hik hasi alea.pdf · literatura arrakastatsuena euskaraz guztira: 14.967 pzta salmentak eta...

hik hasihh

G A I A : Z U Z E N D A R I T Z A T A L D E A K• E L K A R R I Z K E T A : M A T I L D E S A I N Z• I K A S L E A B E R T Z A L E A K - E N E D U -K I E N E S K U L I B U R U A • T E O R I A K :L A U W R E N C E K O H L B E R G

57500 pezeta / 20 libera • 2001eko APIRILA euskal heziketarako aldizkaria

EESSPPEERRIIEENNTTZZIIAA

Boiseko ikastolaEEBBetan ere euskaraz ikasten

2 ❘ hik hasi ❘57. zenbakia. 2001.eko apirila

a

57. zenbakia. 2001.eko apirila ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚3

5 editoriala

6 kronika

8 gaia

ZUZENDARITZA TALDEAKikastetxeetako motor Euskadiko Eskola Kontseiluaren jardunaldiak, iritziak...

20 elkarrizketaMATILDE SAINZ26 esperientziaAmeriketako euskal ikastolaIzarne Garmendia

33 ekarpenaIrakurketa eta idazketaIkastolen Elkartearen VIII. Jardunaldiak

35 berriakEhige konfederazioaren sorrera, “Hezkuntza sistema etaindarkeria politikoa” jardunaldiak, jaialdiak han eta hemen

36 argitalpenak

39 teoriakLauwrence KohlbergConchi Medrano

Argitaratzailea:XANGORINErrekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 37.14.08

Fax: 943/ 37.21.54. Posta Elektronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Koordinatzailea:Joxe Mari Auzmendi Erredakzioburua:Ainhoa Azpiroz Erredakzio batzordea:Itziar Barriola, Mikel Estonba, Arantxa Goiburu, Mari Karmen Irastorza, Kristina Mardaraz, Josi Oiarbide, Fito Ro-driguez, Maite Saenz, Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak:Imanol Agirre, Abel Ariznabarreta, Bego a Bilbao, Mariam Bilbatua, Xabier Isasi, Irene Lo-pez-Go i, Izaskun Madariaga, Kepa Perez Urraza, Lore Erriondo, Idoia Fernandez, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Juanjo Ota o eta Pruden Sudupe.Diseinua:TRAM¥Graf!kmaketazio, aurreinpresioa:Xangorin Inprimategia:ANtzA S.A.L.Azaleko irudia: Nikaraguako haurrak (hik hasi) .

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak Onetsia 2001/IV/5. Kopurua: 3.500 alehik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke.hik hasik ez ditu bere gain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

aurkibidea8

gaia

ZUZENDARITZA TALDEAKIkastetxe pulbikoetako zuzendaritzaren egikizu-

nen, antolaketaren eta abarren inguruko hausnar-keta hedatzen ari da

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACION,UNIVERSIDADES E INVESTIGACION

2200elkarrizketa

MATILDE SAINZAzalpenezko testu entziklopedikoaren azterke-

ta eta didaktika tesia egin berri du

ADI! Lekuz aldatu gara eta hau dahelbide berria: EErrrreekkaallddee hhiirriibbiiddeeaa,, 5599.. AAgguuiillaa eerraaiikkiinnaa,, 11.. ssoollaaiirruuaa.. 2200001188 DDOONNOOSSTTIIAA GGIIPPUUZZKKOOAA.. TTeell:: 994433// 3377..1144..0088 FFaaxx:: 994433// 3377..2211..5544.. PPoossttaa EElleekkttrroonniikkooaa:: [email protected]

1. Jonathan Swift: Gulliver-en Bidaiak. Iñaki Mendigurenek itzulia2. Abbé Prévost: Manon Lescaut. Anton Narbaizak itzulia3. Anton Txekhov: Ipuinak. Xabier Mendiguren Bereziartuk itzulia4. Mark Twain: Huckleberry Finn-en abenturak. Aintzane Ibarzabalek itzulia5. Rudyard Kipling: Kim. Koro Navarrok itzulia6. Joseph Conrad: Ilunbeen bihotzean. Iñaki Ibañezek itzulia7. Knut Hamsun: Gosea. Juan Mari Mendizabalek itzulia8. Leonardo Sciascia: Hontzaren eguna. Koldo Bigurik itzulia9. Robert Louis Stevenson: Altxor uhartea. Maria Garikanok itzulia10. Truman Capote: Eskerregite eguneko bisitaria. Iñaki Iñurrietak itzulia11. Leon Tolstoi: Ivan Ilitxen heriotza. Xabier Mendiguren Bereziartuk itzulia12. Miguel de Unamuno: Abel Sáchez. Miren Arratibelek eta Aintzane Atelak itzulia13. E.T.A. Hoffman: Ipuin Fantastikoak. Antton Garikanok itzulia14. James Joyce: Artistaren gaztetako portreta. Irene Aldasorok itzulia15. Jean Cocteau: Ume terribleak. Jose Antonio Sarasolak itzulia16. Italo Calvino: Marcovaldo edo urtaroak hirian. Koldo Bigurik itzulia17. E.M. Forster: Aingeruak nekez ausartzen diren tokian. Idoia Santamariak itzulia18. André Gide: Inmoralista. Imanol Unzurrunzagak itzulia19. Jaroslav Hasek: Xveik soldadu onaren menturak I. Karlos Cid Abasolok itzulia20. Hermann Hesse: Peter Camenzind. Xabier Mendiguren Bereziartuk itzulia21. Thomas Mann: Herioa Venezian. Xabier Mendiguren Bereziartuk itzulia22. Saul Bellow: Heldu oirainari. Juan Mari Mendizabalek itzulia23. J. W.von Goethe: Hautapen-ahaidetasunak. Xabier Mendiguren Bereziartuk itzulia24. Julio Cortázar: Oktaedroa. Gerardo Markuletak itzulia25. Eça de Queiroz: Mandarin zaharra. Jesus Mª Lasak itzulia26. W. Faulkner: Hotsa eta ardaila. Maria Garikanok itzulia27. Cesare Pavese: Muinoko etxea. Koldo Bigurik itzulia28. G. Garcia Márquez: Koronelari ez dio inork idazten. Tomas Sarasolak itzulia29. Thornton Wilder: San Luis Reyren zubia. Xabier Angulok itzulia30. Albert Camus: Izurria. Imanol Tapiak itzulia

LITERATURA UNIBERTSALA BildumaLiteratura arrakastatsuena euskaraz

GUZTIRA: 14.967 pzta

Salmentak eta Biltegia:Txori-Erri etorbidea, 46. Izarza industrialdea, 4. moduloa - E letra

48150 SONDIKA (Bizkaia)Telefonoak 94 453 20 09 / 453 21 74 - Fax 94 453 20 91

ESKAINTZA

BEREZIA

Arren, bidali bilduma posta trukez:Izena eta abizenak ....................................................................Ikastetxea .................................................................................Helbidea ......................................................P.K. ......................Herria ........................................................................................


editoriala

Espainiako hedabideek larrutze kan-paina berri bat ipini dute abian. Oraingohonetan Takolo, Pirritx eta Porrotx Paila-zo Taldea aukeratu dute. Metodologia,aurrekoetan erabilitako berdina: haienbozgorailuetatik pozoina eta irainak ba-rreiatu lau haizetara.

Ondorioak bat-batekoak izan dira.Zenbait udal eta ikastetxek pailazoe-kin hitzemanda zituzten ekitaldiakbertan behera utzi dituzte, zentsuratuegin dituzte.

Takolo, Pirritx eta Porrotx PailazoTaldeak 13 urteko ibilbide profesiona-la du. Urte luze hauetan eskaini dituz-ten emanaldiak zenbatezinak dira etahauetatik gehientsuenak ikastetxee-tan eginikoak dira. Euskarari eta Eus-kal Hezkuntzari eginiko ekarpenak,seguruenik, ez du merezi duen eske-rrik izango, herri honetan gertatzenden hainbat eta hainbat gauzek bezala.

Urte hauetan guztietan haur askoeta askoren begiak ilusioz ñir-ñirka i-kusi ditugu, bihotz samur anitz paila-zoen kantu eta dantzen erritmoan tau-paka, haur ilara luzeak pailazoen mu-su koloretsu baten esperoan; masailgorri-urdinduak harro eta zoriontsu.Eta Takolo, Pirritx eta Porrotxek ber-din eskaini dute ilusio hau ikusleak Deredukoak, B eredukoak zein A ere-dukoak izan, Erriberakoak edo Kos-taldekoak izan. Inoren pentsamenduedo ideologiari erreparatu gabe; ilu-sioa, eta zergatik ez zoriona, ezin baili-teke sailkatu. Takolo, Pirritx eta Po-rrotx ilusio banatzaile nekaezinak di-ra, eta lan hori gainera euskaraz egitendute. Hori ote da bere delitua?

Aurrerantzean haur horiek guztiekzailtasun handiak izango dituzte hainmaiteak dituzten pailazoak ikusi etagozatzeko.

Marrubizko muxuakzentsuraren aurka

Takolo, Pirritx etaPorrotx Pailazo Tal-dearekin hitzartuta-ko hainbat emanaldibertan behera utzidituzte zenbait udaleta ikastetxek

Guk, argiak itzali, arropa kolore-tsuak erantzi eta aurpegiko pinturakgarbitu ondorenean ere Takolo, Pirritxeta Porrotx ezagutzeko eta haiekin ha-maika lan ordu konpartitzeko aukeraeta ohorea izan dugu. Eta zinez diogu,beti adiskide prestuak aurkitu ditugu.

Gure txikian diogu ez dela zuzenazenbaitek hartu duten bidea. Haurrenirrifarra aurpegitik ezabatu nahi izateaez dago ongi, ezta irrifar hori euskarazdenean ere. Batzuen txepelkeriak e-zin die-digu alaitasuna ukatu. Elkarta-sun keinuen gainetik eraso honekguztioi lanean jarraitzea eskatzen di-gu, eta gure ikastetxe eta herrietan o-rain arte Takolo, Pirritx eta Porrotxek i-zan duten presentzia defendatzea.Hori zor dizuegu eta zor diegu gurehaurrei. Eutsi lanari Takolo, Pirritx etaPorrotx eta zuk ere bai, Aiora!

apirila


kronika

Euskarazko ereduekosasuntsu jarraitzendute aurrematrikula-zioen ostean

Datorren ikasturterako aurrema-trikulazio datuak ezagutzera eman di-ra, eta eeuskarazko ereduek orain ar-teko egoerari eustenditoe. EAEn De-rrigorrezko Hezkuntzako (3-16 urte)ikasleen %55,5k D ereduan ikasikodu, %22k B ereduan eta A ereduan%22,5a egongo da. D eredua etapa,lurralde eta sare guztietan igo da. I-kastoletan, esaterako, eskaintza banohandiago izan da eskaera, eta gelakontzertatu gehiago eskatuko ditzuteeskaera horri erantzun ahal izateko.Guztira 225.058 haur izango dira De-rrigorrezko Hezkuntzan jardungo di-renak, eta horietatik 16.544

lehenengo aldiz eskolatuko direnakizango dira.

Nafarroan, bertako gobernukoHezkuntza Departamentuak eman-dako datuen arabera, D eredua jaitsiegin da lehenengo aldiz. A ereduabere horretan mantendu da eta G igoegin da. Nafarroan 5.000 haurretikgora izango dira 2001-02 ikasturte-an, azken hamar urteotako kopuru-rik altuena. Gobernuaren datuen a-rabera, horietatik %42,6k G ereduanikasiko du, %29,1ak D ereduan eta%22,9k A ereduan.

Ikastolen Elkarteak datu horietanErriberako ikastoletako ikasleak sartugabe daudela ohartarazi du, eta ho-rrek noski, emandako datuak aldatuegiten dituela. Irakaskuntzako era-kundeek aurten ere salatu dute gober-nuaren amarrua datu horiek ezkuta-tzeko orduan.

Bai Nafarroan eta bai EAEn gizar-teak euskararen aldeko hautua eginduela garbi dago. Eraso politikoakbehin eta berriro jasaten diren arren,bistan da euskarazko hezkuntza siste-ma baloratzen dutenak gero etagehiago direla. Lehen mailetan euska-razko ereduen presentzia ia hedatuden heinean, gorakoko mailetan erehedapetzen ari da.

A u r r e m a t r i k u l a z i o e n a r a b e r a , e u s k a r a z k o

Apirilaren 13a arte iraungo duSeaskaren komunikazio

kanpainak. Seaskaren irudiahobetzea du helburu

kanpainak, eta aldi berean,Seaskaren jarduna

ezagutaraztea. Izan ere,merkatu ikerketa bat egin

ondoren, hainbat erantzun ikusidira. Besteak beste, gurasoekhaurrak Seaskako ikastoletara

ez eramateko lehen arrazoiaikastolen irudi desitxuratua da.Bigarrenik, gurasoek ikastolen

ikusmoldea ez dutelaezagutzen. Eta hirugarrenik,

guraso askok euskara ezdakitenez, haurrei beren

lanetan laguntzeko arazoakizango dituztela pentsatzen

dute.Gauzak horrela, kanpaina

honekin ikastolaren hautupedagogikoa eta haurren

ingurugiroa erakutsi nahi dute,eta baita ere Hezkuntza

ministerioak egiten duenkontrola ikasgaien eta

irakaslaen formazioan. Ikasleeklortzen dituzten emaitzen berri

ere ematen ari dira, baiebaluaketetakoak eta bai

baxokoak.


e r e d u a k i z a n g o d i r a n a g u s i 2 0 0 1 - 0 2 a n

Nafar Gobernua aldake-tak egitekotan dabil

Irakaskuntza ez unibertsitariora-ko foru dekretuaren zirriborroa dela-eta, Nafar Gobernua hartzekotan zenzenbait erabaki ezagutarazi zituztenzenbait erakundek. Ondotik, JesusLaguna Hezkuntza kontseilariak zirri-borro hori gainditua dagoela adiera-tzea eman du, eta gogor kritikatu duaipatu zirriborroa filtratu izana. Orainbeste batekin ari direla lanean esandu. Hortaz, behin betiko foru dekre-tua prestatzen dihardute. Kontseila-riaren adierazpenen erabera, erremueuskaldunetan B eredua bultzatukodute, tea A eta D ereduetan ez dute i-nolako aldaketarikeginen. Gaur egunNafarroan B ereduaren hautua egitendutenak oso gutxi dira; aurtengo au-

Lanbide Heziketaren egoeraoso ona dela adierazi duteInaxio Oliveri Hezkuntzasailburuak eta SabinIntxaurraga Lan kontseilariak.Azken sei urteotan LanbideHeziketa hautatzen dutenikasle kopurua %25etik %44raigo dela aditzera eman dute.Horrez gain, ikasketakbukatzen dituzten hamarretikia zortzik enplegua lortzen dubukatu eta bi hilabeterenburuan. Horietatik %13kmugagabeko kontratua lortzendu, baina gainontzekoek ez.Lana topatzeko garaian ezdago desberdintasunikemakumeen eta gizonezkoenartean. Enplegu tasa handienaeraikuntzan, auto industrianeta metalean dago.Bestalde, lanarekin edo lanbaldintzekin hain gustura ezdaudenak ere badaude.Irakaskuntza pribatuanhuelgarako deia luzatu duteELA, LAB, EILAS, CCOO etaUGT sindikatuek maiatzaren10erako. Baldintzarik gabekosoldata igoera eskatzen dute,eta horrekin batera irakasle ezdirenek (sukaldari,garbitzaile...) baldintzaberberak izatea, mutuak,prekarietateari aurre egitekomoduen erregulazioa etabeste zenbait gauza.EAEko ikastolak negoziaziotikkanpo daude, hitzarmenpropioa baitute. Dena dela,badirudi ELA eta LABsindikatuen eta Partaide etaEuskal Ikastolen Batzarenarteko negoziazioak ezdaudela oso egoera oneanmomentuz.

