixjv näy haxavnc`d`xa rdvd ya`.xcvya ydxcyeaikj ij` gd uchd Yj`odGsqfjncvyls' Ikvcy Xldik s N Vj.fc` HcNdxxaj' ha gd Q`cuavychdh haIdgcejv`cd a` Vcuavycha' drjvxdvj` hd.xjy ijvvayrj`hca`xay d näy ha 522dhqgxjy ha ahdhay ijnrva`hchdy a`xva

EQA@XA? A Hca`av s N Hca`av a` Ojqv`dg je Ravyj`dgcxsd`h Yjicdg Rdxkjgjms' ujg 5;' rämy 519.559< 4331

Fd`mgdhayk +463#

Xd`zd`cd +682#

C`hcd +656#

La`cd +98=#

Amcrxj +5=6#

Ecgcrc`dy +=68#

Xdcgd`hcd +;42#

Idnavÿ` +;81#

Xqvtqîd +4642#

Ojvhd`cd +4532#

Ikcga +4362#

Ijvad +43=;#

Fvdycg +6296#

Nã{cij +6418#

Var Yqhdevcid`d +6868#

Sqmjygducd +6122#

Mvaicd +9396#

@jvqamd +822=#

Ayrdôd +8=;2#

Cyvdag +1862#

Rqavxj Vcij +18==#

Yc`mdrqv +5519#

@qaud _agd`hd +==23#

Dqyxvcd +364;#

Kjgd`hd +3;53#Odrù` +42418#

Fdkvac` +42284#

Ec`gd`hcd +42=61#

Dgand`cd +44829#

Id`dhä +466;8#

AAQQ +484=6#

Ijvvagdicù` ha gddqxjayxcnd ij`gd eagcichdh

Ijvvagdicù` hagd ydxcyediicù`aij`ùncid ij`gd eagcichdh

2'2 2'6 2'8 2'5 2'; 4'2

Ijafflica`xa ha ijvvagdicù`

DQXJAYXCND S EAGCICHDH

   N   A   G   C   Y   Y   D

   Y   _   D   G   L   J   ]   Y   L   C

Gd ydxcyediicù` ij` gd uchd a` ma`avdg' j eagcichdh'tqa a{ravcna`xd` gdy ravyj`dy rdvaia cv ha gdnd`j ij` ag `cuag ha dqxjayxcnd Tqa dyî jiqvva

a` xjhj ag nq`hj gj rj`a ha nd`cfflayxj ag mvdhjha ijvvagdicù` tqa a{cyxa a`xva dnfjy dxvcfqxjyJfyãvuaya tqa' a` gd ndsjvîd ha gjy rdîyay' gd eagc.ichdh ij`yavud ndsjv ijvvagdicù` ij` gd dqxjayxcndtqa ij` gd ydxcyediicù` aij`ùncid Gdy a{iaricj`ayxca`ha` d hdvya a` gjy rdîyay ij` na`jv va`xd raviärcxd +udgjvay a`xva rdvã`xaycy #

Page 79: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 79/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 ==

14 s 31 dôjy Q`d uaz näy' gd ea.gcichdh s gd dqxjayxcnd cfd` ha gdnd`j Ij` xjhj' d`xay tqa rjhdnjydfflvndv ij` iavxazd tqa ag drvaicj rjvq`j ncynj ij`hqia d gd eagcichdh' ay`aiaydvcj dijnaxav q`d c`uayxcmdicù`näy ijnrgaxd' tqa dfjvha gdy gcnc.xdicj`ay ha gjy ayxqhcjy aeaixqdhjykdyxd gd eaikd

A` rvcnav gqmdv' hafa ijnrvjfdvyatqa a{cyxa q`d vagdicù` idqydg Rdvaiauavjyîncg tqa q`d agaudhd dqxjayxcndxvdcmd ij`ycmj gd eagcichdh' ravj `c`.mÿ` ayxqhcj gj kd hanjyxvdhj Rjvdkjvd' gd eqavxa ijvvagdicù` a`xvadqxjayxcnd s eagcichdh `j ay näy tqaayj? q`d ijvvagdicù` A`xvd ha`xvj hagj rgdqycfga tqa ag ã{cxj rvjeaycj`dg'didhãncij j c`xavravyj`dg ijnrjvxaeagcichdh s dqxjayxcnd s' d gd c`uavyd'tqa ag evdidyj ijvvayrj`hca`xa ma`avac`eagcichdh s rãvhchd ha dqxjayxcnd

A c`igqyj idfa tqa gd eagcichdh ‘a`iqd`xj xa`ha`icd j hcyrjycicù` d ya`.xcvya fca`‘ vadgia gd dqxjayxcnd

A` yamq`hj gqmdv' `j rjhanjyjguchdv tqa gd eagcichdh +dyî ijnjyq ij`xvdvcd' gd harvaycù`# ya kd ay.xqhcdhj' yjfva xjhj' nahcd`xa dqxj.c`ejvnay Dhanäy' gd xa`ha`icd hadgmq`dy ravyj`dy kdicd ag raycncynjj gd `amdxcuchdh rqaha ma`avdv fdodyjrc`cj`ay yjfva yî ncynjy s oqcicjyhayedujvdfgay ha jxvjy dyraixjy ha gduchd @j ay gd rvcnavd uaz tqa iqay.xcj`dnjy ag udgjv ha gjy dqxjc`ejv.nay' ravj' ºtqã c`yxvqna`xj rjhvîdvaanrgdzdvgjy: ºIùnj hanjyxvdv' haejvnd ij`uc`ia`xa' tqa q`d ravyj`day näy +j na`jy# eagcz ha gj tqa aggdivaa: Ayxä igdvj tqa ud d vayqgxdv hc.eîicg' rjv `j haicv cnrjycfga' jfxa`av

nahchdy jfoaxcudy ha gd eagcichdh jgd harvaycù`' ndy `j rjv aggj rj.hanjy diarxdv gjy dqxjc`ejvnay yc`ivîxcid

ºTqã rjhanjy' rqay' ij`igqcv:ºHafa` gjy rdhvay' gjy ndayxvjy sgjy xavdraqxdy xvdxdv ha vaejvzdv gddqxjayxcnd: A` ag iqvyj ha `qayxvdvaucycù` fcfgcjmväfflid' kdggdnjy c`.hcicjy ha gd qxcgchdh ha gd dqxjay.xcnd? dqna`xd gd ravyauavd`icd rdvddevj`xdv q` evdidyj s edujvaia gdyvagdicj`ay c`xavravyj`dgay Dhanäy'gd fdod dqxjayxcnd ij`yxcxqsa q`edixjv ha vcaymj vayraixj d icavxjyxvdyxjv`jy dgcna`xdvcjy' a` ayraicdggd fqgcncd ‘dyî gj hjiqna`xdvj`q`j ha gjy dqxjvay +Ujky# s yqy ij.gdfjvdhjvay a` 4333 Raya d gd hcffl.iqgxdh ha hanjyxvdv icavxjy aeaixjyha gd dqxjayxcnd nahcd`xa rvqafdyjfoaxcudy' `jy c`igc`dnjy d diarxdv

gjy c`hcicjy +yqfoaxcujy# ha tqa gddqxjayxcnd idnc`d ha gd nd`j ij`gd eagcichdh

Dhncxcnjy' rqay' tqa q`d c`sai.icù` ha dqxjayxcnd rjhvîd vayqgxdvfa`aecicjyd rdvd ag c`hcuchqj Ravj'ºtqã jiqvvcvîd yc q` a{dgxdhj ya`xc.nca`xj ha gd rvjrcd udgîd ggaudya ddgmqca` d a{cmcv q` xvdxdnca`xj rva.eava`xa j d a{rgjxdv d yqy rvùocnjy:Gjy ijyxjy yjicdgay yavîd`' yc` hqhd'ij`ychavdfgay Dhanäy' ayidyad` gjyc`hcicjy ha tqa gd rjxa`icdicù` mvd.xqcxd ha gd dqxjayxcnd a` `côjy jdhqgxjy ‘fdydhd a` ag navj kaikjha yav aggjy ncynjy‘ jevaia fa.`aecicjy d gd yjicahdh' näy dggä hagd ydxcyediicù` tqa drjvxd rdvxcicrdva` yanaod`xa aoavicicj ha dqxjijn.rgdia`icd

Vjs E. Fdqnacyxav jiqrd hayha 6229 gd iäxahvd Array ha rycijgjmîd a` gd Q`cuavychdhha Egjvchd Oa``ceav H. Idnrfagg cnrdvxa igdyay ha rycijgjmîd a` gd Q`cuavychdh haIjgqnfcd Fvcxä`cid a` Ud`ijquav Ojdikcn C. Lvqamav ay rvjeayjv ha rycijgjmîd a` gd

Q`cuavychdh Fvj}` Ldxkgaa` H. Ujky ay xcxqgdv ha gd iäxahvd id`dhca`ya ha c`uayxcmd.icù` a` navidhjxai`cd s rycijgjmîd hag ij`yqnchjv a` gd Ayiqagd ha @amjicjy Ydqhav hagd Q`cuavychdh ha Ijgqnfcd Fvcxä`cid

XKA YJICDG CNRJVXD@IA  JE YAGE.AYXAAN Hcvcmchj rjv D`hva} N Naiid' @acg O Ynagyav sOjk` Udyij`iaggjy Q`cuavycxs je Idgcejv`cd Rvayy' 43;3

VDÎIAY  HA  GD  UCJGA@ICD Vjs E Fdqnacyxav a`  C`uayxcmdicù` s Ica`icd' oq`cj' 6224

HJAY KCMK YAGE.AYXAAN IDQYA FAXXAV RAVEJVND@IA' C@XAVRAVYJ@DG YQIIAYY' KDRRC@AYY' JV KADGXKCAV GCEAYXSGAY: Vjs E Fdqnacyxav' Oa``ceav H Idnrfagg' Ojdikcn C Lvqamav sLdxkgaa` H Ujky a`  Rysikjgjmcidg Yica`ia c` xka Rqfgci C`xavayx ' ujg 8' `j 4' rämy4.88< ndsj' 6229

Gjy dqxjvay

Fcfgcjmvdeîd ijnrgana`xdvcd

Page 80: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 80/99

=; C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Iqd`hj ya ayivcfa yjfva nj`ahdy hag nq`hj d`xcmqj' xväxaya ha ijgaiicj`ayrvcudhdy j rÿfgcidy' ycanrva tqahd gd hqhd yjfva yq rvjua`ca`icd' ydgujtqa ãyxdy ua`md` ha q`d a{idudicù` dvtqajgùmcid A` aya ea`ùna`jkd xa`chj nqikj tqa uav ag deä` hag kjnfva rjv ag ijgaiicj`cynj

Decicj`dhjy ednjyjy eqavj` ag idvha`dg Rcaxvj Fdvfj s Ijyna ag Ucaoj' a`ag Va`dicnca`xj

Ag rq`xj ha c`ega{cù` yjfva gjy ayxqhcjy `qncynä.xcijy ya eaikd ij` gd rqfgcidicù`' a` 4141' hag gcfvj

 Ha dyya ax rdvxcfqy acqy +Hag dy s yqy rdvxay#' haMqcggavnj Fqhã' s' hjy dôjy näy xdvha'  Cggqyxvcqn

 Cndmc`ay +Cnäma`ay ha kjnfvay cgqyxvay#' ha D`hvadEqgucj Ya rvjrj`a` dnfjy hcuqgmdv gjy ij`jicnca`xjy`qncynäxcijy d xvduãy ha gdy cnäma`ay ha gdy rcazdy<rvcnd ag ya`xchj cij`jmväecij yjfva ag naxvjgùmcijHayha ayd ravyraixcud dfjvhdnjy ayxa ayxqhcj

Gdy rvcnavdy nj`ahdy drdvaicavj` a` Gchcd' a`ag ycmgj UCC  dI Ayxdfd` diqôdhdy a` q`d dgadicù`ha jvj s rgdxd +agaixvù`# Hayha ayd vamcù` hag Dycd

Na`jv' yq qyj ya rvjrdmù rjv gd Kãgdha A`xa`hchdgd diqôdicù` ijnj q` yînfjgj ha c`hara`ha`icd'gdy icqhdhay ayxdhj ijnca`zd` d ancxcv nj`ahd hargdxd ij` rayjy ycncgdvay rdvd yqy ijgj`cdy Idhdicqhdh dhjrxdvä q` anfgand rvjrcj' tqa ecmqvdvä a`yqy haijvdicj`ay? gd gaikqzd a` Dxa`dy' gd xjvxqmda` Amc`d j ag idfdggj dgdhj a` Ijvc`xj Kdyxd gdãrjid ha Dgaod`hvj Ndm`j ag vaxvdxj ha q` ravyj`doa`j jiqrd ag d`uavyj ha gdy nj`ahdy A` xjv`j dgycmgj CU  dI xdnfcã` ya diqôd` a` Vjnd gc`mjxayvaixd`mqgdvay ha fvj`ia tqa rjvxd` q`d ndvid? dayycm`dxqn' ij` q` rayj ha q` lcgj s nahcj drvj{c.ndhdna`xa

Gd iaid

ha Cqgcd XvdhqixdA` xcanrjy ha Jixducj Dqmqyxj' gd nj`ahd ij`yxcxqsù q` uakîiqgj

ha a{xvdjvhc`dvcd eqavzd rvjrdmd`hîyxcid dg yavucicj hag rjhav

Gj ijnrvjfdnjy a` gd iaid ha gd icqhdh vjnd`d ha Dgmaicvdy

Ydgudhjv Fvduj Ocnã`az

4 VAUAVYJ HA Q@ DY HA CQGCD XVDHQIXD diqôdhj a` Dgmaicvdy

+Iähcz#' hj`ha' a`ndvid`hj ag `jnfva ha gd icqhdh' drdvaia gd ijvj`d

iîucid    N   Q   Y   A   J 

   N   Q   @   C   I   C   R   D   G

   H   A

   D   G   M   A   I   C   V   D   Y

Page 81: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 81/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 =3

Ij` gd c`egqa`icd ha gdy ijgj`cdymvcamdy hag yqv ha gd ra`î`yqgd cxä.gcid a cygdy dhsdia`xay' ag day yacvä yqyxcxqsa`hj rjv gdy dnj`ahd.icj`ay vjnd`j.idnrd`dy kdyxd gdivadicù` ag dôj 653 dI hag ha`dvcjha rgdxd' yc `jy ecdnjy ha Rgc`cjag Ucaoj' j ag 646 dI' ha diqavhjij` gd c`uayxcmdicù` vaica`xa Ij`gd c`yxdqvdicù` hag ha`dvcj' Vjndc`dqmqvd gd ycyxandxczdicù` hag `q.navdvcj nj`axdg A` dhagd`xa' ag qyjha gd nj`ahd ya ma`avdgczdvä kdyxdij`uavxcvya a` agana`xj c`hcyra`yd.fga ha gd aij`jnîd' gd yjicahdh srjgîxcid vjnd`dy

Dqmqyxj s yq vãmcna`A` gd yaycù` ya`dxjvcdg ha 49 haa`avj hag dôj 6= dI Jixducj vaicfaag xîxqgj ha  Dqmqyxqy xvdy rvjigdndvij`igqchd yq gdfjv ij` ag idyxcmj ha

gjy dyayc`jy ha yq rdhva dhjrxcujIdsj Oqgcj Iãydv D`xa gd c`ycyxa`icdhag Ya`dhj' ij`yca`xa a` dhnc`cyxvdvdgmq`dy rvjuc`icdy Ag ijnrvjncyjhqvd rjij' rqay a` 69 dI Jixducjva`q`icd dg ij`yqgdhj' dq`tqa yakdia ij`iahav gjy kj`jvay ha rj.xayxdh xvcfq`cicd +xvcfq`cicd rjxay.xdy# s rvjiù`yqg ndsjv +cnravcqn

 rvjij`yqgdva ndcqy#Gd dvtqajgjmîd kd vayidxdhj gd

cij`jmvdeîd dyjicdhd d yq vd`mj Yajfyavud q`d rdqgdxc`d yqyxcxqicù`ha yq `jnfva rjv ag ha anravdhjvDqmqyxj + Cnravdxjv Idaydv Dqmqy.xqy# ij` na`icù` ha yqy xîxqgjy rav.yj`dgay' xdgay ijnj gd xvcfq`cicd

 rjxayxdy s  rj`xcea{ nd{cnqy Dq`.tqa `c`mq`j ha ayjy kj`jvay' rjvyardvdhj' ay doa`j d gd ij`yxcxqicù`xdvhjvvarqfgcid`d' ij`yxcxqsa q`dggdndxcud yc`mqgdvchdh gd vaq`cù`ha xdgay rjhavay a` q`d ncyndravyj`d

 Cnravdxjv ' dtqag tqa nd`hdfd +a`gdxî`' tqc cnravdfdx #' ya drgcidfd dgma`avdg ha q` aoãvicxj Ij`yavudfd

ag xîxqgj iqd`hj ujguîd d gd uchdrvcudhd Dq`tqa `c xvcfq`cicd rjxay.xdy' `c cnravcqn rvjij`yqgdva avd`'a` ya`xchj ayxvcixj' ndmcyxvdxqvdyvarqfgcid`dy' gd rvcnavd ij`ggaudfdag havaikj dg uaxj ha Dqmqyxj ij`xvdiqdgtqcav dixj ha q` ndmcyxvdhj<a` ucvxqh ha gd yamq`hd' ya rjyaîdag ij`xvjg dfyjgqxj yjfva gd icqhdh

ha Vjnd' rjv a`icnd ha iqdgtqcavmjfav`dhjv rvjuc`icdg

Ravj yc dgmÿ` xãvnc`j haec`a ag`qauj idväixav ha Dqmqyxj ay agha Rvc`iary' ag rvcnavj a`xva gjy

icqhdhd`jy' xqxjv ha gdy c`yxcxqicj`ayvarqfgcid`dy Rdvaia tqa ya ggamù dq`d yqavxa ha diqavhj a`xva gj tqaavd' d xjhdy gqiay' q`d hqdgchdh haycyxandy rjgîxcijy? rjv q` gdhj' agYa`dhj' ij` yqy ndmcyxvdxqvdy va.rqfgcid`dy s' rjv jxvj' ag Rvî`icras yqy eq`icj`dvcjy< rjv q` gdhj' gddhnc`cyxvdicù` rvjuc`icdg ya`dxjvcdgs' rjv jxvj' gdy rvjuc`icdy dycm`dhdydg Rvî`icra< rjv q` gdhj' ag avdvcjrÿfgcij + Davdvcqn Rqfgciqn# s' rjvjxvj' gd kdica`hd cnravcdg +Ecyiqy#<

rjv q` gdhj' ag havaikj varqfgcid`js' rjv jxvj' gdy haicycj`ay and`dhdyhag Rvî`icra Ya xvdxd' d gd rjyxva' haq`d q`cù` ha hjy ij`iarxjy igäycijyhag nq`hj d`xcmqj? gd icqhdh +icuc.

xdy# s ag vac`j +vam`qn# Rdvd kdiavgjucycfga' ya vatqcava q` rvjmvdndrvjrdmd`hîyxcij' cij`jmväecij' haa`jvnay rvjrjvicj`ay @dhd naojvtqa gd nj`ahd rdvd uakciqgdvgj

