1

Ex Bibliotheca

majori Coli. Rom.

Societ. Jesu

/c. oJ.ytf-

ISAGOGE 1

PHILOSOPHICA.tAVTHOT^E PETIGO

/~*r« -

I> V * .y •«8

V ,;t T 1 a 5 J£ O V\ T 'A iv*

. : ,,. *i • • 'i .<i. »iU.lV\sul fcv j is.

• v:

**

{ » -,

^ 'X ,X

"f-A A

W< J-V• * * —• • '

. VV .' • /, *

r4‘ -•. • : * t ~ - ” • - r/Vfv _ ..

c- ,

V . ;.. x.j — .**..'• •••*’ — V v

'

0 /' r> . ;

• •'.•'- *

' \>

*Sr m: ••

v.v A'\ V v //

, \\ *

.. . .-

' M,

• yrir r ; ' -

. V?; !’ ' *VAA ' T

Sf ;

'.r,.; -.'

T vNp.

>• :. ... V; 4

. A '• \- y

- >»• •** -•

» v 'V.•"' -»* -

.1 .M O ‘i I 2 2 Y -I O J

4 ,l5,V> '«CL w.Vs SU«s

V . *V «V>Vv '

*<'*' 'K '

* ,.»* >-xs„~> V,.\

,'jV.',Ks Y:ftc.V,j

)iai!iz6di)y C

SVMMA FT^IVILEGIT.v

P Or priuHegio delRcy nofio fcnhor coce-

diJoaospadres da Copanhiadefte Rey-

tio,ningue pode imprimif, ne Fazer imprimi^,

ni trazcr de fora quaefquerliuros,copollos,

ouordenadosiou trefladados porelles, fope-

‘tiadc pcrderos ditosliuro$,&de 30.cruza-

•dos.como riiaislargamcntefecootem nodi-

-to priuilegio*

•. Facultas Sanfti Offici}

.

sEfta Ifagoge Philofophica fe pode imprimir*• Em Lisboa,aos 5. dc Nouebro de 1591*-Antonio dc Mehdo^a. Diogo de Soufji

,

Facultas Ordinarij,

Imprimafe. Em Lisboa.f.de Nonebro^jpi.Chriftophorus.

Facultas %jgij Senatus .

•Podefe imprimirefte iiuro. Em Lisboa.d.de

. Nouembro de 1591.t

"' Hieronymo Percira. Diogo Lameira.* Facultas Generalis

rPrxpofiti

• Societatis l ES V,Philofophica Ifagoge facultate Rcue-

* rendi admodum P. iSJ. Generalis Claudi/

Aquasuiua: excudi poteft . Olyfsipone.6.

- die Nouerobris, Ann. Domin, 1591.’

5‘ V .' leaflHtJ Qorre*i

• ^ A 2 Author

AVTHOR PHILOSO#phix ftudiofisw

C R I P S IT tAnttmulta ficula Porphyrini

Phosmx ad Chryfitorium

Romana eam ^fiagogen de

quinq; vniuerfiaItumgene*

ribwrfua ante Itbrum (a*

tegoriara riftotelis ex-

plicari filet . Verum ex eo tempore , cjho Sacra

Theologia via,& ratione tradi capit, tanta re-

bus Philofephicis ex afiidua Theologorum de re-

Ius maximis,& difficillimis diffiutattone accef-

fiofatta efi cognitionis , erfiientU ;vtiant diu

plane confiet,multa illum ea dere latuiffie^no pau-

ca etiam ab eo minus perf}eftafttiffie,qua nofiris

temporibus tam inde ab ipfi £ategoriarum ve-

fiibulo Philofiphia alumnos necejjeefi pralibare.

tJMitto complura eius libelli Juperuacaneaeffiea

aut parum coharentia, qudfy lenioribusfruftr*

negotium exhibeant• Q#rf de caufit optarut no-

firi,vt alia Ifiagoge a me conficeretur,& plenior

ad doftrinam,& ad veritatem certior adge-

neralem fidentiarum vfttm comodior : vnde etia

illud tfjeftu iri sperabant,vt d Chriftiana Phi

-

lojophue ficholis perfidi de/ertoris Chrifiiana fidei

liber ex-

liber exploderetur . Vfifeadeo enim exofurh erut

tPorphyrij nomen tcum Arius CjprtfH Ecclcfiam r .

petulantius imaderet ,vt qnofhiS /eflatoribus

maius odium conflaretur, iujferit *J\lagnus Co - 2 . 7fiantinus in ea cpiftola ,'quam ad Epifiopos & partii

populumfiripfityiArtanos vocari 7*orphynanos; capti

qua in epiftolammy &fieleflum,& impium,& t tlum

capitalem pietatis boftem appellat . His ego ra-

tionibus adduflus nec potui} nec vero debui, alio-

rum votis non obtemperare,in reprajertim,qua

nullo labore exijs, qua in comentarijs prima Phi

lofophiafcripferam, depromi pojjet. Sic aut e, hoc

efl non iam praludij more ,fed vera inflitutionis

forma hanc Jfagogen ex humanes ac diuina Phi-

jofophia obferHattone compofui , vt facile queat

Vtriusq;amatores adgrauiore doflrinaferiq tra-

flandettColendamcj; introducere .Quamqua vero

extremus huius libelli traflatus profundior vide

ri poflit,quam vttyronibus Philofophia expli-

cari debeat;proinde non iniuria poflit d prdece-

ptoribus omitti:additus tamen eft,Uim ne qua de

fit vniuerfaliumJpccies,vbi de toto eorumgenere

agitur:tum quod hac tempeftatefere ab enarra-

toribus Porphyrianes Ifagoges ea de re dijferitur,

aqmimq3 efl, vt qua ratione de regrauiflima lo-

quendum fit prceferibatur : tum deni^ quia etfl

accurata eius explicatiofit difficilis ,d nobis ta-

men hoc loco rudis tantitm , &familiaris quada

A 3 cogyiUio

lanitio traditur,quam quittis facile capeffuti

Qjtare cum hominis iwpip,& aperti Chrifliho*

* fits nec completum, ne% accuratum opufeulum in

Cbrifhanx Philofopbi<e Academijs locum intte-.

' tierit :non cfl. cur vereatur hoc nofirum pleniori*

v. . dollrina fiudto confellum, ne pijs fiudiorum ca+

(r^AfbifS excludatur ibonorum potifiimkm , & veri-

tatis amatorum approbatione, patrocinio »

munitum. OgfitpQne. XII. KhU' '

• Tdjtucmbris* tstnno c

Dm. 1 /9 /. .

i « i •» ,*

.

» 4; y. . .. s ,n \ * .* *» *. s*- * # *» * v vri' ... k

’

-.U * ^ ’.'*i t/tli *« *-»4 J '%m '

? ( \

• . ^ 'p i v . •

i

«-• ''-'<i ,j ,V • l

>k . <!#.

. v

•. \ •

...

V'4 '.O f.-.i/.VVvTl \i tSU&SV ,. * *- • o. »

r , • • » 1 -V V * 1 ' » * * •/ *• f }•* \ *

* i-i V-' 1 . »1 ..%-**,-•» f

0 *••

.* Ti

i '

f ''V, -V.J,•• • 't

% v V. :»• •’ V

iv 'i 44 :*>: ? tv-aU| # •% f* •

»* *.> e

* • i;

'« ^4 V * V * * 4 I I* • V* ^

i-JS .•••.>iVtu

• ' » i . > !- . r- * w

t

^,

' * »*

. v <V ' j

-

k...

.* v ~ •"*

•

>•*# * .

• 'rf

* V- V ' i * * i- • v f ••l *• '.'f» i <

•* •* -•» f ii » i . '

.

^

- •

*’ *• 4 ••

• >• 4

X

.1 >

oi$

tt

V- 5-t )

‘

" V\* * V* -

. ,v I

t

'V

- «i - A

.

V "<n

c

, PHILOSOPHICA.PROOEMIVM.

rc. Quanquam ab hac fcntcntia exempta eft

djuioa natura ,qua etfi maximi fmg.nl aris

eft ,de ea tamen & diuina,& humana Phila-

fophia difpucant,quoJ fiogularicate ipfa fua

rerum omniu. perfediones perfcdifsime io

J* contineat. Cum igitur Diakdica fit om-

nium feicntiaru ordine dodrioae prima; eaq;

vna omnibus rite philofophantibus facc pr*

ftrat; adeam pertineat nece(Teeft,.vtquani

piimu doceat quid na fic vniuerfalc, quotq;

fiat fpccies, form^ue vniuerfalium. Quocir-

ca exado primarum iaflitutianu prarludia,

fluo totius Dialedic* lineametarudi^taiut,

Minerua defcribuntur;opus fane eQ ,vt ferio

% iam exerceri cupientibus» poit accuratiotent

OMMVNIS Philofo-

phorum fente* tia cfl,ar»

tes omnes, 6c (cientias de

rebus vniuerfalibus difl*e-

rere , nec de finguhribuf

fingulatim , nifi exempli

aut ind udior, is caufa age

K JA 4 quarw

V* .TROOEtJM irt&f.

irjuadam artis Dialedic* conftitutioflS,qu*

vtiliter a praeceptoribus hoc loco ante om-nia praemitti folet, mox tradatur exprefsior

aliqua, & ipfiusvniuerfalis,& vulgataru eius

fpecierumjGeneris.Specie^DifFerentijCjPro-

prij , & Accidentis cognitio: quod nos hac

Philofophica Ifagoge in gratiam fiudioforu

Philofophia» facere conabimur. V*'.,' •

Illud etiam caufae accedit ,qu6d Ariftote*-

les.quem in hapartcducem omnes fequun-

tur , a libro Categoriarum orfus eft totius

artis explicationem ^ quo in libro res omnes

vniperfales ad decem qu^dafuprema genera,

quiein varias admodu fpecies,per alias atq-

alias differentias diuiduntur, reuocare inftit-

tuit;eorumq; omnium quaedam propria Cc

tradere,quaedam communia accidentia pro-

fitetur;ciim tamen vel quid vniuerfale ficel-

la ve cius fpecies, vel quam vim eoru quodq;

1iabcat,in eo tradatu minime declaret.

Deniq; ciim eoru cognitio neceffaria quoq;

fit ad cognofcenda genera omnia modorumdifTerendi,qui in diuidendi,definiendi,demo 1

•ftrandi, & ex probabilibus fuadendi ratione

politi funt;nullo loco id commodius, quamante Categoriarum librum fieri potuit.

Hocjigitur in libello duo a notys obferuS-

Y - da erunt..

i {

T 'RjO OEsJM IP(lM. 'i

, da erunt. Vnum , vt neq; omnia difficilia,1

quas in re hac feofferunt,refpuamus( affuef-

;(cereenimiam hinc oportet alunos Philofo-

phia? modicis difficultatibus tradbndis, fu-

* perandisq;,ijs pra?fertim,qua? ad ea, q use fe-

quuntur/aciliorem aditum aperiant ) nequeomnia item fine diferimine in medium affe-

ramus. Nara cum Dialedica primas Philofo-phias fit asmula , de in eifijem rebus,in qui-bus illa, fuo tame modo verfetur, natura Iisq;

fcientias fines nonnunqua ingredi videatur:

fi liberius quidem hoc loco in expendendayniuerfalium ratione,gcnerationeq; expatie-mur,periculum eftne modum excedamus,

&

pleraque affumamiis, qua? funt earum fcien-fiarum propria, & peculiaria. Tamctfi inco-modum non eft,fed vtile potius, ac faspene-ceffarium, vt vna fcientia aliaru permiffu no-nullis earum pronunciatis,& argum etis vta-tur. Alteriuscnimfvtquidam ait) altera pof-citope res,& conjurat amice. Id quod huicarti eo magis concedendum eihquod ea vnapra? casteris opes fuas omnes vndecunq; con-quifitas in aliarum ytilitate refundere foleat.

Alterum efi,vt feruata comuni,vtpar eft,

Philofophorum huius itatis verborum con-fuctudine, cxAriltotele, quoad fieri potefi,

A 5 depro-

^ V%OOEMTrM/~,depromamus omnia^aut cxcoirnnonionbwf.'

‘inagisq-j receptis totius fchola fentcnri/s dc-•fumafnusjcuiufmodi funt pleraq; eoru

,quaa

in Ifagogc Porpbyrijcontinentur. Qu* vo*

'r6ille,grauiaIioqui Patrum cenfura damna -

«tus.q u a ii propria in co libello attulit,ea nos*

(i vera fiat, & vfurpata,neq; inutilia , aut fu»

pcruacanea(qualia funt fet quae in po*

ileriori parte eius libelli contine-

tur)tanqua ab iniufto pof-

: : feflbre in noftru vfuix)1

traruferc* - *

mus.'SlS&QXtJ

3?

k l' JU,

i*4 ^ 4^

tyix : t 7 : j ii ‘ 3 ^P*i.