Askatasuna erdiesteko bidean pentsamendu kri-tiko, sakona eta jostagarria landu beharra dago.Fito Rodriguez

rrematrikulazioan 14 bakarrik izan di-ra. Nafarroako Eskola Kontseiluak e-redu hori indartzeko gomendio eginzuen iaz, “hura delako elebitasunabentan zirutatzen duen eredu baka-rra”.

Bestalde, kontseilariak ukatu egindu Hezkuntza Departamentuak eus-karazko ereduetan irakasle erdaldu-nak sartzea erabakita duenik. Eta bar-ne komunikazioa erdaraz bideratze-ko asmoa duenik ere ez du esan.

Testu liburuen gaiari dagokionez,Nafarroako Gobernua diru laguntzakonartzear dago erdarazko ikaslibu-ruak euskarara itzul daitezen. Geo-grafia, Historia eta Giza Zientzietakoliburuak euskaratuko dira batez ere.

Era berean, gobernuak gogorazidu ikastetxeetan erabiltzen diren ikas-liburuek Hezkuntza Departamentua-ren oniritzia jaso behar dutela. Horre-la, datorren ikasturtetik aurrera ones-pen hori duten testu liburuak baino e-zingo dira erabili ikastetxeetan.

Miguel Sanz presidenteak aditzeraeman duenez, “zenbait testu liburutanNafarroako erealitatearekin bat ez d-tozen edukiak ikusi ditugu, berezikimapak, eta hori zuzendu beharra da-go”. Erein, Elkarlanean, Anaya, IUbai-zabal, Zubia-Santillana eta SM argita-letxeak aipatu zituen.


ikastetxeetako eragileGAIAZuzendaritza taldeak


Euskadiko Eskola Kon-tseilua ikastetxe publikoenzuzendaritzarekin lotutakohainbat gairen ingurukohausnarketa bultzatzenjardun da azkenaldian. Ho-rren ondotik etorri dira EA-Eko ikastetxe publikoetakozuzendaritzari buruzko az-terlana eta urtarrilean bu-rutu ziren hausnarketa jar-dunaldiak. Agian orain arteasko landu ez den arloa izanda zuzendaritzarena, eta ai-patu ekimenek zuzenda-riak, gurasoak, sindikatuak,ikuskariak eta beste hain-bat horretaz hizketan jarra-razi dituzte. Gainera, ikas-turtea amaitu aurretik, EA-Eko ikastetxe publikoetakozuzendaritza taldeen hau-teskundeak egingo direlakontuan hartuz, gaiaren in-teresgarritasuna areagotuegin da.

G

Zuzendaritza taldeak

Euskadiko Eskola Kontseiluak,zuzendaritza taldeen funtzionamen-du egokiak duen garrantziaz jabetu-rik, hezkuntza komunitate osoan ara-zo horren inguruko gogoeta prozesuasustatu du.

Asmo horretan, lehen zeregina EAE-ko ikastetxe publikoetako zuzendari-tza taldeen egoeraren diagnosia egi-tea eta hobetzeko neurri batzuk lehe-nestea izan zen. Horretarako, zuzen-daritza taldeko kideen eta eskola ko-munitatea osatzen duten gainontzekokideen iritzia hartu zuen aintzat. Hala,lehen zeregina elkarrizketak egitea i-zan zen. 24 kiderekin bildu ziren gaia-ren inguruko iritziak biltzeko; horie-tako 13 lan horretan eskarmentua du-ten Lehen eta Bigarren Hezkuntzakozuzendaritza taldeetako kideak ziren,eta gainerako 11 sindikatuetako, gu-raso elkarteetako eta hezkuntza la-guntza eta ikuskaritza zerbitzuetakoordezkariak.

Horien iritziak jaso ondoren 77galderez osatutako inkesta prestatuzuten eta EAEko Lehen eta BigarrenHezkuntzako ikastetxe publiko guz-tietara igorri zen. Erantzun kopurua o-so altua izan zen, %50 Bigarren Hez-kuntzako ikastetxeetan, eta hori bai-no gehiago Lehen Hezkuntzakoetan.

Prozesu horren ostean EAEko i-kastetxe publikoetako zuzendaritzariburuzko azterlana izeneko liburuxkaargitaratu zen. Elkarrizketak, inkestaeta ondorioak biltzen dira bertan.

Lan horri jarraipena emanez, urta-rrilaren 25 eta 26an hausnarketa jar-dunaldiak egin ziren Bilbon. 300 la-gun bildu ziren bertan, eta jardunal-dien helburu nagusia gogoetarako etaeztabaidarako gunea sortzea izanzen, epe laburrean eta ertainean ho-betzeko proposamen errealistakplanteatu ahal izateko. Antolatzaileekzein parte-hartzaileek balorazio osopositiboa egin zuten jardunaldien in-guruan. Euskal Eskola Kontseiluarenustez, bere lana bukatu da, eta oraingainontzeko erakundeek jarraitu be-har dute lanean atera ziren hobetzekoproposamenak lor daitezen.

Jardunaldien aurrekariaketa egungo egoera

EAEko ikastetxe publikoetako zu-zendaritza taldea hiru pertsonek osa-tzen dute: zuzendariak, ikasketabu-


ruak eta idazkariak. Talde hori hautes-kunde prozesu baten ostean hauta-tzen da. Hala ere, hainbat kasutan inorez da aurkezten eta gurasoek edotaAdministrazioak izendatzen dute.

Zergatik gertatzen da hori? Rikar-do Ojenbarrena Euskal Eskola Kon-tseiluko tek-nika-riak

dioe-nez “a-gian orain arteez zaio behar adina garrantzik emanzuzendaritzari, eta ez dugu ahaztubehar ikastetxeentzako oso garran-tzitsua dela. Horregatik, jardunaldihauekin horren inguruan sentsibili-zatu nahi izan dugu”.

Zuzendaritzaren zeregina ikaste-txearentzat funtsezkoa dela dio Ojen-barrenak. “Zuzendaritza on baten e-ragina elkarlanerako ohitura sor-tzea, bultzatzea eta indartzea da. I-kastetxearen funtzionamenduko al-derdi asko bultza eta dinamiza di-tzazke”.

Orain arte zuzendaritzaren egoe-ra, zeregina eta presentzia nolakoa i-zan den galdetuta, Ojenbarrenak Le-hen Hezkuntzako eta Bigarren Hez-kuntzako ikastetxeen egoera desber-dinak azpimarratu ditu. “Orain artekoegoera desberdina izan da nola bate-an hala bestean. Lehen Hezkuntzakoikastetxeetan beste filosofia bat dago.Orain dela 7 urte inguru konturatuziren irakasle bakoitzak ezin zuelabere gelara mugatu eta bere kabuz i-bili, baizik eta ikastetxe mailan anto-latu eta egin behar zirela gauzak. Ho-rrela sortu ziren etapetako batzorde-ak eta bilerak, pedagogia arloa koor-dinatzeko egitura, curriculuma an-tolatzeko beharra eta abar”. Horiguztia bideratzeko Administrazioak

prestakuntza plan intentsiboa sortuzuen, eta irakasleak bildu egiten zirenlan arazoez hitz egiteko, gauzak ados-teko, planteamenduak elkarjartze-ko… Dinamika hori Lehen Hezkun-tzako ikastetxe guztietan garatu da az-ken 10 urteotan eta bere ondorioak e-duki ditu prozeduretan, harremane-tan eta dokumentuetan.

Bigarren Hezkuntzako ikastetxee-tan, ordea, ez da horrelakorik gertatu,lan egiteko eta funtzionatzeko ohiturakolektibo hori ez dago hain garatua,eta denbora eta baldintza faltak eragi-na izan dute. “Horrez gain, beste fak-tore bat ere aipatu behar da”gehitzendu Ojenbarrenak. “Euskalduntzeprozesua, hain zuzen ere. BigarrenHezkuntzan euskalduntze prozesuaLehen Hezkuntzan baino urte gu-txiagotan burutu behar izaten ari da.Hirugarren faktore gisa, irakaslegehienak lizentziatuak izanik, berezez dute hezkuntza prestakuntza be-rezirik izan, eta gela mailan irakas-taro espezializatuari lehentasuna e-matea da ohitura nagusia”. Horrekguztiak zuzendaritzaren lana zailtzendu eta ardura kolektiboak hartzeko e-ragozpenak sortzen ditu. Honekin lo-tuta, Bigarren Hezkuntzako ikaste-txeetan hautagai falta nabarmena e-gon da azken urteotan.

Gauzak aldatu egingo direla ustedu Ojenbarrenak, eta horretarako le-hen urratsak ematen hasi direla zu-

zendaritza taldeak, gurasoak, sindi-katuak, Administrazioa eta gainerakoerakundeak. “Badakite zuzendari-tza taldeak garrantzi handia duela i-kastetxearentzat, eta bere hautake-tan ikastetxea dela horren ardurahartu behar duena, eta ez Adminis-trazioa”.

JJaarrdduunnaallddiieettaann jjoorrrraattuuttaa--kkoo ggaaiiaakk

Jardunaldietan hiru gai nagusi lan-du ziren: zuzendaritza lana eta zuzen-daritza taldearen berritzea, eskume-nak eta baliabideak eta prestakuntzaeta pizgarriak. Gai bakoitzean aurre-tik prestatutako txostenak eztabaida-tu ziren, eta berauetan hezurmamituzenaren laburpena duzue ondoren-goa.

Zuzendaritza lana. Zuzenda-ritza taldea berritzea

Gai honen barruan lau puntu az-tertu ziren.

1.- Zuzendaritza lana ikastetxepublikoetan

Ikastetxe publikoetan ikusten denahulezietako bat zuzendaritza fun-tzioak definizio egokirik ez izatea dabere eskuduntza eta konpentsazioe-tan, eta horrez gain, ez da nahikoa ba-loratzen Administrazioaren, irakasle-en eta eskola komunitatearen bestekideen aldetik.

Zuzendaritza taldearen funtzioen


G GAIAZuzendaritza taldeakikastetxeetako eragile

definizioak argitu aldera, hainbat gau-za aipatu ziren jardunaldietan:

- Zuzendaritza taldeek funtsezkofuntzioa betetzen dutela ikusi zen,proiektu komun batean oinarrituta i-kastetxe osoaren bateratzaile eta or-dezkari eta irakasleen dinamizatzailebaitira hobekuntza lanetan.

- OOG ikastetxeko zuzendaritza-ren arduraduna dela eta berau delahezkuntza jarduera burutzeko eta i-kastetxearen baliabideen kudeaketaegiteko akordioak hartzen dituena.Aldiz, zuzendaritza da akordioak be-tetzeko eta baliabideak antolatzeko e-ta kudeatzeko azken arduraduna, ira-kasleen eta ikastetxeko gainerakolangileen laguntza izanik.

- Zuzendaritza taldeei hezkuntzakomunitate osoa ordezkatzea dago-kiela, eta horretarako sektore guztienpartaidetza izan behar dutela.

- Zuzendaritzak propiotzat daukanlan ugari aurrera eramateko berariaz-ko gaitasunak eduki behar dituela.

2.- Zuzendaritza taldeak berri-tzeko prozesua

Gaur egun OOGren bidez hauta-tzen da zuzendaritza taldea, eta ereduegokitzat jotzen da. Haatik, eredu ho-ri baliagarri izateko beharrezkoa da i-kastetxeek onartzea neurri handi ba-tean beraien ardura dela beren buruazuzendaritza karguez hornitzea etaondorioz, egokiak diren pertsoneikarguaz arduratzen laguntzea. Izan e-re, zuzendaritza asko izendapenarensistemaren bidez betetzeak Adminis-trazioaren eta ikastetxeen huts egiteaerakusten du.

Oso garrantzitsua da hautagai ze-rrendak zuzendaritza talde osoak osa-turik egotea eta horrek lau urterako

proiektua aurkeztea (plan estrategi-koa), bertan Ikastetxearen HezkuntzaProiektuari (IHP) eta Ikastetxearen I-kasketa Proiektuari (IIP) dagokienezhobekuntzak lortzeko bultzatu nahidituzten bideak planteatuz.

Zuzendaritza taldeen barne tran-tsizioa lagun dezaketen zenbait neurriazpimarratzen dira: zuzendaritza tal-dea aldatzerakoan kide guztiak aldiberean ez aldatzea, klaustroaren ki-deen zati handi batek uneren bateanmaila ertainetan koordinazio edo ku-deaketarako karguren bat onartzea, i-kuskaritza berritze prozesuetan inpli-katzea eta ateratzen den taldeko kide-ren batek lehenengo urtean irakastor-duen murrizketa izatea sartu berri dentaldeari lagundu ahal izateko.

3.- Zuzendaritza eta ikastetxea-ren planteamendu instituzionalak

Ikastetxearen planteamendu insti-tuzionalak, epe ertain edo luzekoak(hezkuntza eta ikasketa proiektuak)nahiz urte osokoak (urteko plana etamemoria) oso garrantzizkotzat jotzendira, taldelana gidatzeko eta orientatze-ko balio baitute. Gainera, akordio ba-ten ondorio izanik, inplikazioa erraztendute praktikan jartzeko orduan. Horidela eta, planteamendu instituzionalakoinarrizko tresnak dira zuzendaritzataldeek beren lana bete ahal izateko,betiere burokratizazio arriskuan eror-tzeko aukera saihestu behar delarik.

4.- Zuzendaritzaren zeregina ikas-tetxearen antolakuntzan

Zuzendaritza taldeak antolamen-du pedagogikoan inplikatzea fun-tsezko zeregina da eta areagotu eginbeharko litzateke. Zuzendaritzarenzereginak, zuzenean edo bitartekoorganoen bidez, hauek izango lirate-

ke: eskola antolamenduaren funtzio-namendu ona eta ikastetxean eta ikas-geletan bizikidetza giro ona zaintzea,prozesu didaktikoen kalitatea eta i-kasle guztiek ikastea bilatuz hezkun-tza jarduera arruntaren etengabekojarraipen eta ebaluazioa egitea, etahobetzen lagunduko duten proiektukomunak bultzatzea.

Premiei erantzuna emateko, ira-kasleek taldelana egiteko ordu gehia-go eduki eta tresna eta trebetasun era-ginkorragoak erabili behar dituzte.Haur eta Lehen Hezkuntzako ikaste-txeetan erabilgarri dagoen denborahobeto aprobetxa daiteke. Jardunal-dietan, aho batez planteatu da beha-rrezkoa dela irakasleak ikastetxeanbehar beste denbora egongo direlabermatzea, koordinazio eta antola-kuntza lanei aurre egin ahal izateko.

Bigarren Hezkuntzan argi eta gar-bi ikusten da iritziak banaturik daude-la helburu hori lortzeko bideari dago-kionez; alde batetik, batzuen ustez, i-rakasleek astean 30 ordu ikastetxeanegon behar dutela dioen araua bete-tzeak, aipaturiko helburuaren bete-tzea segurtatzen du, aurretik egin be-harreko negoziazioa egin ondoren;beste batzuentzat, berriz, ez.

Eskumenak eta baliabideakBigarren gai honen inguruan ere

beste lau puntu izan ziren aztergai. 1.- Zuzendaritza eta ikastetxeen

autonomiaren esparrua


Parte-hartzaileen iritzietan jasota-koaren arabera, ikastetxeek eta berta-ko aginte organoek jarduteko gaitasu-na autonomia mailaren araberako da.Zuzendaritzak eskumenak behar dituesleitu zaizkion funtzioak betetzekoeta ikastetxeaz kanpoko erakundeekhartutako erabakien menpe ez egote-ko beti.