Gd dnj`ahdicù` dqmqyxadRjijy dôjy hayrqãy ha vaicfcv agxîxqgj ha dqmqyxj' Jixducj ijnca`zdyq mvd` vaejvnd nj`axdvcd Hcuchaag ij`xvjg ha gd nj`ahd a`xva agYa`dhj' dg tqa ga ijvvayrj`ha gddnj`ahdicù` a` fvj`ia' tqa rjvxd a`

GD VAEJVND DQMQYXAD

NAXDG

JVJ

RGDXD

FVJ@IA

DQVAJ

TQC@DVCJ

HA@DVCJ

TQC@DVCJ

YAYXAVICJ

HQRJ@HCJ

DY

IQDHVD@XA

4

4*6

4

4*6

8 DYAY

6 DYAY

4

4*8 ha DY

=';2

9';3

9'32

4'31

6=

49'51

42'32

9'68

4*86 ha GCFVD+96= m#

4*8; ha GCFVD

4*45; ha GCFVD

4 Q@ICD

4*6 ha Q@ICD

4*8 ha Q@ICD

XCRJ UDGJV RAYJ ATQCUDGA@ICD

GDICRJJFD

FDVFAYQGD

IDVXACD

CQGCD XVDHQIXD

FDAGJ

FDAYCRJ

NAGGDVCD

YARXAN

XC@MC

_CGCY6 AG AYXVAIKJ HA MCFVDGXDV yamÿ`

Idsj Rgc`cj Yamq`hj +kdicd =9#   Y   D   G   U   D   H   J   V 

   F   V   D   U   J 

   O   C   N   A   @   A   _

Page 82: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 82/99

;2 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

yqy vauavyjy gdy gaxvdy YI +Ya`dxqyIj`yqgxj j rjv haivaxj hag Ya`dhj#'s ãg ncynj' tqca` ya vayavud gddnj`ahdicù` a` jvj s rgdxd Rjvgj tqa vayraixd d gd nj`ahd hafvj`ia' gd ha ndsjv `qnavdvcj snäy diiaycfga dg rqafgj' ggaudvä gdaecmca hag Rvc`iary' yjfva xjhj gjyyayxavicjy' hqrj`hcjy s dyay

Rdvd cnrj`av ayd uîd ha dqxjrvj.njicù` ya drjsù a` ag rjhav and`d.hj ha gd rjxayxdh xvcfq`cicd vaicfchdag dôj 69 dI +A` gd dnj`ahdicù`fvj`iî ad hag dôj 8 dI haydrdvaicùhaec`cxcudna`xa ag `jnfva ha gjyndmcyxvdhjy nj`axdgay' tqczäy a`kjna`doa rvayxdhj rjv ag Rvî`icra dgYa`dhj' rdvd decd`zdv gd ij`xc`qchdhxdvhjvvarqfgcid`d#

A` ag ndvij ha ayd jfyaycù` rjv hdvd ij`jiav ag rvjmvdnd rjgîxcij dqmqy.xaj ya c`xvjhqicvä q`d ij`yxagdicù` hahcjyay rvjxaixjvay hag Rvî`icra? xvdyDrjgj' ag rvc`icrdg' Oÿrcxav' @arxq`j'Ua`qy s Ndvxa ua`mdhjv D aggjy yagay yqndvä` gdy dgamjvîdy ha gd Rdzs ha gd Ucixjvcd Yj` gjy d`uavyjyha gjy ha`dvcjy ha rgdxd qxcgczdhjyrdvd rdmdv d yqy aoãvicxjy a` Dixcqn+94 dI# gjy agamchjy rjvxdhjvay haayxdy afflmcay hcuc`dy

Gdy cnäma`ay xvd`yncxa` ag deä`rjv gd ij`tqcyxd ha gd rdz OdnäyVjnd kdfîd ij`jichj nj`ahdy xd`

xvdygdhdvj` ayxd icqhdh d gd jvcggdjrqayxd' ij` rdvxa ha gd rjfgdicù`ha Xc`mc< a`ucdvj` dÿ` q`d ijgj`cdha icqhdhd`jy vjnd`jy' s ggdndvj`d gd icqhdh Cqgcd Cjzd„

Ayxa xa{xj hag idrîxqgj rvcnavjhag gcfvj xaviavj ha gd Majmvdeîd ha Ayxvdfù`' ayivcxj a` xjv`j dgdôj 5 dI' aujid gd mã`aycy ha gd

icqhdh ha Xvdhqixd' eq`hdhd nqsrvjfdfgana`xa rjv Ndvij Ucryd`cjDmvcrd kdicd ag dôj 63 j 6; dI a`gd fdkîd ha Dgmaicvdy +Ayxa Dmvc.rd avd gqmdvxa`ca`xa ha Jixducj#Ag xa{xj yqfvdsd gd rvjiaha`icd hagjy kdfcxd`xay? rÿ`cijy xvdygdhdhjyhayha ag `jvxa ha Devcid s yjghdhjyuaxavd`jy

Ij`jianjy näy xayxcnj`cjy yjfvaag jvcma` ha gd icqhdh A` xjv`j dg dôj86 ha `qayxvd avd' Rjnrj`cj Nagd'`dxqvdg ha Xc`ma`xavd' yaôdgd a` yqIkvjvjmvdrkcd? ‗S näy dhagd`xa kdsq` mjgej s a` ãg ayxä Idvxacd' tqadgmq`jy ivaa` tqa a` jxvj xcanrj

 eqa Xdvxayyjy' s \xdnfcã` ayxä^ gdtqa kdfcxd` ea`cicjy xvdygdhdhjyhayha Devcid s ha hj`ha dhanäyyjnjy `jyjxvjy? Xc`ma`xavd„

Rjv xvdxdvya ha yq rdxvcd ikcid' agxayxcnj`cj ha Nagd dhtqcava yqndcnrjvxd`icd Ijvvjfjvd ag xa{xj haAyxvdfù` s qfcid gd icqhdh a` gdncynd fdkîd' oq`xj d Idvxacd Yc`anfdvmj' ag `jnfva jecicdg ha gdicqhdh `j gj a`ij`xvdvanjy +d a{iar.

icù` ha gd arcmvdeîd nj`axdg# kdyxd92 dôjy näy xdvha a` gd  Kcyxjvcd`dxqvdg ha Rgc`cj? ‗Näy dggä ha gdyIjgqn`dy ha Kãviqgay ayxqucavj` gjyjrrchd ha Gcyyd s Ijxxda< kjs ayxäXc`mc' d`xcmqd eq`hdicù` ha D`xaj'ggdndhd gqamj Xvdhqixd Cqgcd rjv agiãydv Igdqhcj' iqd`hj gd ij`ucvxcù a`ijgj`cd< ya kdggd d 92222 rdyjy ha

 Fdagj' ag jrrchqn näy rvù{cnj hagd Fãxcid D 61222 rdyjy ha Xc`mc'a` gd ijyxd jiaä`cid' ayxä gd ijgj`cddqmqyxad ha Cqgcd Ij`yxd`xcd _qgcg'

faggdy' igdvdy s ycnrgay Ya rqaha`c`igqyj jfucdv gdy c`yivcricj`ay' da{iaricù` hag `jnfva hag Rvî`icraGdy hcjydy yqaga` ggaudv ag iqav`jha gd dfq`hd`icd s gjy gdqvagayAg gdqvag' iqsdy vdndy yavuîd` hakjna`doa d gjy ua`iahjvay' avd agävfjg hag hcjy Drjgj s' ijnj xdg'jv`dna`xdfd gjy hc`xagay ha a`.

xvdhd ha gd idyd ha gjy ravyj`doayrvc`icrdgay

A` mvdxcxqh ha gjy icqhdhd`jy rjvgd ydgudicù` ha gd Varÿfgcid' Jixducjc`xvjhqia a` yqy nj`ahdy gd ‗ijvj`diîucid„ Ayxa agana`xj ncgcxdv vjhadgd gasa`hd Jf Icuay Yavudxjy +rjvgd ydgudicù` ha gjy icqhdhd`jy# Agkcyxjvcdhjv R _d`lav uc`iqgd ayayînfjgj d gjy kjna`doay hag dôj6 dI< rjij d rjij ya ij`uavxcvä a`yînfjgj hag rjhav vjnd`j Yj` ayxjygjy agana`xjy tqa drdvaiavä` a` gdydiqôdicj`ay ha Cqgcd Xvdhqixd

Gd icqhdh ha Cqgcd Xvdhqixds yq iaid‗Uca`a d ij`xc`qdicù` Na`gdvcd'ij` c`hqyxvcd ha ydgdzù`' s xvdyaggd gd icqhdh s ag vîj ha Fagù`

 Kdfc xqdgna`xa ya anfdvid dtqî  rdvd rdydv d Xc`mc' ha gd Ndq.vjqyîd' s xca`a xdnfcã` navidhj

 s ydgdzj`ay Xc`mc xquj d`xay rjv uaic`d d _agcy< ndy gjy vjnd`jy

XCRJ

4.d YAVCA

HQRJ@HCJ 6 DYAY a`xva 49 s 48 mvdnjy

DY 4 DY a`xva 42 s 44 mvdnjy

YANCY 4*6 ha DY a`xva 1 s 5 mvdnjy

IQDHVD@XA 4*8 ha DY a`xva 9 s 8 mvdnjy

UDGJV RAYJ

 

XCRJ

6.d YAVCA

HQRJ@HCJ 6 DYAY a`xva 41 s 45 mvdnjy

DY 4 DY a`xva 3 s 42 mvdnjy

YANCY 4*6 ha DY a`xva 8 s 1 mvdnjy

IQDHVD@XA 4*8 ha DY a`xva 6'1 s 9 mvdnjy

UDGJV RAYJ

9 GDY HJY YAVCAY HA DNJ@AHDICJ@AY HA GD IAID Gd 4¯ kdia vaeava`icd dg rdxvù` yancq`icdg ij` dyay iavid`jy d gjy 44 mvdnjy

Gd 6¯ d gd vaejvnd dqmqyxad ij` dyay ha 3 mvdnjy ha nahcd

8 DY HA CQGCD XVDHQIXD D`uavyj? idfazd ha Dqmqyxj d cztqcavhd ij` gasa`hd RAVN

IDAY DUM Vauavyj ijvj`d iîucid ij` gasa`hd CUGCD XVDH    Y   D   G   U   D   H   J   V 

   F   V   D   U   J 

   O   C   N   A   @   A   _

   +     d     v     v       c       f     d   #  <   N   Q   Y   A   J 

   N   Q   @   C   I   C   R   D   G

   H   A

   D   G   M   A   I   C   V   D   Y

   +     d       f     d       o     j   #

Page 83: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 83/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 ;4

tqa eqa yqyxvdîhd d gd oqvcyhciicù`ha gjy vasay s dxvcfqchd d gd ha gd

 Fãxcid D 91222 rdyjy ha ãyxd yakdggd Gc{qy' ij`uavxchd a` ijgj`cd

 rjv ag iãydv Igdqhcj„Yamÿ` ag a`icigjrahcyxd' gd icqhdh

ya ggdnd Cqgcd Xvdhqixd s' dq`tqaay rdxa`xa ag avvjv dg qfcidvgd a` gdijyxd `jvxadevcid`d' vaijma diavxd.hdna`xa gd xvdhcicù` eq`hdicj`dg hagd icqhdh Ijnj didfdnjy ha haicvd rvjrùycxj ha Nagd' `jy kdggdnjyd`xa q`d icqhdh ha `qaud ivadicù`ij` hjy agana`xjy rjfgdicj`dgay? rjvq` gdhj' uaxavd`jy ha gjy aoãvicxjydqmqyxajy ua`iahjvay ij` ayxdxqxjha icqhdhd`îd vjnd`d' d gjy tqavayrj`havîd ag arîxaxj Cqgcd ha gdicqhdh< s rjv jxvj' rjfgdicj`ay harÿ`cijy xvdygdhdhjy hayha ag `jvxaha Devcid' rjycfgana`xa ij` ayxdxqxjha icqhdhd`jy vjnd`jy +dg na`jy gjy

ha Xc`mc#' tqa vayrj`havîd` dg jxvj`jnfva ha gd icqhdh' Xvdhqixd

Dyî' gd mã`aycy ha gd icqhdh yaij`ejvnd nahcd`xa q`d uavhdha.vd hahqixcj' q`d eq`hdicù` iqsjyrdvänaxvjy hafa` jfyavudvya ij`rvaicycù` Xjhj rdvaia c`hcidv tqa gdicqhdh ya eq`hd yjfva q`d rgdxdejvndagaudhd a` gd hayanfjidhqvd hag vîjha gd Ncag' a` ag `ÿigaj yqv ha Dg.maicvdy Dq`tqa ya kd a{idudhj rdvxahag yjgdv' kdyxd gd eaikd yùgj ya kd`a`ij`xvdhj gjy vayxjy ha q` ijnrgaojc`hqyxvcdg ha ydgdzj`ay Ya yqrj`a'ij` eq`hdna`xj' tqa gd icqhdh haXvdhqixd sdia fdoj ag yqfyqagj haayxd zj`d ha Dgmaicvdy

Gd icqhdh hafcù ha rvjuaavya hagjy agana`xjy c`kava`xay d q` ia`xvjdqmqyxaj? q`d nqvdggd' q` ejvj s q`ayrdicj gÿhcij Dhanäy' a` vdzù` hayq ycxqdicù` ravceãvcid' ag Rvî`icraga hjxd ha gd rjycfcgchdh ha diqôdvnj`ahd nahcd`xa gd c`yxdqvdicù`ha q`d iaid cnravcdg Ayxd vaega. od gd ycxqdicù` rjgîxcid' yc fca` gddnj`ahdicù` `j uavä xvq`idhd q`d

xvdhcicù` tqa dvvd`id ha gjy xcrjyrÿ`cijy ha gdy nj`ahdy diqôdhdya` fvj`ia

Vauavyjy s d`uavyjyGjy xcrjy tqa idvdixavczd` yqy nj.`ahdy ya fdyd` a` vdicnjy ha qudy'ayrcmdy xa`hchdy s dxq`ay ha igdvdycnfjgjmîd rÿ`cid s dnrgcd xvdhcicù`a` gd zj`d hag nahcjhîd kcyrd`js `jvxa ha Devcid Oq`xj d aggjy'drdvaia` gjy yînfjgjy rj`xcecidgays haec`cxjvcjy ha gd ydivdgchdh ha

Dqmqyxj ‘ag Dyravmcgj' ag Yîn.rqgj' ag Rvdaeavciqgj' ag Dra{ j gdRäxavd‘ s icucgay ‘ijvj`d iîucida`ndvid`hj ag `jnfva ha gd icq.hdh‘' agana`xjy iqgxqvdgay c`ka.va`xay d gd haujicù` tqa gd icqhdhrvjeayd dg Rvî`icra Drdvaia` yjfvagjy vauavyjy

Gjy d`uavyjy uca`a` jiqrdhjyrjv fqyxjy hag Rvî`icra j ha yqykavahavjy s `caxjy Idsj s GqicjIdvdixavczd` d gjy d`uavyjy hjy xcrjyha gasa`hdy nqs varvaya`xdxcudy hagd ãrjid? gjy fqyxjy ha Dqmqyxj yadijnrdôd` ha gd gasa`hd RAVN IDAY   DUM s gjy ha Idsj s Gqicj

ij` gdy gasa`hdy I IDAYDV' I GIDAY j fca`  G IDAY 

A` gj tqa vayraixd d gjy udgjvay'yqaga hcuchcvya gd ancycù` a` hjymvqrjy' ag rvcnavj näy iavid`j dgrdxvù` yancq`icdg ij` dyay iavid.`jy d gjy 44 mvdnjy' s ag yamq`hjijvvayrj`hca`xa d gjy udgjvay hagd vaejvnd nj`axdg ggaudhd d idfjrjv Jixducj +dyay ha 3'1 mvdnjy#Dnfdy ij`yxd` ha hqrj`hcjy' dyay'yancyay s iqdhvd`xay' diqôdhjy xjhjya` fvj`ia

Hayha gd ij`iaycù` hag xîxqgj haRj`xcea{ Nd{cnqy' xvdy gd nqavxaha Gãrchj' ya rvjhqia q`d c`q`hd.

UDGJV D@UAVYJ VAUAVYJGASA@HD

D@UAVYJ

GASA@HD

VAUAVYJNAXDG

HQRJ@HCJ

Idfazd

ha Dqmqyxjd gd cztqcavhd

Idfazdy

ha Idsjs Gqicj

RAVN.IDAY. DUM. N. G. IDAY.CUG. XVDH. FVJ@IA

HQRJ@HCJ

Idfazdha Dqmqyxj

d gd cztqcavhd

Idfazdyha Idsjs Gqicj

RAVN. IDAY.DUM.

I. G. IDAY.CUG. XVDH. FVJ@IA

DY

Idfazdha Dqmqyxj

d gd cztqcavhd

Ijvj`dIîucid

RAVN. IDAY.DUM.

CUGCD. XVDH. FVJ@IA

DY

Idfazdha Dqmqyxj

d gd cztqcavhd

Ijvj`dIîucid

IDAY. DUM.RAV.

CUGCD. XVDH. FVJ@IA

DYIdfazd

ha Dqmqyxjd gd cztqcavhd

Ijvj`dIîucid

IDAY. DUM.RAV.

CUGCD. XVDH. FVJ@IA

YANCY

Idfazdha Dqmqyxj

d gd cztqcavhd

Dra{s Yînrqgj

RAVN. IDAY.DUM.

CUGCD. XVDH. FVJ@IA

YANCYIdfazdha Idsj

Ayrcmdd gd cztqcavhd

RAVN.IDAY. DUM.

CUG.XVDH.

FVJ@IA

YANCYIdfazdha Gqicj

Ayrcmdd gd cztqcavhd

G. IDAY.CUG.XVD.

FVJ@IA

YANCYIdfazdha Gqicj

Vdicnjxa`hchj

G. IDAY.CUG.

XVDH.FVJ@IA

IQDHVD@XA Yînrqgj Dxÿ` IDAY. DUM.CUG.