• • • i • > o* t * r . *

24>«v4 i na. * 1 -** *•

r *

•* r

:;r..d :>ot; p1 . W £r 3 30

4>• * * ; '

i • *

d

" na i

fayjq # -K"*

i h»s

'C£

ffc v v <i UhAV-~h~fwri r* ’•* • -

r ^r.rmrrt

FWf* jv^ i

I l'

rt'T^T.‘

> rfi r* •> » si ?,. .iJ U I

iv it1.'

rawn.

7 * a *»rjti ia • i

Illite J

• wmt, >> D & • f

. £• •« 4l««t #

at

•ti ;u

-

1

TSAG, 7>HIL O. fj P.T. jP;. 1

. «. •••»'»' •* , » +§•*', .

S/r FT^irET^StALE:t A f * - •*

C AT V T. L >

VLTA QVTDEMdicuntur apud Philofophos

vniucrfalia cu adieftionc ali

quajvtvniuerfalcs caufas, fi-

gna vniucrfalia , vniuerfalia

pronuciata,& quacalijs mo-dis fic vnitate habent,vt tamen ad plura per-

tineant.. Verum vniuerfale (impliciter, & ab-

Tolute.ac minime (ingularejd folumefledc

finitgir,quod ciim (it vnum quid , aptum eft

natura fua vt (it in pluribus ; veluti animal

in (ingulis animalibus ,& homo in (ingulis

hominibus. Defcrfbituretiam ex proprieta-

te quadam, vnum quippiam natura aptu vt

depluribus prsedicetur, feu vere dicatur. Niqniarsseft,autnoncft,or3tio vera* autfaKa

dicitur. Sic animal praedicatur de Alexadro,

& Bucephalo,quia in illis c(Te cernitur;& homo (imiliter de Socrate, Platone, & Alcibia*

1

de,quod in eis fuum efTe habeat.

Non eft autem ncccfTe vt id quod vniuer*

file eft, fit vnum quippia re ipfa in ijs de qui*fuiJ bus

t

6 rStsfGVGE PHTLOSO:bus praedicatur,vtcum via dicitur deea,quar

hinc & illinc proficifcetibus acliuis fimul re

ipfa,& decliuis eft;fed nomine & ratione fiuc

conceptu. Quam multa enim reipfafunt ea

plura,in quibus vniuerfaleexiflit, tam multa

& illud te ipfa fit necefle eftjquo pa&o dici-

•mus, animal in Alexandro,& Bucephalo e(Te

duas rc$quafda,& hominem jn Socrate, Pla-

*one,& Alcibiade tres;^um tamen no folum

4>omen , fed etiam ratio animalis in Alexan-

dro& Bucephalo vna, & eadem fit; codemq;

modo nome,& ratio hominis in $Qaate,P{a-

tone,& Alcibiade,

Nec vero di&um efl a Philofophis,quic*

quid eft vnjuerfale, efle a&u in pluribus, fed

aptum,vtfit inpluribus;quiaetfia&uin vno

lingulari fit tantum, aut etiam in nullo; fita

men aptitudinem habeat^vt fit in pluribus, fi

ue fimul,vt Orator^autPropheta^fiuefucccf-

:(iue,vt Monarcha, aut Summus Potifexjvni-»

uerfale vtiq; cenCeri debet.

Dicitur porro Ynmerfale aptum ,non per

potentiam externam/ed natura fua$ quia fi^

quid in rerum natura edet, quod per aliena

potentiam in pluribus exjfterc nqpoflet, cui

tamen fpe&ata rei natura nihil repugnaret

dn pluribus reperiri j fatis hac exparte ipfa

, cius

CAVVT TRIMrM. ' f*cius natura Sc conditio foret, yt vniuerfale di

ceretur. Quanquam duo haec, quae nonnulli

Ethnici PhiIofophi,& ali/ quidam ex noftris

in Mundo, & fubftantijs feparatis vera fimul

efle putauerut,pugnare inter fe exiftimamus*

Ccetcrum non efle fatis (i res aliqua quo*tiis modo pofsit efle in pluribus, vt eorum habitudine dicatur vniuerfalis , veluti per fealo

compofitionem,aut inhaerendam ; ex potte*

riori definitione colligitur. Eft enim anima

in homine ,& equo tanquam realis forma ia

pluribus compofitis ; & albedo in cygno, &marmore, vt reale accidens in pluribus fub*

iedis inhaefionis: nec tamen aut haec vniucr-

falis eft comparatione cygni

&

maritioris;

aut illa refpedu hominis,&equi,cum dc illis

vcredici nequeant:quod idem in alijs ple-

risq; rebus facile eft obferuare . Sed nece fle

eft, vt in illis efle pofsit per veram identita-

tem,eamq; talem,vt plura illa,in quibus eft,

illud efle affirmentur.

Quanquam neq; id fatis eft, nifi fit veluti

eorum forma ierit autem, fi illis dederit efle

aliquod ; aut ad eflentiam eorum pertinens,

aut illis quafi fubie&is adiundu,appofitum*tie. Quade caufa ncc corpus dicitur vniuer-

Calc comparatione albi, & nigrijncq; album,

aut

tS JGOGE VPHTLOStf:aut nigrum refpeftu dulcis ,

& mollis,- curi»

qaibusia butyro album coniungituti & ni*

grum in cafii* ;v f

i .Dcniqj pluriumnbminci ititellig6da furrc

con qu&uis plura v fed talia , vt in cis vniim

illud (ic multiplicatum , & fuoipfius nemi-ne plura dici pofsit,vt homo in Socrate / &Platone plurcs homines j & animal in hot«

mine, & equo plura animalia i Siqnidcnira

commune ita fit.in pluribus ,& de pluribus

«ucacut t ve tamen in eis multiplicatum noaiity nec nomine fuo plura in illis appellati

pofsft i id iam non vniuerfale dicent! ti erit*

ici lingulare- quo pa&o fe habet Deus Opti

mus Maximus diuinarum perfonarum con>-

paratione. -;

SALE. C P VTi IL

• S - i w a . m. m • . « .

QVOtWLEX Sit UNIVEtir

ta une

? t*X?VT>1h\ *rta fint vniuerfalium genera* : j

'

. : : i

Dici autcrr, poteft ratio vna & eadem ((i i&quidem fufifsime irtelligatur ) modis qua*£

tuor. Aut enim eft vna & eadem quodamo*.do, nepefola attributione ad vnum aliquid*;

•ut proportione plurium interfc, (impliciter

•ujt^mpiures ac diucr far , vc rationes

«gfiialiaenim dicutur fana aut a*gra,quia fa.

tutate» aut segritudinc aflfc&a funt$ alia quiahac efficiunt aut confetuant j alia quia indi-»

cant:& quemadmodum corpus ad huiufmadi externas a flfcftionesfe habet, fic quodam»tnodo animus ad interiores* ac fuas. Aut eft

quidem eadem (impliciter in ijs, quibus con-uenit, (iue aque ab illis participata > /jbd nonvna (impliciter, hoceft, in fe ipfa.cuiufmo-

Hi funt rationes domus,nauis,mundi,exercirtus,& aliarum huiufnodi rerum 5 quia ctfi

eodem modoconueniunt ijs de quibus di-*

cuncurjnulla tamen earum eft vna in fe, fiue;

qu« vnam aliquam naturam declaret : fedres mult* certo quodam modo, aut ordinecoagmentata? , ac difpo (ira: , ex quibus nau »ra aliqua vna non rcfultat. Aucvcro conci ai

res habet,quod (it vna (impliciter, atq; in fe

J

fcd non eadem (impliciter in i/s,dc .quibus diciturj.cuiufmodieji wio colorati coparatio^

t.v 1 ncalli.

n ISiAGOGK PHILOS*ne albi, & carbonis. Nam etfi naturam ver

S

vnam declarat, tamen albo conuenit eflentia

li habitudine , carboni autem accidentaria.

Aut denique eft & vna (impliciter, & eadem(impliciter, feu (quod dici folct) omninovna& eadem^quia & eft vna in fe,& eodem mo-do participatur ab ijSjdc quibus diciturjqua

les funt rationes hominis,& animalis.

Ac ea quidem qua; primo modo vnius &ciufdem rationis funt, ct(i fsepe ab Ari ftotc-

le vniuerfalia appellatur, & nonnunquam ab«quiuocis excluduntur; vel uti cum ait,ens&vnum efle maxime voiuerfalia;& ens quidem

multis modis dici, fcd non jequiuoce : nobis

tamen hoc loco non funt fu fi us tradada;par

tim quia non proprie dicucur vniuerfalia, fcd

opinione quorundam , & imitatione prepri^

didorum vniuerfalium ; partim quia verius

in «quiuocis, quam in vniuocis numerantur,

atq;inipfo libri Categoriarum initio ab Ari

ftotele sequiuocorum nomine comprehendii

tur,vt a Praedicamentorum* tradatu excluda

tur. Quocirca fatis eft, (i Dialedici hoc loco

intelligat multa quoq; ex hoc genere vniuer

{alium fubfcientiam cadere,aptaq; efle,vt deUlis , & ex illis demon ftrationes fiant

:quod

fgpe docet Ariftotcics, Qu« autem fecundo

.. v modo

i ,

.. t J V V t. It. n

fiiodo vnius,& «iufde rationis furit, ea,quia

non fune vnius alicuius verae naturae,nec per

fc ( (i res quidem diligentius expendatur) in

praedicamentis locum habent;non proprie

hic tradanda funt:fed tamen, quia eorum rationes eode modo comunicantur ijs, de qui-

bUs dicuntur,qua fi propria vniuerfalia ha-

beri debent; cisque difsimulatione quadamattribuenda funt^quae hic de generibus, fpc-

ciebus,& caeteris vniuerfalium formis diccn*

turjpraefertim cum in tanta fynccre vniuerfai

lium ignoratione,h*c vt vera genera, & fpc-

c-iesfe*pe i Philofophis in etfemplu afferatur,

&quafi talia traftetur. Qua: vero tertio modo funt vnius,& ciufdem rationis, et fi quate-

nus non eodem modo patticipantur,neque

fniuoce dicuntur, tn Iiac tradatione locumtion habent

,quemadmodum neqj in pra:di-

tamentisjfimpliciter tamen,quia vnius vera:,

&fyncera: natura: funt, ad vtramquedifputa

tionem fpe&ant, quod cum i/s conferri pof-

finc,quibus a:quc communicantur, vt colora

tum cum albo, & nigro. At qua: quarto, ex-

tremoque modo funt vn ius, &eiufdem ratio

nis,vtomniex parte vere,ac proprie vniuer-

falia cenfentur, eaquefolaabfolute ac fimpli

<itcr in definitione voiucrfalisintelligi foler;

B ita fola

roaaa/XA

Vi 1$AG\ THTLOr. :

ltsi (ola deinceps a nobis^ in varias formas oi

ftiibuenda.communiterq; ac diuifinv^uate-

nus tamen licebit,tra&anda funt. r

Diuidi aute bac ipfa ie£e in quinque vul

g3tasfpccicsicx vario edendi medo in fuis

particularibus, hac tatior.e jutclligtuir. Att

enim pertinent ad eorum cfTcntiam>aut mini

n e: fi pertinent, aut de illis prodicantur in

euoftiorte quid eff ,aut in quoftionc quale

cfi: fi in quo Ilione quid eft , aut totam coi h

communem quidditatem continent, aut par

tcmrfi partem,funt genera j (1 tetam fpecics*

’ Quod fi adeflentiam eorum pertinent, nec

tamen in quffftione quid eft,fcdin qu *ftip*

ne quale e fi,de illis dicutur/unt differentia?®

penique fi ad eoru effentiam non pertinent^

& tamen neceflario conucniunt, propria di-

cuntur;fi contingenter, accidentia . Jta non

pft cur plures, paucicresue fpecies verorum,

proprieque dictorum vniucrfalium poni de-

beant. -

Non fumltur aurem vlla eorfc fpecinca ot-

flin&io ex eo, quod alia prsrdiccntur dediffe

tentibus folo numero,vtbcmc; alia dediffe»

jentifcus fpecie, vt animal; alia de diftertnti-

buSiaut diuer fis genere, vt album,aut relat&;

cuu etfi h*cdiftindtio fatis ell ad iudicandfi^ alia effit

Inon cft tamc fatis ad vniuerfalitatum , vt lic

iiicam,communitatthnue naturas difccrnfcn-

<3as, cum non fumatur ex vario t flendi modoin particularibus,- led maiori, minori par-

ticularium multitudine* Qua? omnia Cx pro

pria lingularum (peciwruiu explicatione aj>a

tiou fient.

tecti roxxb1 ^*, quali de tota aliqua mul-

titudine praedicabile; & particulare quod ro

Kx9’e>txso/j dicicur,vcluti per (inguia, feu lin

gulacim numeratum; in vicem referuntur, vc

totum quoddam c6munC,& pars ei fuppofi-

ta. Eftenim particulare, vntim quippia,quod

VniuerfHli alicui fubi/ci poce.lt; fct Socrates hofriiiri; & Homo animali ;

du i vigilanti Namevacmidmoiuo^vt aliquid fit vniuerfale, ac

• \ • ii -

D£ P JktltkLAkl&rSiC A ‘P V T. IU.