Autonomiaren lau arloak kontuanhartzen badira, garapen maila desber-dinak ikusten dira, non ekonomia etapedagogia arloetatik hasita beheranz-ko eskalan ondoren antolamendua-rena agertzen den, eta oso atzean lan-gileen kudeaketarena. Beharrezko-tzat jotzen da lau arloetan autonomiamaila nahiko altua izatea.

Ikastetxeen autonomia mailakproiektu propioak garatzeko gaitasu-naren araberakoa izan behar du.

Bestalde, Administrazioak ez duhain arau emailea izan behar. Beha-rrezkoak diren baliabideak aplikatuzikastetxeak proiektu desberdinak a-bian jartzera gehiago bultzatzea eska-tzen du autonomiak. Ikastetxeen au-tonomia zenbat eta handiagoa izan,hainbat eta aktiboagoa izan behar duIkuskaritzak proiektuak eta horien e-maitzak ebaluatzeko garaian, bai eta i-kastetxeei proiektuak burutzeko e-man zaizkien baliabideak kontrola-tzekoan ere.

2.- Ikastetxea eta AdministrazioaIkastetxe publikoek zuzendaritza-

ren bitartez Administrazioarekin ha-rreman erraz eta egonkorra izan behardutela aipatu zen. Horrela gerta da-din, Administrazioak ikastetxeen e-goera eta proiektuak ondo ezagutubehar ditu eta banaka edo kolektibokikomunikatzeko bide argiak finkatu.

Komenigarria jotzen da ikastetxe-ek beraientzako ekonomi baliabide-ak finkatzerakoan parte-hartzea, bes-te solaskide batzuekin batera, ikaste-txea gainditzen duen negoziazio es-parruaren barruan.

Bestetik, Administrazioaren zerbi-tzuak eta zereginak hobetzeko beha-rra antzematen da (Ikuskaritza eta gai-nerako zerbitzuak).

3.- Baliabide ekonomikoen kude-aketa

Diru baliabideen kudeaketari da-gokionez, ikusten da ikastetxeek dirubaliabideen kudeaketa egiteko Admi-nistrazioak erabiliko dituen irizpide-ak ezagutu behar dituela eta publiko-ki horien aplikazioaren berri eman.

4.- Langileen kudeaketaLangileen kudeaketan zuzendari-

tzek eskumen gehiago eta ahalik etaplantilarik egonkorrenak izan behardituztela azpimarratzen da. Beharrez-kotzat jotzen da proiektuetan inplika-tuta dauden irakasleen egonkortasu-na bermatzea.

Langileriaren kudeaketarako a-raudiak norberaren eskubideakgehiegi lehenesten ditu ikastetxeenbeharrekin alderatuz. Negoziaketa-ren arduradun direnez gero, Adminis-trazioak eta sindikatuek langileriarenkudeaketarako irizpide berriak finka-tu behar dituzte, irakasleen lan esku-bideak eta ikasleen eskubideak hobe-to bateratzeko. Irizpideok aplikatze-rakoan, eginkizun garrantzitsua e-man behar zaie zuzendaritzei, ikaste-txe bakoitzaren beharrak behar denbezala horni daitezen.

Prestakuntza eta pizgarriakAurreko ataletako eskemari jarraiki,

zuzendaritzaren prestakuntza eta pizga-rrien gaia ere lau zatitan aztertu zen.

1.- Zuzendaritza taldeen presta-kuntza

Zuzendaritza taldekoek presta-kuntza behar dutela argi adierazi zu-ten jardunaldietako partaideek. Be-raien hitzetan, Hezkuntza Sailaren e-gitekoa da plan bat antolatu eta bitar-tekoak bermatzea zuzendaritza fun-tzioak betetzen dituzten guztiek eginbehar duten lan hori aurrera eramanahal izateko behar den prestakuntza i-zan dezaten. Prestakuntza horrek ba-tik bat praktikoa izan behar du, eta an-tolakuntzaren eta kudeaketaren aldeteknikoetara eta trebezia sozialen ga-rapenera bideratu behar da.

Baliagarritzat hartzen da EuskalEskola Publikoaren legearen bestexedapen bat, ikastetxe bateko zu-

zendari lana betetzeko aukeratzendiren pertsonek gutxieneko presta-kuntza izan behar dutela esaten due-na, gutxienez 100 orduko ikastarobaten parekoa.

2.- Ikastetxeen arteko lankide-tza sareak

Interesgarriak ikusten dira eskual-de bateko, hezkuntza etapa bereko e-do antzeko proiektuak garatzen di-tuzten ikastetxeetako zuzendaritzataldeen arteko sareak, informaziora-ko, prestakuntzarko eta elkar lagun-tzeko iturri binainak baitira.

3.-Zuzendaritza taldeentzakopizgarri ekonomikoak

Zuzendarientzako pizgarri eko-nomikoak, aintzatespen eta eskumenmaila altuagoarekin batera, beharrez-koak dira, jasotzen den erantzukizu-na kontuan izanik. Hori nabarmena-goa da ikastetxe handietan eta kudea-keta maila altua dutenetan.

Gaur egun indarrean dauden piz-garri ekonomikoak erabat eskasak di-rela uste da, burutzen diren funtzioakkontuan izanik. EAEn LOPEGCEn e-zarri den mailaren finkapena arautu e-ta indarrean jarri behar da zuzendari-tza lana burutu dutenentzat, eta lanhori egin duten denborarekin propor-tzioan joan beharko du.

4.- Orduen aldetiko dedikazioaZuzendaritza taldeek irakastor-

duz kanpo nahiko denbora eduki be-har dute lanak aurrera eraman ahal i-zateko, eta denbora horrek ikastetxe-aren neurrian eta landu behar dituz-ten arazoen araberakoa izan behardu. Orokorrean, ikastetxe ertainetaneta handietan zuzendariak ez lukeelairakaskuntza lanik egin beharko esanda; eta irakaskuntza lana egin nahi i-zanez gero, astean sei ordutik gora ez.Dena dela, irakaskuntza lan horrenmurrizketak edo desagertzeak ez dubaztertzen gainerako koordinazio etakudeaketa karguei dagokiena.

Jardunaldien osteko ondo-rioak eta Euskadiko EskolaKontseiluaren balorazioa

Gai bakoitzaren inguruko eztabai-da eta iritzi jasoketaren ondoren, Eus-


Gkadiko Eskola Kontseiluaren Batzor-de Iraunkorrak ondorio aipagarrie-nak azpimarratu ditu:

1. Jardunaldietako parte-hartzai-leek bezala, OOGak benetan direna-ren eta izan beharko luketenaren arte-an alde handia dagoela ikusten dugu.Parte-hartze maila txikia eta eragin-kortasun eskasa antzematen da talde-ko organo horietan. Era berean, zu-zendaritza lana hartzeko prest egon li-tezkeen hautagien kopurua ere urriada. Ikastetxe guztiek, ahal dela, zu-zendari talde hautatua izatea garran-tzitsua da, eta taldeko organo horietanparte-hartze egoki eta eraginkorra du-ten esperientziak ezagutaraztea etasustatzea ere bai.

2. Hezkuntza Proiektua eta Ikas-keta Proiektua, baita urteko plana etamemoria ere, eskola elkartearen eta i-rakasleen lana bideratzeko erreferen-tzia gisa, ikastetxeetako zuzendari-tzentzat, ia aho batez, oso garrantzi-tsuak direla onartzen dugu. Hezkun-tzako Administrazioari behar diren a-holkularitza eta laguntzak eskatzendizkiogu, Bigarren Hezkuntzako i-kastetxeetan batez ere, guztiek doku-mentu horiek burutu ahal ditzaten, e-ta tresna baliagarriak izan daitezen,bai ikastetxearentzat eta bai Hezkun-tza Administrazioaren eskarientzat e-re.

3. Ikastetxe bateko zuzendaritzatalde lanean oinarritzen da. Horrega-tik, koordinazio, prestakuntza eta an-tolakuntza lanetarako, irakasleek be-har beste denbora erabiltzea beha-rrezkoa da ikastetxe guztietan. Helbu-ru hori bermatzeko moduari dagokio-nez, irakasle guztiek ikastetxeari es-kani beharreko asteko 30 orduei bu-ruzko araua Bigarren Hezkuntzan be-tearaztea eskatzeaz ez ziren ados jarrijardunaldietako parte-hartzaile guz-tiak. Gure ustez, ez da inolako anbi-guetaterik behar arau hori interpreta-tzeko orduan, eta betetzeko bermea-rekin heldu behar zaio gaiari, betierehelburua zein den kontuan izanik.

4. Jardunaldietan argi eta garbi i-kusi da ikastetxeetako zuzendaritzeneta Hezkuntza Administrazioaren, bai

Lurraldekoaren eta bai Autonomikoa-ren, artean dagoen erlazioa ez delaguztiz egokia. Uste dugu beharrezkoadela zuzendariak ikastetxeen ordez-kari gisa onartzea, eta beraiekin ko-munikatzeko bide arinak irekitzea,bai banaka ari direnean, bai taldeka a-ri direnean.

5. Ikusi dugu ikastetxeek autono-mia handiagoa eskatzen dutela, etaondorioz, eskumen berriak beraienproiektuak aurrera eraman ahal izate-ko. Guk ere gauza bera uste dugu; au-tonomia maila desberdinetarako au-kera emango duten arau esparruak e-zarri behar direla, bakoitzaren beha-rren eta ahalmenaren arabera. Bada-kigu autonomia lortzeko modu baka-rra ikastetxeetako kultura aldatzeadela. Baina beharrezkoa izango da,baita ere, Hezkuntza Administraziokokultura aldatzea.

6. Garrantzi berezia du parte-har-tzaileek agertu duten identifikazioaelkarlanerako sareak sustatzeko pro-

posamenekin. Elkarlan hori ikaste-txeen artekoa eta zuzendaritza talde-en artekoa ere izan daiteke. Zuzenda-ri elkarteei dagokienez, oso denboragutxian beren eraginkortasuna, ezar-pen azkarra eta hezkuntza kalitateahobetzeko apustu garbia erakutsi du-te. Hori dela eta, gizarteko elkarteekineta Administrazioko estamentuekinsolaskide izatea lortu dute, betieresindikatuei aitortzen zaizkien funtzio-ak kaltetu gabe. Ondorioetan adiera-zitakoaren ildotik, zuzendariek elkar-te horietan duten parte-hartzea arian-arian ikastetxeen ordezkari instituzio-nal gisa egitea komeni da.

7. Interesa duten talde guztiek (i-kastetxeek, Hezkuntza, Unibertsitateeta Ikerketa Saileko eta Administra-zioko beste zerbitzuetako arduradu-nek, gurasoen ordezkari diren elkar-teek eta zuzendari elkarteek eta talde-ek) jardunaldi hauen ondorioak kon-tuan izatea espero dugu, bakoitzaridagozkion gaietan.

GAIAZuzendaritza taldeakikastetxeetako eragile


Ikastetxe publikoetako zuzendari-tza faktore klabea da zentro horien ga-rapenerako. Teoriko guztiak ados dau-den baieztapena da, eta gainera, egu-neroko jardunean garbi ikusten da: zu-zendaritza egonkorrak kudeatzen di-tuen zentroak edo zuzendaritza talde-en aldaketak traumarik gabe egiten du-tenek barne funtzionamendu hobeadute eta ikasleei ematen dien erantzunaberen beharretara egokituagoa dago.

Sistema publikoan barne demokra-zia handia lortu dugu eta momentu ho-netan zentroetako zuzendaritzak ira-kasleen eta gainontzeko eskola komu-nitatearen (gurasoak eta ikasleak) bo-rondatea ordezkatzen du. Dena den, a-rriskutsua bihur daiteke zuzendaritza-ren funtzioak utzikerian erortzen badi-ra, zentroa bere kasa gidatzen dela pen-tsatzen bada, eskola komunitatekosektore batzuen eskuetan bakarrik gel-ditzen bada edo zuendaritzaren lanagainontzeko irakasleen lanaren balio-kidea dela uste bada. Izan ere, nire us-tez, badaude eztabaidatu ezin direnzenbait gai, erantzunak ez ligukeelakoinora ere eramango. Adibidez, ikasleei

“Hezkuntza Zentroen Zuzendaritzaeta Kudeaketa” izeneko jardunaldiakantolatu genituen iazko abenduan. Be-roien asmoa unibertsitateko ikasleei i-kastetxeetako zuzendaritzaren egoeraezagutaraztea izan zen, bai irakaskun-tza formalean eta bai ez-formalean.

Zuzendaritzaren gaia pil-pilean da-goela dirudi, eta administrazioa zeinzuzendari elkarteak gai honen ingu-ruan kezkatzen hasi dira. Unibertsitate-ak ere bere zeregina eta erantzukizunabadituela iruditzen zait, eta horregatikari gara arlo hori lantzen. Izan ere, ira-kasle izateko ikasketak egiten ari direnikasleek Eskola Antolaketa izeneko i-kasgai bat badute, baina ez dute inola-ko praktikarik egiten arlo horren ingu-ruan, hau da, ez dute zuzendaritzapraktikarik egiten. Horregatik, antolatugenituen jardunaldiek horretan lan egi-ten ari diren profesionalak ezagutzekoaukera eman zien ikasleei.

Unibertsitateak zuzendaritza lanakegiteko prestakuntza eskaini beharduela deritzot; zuzendaritza presta-kuntzarako lehenengo abiapuntua es-kaini behar duela Irakasle Eskolak. Mo-mentu honetan Irakasle ikasketetako i-kasgai bat Eskola Antolaketa da, eta ho-rren atal bat Zuzendaritzarena da. O-raindik asko landu gabe dagoen gaiada, baina nik horretan sinesten dut; for-mazio espezializatua eskaini behar da

zuzendaritza lanak egiten ikasteko. Berez zuzendaritza taldea zuzen-

dariak, ikasketa buruak eta idazkariakosatzen badute ere, koordinatzaile la-netan ari direnak eta departamenduburuak ere taldeko partaide dira nireustez. Zuzendaritzaren inguruko gaiakez dira hiru pertsonatara mugatzen.Gaur egun ikastetxeetan talde lanean a-ritzeko hainbat lan koordinatu behardira, eta hiru pertsonek baino gehiagokegiten dute hori guztia. Hiruren arteanezingo lirateke ikastetxeko proiektuakaurrera eraman. Horregatik, zuzenda-ritzak askoren partaidetza eskatzen du.

Hori guztia kontuan izan behar du-te irakasleek. Ikastetxeak funtziona-mendu eraginkorra izan dezan taldebateko partaide direla argi eduki behardute. Irakasle guztien eskuetan dagoantolaketa eta funtzionamendua, bai-na ardura hartzen duena zuzendaritzataldea da.

Zuzendaritzari ardura hori emateaarbuiatu egin izan da sarritan. Halakojarrera boteretsuak, aginterazkoak edonabarmentzen direnak urrun manten-du nahi izan ditugu. Gure dinamika ge-ronek nahi bezala eramatea izan dugugustuko. Baina zuzendaritzari ardura e-ta erantzukizun batzuk emateak ez duboterea ematen zaionik esan nahi. Zu-zendaritzak besteekin batera aritu be-har du, giza harremanetarako eta ko-munikaziorako bide guztiak irekita e-duki behar ditu. Bere taldearekin ko-nektatzea lortu behar du, eta hori dazailena, konektatzea. Nire ustez, ikas-tetxe guztiek daukate zuzendaritzarenpremia. Gero, bakoitzak ikusiko duzein estilokoa izango den, zuzendariautoritarioa edo laisser faire estilokoa.

Zuzendaritza prestakuntzari arretagehiago eskaini behar zaiola defenda-tzen dut. Ni prestakuntza integralarenalde nago, eta horren barruan zuzenda-ritza zereginei erantzuteko ibilbide e-gokia egin beharko litzatekeela ustedut. Adibidez, Irakasle Eskolan zuzen-daritzari buruzko ikasgaiek alderdipraktikoa eduki beharko lukete, hots,praktikak egin beharko lirateke.