XVDH.FVJ@IA

IQDHVD@XAIdfazd

ha Dqmqyxj

Räxavd'Dyravmcgj'

Gîxqjs Rvaeavciqgj

RAV. IDA. DUM. CUGCD. XVDH. FVJ@IA

1 HAYIVCRICJ@ ha gjy agana`xjy cij`jmväfflijy yamÿ` gjy udgjvay diqôdhjy   Y   D   G   U   D   H   J   V 

   F   V   D   U   J 

   O   C   N   A   @   A   _

Page 84: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 84/99

;6 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

icù` ha `qaujy xcrjy cij`jmväecijytqa ij`icav`a` d gjy c`yxvqna`xjyvcxqdgay ha iavanj`cdy dqmqvdgay srj`xcecidgay Ya c`cicd` rjv a`xj`iaygdy rvcnavdy dnj`ahdicj`ay ha Xvd.hqixd' ij` q`jy idvdixavay fdyxd`xahaec`chjy rdvd yqy ancycj`ay

Gd iaid ha Cqgcd Xvdhqixd ya uac`navyd a` gjy dij`xaicnca`xjy tqaagaud` dg rjhav d Jixducj Ay näy'ag rvjrcj jvcma` ha gd icqhdh ya

hafa dg Rvc`iary Hayha ag dôj6= dI ya vamcyxvd q` ij`ychavdfgadqna`xj hag `qnavdvcj ha fvj`iaa`  Kcyrd`cd hayxc`dhj dg rdmj hagaoãvicxj s ijc`icha`xa ij` ag c`c.icj ha gdy mqavvdy iä`xdfvdy Gjydya`xdnca`xjy ha Ijgj`cd Rdxvcicd +Iùvhjfd#' Idaydvdqmqyxd +_dvd.mjzd# j  Anavcxd Dqmqyxd +Nãvchd#vaigdnd` hag Ayxdhj q`d iqd`xcjydec`d`icdicù`

Dg rdvaiav' ggamd` ha Vjnd d gdFãxcid `qaujy dfvchjvay ha iqôjy'

cnrjvxd`hj gjy xcrjy tqa ya ggaud`d idfj a` gd Qvfa a` aya njna`xjRjv aoanrgj' gd ijvj`d iîucid ha gjyvauavyjy' rqayxd ha njhd a` Vjndyjfva ag dôj 69 dI' eaikd a` gdtqa Dqmqyxj' q`d uaz vaicfchd gdrjxayxdh xvcfq`cicd' vadfva gd iaidha gd idrcxdg hag nq`hj Dhanäy'gjy d`uavyjy rvaya`xd` ag fqyxj haDqmqyxj ha nd`avd nqs rdvxciqgdv'ij`jichj ijnj xcrj  Dixcqn tqa ya

varaxcvä kdyxd gd ydicahdh a` xj.hdy gdy iaidy s udgjvay ancxchjyD hceava`icd ha jxvdy icqhdhay hayq a`xjv`j' Xvdhqixd `j diqôd yay.xavicjy Xdg uaz ag jfoaxcuj ha ayxdrvcnavd diqôdicù` `j eqaya xd`xjgd yjghdhd' iqd`xj ij`nanjvdv gdrvjrcd eq`hdicù` ha gd icqhdh

Nj`ahd s rjhavGjy udgjvay näy dgxjy +hqrj`hcj sdy# ya idvdixavczd` rjv gd q`cejvnc.hdh ha yqy d`uavyjy Nqayxvd` gd

idfazd hag Rvc`iary d gd cztqcavhd'dyanaoä`hjya nqikj dg xcrj Dixcqn'iqsjy idfaggjy drdvaia` idîhjy kdicddfdoj a` naikj`ay yqagxjy Ay q`xcrj nqs varaxchj a` `qnavjydyiaidy kcyrd`jvvjnd`dy s varvaya`xdq`d cndma` ha Dqmqyxj kqnd`czdhj'iavid`j d gjy kjnfvay vaiarxjvay hagd dnj`ahdicù`' ag rdhva ha xjhjygjy vjnd`jy' ag Rdxav Rdxvcda Ay q`xcrj tqa ycnfjgczd ag rvcnav icqhd.hd`j +Rvc`iary# s ravyj`d ydmvdhdd gd uaz + Dqmqyxj#

Vjhad`hj dg fqyxj drdvaia gdgasa`hd RAVN+cyyu# IDAY+dvcy#

 DUM+uyxc# Ij` aggj ya a{rgcicxd gdhcucycù` ha ijnraxa`icdy vagdxcudy dgd diqôdicù` ha nj`ahd ggaudhd didfj a`xva ag rvjrcj Dqmqyxj s agYa`dhj' ùvmd`j dg t qa ga ijvvay.rj`ha gd dnj`ahdicù` a` fvj`iaYc d ayxj q`cnjy tqa gd rvjuc`icd

Fãxcid gd dhnc`cyxvdfd ag Ya`dhj'ayxä igdvd gd c`xa`icù` ha Jixducj' sdDqmqyxj' ha ij`xvjgdv kdyxd ag näynî`cnj haxdgga ha gd uchd rÿfgcidha yq `dica`xa cnravcj

A` gdy nj`ahdy drdvaia gd drvjfd.icù` j ravncyj hag rvjrcj Rvc`iary rdvd gd dnj`ahdicù` ha gd rcazd Dyî'dq`tqa `jnc`dgna`xa xjhd gd rvj.uc`icd Fãxcid tqahdfd dhnc`cyxvdhdrjv ag Ya`dhj' ãyxd a` ma`avdg s gdicqhdh a` rdvxciqgdv' drdvaia` fdoj gdùvfcxd ha Dqmqyxj A{cyxa` `qnavjydyudvcd`xay ha gd gasa`hd' tqa deaixd` dgd qfcidicù` ha gdy rvcnavdy rdgdfvdy'RAVN  j  DUM hagd`xa j haxväy hagfqyxj cnravcdg

Rdvd c`xavrvaxdv ayxdy ancycj`ay'ij`uca`a xa`av a` iqa`xd tqa gdcndma` ha Dqmqyxj vayavud yq drd.vcicù` d gjy udgjvay näy dgxjy ha gdiaid +hqrj`hcjy s dyay#' vadecvnd`hjyq dqxjvchdh ij` gd c`yivcricù` tqaij`ecava udgjv gamdg d gd nj`ahd Gjyvauavyjy rvaya`xd` ndsjvay hceava`.icdy Ya drvaicd` hjy xcrjy eq`hd.na`xdgay? d`uavyj ij` gdy aecmcay ha

Idsj s Gqicj +hqrj`hcjy# s vauavyjij` gd ijvj`d iîucid tqa ndvid ag`jnfva ha gd icqhdh +dyay#

Gqicj s IdsjAg dôj 4= dI' Dqmqyxj dhjrxd s`jnfvd kavahavjy d gjy kcojy ha yqsav`j Ndvij Ucryd`cj Dmvcrd s yqkcod Oqgcd Vaijnca`hd dg Ya`dhj tqagay ij`iahd ag xîxqgj ha Rvî`icray hagd Oqua`xqh +Rvc`iary Cqua`xqxcy# Yc`anfdvmj' gdy xvämcidy s rvandxqvdyhaydrdvcicj`ay ha dnfjy evqyxvd`

5 NJ@AHDY HA GD IAID ha Cqgcd Xvdhqixd yamÿ`

O Yäaz s O Fgd`ij  Gdy nj`ahdy ha gd Fãxcid

 Vjnd`d ' ujg C Ij`ua`xqy Mdhcxd`qy Yd` Eav`d`hj'

rämy 921.946< 4335

HQRJ@HCJ HQRJ@HCJ

DY DY

YANCY YANCY YANCY YANCY

YANCY YANCY

IQDHVD@XA

IQDHVD@XA

   Y   D   G   U   D   H   J   V 

   F   V   D   U   J 

   O   C   N   A   @   A   _

Page 85: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 85/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 ;9

yqy rvjsaixjy Gqicj nqava ag dôj6 a` Ndvyaggd iqd`hj ya hcvcmîd dKcyrd`cd' s yq kavnd`j Idsj gj kdvähjy dôjy näy xdvha a` Gcicd

Gd iaid idnrjmcfvdgxdvaôd ya kdväaij ha xdgay tqava`icdy diqôd`hjyqy q`chdhay nj`axdvcdy ha näyudgjv +hqrj`hcjy# ij` gdy cnäma`ayha gjy `caxjy ha Dqmqyxj Dyî' evqxjha ayd rvajiqrdicù` rjv dyjicdvdg rjhav d yqy kavahavjy' ay ijnjhafanjy a`xa`hav gjy vauavyjy haayxjy hqrj`hcjy diqôdhjy a` CqgcdXvdhqixd yjfva gjy dôjy 44 j 42 dI Oq`xj d gjy fqyxjy' drdvaia` gdygasa`hdy I+dcuy# G+uicuy# IDA+ydvcy# s hafdoj ag `jnfva ha gd icqhdh

 CUG+cd# XVDH+uixd# Ay q`d nd.`avd ha uc`iqgdv gd icqhdh d gjyrvjfdfgay vayrj`ydfgay hag Ayxdhjiqd`hj Dqmqyxj nqavd Gd icqhdhnqayxvd ha aya njhj yq gadgxdh dg

`qauj vãmcna` c`yxdqvdhj s ij` yqykavahavjy

Gjy hqrj`hcjy ha Idsj s Gqicjhafa` yav' rqay' rjyxavcjvay dg dôj46 dI' q`d uaz tqa tqahd` c`yxc.xqchjy a` kavahavjy ha Dqmqyxj xvdygd nqavxa a` Idnrd`cd ha yq rdhvaDmvcrd A` iqd`xj d gjy vauavyjy hagd yavca ha gd ijvj`d iîucid' gjy dyayhafa` yav rjyxavcjvay dg 69 dI' sdtqa ya xvdxd ha q` xcrj cnrjvxdhjha gd rvjrcd Qvfa Gjy dfvchjvayha iqôjy uc`iqgd` gd icqhdh ij` yqivadhjv rjv nahcj ha q` agana`xjxd` cnravcdg ijnj ay gd ijvj`d iîucidtqa a`ndvid ag `jnfva ha gd `qaudijgj`cd Hcikd yavca hafa yav' rjvxd`xj' rjyxavcjv dg dôj 69 dI< yaancxcvîd yjfva gjy dôjy 48*46 dIycmqca`hj rdvdgagjy ha jxvdy iaidyycncgdvay +Ijgj`cd Rdxvcicd s  CqgcdManaggd Diic' gd dixqdg Mqdhc{#

Gd yavca ha gd ijvj`d iîucid va.yqgxd ij`yj`d`xa ij` gjy dxvcfqxjyrvjrcjy ha Drjgj< rjv aoanrgj' gdijvj`d ha gdqvag' yc fca` gdy kjody'näy vqmjydy s d`ikdy' mqdvhd` q`

rdvaichj ndsjv ij` gdy hag vjfgatqa ij` gdy gd`iajgdhdy hag gdqvagRavj yad gd ijvj`d ha vjfga j hagdqvag' varvaya`xd q` ncynj xcrjcij`jmväecij' gd ij`iaycù` hag xîxqgjha Dqmqyxj rjv ag Ya`dhj Ij`yxc.xqsa' dhanäy' q`d nd`avd ya`icggdha tqa ag vaiarxjv hag `qnavdvcjvagdicj`a ha c`nahcdxj gd nj`ahdij` gd dqxjvchdh ancyjvd

Xvdy gd ancycù` ha gjy udgjvaydgxjy ha gd yavca' ya dnj`ahd` gjyudgjvay näy fdojy' hcucyjvay hag dy'

tqa ij`yxd` ha yancyay s iqdhvd`xayrdvd `qayxvj idyj Gd ucycù` ha ayxa`qnavdvcj na`jv hcecava rjv ijnrga.xj ha gjy hqrj`hcjy s dyay' dq`tqaij`xc`ÿd` ij` agana`xjy rvjrcjyha ãyxjy Rqaha` hcyxc`mqcvya xvay

mvqrjy ha dnj`ahdicj`ay? d`uavyjyij` gjy fqyxjy ha Idsj s GqicjIãydvay' d`uavyjy ij` gd idfazd haDqmqyxj s d`uavyjy ij` yînfjgjyydiavhjxdgay

Gjy d`uavyjy drdvaia` ij` gdyidfazdy ha Idsj s Gqicj dq`tqa'd hceava`icd ha gjy hqrj`hcjy' yarvaya`xd` ha nd`avd c`hcuchqdg' a`yqyxcxqicù` ha Dqmqyxj Gd iaid ij`.ecava dyî d gjy kavahavjy hag Rvc`iary ag kj`jv ha yqy nj`ahdy ha udgjvnäy vahqichj Dg fqyxj ga dijnrdôd`hjy xcrjy ha gasa`hd? I IDAYDVs G IDAY

Jfucdna`xa' gd gasa`hd vaegaod agfqyxj hag ravyj`doa varvaya`xdhj'

Idsj j Gqicj Dkjvd gdy nj`ahdy`aiaycxd`' yc` anfdvmj' hayivcfcvij` gd ravxc`a`xa gasa`hd dg rav.yj`doa varvaya`xdhj +gjy `caxjy hagRvc`iary# Gjy vauavyjy vaxjnd`gd xvdhcicù` cij`jmväecid kcyrd`d

ha gdy iaidy? gd ayrcmd ha xvcmj' gduch j ag dxÿ` Rdvd N¯ Rdz Mdviîd.Faggchj' hcikjy xcrjy zjjnjvejy juamaxdgay uca`a` ij`ychavdhjy ijnja{rvaycj`ay ha iqdgchdhay ha icavxdyhcuc`chdhay< Evd`icyid Ikduay ha.eca`ha' a` idnfcj' q`d ycm`cecidicù`aij`ùncid' tqa ya varcxa a` xjhdygdy iaidy ha gd zj`d

Idfvîd c`igqyj gd kcrùxaycy ha tqagd rvaya`icd hag dxÿ` ij`yxcxqsavdq` vaeava`xa c`hcidxcuj ha gdy di.xcuchdhay ydgdzj`avdy ha gd rvjrcdicqhdh Ij` xjhj' rdvaia näy ua.vjyîncg tqa gjy dfvchjvay ha iqôjyqxcgczdvd` gd cij`jmvdeîd xvdhcicj`dgha gd zj`d s gd ij`oqmdvd` ij` gjy

NAXVJGJMCD VJND@D

JIXDUCJ DQMQYXJ vahqoj ag rayj hag äqvaj s hag dy @j njhcffliù'

a` idnfcj' ag ha`dvcj Gdy atqcudga`icdy a`xva gdy nj`ahdy ha ndsjv

qyj yj` gdy ycmqca`xay?

4 äqvaj > 61 ha`dvcjy > 422 yayxavicjy

4 ha`dvcj > 6 tqc`dvcjy > 8 yayxavicjy > ; hqrj`hcjy > 45 dyay >

> 58 iqdhvd`xay

D uaiay ya c`xvjhqia gd q`chdh yancy > 4*6 dy

MGJYDVCJ

Ycnrqgqn? Ayraica ha idzj j iqikdvù` tqa qydfd` gjy ydiavhjxay hq.

vd`xa gjy ydivcfflicjy' rdvd aucxdv ag ij`xdixj ha gdy nd`jy ij` ag gîtqchj

rqvcfflidhj

Rvdaeavciqgqn? Udyj ydmvdhj ij`ycyxa`xa a` q` iqa`ij ggd`j j d uaiay

q`d odvvd naxägcid< yavuîd ha vaicrca`xa rdvd ag uc`j ha gdy gcfdicj`ay

vcxqdgay hqvd`xa gjy ydivcfflicjy s rdvd mqdvhdv gjy qxa`ycgcjy ha iqgxj d yq

xãvnc`j

Dyravmcgqn? Udvcggd rdvd ayrjgujvadv j vjicdv dmqd fa`hcxd

Räxavd? Rgdxj j iqa`ij vahj`hadhj' yjnavj' tqa ya qydfd a` iavanj.

`cdy vagcmcjydy s ydivcfflicjy rdvd havvdndv ag uc`j a` gjy dgxdvay

Dra{? Fj`axa ha rcag ha idfvd tqa ggaudfd` gjy stänc`ay a` gdy iavanj.

`cdy vagcmcjydy' vandxdhj rjv kjody ha jgcuj a` gd rdvxa yqravcjv s hag

tqa ra`hîd` hjy naikj`ay d dnfjy gdhjy

Page 86: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 86/99

;8 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

`qaujy xcrjy drdvaichjy d ec`dgayhag ycmgj C dI

A` aeaixj' oq`xj d ayxjy xcrjy drd.vaia` yancyay s iqdhvd`xay ij` gjydxvcfqxjy rj`xcecidgay s ag fqyxj haDqmqyxj Ay ag `qnavdvcj ha ndsjvqyj s rjvxd gdy cnäma`ay tqa yqyvaiarxjvay ayxä` dijyxqnfvdhjy duav Xjhdy gdy nj`ahdy ggaud` ag`jnfva ha gd icqhdh a`ndvid`hjag njxcuj cij`jmväecij gd gasa`hd

 CUG XVDH Gd yavca ha vauavyjy ij` njxcujy

uamaxdgay s zjjnjvejy hafavîd' rqay'dyjicdvya d q` njna`xj rjyxavcjv dgd ancycù` ha gjy hqrj`hcjy s dyay'sd tqa ayxä` hayxc`dhjy d ij`uavxcvyaa` `qnavdvcj ijnÿ` Rdvaia tqaanrcazd` d icviqgdv d ij`xc`qdicù`ha gd yavca ha gd ijvj`d iîucid yjfvaag 49 j 46 dI

Yavca rj`xcfflidgKds' dhanäy' q`d yavca ha yancyays iqdhvd`xay nqs raiqgcdv' tqa va.ijma gjy dxvcfqxjy ydiavhjxdgay haDqmqyxj Navaia ayraicdg dxa`icù`Q`d rvcnavd ancycù` ha iqdhvd`xaydiqôd ag d`uavyj ij` gd varvaya`.xdicù` hag Ycnrqgqn' ayxj ay' agqxa`ycgcj a` ejvnd ha iqikdvù` jidzj tqa anrgadfd` gjy rj`xîeciaya` gdy iavanj`cdy ydivdy< rjvxd` gdgasa`hd IDAY DUM Yc` hqhd' gdnj`ahd dgqha dg idvmj ha rj`xîecianä{cnj tqa Dqmqyxj hayanraôùGd ancycù` hafa yav rjyxavcjv dgdôj 46 dI' sd tqa kdyxd ayd eaikdjyxa`xù hcikj kj`jv Gãrchj

Ya xvdxd' yc` anfdvmj' ha q`dancycù` ha xvd`ycicù`' rvaucd d gdmvd` yavca ha yancyay s iqdhvd`xaytqa diqôdvä näy dhagd`xa Ag va.uavyj `jy rvaya`xd q` dxÿ` vjhadhjrjv gd gasa`hd  CUG XVDH Ag xcrjijnfc`d gd xvdhcicù` ha vauavyjyzjjnjvejy s uamaxdgay ha gd icq.hdh ij` gd njhd cnrqayxd rjv gdij`iaycù` d Dqmqyxj hag xîxqgj ha

rj`xîecia nä{cnj Yc ag `jnfvd.nca`xj ya rvjhqia a` 46 dI' yqancycù` hafcù hdvya a` xjv`j dgdôj 44*42 dI Gd iaid diqôdvä drdvxcv ha ayxa njna`xj yancyay siqdhvd`xay ij` xjhj ag varavxjvcj haÿxcgay iavanj`cdgay a` yqy vauavyjy<yqy d`uavyjy tqahd` vayavudhjy rdvdgd aecmca ha q` Dqmqyxj ojua`' ha`qauj hag xcrj  Dixcqn ' s gd gasa`hdRAVN IDAY DUM Gj ncynj tqaa` gjy hqrj`hcjy s dyay hag rvcnavnjna`xj