12 2 pra:-

14 tSJGOG. ? HILOSi

praedicabile, non eftnecefTe,vt afiu infit,aufc

prodicetur, fed vt in ciTe, 2C praedicari pcfsit;

ita vt fit particulare,sc fubijcibile, vt fic di*

cam,non opus eft,vt a&u fubfit, praedicatio*

nemqj attu fufcipiat,fed vt fubefle , ac fubij*

ci in praedicatione pofsit. Hac ratione, et ii

nec vigilans, erit vniuerfale praedicatum ref-

pe&n hominis, ncc vicifsim homo, erit parti

culare fubic&uni comparatione vigilantis, fi

nemo adu vigiler* fempertamen illud cft vni

uerfale, ac praedicabile comparatione homi-

nis,& vicifsim homo,particulare,&fubijcibi

le refpe&u illius.

Atque vt ex vniuerfalibus quaedam minusvniuerfalia funt,vt homo, & albedo jquaedi

magis vniuerfalia.vt animal & colorjquaedam

maxime, vt fubftantia & qualitasjita ex parti

cularibusquoda funt minus particularia, vt

duo illa iant difta, animal & colof, quaedammagis particularia.vt homo& albedojalia ve

ro maxime,vt hic homo,& haec albedojatque

haec dicuntur fingularia,& indiuidua.

Singulare autem,fiue indiuiduum cft id*

quodvnum aliquid cum fit, in pluribus tfle*

& de pluribus fuapte natura praedicari noft

potefb Quae omnia eodem modo intelligen

da funt , atque in definitionibus vniuerfalis*

Dicitur

SQ CL

cAPrr. nr.~ i

*

Dicitur quoque induiiduum id,quod de vnofolo praedicatur fcu praedicari poteft

:qua ia

explicatione, ex parte differentia?, quae illud

ab vniuerfali distinguit,affirmatio fimul prae

dicationis de vno,cum negatione de quouis

alio coniungitur. Quamquam vero praedica

fioeiufde omnino de feipfo artis expers eft,

& quodammodo nugatoria; neque eam Ari-

llotclcs praedicationis nomine dignatur com

i

)Fohendere,cum ait, d primis fubilancijs nui*

am eflfe pra? Jicationem: comprehendenda ta

men hic eft in praedicandi verbo, vt definitio

iuxta fententiam Ariftotelis omnibus indiui

duisconueniat. Nam cum ille credat,primas(bbftantias,quae funt prarcipua indiuidua, donulla re praedicari poffe naturali pra?dicatio-

ne ac dire&a; indire&as vero, fiuc contra na

.

furam,& per accidens omnino rci/ciatjeffici-

tur,vt illud vnum, de quo illarum quaeq; iux-

ta hanc diffinitionem praedicari dicitur, fit eaipfa prima fubflantia^quse praedicatur.

Quapropter ex praedicatione de vno,qus*

hsec pofterior definitio cum n egatione coniugit,quatuor indiuiduorum genera accommaditead Ariftotclisfententiam elici pofTunr.

Vnum, eorum quae fuo modo praedicantur ia

qua? Itione quid ef^vt Soctaf :s de fc ipfo(jni-

B 3 hil

1

i6 JStsfG .J^pTLOKMi enim tam cft viuimJquaS ipfummet:)al*

terum eorum, qua: prodicantur in qtjoliio-

ne quale cft tqua effentialc aliquid quoratur,

vtindiuidpalis diffetetia Socratis de eodemSo£rare:tatiumeoru,quo in qnscflione qualceft.accidcntariurn aliquid petente, fed ta-

men ncceflarium.vt hoc verum de hoc auro:

quartum eortim,quo contingenter, vt hocal

bnm,dc hoc Taxo. Atque h^: omnia funtvc*?

rc,ac proprie lingularia, fiue indiuidua, qua*

etiam fignata/eudempa lirata, & dtrptmin^

t;j dicuntur,

Stint & alia indiuidua, qu? partim vagsr^ -.

partim px fnppofitione appellanfof;qnorutn

vtraque,etfi rcuera naturaque fua de pluri-

bus dici poliunt; tamen pro veris indioiduis

aliquando vfurpantur • Vaga,funt ipfi vni- -

uerfalia cum nota particularjtatis adiun&a,

vt qujdam homo,quoddam animal: tatnctfi,

quo de pluribus fpecie dici poliunt, potius

particulatia yaga,quam vaga indiuidua dici

debent,quod prp vniuerfalibus aliquandoac

cipianturjvt cum dicinm$,quoddam animal

cfTefpcciem. Itaque nenex generibus, fed -

ex infimis fpeciebus,fi proprie loqnendti efl,

fiunt vaga indiuidua^vt apud Ariltotele ciun

iq?ptimarum fubfiantiarumexcmplu affurt$

qucQf

i

cAi*rr. rrr. '

T>quendam hominern i& qucdam equum, Tuti

pcoequo, non pro toto equorum genere ( (1

tquu* de pluribus fpccie dicatur) fed procerta coru n fpecie.

; Ex Ptippofieionc vocatur ea, quaja&u qui-

dem devno folodicurur, quia nihil (it aliud,

dc quotunc prrelicari nofsinr ; fed came exfe apra fune, vt de pluribus dicantur, veluti

Sophrooifcijfiiijj^qui de foloSocrate diccba* f^44/

tur.quQ.l Sophronifcus nullum haberet,pr$

ter Socratem. Ex quibas colligi poteft, nonred* definiri inditiiduum,cum dicicur id cf*

fc.quod ea habet, quorum fiiigula quide depluribus dicuntur, limul autem iiinda in ali

qqq alio nunquam erunt, nifi definitio defoJo rhdiuiduocx fuppofitione traditur. Naniecfi multa communia (imul iunda devno fo

Jo aliquando dicancur.ncque vnquamfuturu<it\ vt alicui alteri rei conuenianc ( vt (iquis

deferibens Paridetn dicat, efic filium PriamiTroiani Regis ex Hecuba tutu maximu; autAri(totelcm,efle Nicomachi,& Phatftiadis fi

lium Alexandri Mt«ni praeceptorem) no du-biam efl camen,qiiinfpedita natura comu*nium attributorum,de pluribusdici pofsinr,

Jca^ue & Priamus ex eadem vxore fufeipers

potutf filium nacu mixtnum, (i alio

E 4 tcmpQtQ«9

i8 IS*sf€0. THJLOS. -

tempore primum fufccpi(Tet;& Nicomachusalium ex Phadtiade, qui praeceptor etia Ale-

xandri fuiilet • Communia enim quantuuis

jnulcaiungantur, nunquam tamen naturatn

communicatisamitiunt, vtalia alijs lingula

ricatem,quam infe non habent, coferrepof-

fint. Atque harc de vniuerfalium, & particu-

lariu ratione,dirtindioneque di&a lint,deq^

v lingularibus, qu* magna exparte, velipfii

pjpkfenlibus nota funtj&

tsTBST RACTION E VHUVERSALWM A SINGPLAT^lBrS.

C A P r T. 11II.

OG NO SCVNTVRaute a nobis vniuerfalia ab£tradione

,fiue feparatione

quadi a lingularibus, in qui

bus exiftunt,non reali tame,

fed rationiscoliderationisq;.

Valeant enim illa Platoni aferipta vniuerfa-

lia anilibus fabulis limilia,quae (i re ipfa a fit*

^ularibus leiunda e flent ( quod Ariftoteles

illum putafie,aut credit, sut fingit)ncquead

eorum doneque ad cognitionem coferrent.

Fit aurem haec abAradio,]cpm intellectus

te»

Cyf p r r. mr. < t9fenfuum mini fler io colligit ex rebus fingula-ribus,non naturas ipfas communes ,qugr incis exi fiunt

, fed fpecies quafdam, fimilitudi-

tiesue naturales,quibus illae fine vlla jndiui-

^uali diflferetia rcprsfcntatur . Omnis enimjcognofcedi facultas,qua? in nobis eft,per fpc^ics quafdam ex rebus ipfis acceptas abftra-hit , ac fecernit fuum obie&um ab aliarumcognofcenrium facultatum obictfis

j verbi(caufacuuin butyro'fimul cxiflat & albedo,& dulcedo,& peculiatis odor, & mollitudo,aliaque accidentia, & ipfactiam butyri fingularis fubflantia : afpe&usquidem per fpeciealbedims

, quam per oculos accipit, abftra-Jiic, ac feiungit albedinem a dulcedine, esere-1‘isque ip la&eexiflentibus, cum quibus illa

re ipfaqibilominus coniun&a maner; & fimiliter guflatus pcrfpeciem dulcedinis abflra-hitdulcedinemjcodemq; modo ceteri fenfus,tum externi , tum etiam interni : nifi quodfenfus c&m flnt materiales, organo^ue corporeo affixi,fola fingularia cognofcunt,nec nifiquaedam materialia, & fcnfibiliaab alijs ma-terialibus^ fenfibilibus abflraherc poflunr;qua deeaufa fpecies omnes, quibus ad cog-nofcendum vtuntur, fenfibiles vocantur. Atfntcllc&us cum fit immaterialis potentia,

B J neque

/

V* JS%#6. T Ht LOS,freque organo vili corporeo inhaerear,nobili*

tate natur* fujp poteft vniuerfalia percipere,

eajue i fiigularibus ablrahere peraltioris

natur* fpecies,quis vocant infdligibiles.

H jiufnodi vero ab ftra&ici hunc in modiefficitur. Vulgni quidem fcnfns exrero^civm

finr primi qtiifl ianitores mentis nolV», ac*

ceptis, & hau lis quoJSmodo fpectcbus fen-

fibilium accidentium catum rerum, quas

fentes habent; fu npraquo percas notitia in;* *

tuitiua, fcu prxfentjili ciufmoJi accfJentiu;

renunciant fenfui c6muni, qui omnibus pr»(liet, & parcim taccrnus,partim ex ternus di

ci pote fl,qua; nam aecidcncia coram habeat;

tranfnifsis videlicet ad eum fimilib-us qut-

bufdam fpeciebusjpcr quas ille omnia,qu* 4fmgulis percepta fuot,cognofcerc potertjcaq;

inter ipfa confsrre,ac dilimguere* Dici aute

potsfhenfus communis parti internus , par*

tim externus,quia ctfi Pede* & qua fi domici-

lio internus c b officio tamen, fi externus ap-»

pelletur,nihil referet, quod nihil priuatim a-

pudfe,fed tantum in prxfentia Ferum ipfarQ,

cognofcere poteft/Ju*m4d(nodumJk& quinqj

externi vulgati.

Deinde vere* fcnfhs cSmftnis pullata quo-

dinodo phanufia, quae proximfi intclle&i»|

miniftra^

• c a p rr . rirr: * ?fflioiRrat,& omnino infernus eR fenfus

,pet

fpecies,quas ab externis fcnfibus accepit,oc-cationem ei prarbet hauriendi ex illis quafdaalias fpecies

,qua? pbantafmata vocantur, &

adeonobilis naturiefunt inter fcntibiles, il-

ue materiales,vt abfentia quoque, praeterita,

futura,& alia pleraque earum rerum, quara-lijsfentibus percepta non furit, reprsfentarepofsint,vt praeteritam iniuriam percufsionis,

& farurqm commodum pabuli,venenum ire,

quod in herba noxia eA,& vtilitatem,qua? iafilubrijquprum phantafmarum quatiadmonicu,& fugqe(Hone,canis fu Rem,& ouis lupcx

fu»it,illequc venatorem, ha?c paRorem fequi

turitantaquecR eorum vis in homioibusprppterconiundiionem phantafi# cum intelle-

jftu,vjt dodiifsimis hominibus placeat,illa fubftantiasquoque ipfas tingularcs materiales,

qua?fubfentibilibus accidentibuslatcnt, re-

pra?fentare potie; iplamque phantafiam eiuf*

dem coniunj&ionis caufa, fingularia cx fingti

laribus componere, & exali/s in alia ratioci-

nando difeurrere.

^Denique phantafia

, qua? vna potetia cum(if,ex variisofficijs,quibus fungirur.varia npltiina,rationcsque fortitur;oblatis,vt ita di-

«auotelle&ui phacafmatibus, ei materiam,

ebiefti-

7t JStsIQ. * HILOS.obicftaque intelligcndi fubminitirat. Nam •

etfi phantafmata ipfapcrfe, cum materialia

fine,in intejleftu, qui immaterialis eft, agere

non potiunt : tamen cum intelle&us duplesfit

,alter qui ex materialibus immaterialia

agere^alterqui immaterialia pati poteft( quorumille agens,hic patiens,& patibilis,pofsi-

bilfsque appellari folct) phantafmata lumineagentis intellettus eleuata intelligibilesfpc-

cies in intelle&um pofsibilem imprimunt,non multo fecusatque colores, qui cu per fe,

atq; in tenebris fpecies fui in oculos immitte

re non pofsint, aduentante lumine fotis, auc

luccrnar.eiusqj vi eleuatimoucrc oculos poP*

funt, in eosque imprimere fui fimilitudinetn

qua ab illiscerni pofsint • Eft enim inteile-

ftus agens quoddam internum ac fpiritaje Iu

men.per inde quodammodo faciens ex rebus

potentia vniuerfalibus,a<9:u vniuerfalia, atq^

-lumen corporale efficit ex coloribus potetia

ifibilibus,a&u vifibilcs,vt ait Ariftotclcs.