Horrek beharbada zuzendari pro-fesionalaren irudia sortuko luke. Iza-

tez, Europan badaude ikasketaz zuzen-dari profesionalak direnak, eta admi-nistrazioaren ordezkari dira. Hemen,ordea, profesionalen irudi hori ez da e-xistitzen. Momentuz zuzendaritza de-mokratikoa defendatzen da, zuzenda-ria ikastetxearen ordezkari delarik, etaez administrazioaren ordezkari. Ereduegokia dela iruditzen zait.

IritziakKarmele BujanDonostiako Irakasle Eskola irakaslea

Alfonso FernandezDolores Ibarruri Bigarren Hezkuntzako ikastetxeko

zuzendaria


klasera etortzearen egokitasunaz galdegeniezaieke, eta erantzuna jakina izan-go litzateke (ezezkoa, noski!).

Barne demokrazia maila altu horihainbat elementurekin bateratzea be-harrezkoa da:

- Helburu argiak eta denek ezagu-tuak. Eskola komunitate osoak baliodemokratikoetan oinarritutako proze-dura demokratikoen bidez zehaztendira helburu horiek.

- Baliabide materialak eta denborakudeatzeko eraginkortasun altua.

- Ikasle bakoitzari eta talde-gela ba-koitzari ahalik eta erantzunik egokienaemateko esfortzu serioa.

- Nolabaiteko “agintea”. Zuzendari-tza “aginte” hori galtzen joan da eta hor-tan zerikusia izan du baliabide pedagogi-ko eta ekonomikoen eta giza baliabide-en kudeaketan gehitu den autonomiak.

Aldi berean, nahitaezkoa da zentro-ak kanpoko kontrola edukitzea. Ho-rrek baliabideen kudeaketa nola bide-ratzen den norabidetu eta ebaluatu be-har du. Ikastetxeko Hezkuntza eta Cu-rriculum Proiektuaren eta egunerokojardunaren arteko koherentzia erezaindu behar du.

Kanpoko kontrol horrek lortu behardu zentro bakoitzeko zuzendaritzak, i-rakasleak eta zentroak berak lanean in-plikatzeko duen gaitasunaren arabera-ko erantzuna izatea. Horrekin batera,beherrezkoa izango litzateke erreferen-tzia minimo batzuk finkatzea eta hortikbehera inongo zentrorik ez egotea.

Nire iritziz, horiek dira etorkizunekolan ildoak sistema publikoak kalitatez-ko erantzuna eman dezan nahi badugu.

Horrek lan asko eskatzen digu guz-tioi: zentroek zuzendaritza lanerakogaituenak bultzatu behar dituztela kon-turatu behar dute (nire ustez, denak ezdirelako gai); zuzendaritzek barnekoparte-hartzea bultzatu behar dute eta e-maten zaizkien errekurtsoak eragin-korki kudeatu behar dituzte; eta Hez-kuntza Sailak eta gainontzeko solaski-de sozialek (sindikatuak eta guraso el-karteak) zuzendaritzek eskolan egitenduten lana errekonozitu behar dute e-konomikoki eta kudeaketa gaitasun al-detik.

GGAIAZuzendaritza taldeakikastetxeetako eragile

EAEko ikastetxe publikoe-tako zuzendariak biltzen di-tuzten hiru elkarte daude. Ba-tetik, Sarean, Haur eta LehenHezkuntzako ikastetxe publi-koetako zuzendaritza taldeakbiltzen dituena. Bestetik, Gi-puzkoa mailan, Bigarren Hez-kuntzako institutuetako zu-zendariak biltzen dituen BiHe.Eta azkenik, Ikaslan, LanbideEskoletako zuzendarien bil-gunea. Elkarte horietako ba-koitzari beren jardunaren etazuzendaritza taldeen egoera-ren inguruko iritzia eskatudiogu.

Iritziak biltzeko honako galderakluzatu dizkiegu hiru elkarteei:

1.- Noiz sortu zen elkartea? Norkosatzen du? Zein helburu ditu?

2.- Nola ikusten duzue ikastetxepublikoetako zuzendaritzaren egoe-ra oro har, eta zuen esparruan?

3.- Zer hobetu da azken urteo-tan? Zer hutsune gelditzen dira?

4.- Nola bete daitezke hutsunehoriek?

5.- Zein da zuen elkarteak eginduen lana orain arte? Zein da he-mendik aurrerako asmoa?

6.- Zer balorazio egiten duzueEuskadiko Eskola Kontseiluaren jar-dunaldien inguruan?

7.- Nola ikusten dituzue ikaste-txe publikoetako zuzendaritzarenhauteskundeak?

8.- Beste zerbait aipatu nahi alduzue?

Sarean ElkarteaEuskal Eskola Publikoak Sarean

1.-Bere hasiera orain dela 5 urte ko-katu behar da, Hezkuntza Sailak zuzen-daritza taldeentzat antolatutako presta-kuntza ikastaroen inguruan. Bertan bil-dutako hainbat lagunek zera ikusi zu-ten; nahiz eta ikastetxe bakoitzak berebereizitasunak izan, guztietan sortzenziren arazoak eta zailtasunak oso antze-koak zirela, eskola bakoitzeko ordez-kariak beren kabuz ari zirela arazohauen irtenbideak lortu nahian, eta ka-su gehienetan, Administrazioarekin i-zan beharreko harremanak ez zeukalabehar adinako eraginkortasunik. Ho-rregatik harremanak gorpuzten joan zi-ren eta gerora Sarean – Euskal EskolaPublikoak Sarean izango zena abianjarri zen.

Hasieran 30en bat lagun biltzen zi-tuen mugimendua orain hiru urte era-kunde gisa antolatua geratu zen. Gauregun, 100 kidetik gora dauzka eta geu-re burua EAEko Haur Hezkuntzako etaLehen Hezkuntzako ikastetxe publiko-etako zuzendaritza taldeen elkarte be-zala definitzen dugu. Bere jardueraguztiak, bereziki urtean bitan antola-tzen dituen topaketak, irekiak dira, i-kastetxe publikoen antolakuntza etapedagogi lanarekin zerikusirik duen e-donorentzat irekiak, alegia.

Bere xedea ikastetxe publikoenhezkuntza zerbitzuaren hobekuntza


bultzatzea da. Horretarako bi esparrunagusi ditu helburu: ikastetxeen artekoharremanak eta hauen eta Administra-zioaren arteko komunikazioa.

Hala ere, helburu komunak edohurbilak dituzten beste elkarteekin ha-rremanak izateari ere arreta berezia jar-tzen dio eta, ondorioz, hainbat forotanelkarlanean ari gara: Bilgunea, Guneaeta gai jakinak lantzeko (administra-riak, jantokiak, arazo lokalak...).

2.- Zuzendaritzaren egoeraren ba-lorazioa ikuspegiaren arabera alda lite-ke. Emaitzari begiratzen badiogu, orohar, lana ondo eta profesionaltasunezegiten dela esango genuke, emaitza e-gokiak lortzen baitira. Baina, funtziohau betetzeko behar diren oinarrizkobaliabideei begiratuz gero, zer hobetuhandia daukagula aldarrikatuko genu-ke. Beraz, zuzendaritzek lan ona egiteagehiago da norbanakoak bere betebe-harrari jartzen dion ilusio, arreta etadenboraren ondorio, lan hori burutze-ko dituen baldintza eta eskumenei es-ker baino.

3.- Proiektuak garatu eta ikasleenhezkuntza beharrei erantzun egokia e-matzeko ezinbestekoa da ikastetxea-ren autonomia. Arlo honetan asko ho-betu da ikastetxe publikoen egoera,bereziki ekonomia eta pedagogia arlo-etan. Horiez gain, antolakuntza eta lan-gileen kudeaketarena daude. Guztie-tan eskuduntza maila areagotu beharbada ere, azken honek luke beharriknabarmenena. Eremu labainkorra da,langileen berezko eskubideak eta ikas-leenak, ikastetxeak eskaintzen duenoinarrizko zerbitzuaren jasotzaile direnlegez, uztartu behar baititu.

Edonola ere, gizarteak baliabidegehiago eskaini beharko lioke egunezegun erantzukizun handiagoa egoztendion eskolari. Ahalmen edo autonomiamailarik hoberena ere antzua da beharadinako baliabiderik ezean.

4.- Esandakoaren haritik bi ildotatikegin beharko litzateke aurrera: batetikikastetxearen eskuduntzak eta baliabi-deak areagotu, eta bestetik zuzendari-tza taldeentzat formakuntza eta pizga-rriak hobetu.

5.- Lorpenik handiena lehen aipa-tutako helburuen bitartez jardutea da.Hau da, sorrerako hutsune hura neurribatean gainditu da. Ikastetxeekin ha-rremanak mantetzeko esparru bat jo-rratu dugu, bertan elkartearen batzordeeragilearen ohiko bilerak eta Topake-tak kokatuko genituzke. Bestalde, Ad-ministrazioarekin oraindik zer hobetuabaldin badago ere, solaskidetzarako bi-dea irekita dago.

Ikastetxen arteko harremanetarakoesparru horretan landutako gaien ze-rrenda luzea da, baina guztiak ikaste-txearen kudeaketa, sistemaren antola-kuntza eta pedagogia arloen artean ko-ka genitzake.

Hezkuntza Sailarekin izandako ha-rremanen ondorioz hainbat hobekun-tza lortu dugu. Honako hauek liratekeesanguratsuenak (guztiak Haur eta Le-hen Hezkuntzako ikastetxeetan):

- Gutxieneko plantilak nolakoakbeharko luketen adostea Sareanen ba-rruan, Hezkuntzari aurkeztu, eta le-hen urrats bat ikasturte honetarako e-man izatea.

- Administrarien figura beharrez-koa denaz Hezkuntza ohartaraztea etaalorreko beste erakundeekin bere fun-tzioak adostea. Ondorioz, zereginhauetan arituko direnen lehen ezarpe-na eman da ikasturte honetan.

- Premia Planaren ezarpenari dago-kionez, 2000 urteko ekipamendutikkendutako herena itzultzea, baliabideinformatikoak ikastetxe guztietara ba-natzea eta informazioa ikastetxeetaraluzatzea bultzatu dugu.

- Horiez gain, aipagarria da, gure us-tez, Sareanek sare publikoaren irudiahobetzen egin duen lana hedabideetan.

Etorkizunean landu nahi ditugungaien artean aipagarrienak hauek lira-teke: Irakasle Eskoletako kurrikulueninguruko hausnarketa, Informazio etaKomunikazioa Tekniketan (IKT) adi-tua izango den irakaslearen figurarenbeharra eta irakasleria osoarenganaheldu beharko duen prestakuntza, ira-kasle plantilen hobekuntzan urrats be-rriak ematea, zuzendaritzen egonkor-tasuna eta horien berriztapena, Eskola

Jantokien Agindua eta berria ez denbaina gero eta garrantzi handiagoa har-tuko duen beste arazo bat: euskal gizar-teak etorkizun hurbilean jasoko duenetorkin andanari behar bezalako eran-tzuna nola eman.

6.- Sareanelkartearentzat oso albis-te pozgarria izan zen EEKk jardunaldihaiek antolatzeko asmoa zuela jakitea.Gai hau, zuzendaritzarena alegia, esko-la publikoak egun duen arazorik ga-rrantzitsuena izan liteke. Beraz, merezizuen ikasturte honetan jarri zaion arre-ta. Aitortu beharra dugu, gainera, osoprestaketa lan ona egin duela erakundehonek, eta hori jardunaldietan nabarituegin da. Era berean, azpimarragarria dajardunaldiok hainbat elkarterentzatbultzagarri izan direla, talde iritzia bildueta horrekin azaltzeko lanketa propioaeragin baitu aurretik. Eta norbanakoa-rentzat ere aberasgarria izan da, bakoi-tzaren kezka eta iritziak jaso eta entzu-teko parada izan baikenuen.

7.- Teorikoki, helburua ikastetxebakoitzean hautagaitza bat bainogehiago aurkeztea eta haien artean i-kastetxeko Ordezkapen Organu Gore-nak hautatu ahal izatea litzateke. Bainahori gaur egungo egoeratik oso urrundago. Edonola ere, zentro bakoitzeanzeregin hau borondatez eta konpromi-soz onartuko duen hautagaitza lortubeharko litzateke, eta honek ikastetxe-aren proiektua eta ikasketa proiektuagaratuko lituzketen plan estrategikoazaritu beharko luke. Hautagaitza horilortzea, eskola osoaren lana baldin ba-da ere, bereziki irakasleen artean landubeharko litzateke.

Ikuspuntu praktiko batetik, hainbatxehetasunek hautagaitza hori lortzenlagunduko lukete. Adibidez, oso ga-rrantzitsua irizten diogu irtengo den etasartuko den taldeen artean loturarenbat izateari. Horretarako, irten denakbere eskarmentua sartu berriaren es-kueran jartzeko aukera izatea interes-garria litzateke. Ahal izanez gero, taldeosoa ez aldatzea ere ona litzateke.

Hauteskundeak ikasturtearen biga-rren hiruhilabetean egitea litzateke e-gokiena. Izan ere, ikasturte amaierak ez


G GAIAZuzendaritza taldeakikastetxeetako eragile

dira batere egokiak hain prozesu sako-nak behar adinako arretaz lantzeko.Gainera, horrek sartuko denari bereburua kokatzen hasteko eta irtengoden taldearekin hainbat lotura uztar-tzeko aukera ematen dio. Era berean,behar izanez gero, oinarrizko forma-kuntza edo bestelakoren bat jasotzekoastia izango luke.

Beraz, baldintza egokiak bermatuzgero, eta hori da lortu behar dena, gauregun dagoen hautaketa aukera egokialitzateke.

8.- Sarean Elkarteak bat egiten du E-EKak antolatutako jardunaldietan jaso-tako ondorioekin. Egoeraren diagno-sia egina dago, zailtasunak mugatu diraeta aurrerabideak proposatu dira. O-rain, Administrazioan dagoenari, edoaurki egongo denari, dagokio horiekkontuan izatea eta egoki kudeatzea. Sa-reanek hori guztia errealitate bihur da-din bere ahalegina jarriko du eta bereesku dagoena eskainiko du.

BiHeGipuzkoako Institutuetako Zuzendarien Elkartea

1.- Gipuzkoako institutuetako zu-zendarien artean bilerak egiteko ohi-tura aspaldikoa zen. Halere, arrazoiezberdinak medio, legeztatutako era-kunde izaerarik gabe aritu gara orainoso gutxira arte. Aurreko ikasturtea-ren amaieran, noizbait gertatu beharzuen, biltzen ginenetako batzuk osoargi ikusi genuen bultzada berria be-har zuela gure arteko harremanak; etahorren ondorioz, 2000ko abenduaren20an osatu genuen Elkartea.

Oraingoz, 25 institutu gara Elkar-tean, baina laster gehiago izango ga-relakoan gaude; hain zuzen ere, Lan-bide Heziketako ikastetxeak ziren etaorain Batxilergoa ematen duten ikas-tetxeei elkartekide izan daitezen gon-bitea pasatzekoak gara, eta gauza be-ra egin nahi genuke DBH indepen-dienteekin.

Helburua nagusienak bi dira:- Kalitatezko irakaskuntza-ikas-

kuntza prozesuak bultzatzea institu-tuetan.

- Zuzendarien ordezkari izateaAdministrazioaren eta beste erakun-de batzuen aurrean.

2.-Hasteko, aitortu behar dugu ez-

berdintasunak nabariak direla ikaste-txeen artean. Izan dugun arazoetakobat zuzendaritza karguen egonkorta-sunik ezarena da, nabarmenagoa a-gian Bigarren Hezkuntzan. Zenbaitkasutan inor ez zegoen prest ardurahoriek hartzeko eta arrazoiak ugari i-zan daitezke: karguen zailtasuna, ba-lorazio eskasa Administrazioaren etagizartearen aldetik, pizgarririk eza...