Egd`tqad`hj gd gasa`hd  CU GXVDH ya a`iqa`xvd q`d yavca hayancyay ij` ag ära{ s ag yînrqgj Agrvcnavj ay q` fj`axa idvdixavîyxcij'ha rcag ha idfvd' ij` hjy naikj`ayha gd`d idsa`hj d dnfjy gdhjy sijvj`dhj rjv q` njxcuj ivqicejvnaAg ydiavhjxa ya gj idgdfd rdvd rqvc.ecidvya s iqfvcvya d`xa gd hcuc`chdhAg yînrqgj j idzj ya qydfd rdvd gdygcfdicj`ay vcxqdgay' rdvd aucxdv vjzdvag gîtqchj ydmvdhj ij` gdy nd`jyDnfjy njxcujy hafa` rj`avya a`vagdicù` ij` ag rj`xcecidhj hag Rvc`.iary' a`ij`xvä`hjya rdvdgagjy a`udvcdy iaidy kcyrd`dy ijnj Ijgj`cdRdxvcicd j Mqdhc{

D gd ncynd ãrjid ijvvayrj`hajxvd ancycù`' ayxd uaz ha iqdhvd`xay'ij` ycncgdvay d`uavyjy s a` iqsjyvauavyjy a`ij`xvdnjy xjhjy gjy yîn.fjgjy hag dqmqvdhj s rj`xcecidhj'

ayxj ay? gd räxavd' ag dyravmcgqn' aggcxqj s ag  rvdaeavciqgqn Gjy hjyÿgxcnjy xcrjy hafa` eaikdvya yjfvagjy dôjy 42*3 dI

Icavva ha gd iaidGd iaid rdvaia tqa `j ud näy dggähag mjfcav`j ha Dqmqyxj @j ya ij.`jia` xcrjy diqôdhjy ij` gd cndma`ha Xcfavcj' tqa yî kdggdnjy a` iaidyha ycncgdvay idvdixavîyxcidy' ijnj gdha Mqdhc{ Gdy mqavvdy iä`xdfvdykd` xavnc`dhj s rqaha tqa ya kdsdma`avdhj q` a{iayj ha `qnavdvcj a`fvj`ia Dhanäy' gd cnrgd`xdicù` hagjy `qaujy udgjvay hag Rvc`icrdhj yakd ggaudhj d idfj ij` xjxdg ã{cxj'rjv gj tqa rjhvîd rvayic`hcvya hagd iaid ha gd icqhdh Yjgdna`xahayha ayxd ravyraixcud ya a`xca`hagd ijvxd hqvdicù` s gd ij`ycmqca`xahaydrdvcicù` ha gd iaid

D njhj ha arîgjmjGd iaid ha Cqgcd Xvdhqixd ij`yxcxqsaq`d c`cicdxcud näy a` ag ij`xa{xjha q` ijnrgaoj ycyxand ha diicj`ay

a`idnc`dhdy d gd a{dgxdicù` ha q`ravyj`doa Ndy' ºrjv tqã ya kdia`aiaydvcd hcikd a{dgxdicù`:

Jixducj' Dqmqyxj hayha ag dôj6= dI' `aiaycxd rvaya`xdvya d`xaVjnd ijnj ag ydgudhjv ha gd Va.rÿfgcid Hayha nqs ojua` ggaudijnfdxca`hj a` q`d a`idv`czdhdmqavvd icucg' tqa kdfîd ijna`zdhja` xcanrjy ha yq rdhva dhjrxcujIdsj Oqgcj Iãydv Ay gd kjvd hagd rdz Ua`ichj Ndvij D`xj`cj a`9 dI' Jixducj ya kdia vaij`jiav

rjv ag Ya`dhj ijnj agamchj rjv gjyhcjyay rdvd ij`uavxcvya a` ag xqxjvha gjy c`xavayay hag Ya`dhj s hagrqafgj ha Vjnd Ud dhtqcvca`hjndmcyxvdxqvdy varqfgcid`dy kdyxd gdxjxdg ij`oq`icù` hag rjhav ij`yxcxq.icj`dg a` q`d yjgd ravyj`d' gd rvc`.icrdg' ag Rvc`iary Gd ij`yxvqiicù`ha q` `qauj ejvj' gd cnrgd`xdicù`ha iä`j`ay dvxîyxcijy j gd ivadicù`ha q`d ycnfjgjmîd cij`jmväecid d yqyavucicj yavä` gdy idvdixavîyxcidy näyvagaud`xay hag c`cicj ha yq ycyxand'hcyxc`xj' dq`tqa `j kjyxcg' dg ayxd.fgaichj Q`d uaz tqa ya ij`eq`hd`xdgay yînfjgjy ij` gjy hag Ayxdhjvjnd`j' rjhvanjy kdfgdv tqa agrvc`icrdhj ijnj ycyxand rjgîxcijayxä cnrgd`xdhj

Gdy rvjuc`icdy `j yavä` doa`dy dayxdy qaudy ijvvca`xay Gdy icqhdhaytqa xa`md` ag rvcucgamcj ha diqôdv

nj`ahd rvjiqvdvä` dyjicdv yqy iaidydg Rvî`icra Dyî jiqvvcù a` Cqgcd Xvd.hqixd' q`d ratqaôd ijgj`cd vjnd`da` ag ayxvaikj ha Mcfvdgxdv

Ydgudhjv Fvduj Ocnã`az ay rvjeayjvxqxjv ha Dvtqajgjmîd a Kcyxjvcd D`xcmqdha gd ra`î`yqgd Cfãvcid a` ag Ia`xvjDyjicdhj d gd Q`cuavychdh @dicj`dg ha

Ahqidicù` d Hcyxd`icd +Q@AH# a` agIdnrj ha Mcfvdgxdv Dvtqaùgjmj ayraicd.gcyxd a` nq`hj vjnd`j' ijnrdmc`d yqdixcuchdh hjia`xa ij` gd ha xãi`cijdvtqaùgjmj ggaud`hj d idfj dixcuchdhaydvtqajgùmcidy a` gd zj`d hag ayxvaikjha Mcfvdgxdv

GDY NJ@AHDY  HA  GD FÃXCID VJND@D C?IJ@UA@XQY MDHCXD@QY O D Yäaz s ON Fgd`ij< Yd` Eav`d`hj' 433=

GD IÙVHJFD VJND@D  D  XVDUÃY  HA  GJY 

XAYXCNJ@CJY @QNCYNÄXCIJY? NJXCUJY CIJ@JMVÄECIJY N D Iafvcä` a`  D`xc.tucxdy' `j 42' rämy ;4.;;< Rvcamj haIùvhjfd' 4333

CQGCD XVDHQIXD? ºQ@D IJGJ@CD VJND@D  A@ GD FDKÎD  HA DGMAICVDY: Y Fvduj a` CCC Ij`mvayj ha Kcyxjvcd ha D`hdgqiîd'rämy 3=.462< Iùvhjfd' 6229

CQGCD XVDHQIXD  S XC@MC? HJY ICQHDHAY VJND@DY A@ GJY IJ@EC@AY HAG CNRAVCJ YFvduj a`  [U Ij`ua`mj C`xav`dzcj`dga hc Yxqhc G–Devcid Vjnd`d' Xjzaqv +Xÿ`az#'6226 +a` rva`yd#

Ag dqxjv

Fcfgcjmvdeîd ijnrgana`xdvcd

Page 87: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 87/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 ;1

Iqd`hj `qayxvjy d`xardydhjy'kdia rjijy ncga`cjy' an.razdvj` d qydv gjy naxdgay'

gd xãi`cid a{ravcna`xù q` idnfcj`jxdfga Kdyxd a`xj`iay' gdy kavvd.nca`xdy avd` ha rcahvd< hag rahav.`dg ya jfxa`îd`' rjv raviqycù` jdfvdycù`' gjy näy hcuavyjy ÿxcgayIj` gd drgcidicù` hag naxdg' gdyxãi`cidy ha njghaj a` ayxdhj gî.tqchj s gd ejvod `dicù gd naxdgqvmcd'q`d c`hqyxvcd tqa ravncxcù edfvcidvdvxaedixjy rvaicyjy idrdiay haxvd`yejvndv ag nq`hj ij` q`d aec.

idicd c`cndmc`dfga kdyxd a`xj`iayIj` nc ijnrdôavj D`xj`cj Rdgjnj'

dvtqaùgjmj ayraicdgczdhj a` xãi`c.id rvakcyxùvcid' kanjy ravmaôdhjnãxjhjy tqa ravncxa` vaij`yxvqcv'ij` ag c`yxvqna`xdg nî`cnj' gdy dvxaynaxdgÿvmcidy dg qyj hqvd`xa gd ahdhha gjy naxdgay

Gjy naxdgay ya idvdixavczd` rjvyq eqycfcgchdh' rgdyxcichdh a` idgca`.xa s xa`dichdh a` evîj Hafchj d yqvadixcuchdh tqîncid' ayidyad` +a`ayxdhj rqvj# a` gd `dxqvdgazd Hdhjtqa yqaga` drdvaiav a` ejvnd haijnrqayxjy' ag kjnfva rvakcyxùvcijhaydvvjggù nãxjhjy rdvd a{xvdavgjy ha

gjy nc`avdgay a` tqa ya a`ij`xvdfd`ijnfc`dhjy

Rvaya`xdnjy dtqî q` a{ravcna`xjhcyaôdhj rdvd jfxa`av fvj`ia' q`ddgadicù` naxägcid' d rdvxcv ha nc`avd.gay ha ijfva s ayxdôj Ag ijfva rqahaa`ij`xvdvya ij` edicgchdh a` ejvndha idvfj`dxj fäycij< ag ayxdôj' a`ejvnd ha ù{chj A{xvdav ag naxdg haq` nc`avdg a{cma q` mvd` hjnc`cj hagd rcvjxai`cd' sd tqa gdy vadiicj`aytqîncidy tqa ya haydvvjggd` vatqca.va` a`avmîdy agaudhdy rdvd vjnravgjy a`gdiay tqîncijy hag nc`avdg

Ya vaiqvva d hjy xãi`cidy eq`hd.na`xdgay? gd j{chdicù` s gd vahqiicù`

Gd rvcnavd ya drgcid d nc`avdgay yqg.eqvdhjy< rqayxj tqa ma`avd id`xchd.

X DGGAV S GDFJVDXJVCJNdvi Fjdhd

Dvtqajnaxdgqvmcd

   N   D   V   I 

   F   J   D   H   D

   +      h      c      f     q      o     j   #  <   N   J   C   V   D

   I   J   Y   X   D

   +      e     j      x     j     m     v     d      e      î     d     y   #

4. Ndxavcdgay s qxa`ycgcjy `aiaydvcjy

rdvd jfxa`av fvj`ia.

Page 88: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 88/99

;5 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Dgid`zdv q`d xanravdxqvd iavid.`d d gjy 4622 jI a{cma q`d eqa`xaijrcjyd ha j{îma`j +gd dfq`hd`icdha j{îma`j dyamqvd q`d ijnfqyxcù`ijnrgaxd s' rjv xd`xj' nd{cnczd gdxanravdxqvd ha gd ggdnd# Rdvd aggjvaiqvvcvanjy d q` yaidhjv ha idfaggj'dgdvmdhj ij` q` xqfj ha kcavvj haq`jy 122 nn ha gj`mcxqh Ag a{xvanjgcfva ha ãyxa' gd xjfavd' ya haejvndväa` ejvnd ha rcij ha rdxj rdvd vardvxcvag j{îma`j yjfva q` ndsjv ujgqna`ha idvfù` Ayxa hcyrjycxcuj ravncxaggaudv gdy fvdydy dg vjoj fgd`ij' gcfa.vd`hj +ij` q` ayidyj va`hcnca`xj#gjy namdojqga ha a`avmîd rjv lcgj haidvfù` tqa ya vatqcava` rdvd vahqicvgjy ijnrqayxjy' gcfavdv gjy naxdgays eq`hcvgjy

Dijnaxavanjy a`xj`iay ag a`ia`.hchj hag kjv`j Rvjiahavanjy ij`rdvycnj`cd' fqyid`hj q`d hcgdxdicù`

mvdhqdg ha gd ndnrjyxavîd vaevdixd.vcd Ag ij`yqnj agaudhj hag kjv`ja{cma q` yqnc`cyxvj c`iayd`xa haijnfqyxcfga Anrgdzdvanjy ag ivc.yjg iavid ha gd xjfavd' gd zj`d näyidgca`xa< gj a`ujguavanjy ijnrgaxd.na`xa a` idvfù`' rvjiqvd`hj tqaayxã a` ij`xdixj ravnd`a`xa ij` gdyfvdydy Doqyxdvanjy a`xj`iay gd rj.xa`icd hag yaidhjv rdvd nd`xa`av agvjoj d`dvd`odhj ha gdy fvdydy' kdy.xd tqa ag ivcyjg a`xavj nqayxva aya

hay c`ma`xay ha udrjvay yqgeqvjyjy'cvvcxd`xay s xù{cijy' haydij`yaodnjyag qyj ha nc`avdgay ijnj gd idgijrc.vcxd +IqEaY6# Gd vahqiicù` ya drgcidd ù{chjy s idvfj`dxjy< jevaia ndsjvijnjhchdh' a`xvdôd na`jvay hcec.iqgxdhay xãi`cidy s rvjhqia na`jyij`xdnc`dicù` Raya d xjhj' iqd`hjya jravd ij` naxdgay gîtqchjy' d näyha 4222 jI' xjhd rvaidqicù` ay rjidd`xa rjycfgay havvdnay' ydgrcidhq.vdy s ancycù` ha mdyay vaidga`xdhjy<dhanäy' hafanjy rvjxamav`jy ha gdrjhavjyd vdhcdicù` idgjvîecid

A` rvcnav gqmdv' ij`yxvqcvanjy agkjv`j Q`d fqa`d jricù` ij`ycyxa a`vaiqfvcv ag c`xavcjv ha q`d fdvfdijdhjnãyxcid ij` gdhvcggjy s iana`xjvaevdixdvcjy Q`d uaz yaijy' ayxdvä`gcyxjy rdvd jravdv

A` q` ndsjvcyxd ha ndxavcdg rdvd ojsavîd' `jy rvjuaavanjy ha q` ivc.

yjg ha mvdecxj ha q`jy =2 q ;2 nnha hcänaxvj' oq`xj ij` yq xdrd s eq`.ha`xa +ndxavcdg tqa edicgcxd gd eqycù`#rdvd fvj`ia Ag ycmqca`xa rdyj ij`.ycyxcvä a` dhtqcvcv gjy nc`avdgay haijfva s ayxdôj Gjy näy dhaiqdhjyyj` gd ndgdtqcxd +IqIJ9Iq+JK#6'yjfva xjhj gd jvcmc`dvcd hag _dcva#< gdfqyidvanjy ndycud j ejvnd`hj ij`.ivaicj`ay< xdnfcã` ycvua gd idycxavcxd+Y`J6#' kdfcxqdgna`xa a` ndigdy'tqa yardvdvanjy ha gd md`md Vjn.ravanjy gjy faggjy ivcyxdgay a` evdm.

na`xjy ha 42 j 62 nn s' oq`xj ij`dgmq`jy xvjzjy ha idvfù` uamaxdg'gjy c`xvjhqicvanjy a` ag ivcyjg Haayxa ncynj idvfù` `aiaycxdvanjyq`jy 42 lm rdvd qydv ijnj ijn.fqyxcfga +gd id`xchdh hara`havä hagxdndôj hag kjv`j#

ºIJNJ YA JFXCA@A AG FVJ@IA:Ag fvj`ia' gd dgadicù` naxägcid tqa ndviù ag ffl`dg hag `ajgîxcij' ya jfxca`a d rdvxcvha q`d nazigd ha ijfva ij` q` ; rjv ica`xj ha ayxdôj. Gd xvd`yejvndicù` yarvjhqia d xanravdxqvdy agaudhdy. Ag ijfva eq`ha d 42=; jI s ag ayxdôjd 696 jI< ravj d rdvxcv ha ;22 jI ya jfxca`a q`d hcyjgqicù` naxägcid gîtqchdij` q`d xanravdxqvd ùrxcnd ha ijgdhd iavid`d d gjy 4622 jI. Rdvxca`hj ha gjync`avdgay' ag rvjiayj ha vahqiicù` ay ijnj ycmqa?

IqIJ9Iq+JK#6 , I↖∅  6Iq , 6IJ6 , K6J

Y`J6 , I↖∅  Y` , IJ6

Xa`ca`hj a` iqa`xd gdy ndydy njgdvay s gd ayxatqcjnaxvîd ha gd vadiicù`tqîncid' yc nazigdnjy 4 njg ha ndgdtqcxd +664 mvdnjy# ij` q` njg ha idvfj`j+46 mvdnjy ha idvfù`#' jfxa`hvanjy q`jy hjy njgay ha ijfva +465 mvdnjy#. Rdvddgadvgj dg ; rjv ica`xj' `aiaycxdvanjy 42 m ha ayxdôj. Gjy jfxa`hvanjy vahqica`hj2'4 njg ha idycxavcxd +41 mvdnjy# ij` 2'4 njg ha idvfj`j +4'6 mvdnjy ha idvfù`#.

A` gd rväixcid' rqaha vahqicvya gcmavdna`xa gd id`xchdh ha idvfù` `aiaydvcdxvdfdod`hj a` q` ivcyjg ha mvdfflxj. Ijnj eq`ha`xa +c`mvahca`xa cnrvayic`hcfga#rqaha` qxcgczdvya yîgcia' rcahvd idgczd j ayrdxj stÿjv rqguavczdhjy' tqa' oq`xj ij`ag fùvd{' rqvcfflid` gd dgadicù`.