Atque his fpeciebus ititelligibitibus, quae

naturas vniuerfales fine vlla fingularitatis admi ftionereprefcntanr, dicitur vterque intelle

ftus abftrahere naturas vniuerfales a rebus

(insularibus^ ages quod eas gignat,patiens,

quod per cas quafi dirc&o afpiciens fola vni

t uerfelU

C* * v t. ///r: ^ttcrfaliacognorcat $

tametfi inflexus quodi-

modo &dirniflus ad inferiora, lingularia

quoqj per eafde fpecies adiflffcis phantafma

tibus intdligit. Neqjenim negada eft, intello

{tui noftro vcra,& determinata rerum lingu-

lariu perceptio* cum prafertim facultatibus

cognofcedi fuperioribus concedenda lit om-nis cognitio ,qua: inferioribus tribuitur, ta->

metfi modo diucrfo nobiliorique.

Ex his conflat,duplicem e fle abftradionf,

(iueeam fpe&es,quse fitperfenlitiuaspote-

tiasjfluequjt per intelledum . Vna cft.qua

obic&um potentia feparatim repraefentatur

in fpede;aitera,qua feparatim cognofcitur*

Vcr&m nos dc abftra&ione, quae fit perpotentias fen (iduas,exempli caufa,& cuiufdam

tnanududtionis , haec diximus* fimfllq* vt a-

pertremus quis nam lit progreflus cognofce-

tium facultatum ad primam vfquc vnitierfa-

lium naturarum abftra&ionem,qus fit a lin-

gularibus.

Quo autgpafto liat abflra Sio magis vni*

uerfalium i minus vniuerfalibus, quod iam

munus folius intelleduscfl,nihil refert, li

pratfereaturhoc loco. Eadem enim ratio eft

inabftraftione magis vniuerfalium a minusvniucrfalibus,atque vniuerfalium a lingulari

'r r

*4 1 SJG. TttJLOttiiSjvc tum pHmum hatura vhiuci Taliter exf*

itere in mente cenfeatur, cum ptrfpcut. q&a-

libct intelligibilem rcptacfcncatur.aut per c6

ceptum illi conformem percipite $ fiue fpc-

cies,& conceptus communiores lint ,

tiue

minus communes; (iue etiam fpeciesgignait

tur minitterio phantafmatum ,fiue fola in-

telle&us operarone.

Atq; hac vna ratione veru ciTe poteft,quod

ipud Philefophos diciconfueuify vn.iutrfalia

fieri operatione intellt <Stus • Nam cum quic-

quid fit,noua exiltetia a&ua]e acquirat, taq*

ficduplcx; rcalis vna,quavnfucrUlj4 >;yt talia

funt.habere ncqueutfquidquid enim realitcr

exiftitjfingulariter exiilat nece(Tee(H ) altera

©bie&iua, quaeifdem fenficiusefucultatcs da

te no pofTuncj-fficicur.vt fola intelle&us ope

ratione yniuerfalia,vt talia funt,funr,fuocjUc

tnodo gigBatur,feu(quocl idein cH)obie6tiue

exiftantjhabitu quidem,in fpeciebus intcllig!

bilibus,quibus reprarfenfantur; a6uvet6,ut

conceptibus, quibus percipiuntur

J>E TRIPtici CONSiDF.T^Ationc vniHerfaliurn ,& fuirttculurtu, &

ratloca ad Dialdficam fertiinahti

Captu V%Denique

> i> *. r.B N I Q V E vniuerfaliai

& particularia tribus ir o-dis,qncmadtnodiim & c-il

e fle £ta ,c6 fidt rari pof-

Gmt.Na vt caute & effr6*vnonnodo fpc6antur qua-tenus res qi stdam funt , vt

folquarenus fol.&aunmqimcrus auiu:al-teno,vt cauf$ aut ctfcda fui)t,vcluti fol^t gig-

nit aurum,& aurum, vt gignitur d folej tertio

vtinuicem referuntur, alter u vt caufa ad c fle

alteri tn vt cfleftusadcaufan$ fieres

habet in vniucrfalibus & partjcularibu5*Pji-

tnoenirD modo confidcrantur,vt res qtiacda,

nulla vniuerralitatisjparticularitatisue habi-ta rationejVC animal quatenns animal, & ho

quatenus homoj fecundo, vt vniucrfalia

funt,aut particularia : aliud enim fn animali«ft.efie animaljaliud,efiecc:mmunc heminr,& befiiar, cum illud cmnibus animalibus cotreniat; hoc foli animali prariiffc furrpto, fcu

• non confideratocum vlla differentia contrahrnre: codemque modo aliud efl in I emine,e|fe homineiT^qUqd folis hominibus conue*fiitjaliudefTe fpeciem aninalifubie(fla,quodpb alijs animalibus participatur. 1 cjrio n o*do tonfiderantur*qis3tenU6 mutuis relationi

. bus

•' W IS AC. t tltipS;. r fe refpiciunt.vniuctfalia

quidem.vt to-

«SgS: & artes de vniucrfalibos diflerui > - ,

ah* de ahis, vt Phy'«*. ° M aUs fcien-

» o?»kaic»V«5'4'PK

S3SKS f. <7“;?SSaffeSiones fmt.nec magn d eaqu*^

^

fub vnius fdentie cofideM« ad

’

eqasfcien ^

ea.qusefub alterius,p ’ (-anturcirca

tias fpeftentneceflc eft , .*>*

‘

ph},0.

' r** h^^DisdeSkafvt fophi (lice mittamus;

fophia.& Dialea.c^ ^^ capdon5copa

qu*non ad^oJus c6fiderandi

vtrtusq;,

£&* ^t^ss^ss»

Cyi t rr. r. - J7differendi rationem,communemq; vfum corfert. Mirum enim in modum pendet no mo-do do£trina,fed vfus etiam Dialedica: ex vni

licrfaliucn, & particularium confideratione,

corumque refpe&uum,quibus vniucrfaiiaad

particularia, &vicifsim particularia ad vni-

uerfalia aflfe&afunt. Quanquam refpedus

ip fi, fiuerelatioqes minoris mometi\& in pri

ma Philofophia, & in Dialedica, ccnfentur,

quam ipfac vniucrfalium,& particularium ra-

tioncs,qua: fuperius explicata: fu nt.

Sed cum in definitionibus vniuerfalistria

fpedcntur,rerum vniuerfalium vnitas,aptitu

do vt fint in pluribus» & aptitudo vt dican-

tur de pluribus, illud intelliecre oportet, etfi

omnia haec ab vtroque arti nce modo aliquo

tradantur,primum tamen Philofbphum dc

duobus tantum prioribus, Dialedicum verode folo tertio ex proprio inllituto dificrere;

Primus enim Philofophus non alia de caufa

dc generalibus prardicandi modisagit, nifive

eorum dudu generales efiendi modos inuc-niat: neque item de definiendi ratione dif*

putat, ni fi vt multa de rerum quidditate, acnatura doceat. At Dialedicus ideo quaedamde modis efiendi rcrum,earumque vnitate,&

diftindionc tradit, feu potius a primo Philo

C Topho

48 ISAGOG. *P HJt OS 01

fbpho accipit,vt omnes praedicandi, diirefe*ft*

dique rationes colligat. Atque hoc idem dt

tribus alijs particularium c6ditionibu$,cju«

his altera ex parte refpondent ,de eorum,in

quam vnirate,& aptitudinc, vt fuis vniuerfa-

libus fubftnt,eisque in praedicatione fubijcia

.tur/entiendumeft*

D E D V P L I C t iMVNIVERS AL1VM INITATE*

ctAPrr.rr.

LLVD etiam pr*tereurP

dum non eftj duplicem effis

I rerum vniuerfalium vnitatS*

quatu altera formalis dici fo

let jaltera noftro iam more

. - . i praecifionis appellatuf;

Formalis vnitas nihil eft aliud, quam indi

ttifio rei vniuerfalis in feipfa,hoc eft, in natu-

ra,rationeuc fua;qualis eft indiuifio animalis

in eo quod eft animal,& hominis in eo quod

eft homo* Non ficindiuifafimtfeoatus.po-

pultis, quadriga, quia in rationibus fuis non

funt indiuifa ffed a&u diuifa ac multa. Dici-

tur autem formalis h*c vnitas, quia eft pluri

tus communicabilis,qucmadmodumJ& ip&

*

C p v t:. vr.-

. res tninerfalis, cuius efl vnicas, primaque oroprictas.

Vnicas verd prscifionis idem cfl,quod ini-

> -diu i (io rfei vnitierfalis noin feipfa, fed m fuaparncdlaria, qualis efl indiuifio animalis inhominem,& befliam,hominisquein Socrate,,& reliquos fingulares homines ; Dicicur.vc-td prajcifionis, quia non conucnic rei vniuerfali in quocunque flatu futnptc C quo padoci conuenic vnicas formalis, qua: femper remcomitatur

, flue antequam ad fua ^articula-*ia contrahatur*, flue cum iam in cis contra-cte efl, fitie poflquani.efl ab illis abflrada, &quafiauulfa per intelle&um ) fedprsccife ineo flatu, irl.quo apta efl, vt ad fua particula-ria defeendat, &incadiuidatur ac multipli-cetur . Quatentis enim fres apra cft vtfit ici

pluribus, in eaquediuidatur, &multa dicipofsit , necdum carri ^n natura: ordine diuifa& multiplicata efl

; catenus efl indiujfa ih il-

• littae proinde vnum quid,hac pr$cifionis vni?tate. Alloqui fi fumatur vt iam efl infuisparticularibus,in eisque ciiuifa & numerabilis, ia

f efl.mulca , & non vnunf, hoc vnitatis genere.Differunt autein tribus potifsinaum hs$c

: duo genera vnicatum , Primum quod vnicas. formalis cft proprietas rerum vniueifaliunp,

C 2 vtres

3 d JSAG. 7> HILO.vt res funt;vnttas autem prarcifionis eft pro*prietas carum,vtvniucrfales funt,fiue quate-

nusapts vt fine in pluribus . In hac enimaptitudinepofita eft, tota vniuerfalitatis ep.

fentia, quo tamen modo illa cfTentiae nomi»ne appellari poteft. Proinde in prioriilla de-

finitione, qua vniuerfale dicitur vnum quid*

aptum vt fit in pluribus,nomine vnius ,quodloco generis ponitur

, & pro re vniuerfalitati

fubie&afumitur, intelligcnda eft vnitas for-

malis;aut potius vnitas, vt communis eft for-

mali,& numerali rerum fingularium: vnitas

autem prsteifionis, etfi in ea definitione nonexprimitur j ex aptitudine tamen effendi in

pluribus.qua? rationem vniueifalitatis com-plet, neceflario colligitur 5 quippe cum id»

quodaptum eft,vt fit in pluribus, dum eamretinet aptitudinem,vt paulo ante diximus»

indiuifum in plura fit , ac vnum , hoc genere

vnitatis.

Differunt etiam in eo quod vnitas forma-

lis eft indiuifio pure negatiua ;vnitas autem

prarcifionis, priuatiua. Formalis enim nulla,

fupponit aptitudine rei vniuerfalis,vt fit multa in feipfaiid enim quod in feipfo indiuifum

eft,nullo modo in feipfo diuifum effe potcfts

prarcifionis autem vnitas fupponit aptitudi-

U < ; nem*

i

C A <P vt . VL.

*t

ne, qua res voiuerfalisefTe poteft in fuis pac*

ticularibus diuifa & multiplicata. Eode mo-do dicimus , negationem afpedtus, in lapide

quidem, efle puram negationem, quod lapis

nullam habeat aptitudinem ad videndum; in

homine autem casco,eiTe priuationem ;quod

is natura fua aptus fit vt videat.

Denique differunt in hoc, quod formalis

vnitas multiplicatur cum rebus ipfis vniuer-

falibus in earum particularibus • vnitasautc

pra:cifionis non item; tam multa: enim fuut

vnitates formales natura? animalis in particu

] iribus animalibus,& natura: humana: in par

ticularibus hominibus,quam multa funt ani -

malia particulam, & ipfi particulares homi-

nes. At vnitas praecifionis eft vnica tantum

vnius communis natura: tri fua communitate

accepta:, cum qua communitate ad fua parti

cularianondefcendit ; ex quo diferimine pa-

tet , vnitatem formalem efTe etiam vniuerfa-

lem,quemadmodum cft res ipfa, cuius eft vni

tas;vnitatcm vcroprsecifionis efle fingulare,

quo patto eftfingularis aptitudo ea, quamfupponit,ac fequitur, Vnde fit, vt a fola vni-

tate pr*cifioni$, dicere pofsimus animal efle

vnum numero genus;& hominem vnam nu-

mero fpcciem ; catque efle. numero primarii

c C $ obie&a

<4'1

v»\ JSvfG. f HILOS.tfWU&a intellegas noftri, quot ftmcnume«ro res vniiierfales.’

itaque cum vnitas generaliter fumpta informalem

,& numeralem diuidatur, forma- *

Usqac fit propria rerum vniuerfaliuro, qua-?

tertus abfolutc futuuntur, ptaecifionis autemvnitas fit numeralis earundem rerum,quate-

rius funt vniuerfales ; reliquum erit vt vnitas

numeralis fimplicirer & abfolute fumpta fit

propria & peculiaris rerotn fingulariu.Atq;

h*c communiter de quinque vniucrfalium

fpeciebus formisue dixiffe fit fatis.