3.- Konturatu gara ikastetxeak be-rak izan behar duela protagonista ho-netan guztian, guk geuk hasi behar du-gula bakoitzak bere eragin esparruanlana ahalik eta hobekien egiten. Zu-zendaritza lana eraginkorra izango ba-da, eta horrek etapa guztietarako baliodu, hiru zutabe-sustengu behar beha-rrezkoak ditu: taldea, proiektua eta i-raunkortasuna. Gakoa horretan dagoeta azken urte hauetan urrats sendoakematen ari dira bide horretan.

Hutsuneak ere badira oraindik, ja-kina. Bidea lehen aipatutakoa bada,hori erraztuko luketen urratsak emanbeharko lituzke Administrazioak: ba-liabideak, autonomia handiagoa, piz-garriak... jada horretan ari diren ikas-tetxeentzat. Eta gainerakoei, bultzadabat ildo horretara hurbil daitezen.

4.- Batetik, oso garrantzitsua da i-kastetxeen arteko lan kooperatiboa,eta horretarako zuzendari elkarteakaukera egokia izan daitezke.

Bestetik, Administrazioarekin el-karlana behar beharrezkoa da, denokirtengo gara irabazle horrela jokatzenbadugu.

5.- Gure lehen lana erakundeamartxan jartzea izan da, hori zen aur-tengo ikasturterako helburuetako bat.Gainera, EEKren jardunaldietan partehartu genuen. Hezkuntza Sailarekin e-ta hainbat elkarterekin harreman zu-zenak ditugu: Ikaslan, Sarean, Adi(Nafarroako Institutuetako Zuzenda-rien Elkartea)... Ikasturte amaierari be-gira irakaskuntza-ikaskuntza proze-suen kalitatearen inguruan jardunal-diak antolatu nahian gabiltza.

6.- Guztiz positibotzat baloratu di-tugu. Antolakuntza oso egokia izanzen, beste ikastetxe eta etapetako zu-


zendari eta zuzendaritza taldeetakokideekin izateko aukera ezin hobea i-zan genuen eta ondorioetan Adminis-trazioari proposamenak egiteko au-kera izan genuen. Hurrengo urratsa a-gintariei dagokie: egindako proposa-menak aztertu, baloratu, eta ahal di-ren neurrian, indarrean jarri.

7.- Maiatz aldera edo egitekoak di-ra. Administrazioaren zeregina hau-teskunde-deialdi txukun bat egiteada, behar diren baliabideak, pizga-rriak... eskainiz. Ondoren ikastetxebakoitzak hausnarketa sakona eginbehar du, zuzendaritza talde sendoaeta eraginkorra izatea oso garrantzi-tsua baita edozein proiektu aurrera a-terako bada. Hori dela bidea uste du-gu eta ikastetxe gehienek horrela jo-katuko dutelakoan gaude.

8.- Geuk, ikastetxeok eman beharditugu lehen urratsak. Inozoa litzate-ke geuk egin beharrekoa beste nor-baitek egingo digula pentsatzea. Ego-tetik aritzera pasatu behar dugu, on-dorio guztiekin.

Bukatzeko, dei bat luzatu nahi ge-nieke Bizkaiko eta Arabako institu-tuetako kideei elkarlanean has daite-zen, guztiok batera askoz gehiago e-giteko gai izango baikara.

IkaslanLanbide Heziketako ikastetxe

publikoen elkartea

1.- Ikaslan Gipuzkoako LanbideHeziketako ikastetxe publikoek osa-tutako elkarte bezala sortu zen 1993komaiatzaren 17an; beraz, zortzi urte be-tetzear dago .

Azken urte hauetan zabaldu da A-raba eta Bizkaira, eta horrela, gaur e-gun Ikaslan Guipuzkoa 25 ikastetxekosatzen dute, Ikaslan Araba 9 ikaste-txek eta Ikaslan Bizkaia 21 ikastetxek.Elkarte autonomoak gara, nahiz eta hi-ruhilero koordinazio bilerak egin hiruzuzendaritzen artean.

Ikastetxe publikoak garenez etajuridikoki Euskal Gobernuko Hez-kuntza Sailaren menpean gaudenez,ezinezkoa izan zitzaigun gure hasiera-ko helburua lortzea, hots, Lanbide He-ziketako Institutuen elkartea izatea.Horregatik, Lanbide Heziketako zu-zendarien elkartea sortu beharreanaurkitu ginen.

Ikaslanen eremua lanbide hezike-ta da, eta Ikaslaneko partaidea izate-ko, ondorengo baldintzak bete behardira:

- Ikastetxeko Eskola Kontseiluarenonarpena.

- Ikastetxeak gutxienez lau ziklohezigarri eman behar ditu.

- Etengabeko prestakuntza eta for-mazio okupazionala eskaintzea.

Ikaslanen helburuak, ondorengohauek dira:

- Lanbide heziketako ikastetxe in-tegralak garatzea eskaintza akademi-koa zabalduz langileentzako etenga-

beko formaziora eta langabetuentzatformazio okupazionalera.

- Elkarteko partaideen interesak,proiektuak eta proposamenak bidera-tzea.

- Irakasleriaren etengabeko forma-zioan iniziatiba hartzea, formazio pro-gramak irakasleriaren beharrei egoki-tzeko.

- Elkarteko partaidee, kalitatezkoformazioa eman dezaten laguntzea.

- Europako ikastetxeekin izan dai-tezken harreman eta lankidetza pro-gramak gauzatzen laguntzea.

- Elkarteko ikastetxee, gestio, per-tsonal eta ekonomia autonomia izandezaten altenatibak proposatzea be-har den lekuan.

2.- Ikastetxe publikoetako zuzen-daritzen egoera nahiko kezkagarriada, ikastetxe askotan zuzendaritzakurtero aldatzen direrako eta hori ez dabatere ona ez ikastetxearentzat, ez in-guruarentzat eta ez Hezkuntza Saila-rentzat.

Hezkuntza Sailak eta sindikatuekez dute behar hainbat baloratu eta bul-tzatu zuzendaritzen lana, badirudi ezdirela konturatzen zuzendaritza egon-kor batek duen garrantziaz ikastetxehorrek proiektuak eguneratu eta gau-zatzeko, zeren eta urtero aldatzen di-ren zuzendaritzetan ez dago proiektu-rik.

Badirudi, ikastetxetako zuzendari-tzekin ez dagoela nahiko konfiantza-rik, eta ondorioz gaur egun malguta-sunik gabeko egitura “enkortsetatua”daukagu hezkuntza publikoan.

Errekurtsoak optimizatzen jakin-go duen antolakuntza behar dugu etaez kurtso hasierako zirkularrean eta i-kastetxe guztientzat berdin banatzendituen pertsonal errekurtsoen funtzio-namendua.

Ziur nago, ikasturtean aurrera e-man nahi dituen proiektuak kontuan i-zanik, ikastetxe bakoitzari dagozkionpertsonal errekurtsoak gestionatzenutziko balitzaio, emaitzak askoz erehobeak eta aberasgarriagoak izangoliratekela.

Lanbide eskola garrantzitsuenetan


zuzendaritzak nahiko egonkorrak di-ra, eta hori antzematen da ikastetxea-ren funtzionamenduan. Horretan zeri-kusi handia izan du Ikaslanek, zeren e-ta ikastetxe mota horietan ere zuzen-daritza karguen pizgarriak beste ikas-tetxe publikoen berdinak dira.

3.- Zuzendaritzako lanak dituendedikazio orduak behar bezala balo-ratu behar dira, zeren eta ardurak etakonpromisok hartzeko pizgarri eko-nomikoak ezin dira izan gaur egungo-ak. Era berean, ezinezkoa da gaur e-gun ikastetxe bati eskatzen zaizkionbetebeharrak IXX. gizaldiko gestio e-gitura mantenduz lortu nahi izatea.

Gizaldi berri honetako zuzendari-tzak ikastetxeko proiektu bultzatzaile,koordinatzaile eta kudeatzaile izanbehar du, batez ere ikastetxeko moto-rra. Eta horrek denak denbora etaproiektuarekiko konpromisoa eska-tzen du.

Ikastetxe publikoak HezkuntzaAdministrazioren ardurapean dagoenentitate autonomo bat izan behar du. I-kastetxeak eskaintzen dituen zerbi-tzuen hartzailei begira egon behar du(ikasleak, bertako langileria, guraso-ak, enpresak, beste ikastetxeak, insti-tuzioak eta abar), prozesuak ebaluatueta etengabeko hobekuntzan murgil-durik, zerbitzu egokia eta eguneratuaeman ahal izateko.

4.- Gaur egun lantzen ari garenproiektuak ondorengoak dira:

-Ikastxekin (www.gipuzkoa.net/ikastxekin). Gipuzkoa-ko Foru Aldundia, Eusko JaurlaritzakoHezkuntza Saila eta Lan Sailaren la-guntzaz. Ikaslan Gipuzkoako ikaste-txeetako irakasle guztientzat informa-tikako ikastaroak %75eko diru lagun-tzarekin. Helburua hau da: Teknolo-gia eta Informazio Teknologia Berrie-tan (NTIC) gure ikastetxeetako irakas-leria prestatu eta eguneratzea.

- Emaweb. Gipuzkoako Foru Al-dundia eta Emakunderen laguntzaz.Langabezian dauden emakume eta e-txekoandreentzat Interneteko 55 ikas-taro emango ditugu ekaina bitartean.

- Txekinbide. Gipuzkoako Foru

Aldundia, Eusko Jaurlaritzako Lan Sai-laren laguntzaz. Informatikako ikasta-roak langabezian dauden pertsonen-tzat. Ikastaroa amaitu ondoren, prakti-kak egingo dituzte enpresetan.

-Esustapen(www.esustapen.com) GipuzkoakoForu Aldundiaren laguntzarekin anto-latuak. Hetel, Lanhez eta Ikaslanen i-zenean, lanbide heziketari dagokioninformazioa, helbide interesgarri eta i-kastaro interaktiboak arakatzen eta bi-latzen ari da Interneten bekadun taldebat.

-Sarean(www.Ikaslan.hezitek.net/sarean.html).Bruselaseko Arrantza Saila, EuskoJaurlaritzako Arrantza Saila eta Gipuz-koako Foru Aldundiko Nekazal eta In-gurugiro Sailaren laguntzarekin anto-latuak. Zumaiako Institutuarekin au-rrera daramagun proiektua (Ensayode cría de bogabante y erizos de mar).

- SAREKA (Kalitatea Hezkuntzanproiektua) (www.euskadi.net/lanbi-dez/sareka). Hezkuntza Saileko Lan-bide Heziketa Zuendaritzaren lagun-tzarekin antolatua. 1998an martxan i-pini genuen proiektu honetan Gipuz-koa, Bizkaia eta Arabako 41 ikastetxepublikori kalitate sistema ezartzeko a-holkularitza eta laguntza ematen zaie.Proiektu honek bere emaitzak emanditu, eta gaur egun 17 ikastetxe publi-ko dauzkagu ISO 9002 kalitate ziurta-giriarekin eta beste hiru ikastetxekmaiatzerako izango dute ziurtagiria.

- GARATU (Irakasleriaren forma-zioa). Eusko Jaurlaritzako HezkuntzaSailaren laguntzarekin. Azkenekobost urte hauetan parte hartzen dugu i-rakasleriaren formazio teknikoa disei-natzen eta ematen, ezaguera tekniko-ak eguneratu eta berritu asmoz.

- SPRI ikastaroak. Aurten hasi gara

ikastaro mota hauek ematen enprese-tako erdi edo goi mailako karguentzat.Lau ikastaro ezberdin eskaintzen dira:Kudeaketa Plana, Kalitate Totala, Mar-keting Plana eta Produkzio Estrate-giak.

- Material teknikoa euskaraz. Heteleta Ikaslan elkarrekin lanean ari gara,lanbide heziketan material teknikoaeuskaraz izan dezagun. Argital etxeeierrentagarri ez izategatik argitaratzenez dituzten eta heziketa zikloak era e-gokian irakasteko oso garrantzitsuakzaizkigun material teknikoak euskara-tzeko ekimena gauzatu asmoz, hirulurraldetako Foru Aldundiei eta Hez-kuntza Saileko Lanbide HeziketakoZuendaritzari dirulaguntzak eskatudizkiegu proiektua gauzatze arren.

6.- Euskadiko Eskola Kontseiluakantolatu dituen jardunaldiak eta on-dori bezala ikastetxetan banatu den li-burua oso interesgarria dela iruditzenzaigu, bertan hezkuntza munduanmurgilduta dauden hainbat zuzendarieta sindikatutako ordezkariek be-raien hausnarketa eta iritziak eman di-tuztelarik. Oinarrizko dokumentu ga-rrantzitsua iruditzen zaigu, ikastetxe-tako zuzendaritzak duten garrantziaaitortu eta erabakiak hartzeko ahal-men konpetentziak edukiz zuzenda-ritza indartsuak bultzatzeko abiapun-tua bada.

7.-Lehen aipatutakoak betetzen ezbadira, orain arteko zuzendaritza hau-teskundeen antzekoak izango dira.Leku gehienetan inor ez da aurkeztu-ko eta Hezkuntza Sailak urtebeterakoizendatu beharko ditu beste askotanbezala. Gaur egun zuzendaritzek dau-katen erantzukizunak, karguak daka-rren ordu dedikazioak eta pizgarri u-rriak, kargu hauetarako oso irakaslegutxi aurkeztea ekar dezakete.

GGAIAZuzendaritza taldeakikastetxeetako eragile


matildesainzMondragon Unibertsitatekoirakaslea

ETestu idatzien barne kohesioak

izugarrizko garrantzia du, kohesio faltakulermena oztopatzen baitu


Eskoriatzako Ira-kasle Eskolan, gaur e-gun Mondragon Uniber-tsitatea dena, Hizkun-tzen Psikopedagogiakozuzendaria da MatildeSainz. Bertan 16 urtelanean daramatzan ira-kasle hau Euskal Filolo-gian doktorea da. Iazaurkeztu zuen bere te-sia, Azalpenezko tes-tu entziklopedikoarenazterketa eta didakti-ka izenburua duena.Hizkuntzaren didakti-kan kokatutako tesiada, eta finean, testu i-datziak idazteko or-duan ikasi eta erabilibehar ditugun elemen-tuak zein diren esateradator.

Zein izan da tesiaren abiapun-tua. Zer aztertu duzu zehazki?

Nire helburua betidanik izan dahizkuntzaren didaktikako lan bat egi-tea, hizkuntzaren didaktikari zuzen-dutako gauza bat, alegia. Kasu hone-tan, testu pedagogian oinarritu naiz e-ta testu generoak aztertzeari ekin diot.Izan ere, hizkuntza batean garatu etaerabiltzen diren hizkuntza moduakbiltzen ditu testu generoak. Horrega-tik testu generoa irakaskuntza/ikas-kuntza ardazteko unitate gisa hartzendugu. Testu generoek modu ezberdi-nez funtzionatzen dutenez, bakoitza-ren funtzionamendua ezagutu beharda irakaskuntza antolatzeko, hots, ba-koitzaren kontestua, antolaketa, tes-tualizazio mekanismoak… Hori guz-tia ikasi eta sistematizatu egin beharda, betiere ikaslearen egoeratik abia-tuta.

Horrela, nire ikerketa egiteko eus-karazko azalpenezko testuak hautatueta 6. mailako ikasleen azalpenezkotestuak aztertu ditut.

Nire lanean bi zati daude: bata di-daktikoa, eta bestea hizkuntzalaritza-ri dagokiona. Bigarren zati horretankokatzen dira azalpenezko testuak, e-ta lehenengoan 6. mailako ikasleekinegin dudan ikerketa.