NDGDTQCXD+nc`avdg#

IDVFJ@+vahqixjv#

IJFVA+naxdg#

IDYCXAVCXD+nc`avdg#

IDVFJ@+vahqixjv#

AYXDÔJ+naxdg#

6. Uavxchj ha fvj`ia a` q` njgha naxägcij.

Page 89: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 89/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 ;=

Rdvd nc`cnczdv ag vcaymj ha diic.ha`xay +ydgrcidhqvdy j vjxqvdy' rjvaoanrgj# gd gc`mjxavd hafa ayxdv id.gca`xa< rjv aggj' gd kdfvanjy ycxqdhj'hayha ag ijnca`zj' iavid hag eqamjIqd`hj ag naxdg +sd uavxchj# ya kdsda`evcdhj gcmavdna`xa' gj yqnavmcva.njy a` dmqd Dg vaijiavgj' vaiqra.vdvä hqixcgchdh Q` fqa` ndvxcggadhjffl`dg gcfavdvä gd ayijvcd s ijnrdixdväag naxdg

Ag va`hcnca`xj hag rvjiayj vayqg.xd q` xd`xj evqyxvd`xa Ij` q` ivcyjgratqaôj jfxa`hvanjy yùgj dgmq.`dy haia`dy ha mvdnjy ha naxdga` idhd vahqiicù` Yavä `aiaydvcjq`cv ag rvjhqixj ha udvcjy rvjiayjyrdvd eq`hcv' rjv aoanrgj' q` kdikdha 922 mvdnjy Ag njgha yavä ha gdncynd edixqvd tqa gd gc`mjxavd

Q`d uaz hjnc`dhj ag rvjiayj' ay.xdvanjy a` ij`hcicj`ay ha c`xvjhqicvudvcdicj`ay tqa `jy drvj{cna` xjhd.uîd näy d gd dvtqajnaxdgqvmcd? yqy.xcxqcvanjy ag ua`xcgdhjv agãixvcij rjvq`jy jhvay ha iqavj' xvdfdodvanjyij` xjfavdy s ivcyjg ha iaväncid' agd.fjvdvanjy ag njgha yjfva q`d vjiddva`cyid' a{idudvanjy ag kjv`j a` agyqagj s gj iqfvcvanjy' rdvicdgna`xa'ij` mvd`hay rcahvdy Dyî ij`yamqcva.njy vanahdv gd xãi`cid ha `qayxvjyd`xardydhjy rvakcyxùvcijy

ncynj ijgjv Nd`xa`hvanjy ayxdxanravdxqvd hqvd`xa q`jy xvac`xd nc.`qxjy Gqamj' ij` xjhd rvaidqicù`'dfvcvanjy ag ivcyjg s dôdhcvanjy q`dratqaôd id`xchdh ha eq`ha`xa' tqanazigdvanjy udvcdy uaiay ij` q`dgdvmd udvcggd

Vaxjndvanjy ag idga`xdnca`xjhqvd`xa' dg na`jy' jxvd nahcd kjvdGjmvdvanjy dyî tqa gjy nc`avdgayya ij`ucavxd` a` dgadicù` naxägc.id Drdvaiavä` q`jy mgùfqgjy tqahafavanjy q`cv nahcd`xa dmcxdicù`ij` q`d udvcggd ha ndhavd' iqsdijnfqyxcù` dsqhdvä d rqvcecidv agrvjhqixj D rdvxcv ha dtqî' yq rq.vazd hcixdvä ag rvjiayj d yamqcv Yckanjy rdvxchj ha nc`avdgay nqsrqvjy' yc` md`md' kdggdvanjy a`ag ej`hj hag ivcyjg q` gîtqchj dg

vjoj ucuj Ravj yc kanjy qxcgczdhjnc`avdgay cnrqvjy' ij` q` a{iayjha idvfù` j eq`ha`xa' jfxa`hvanjyq`d ayrj`od ha ij`ycyxa`icd rdyxj.yd< rdvd gciqdvgd' dqna`xdvanjy gdxanravdxqvd

A` iqdgtqcav idyj' ij`uca`a uavxavag ij`xa`chj a` q`d gc`mjxavd Rdvdedfvcidvgd' gga`dnjy q`d idod +q`njgha# ij` sayj A` ag fgjtqa tqajfxa`hvanjy' q`d uaz yaij' a{idud.vanjy q` ujgqna` drvj{cndhdna`xaxvj`ijiù`cij

9. Rvjiayj ha jfxa`icù` ha q` kdikd ha fvj`ia d rdvxcv ha idycxavcxd s ndgdtqcxd.

IDYCXAVCXDNDGDTQCXD

MJXDY HA FVJ@IA

KJOD HA FVJ@IAA@ FVQXJ

KJOD HA FVJ@IARQGCHD

KDIKD HA FVJ@IA

Page 90: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 90/99

;; C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Ag nay rdydhj xavnc`äfdnjy gd yaiicù` rvjrj`ca`.hj d gjy gaixjvay q` rvjfgand sd igäycij a`ndxanäxcidy? gd hjxa hag yqgxä`  Q` yqgxä` xca`a

ica` kcody s haicha hdv gd nd`j ha q`d ha aggdy d q`jha yqy yÿfhcxjy yc yqravd gd ycmqca`xa rvqafd? Gdy kcodyhayfflgdvä` d`xa ag rvaxa`hca`xa' dg tqa ya ga d`q`icdvägd hjxa tqa dijnrdôd d idhd q`d ha aggdy Ag yÿfhcxjyùgj rjhvä idydvya ij` gd kcod ha ndsjv hjxa yc dhcuc`diqäg ha aggdy ay Rdvd aggj hafa haichcv d`xa idhd q`d hagdy kcody yc gd agcma rdvd ayrjyd j yc rvafflava ij`xc`qdvuca`hj dg vayxj Q`d uaz vaikdzdhd q`d ha gdy kcody'gd haicycù` `j ya rqaha idnfcdv Yqrj`hvanjy tqa

xjhdy gdy hjxay yj` hcyxc`xdy s tqa ag rvaxa`hca`xa `jxca`a `c`mq`d c`ejvndicù` rvaucd diavid ha yq iqd`xîdºIqäg ay a`xj`iay gd naojv ayxvdxamcd rdvd yqravdv gdrvqafd:

Q`d ayxvdxamcd fdyxd`xa ma`avdg ij`ycyxa a` haodv rdydvq` icavxj `ÿnavj ` ha kcody s hayrqãy agamcv gd rvcnavdiqsd hjxa yqrava d xjhdy gdy rvaiaha`xay +c`igqsa`hj gdy` rvcnavdy' jfucdna`xa# Ag rvjfgand ij`ycyxa a`xj`iaya` idgiqgdv ag `ÿnavj `  tqa nd{cnczd gd rvjfdfcgchdhha agamcv gd hjxa näy dgxd

D`dgcianjy ag rvjfgand ij` yùgj 8 kcody Yc `  > 2'agamcvanjy ycanrva d gd rvcnavd ha gdy kcody Yc ` > 4'`j agamcvanjy a` `c`mÿ` idyj d gd rvcnavd s gqamjayravdvanjy kdyxd tqa drdvazid q`d ij` q`d hjxandsjv tqa aggd Gdy jxvdy hjy ayxvdxamcdy rjycfgay yj`ycncgdvay' ravj ij` `  > 6 j ` > 9 Ayxd ÿgxcnd' ` > 9'ay a` vadgchdh nqs ya`icggd? rqayxj tqa ya vaikdzd`gdy xvay rvcnavdy kcody' ij` ayxd ayxvdxamcd agamcvanjyycanrva d gd ÿgxcnd ha aggdy A` gd xdfgd ya d`dgczd`xjhdy gdy rjycfcgchdhay

Gdy iqdxvj kcody ya `qnavd` ha ndsjv +4# d na`jvhjxa +8# A` gd ijgqn`d ha gd cztqcavhd ya rvaya`xd`xjhdy gdy rjycfgay jvha`dicj`ay a` gdy tqa rqaha`drdvaiav gdy iqdxvj kcody' vaydgxd`hj a` `dvd`od d gd handsjv hjxa A` ag vayxj ha gdy ijgqn`dy ya c`hcid gdkcod agamchd dg qxcgczdv idhd q`d ha gdy iqdxvj rjycfgayayxvdxamcdy s ya hayxdid` a` uavha gjy dicavxjy Yc'

rjv aoanrgj' gdy iqdxvj kcody drdvaia` a` ag jvha` 8'4' 9' 6' gd ayxvdxamcd ij` ` > 2 agamcvä d gd rvcnavd haaggdy' ay haicv' d gd 8' tqa ay gd ha na`jv hjxa Gdayxvdxamcd ij` ` > 4' vaikdzd d gd 8 s' dg drdvaiav gd 4a` yamq`hj gqmdv' gd diarxd' yqravd`hj gd rvqafd Yc`anfdvmj' gdy ayxvdxamcdy ij` ` > 6 j `  > 9' vaikdzd`gd 4 s ya tqahd` dnfdy ij` gd kcod `ÿnavj 6

Rdvd ag idyj ha 8 kcody' gd ayxvdxamcd ùrxcnd ay gd` > 4' ij` gd tqa ya dgid`zd q`d rvjfdfcgchdh ha md`dv44*68 > 81';9 ! +68 ay ag `ÿnavj xjxdg ha idyjy qjvha`dicj`ay# Ay q`d rvjfdfcgchdh fdyxd`xa dgxd yc gdijnrdvdnjy ij` gd rvjfdfcgchdh ha md`dv yc ya agcma q`dha gdy kcody dg dzdv' tqa yavîd 4*8 > 61 !' gd ncynd tqa

xca`a` gdy ayxvdxamcdy ij` ` > 2 s ` > 9 Ijnj uanjy' gdayxvdxamcd ùrxcnd ya dgid`zd rdvd q` `ÿnavj `  nahcjYc `  ay nqs ratqaôj' `jy rvaicrcxdnjy s agamcnjyhandycdhj rvj`xj' iqd`hj ay dÿ` rjij rvjfdfga tqakdsd drdvaichj gd kcod ha ndsjv hjxa Rjv jxvj gdhj'yc `  ay handycdhj dgxj' gj näy rvjfdfga ay tqa gdkcod ha ndsjv hjxa drdvazid a`xva gdy `  rvcnavdy sgd vaikdianjy

Uadnjy iqäg ay gd rvjfdfcgchdh ha diavxdv ij` @  kcody kdfca`hj vaikdzdhj d gdy rvcnavdy `  Diavxdnjyyc gd ha ndsjv hjxa ayxä a` ag rqayxj `  , 4 s ayxjjiqvva ij` rvjfdfcgchdh 4* @  Xdnfcã` diavxdnjy yc gd

ndsjv ayxä a` ag rqayxj ` , l , 4' gj tqa jiqvva ij`rvjfdfcgchdh 4* @ ' s gd ndsjv ha gdy ` , l  rvaiaha`xayayxä a`xva gdy ` rvcnavdy' gj tqa jiqvva ij` rvjfdfcgchdh`*+` , l#  Rjv xd`xj' ayxd rjycfcgchdh jiqvva ij` q`drvjfdfcgchdh

OQAMJY NDXANÄXCIJYOqd` N.V. Rdvvj`hj

Gd hjxa hag yqgxä`

Ijnfc`dicù` `>2 `>4 `>6 `>9

4 6 9 8 4 8 8 8

4 6 8 9 4 9 9 9

4 9 6 8 4 8 8 84 9 8 6 4 6 6 6

4 8 6 9 4 9 9 9

4 8 9 6 4 6 6 6

6 4 9 8 6 4 8 8

6 8 9 6 4 9 9

6 9 4 8 6 4 4 8

6 9 8 4 6 4 4 4

6 8 4 9 6 4 4 9

6 8 9 4 6 4 4 4

9 4 6 8 9 4 8 8

9 4 8 6 9 4 6 6

9 6 4 8 9 6 4 89 6 8 4 9 6 4 4

9 8 4 6 9 4 4 6

9 8 6 4 9 6 6 4

8 4 6 9 8 4 9 9

8 4 9 6 8 4 6 6

8 6 4 9 8 6 4 9

8 6 9 4 8 6 4 4

8 9 4 6 8 9 4 6

8 9 6 4 8 9 6 4

Dicavxjy 5 44 42 5

4

4

` , l 

 

.

Page 91: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 91/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 ;3

Gd rvjfdfcgchdh ha diavxdv ay a`xj`iay gd yqnd haayxdy rvjfdfcgchdhay a{xa`hchd d xjhjy gjy rjycfgay

udgjvay ha l ' tqa ud` ha 2 kdyxd @ ’ ` ’ 4' ay haicv?

Ijnj a` ag idyj ha iqdxvj kcody' xa`anjy tqaa`ij`xvdv ag `ÿnavj ` tqa nd{cnczd ayxd rvjfdfcgchdhA` gd ecmqvd 4 ya rqaha uav gd rvjfdfcgchdh ha diavxdva` eq`icù` ha `  rdvd hcyxc`xjy udgjvay ha @  Uanjyiùnj idhd q`d ha gdy iqvudy xca`a q` nä{cnj tqaya dgid`zd rdvd dgmÿ` udgjv ha `  Rjv aoanrgj' rdvd@ > 422 kcody' ag udgjv ùrxcnj ay ` > 9= Ay haicv' gdnaojv ayxvdxamcd ij`ycyxa a` vaikdzdv gdy rvcnavdy 9=kcody s gqamj diarxdv gd rvcnavd tqa xa`md ndsjv hjxatqa xjhdy gdy d`xavcjvay Dixqd`hj ha ayxd ejvnd' gdrvjfdfcgchdh ha md`dv gd rvqafd ay hag 9='42 !

Rdvd dfjvhdv ag rvjfgand ha njhj näy ma`avdg'`jy rqaha` dsqhdv dgmq`jy ij`jicnca`xjy dud`zdhjyha ndxanäxcidy A` xajvîd ha `ÿnavjy s a` d`ägcycy'ya kd` ayxqhcdhj ij` fdyxd`xa haxdgga gjy ggdndhjy`ÿnavjy dvnù`cijy ' tqa ya haec`a` ha gd ycmqca`xaejvnd?

Ay ya`icggj ijnrvjfdv tqa gd rvjfdfcgchdh ha md`dv

gd rvqafd hag yqgxä`' vaikdzd`hj gdy `  rvcnavdy kcodyya rqaha ayivcfcv qxcgczd`hj gjy `ÿnavjy dvnù`cijy?

@j kds q`d eùvnqgd ya`icggd' drdvxa ha gd rvjrcdhaec`cicù`' tqa `jy rvjrjvicj`a ag udgjv a{dixj hag`ÿnavj dvnù`cij K    Yc` anfdvmj' Aqgav a`ij`xvù q`deùvnqgd drvj{cndhd rdvd hcikj udgjv' tqa ay naojviqd`xj ndsjv yad ` ?

A` ayxd eùvnqgd' g` ay ag gjmdvcxnj `aravcd`j s  ι  ay q` `ÿnavj tqa udga 2'1==6 s ya ggdnd ij`yxd`xa ha Aqgav.Ndyikavj`c Ayxd ij`yxd`xa aoavia q` rdragcnrjvxd`xa a` hcyxc`xdy vdndy s rvjfgandy ha gdndxanäxcid' ijnj gd xajvîd ha `ÿnavjy j ag iägiqgj hayavcay a c`xamvdgay Gd drvj{cndicù` ay fdyxd`xa fqa`d'ijnj rqaha drvaicdvya a` gd ecmqvd 6 Yc drgcidnjygd drvj{cndicù` ha Aqgav d gd rvjfdfcgchdh ha diavxdv'jfxa`anjy?

Iqd`hj xd`xj @  ijnj `  yj` nqs mvd`hay' gdrvjfdfcgchdh ha diavxdv hara`ha yùgj ha δ > `  * @ ' ayhaicv' ha gd evdiicù` ha kcody vaikdzdhdy ha d`xand`j?r diavxdv ≋ ’δ g` δ D rdvxcv ha ayxd a{rvaycù`' gjy gaixjvayij` dgmq`jy ij`jicnca`xjy ha d`ägcycy ndxanäxcijrjhvä` a`ij`xvdv yc` nqikd hceciqgxdh ag udgjv nä{cnjha gd rvjfdfcgchdh ha diavxdv? ya dgid`zd rdvd δ > 4*as udga rvaicydna`xa r diavxdv'nd{ > 4*a Idyqdgna`xa' gdnä{cnd rvjfdfcgchdh ha diavxdv ijc`icha ij` ag udgjv

ùrxcnj ha δ A` gd yjgqicù` drdvaia jxvj `ÿnavj ha

mvd` cnrjvxd`icd a` ndxanäxcidy s xdnfcã` gcmdhj dAqgav? ag `ÿnavj a' tqa udga 6'=6;6; Yq c`uavyjay 4*a > 2'95=3' nqs rvù{cnj dg udgjv tqa kanjya`ij`xvdhj rdvd ag idyj ha 422 kcody A` vadgchdh'kanjy vayqagxj ag rvjfgand yqrj`ca`hj tqa δ rqaha

xjndv iqdgtqcav udgjv' ravj a` vadgchdh yùgj rqaha xjndvudgjvay δ > `  * @ ' ij` ` a`xavj Gd yjgqicù` ec`dg' ycanrvadrvj{cndhd' yavîd ag udgjv rjycfga näy rvù{cnj d 4*a'tqa' rdvd @ > 422' ay rvaicydna`xa ` > 9=

Ay yjvrva`ha`xa gd dgxd rvjfdfcgchdh ha diavxdv ij`gd ayxvdxamcd ùrxcnd Yc agamcnjy dg dzdv a`xva 422kcody' gd rvjfdfcgchdh ha diavxdv ay hag 4 !' nca`xvdytqa yc vaikdzdnjy ha d`xand`j d gdy 9= rvcnavdy' gdrvjfdfcgchdh yqfa kdyxd ag 9='42 !' tqa ay ndsjv tqaq` xavicj Ha njhj tqa ag yÿfhcxj hag yqgxä` rqahadgfavmdv fdyxd`xay ayravd`zdy ha jfxa`av gd nd`j hagd kcod ha ndsjv hjxa

7rdvvBya`aidfflyqinay0

   R   V   J   F

   D   F   C   G   C   H   D   H

   H   A

   D   I   A   V   X   D   V

2

2

2'21

2'4

2'41

2'6

2'61

2'9

2'91

2'8

2'81

62 82 52 ;2 422

1

2 42 62 92 82 12

8'1

8

9'1

9

6'1

6

4'1

4

K   

 

4

4

` ,4

4

@ ’4

4

` ,6r diavxdv 

> + , , ,..., # .

 

4

6

4

9

4

` K 

 > 4 , , ,..., .

 

@ r diavxdv 

> +K @ ’4 ’ K   ’4# .

 

K   ≋ g`+` # , ι .

` ’4

@ ’4r diavxdv 

 ≋ ’ g` +  #.

 

4. Rvjfdfcgchdh ha diavxdv a` eq`icù` hag `ÿnavj  `  ha kcody

vaikdzdhdy. Idhd iqvud ijvvayrj`ha d q` `ÿnavj xjxdg ha kcody

hcyxc`xj? @>42' 62' 92'...' 422.

6. Gjy rq`xjy dzqgay yj` gjy `ÿnavjy dvnù`cijy a{dixjy s gd

iqvud vjod gd drvj{cndicù` ha Aqgav.