Nunc de fingulis agendum,

fi prius ram5admoneamus, ea, quarin hoc libello vel dh€ta funt ha&enus,vel poft dicentpr,qua?di£.

ficiliorem videantur habere intelligentiam*

tipn cfie hoc loco a praeceptoribus accuratius

cxplicada, miniis etiam trananda * fufiiis;

&cxquifititis difputanda, fcd familiaribus tan-

tum exemplis expofita, quafi credita fuppo-

nenda elfe,vt ijs intclligendis,quae toto Fhi-

Jofophiar cur fu tradenda funt, vfui dfe pof-

fint.Nam vt his penitus ignoratis nccefleeft

Philofophiae auditores in medio curfu farpe

hallucinari, & pafsim impingere$ita cum in

ipfo ingrefili longioribus, grauioribusque di

fpwationibus operantur, yc ea profundipsin< v- telliganr.

CATVT. Illi^

iitelljgant, defpondcnt animum , & a fufcepto

opere yi quodammodo illata dcfiftunt ; aut;

certe ita fe gerunt , vt non modo ea tandemnon percipiant quod maioribus Philofophiaa

prcefidijs indigeant , fed etiam fefsi & taedio

affe&i ad reliqua perfequeda minori affcftu,

& ftudio ducantur. Quocirca fatis erit ea hocJoco vtcumq; capere, memoriarq; mandare& Fere fola Magiliroru fide tenere,donec fuis

locis aperti lis intelligantur. Oportet enim,vC

tradit Ariftotcles, difientem credcrc j quoddc ijs praecipue diftu e (Te conflat,qui in ipfis

feientiarum exordijs verfantur. Acqj hoc idc

in praedicamentorum tra&atu,in explicatio-*

ne futurorum contingentium,qu* in libris

de interpretatione traditur ,&alijs locis fi?

milibus obferuandum eft. Denique velle ru-.

dibus adhuc ingenijs , & par(im exercitatis

haec omnia quafi ad calculos, vt aiunt,reuo?

care, cotumque a nouis auditoribus accura-

tam rationem pofccrc » ineptum valde,& it\

decorum eft : turpe efl enim ca atyronibus

exigere, quarfaepe a veteranis prodignitatq

vix prseftari folent . Sed iatn quid genus fit,

& quam vim habeat, dicamus.

VE GENERE, GJTVT, VIU '

. G 4 Genus

3 * 7 S A G. P V. 1 L OiE N V S fi fufe fumatuf’

efie genera linguarum, mul-ta colorum; & omnino cima

communius aliquid in minus communia de-

ducimus, etfi minus communia nihil comu-nefubfehabcant, fcd ipfa fingularia dunta-

xat . Proprie tamen quatuor ferme videtur

efle generis figni ficata.

In primis generatio rerum ciufdem fpeciei,

fi continuata fic, nec intercifa,genus apella-

tur,quafi communis quaedam genitura;idq;

nulla ratione habita alicuius primi progeni-

toris. Quae eadem fignificatiototietia mul-

titudini generantium, & genitowam ciufdem

fuccefsion is acommodatur. Hac figni ficario*

nevtimur,ciim dicimus, Quandiufuerir ho-~

minum genus,hoc eft,eorum contiuuata ge-

nerationi generantium , & genitorum nonintermifla fucccfsio

:qua? tamen hac fignifi-

tatiooe non diceretur vnum genus , fi com-muni illa totius orbis inudatione omnes ho-mines,qui tunc erant, peri; fient, alijque ra-

tione alia, quam per generationem ex fcemi-

multis modis dicitur. Namfgpe nomine generis pro fpc

ciei, aut quafi fpeciei abuti-

mur; vt cum dicimu$,multa

na*

c Avvr. vir. ??JBa,f>rocreatieflcnt. ?

>* Dicitur & genus,ipfa origo continuat* gencrationis ab vno aliquo generante. Qua ra-

tione dicimus omnes homines,quivnquam

geniti er muliere fuerunt,genus duxifTe ab

Adamo;itemquea Noc omnes,quipoft ge-nerale diluuium nati funt

; Gr*cos ctiarn iGr*co,& Iones ab Ione. Quam vfurpatio-

nem facili in totam quamlibet familia rranfi-

ferimuSjin qua duplex habitudo cernatur;al-

tera natiu* cuiufda dependenti* a primo parente, ac capite totius multitudinis; altera cofanguinitatisomniuminterfefe, qua vtraq;

habitudine vnumquodque huiufmodi gene-rum ab alijseiufdem fignificationis generi-bus diftinguimus . Affinis huic fignificatio-

ni eft ea, qu^a genus fumitur pro origine expatri3,aut n^ione etiam

;quanquam,

v

&«a£fio communior qu*da patria dici poteft,ctmi

~-£neas & Italia qu*rat patriam, & genusabJouefummo : vt Poeta in codeverfu vtriusq;generis meminerit, & cius,quod a patria du-

' citur,& eius quod a primo progenitore. Hocpa&o dicimus , Platonem c/fe genere Athe-nienfem, & Ariftotelem fiagiritam

; vel po-tius Platonem Achaicum genere,& Arifiote-Jcm Macedonem

;patria veto hunc ftagirira,

C 5 illum

\4 . IS A G.. T HILOS.illum Athenicnfem. Na etfi patria maiorec^

vim habet in generatione cuiusq^ rmt)io ta-

men generalius in gignendo concurrit.

Tertia iam vfurpatio Philofophorueft pro

pria,vt genus fumatur pro fubic&o, in quovariae differentiae cernantur ; ft: fupafides

dicitur pia narum figurarum, genus

darum (cliduin.diuerfae^uefcicntias, & arces

circa diuerfa fubic&a genera verfantur , dc

quorum fingulis fingulse proprias cuiusqus

affe&iones demon ftrant ^nec licet vni in al-

terius genus tranfituni facere* vt ait Ajriftq.y

teles.

Quarta praecipuaque fignificatio, Philo*

fophisque maximi familiariscft» qua genus

id dicitur,cuifubijciuntyr. fpecics K Atque

huic fimiles fune aliqua ex pacte duas fupe-*

riores. Eft enim genus hoc modo fumptum*

principiu quoddam , & quafi origo fuar fpc«*

cierum in quas veluti propagatur , &.in ea-

rum cqmpo (itione qua fi materias,, oppo fita-

rumque differentiaru fubie&i vice obtinet^

Hoc igitur deferibens Ariftoteles * genus idi

effe ait;quod de pluribus fpecie differentia

bus in quxftione quid eft praedicator.Quod

(i omnia, quae in hac deferiptione intelligun-

tur exprimenda funt , eoque modo locan^,

vt con^

c*A?rr. vn. 37Vt congruenti ordine excludantur ea,quo 4rationesgeneris aliena funt; dicendum efl,ge

nus effc vniuerfale quiddam , quod neceffa»

rio,&fecudum eflenriam prodicatur in quo-flione quid eftdc differentibus fpecie, feu

(quod his verbis innuitur)in completa natu-

ro communis fignificatione. Sic enimexpli?

cata notione generis,primum excludutur in-

diuidua,quo a ratione generis remotiTsima

funt;deindeaccid«ntia,qua? funt infimo daf-

(is vniuerfalia;tertio vero loco propria; quae

neceflariocaueniunt; tum quarto di flFerftiae,

quo iam adefTentiam pertinent; extremo fpe

(cies,quo fola ex vniuerfalibus complete con-tinet naturam communem fingularium.

-^

Non fune tamen hoc omnia vario differen

tio,quibus generationis ordine confiituatur

genus, vt funt ill$, quibus definimus homine,cum dicimus illum eflcfubftantia corporea,

corruptibilem, viuentem, fen (itiuam, rationa

Jem;(ed indicant vnarn differentiam ( qualifr

cunqjea fitjquo tantani vim habet, quantiifla particulatim declarant . Quod cum ita

fit , non erunt quorendo inter vniuerfale,fi$

quinque eius vulgatas fpeciesalio fpccies in-

teriero,quo in easdiuidantur;quemadjPo*!du ncc fub celptc quoripius interieras calo

. rum

$S / S isi G. T H F L O S,rum fpecies.qu* in vltimas diftribuanturjt*-mctfi inter has, aliae magis cum his,quimcuillisconuenianc . Nec differt dcfcriptio haec

i profundiori generis definitione>nifi quate- 1

tius pro effendi verbo,quod praedicationis

fundamenta (igni ficat,vritur verbo praedicari

di ; vr fic habere pofsit fuo modo eflcntialis

definitioiGcnus eft vniuerfale, quod neceflario, fecundum cfTentiam

, & quidditatiuc eft

in pluribus fpecie differentibus . Atque hxcduo documenta in caeteris (imilibus aliorumvniuerfalium definitionibus memoria repe-tenda funt.

Diuiditur autem genus ratione rcru,qux

genera denominantur , in genera fumnia, &

fubalterna . Summum genus eft, quod fuprafe genus aliud non habet: & quod genus cumfir,non etiam eft fpecies,vt fubftantia, quan-titas,qualitas: fubalternum autem fiuc me-dium , Quod fupra fe aliud genus habet ;

Scquod cum genus fit,cft etiam fpecies

,veluti

fubflantia corporea,& quantitas continua.

Sunc autem genera fumma , fi de veris tc-bus, & completis fitfermo, decem numero,fubflatiajquaritasjqualitas,ad aliquid,adio,pafsio,in loco c(Te,tn tempore, fitus, & habi-tus,qux categoriaru prima principia,& qua-

fifon-

. r-

C\AVVT.VU. 39fiTontcs habet ur:cns enim,quod rerum omfnium comune genus videri potefivgencris rationem non habet, quia etfi omnino zequiuo-cum noneft,non tamen cft vniuocum,vt tradit Ariltoteles

; fed inter hac medium quip-piam.quod analogum appellant. De fubal-ternorum autem generum, fiue mediorummultitudine,cum & genera,& fpeci-s fint,inexplicatione fpcciei commodius agetur.

DE SPECIE. T PT. VIII.

P E C I ES vulgo dicitur

externa rerum forma, quse

afpe&ui obijeitur ; a qua res

alis fpeciofie,alis deformes,aliae ncutru dicutur.Hinceffc

illud Euripidis; prima quidefpecies digna eft,qu^ impcret;quo alludit Ariflotelescumait

; fi corpore tamum excelle-rent homines, quantum Deorum imagines,omnium iudicio digni viderentur,quibus fer*uirctur a eseteris.

.Apud Philofophosautefarpenomine fpe-

uci appellantur fimilitudines quardam naturralcs,quibus cum fenfus, tum intcllc&us reslibi obietfas percipiunt; quas fuperius fen fi-

biles4i’4

iStAGOi vtuLoi:. . ...

biles& intclligibiles appellari diximus. taf*'

trta eti*, qua? fub liantia cuiusq; rei naturalisr

complet,nonnunquam fpecies diciturjquaiu

illi fecundum caufarum genus faciunt.

yfurpatifsimjt verd apud eos ligni fifcatio

cft,quafpeciem fumunt pto parte genere fub

ic&a,quar tarilen comufiis fi^quo pa$o hp*

mo e(l fpecies animalis;& arboris laurus. ESporrdficdeffniut; fpecies efi, qua? generi iti

quaeftione quid e(l fubijcitur,& dc qua genus

in qu$(lioneqriid c(l,praedicatur.Explicafius

autem fic dcfcribi potell, vt dicatur. Particu-

lare quiddam,quod generi in quaellione qliid

eftyproximefubijcitur/euC quod eoderedir)

de quo genus fic prasdicatur.Homo entrO fp£

cies eft animali fubieaa,& de qua animal no

in qu^llrone, quale efl,fed inqu§(lionc,quid

cfl, dicirur^verum n6intcruentu alterius; feu

proxime, fiue immediate.

• Nec mirari quifqua debet, quod fpetiesm

definiedo gerfere, & vicifsim genus indefinie

da fperic adhibeatur; Namctrm in genere&fpccie,quatenus alterum vniuerfale cll,alterft

particulare , definiendis vtile & expeditu fie

eorum inter fc relationes innuere y hoc ernn

fit, necclTeefl alterum vicifsim in alterius d«

finitione ponere, Alioqui fatis feret* Ari lla-

,•

... teiem

; t J rpQ T. Tr;*

*el€ dixi (Te,genus id efle,quod de pluribus comuni natura & cflcntia interfcdiffcrcntibuJ

ici quaeftione quid eft,praedicatuf.