Zergatik hautatu dituzu azalpe-nezko testuak eta zergatik 6. maila-ko ikasleak?

6. maila hautatzeko arrazoia izanzen Lehen Hezkuntzako azken mailadela. Eta azalpenezko testuak hautatuditut, beste edozein testu mota aukeranezakeen bezala. Euskaraz azalpe-nezko testua ikertu gabe zegoen, hauda, ez genekien nola funtzionatzen

zuen, eta hori jorratzeko aitzakia izandut lan honetan. Testu mota honekinnire lana norabide teoriko konkretubatera bideratu dut: hizkuntza ikasi e-ta irakatsi behar dugula, eta beraz, ge-nero konkretu batean. Ez dugu oro-korrean idazten ikasi behar, testu mo-ta bakoitza baizik.

Aurrera jo baino lehen goazenkontzeptuak argitzera. Nola defini-tzen duzu azalpenezko testua?

Azalpenezko testuan igorlearen e-ta hartzailearen artean desoreka dagojakintza mailan. Testua idazten duenapertsona aditua dela esango genuke,gai horretaz dakiena. Baina buruanhartzaile bat du, gai horretaz bera bai-no gutxiago dakiena, eta berak jakin-tza maila edo gai hori hartzaileari a-dierazi nahi dio.

Dena dela, nik aztertu ditudan a-zalpenezko testuek badute beste e-zaugarri bat ere; ezaugarri formala,entziklopedietan agertzen dena. Di-bulgazio testua dela esango genuke,ez da aldizkari espezializatuetan aur-kitzen dena, entziklopedietan baizik.Horregatik, nik aztertu ditudan tes-tuak 1991-98 bitartean argitaratutakoentziklopedietatik hartu ditut.

Testu horiek, aipatu ezaugarriezgain, beste bat ere eduki behar zutennire lanerako: prozesu bat adierazibehar zuten. Adibidez, nola sortzen e-do egiten diren hodeiak, energia, kau-txua, landareak, pospoluak… Testumota horietan gaia konstantea da. E-saterako, hodeiei buruz hitz egiten aribada, nahikotan jasoko da hodei hi-tza, errepikatu egingo da, ordezka-pen baten bidez eskuratuko da, ize-nordain baten bidez… hori da, hainzuzen ere, nik aztertu dudana; gaikonstante horiek nola berreskuratzendiren, hots, linguistikoki zein elemen-turen bitartez.

Orduan, zure ikerlanaren objek-tuak azalpenezko testuak izanik,zer egin duzu testu horiekin?

Hasteko, entziklopedietako 60 a-zalpenezko testu aztertu ditut. Testu


matildesainz

E

kanonikoak deitu diet horiei, eta eu-ren funtzionamendua aztertu dut.Hau da, testuaren barne kohesioa; i-deiak nola elkarlotzen diren testuan.Kohesioa lortzeko bitarteko edo me-kanismo batzuk erabiltzen dira, ana-forak, nagusiki. Unitate linguistikohoriek dira bereziki aztertu ditudanak60 testu horietan. Euskarazko azalpe-nezko testuetan izen kohesioa nolagauzatzen den ikertu dut.

Horrela, jakinda euskarazko azal-penezko testuetan nola funtzionatzenduen kohesioak, 6. mailako ikasleentestuetan fenomeno bera nola gara-tzen den aztertu dut.

Nolakoa izan da 6. mailako ikas-leekin egin duzun ikerketa? Zer eginduzu eta zein urrats eman dituzu?

Eskola bereko 6. mailako bi taldeaukeratu nituen: bata talde esperi-mentala deituko duguna, eta besteakontrol taldea. Ezertan hasi aurretikdenek azalpenezko testu bana idatzizuten, aurretestua deituko dioguna.Horretarako, kontserba, eta konkre-tuki melokotoia ur-azukretan, nola e-giten den erakusten zuen bideo bat i-kusi zuten. Ikasleek apunteak hartuzituzten eta hortik ateratako informa-zioarekin entziklopediarako testua i-datzi zuten.

Ondoren, talde esperimentalak a-zalpenezko testua lantzen duen se-kuentzia didaktikoa jorratu zuen. Ira-kasleak hilabete eta erdian landuzuen nik prestatutako aipatu sekuen-tzia didaktikoa. Bitartean, kontrol tal-deak ohiko programarekin jarraituzuen.

Eta azkenik, bi taldetako ikasleekberriz ere azalpenezko testua idatzizuten, ondotestua deituko dioguna.Bien arteko konparaketak egin etazenbait ondorio atera ditut nik.

Sekuentzia didaktiko hori izan dabi taldeen arteko desberdintasuna.Nolakoa da proposatzen duzun se-kuentzia hori? Zein ezaugarri ditu?

Sekuentzia didaktikoa ikasleen a-niztasunari erantzuteko marko meto-

dologiko aproposa da, ikasleen ezau-garrietan oinarritzen baita, eta ez pro-graman. Abiapuntu modura ikasleenhasierako egoera hartzen du, eta gara-tutatako lanabesei esker, irakaskun-tza ikasle bakoitzaren mailara egoki-tzea ahalbidetzen du. Sekuentzia di-daktikoaren garapenean ikasleak ba-daki momentu oro zer egiten ari deneta zertarako. Badaki entziklopediabatean argitaratzeko moduko azalpe-nezko testua idatzi behar duela. Hel-burudun ariketak dira.

Sekuentzia didaktikoa gelan ber-tan landu da irakaslearekin, ez da ge-latik kanpo egiten den esperimenta-zio saio bat. Irakasleari sekuentzia es-plikatu zitzaion eta berak aplikatu dugelan. Hilabete eta erdi horretan, ikas-le horiek, ohiko programa jarraitu be-harrean, nik prestatutako sekuentziajarraitu dute.

Zer elementu lantzen dira se-kuentzia didaktikoan eta zein modu-tara?

Hainbat arlo lantzen dira: testua-ren antolaketa (sarrera, testuarenmuinaren garapena eta bukaera), in-formazio kantitatea, testuaren kohe-sioa eta testua ulertzeko mekanismo-ak.

Lan batzuk banaka egitekoak dira,beste batzuk talde txikitan eta bestebatzuk handitan.

Jakindaeuskarazkoazalpenezkotestuetan nolafuntzionatzenduen kohesioak,6. mailakoikasleentestuetan

fenomeno beranola garatzenden aztertudut


Hasieran aipatu dituzun testu ka-nonikoetan eta ikasleen testuetanantzekotasunik ikusi al duzu?

Bai, antzekotasun batzuk aurkituditut eta desberdintasunak ere dezen-te. Antzekotasunen artean oso kurio-soa da, baina dirudienez euskarak,frantsesak eta gaztelaniak zenbaite-tan ez dituzte unitate linguistiko ber-dinak erabiltzen ideiak berreskura-tzeko. Frantsesak eta gaztelaniak ize-nordainak gehiago erabiltzen dituzte,eta euskarak, aldiz, izenak. Horrenzergatia nahiko garbi dagoela ustedut: euskarak generorik markatzen ezduenez, informazio hori galdu egitenda, eta izenarekin berreskuratu beharda. Adibidez, hau, hori, hura, esatendugu euskaraz eta esto/a, eso/a, a-quello/a gaztelaniaz.

Desberdintasunen artean zeinaipatuko zenituzke?

Anaforen kateak, adibidez. Testukanonikoetan berreskurapenak as-koz ere konplexuagoak dira. Bi edohiru kate anaforiko daude aldi berean.

Ikasleen testuetan kate anaforikoakaskoz ere sinpleagoak dira, ez dirahain luzeak eta hain ugariak.

Horrek zer esan nahi du?Testu kanonikoetan barne loturak

askoz ere sendoagoak direla. Ikasle-en idatzietan gaien arteko loturak ezdira hain sendoak eta batzuetan ez da-go loturarik. Testuen irudietan argi i-kusten da hori (ikus irudiak).

Antzekotasun eta desberdinta-sunez gain, ikasleen testuetan erra-kuntzarik aurkitu al duzu? Hala ba-da, zein?

Testuen kohesioan agertzen direnerrakuntzak aztertu ditut, eta ondo-rioak oso interesgarriak dira didakti-karako. Nik lau errakuntza mota az-tertu eta ikusi ditut:

- Ez denean ulertzen zertaz ari den.Zerbaitetaz hitz egiten ari dira, bainaez dute gai hori aurkeztu. “Kontserba-tan sartu eta pisatzeko ordua helduda. Oso garrantzitsua da haizea ez sar-tzea eta horretarako tapa hermetikokiitxi behar da”. Haizeak non ez du sar-

tu behar? Ez da ai-patu ontzia. Bu-ruan gelditu zaio.

- Testuan au-rretik aipatutako

zerbait aipatzen du, baina bi edo hirugauza izan daitezke. “Lehen esanda-koa” idazten du, baina agian lau gauzaesan ditu lehen. Ez dakigu zeri egitendion erreferentzia.

- Komunztadura arazoa. Adibidez,“Lehenengo mertxikak batzen dira.Gero fabrikaraino garraiatu ahal izate-ko. Ondoren ikustatu eta itxaron be-har bada hitzetan kontzerbatzen da.Geroxeago garbitu egiten dira (…)”.Pluraletik generikora eta berriro plu-ralera aldatzen dute.

- Lexikoa. “Melokotoia” esaten du-te eta gero “Barazki hau”. Bigarrenakez du lehenengoa berreskuratzen.

Errankuntza horiek berdin ager-tzen al dira talde esperimentalean e-ta kontrol taldean?

Testu kanonikoaIkasle baten testua


Aurretestuan, ikastola bereko etamaila bereko ikasleak izan arren, kon-trol taldea esperimentala baino hobeazen. Baina gero, sekuentzia didakti-koa landu ondoren, talde esperimen-taleko haurrek hobetu egin dituzteeuren idazlanak, eta kontrol taldeko-ek ez. Kontrol taldeko ikasleen ondo-testuetan informazio kantitatea gehi-tu egin da, baina hobetu gabeko al-derdi asko gelditu dira: testuaren an-tolaketa (testu faseen banaketa eta az-pitituluen egokitasuna testu faseari),izen kohesioa (gaiaren aurkezpena e-ta berreskurapena), testuaren justifi-kazioa, hartzaileari egokitzeko gaita-suna (adibideak, enumerazioak eta a-bar), komunztadura, lexikoa eta abar.

Beraz, sekuentzia didaktikoan e-rrakuntza horiek landu ondoren, ho-bekuntza nabarmenak egin dituztelaargi dago. Gauza hauek landuz gero,konpondu edo zuzendu egiten direlaikusten da. Konturatzen ez bagara e-re, kohesioak izugarrizko garrantziadu. Izan ere, kohesio faltak ulermenaoztopatzen du. Komunztadura ez e-goteak, lexikoa ez menperatzeak edoaurrekaririk ez egoteak zer-nolakoondorioak ditu? Nahiko handiak, esa-ten ari garen hori oztopatzen baitu,komunikazioa, azken batean.

Hori ahozko komunikazioan ereez al da gertatzen?

Bai, baina ahozkoan konpon dai-teke, igorleak eta hartzaileak negoziadezaketelako euren artean. “Zertaz a-ri zara?” galde diezaiokezu igorleari.

Baina idatzitakoan ez dago kon-ponbiderik. Hori da bere ezaugarrie-tako bat, hain zuzen ere, bertan egonbehar dutela ulertzeko behar diren e-lementu eta lotura guztiek.

Dena dela, ulertzeko zaila den me-kanismoa da. Oso ohituta gaude per-paus mailako gauzak aztertzen, etazaila egiten zaigu perpausaz gaindikokomunztadura lortzea. Baina hori erelandu egin behar da unitate moduantestuak hartuta. Ikasleak 6. mailan gaidira fenomeno horiek ulertzeko. Adinhorretan oso gai dira perpausetik tes-turako jauzia egiteko.

Ikerketa lan honen ondoren, zeindira tesian azpimarratu dituzun on-dorio nagusienak?

Hasteko, esan behar dut azalpe-nezko testuaren alderdi bat aztertududala, eta ondorioak alderdi horri lo-tutakoak direla, hau da, didaktika ar-lokoak.

Hori esanda, lehen ondorio bezalaaipatuko nuke oso garrantzitsua dela

matildesainz

E

Euskara-ren

didaktikariizugarrizkoargitasuna

emango liokehainbattesturen

funtzionamen-dua jakingobagenu


hizkuntzak nola funtzionatzen duenjakitea. Hau da, irakatsi egin behar du-gu testu mota horrek, genero horrek,nola funtzionatzen duen jakitea osogarrantzitsua dela. Jakin egin behardugu testuetan zer lotura dauden etalotura horiek behar bezala egoteko a-rau batzuk jarraitu behar direla. Lotu-rak egon behar dute, eta testuan espli-zitatua, gainera.

Horretarako, eta bigarren ondoriobezala, ikasleek aurretik zer dakitenjakin behar dute irakasleek: zer-nola-ko oztopoak dituzten, zer errakuntzaegiten dituzten adin horretan eta abar.

Hirugarrenik, sekuentzia didakti-koaren funtzionamendua jakin behardugu, behar den bezala erabiltzeko e-ta emaitzak lortzeko.

Hiru gauza horiek baldin badakiz-kigu, ikasleek dituzten hutsuneaklandu ditzakegu.

Didaktika aldetik beste ondoriogarrantzitsu bat zera da: irakasleek a-halegin ikaragarririk egin gabe jakindezaketela ikasleak aurretik nola dau-den, eta sekuentzia didaktikoaren os-tean zenbat ikasi eta hobetu duten i-kus dezaketela. Izan ere, idazketanaskotan daukagun hutsunea da aurre-ko neurketa edo behaketa hori ez du-gula egiten. Aurretik nola zeuden ezbaldin badakigu, ondoren ez dakiguzer hobetu duten. Beraz, sekuentziadidaktiko honek erakusten duenez,badaude zenbait adierazle aurretiknola zeuden jakiteko eta zer ikasi du-ten jakiteko. Horrek sekulako ziurta-suna eman diezaioke irakasleari.

Euskarari dagokionez, horrelakoazterketak egiten jarraitu behar dugu-la uste dut. Euskararen didaktikari i-zugarrizko argitasuna emango liokehainbat testuren funtzionamendua ja-kingo bagenu.

Hizkuntza idatzian, eta hizkun-tzan oro har, aurrerapenak oso-osogeldoak badira ere, aurretestua kon-trolatzen baldin badugu, ondotestuanaurrerapenak ondo ikusiko direla e-san dezakegu. Gertatzen dena da au-rretestua ez dela egiten, ez dakigu

zein den abiapuntua, eta beraz, ez da-kigu zer ikasi duten.

Talde esperimentaleko ikasleekikasi dutenak ba al du islarik gainon-tzeko lanetan? Hau da, ikasitakoa a-plikatzen al dute?

Nik hori ezin dezaket kontrolatu.Aurretestutik ondotestura zer-nolakoaldaketak egin diren esan dezaket,baina horren aplikazioaren jarraipe-nik ez dut egin. Eta egia esan, jarraipe-na egin beharko genuke.

Aurrera begira, ikerketa honekinjarraitzeko, zer ikerlerro proposa-tzen duzu?

Alde batetik euskararen funtzio-namendua hobeto ezagutzeko ikerle-rroak daude, eta bestetik euskararenirakaskuntza/ikaskuntzaren meka-nismoak hobeto ezagutzeko ikerle-rroak.

Bigarrenari dagokionez, ikerketahonetan azalpenezko testuarekin e-gin den azterketa beste adinetako i-kasleei aplika dakieke, eta halaber,testu genero ezberdinetan egin erebai. Modu horretara, euskararen esku-rapenari buruzko datuak izango geni-tuzke eta hizkuntzaren curriculumeanedukiak sekuentziatzeko zenbait argi-bide ere eskuratuko genituzke.