Page 92: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 92/99

32 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

CHADY DRGCIDHDY

   L   A   @   X

   Y   @   J   H   M   V   D   Y   Y

   R   v   a   i   c   y   c   j   `

   m   v   d   r   k   c   i   y  <   F   D   Y   D   H   J

   A   @   A   G   N   J   @   J   M   V   D   E   C   I   J

   S   J  .   S   J 

   R   K   S   Y   C   I   Y

   H   A

   H   J   @

   ]   D   X   Y   J   @

AG SJ.SJ

Ag sjsù njhav`j a`xvdôd ndsjv ijnrgaochdhha gd tqa drdva`xd Fjvhay gdyxvdhjy s aoayvaffl`dhjy drvjuaikd` gd eîycid hag njna`xj

d`mqgdv rdvd kdiav rjycfga xjhd yqavxa ha xvqijys xvaxdy

Ya ij`jiîd a` Ikc`d s Mvaicd kdia näy ha hjyncga`cjy Gqamj' ya dfvcù idnc`j kdicd Aqvjrd< dgggamdv ag ycmgj [UCCC' dtqag iqvcjyj ikcyna sd ya kd.fîd ij`uavxchj a` q`j ha gjy oqmqaxay edujvcxjy hagd dvcyxjivdicd

Hayha gjy ijnca`zjy' ag kcgj ya yqoaxdfd dg aoa'ij` gj tqa gjy hcyijy a` vjxdicù` vaxjv`dfd` iqavhd

dvvcfd a` iqd`xj ggamdfd` dg ec`dg hag hayia`yj A`Ecgcrc`dy' yc` anfdvmj' anrazdvj` d yqoaxdv ag kcgj a`xjv`j dg aoa ejvnd`hj q` gdzj< aggj ravncxîd tqa gjyhcyijy ha ndhavd vjxdvd` gcfvana`xa +dgaxdvmdhjy#nca`xvdy ijgmdfd` hag kcgj a{xa`hchj Ayd c``judicù`ya ij`ucvxcù a` gd fdya ha `qnavjyjy xvqijy? ‛gdiq`d hag mdxj– s ‛ag rdyaj hag ravvj–' a`xva jxvjyRahvj Egjvay' ecgcrc`j c`ncmvdhj d AAQQ' anrazùd edfvcidv sjsùy a` 436;< ag oqmqaxa `j xdvhù a`rj`avya ha njhd Fdvdxj s hqvdhavj' ij`yxcxqsùq`j ha gjy rjijy ã{cxjy ijnavicdgay ha gd Mvd`Harvaycù`

A` 4396' ag anrvaydvcj Hj`dgh Hq`id` ijnrvùgdy diicj`ay ha Egjvay Jvmd`czù ijnraxcicj`aynqgxcxqhc`dvcdy rdvd rqfgcicxdv ag rvjhqixj s vamcy.xvù gd ndvid ‗sjsù„' haod`hj d yqy ijnraxchjvaydgxav`dxcudy xd` rjij dxvdixcudy ijnj ag ‗ujgdxî`„ Ag`jnfva ha Hq`id` didfù ij`ychavä`hjya yc`ù`cnjhag oqmqaxa A` 4356' gd ijnrdôîd ua`hcù 81 ncggj`ayha sjsùy a` q` rdîy ha yùgj 82 ncggj`ay ha `côjyA` 4351' yc` anfdvmj' q` xvcfq`dg eahavdg edggù tqa‗sjsù„ ya kdfîd ij`uavxchj a` q` xãvnc`j ma`ãvcijHq`id` ravhcù gd rvjxaiicù` ha yq ndvid vamcyxvdhds tqafvù Näy xdvha' gd ijnrdôîd eqa dhtqcvchd rjvEgdnfadq Rgdyxciy' tqa vayqicxù gd ndvid

Dq`tqa ag rgäyxcij s ag naxdg anrazdvj` d vaan.rgdzdv gd ndhavd' ag hcyaôj' a` aya`icd' ya nd`xquj

D ffl`dgay hag haia`cj ha gjy jika`xd s d gj gdvmj hagjy `jua`xd' udvcjy edfvcid`xay c`xvjhqoavj` q` dgqhha raveaiicj`dnca`xjy ‘fjvhay gdyxvdhjy' aoay ij`ijoc`axay ha fjgdy s anfvdmqay' a`xva jxvjy‘ tqarvjgj`mdvj` ag xcanrj ha gaxdvmj Ag vãijvh dqna`.xù ha ejvnd `jxdfga? hayha 14 yamq`hjy a` 4334kdyxd 49 nc`qxjy s ic`ij yamq`hjy hcaz dôjy hay.rqãy Ayd ‗idvvavd ha dvndna`xjy„ kd ma`avdhj‗näy c``judicj`ay a` ag hcyaôj hayha 4332 tqa gjykdfchjy a` gjy ica` dôjy d`xavcjvay„' yaôdgd Hj`]dxyj` Ag dqna`xj hag xcanrj ha gaxdvmj ravncxcùgd aoaiqicù` ha `qaujy xvqijy s ag vayqvmcnca`xj hagd rjrqgdvchdh tqa xjhduîd kjs ravycyxa

Xajvîd ha iqavhdy

Ndvl Ecyikaxxc

4 A@ GJY SJSJY XVDHCICJ.@DGAY +a{xvanj cztqcavhj # agkcgj ayxä dxdhj d q` aoa ffloj tqaejvnd iqavrj ij` gjy hjy hcyijyA` gjy sjsùy njhav`jy' ag kcgjdfvdzd dg aoa ij` q` gdzj< aggjravncxa tqa gjy hcyijy vjxa`gcfvana`xa' dgaxdvmdhjy? aeaixj

tqa rjycfcgcxd gd aoaiqicù` ha`qnavjyjy xvqijy Dgmq`jyhcyaôjy iqa`xd` c`igqyjij` q` nd`mqcxj tqa mcvddgvahahjv hag aoa< dyî yavahqia gd evciicù` yjfva ag

kcgj s ya rvjgj`md ag xcanrjha gaxdvmj Gjy hcyijy rqaha`

hjxdvya xdnfcã` ha q`dy rayxd.ôdy tqa dôdha` ndyd s dqna`.xd` ag njna`xj ha c`avicd< aggjgay ij`fflava q`d ndsjv uagjichdhd`mqgdv s' rjv xd`xj' q` xcanrjha gaxdvmj dq` ndsjv

6 AG ANFVDMQA ya nd`xca`a haydijrgdhj hafchj d gd eqavzd ia`xvî.eqmd iqd`hj ag sjsj mcvd d mvd` uagjichdh Dyî' ag kqyj c`hara`hca`xaravncxa tqa gjy hcyijy s ag aoa hqavnd` dgaxdvmdhjy Iqd`hj gd uagj.ichdh ha vjxdicù` dnc`jvd' ayd eqavzd hcync`qsa< a`xj`iay' gjy nqaggayrvaycj`d` gd rdgd`id ha anfvdmqa ij`xvd ag kqyj s ãyxa ya dijrgd dgaoa< ha aya njhj' dnfjy mcvd` ha ejvnd yjgchdvcd s ag kcgj ya vafjfc`d

Rayjdôdhchj

Nd`mqcxj

Aoa

Fcydmvd

Aoa

Ij`xvdrayj

Kqyj

Nqagga

Rdgd`id ha anfvdmqa

Page 93: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 93/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 34

   º    Y    D    F    C    D 

    Q    Y    X    A    H 

    T    Q    A . . .    :ECYCID HAG SJSJ? Dg Idrcxä` Sj' dgcdy ha Hj` ]dxyj`'c`ma`cavj c`hqyxvcdg vaxcvdhj s rvjeaycj`dg hag sjsj' hafanjyq`d ha gdy rjidy hayivcricj`ay nc`qicjydy tqa ya kd`rqfgcidhj diavid ha gd eîycid hag sjsù Ya xvdxd ha ic`ijndm`îfflidy nj`jmvdeîdy a` gdy tqa `j edgxd haxdgga yjfva gdhc`äncid ha ayxa oqmqaxa? ha gjy njna`xjy ha c`avicd d gdma`avdicù` ha gd uagjichdh ha vjxdicù`

HAYIJ@AIXDHJ? A` gdy ijnraxcicj`ay kd` cvvqnrchjhjy ayxcgjy ha nd`aoj hag sjsù vdhcidgna`xa hcyxc`xjy A` ag

ayxcgj ‗yc` kcgj„' gd iqavhd ya dvvjggd a` ag aoa ijnj a` q`draj`zd Ya gd`zd ag hcyij kdicd gj dgxj rdvd yardvdvgj hagkcgj' tqa ya anrgad a` gjy xvqijy d njhj ha iqavhd stjod'rdvd ffl`dgna`xa vaiqravdv ag hcyij idzä`hjgj d gdzj rjv ag

aoa A` ag ayxcgj ‗nd`jy gcfvay„' q` a{xvanj hag kcgj ya q`a dghcyij s ag jxvj a{xvanj d q` ij`xvdrayj +`j dyî dg hahj hag oqmdhjv# Ag oqmdhjv yqagxd s gqamj dmdvvd ag kcgj' q`dy uaiayag kcgj< jxvdy' ag ij`xvdrayj< rvjujid dyî tqa ag hcyij vjxa saoaiqxa nd`cjfvdy a` ag dcva

RVCNCICD? Ha gd kcyxjvcd hag sjsù ya ydfa nqs rjij Yc`anfdvmj' ya hcia tqa ag `jnfva hag oqmqaxa eqa c`xvjhqichja` AAQQ rjv Yica`xcffli Dnavcid`  A` ij`ivaxj' a` q` dv.xîiqgj xcxqgdhj ‛Oqmqaxay fflgcrc`jy–' rqfgcidhj ag rvcnavj ha oqgcj

ha 4345 a` ag yqrgana`xj ha Yica`xcffli Dnavcid` < ag dvxîiqgjnjyxvdfd iùnj ij`yxvqcv q` hcyij mcvdxjvcj dg tqa ha`jnc`d.fd sjsù s dhuavxîd tqa ‗rdvd nd`aodvgj fca` ya vatqcava q`dhayxvazd ij`ychavdfga„

8 GD RVAIAYCJ@ kdia tqa ag sjsù yaxqavzd Yc ag oqmdhjv nd`xca`a ag kcgj' j xcvdhag ncynj' fdoj q` ä`mqgj a{iaycuj' ag kcgjmjgrad ij`xvd ag fjvha hag id`xj hag hcyij'drdvaica`hj dyî q`d eqavzd tqa rvjujidtqa ag sjsù ya fdnfjgaa +rvaiaycj`a#a` xjv`j dg kcgj Dg rvjrcj xcanrj' ag vjzd.nca`xj hag kcgj s ag id`xj hag hcyij a` vjxd.icù` ma`avd q`d eqavzd tqa gdhad dg sjsùGjy hjy aeaixjy ij`ycmqa` tqa ag oqmqaxaya hayij`xvjga

9 GJY IJOC@AXAY ij`yxcxqsa` ag naojvhcyrjycxcuj rdvd nc`cnczdv gd evciicù`yjfva ag kcgj s edicgcxdv dyî gd vjxdicù`

5 AG VAXJV@J ya c`cicd iqd`hjag oqmdhjv xcvd njna`xä`adna`xahag kcgj Ag mcvj ha gjy hcyijykdia tqa ãyxjy' dg iaydv ag xcvù`+cztqcavhd #' ya agaua` hqvd`xa q`c`yxd`xa< ya dstjod dyî gd xva`zd

s ãyxd anrcazd d iahav kcgjdgvahahjv hag aoa Ag mvjyjv hagd xva`zd haxavnc`d tqa ag vj.zdnca`xj hag kcgj ij` gjy hcyijyivazid ha vara`xa< a` ucvxqh haaggj' gjy hcyijy ya deavvd` dg kcgjs vaxjv`d` xvard`hj kcgj dvvcfd

1 AG DGAXDVMDNCA@XJ anrca.zd iqd`hj ag kcgj ayxä ijnrgaxd.na`xa haya`vjggdhj Q` oqmdhjvtqa gd`ia ag dvxaedixj kdicddfdoj ij` a`avmîd' ravj ncxcmd`.hj ag vafjxa fdod`hj q` rjij gdnqôaid iqd`hj dtqãg ggamqa dgffl`dg ha yq hayia`yj' ijnq`cidvä

gd nä{cnd uagjichdh d`mqgdv σ d gjy hcyijy< ij`ycmqa ij` aggjndsjvay xcanrjy ha gaxdvmj

Rcyxd a{xavcjv

Aoa

Rcyxd c`xavcjv

Ijoc`axa

σ

σ

σ

Dstjodnca`xj

Vaiqravdicù`ha gd xvdiicù`

Rvaiaycù`

C`igc`dicù`

Eqavzd

Vjxdicù`

Page 94: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 94/99

36 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Vaiqavhd Agje D{ag Idvgyj` + Na`.hag–y Gamdis# tqa' yca`hj dgqn.

`j ha hjixjvdhj a` ag navchcd`j hagjy ic`iqa`xd hag ycmgj rdydhj' gjytqa ya yqndfd` d gjy `qaujy a`ej.tqay njgaiqgdvay s fcjtqîncijy hagd kava`icd ggdndfd` ‗ma`ãxcid igäyc.id„ d gd naxjhjgjmîd anrgadhd hayha4322 kdyxd 4319 Q` arîxaxj kdvxjrdvdhùocij' yc xa`anjy a` iqa`xd tqagdy xãi`cidy drgcidhdy a`xj`iay dg ay.xqhcj ha ucvqy s fdixavcdy ya drjsdfd`a` gjy ncynjy vaiqvyjy ‘idvxjmvd.eîd ha ma`ay' ivqzdnca`xj ha iardy'yagaiicù` ha vaijnfc`d`xay' dma`xayc`hqixjvay ha nqxdicj`ay s haxavnc.`dicj`ay ha gdy xdydy ha nqxdicù`ayrj`xä`ad‘ tqa gjy a{rgjxdhjy rjvgd ma`ãxcid ha gd njyid ha gd evqxd'ag ndîz j ag vdxù` +D gd ma`ãxcidigäycid hahcid xdnfcã` Od` Ydrr gdrdvxa xaviavd ha yq Ma`aycy< gd iqdvxd'd gd ma`ãxcid njgaiqgdv# D`hd`hj agxcanrj' iqd`hj gd ma`ãxcid njgaiq.

gdv kqfj yjgqicj`dhj gd ayxvqixqvds eq`icù` hag ma`' ujguavîd ha `qa.uj gd ncvdhd kdicd gjy jvmd`cynjyijnrgaojy

Yqaga` eaikdvya gd rdvxchd ha `d.icnca`xj ha gd ma`ãxcid igäycid a`4322' ij` ag vahayiqfvcnca`xj hagdy gasay ha Na`hag' s yq hcyjgqicù`ec`dg a` gd ma`ãxcid njgaiqgdv a`4319' ij` gd rqfgcidicù` hag dvxîiq.gj ha Odnay H ]dxyj` s Evd`icyK I Ivcil yjfva gd ayxvqixqvd a`hjfga kãgcia hag DH@ Dgmq`jy hcy.

ivard`xay rvaecava` ycxqdv ag jvcma`a` 4326' ij` gd xajvîd ivjnjyùncidha gd kava`icd rvjrqayxd rjv ]dg.xav Yqxxj`' j c`igqyj a` gjy xvdfdojya` xjv`j dg ivqzdnca`xj' icxjgjmîd saujgqicù` ha Xkjndy Kq`x Njvmd`s yqy hcyiîrqgjy a`xva 4342 s 4345Rjv `j na`icj`dv tqca`ay icevd` agrq`xj ha dvvd`tqa a` gjy hayiqfvc.nca`xjy yjfva nacjycy s ncxjycy a`ag ÿgxcnj xavicj hag ycmgj [C[ Yahcyivard xdnfcã` a` ag dôj ha icavvaj iqgnc`dicù` ha ayd ãrjid igäyc.id @j gay edgxd vdzù` d tqca`ay gjdhagd`xd` d 4388' iqd`hj ya jfxca`agd rvcnavd rvqafd hcvaixd ha tqa agDH@ ij`yxcxqîd ag ndxavcdg kavahcxd.vcj' d xvduãy ha gjy a{ravcna`xjy' haq` vcmjv njhãgcij' ha Jy}dgh Duavs'Ndigs` NiIdvxs s Ijgc` NdiGajhij` R`anjijiiqy

Yqrj`îd Hdv}c` tqa gdy udvcdicj`aya`xva c`hcuchqjy' kavahdhdy' ij`yxc.xqîd` gd eqa`xa ha gdy c``judicj`ay

aujgqxcudy< gdy udvcdicj`ay tqa jeva.iîd` naojvay rjycfcgchdhay ha yqrav.ucua`icd s varvjhqiicù` ya uaîd` rvc.ndhdy rjv gd yagaiicù` Ravj `j yqrjdijnrdôdv yq xaycy ha q`d a{rgcidicù`ma`ãxcid yjgua`xa Dhncxîd gd ‗eqycù`„ha gjy idvdixavay ha gjy rvjma`cxjvaya` gd eaiq`hdicù` Ravj xdg eqycù`didfdvîd rjv dmjxdv gdy udvcdicj`ays' ij` aggj' ag ijnfqyxcfga aujgqxcujGd jfvd hag nj`oa Mvamjv Na`hagydidvîd ha yq rvc`icrdg dxjggdhavj dgd xajvîd ha gd yagaiicù` `dxqvdg

Yqy a`ydsjy vauagdfd` tqa kdfîd‗edixjvay„ kavahcxdvcjy tqa ya ya.rdvdfd` `îxchdna`xa a` gdy iãgqgdymavnc`dgay' dq` iqd`hj ag idväixavkavahdhj ucycfga a` gd rvjma`ca eqavdha ij`ejvndicù` c`xavnahcd Na`hagdvxciqgù gjy vayqgxdhjy a` ‗A{ravcna`.xjy ij` kîfvchjy uamaxdgay„' rqfgcidhja` 4;55' a` gd vaucyxd ha gd Yjicahdhha Kcyxjvcd @dxqvdg ha Fv÷`` A` yqrvaya`xdicù` hayivcfîd gdy rdqxdy haxvd`yncycù` ha gjy idvdixavay a` rgd`.xdy ha mqcyd`xay' yqy ij`igqycj`ay yj.fva gd kava`icd s yq cnrjvxd`icd rdvdgd xajvîd ha gd aujgqicù` Vayraxdhjrjv yq ijnq`chdh' tqa gj agcmcù dfdh

a` 4;5;' `j mjzù ha rvahcidna`xjica`xîfflij a`xva yqy ij`xanrjvä`ajyD Kqmj ha Uvcay' Idvg Ijvva`y sAvcik Xyikavndl ya gay ij`iaha agnãvcxj hag vahayiqfvcnca`xj ha yqygjmvjy' hjfgdhj ag ycmgj? gd gas ha gdyamvamdicù` ha gjy dgagjy s gd gas hagd hcyxvcfqicù` c`hara`hca`xa Gd ya.mq`hd kqfj ha ndxczdvya nqs rvj`xj'iqd`hj gjy ma`ãxcijy vardvdvj` a` agea`ùna`j hag gcmdnca`xj +kava`icdha hjy j näy ma`ay ycxqdhjy rvù{c.njy a`xva yî d gj gdvmj hag ncynjivjnjyjnd#

A` q` ijnca`zj' gjy ma`ãxcijy na`.hagcd`jy ya haigdvdvj` d`xchdv}c`cy.xdy Ij` ayd xjnd ha rjyxqvd ya a`.eva`xdfd` d gjy fcùnaxvdy ºYqvmîd`gdy `qaudy ayraicay mvdhqdgna`xa rjvyagaiicù` `dxqvdg j gj kdiîd` ha va.ra`xa d xvduãy ha nqxdicj`ay ma`a.vdgczdhdy: Gjy ayxdhîyxcijy' gchavdhjyrjv Ldvg Radvyj` s ] E G ]aghj`'haea`hîd` q`d aujgqicù` hdv}c`cyxdij`xc`qd Ycmqca`hj d ]cggcdn Fdxa.yj`' gjy ma`ãxcijy na`hagcd`jy rvj.rj`îd` q`d aujgqicù` hcyij`xc`qd' d

ydgxjy< a` ayxa fd`hj yjfvaydgcavj`gjy xvdfdojy ha Njvmd` s yq ayiqa.gd D Fdxayj` hafanjy gjy rvcnavjynd`qdgay yjfva gd ica`icd ha gd ka.va`icd' iqsj xai`cicynj +ma`ãxcid#diqôù a` 4321' ujz tqa dq`dfd gdchad ha xvd`yncycù` ij` gd ha udvcd.fcgchdh C`xvjhqoj näy ujidfgjy igdua+icmjxj' ij` yqy havcudhjy kjnjicmj.xj s kaxavjicmjxj' dgagjy s jxvjy#

Ag d`xdmj`cynj a`xva ma`ãxcid na`.hagcd`d s hdv}c`cynj ya eqa hcgqsa`.hj ij` gjy dôjy A` 4395 Vj`dgh Ec.