Vc autem genus ratione rerum,qui diefi-

tur genera, diuiditur in fuprema & media, (i*

u<e fubaltetna • ita fpecies hoc modo accepta

in fubalternas,& infimas^ Subalternae funt*

qua: ita funt fpecies, vt fint etiam genera: &infra quas funt aliae fpecies vel uti anima!»

quod ita eft fpecies viuentis,vt etiam fitge-

Ilus hominis,& beftiae. Infimae vero funt,qing

cum fint fpecies fuperiorum , non funt infe-

riorum genera:& infra quas no funt ali* fpe-

cies’» velut homo, qui ita eft fpecies anima-lis, vt non fit genus fingulorum hominum:neque enim homines differunt d feinuicetn

fpecie.fed folo numero. Haec vero omnia di-

da fint de fpeciebus vt particularia quatda

funt,partdsue generi fubied*;

Sed cunea,qu*dicutur fpecies in /imae fu-

periorQjnb fint genera inferioru,dc quibus

tam e praedicatur in qufcftione quid eft , hinc

ftafcituralteru genus vniuerfalifi, quod vete-

ribusnomine quoqj fpecieiappellareJibnitj

qua* eft quarta apud Philofophos fpeciei fig-

-fdficatio magfsqj huius rfadatiorm propria*

Definiri autefolet huc in modu. Species eft,

qu*

4* 7SAG0G. PHILO S.

quae praedicatur dc pluribus differetibtis ntf-

mero in qu^ftionc quid clt. Explicatius aute,

& aptiori ordine;fpecics eft vniuerfale ,quod

ncceffario, fccudum edentia, & inquaedionc

quid cft,dcijs tatu praedicatur, quae fojodiflfe

ruc numcro:feu(quod idem valet)de ijs, qux.

differunt numero,coplete dicitur;vel ( fima-

uis)immediate: quo pa&o praedicatur homode folis hominibus fingulis.

Eftque haec vniuerfalium fpecies, omniumperfe<5fcifsima,& rationer erum, quaevoiuerfa

les dicuntur,& ratione ipfius vniucrfalitatis,

communicatisue • Ratione quidem rerum,

quia res omnes, quae fpecies infimae vocatur

,

perferiores funt omnibus gcneribus,& diffc

rentijs,quibus condant, & quibuflibet ipfa-

rum proprietatibus>& accidentibus. Ratione

autem ipfius communitatiSjqu* vnitate,idc-

tirateque vniuerfalium cum fuis particulari-

bus declaratur, quia nullum vniuerfale aliud

tam eft vnum in fc; tantamque identitate ha-

bet cum fuis particularibus, qudm fpecies in-

fima cuun fuis indiuiduis» Id quod in caula

fuic,vt cum Plato, tum caeteri Philofophiom

nes ia io fimis fpeciebus,diuidcndo,dc finien-

do, ac demonftrando confidendum ede iudi-

caucrint, vt in quibus rerumomnium vniuef-

lalium

cAvvr.vm. 4 *lallum perfe&io cernatur * Quanqiiam veroindiuidua perfeftiora fbnt,magiYque entia,

^juam infim a? fpccie$,vt tradit Ariftotclcs, re-

linquuntur tamen iure optimo ; parcim quiaeorum plurima, certo numero comprehendiliequcuntjVt fub fcicnciam nofba cadere pof-iintjpartim quia omnia, qua* fub eadem fpc-

cie in firiia continentur; parem habewt inrct

fe naturst perfedfcionerh.vt qui vel vniuscog-hicionem rta&us fuerit, non neccfle habeataliorum notitiam inueftigare . In vtfoq; au-tem contra fe habent fpccies . f^am exceptis

paucis qiiibufdam, quas vel mibus naturalis

animalium coniunftio in diesparit, Vel infe-

rendi, a ftiuaq ne pafsiuisappficadi artes pau-latim inucn!unt;aliarumlje Caufaforn naturalium fortuito concurfu ex multiscoalefcerfc

Interdum fol ent(quarum cognitione fuccef-

fu tempotis ditantur artes,& fcientijejcsterafc

dmnes numero fuht certe, ac definitae, ctfi

nobis magna ex parte fint ignotae. Quod idSde fuBalternis generibus dicendum eft.

Itaque fub genere fummo fubftantii nu-metamus fubfiantiam corpoream, & iocorporcam;fubcofporea,corruptibik*m, & corru-ptionis expcrtemjfub corruptibili, viuentem,

& non viucncem ; fub viuente fenfiriuam , &v D fenfus

*44 tSAG. TtJJlOS.ftnfus expettcm,quas anima!,& plantam ap2

peilamusifub animali hominem,& brutfi ahi

inaljfab homine autem.nullus iam certus cfl

numerus fingulorum. Eodemq uc modo def-

cedcre poiTumus per eas fpecics, quas in hocprogrcilu relinquimus, donec ad infimas eu*

iusque ordinis perucniamus . Nifi quod noncft nece fle bifariam femper genera ditiidcfe*

Namctfifubftantia corruptibilis in fimpli-

cem, & mi fiam diuiditurj fimpleitataen rn

quatuor clcmentorurpcciesdiftribuitur, pii

taque in tria flirpium gencra,arbofem , fro*

ticcm, & herbam diducitur: quod idem it»

compluribus alijs generibus accidit, quae in

plures.quam duas fpecies,fed tamen finitas

diltribuuntur. Ita nunquam fiet, it fiuc a fn

premis generibus defeendas, fiue in tranfucr

fum progrediaris,in infinitas fpecies,quzqui

dem fint vera:, ac germanae fpecies incurras,

vt mittamus eas,quar non ordinaria,fed abfo

lura Dei potcftatc in rerum natura efTcpofc

funt.de quarum numero non agimus.

De earum aurem perfeft ionc omnes con*fentiunt,nullas omnino zque perfe&as repe-ariri poffe. Sunt enim fpccies rerum, \t tradit

Ariftoteles, humerorum fpeciebus fimi!c$,vt

quemadmodu in numeris nullae fpccics funt

, interf .. •' k * ‘4

#

«

£ at vt, rnt. «InW fe multitudine vnitacum «quales, ica ia

fpccfcbus rerum null$ fine perfedione pares.

Quod Arifiotelis pronunciatu,ctfi in i;s fpc

ticbus, quarum alis fuperforcS funt, aliarin-

feriore$,propric intclligirur, in csteristamcfuo etiam modo locum habet, quod omfits(vt iderii alibi docet) per fe natUrasqUc fuas

prioris, & pofterioris inter fe ordine tenear;

quopado colores ,qui primo , pcrftdifsi*

tnoque colori propinquiores funt,pcrfedio-

t&s..habentur;#, quar animalia primo, perfe-

ftifsimoque animali magis propinquant,*!)*

iorem perfedionem habeant nece fice ft.

Porro quemadmodum genera natura fuapriora funt fpeciebus fuis generationis or-

dinejita cft fpccics fuis generibus ordine perfedionis : vnde fit , vt a fpeciebus ad gene-ra rede procedatur fiuc eflendi, fiue exi (len-

di confequentiajd generibus atitem ad fuas

fpccicSj neutra confequentia retro Commeet.-Item, vt fpecies funt nobis notiores inuen-

tionisordineiita & genera ordine accuratae

cognitionis . Nam vt in intitfiigandis natu*tis communibus progredi folemus ab in fe-

rioribus, qu« funt propinquiora fenfibus,ad

fuperiora: fic in eis diuidendis , definiendis,

dcmqnftratione^tradandis i fuperioribus

D 2 ad

tfd infctiora dcfccndimus. 3 CDcniq; vt afccndedod fpeciebusad gbne-

ta & ab indiuiduis ad fpccics cx multis vntk

colligimus , ita defcendendo a generibus ad

fpccics, & a fpeciebusad indiuidua, e* vno

multa facimus . Participatione enim fpcciti

inulti homines, vnus homo funtj at vnus , fic

comnnis, particularium coditicnutri additio*

no,plutcs;quod idem de animali coparatione

hominis aliarumque eius fpecierum dici po-

te ft. Atque haec de genere, ac fpecic dixifle

fit fatis*r '

•* l c» t ‘i** n* 0 » .> « .f > - i J # 4 3 ‘J . • v . J . J J-i # r^4

D£ 7)TPFE% 'E'tf Tii/ti9 1 \Jt.i tOJ •

tamen differentia cft diuerfitas eorum,quae

alioqui funt vnius omnino rationis: qua dif-

ferentia,folaea,quaevcl genere, velfpecie.vel

numero idem funt, differre inter fe dicimus.

IFFERfcN Tl A vvomodo dicitur quaelibet di-

uerfitasjqua fignificatio*

ne, ca etiam dicimus diffet

rc inter fe, qua: roto gene-

ie diuetfafunt,vtfubftan-

tiam & qualitate . Proprie

V.

*, nj

t(1S«5

jBP

(>

iUS,5

ji^

K0

1

#0of

¥.

$iV

0

- c A P V r. IX. • -47

4?t hominem ab equo, Socratem a Platone,

&

cunJem fenem a fe ipfo iuuenc.

Nota veroeft differentiae hocpa&o fum-ptae in c6munem,propriam, di maxime pro-

priam difiin&io, Communis dicitur, qua: re

ipf4 feparari pote fi,vt (edere* ftare, iuuentus,

•& fimilia. Propria, quae et fi reipfa infcparabt

lis efijtamen ad cfTmtiam rei non pertinet,v$

cicatrix cum callum obduxit,eae fius oculor ij

color, & communium naturarum proprietas

tcs> Maxime veropropria eft,quae eflentiam

cfncit Jiuerfam,vt rationale^ hoc enim in cati

-fa efl, vthomo diuerfae fiteffentiacab equo*

fic ejeteris brutis animantibus. Itaque com-munis,& propria rem aliter a ffe&a reddunr,

^Utcert^alio modo habentem , fedmaxirrg

propria efficit, vt fit aliud fecundumeden-tiam.

^

;Diuiditur etiam differentia primum quid$

in feparabilem,& infeparabilem;deinde infe-s

parabilisin differentiam per fe, & per acci?

dens. Differentia per fe eft eadem cum ma-*imei propria ,

diciturque differentia petfc,

quiaefi per fcdiuifiua alicuius flipcrioris, 8$

alicuius inferioris coftitutiuajquopa&o fen-

ficiuum eft diuifiuum viucntis, & conftitutis

uum auim^lisiracioiule autem diuifiuum anj

- 4•

' O } malis** -

4* 1S& G. TWILpS,#

malis,& cbftitutiuu hominis. Differetii pe#accidens, fi abfolute fumatur,no vt membradiuiejens infeparabilis differenti*, cople&i-

turc6mi|ncs,& proprias, vocaforq; peracctV

dens,quia accidentarfo tantum diferiminedi

pjdic,ac differre facit.

Ea igitur mitia, duplex eft differentia pef

jfe,yna fpecjfica, altera indiuidualis. Speci fi.

ca eft, qux cum genere conftituit fpeciem, fi-

uc media fcilicet, fine infimam ; indiuidualis

aurem,quz cum fpecie infima conflituit indi

piduq finevnum nuinero. Hinc fit, vt quicW

quid proprie differt ab alio differentia per

fe,& non per accidens,id opiPC, ?ut differat

fpecie,aut folo numero.* Neq;enim audiendi fanr,qui nulla differS

tfapcr fe inter indiuidua eiufde fpeciei infi-

in*agnofcunt,fcd ca tant^n diftinguiyojut

peraccidentta. Nullum enim praedi^amentu

'eft,quod per feipfuru, & fine adminiculo al«

tcriusprxdicamcnti non fit fatis adeonftitu

tionctn fuarum fpecierum, £ indiuiduornm»

fiquidem impermifta funt pr*dicam£ta om«inia i fummis gcnefibus.ad indiuidua vfque,

nec qiizrcndz funt in yno prxdicamcto dif*

ferenti*,quibus conftituantut fpecies , aut-

indiuidua altcrjus . Sed qpcpaadinbdum c*

c A P VT. IX.m +?

potefhte cuiusque generis quodamodo naf-

cuntur difcrentisfpecierum effe&rices , ita

et pote flate cuiusq; fpeciei infima: fuo mo-do oriuntur differentis indiuiduales,‘ Dicitur quoq; differentia fpecifica id, quofpecies genus exccdir. Quo eodem pa&o di-

ci poteQ differentia indiuidua!iseffeid,quo

indiuiduum excedit infimam fpeciem . Vcenim homo in fuaeffentia communi hoc anipiius habet, quam animal, quod fit rationi*

particeps;ita Socratesia erfentia fua fingula*

ri,hoc fuperat effentum hominis communis,quod fit hic (lugubris, ac determinatus.