Horrez gain, gauza askoren arteaninteresgarria ikusten dut irakasleak i-kasleekin harremanetan jartzeko era-biltzen duen modua: irakaslearenberbaldia, nola interakzionatzenduen ikasleekin, zer eta nola egitenduen ikasleek aurrera egin dezaten i-kaskuntzan eta abar.

Ikerketahonetan

azalpenezkotestuarekinegin denazterketa

besteadinetako

ikasleei aplikadakieke, eta

halaber, testugenero

ezberdinetanegin erebai


Esperientzia

Oraintxe sentitzen dudana ezin dutoso ondo esplikatu. Ikastolako haurhauei begira jartzen naizen bakoitzeanbegiak eta belarriak erne-erne jartzenzaizkit beraien hizketa entzunda... Zai-la egiten zait, hiru zentimetro lodiko li-buru bat idazten hasita ere, hemengoeuskaldunen nondik-norakoa esplika-tzea, hau ulertzeko onena zuzeneanberaiei entzutea baita!!!

Prest al zeundeke Boiseko ikastola-ra irakasle gisa joateko? Begia pixka batokerrarazi zidan unibertsitateko lagunbatek galdera hori luzatu zidaneneanorain urte eta erdi gutxi gorabehera. E-gia aitortzekotan, banuen amerikareuskaldunen berriren bat edo beste te-lebistan eta irratian entzunda, baina eznuen Idaho estatuaren hiriburua denBoiseko ikastolari buruzko ezagutzahandirik.

Gertatu ohi den bezala, arreta bere-zia jarri nion kasu honetan pertsonalkieragiten zidan amerikar euskaldun fak-toreari, eta nolabait arrotza zitzaidanEuskal Herri txiki honetara hurbiltzenjoan nintzen pixkanaka-pixkanaka.Hala, Euskal Herritik Boisera etortzeaerabaki nuen.

Behin iparramerikar gobernuarenateak zeharkatuta (nahiko zaila baitalangile gisa herrialde honetara etor-tzea) konturatzerako Boisen nintzen,

nire burua benetako pelikula baten ba-rruan ikusten nuen: benetako cow-bo-yak txapel handiekin, Chevrolett men-diko auto handiak nonahi, basamortu-ko paisaia alde batetik eta mendi tonto-rrak bestetik...

Eskuak igurtzi nituen eta bizimoduberri honen ikasle izateko prestatu nin-tzen irakasle lanean aritzeaz gain.

Boise EEBBetako Idaho estatukohiriburua da. 168.000 biztanle inguruditu, baina herri kutsu handia du, berelasaitasuna dela-eta eta erdigunea txi-kia delako. Batzuek munduko azkenmuturra dela diote, inguruan mendiak,desertuak eta industrializatu gabekoherri txikiak baititu. Lehen euskaldu-nak 1860. urte inguruan etorri ziren, u-rrearen sukarrari jarraiki. Beraien as-moa diru pixka bat lortu eta bueltanEuskal Herrira itzultzea zen. Baina ezzen preseski hori izan denek egin zute-na. Asko bertan gelditu ziren, eta euskalkomunitatea gero eta handiagoa eginzen inguruotan. Arrazoi politikoak zi-rela-eta ere jende asko etorri zen EuskalHerritik, hango egoera latzak bultzatu-rik, eta batez ere Gernikako bonbarda-ketaren ondoren. Urre bilatzaile, ar-tzain edo ostalari gisa familia osoak e-tortzen ziren. Gaur egun EEBBetakoeuskal komunitaterik handiena duguBoisekoa, eta geroa serioski lantzen ari

Ameriketako euskal ikastolaBoiseko ikastola hazten ari da

Izarne GarmendiaBoiseko ikastolako irakaslea

Euskal Herriko mugetatikat bada ikastola bat, EEBBe-tako Idaho estatuko Boiseherrian, hain zuzen ere.1998an sortu zen hango i-kastola. Azken bi ikastur-te hauetan Izarne Garmen-dia irurarra da bertako ira-kaslea, eta hango kon-tuak dakarzkigu.

*


dira. Horren adibide dugu, besteakbeste, ikastola. Etortzen diren haurgehienak hona etorritako euskaldunenhirugarren edo laugarren belaunaldi-koak dira.

Boiseko nire lehen kontaktua Bie-ter-Lete familia izan zen. Beraiek izanziren 1998an Boiseko ikastolaren so-rrerako eragile nagusietakoak besteguraso talde batekin batera. Nere Leteerrenteriarra da eta bere senar ChrisBieter amerikar euskalduna, hemenjaioa eta euskara modu dotorean egitenduena, bertako beste askok legez. Hiruseme-alaba dituzte: Maddalen, Iosu etaAndoni. Azken hau oraindik txiki sa-marra da kontu kontari aritzeko, bainabeste bien ama hizkuntza, etxeko hiz-kuntza, euskara da, eta ederki askomenderatzen dute.

Hona iritsi eta lehenengo astean be-raiengandik jaso nuen laguntza eta go-xotasuna urte guztian zehar mantenduda gainerako familien eskutik ere; hori-xe baita ikastola honen ardatza, gurasohauen etengabeko lana; mantenuan,proposamenetan, aurrerakuntzan... I-kastola bera familia txiki bat bihurtu du-te. Ondorengo belaunaldiak euskaragaltzeko zuen arriskua ikusita hasi zirenguraso horiek Boiseko ikastola sortzen.

BBooiisseekkoo iikkaassttoollaarreenn ssoorrrreerraa--kkoo uurrrraattssaakk

Ikastola berria sortzeko ilusio, go-go, saiakera eta plangintzekin denborazeramaten hemengo zenbait familiak:han eta hemen galdetu, handik infor-mazioa jaso, beste saiakera hura egin...

Lehen arazoetako bat egoitza zen.Non jarri ikastola berria? Hasieran Eus-kal Museoak duen gela bat izan zitekee-la pentsatu zuten, baina amerikar legeakhaurtzaindegi bat osatzeko eskatzen di-tuen arauak ez zituen betetzen eraikun-tza hark. Hortaz, beste toki baten bila ha-si ziren. Han-hemenka galdetuz eta gal-detuz, Boiseko Unibertsitatearen ondo-ondoan dagoen San Paul Elizan bi gelaalokatzeko aukera topatu zuten eta han-txe hasi ziren lanean gelak txukunduz.

Gaur egun toki berean jarraitzendugu eta oso toki egokia da. Ditugun hi-

ru gelak oso eroso-ak dira: gela nagu-sia (biribilean eser-tzen gara, paperez-ko lanak egiten di-tugu, ordenagailuadaukagu…), jolas-toki/logela eta gelahandia (kirola etajokoak egiteko, etakanpoan hotza e-giten duenean jo-lastoki bihurtzendugu). Ezin gehia-go eskatu. Gero etahaur gehiago etor-tzen ari dira, eta ja-da beste egoitzaren bat bilatzen hasi ga-ra, oraingo gelak txiki samarrak gera-tzen ari baitira. Egoitza propioa izatea-ren pribilegioen bila gabiltza.

Egoitza aurkitu ostean, ikastola a-bian jartzeko, gurasoek aparteko dirubat jarri zuten, eta gero Eusko Jaurlari-tzaren laguntza jaso zuen ikastolak. La-guntza horrekin Euskal Herritik etorrizen irakaslearen soldata ordaintzenzen. Geroztik urtero jasotzen dugu Eus-ko Jaurlaritzaren laguntza. Gero etahaur gehiago izanik (24 oraintxe), dirusarrera ere handixeagoa da.

Hala ere, laguntza guztia BoisekoEuskal Museora doa lehenik, erakundehorren menpe baikaude. Museoa da, i-kastolako zuzendariarekin batera, dirusarrerak eta irteerak kudeatzen dituena.

Gerora begira, erronka nagusia ins-tituzio erabat independentea izatea da,eta ziur nago orain arteko pausoak iku-sita, gutxi barru lortuko dutela!

FFuunnttzziioonnaammeenndduu oorrookkoorrrraaeettaa ffaammiilliieenn eezzaauuggaarrrriiaakk

Jadanik errealitate den proiektu ai-tzindari honetan etengabeko aldaketatxikiak jazo dira 1998an sortu zenetik, e-ta beti aurrera begira eta aurrerakuntzahandiak eginez arlo guztietan (baliabi-de gehiago, haur gehiago, emaitzak hiz-kuntza aldetik, ekintza anitzak...).

Momentu honetan ikastolak 17 haurditu gaztetxoenen taldean (2, 3, 4 eta 5 ur-tekoak), eta 7 helduen taldean (5 eta 6 ur-tekoak). Beraz, denetara 24 haurditugu.

Haur gehienak astean hiru edo bostaldiz etortzen dira. Horietatik 11k eus-karaz hitz egiten duen guraso bat dau-kate, zazpik euskal arbasoak dituztebaina etxean ez dute euskara entzuten,eta lau ez dira euskal jatorrikoak. Azkenkasu horren eredua dugu Dave Eichlergurasoa. Iowako Unibertsitatean ikaslezela ikasi zuen euskara Nere Leterekin,eta geroztik lantzen jarraitu du. EuskalHerrira ere joana da, eta orain bere se-me-alabei euskaraz egiten die etxean.

Orokorrean maila ertaineko edo altu-ko familietan hezten ari diren haurrak dira.

Gaztetxoenek goizez jasotzen duteberaien ikasgaia, eta helduak, bitarte-an, “kinder garden” deitzen dioten in-geles eskoletara joaten dira (5-6 urtere-kin derrigorrezko eskola dena) eta arra-tsaldez ikastolara etortzen dira.

Frogaturik dago edozein haurren i-rakaskuntzan oso garrantzitsua delabere ingurunea nolakoa den aztertzea,gero berarentzat esanguratsuak izangodiren ekimenak antolatzeko. Ikastola-ren kasuan, beraz, ezin du Euskal Herri-


ko ikastolak bezalakoa izan. Hemengoohituretara eta legeetara egokitu beha-rra dago, eta horrek moldaketa lana es-katzen dio irakasleari. Adibidez, nahizeta izaera irekia duen jendea egon hirihonetan eta Estatu Batuetako krimina-litate gutxien duen tokietako bat izan,haurrak helduren baten kontrolpeandaude beti, eta ez dute Euskal Herrikojolastokietan jolasteko dagoen askata-sun hori, ez neurri berean behintzat.Ohitura handiagoa dago elkarren etxe-etara jolastera joateko. Orokorrean jen-deak bizitza indibidualizatuagoa dau-ka eta harremanak oso zainduak izatendira, familia artekoak bereziki. Gauzakhorrela, irakasle bezala arrazoiren ba-tengatik momentu baterako gelatik ir-ten behar badut, atea giltzaz itxita utzibehar dut.

Ikastolako pertsonala“Ikastola board” edo zuzendaritza i-

zeneko taldeak zuzentzen du gure fun-tzionamendu orokorra, non erabakiguztiak proposatu eta onartuak izatendiren. Talde horretako partaideak gu-rasoak eta irakaslea dira. Pertsonalkigoresten dudan talde osatua osatzendute; psikologoa, ingeniaria, informati-koa, ekonomian adituak, epaileak...denetik pixka bat dago tartean. Be-rauen lana da ikastola honen arrakasta-ren ardatzetako bat; nola ez, beti umo-rea tarteko!!

Zuzendaria Elena Cook da, Neva-dan jaioa eta txikitatik bere guraso eus-kaldunengandik euskaraz ikasia. Bereaita Ispasterrekoa da eta ama, berriz,Lekeitiokoa. Zuzendari lanez gain, ira-kasleari ere laguntzen dio behar due-nean, eta partaide guztien gisa, denetikpixka bat egitea tokatzen zaio. Berariesker konfiantzazko giroa sumatzenda, eta hartu-eman eta ekintza gehie-nen bateratzaile nagusia da. Zerbait be-har izanez gero, Elenari galdetu.

Lehen irakaslea Itziar Apaolaza la-sarte-oriarra izan zen, zeinak modu e-zin hobean ekin zion bere lanari. Hasie-ra guztiak bezala, ez zen hain samurra i-zan, zerotik hasi behar izan baitzuen;material guztia Euskal Herritik ekarri e-

ta hutsik zeuden bi gela antolatu beharizan zituen. Sei haurrekin hasi zen.

Behin errutina eta erritmoa hartzeakdakarrena eta gero, nik 2000ko otsaile-an hartu nuen haren ordezkoa. Itziarrenlanaren emaitzak ikusi ahal izan nituen,haurren ulermen eta hizketa mailan, ba-tez ere. Lanean aurrera jarraitzeko moti-bagarri ezin hobea! Nola zitekeen Eus-kal Herritik hain urrun egon, eta era be-rean, hain gertu sentitzea?

Nirekin batera Geneva Ayarra boi-setar gaztea dabil. Laguntzaile gisa etor-tzen da goizez, eta arratsaldez haurrenardura hartzen du hainbat arte proiektulanduz. Aita euskalduna du, “Gazte-mundu" programan parte hartutakoada, eta sekulako azkartasunez ari daeuskara ikasten, haurrekin gero etagehiago erabiltzen duelarik.

MetodologiaItziar Apaolaza irakasleak proposa-

tu eta aurrera eramaniko metodologiaegokia zela iruditu zitzaidan, eta orainarte zenbait gauzari bere horretan eutsidiegu. Hala ere, pixkanaka aldaketatxikiak eta berrikuntzak sartzen joangara.

OCDak eskaintzen dituen metodo-logia eta baliabideetatik abiaturik, mo-ta honetako ikastetxeak eskatzen di-tuen beharretara moldatzen saiatu naizbeharrezko aldaketak eginez; inguru-ne soziologikoari dagozkionak eta lin-guistikoak, batez ere, hemengo lehe-nengo hizkuntza ingelesa baita, noski.

Nire ustez, haurrek hizkuntza bat i-kasteko modurik onena konturatu ga-be ikastea da, hau da, ondo pasaz. Ho-

rretarako, haurrei zuzenean eragitendieten ekintzak burutzen ahalegintzengara. Helburu horri eutsiz, askotan be-raien gustukoak diren hemengo joko,hitz-joko eta abestiak hartzen ditut etaeuskarara itzultzen ditut, edo hitza as-matu ere bai, askotan. Aurretik ezagu-tzen duten zerbait oinarri bezala hartuzazkarrago ikasten dute. Hona hemen a-dibide bat:

“O Mc Donalds had a farm ia ia o!!and in that farm he had a pig ia ia o !!"

abestiarekin“Ikastolan gaude gu, ia ia o!!Ondo pasatzen dugu, ia ia o!!Hemen behi bat daukagu, ia ia o!!Behia hemen behia hor Eta behiak mu, behiak mu, behiak mu ta mu ta mu!!!Ikastolan gaude gu, ia ia o!!”

Asmaketa eta itzulpen ugari egitenari naizela ezin ukatuko dut, baina akti-bitateak bi proiektu nagusitatik jaso-tzen eta antolatzen ditut normalean: Ur-txintxa eta Haurtxoa, eta batez ere lehe-nengotik. Haur helduenekin, berriz,antzerkia, kontakizunak, ipuinak, es-kulanak eta irakurketa idazketa lantzenditugu gehienbat, euskaraz egiteko e-dozein aitzakia baitugu baliagarri.

Hainbat faktorek irakaskuntzanahiko selektiboa erabiltzea bultza-tzen dute:

- Haur guztiak ez dira egunero etor-tzen, eta arrazoi horrexegatik, lantzenditugun arloak astero egunez aldatzenditugu, Itziarrek martxan jarri zuen sis-temari eutsiz: arloak matematika, idaz-keta, arte hezkuntza, (musika eta plasti-


ka adierazpenak), gorputz heziketa etaeuskara dira. Horrela, matematika aste-lehen batean egin badugu, hurrengoastean asteartean izango da. Sistemahorrek haur guztiek denetik ikastekoaukera ematen du. Zeharlerroak ere,hitzak dioen bezala, zeharka erakustenditugu noiznahi.