G CFVJY

Ma`ãxcidUqagxd dg jvmd`cynj

MA@AYCY. XKA AUJGQXCJ@ JE FCJGJMS' Od` Ydrr J{ejvh Q`cuavycxs Rvayy<J{ejvh' 6229 NA@HAG–Y GAMDIS. XKA JVCMC@  JE IGDYYCIDG MA@AXCIY'rjv Agje D{ag Idvgyj` Ijgh Yrvc`m Kdvfjv Gdfjvdxjvs Rvayy< Ijgh Yrvc`mKdvfjv' 6228

EQ@HDNA@XDG MA@AXCIY' rjv Ojk` Vc`mj Idnfvchma Q`cuavycxs Rvayy<Idnfvchma' 6228 NJGAIQGDV FCJGJMS JE XKA MA@A' rjv Odnay H ]dxyj`'Xd`cd D Fdlav' Yxarka` R Fagg' Dga{d`hav Md``' Ncidag Gauc`a s VcikdvhGjycil Fa`odnc` Iqnnc`my.Ijgh Yrvc`m Kdvfjv Gdfjvdxjvs Rvayy< Yd`Evd`icyij' 62281

V@DC. D MQCHA XJ MA@A YCGA@IC@M Hcvcmchj rjv Mvamjvs O Kd``j` Ijgh

Yrvc`m Kdvfjv Gdfjvdxjvs Rvayy< Ijgh Yrvc`m Kdvfjv' 6229

Page 95: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 95/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 39

ykav rqfgcidfd q` dvxîiqgj iqsj xîxqgjvastaodfd gd `qaud ycxqdicù`? ‗ºYa kdvahayiqfcavxj gd jfvd ha Na`hag:„Drjvxäfdya dggî q`d c`xavrvaxdicù`hdv}c`cyxd ha gjy a`ydsjy hag nj`oaikaij Gd ma`ãxcid kdfîd ndhqvdhjsd fdyxd`xa s vaijvvchj fqa`d rdvxahag idnc`j tqa kdfvîd ha ij`hqicvgdd q` iqavrj yùgchj ha hjixvc`d' iqsjyaygdfj`ay ya ij`xdvîd` rjv dud`iayycm`cfflidxcujy? xajvîd ivjnjyùncid hagd kava`icd +Yqxxj`' Id``j`' ]cgyj`s Fjuavc#' kava`icd gcmdhd dg ya{j+Njvmd` s Hj`idyxav#' gcmdnca`xj syjfvaivqzdnca`xj +ayiqagd ha Njv.md` s Fdxayj`#' idvxjmvdeîd ha ma`ay+Yxqvxaud`x s Nqggav#' vajvha`dicj`ayivjnjyùncidy +Fvchmay s NiIgc`i.xjil#' arcyxdycy +Anavyj`' Ijvva`ys Kqvyx#' rjgcrgjchîd s d`aqrgjchîd+Mdxay' Hducy s Fgdlaygaa#' ma`ãxcidha rjfgdicj`ay +Kdvhs' Ecykav' Kdg.

hd`a' ]ac`favm s ]vcmkx#' nqxdicj.`ay c`hqichdy s ayrj`xä`ady +Nqggav'Yxdhgav s Dqavfdik#

Udga gd ra`d vananjvdv dgmq`jynjna`xjy ha vayaôdfga c`xavãy Dyî'a` 4324 Igdva`ia NiIgq`m hayivc.fa gjy ivjnjyjndy diiayjvcjy ijnjhaxavnc`d`xay hag ndikj Q` dôjhayrqãy' Fdxayj` a{xca`ha ag na`.hagcynj d gdy duay ha ijvvdg A`4329 ]dgxav Yqxxj` dyjicd gasay haNa`hag s dgc`adnca`xj nacùxcij ij`yardvdicù` ha kjnùgjmjy anrdvaod.hjy ]cgkagn Ojkd``ya` ayxdfgaiaa` 4323 gd hcyxc`icù` a`xva ma`jxcrj'j ijnrjycicù` ma`ãxcid hag c`hcuc.hqj' s gjy idvdixavay nd`ceayxdhjya` ag ea`jxcrj A` 4342 Njvmd`hayiqfva gdy rvcnavdy udvcdicj`ay'vagdxcudy d dgdy s jojy' a` gd njyidhag uc`dmva Q`j ha yqy ijgdfjvd.hjvay' Dgevah K Yxqvxaud`x gaud`xda` 4349 ag rvcnav ndrd ivjnjyù.ncij' tqa c`igqsa yacy idvdixavayJxvj hcyiîrqgj' Idguc` F Fvchmay'rj`a a` vagdicù` idvcjxcrjy d`ùnd.gjy ij` ea`jxcrjy a` 4345' dôj a`

tqa Njvmd`' Yxqvxaud`x' Nqggav sFvchmay vayqna` yq rq`xavd gdfjva` Xka Naikd`cyn je Na`hagcd` C`.kavcxd`ia' tqa ya xvdhqicvä dg ayrd.ôjg D njhj ha iqgnc`dicù` ha yqyxvdfdojy yjfva nqxdicj`ay' Kavnd``O Nqggav a{rj`a a` 436= tqa gdyvdhcdicj`ay [ c`hqia` nqxdicj`aymã`cidy Oqgcd Fagg s Ojk` Fqvhj`Yd`havyj` Kdghd`a idvxjmvdeîd` a`439= gjy rvcnavjy idvdixavay kqnd.`jy gcmdhjy dg ivjnjyjnd [ A`4384' Majvma ] Fadhga s Ah}dvh

G Xdxqn rvjrj`a` gd kcrùxaycy q`ma`.q`d a`zcnd Hjy dôjy näy xdv.ha' Duavs' NiIdvxs s NdiGajh cha`.xcecid` ag rvc`icrcj xvd`yejvnd`xa' agDH@' ijnj ndxavcdg kavahcxdvcj A`ag ncynj jvha`' ggamdhjy d 4316'Dgevah H Kavykas s Ndvxkd Ikdyahanqayxvd` tqa ag DH@ uîvcij' s`j gd rvjxaî`d a`ujgua`xa' a`xvd a`gd iãgqgd fdixavcd`d kqãyrah s tqadnfjy ijnrj`a`xay hag ucvqy ya rvj.hqia` rjv ag DH@ uîvcij c`udyjv

Rjv ffl`' a` 4319' drjsä`hjya a`gdy vamgdy ha Ikdvmdee s a` gjy ay.xqhcjy ha hcevdiicù` rjv vdsjy [ha Evd`lgc` s ]cglc`y' rvjrqycavj`]dxyj` s Ivcil gd ayxvqixqvd a` hj.

fga kãgcia hag DH@ Ya xvdxd ha hjyidha`dy rjgc`qigajxîhcidy tqa mcvd`q`d a`xjv`j d gd jxvd rdvd hcfqodvq`d hjfga kãgcia Gdy hjy idha`dyc`xamvd`xay ha gd hjfga kãgcia yand`xca`a` oq`xdy nahcd`xa rqa`xayha kchvùma`j ayxdfgaichjy a`xva rdvayha fdyay Dha`c`d ya q`a ycanrva dxcnc`d< mqd`c`d d icxjyc`d Gdy hjyidha`dy `j yj`' rqay' chã`xcidy' yc`jijnrgana`xdvcdy Ag hayiqfvcnca`.xj ha ayxd vagdicù`' drq`xdfd` a` yqayivcxj' yqmavîd q` naid`cynj rdvd

gd vargcidicù` hag DH@ a` ag iqdgidhd idha`d ycvua ha njgha rdvd yqijnrgana`xj

Rvjxdmj`cyxd ha a{iaricù` ha gdhcyjgqicù` hag na`hagcynj a` gd ma.`ãxcid njgaiqgdv' ]dxyj` kd uqagxj'a` `qnavjydy jidycj`ay d gj gdvmjha gjy ÿgxcnjy iqdva`xd dôjy' d va.rgd`xadv s dvxciqgdv yqy eq`hdna`xjys dgid`ia' a` rdvxciqgdv dg rvaya`xdvidhd qaud ahcicù` ha Njgaiqgdv Fcj.gjms je xka Ma`a' xa{xj ayrgã`hchjdg tqa ag gaixjv rvcnavczj hafcavddiiahav xvdy dkj`hdv a` gdy a{rgcid.icj`ay' igdvîycndy s xvjtqagdhdy' tqaOjk` Vc`mj jevaia a` Eq`hdna`xdgMa`axciy Dg `ÿigaj ha gd ma`ãxcid

njgaiqgdv ya ga ha`jnc`d ‗ag hjmndia`xvdg„ Ha diqavhj ij` yq ij`xa`c.hj' gd c`ejvndicù` rvjiaha hag DH@d gd rvjxaî`d d xvduãy hag DV@ A`aeaixj' q`d uaz xvd`yivcxj ag DH@ a`DV@ na`ydoavj' ãyxa ya xvdhqia a`rvjxaî`d Ij` jxvdy rdgdfvdy' ya xvdxdha gd a{rvaycù` mã`cid A` gd axdrdha xvd`yivcricù`' ag DH@ ya ijrcd a`DV@ ij` gd c`xavua`icù` idxdgîxcid hagd a`zcnd DV@ rjgcnavdyd Ha gdyfdixavcdy d gjy kqnd`jy' gdy DV@rjgcnavdydy ya kd` ij`yavudhj Gjy

QQQ

QQI

QQD

QQM

QIQ

QII

QID

QIM

QDQ

QDI

QDD/

QDM/

QMQ

QMI

QMD/

QMM

IQQ

IQI

IQD

IQM

IIQ

III

IID

IIM

IDQ

IDI

IDD

IDM

IMQ

IMI

IMD

IMM

DQQ

DQI

DQD

DQM

DIQ

DII

DID

DIM

DDQ

DDI

DDD

DDM

DMQ

DMI

DMD

DMM

MQQ

MQI

MQD

MQM

MIQ

MII

MID

MIM

MDQ

MDI

MDD

MDM

MMQ

MMI

MMD

MMM

Iùhcmj ma`ãxcij

yamq`hd rjycicù`

   r   j   y   c   i   c   ù   `   c   `   c   i   c   d   g   +   a  {   x   v   a   n   j   1    -

   # x   a v  i  a v  d  r  j  y c   i c   ù `  +   a {  x  v  a n j  9 -    #  

Q

Q

I

I

D

D

M

M

Q

I

D

M

Q

I

D

M

Q

I

D

M

Q

I

D

M

/ Ijhj`ay ha xavnc`dicù` j ‗yc`ya`xchj„

Rka

Gaq

Gaq Rvj

Yav

Xsv

Kcy

Mg`

Dy`

Gsy

Dyr

Mgq

Mgs

Ya`

Dvm

Isy

Xvr

yxjryxjr

yxjr

Dvm

Xkv

Dgd

Cga

Nax

Udg

Page 96: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 96/99

38 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

aqidvcjxdy xca`a` xvay rjgcnavdydy hc.eava`xay< gdy fdixavcdy yùgj q`d Rdvdrvjiahav d gd xvdhqiicù` ya vatqcavagd c`xavua`icù` ha q` dhdrxdhjv' hagDV@ ha xvd`yeava`icd Idhd ijhù`ay vaij`jichj rjv q` DV@x' tqa ayxädyjicdhj d yq dnc`jäichj ijvvayrj`.hca`xa Ha gjy 58 ijhj`ay rjxa`icd.gay' ya anrgad` 54 rdvd ayraicfflidvgjy 62 tqa a`xvd` a` gd ijnrjycicù`ha gdy rvjxaî`dy< ya haod` gjy xvayvayxd`xay rdvd c`hcidv ag rq`xj haxavnc`dicù` ha gd idha`d Ag dhua`c.

nca`xj ha xãi`cidy ha yaiqa`icdicù`värchd ha DH@ `jy kd c`xvjhqichja` gd `qaud avd ha gd ma`ùncid' tqakd dycyxchj sd d gd yaiqa`icdicù` hagma`jnd ha hcuavyjy jvmd`cynjy' agkqnd`j c`igqchj

Ag DH@' ag DV@ s gdy rvjxaî`dyyj` rjgînavjy< ij`yxd`' rqay' ha yqfq.`chdhay a`mdvzdhdy nahcd`xa a`gdiayijudga`xay Gd ejvnd xvchcna`ycj`dghag rjgînavj uca`a haxavnc`dhd rjvgdy nÿgxcrgay c`xavdiicj`ay a`xva yqynj`ùnavjy Idhd idha`d ha DH@ ay

q` rjgînavj dgxav`d`xa ha dzÿidvayhayj{cvvcfjyd s ejyedxjy' tqa ya q`a`a`xva yî nahcd`xa a`gdiay ejyejhcãyxa.vay Ha idhd dzÿidv yjfvaydga q`d hagdy iqdxvj fdyay Nca`xvdy tqa ag ay.tqagaxj ha dzÿidv.ejyedxj ay vamqgdv'ag jvha` ha gdy fdyay ay cvvamqgdv s'dhanäy' vayrj`ydfga hag ij`xa`chj hac`ejvndicù` ha DH@ Idhd idha`drvaya`xd q`d rjgdvchdh 1- d 9- Gdyhjy idha`dy rvjiaha` d`xcrdvdgagdy?iqvyd` a` ya`xchj jrqayxj

Ag anrdvaodnca`xj ha gdy fdyay'

nahcdhj rjv rqa`xay ha kchvùma`j'nd`xca`a oq`xdy gdy idha`dy Ya xvd.xd ha q`d dyjicdicù` ayraiîfflid? gddha`c`d ha q`d idha`d ya anrdvaodij` q`d xcnc`d ha gd jxvd idha`d< gdmqd`c`d jrxd ycanrva rjv gd icxjyc`dGdy hjy kafvdy ha gd hjfga kãgcia yayardvd` ‘ya hay`dxqvdgczd`‘ na.hcd`xa gd a{rjycicù` d dgxdy xanra.vdxqvdy' q` udgjv a{xvanj ha  rK j gdc`xavua`icù` ha iqdgtqcav dma`xa tqavjnrd gjy rqa`xay ha kchvùma`j Xvdyq`d yqdua uqagxd d gdy ij`hcicj`ay

iagqgdvay `jvndgay' idhd kafvd hay`d.xqvdgczdhd rqaha vadyjicdvya a` q`dkãgcia hjfga' fcjgùmcidna`xa dixcud?va`dxqvdgczdvya Ag DH@ a` yjgqicù`rvaya`xd q`d ravcjhcichdh kagcijchdgha q`jy 42'1 rdvay ha fdyay rjv mcvjha kãgcia Gd hcyrjycicù` vagdxcud hagjy rdvay ha fdyay ivad q`d kãgcia ij`hjy yqvijy Rqayxj tqa gjy dzÿidvayyjfvaydga` ha gdy fdyay xa`hca`hjq` ä`mqgj ha q`jy 462 mvdhjy' gjyyqvijy rvaya`xd` q` xdndôj hayc.mqdg Ag yqvij näy d`ikj ‘yqvijndsjv‘ drjvxd ndsjv c`ejvndicù`tqîncid tqa ag na`jv

Ag DH@' rdvd yq yî`xaycy' vatqcavagd rvaya`icd ha hjy xcrjy ha yqyxvdxjy?gjy iqdxvj xvcejyedxjy hayj{c`qigaùyc.hjy +hDXR' hMXJ' hIXR s hXXR# sgd ayxvqixqvd ha DH@ njgha< ayxa ÿgxc.nj haxavnc`d gd yaiqa`icd ha `qigaù.xchjy c`ijvrjvdhjy Gjy jvmd`cynjy

rqaha` yjfvaucucv yùgj yc yq DH@ yavargcid ffldfgana`xa s ya rvjxama haghdôj tqîncij s eîycij tqa idnfcd.vîd yqy rvjrcahdhay ijhcfflid`xay A`rvjnahcj' q` `qigaùxchj ya idnfcdrjv avvjv q`d ha idhd 423 uaiay Gdyiãgqgdy hcyrj`a` ha q` a{xa`yj varav.xjvcj ha a`zcndy hahcidhdy d vardvdvgd gaycù` ha DH@ Q`dy a`zcndy yagcncxd` d vauavxcv ag hdôj yqevchj'dq`tqa gd ayxvdxamcd näy uavyäxcg ij`.ycyxa a` gd vardvdicù` rjv a{icycù`'tqa agcnc`d ag yamna`xj hdôdhj sgj yqrgd`xd rjv `qauj DH@

A`xva yqy raiqgcdvchdhay hcyxc`xc.udy' ag DV@ ij`xca`a vcfjyd' rjvxdqvdicgj +`j xcnc`d# s yqaga hdvyaa` q`d yjgd idha`d rjgc`qigajxî.hcid Mvdicdy d ayd ij`ejvndicù`q`cidxa`dvcd rqaha rgamdvya yjfva yî ncynj rdvd ejvndv fvauay yamna`.xjy ha hjfga kãgcia a`xva vamcj`ayijnrgana`xdvcdy Ya yqrj`a tqa gjyc`xvj`ay s jxvjy DV@ yc` eq`icù`ijhcfflidhjvd rjhvîd` ij`yxcxqcv kdyxdag 3; rjv ica`xj ha gd rvjhqiicù`xvd`yivcricj`dg hag ma`jnd kqnd`j

Dgmq`jy DV@ dixÿd` ijnj a`zcndyIdxdgczd` vadiicj`ay tqîncidy a` gdiãgqgd a c`  ucxvj D ayxdy a`zcndyha DV@ ya gdy ha`jnc`d vcfjzcndyGd ndsjvîd ha gjy vcfjzcndy jravd`yjfva ia`xvjy ejyejvjyjy' ijnj a` agidyj ha DV@dyd R Ag hayiqfvcnca`.xj ha a`zcndy ha DV@ tqa rqaha`jravdv ijnj ia`xvjy ejyejvjyjy j haidvfj`j hcj ij`ycyxa`icd d gd kcrùxa.ycy ha q` nq`hj a` ag iqdg ag DV@eq`icj`dvîd ijnj ndxavcdg ma`ãxcij sijnj ndtqc`dvcd a`zcnäxcid

dha`c`dxcnc`d

mqd`c`dicxjyc`d

6 '; 2  Á

9 '2 2  Á

9 '2 2  Á

6 '3 2  Á

6 '3 2  Á

44'4 Á

42'; Á

4. Rjycicù` s gj`mcxqh ha gjy rqa`xay ha kchvùma`j a`xva rdvay ha fdyay.

Page 97: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 97/99

C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221 31

Gjy DV@ `j ijhcfflidhjvay c`xavdi.icj`d` a`xva yî' ij` ag DV@n' ij`ag DH@ s ij` rvjxaî`dy rdvd xa`hav`qaudy vahay tqa vamqgd` gd dixcuchdhmã`cid ij` q`d ijnrgaochdh rjxa`.icdg idyc c`ffl`cxd Yc ag DV@ iqnrga'rqay' eq`icj`ay hcyxc`xdy ha gd navdc`xavnahcdicù`' ºycm`cfflid aggj tqa kdggamdhj ag njna`xj ha haodv d q` gdhjag hjmnd s vargd`xadvya rjv ijnrgaxjag rdrag hag DV@: @j rdvaia idfav gdna`jv hqhd A` gd ijnrva`ycù` ha gdy

vahay vamqgdhjvdy ha ma`ay fdydhdy a`DV@ rjhvîd kdggdvya gd a{rgcidicù` hagd hceava`icd a`xva q`d gaudhqvd s q`dnjyid ha gd evqxd' j a`xva hjy ravyj.`dy Icavxj ay tqa `j fdyxd dhncxcv gddfq`hd`icd ha DV@ yc` eq`icù` ijhc.fflidhjvd rdvd iavxcfflidv tqa rdvxcicraa` vahay ha vamqgdicù` mã`cid< ravjyq cnrgcidicù` ggamù ij` ag hayiqfvc.nca`xj ha gjy ncivjDV@

Ij` q`d uac`xa`d ha `qigaùxchjy'gjy ncivjDV@ rdydvj` c`dhuavxchjyhqvd`xa gdvmj xcanrj Gjy rvcnavjyma`ay ijhcfflidhjvay rdvd ncivjDV@‘ha`jnc`dhjy gc`.8 s gax .=‘ eqa.vj` cha`xcfflidhjy a` 4339 s 6222'vayraixcudna`xa Gd ejvnd a` tqaya ma`avd` gjy ncivjDV@ kd vaua.gdhj q`d uc`iqgdicù` yqmayxcud ij`gd c`xaveava`icd rjv DV@ + V@Dc? D

d 9- 1-

9- 1-

   4   m   c   v   j   h   a   k   ã   g   c   i   a  >

   9   8

    Á   >

  p   4   2 '   1

   r   d   v   a   y   h   a   f   d   y   a   y Rqa`xa ha kchvùma`j

Fdya

Aytqagaxjdzÿidv.ejyedxj

D

M

I

X

62 Á +6`n#

Yqvijna`jv

Yqvijndsjv

46 Á+4'6 `n#

66 Á+6'6 `n#

K J I a` gd idha`d I s @a` gdy fdyay

R

6. Njhagjy' aytqanäxcij +dvvcfd# s

ujgqnãxvcij +dfdoj#' ha gd hjfga kãgcia.