Diuidi etiam fotet differentia per fe in di*»

uifiuam, & conftitutiuam , Verum h»c po-tius funt varia officia differenti»

,quatenus

differentia cft ( quod iam c* didis patet)

quam differentiarum gcnera,quemadraodu6c tertium illud,quod eft facere differre. NuiIa enim differentia per fe cft, qus tria h*c coordine, quo numerata funt

,non exequatur»

cum & diuidat aliquid fuperius,& aliquid in-»'

ferius conftituatjlliidq; ah alio, alijfsue eiuf-

de diuifionis mebris differre faciat. Quanqui(i diuifiu»,& conftitutiu» differetis rcfpeduvnius,& eiufde comunis natursfumatur, oul

U cadc differentia ctt, qu*triah*cpr*ftare* D 4 ppfsifc

5Q G\ f HILOS.pofsit,fed neceffeeft,vt alia,vel aliaecam coqfticuant, &ab alia

,vel alijs differre faciant,

alis vero diuidar; quopafto alia eft qux fub-

ftaciam corpoream cqn (licuit & ab in corpo-

rea differre facit; aliae quar diuidunc incor-

ruptibilem & corruptionis cspertern^aii? it§

funt.quas animal conftitu.unt, & ab incorpo-

teisfobfiantijs, incorruptibilibus , fimplici-

bus,plantisqUe differre faciunt;, ali?quxiq

varias fpecies diftribuunt.

Denique diuiditur differentia fpccifica in

generalem & fpecialem • Generalis eft ,quas

coti (Viruit fpecicm,qu? ipfagcnqs etiam eft^

vt fenfitiuum . Specialis, qu? conftituit fpe-

ciem, qu? non item eft genus ; vt rationale,.

$ed hxcdi&a fune dc differentia, quatenu^

differentia eft, non quatenus eft tertia vni?

uerfaliqm fpecies, tametfi omnia ad hanepqlieriorem confideratipncm oon parum con«

ducunt.

Defcribi autem folet di ffereritia, vt vnitier?

fale quoddam eft, hunc in modum. Differeq

tia eft id, quod de pluribus fpecie differenti-

bus in quxftione quale eft,pr?dicatur;idque

(vt intelligi foiet)fecudum effentiam. Ethxc

q uid e d i ff: req tix exp 1 ica tio, q u se e% A r i ftote

.

ledefumpca eft, in folas generales differetias

conucnite4

•i V -*

A

Cf'

fifl,

id

0*

Illi

0«

pfl

ir

fi

Cfl

tH

pe

tf

i?

8

* -c- ^ p r r, /x. • ** ..

jConuenit; idqueeadecaufa vitio non (Jacur*

qupd differentia; fpeciales miniis nota; finr*

minusque vfurpata:. Dicuntur autem gene^

tales in hac pofteripri differentia; confidera-

tionc.quiaprodicanturdediffercntibus (pe*

ciejfpeciajes autem, quia de differentibus fo*

Io numero : qua; differentiarum genera nec

differunt fpecie inter fe, neque ipfae funtgenc

ra, fed fo!a magis minusque vniuerfaliuni ra-

tione diftinguuntqr.

Communis tamen deferiptio omnibus (pe

icrficis differendjs eft,qua differentiadicituj

jd,quod de pluribus in quoftionequale eft|

fecundum efTentiam prodicatur. Complebi-tur enim & generales, & fpeciales differetias;

pccluditque apto ordine lingularia , cotc-

raque vniuerfalia $ fi hoc modo intelligatun

Differentia cftvniuerfale, quod necefTanq §ffecundum e ffentiam prodicatur depluribu$>

jnquaftione , quale eft . Quft omnia er ijs,.'

qua; fupradida funt perfpicua rclinquurur.

Comparatur autem difitreria fpecificacu

genere,quod diuidit tanquam forma fubfta-

tialiscum propria mareria; cum ipfa vero fpe,

cie,qua conftituit,vtciufmodi forma cum naturali compofitjo fubftantiali;ciim tame nec

4

forma, nec materiatu a; fqnt partes reipfa co

5 ponentes

' \i tsAgog. fHitos:jrtm&es totum, praedicetur dc naturali c5pfl£

fico. Genus autem, & differentia,qu* cuna

fpecie vnum atque idem refunt, in quocunqjfndiuiduo.de fpeeie dicatur. Haec de vniucrfa

Kbus.qu* eflenculi prardicatione defuis parficularibus dicuntur.

* - •» | ' w f 1 -C i m s , » r» • / i VA i

J>£<PKOPRIO. CAPVT. X.

i||'R O P R If eria noeadeeff'

vfurpatio,qua ratione pro-*

priu crt,& qua certa vniucr-

faliu fpccics.Quatenuscnimi

propriu cft. vni foli couenir,

ei fcilicct cuius cft propriu*

atquatenus vniucrfale.de pluribus dicitur*

Funditur aut$proprij vocabulu,quatenus

propriu cft, fi generaliter omnino fumatur*

no modo ad ea.quaeaccidut rebus, fed etiam

Idea,qua in eflentijs earu cotinetur, fiue vni

ucrfales illae fint ,fiue fingnlarcsf nihil enim

cft in rcru n3tura .quod aliquid (ibi propriu

no habeat )ncc tantu coplc&itur fimplicia fi

tie inc6plexa.fed complexa eria. Qua gene-

rali coflderatione ipfa? etia differenti» fpecifi

cr*.& indiuiduales, dicuntur propri* fpcoe-

bus,# indiuiduis,quaex illis proxime con-

J

ftituuntur* & noununquamapud AriftotelS

< ipfar

Cv4 T rt. X. fj :'.

fpfar definitiones quatefcunquc fint comparifione rcrum,qu* definiuntor, proprij nomi»De comprehenduntur.

Mifeis tamen ijs propriis,qux ad eflentias

feru pertia6t,coplexisq; omnibusjquod qui-

de ad fimplicia 8caccjd£taria attinet, in ore©m ni u-eft quadripartita illa proprij diuifio,

qua proprip dicitur autfoli fpeciei accidere,

fcd no omni t feu totijvt homini blefum cfie

abortUjVelcfTcGramaticurautomni/ed nonfoIi;vtefle bipedc,vel intelligenti$ participe;

auromni &foli,fed no femper; vt canefccrc:

aut omni & fo!i,& femper;vt eflTe difcipliri{,ti

frisue capaci Quae diftin&io apta cft,fi par*

tini exponatur re&?,partim em edetur. Nantquod omni accidit fcd no foli id reuera,fi fim

pliciccr dtabfolutc loquedu eft, proprium di

ei non poteft,vt tradit Ariftoteles; neque ei

conucnit tradita proprij, quatenus proprifx

fft,generalis explicatio . Poteft tamen dici

proprium ad aliquid (vt idem Ioquitur)ncm-pc comparatione earum rerum, quibus nonconucnit, quod eficffc proprium fecundumquid

; quopa&o proprium eft hominis co-paratione quadrupedum aut ferpentium, bi-

pedem efle;& comparatione plantarum, autbrutaru animantiu, habere intclljgcnti$icum

alioqui

f 4tlioqui* duos habere pedes auibus cdrnie*

niac»intclligencia vero, fubltantijs amarerisfeparatis. Emendabitur autem dkufio,(ina

mine fpedei,quo infima iotejligi Cokc, quali-

bet res vniucrfalis concipiatur. Omnes enini

(pedes, f^ue infimas Huc fubalternae , adde.^

omnia furninagenera,fua habent proprja ac-,

cidentaria* .

Proinde accuratior diuifio erit (i proprio,

fimplex,& accidentarium diftinguatur : pri«^

tnum in proprium fimplidcer, quodabfolu*

te foli conu£nit rei

,

cuius dicitur.propriurae

& in propriam fecundum quid , fiue compm?r.ace,quodiam explicatum eft« Deinde pro-,

prium fimpficiter in proptiu perfe&ch & itn*

perferte . Perferte illud fcft propriu^uod tre$illas conditiones fibi yeiidica^vt omni & (o?li,& femper accidat . Quicquid enim huiaft

modi eft , reciprocatur cum rc^cuius di pro-

prium,habetque in ea caufatn .adaequatam^

cur ita conueniat. Imperferte autem, cui vei

lola prima coditio deeft,vt blcfo abortu,refi

pertu hominis;vel prima & tertia,vt Gram*imtico,eiufdem habicudinejvel fola tertia, v$

canefcenti. Nam fi defit fecunda, id iam noaerit proprium fimpficiter, fedfecudum quid*

Ita poteft4ia quadrimembri* (alius proprijj

;trAf fr/Z t^ $f

firnplWtcr diuifto vfurpati, vt ve! accidar (a*

KSt fcmper, fed noupmni; vel foli quidem*ftd neque ©mni,uecfeH)per:vel foli&omhi*fcd no femper^ve! ornni 8t foli,& fetnper,quo

. jrpro exempla ex dio is patent . Hac ver'6 ra-

tione fecundus imodus prioris diuifipni^ rcij-

citnr,qLH»d fit proprium fecundum quid; pri-

ftius autem diuiditbrm primum , & fccundfi

pofieriorisjcertlus ver6& quartus ijdem fune

W vtraque. Atque ha?c de proprio, quatenusproprium eftjUxta primam nominis impofi-

fcionem^arionemque, fatis fi erinr.

Quatenus verd proprij nomen qtiartae vni

fterfalium fpeciei accdmmodatur. ali; fic de-*

finiendum putaucrunt^t in cfuaHtione qualeeft,de ijs tantum dicatur, quaefolo diffeiunt

IlumVro . Quopa&oetfi priori definitionis

parte refte excluduntur genus & fpecics; pafteriori tamen non refte reijcfuntur differen-

tia# accidefts,qtiodduo hate non femperdedi flfered tib iis fpecie prardicetur, fed Ope etia

de ijs*,qua? differunt folp numero. Corrigi ta<r»en folet definitio, reieda pofteriori paite,

fubfHtutisqj hoc modo alijs verbis . Propriadftvniuerfale

,feu quod praedicatur de pluri-

bus in qusefHone quale eft,accidentalircr y Sc.

ticccflario: vt prima parte rwi/daotui indiu i-

dua.

UiA Gi VtttL 6 Si

dua*ffccunda*genus,& fpecic$;tcrcia, diffcrcii

thqquarta vero accidens . Exemplo funt pro-

prietates ridendi , capcffcndidifciplinas, fen-7 tiendi

,generandi , incedendi,inte11igendi,3c

aliahuiufmodijetfiearum quasdam non re-

currant cum genere aliquo,aut fpecic* Porrdf

necc(Targ nomine hac in re,n6 qu<juis necefsi

a tas, fcdquxcx ipfa natura fubic&orum dujcatur, intclligenda eiD^

(i proprium quidc fumatur, vt proprui

,atque adeo vt perfe&e proprium ( nulla*

enim de impcrfe&£ proprijsin hacconfide-

rationc propo (ita: diuifionis habetur ratio )illud generale dici folec

,quod reciprocatui

cum genere aliquo;fpccialc,quod cum aliqua

infima fpccie * Si ver6 vt eft quarta vniucr fi-

lium fpecies,generale dicitur, quod ptardica-

tur depluribus fpecic differentibus • Specia-

le,quod dci;s tantum, qu* folo numero dif-

ferunt Seu reciprocentur cum genere aliquo?

.. *ut fpecic , fcu minime, vtdi&umeft, Qua*

enim non reciprocantur* etfi no funt ptopri*

(impliciter,vt propria funtjfunt tamen quate'

nus vniucrfalia* Ita fit vt non fit ncccfTc orti

ne vniuerfale huius fpedei reciprocari cum

•f/primoaliquo fubiefto*

Aaiu Ut

, ‘e i* p r T. tu \ ff

Z> E C C 1 1) E tiT £.Ct^Trr.xir

•'

• i],.! ;>1 :r*(t

E M V M accidentis nomeittribus modis potifsimfiacclpi (blet.Vno pro rc.qu* fua.ptc natura fubicfio inhsereticuiufmodi funt color,por ladtis,& fimilia. Altero

bto quouis attributo non pertinente ad ef-fentiam rei.de qua dicitur; quopadoaccidutrebus non foliim omnia contingentia attributa.vt ferro calidum efle, & homini e iTc candi.dum^aut Grammaticum, fcd etiam plurimaneceilanajnec quauis tantum necefsitate.fedexipla fubieftorum natura dufta , vt hominieilenfus.autdifciplin* capacem. Qua figni-ficatione vfifumus paulo ante in verbo, Accidit vbi quadripartitam propri/ diuifienentexplicauimus . Tertio pro attributo, quodnec pertinet ad rei eflentiam.nequecxca neceflana vcluti emanatione profluit

: quopa-a

p !

(

a r* t'®nf.

SC£,d,t hcn.ini nigrum efle,.alia efle difciplm® capac.em.quod hoc in ipfanominis,quatenus homo eft

, natura Iwbcsttnde oriatur,illud aliunde proucniat. Atquei -vi

/ t Jg. p n 1 1 Oitikc eft propria ,

& peculians ratio accidetis^

quod quintam, excremamquc farit'vniucrfa-

Jis fpericm;modo accideris- fumatur , non vt

hoc aut illud numcro,fed vt eft pluribus coni

rhune. Nam erfi accidentis nomen nihil vni-

itterfale pratfcfert,p6teftc(; pro fingularibui

«que,atque pro vniuerfalibus accipi : exipfo

tamen Philofophorum vfu accommodatur fi

gniflcattid* huic extremae fpeciei vniuerfaliu*

de qua nobis reliquus e ft futurus fermo.