@qaudy drjvxdicj`ay yjfva gd Cgqyxvdicù` ayrdôjgdNDSÄ@Y' RVJSAIXJY S EVQYXVDICJ@AY' rjv D`xj`cj Nayxva Yd`ikîy Rqfgcidicj`ayhag Dsq`xdnca`xj ha Jgcud< Udga`icd' 6229 ND@QAG NDVXÎ' AG HAÄ@ HA DGCID@XA 'rjv D`xj`cj Nayxva Yd`ikîy C`yxcxqxj Dgcid`xc`j ha Iqgxqvd DRJGJMÎD S IVÎXCID

HA AYRDÔD A@ AG YCMGJ [UCCC' rjv D`xj`cj Nayxva Yd`ikîy Ahcxjvcdg Ndvicdg Rj`y<Ndhvch' 6229

D`xj`cj Nayxva kd ychj hqvd`xa dôjy idxahväxcij xcxqgdv ha Kcyxjvcd Njhav`d

a` gd Q`cuavychdh ha Udga`icd' s ay dkjvd idxahväxcij anãvcxj ha gd ncyndAyraicdgcyxd a` xandy vagdxcujy d gd Cgqyxvdicù` ayrdôjgd' ya kd ayraicdgczdhjrdvxciqgdvna`xa a` gd fflmqvd hag cgqyxvdhj Mvamjvcj Ndsä`y s Ycyidv +4533.4=;4#'dg tqa hahciù yq xaycy hjixjvdg' s hag tqa gqamj kd rqfgcidhj a` ic`ij ujgÿ.na`ay yqy Jfvdy Ijnrgaxdy' s näy xdvha kdyxd 43 ujgÿna`ay ha yq ijrcjydijvvayrj`ha`icd Dkjvd `jy hd nqayxvd ha yq dyjnfvjyd eaiq`hchdh ij` xvaygcfvjy rqfgcidhjy a` q` dôj Ag na`icj`dhj a` rvcnav gqmdv ay q` ij`oq`xj haxvdfdojy hcyravyjy ‘yc fca` gùmcidna`xa jvha`dhjy‘ yjfva ag rdrag c`xagaixqdgha Ndsä`y s yqy ij`xdixjy ij` jxvjy cgqyxvdhjy ayrdôjgay s a{xvd`oavjy

Ndsä`y eqa ycanrva q`d fflmqvd rjgãncid' a` rdvxa' ijnj dhucavxa Nayxva' rjvhaydvvjggdv yq jfvd a` gd Ayrdôd ha gjy Fjvfj`ay' iqd`hj hqvd`xa gd mqavvd hayqiaycù` kdfîd drjsdhj d gjy dqyxvdicyxdy< s a` rdvxa xdnfcã` rjv yq idväixavivîxcij s rvjxayxdxdvcj' tqa ga md`ù nqikjy a`ancmjy Ag dqxjv' ij` c`hcyiqxcfgadqxjvchdh a` gd ndxavcd' haygc`hd ‗gqiay s yjnfvdy' ucvxqhay s haeaixjy„ Dicavxdd `qayxvj oqcicj iqd`hj kdia rvjiahav ag ayrîvcxq cgqyxvdhj ha Ndsä`y ha gd jfvd

ha gjy ‗`judxjvay„ tqa ayivcfa` a` gd ãrjid ha Idvgjy CC' s dfva` ag idnc`j hagj tqa ud d yav gd Cgqyxvdicù` hcaicjikayid< xdnfcã` gj vagdicj`d' rjvtqa ag ij`.xdixj ay aucha`xa' ij` Nd`qag Ndvxî' ij`jichj ijnj ‗Ag Haä` ha Dgcid`xa„' dgtqa ayxä hahcidhj ag xvdfdoj icxdhj a` yamq`hj gqmdv

Ndvxî' xjhduîd näy rjgancyxd tqa Ndsä`y' fflgùgjmj mvaijgdxc`j' a`xqycdyxd haNdfcggj` s yq kcyxjvcd ivîxcid' c`igqyj hjxdhj ha î`eqgdy varqfgcid`dy' ikjiù ij`gd ndsjv rdvxa ha yqy ij`xanrjvä`ajy' yc` haodv rjv ayj ha drjvxdv yq ij`iqvyjd q`d ucycù` näy ica`xîfflid ha gd c`uayxcmdicù` fflgjgùmcid a kcyxùvcid Ndsä`y rqhjkavahdv yqy ucvxqhay j dgmq`j ha yqy haeaixjy< ravj xquj ndsjv rvjsaiicù` a`Ayrdôd s a` ag a{xvd`oavj' dg rq`xj ha tqa ij`yxcxqsù' jfyavud Nayxva' q` rqa`.xa ha c`yqyxcxqcfga udgjv a`xva gd iqgxqvd ayrdôjgd s gd aqvjrad? xd`xj rqfgcid`hjgcfvjy eqavd ha `qayxvj rdîy' ijnj cnrjvxd`hj chady ha gjy cgqyxvdhjy evd`iayayj cxdgcd`jy Yq ikjtqa ij` gd Vadg Didhancd ha gd Kcyxjvcd' tqa tqczä näy rjva`xqycdynj rdxvcùxcij tqa rjv ya`xchj ivîxcij kdfîd rqfgcidhj gd q` xd`xj edfqgjydAyrdôd Rvcncxcud  +4=9;# s navaicù ha Ndsä`y gd c`ncyavcijvha Ia`yqvd ha jfvdy 

edfqgjydy  +4=84#' ijvxù yq uchd rÿfgcid s rvjrcicù yq vaxcvdhd d yq idyd haJgcud' hj`ha ycmqcù xvdfdod`hj Ecmqvd varvaya`xdxcud ha q` ‗idxjgcicynj cgqyxvdhj„rvjrcj ha q`d ãrjid tqa c`xa`xd ij`icgcdv gd ea vagcmcjyd ij` ag gcfva ra`ydnca`.xj' iqnrga q` rdrag eq`hdna`xdg' oq`xj ij` Eacojj' a`xva gjy c`xvjhqixjvay ha gdCgqyxvdicù` ayrdôjgd

Ag gcfvj icxdhj a` xaviav gqmdv ay q` ij`oq`xj ha hcuavyjy xvdfdojy' q`jy c`ãhc.xjy' jxvjy rqfgcidhjy a` ag a{xvd`oavj' xjhjy c`xavayd`xay a` iqd`xj drjvxdicj`aydg ij`jicnca`xj ha gd iqgxqvd cgqyxvdhd? a` aggjy hayxdid`' d `qayxvj oqcicj' ‗Hagd drjgjmîd dg `dicj`dgcynj„ +rämy 41.88#' ‗Gd cndma` ha Ayrdôd a` ag ycmgj [UCCC„+rämy 8=.=2# s ‗Vasta{cj`ay yjfva ag ndvij rjgîxcij s iqgxqvdg ha gd jfvd hagR Eacojj„ +rämy 45=.4;9#' yc` jguchdv gjy ayxqhcjy hahcidhjy q`d uaz näy dNdsä`y j d Idud`cggay A` yqnd' a{cyxa` njxcujy rdvd dmvdhaiav dg rvjeayjvha Udga`icd yq ij`yxd`xa s eaiq`hd gdfjv a` ag ij`jicnca`xj ha gd iqgxqvd ha`qayxvj ycmgj [UCCC

‘OJYÃ GQCY IJNAGGDY

Page 98: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 98/99

35 C@UAYXCMDICÙ@ S ICA@ICD' ndvzj' 6221

Mqcha xj Ma`a Ycga`ic`m# Yamÿ`ya ivaa' ayxa naid`cynj ha ycga`.icdnca`xj ha ma`ay haffla`ha d gdyiãgqgdy eva`xa d gjy dxdtqay ha gjyucvqy s ha gjy ma`ay ydgxdhjvay A`xvda` diicù` iqd`hj gd iãgqgd haxaixd q`

DV@ c`yùgcxj ij` kafvdy anrdvaod.hdy Q`d a`zcnd ha`jnc`dhd ‗Hciav„ijvxd ag DV@ dmvayjv ha hjfga ka.fvd' ivad`hj evdmna`xjy ha 64 d 61`qigaùxchjy ha gj`mcxqh Gdy kafvdyc`hcuchqdgay ha ayxjy evdmna`xjy yaa`gdzd` d ijrcdy qgxavcjvay hag DV@jvcmc`dg Gd c`xaveava`icd rjv DV@rqaha anrgadvya xdnfcã` rdvd ycga`.icdv gjy ma`ay rvjrcjy ha q`d iãgqgd'nahcd`xa gd dhcicù` ha yaiqa`icdy haDV@ ha hjfga kafvd tqa ya doqyxa`ij` ag DV@n ha q` ma`

Gd rvcnavd nd`ceayxdicù` ea`jxîrc.id ha c`xaveava`icd rjv DV@ tqa yarqfgciù eqa gd rãvhchd ha ijgjv a` gdystjvay ha raxq`cd yqfycmqca`xa d q` c`.xa`xj ha ma`avdv rãxdgjy c`xa`ydna`xaijgjvadhjy nahcd`xa yjfvaa{rvaycù`

ha a`zcndy igdua cnrgcidhdy a` gdfcjyî`xaycy rcmna`xdvcd Jiqvvcù a`4332 Jikj dôjy näy xdvha' D`hva}Ecva s ijgdfjvdhjvay jfyavudvj` q`dxa`dz c`kcfcicù` ha a{rvaycù` mã`c.id a`hùma`d xvdy gd c`xvjhqiicù` haDV@ ha hjfga kafvd a` Ida`jvkdf.hcxcy agamd`y Kjs ya dhncxa tqa gjynaid`cynjy ycga`icdhjvay ha ma`aytqa yj` haya`idha`dhjy rjv ag DV@ha hjfga kafvd ya ij`yavud` hayhagjy kj`mjy kdyxd gjy ndnîeavjy

‘GQCY DGJ@YJ

UcvqagdYNDGGRJ[. XKA ECMKX  XJ AVDHCIDXA  D MGJFDG YIJQVMA' rjv Hduch D Ljrgj}Q`cuavycxs je Idgcejv`cd Rvayy< Favlagas' 6229

Hduch D Ljrgj} ay rvjeayjv ha havaikj a` gd Q`cuavychdh ha Majvmaxj}`A`xva 433= s 4333 aoavicù ijnj ij`yaoavj gamdg hag mjfcav`j `jvxadnavcid.

`j yjfva gjy aeaixjy ha gdy dvndy fcjgùmcidy' a`xva aggdy gd ucvqagd Kd rqfgcidhjhcuavydy jfvdy diavid hag ij`xvjg dvndna`xîyxcij s gd yamqvchdh `dicj`dg

Gd ucvqagd' q`d a`eavnahdh tqa a` ag ycmgj [[ ndxù d tqc`ca`xjy ncggj`ay haravyj`dy' ay gd ÿ`cid c`eaiicù` tqa ag kjnfva kd gjmvdhj avvdhcidv A` gd dixqd.gchdh' ag ucvqy yùgj ya ij`yavud a` hjy gdfjvdxjvcjy' a` Ayxdhjy Q`chjy s Vqycdvayraixcudna`xa Gd Jvmd`czdicù` Nq`hcdg ha gd Ydgqh kd drvjfdhj s' rjyxavcjv.na`xa' rjyrqayxj udvcdy uaiay yq hayxvqiicù`' q`d diicù` tqa agcnc`dvîd rdvdycanrva hag rgd`axd gd idqyd ha gd ucvqagd Tqca`ay ya jrj`a` d ayxa rgd` dv.mqna`xd` tqa yq haydrdvcicù` cnrahcvîd rvjyamqcv gdy c`uayxcmdicj`ay yjfva ãg sij`ychavd` tqa gjy ucvqy dgndia`dhjy yj` q` nahcj hcyqdyjv ha eqxqvjy dxdtqayfdixavcjgùmcijy Gjy rdvxchdvcjy ha yq avvdhcidicù` dfflvnd` tqa gjy ica`xîfflijy sdkd` drva`hchj xjhj gj tqa ya rqaha ydfav yjfva ag ucvqy ha gd ucvqagd s tqa yqhayxvqiicù` cnrahcvîd tqa idsavd a` nd`jy xavvjvcyxdy

Ag dqxjv' ij` q`d mvd` a{ravca`icd a` gd mqavvd fdixavcjgùmcid' ya a`iqa`xvddgxdna`xa iqdgcfflidhj rdvd digdvdv gd ijnrgaochdh tqa a`xvdôd iqdgtqcav haic.ycù` a` xjv`j d ayxa ucvqy njvxdg? a` ayxa gcfvj' gd hayxvqiicù` ha gdy vayavudydgndia`dhdy hag ncynj' gd rvcnavd a{xc`icù` hagcfavdhd ha q`d ayraica ggaudhd

d idfj a` ag nq`hj rjv ag kjnfva Q`d haicycù` ha ayxa xcrj cnrgcid ävady xd`hceava`xay ijnj gd nahcic`d' gd fcjgjmîd' gd ãxcid' ag ij`xvjg ha dvndy' ag nahcjdnfca`xa j gjy jvmd`cynjy c`xav`dicj`dgay Ag dqxjv vaijrcgd q`d mvd` id`xc.hdh ha ndxavcdg rvjiaha`xa ha xjhdy aggdy s gj rvaya`xd ayxvqixqvdhj a` jikjidrîxqgjy tqa xvdxd` yjfva gd archancjgjmîd kcyxùvcid ha gd ucvqagd' gdy idvdixavîy.xcidy fcjgùmcidy hag ucvqy' yq qxcgczdicù` ijnj dvnd fcjgùmcid' gdy varaviqycj`aynahcjdnfca`xdgay ha yq haydrdvcicù`' ijnj rjv aoanrgj gd hcync`qicù` ha gdhcuavychdh fcjgùmcid' ag rdrag ha gd JNY s yq dqxjvchdh rdvd xjndv q`d haicycù`ha xdg idgcfva' gjy hcgandy ãxcijy tqa ya rgd`xad` dg ayxdfgaiav q` rvaiaha`xa haayxa xcrj s gjy dvmqna`xjy d edujv s a` ij`xvd ha gd hayxvqiicù` hag ucvqy dgnd.ia`dhj Ag `jua`j idrîxqgj vaijma gd jrc`cù` hag dqxjv' tqa xjnd rdvxchj rjv gdij`yavudicù` hag ucvqy' xvdy d`dgczdv nc`qicjydna`xa gdy ua`xdody a c`ij`ua`ca`.xay ha xdg haicycù`

Gd jfvd ya ijnrgaxd ij` q` drdvdxj ivîxcij dfq`hd`xa s q`d fcfgcjmvdeîd tqac`igqsa eqa`xay nqs hcuavydy

Ayivcxj ha ejvnd igdvd s hcvcmchj d q` rÿfgcij dnrgcj' ycvua rjv cmqdg xd`xj dggaixjv `j ayraicdgczdhj ijnj d gjy a`idvmdhjy ha gd ydgqh rÿfgcid' tqa xca`a`a` yqy nd`jy gd c`ejvndicù` `aiaydvcd rdvd oqzmdv jfoaxcudna`xa q` rvjfgandha ucxdg cnrjvxd`icd

‘NDVÎD OJYÃ FÄMQA@D IAVUAGGAVD

Page 99: Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

7/23/2019 Investigación y ciencia 342 - Marzo 2005

http://slidepdf.com/reader/full/investigacion-y-ciencia-342-marzo-2005 99/99

    A    @

    A    G    R    V    J    [    C    N    J

    @    Q    N    A    V    J . . ....HA DFVCG 6221

XVCGJFCXAY'rjv Vcikdvh D. Ejvxas

Kdfcxd`xay dijvdzdhjy

ha gjy ndvay rdgajzjcijy

rvaya`xdfd` q`d hcuavychdh

dyjnfvjyd.

 KAGCIJFDIXAV RSGJVC 'rjv Ndvxc` O. Fgdyav

Ayxd fdixavcd ijgj`czdhjvd hag ayxùndmj

kqnd`j rvjxama eva`xa d gjy xvdyxjv`jy

h g ùe g c

GD FQVFQOD GJIDG S GD XCAVVD'rjv Oayÿy Ndîz Draggä`cz' @dvicyj Fa`îxaz

AG KJNFVA HA EGJVAY'rjv Ldxa ]j`m

Q` ayraixdiqgdv s ij`xvjuavxchj

kdggdzmj a` C`hj`aycd yqmcava

tqa' a` q` rdydhj `j nqs

gaod`j' qayxvd ayraica kdfvîd

ijnrdvxchj gd Xcavvd ij`

q` a{xvdôj kjnî`chj.