Defeniri aUtent folet accidens hoc modoj

fumptUm i quod adeft ,& abeft fine fubie&i

corruptione. Iterii,quod contingit ineffe, fit

non ineffe . Ac demum, quod nec genustit,

nec fpecies, nec differcntia,nec propriu, ineft

autem rei:quarum explicationum idem cft

fenfus.Quibus in definitionibus loco gene-

- iis intelligicur vniuerfale, vr fic habeat primi

definitio. Accidens eft vniuerfale^uod adef-

fc,& abeffe poteft ,affirmari que ac negari de

fubie&is fine eorum euerfionc. Atque eod€

modo intelligi poteftfecunda definitio. Ter-

tiam vero fic licet exponere j Quod pluribni

quidem eadem ratione conuenire poteft, ve-

ru n non vt genus,aut fpecies,aut differentia*

aut proprium. Itaq; in omnibus his deffaitfo

nibus excrema pQnitur cotingentia vt thffe-

nri reatu

tu IX

VAVrt.Xt. ;$>

frcntia accidentis conftitutiua, Explicatius ta

men definietur accidens, fi dicatur vniuerfa-

Ic.feu quod prardicatur de pluribus in quae-

Itione quale eft,accidentaria, & contingenti

praedicatione; vt apto ordine primo loco ex-

cluditur indiuidua; deindegenera & fpccies;

tumverd di fferentiarjpoftremo propria.' ' Complc&itur autem hoc genus vniuerfa*

lium non tantum accidentia real ia, fed etiam

attributa rationis, negationesque .quse cotin

gehterdcpluribus dicutur,atqueadco ipfas

fubftantias more accidetium circqmpofitas,

vt efle prardicatum/ubic&umjcacum, tene-

brofum,indutum, ornatum i inauratum,mu-nitum. Omnia enim harc pluribus continge-

ter conuenire 3 deque illis affirmari poflunt

baud deftru&is rebus,de quibus dicuntur.

Diuiditur porro aeddes in id quod rcipfa

fcparabile eft,& in id,quod infcpatabile..Ni

ctfi omne accidens huius Tpecici prardicabi-

iium , cogitatione jeaque negatiua reparari

potefi incolumi fubiefto, quippecuius natu

tx irtfe confidcratse nihil repugnat illo care-

rcjnon tamen omnia re ipfafeiungi pofiunt,

fed quaedam po{Tunt,qu5edam non item. Naftdete feparabilecft

,& cogitatione & rcipfa;

-fimum moefljz,cacum,& fimilia, cogitatio-• .V .

* E ne

60 ISi^G. V HILOS.nc quidem feparabilia funt ,

nonctia reipfc.

Qua in re late patens diferimen cernitur in-

ter accidens,& propriu,.quod nec reipfa, nec

negatiua cogitatione feiungi poteft feruato

fubiefto. Si enin^exempli cauf3,neges,hbmi

nem e (Te difeiplin* capacem , ipfa negatione

cogeris illum fateri,ne hominem quide e fle,

cum ex ipfa natura humana neceffario confis*

quatur ad difciplinas capeffendas aptitudo &propenfio.

. ^ #

Poteft etiam diuidi accidens in generale,

& fpeciale,quemadmodum & differentia , &proprium jvt generale quidem dicatur de fpc

cie differentibus vcluti album ,vigilare, dor-

mire* fpeciale vero de folis numero differens

tibus,vt ridere, Grammaticum efle.

Iam fi accidentia cu proprijs conferantur*

(itq* fermo de veris ac realibus accidentibus,

& proprijs, illud obferuari folet3quemadroo'-

dum propria primo conueniut vniuerfalibils,

deinde per vniuerfalia fingularibus comuni- .

cancur;ita accidentia primo conuenire fingir

laribus ,deinde per fingularia vniuerfalibils

attribui.

Quod fi accidens cum omnibus quatuorfu

perioribus vniuerfalium generibus compare-

tur,hoc diferimen,prjster ali?,qusriam didafUQt,

*t• • .

' X'

.

1 ‘

* «

; C'*X P"rT. XI: '• 6t

funt,inter ea cernitur, quod quatuorilla femper habent a&um efTendi in pluribus cu apti

tudine c6iun£u,fiue ipfa,eorumue particula

ria exiftantjfiuenoexiftantffemperenim ve-

ru fuit Socratem cfle homine,& animal,& ra

tionis participem,ac difciplins capace, etiam•ante qua ille,eiufmodiqj praedicata in rerunatura exifleret;verumq*, eft nuc poftqua diemclaufit cxtrcmu; pcrpetuoq^ verum erit)ac?

cides vero ctfi ex omni aeternitate habuit ap-titudinem efTendi in pluribus ;non habet ta-

me a&u^nificum & ipfum exiftit,& particu-

lariajo quibus exi ftitjvt calidum. cxiftens,in

aqua,& ligno exiftentibus.

* '»**, , / .

DE L IIS Q riJB rSD AM rNIuerfalium fpecicbut^uas ethnici Phi •

lejophi non agnoucrunt*

C*pHt' XII. ,

I * i |. .

E D quoniam diuina incar-

natione fa&ura eft , vt natu*ra diuina ,& humana in vnaChrifti Domini perfona cfa

iundis,vere dicamusillu &Deum cfle » & homincm( id

quod omnes vd in ipfa Chriftianar fidei cate

£2 chefi

6i JSAGQG, <? PILOSO:

chefi didicimus) arquurn eft vt pro ratione T®

ci exponamus, cuiufmodi fint ha? praedica-

tiones, & cacer* omnes, quibus vel diuinae*

vel Jiumana: natur* attributa de Chrifiodi-

cunrurj vtrum ad ea vniuerfalium genera pertineant.qu* haftenus explicata funt, & a ve-

teribus Philofophistraditajan ncad alia,qu$

illis ignota fuerint,qua? proinde qualia; fine *

explicare fit necefle . Ncq-, enimbareprorfus

difsimulanda funt,&abfcondenda ijs, qui ia

Philofophi» pra?ludia cxcefferunt, manuscj;

confererc difputando incipiunt, quippe qui-

bus ha?cdubitatio tanqua de reomnibusno-ta facile proponi pote fi, vc intelligatquot,fie

qux tandem omnino fint vniuerfaliu fpecics.

Arq; ex ijs.quae fupra difta funt,per facili

cognofci potcft,quadocunqj Deus, diuinaeq;

natura: attributa de Chrifto dicutur, nullamearum pr^dicationum ad vllum genus vniocr

faliu pofiTe percinerc,cum diurna natura, curoqua idem fnnt eius attributa omnia,ndn mo '

do lingularis fit,fed maxime etia lingularis*

• At cum homo , & humana praedicata de il-

lo affirmantur, difiingucndqs eft vfusj & ac-ceptio nominis Chrifii/eu I E S f*m D. N.Nam fi illud fumatur pro Chrifio Dominoquatenus lingularis quida homo cl^non tan-

c rr. xn, v

«i ^t&m homo, fed humana quoque praedicar*,'

quas de eo enuntiantur, per inde feadilluha

bent, atq; ad casteros homines . Subeft enimhomini Chriftus Dominus hoc pa&o fum-

ptus,vt fusefpeciei, queadmodu & carteri homincs;eodemq; modo animali ,

vt fao gene^

ri, atq* ita casteris. Si vero fumatur^f- Deus-Sncftifecundaqy-in diutfH9-peffonajprim u qui®^dem fareri necefleeft ,

hominem vera habere

yniuerfalis rationem illius refpe&u,eodemq;

modo natura? humana? attributa, qua? de ilio

dicuntur,cum «que potuerint omnia deali/s

perfonis diuinis eadem ratione diftributeqj

prasdicari, fi carum finguls fingulas naturasj££

humanas affump fi flent.

Cixm aute quxritur ad quae vniuerfaliu

nera pertineant/unt qui velinr, ea omniaquintum ex vulgatis fpectebus refereda efle,

' quod homo & humana attributa non ncccf-

jario, fed contingenter de verbo diuino dican

tur. Qua in fententia ctfi error eft nullus , fi

-intelligatur,vt ab illis exponiturjabftincndfi

eft tamen a nomine accidetis,ciim genera noftra,fpeciemq; humanam, eius*]; differentias

fpecificas Chrifto Domino attribuimus 9 nc

a (Terere videamur, illum naturam nofh5 nonfubftantiaUter/cdaccidcntaliterJiibi vniuifle

"H ^ 3 f.(quod

lXX hAin^ b*'»

<?4 IS X G. 'V HILOS.{quod credere impium eft ) neqjalio modocam fibi copulafle, quam quo Angeli induutca corpora,quibus in fpecie humana appare*re hominibus folenc.

•

Sunc igitur hsec omnia praedicata quasdam... contingentia comparatione diuini verbi

,feu

potius fpontanea,ac libera;proinde nullu eo*rum prsedicatur deilloquidditatiue, autef*fcntialiter,aut neceffario,vt vel genus fit, vel

• fpecies,vel differentia, vel proprium refpc&tt

illius, quatenus quidem hsecquatuor vniucr-

faliu genera ab Ethnicis Philofophis,nobisq;

ha&enus explicata funt. Sed tamen alio mo-do quodam mirabili,multis<^; feculis incogni

J to(nifi quibus diuinx bonitati placuit illum

praemonftrare) priora tria dici pofTe genera, .

fpecies,& differcntias,nempe affumptiua gc*

nera,affumptiuas<juefpecies, & differentias*

quod verbo diuino per naturam affumptaminon per innatam diuinamq; conueniant;idq;

non accidentali vnione,fed fubftantiali,& modis inter fe ita diuerfis.vt ad tres quafda alias

vniuerfalium fpecies merito pertineant. Nagenera hsec, & fpecies, etfi cootingenter,ta-*

men fubftantialiter pra?dicantuf;>idq; inqu*

ftione,quod nam fuppo fitum eft; genera qui-

dem de fpccie differetibus, fiuc in complete;

fpecies

|-Y t l' * M

-m _ rtiW*!

( A *P V 7V X1L tffpecies vero de differentibus nurncro,feu co-

pleteiatidifferentiae contingentcr, & fubftan

. tialitcr in quasftjone quale cft.

Quarentienim quod nam fuppofitum fit

verbum diuihum, feu cuius natur» foppofi-

tum ; cum haec quaeHio fubflantiam quaerat,»

apte refpondebitjtamct fi incomplete, qui di

xerit , eflefuppofitum naturae fenfitiua?,ac

proinde animal, quod eadem ratione praedi**

cari potuiflet dc differentibus fpecie,fi quemadmodum verbum diuinum humanam naturam (ibi fubftantialiter vniuit,ita vniuifletfpi

ritus fandus naturam columba^cuius formain Chrifti Domini baptifmatc apparuir.Co**

plete vcro(quod attinet ad naturam aflimv*

ptam)refpondebit,qui dixerit, e (Te fuppo fit ii

naturae humanar, ac. proinde hominem, cumin homine contineatur tota comunis natura(inguloruru hominum. Dcmu quaerenti qualenam fuppofitum fit verbum diuinum fub-ftantiali qualitate, rcderefpondebit,quidi-xeritefle rationale,a ut fenfitiuum.

Ex qua re pater, myfieriu diuinaf incarna-tionisnobis aper.uifle, non clTc immediatamoppofitionem inter praedicationem ciTcntia*.

lenli& accidentale, fi proprie m fcholis Chri-ftianae Philofophiae foqi.endum cft, cum in-

ter

€6 ISA>?HtLCj4P% XILter vtramcj-, (it media praedicatio quod* fufaf-

- ftarttialis,qua:Beq;e{rcntialise(l, neq^ acci-

dentalis proprie cum fynceritatc orthodoxa** fidei appcllaripoteft;

Non Videtur autem eadem ratio in proprie

tatibus,& accidetibus natur? aflumptar, atq;

In generibus,fpeciebu$,& difterentijs, vt ex it

Jis duo item alia genera aflumptiuornm vni-

/*|>x tierfaliti conftitui debeant. Omnia enim pro

t c|gpria,& accidetia natura: aflumpta:, fi cu ver-

<W° dmiuo conferantur, vere coprehcndunttir

vulgata accidentis fpecie. Nam & rifui>ca-

Jtf |Sax,& c?tcr? hominis proprietates,albumq;,-

alia eius comunia accidetia prodicatur dc^Aetbo diuino accidentalicer,Sr contingcmcr,

x tamctfi non ei cotiucniuntcu vera inhoren-

• ti^quopado eoru pleraq; conueninnt verbo

diurno,vt homo elt,& ajijs hominibUs.Neq*

enim neccffaria eft vera inhorentia ad vcra,3c

propriam quinti vulgati prodicabilis ratio-'

; nemjvt <x ijsquafcincocxplicadodi&a funf

.pcrfpicuum eft. Atque hoc de vniuerfalibus

more Ifagogico dida (iot,uon tantum vc abEthnicis Philofophis funt tradita ,fed etiam

t ih Chriftianx Philofophiz academijs expti

,cari dsbent.

.

* ••

. .^ visiJ* l

*

Vif

IABOratorio rcjrru*»

A . l.o

Via ValscWft n. taSSw *tT*A

‘XqL au^ao31