- Adin ezberdineko haurrak ditugu-nez, batzuetan txokoen sistema erabil-tzen dugu, eta besteetan denak elkarre-kin egoten dira. Horrek material anitzaaukeratzea dakar. Horregatik, hainbatmetodotatik egokiena iruditzen zaida-na hartu eta horixe lantzen dut, bestelaadin guztiei dagokiena irakasteko den-borarik ez bailitzateke egongo. Norma-lean gai bat eta hiztegi konkretu bat au-keratu, eta horren inguruan antolatzendut irakasgaia.

Erabiltzen dugun hizkuntza nagu-sia euskara da eta irakasgaia osoki eus-karaz ematen ahalegintzen gara. Jarre-ra kontua dela-eta, esku hartu behardenean hitz egiten dugu ingelesez. Ka-su horietan, lehendabizi euskaraz zu-zentzen gatzaizkie eta gero ingelesez,ondo uler dezaten. Dena dela, horrela-ko egoeretan zuzendariak eta beste ira-kasleak hartzen dute parte, nire esku-hartzea ahalik eta euskaldunena izandadin. Ohitu daitezela “andereñoa”euskararekin erlazionatzen. Horretara-ko, antzerkia, marrazkiak, txotxongilo-ak eta hizkuntza erraz eta ulergarria era-biltzen ahalegintzen gara.

Hizkuntza maila eta ikaske-ta prozesua

Hasieran, ni etorri nintzenean, oi-narrizko hitz batzuk menderatuak zi-tuzten, bereziki beraien beharretarazuzenduak daudenak. Adibidez: “ire-ki, mesedez”, “lotu, mesedez”, "eseri-ta”, “isilik”, “jaso”...

Ikasgaiekin loturiko hitzak ere en-tzun zitezkeen: “zenbakiak”, “txaku-rra”, “txokolatea”, “eskuak”...

Niretzat bitxiena nik “euskinglish”deitzen diodan Boiseko euskalkiarenezagutza izan zen. Oraindik ere ederkigozatzen dut hizketa berezi hau en-

tzunda. Amerikar gizartearekin kontak-tu zuzenean egonik, naturalki gertatzenden fenomenoa da berau. Hego EuskalHerrian latinetik eta gaztelaniatik hitzakhartzen ditugun bezala, eta iparraldeanfrantses kutsua duten bezala, hemen in-gelesa da euskararekin erabateko inter-ferentziak egiten ari dena, batez ere biz-kaierarekin. Izan ere, hanbat arrazoirengatik, haurrek eta Boiseko euskalhiztun askok “euskinglish”hori hitz egi-ten dute. Haur hasiberrienarteanhone-lakoak entzuten dira:

- "Can we jolastu?" (jolas al dezakegu?)- "Let´s go komunera" (goazen ko-

munera)- "Ikusi what I made" (ikusi zer egin

dudan)Jende helduaren artean, berriz, ho-

nelakoak entzun ohi dira:- "Zer da hori? Hori forka da" (hori

sardea da)- “Karrua hartu jaiueixetik eta esto-

rrera joan naiz grozerixek erostera”(autoa hartu autobidetik eta dendarajoan naiz barazkiak erostera”

- “ Buxixek moztera noia” (sasiakmoztera noia)

- “Toixekin jolastu” (jostailuekinjolastu)

Honela euskal gramatikako egituraaplikatzen dute ingelesean, beraienhiztegia handituz doalarik.

Egoera berrira egokitzen gindoa-zen heinean, pixkanaka aurrerapen

gehiago egin zituzten. Esaldi osoak en-tzun zitezkeen, agian aditzik gabe edo i-rakaslearen laguntza txiki batekin: “nikez jolastu hemen”, “ni kanpora joan”...

Gaur egun, berriz, ikastolako zaha-rrenak beraien artean euskaraz jolaste-ko gai dira; kontakizunak eta deskriba-penak egiten dituzte, eta neurri batean,bigarren hizkuntza bezala erabiltzen du-te euskara, beraien eremuan, noski. E-gunetik egunera euskara osatuagoa etazuzenagoa ikasten ari dira. Adibidez:

- “Nik dena jan dezu”- "Nik hori ez badakit”- "Mikelek ez hitz egiten dut euskeraz”- "Katua etorri behera eta amumak

esan det...”Haurrak bizkor ari dira ikasten, hor-

taz, eta hizkuntza ulertu ez ezik erabil-tzeraino iritsi dira. Baina onena da gura-so eta senitartekoei ere erakusten arizaizkiela. Horrez gain, ikasteko dutengogoa komunitatean zabaltzen ari dira.Hori baino zer hoberik eska dezakegu?

Haurrek etxera eramateko zenbaitmaterial ere sortu ditugu gurasoek hau-rrekin euskara landu dezaten; hala no-la, gelan landuriko hitzen esanahia etaahoskera erakusten duen hiztegia eta a-bestiak dituzten kaseteak.

Ikastolatik at, euskararenpresentzia

Boiseko jendea orokorrean oso a-tsegina eta esker onekoa da, oso maita-


tua sentitu naiz etorri nintzenetik. Denadela, areto berezietara edo taldeetaragerturatu behar da benetan beraienganairisteko, kanpoko talde aktibitateak ezbaitira euskaldunenak bezain ugariak.

Komunitatea euskalduntzeko saia-keran, parte-hartze zuzena izateko au-kera izan dut zorionez, eta BoisekoEuskal Museoaren bidez helduentzakoeuskarazko klaseak antolatu ditugu.Hiru gela ditugu denetara: hasiberriak,erdiko maila eta goiko maila. Orotara40 bat ikasle dira.

Amaia Biain eta Jill Aldape estatuba-tuarrak Lazkaoko barnetegian euska-raz ikasiriko bi neska jator dira. Lehe-nengoa Boisekoa da, eta bigarrena kali-forniarra. Oso euskara maila ona dute.Biak irakasleak dira nirekin batera kla-se horietan.

Zer lotura duten euskarako klasehoriek eta ikastolak? Bada, haurrakeuskaraz mintzatzen ikusita, gurasoakere euskaraz ikasten hasi dira seme-ala-bekin batera, kasu batean baino gehia-gotan euskal arbasorik gabeko jendeadelarik. Hori benetan azpimarratzekoairuditzen zait, oraindik ez bainaiz ohituhainbat tokitako jendeak Euskal He-rriari hartzen dion atxikimendua ikus-teaz. Kultura konkretu baten partaide i-zatearen ametsaren ondorioa da hori,nire ustez. Iparramerikar gehienek eu-ropar arbasoak dituzte, toki ezberdine-takoak, eta ez dute identitate konkretu-rik. Euskaldunek Boisen indar handiahartu dute eta identitate horren bila e-tortzen dira.

Klaseetan oso giro ona daukagu.Kurtso amaieran eta Gabonetan afariakegiten ditugu, eta oso klase “fanixe”kdira. Dagoeneko bizkaitar hiztunak di-ra batzuk, baina batua nola idatzi eta i-rakurri ikastera etortzen dira. Animo!!!

Aipatu dugu, beraz, ikastolarekikointeresa eta ilusioa nola ari den gehi-tzen, eta horren eragina nabaria da Boi-seko Euskal Elkarteetan (Euskal Etxea,Boiseko Euskal Museoa eta BoisekoGazteak, 14 urtetik beherako haurreidantza irakasten dien taldea...) .

Haur hauek bi gizarte mota ezber-din ezagutzeko aukera dutela esatera

ausartuko naiz. Gizarte amerikarrazgain, euskal komunitatearen inguruanantolaturiko ekimenetan hortxe ego-ten dira begiak zabal-zabalik dituztela-rik: afariak, musika entzunaldiak etadantzaldiak, pilota partiduak...

Ekitaldi horien artean bereziki hau-rrei zuzenduriko astearteroko hitzor-duadago. Abarkak jantzi eta 160ren bathaur euskal dantzak eta abestiak ikaste-ko elkartzen dira asteartero, hainbat a-retotan adinaren arabera banatzen di-relarik. Saio horietan ikastolako hau-rren erantzuna nabarmendu egiten dabeste haurren aldean parte-hartzailea-goak direlako, hizkuntza ezagutzendutelako eta aktibitate mota honetaraohituak daudelako. Polita izaten da 3urteko haurrak izkinan ikustea besteenmoduan abarkak jantzita eta lehen dan-tza saiakerak egiten, “ni noiz joangonaiz” esanez.

Urtean zehar zenbait alditan jendau-rrean dantza egiteko aukera izaten dute:gobernuko jendeari harrera moduansaiotxoren bat, omenaldiren batean, be-reziki antolaturiko ekitaldietan...

Dantzaldia aipatu dudanez, Gau-pasa euskal musika taldeaaipatzea osobidezkoa deritzot. Talde horretan triki-tixa jotzeko aukera zoragarria izan dut.Gainera, euskal musika eta beste hain-bat tokitako musika zuzenean entzute-ko aukera izan dut: trikitixa, gitarra, ba-xua, txistua, txirula, flauta, mandolina,panderoa eta bateria, denak batera.

Badira erabateko euskal kutsua du-ten jantoki eta taberna pare bat Idahon.Hauetan erraz topa daiteke “gorri bat ate-raidak” esanez dagoen gizona, koadroz-ko alkandorarekin eta ardoa bezain mu-xu gorriekin, eta agian euskal kantarenbat ozenki-ozenki abesten... Inguruhauetan ezin zara libratu; joaten zaren to-kira joaten zarela, euskaldunen bat topa-tuko duzu, edo frontoiak, euskal taldeenizenak, edota euskaldunen bat ezagu-tzen duen norbait begiak dir-dir dituela-rik, gaiaren interesgarritasunagatik.

Gerora begira zer?Boiseko ikastola EEBBko ikastola

bakarra da. Helbururik nagusiena ho-

nek guztiak bizirik jarrai dezan gogorlan egitea da, haurren motibazio etasentipenei modu funtzionalean eutsiz.Haur gazteak bildu eta helduei erronkaaproposa eskaini nahi zaie.

Ikastolako zenbait sendi Euskal He-rrira joan ohi dira beren kulturaren sus-traiak non sortu diren ikustera. Berenseme-alabak Euskal Herriko etxekoe-kin eta lagunekin ulertzeko gai direla i-kustean harriturik eta pozez gainezka i-tzultzen dira. Haurrek, aldi berean, eus-kara beraiekin lotura duen familiakide-en gizarte osoak erabiltzen duen hiz-kuntza dela ikusten dute. Ikastola sortuzenez geroztik, gure ikastolako bostsendi joan dira ozeanoaren beste alde-ra, eta guztiek izan dute bertako zenbaitikastolatan ikasle bezala egunak edotahilabete osoa pasatzeko aukera.

Joan-etorri horien arrakasta ikusi-rik, Orereta, Irura eta Anoetako ikasto-lako haurrekin harremanetan gaude.Aurrera begira, harreman horiek nolabidera daitezkeen aztertzen ari gara,euskaraz egiten duten haur bakarrak ezdirela ohar daitezen, bai boisetarrak etabai Euskal Herrikoak.

Gerora begira galdera ikur handibat jar dezakegu gure ikastolaren aurre-an. Haatik, gero eta haur gehiago dato-zela ikusita eta ikastolaren inguruan da-goen animoa eta lan giroa ikusita (osopraktikoa), luze iraungo duen konfian-tza guztia daukat.

Orain dagoen proiektu nagusia ni-rekin dagoen Geneva irakasle lagun-tzailea Euskal Herrira joatea da. Horre-la, euskara hobeto ikasteaz gain, euskalhezkuntza sistemaren nondik norako-ak euskaraz ikasteko aukera izango du,eta denboraldi baterako Boiseko ikas-tolako irakasle izateko moduan egon-go da. Modu horretara bertako pertso-na bat izango da ikastolako irakasle. I-zan ere, Euskal Herritik denbora luze-rako lanera etortzeko zailtasunak dire-la-eta, euskaldunentzat hemen gera-tzeko aukera ez da urtebete baino as-koz luzeagoa, eta haurrentzat ere ez dakomenigarria urtero irakaslez aldatzea.

Kontu horiekin guztiekin, urrunta-sunaren adar zuzena den herriminaren


Michelle Alzola Boisen jaiotakoeuskalduna da. Jose Luis euskaldu-narekin ezkondua dago. Euskal He-rrian bizi ziren eta Boisera joan be-har izan zuten. Han lau hilabete e-gon ondoren, berriro Euskal Herri-ra itzuli ziren. Boisen egon ziren hi-labeteetan beraien seme Ander i-kastolan ibili zen. Michellen amaJeanne ikastolako lehen zuzenda-ria izan zen eta lan asko egin zuenguztia aurrera ateratzeko. Harenlanari esker iritsi da ikastola dago-en lekura, hein handi batean.

Elkarrizketa honen bitartez Mi-chelle, Jose Luis eta Anderrek Boi-seko ikastolan izan zuten espe-rientzia eta bizipena ezagutu nahiizan dugu.

Nola eta noiztik jakin zenutenBoiseko ikastolaren berri?

Boiseko euskalduna izanik, nahizeta orain Euskal Herrian bizi, zaila daBoiseko euskal munduan gertatzendenaren berri ez jakitea. Hasiera-ha-sieratik ezagutu genuen eta lagunakditugun Boiseko guraso euskaldunbatzuen ahaleginak itzelak izan zirenikastola sortzearren. Beraiek eman zi-tuzten urrats guztiak proiektua aurre-ra atera zedin. Ez genuen sekula pen-tsatu egun batean gure semea ere Boi-seko ikastolako ikaslea izango zenik.

Gainera, ikastola sortu ondorennire amak ere bere laguntza eta ahal-men guztia jarri zituen ikastolako le-hen jardueretan eta berarentzat oso-esperientzia zirarragarria izan zen.

Boiseko ikastolara joan aurretikAnder egon al zen Euskal Herriko e-do EEBBetako beste ikastetxerenbatean?

Ez. Bi urte bete aurretik EEBBetarajoan behar izan genuen nire amarengaixotasuna zela-eta. Boiseko ikasto-la izan zen berarentzat lehenengoa.

Michelle eta Jose Luis:“Semearentzat oso esperientziazoragarria izan da, Euskal Herritikat hezkuntzan bere lehenengopausoak euskaraz emateko auke-ra izan duelako”

presentzia ere ageri da zenbaitetan.Neure azalean sentitu dut, baina hori e-zagutzeko ere etxetik atera behar omenda. Gurea estimatzeko besteena eza-gutzea oso garrantzitsua dela uste dut,eta behin hori egin ondoren, elkarrenulermenetik eta errespetutik abiatuta,harremana arrakastatsua izan dadinsaiatu behar dugu.

Ez nuke bukatu nahi guretzat oso la-gungarriak eta erabakiorrak izan direnlaguntzaileei eskerrik asko esan gabe,besteak beste: hik hasialdizkaria, Tako-lo, Pirritx eta Porrotx pailazo taldea, I-kastolen Elkartea, Irura, Anoeta eta Ore-retako ikastolak, EITB, eta hainbat jos-tailu eta material eskuratu dizkigutenguraso, lagun eta interesdun guztiak!!!

Kontuan izanik material berria eros-teko euskal liburu dendarik ez dagoelaBoisen, zenbait liburu eta jostailu zahar-kiturik geratzen ari dira. Norbaitek be-netako amets honetan parte-hartu nahiizango balu, ongi etorria izango da, gu-re ateak zabalik daude iradokizun, pro-posamen eta kolaborazioetarako!!!!

Boiseko ikastolarekin harremane-tan jarri nahi izanez gero, hementxedaude datu nagusiak:

Boiseko ikastolaUniversity drive 1915St Paul Student Catholic CenterBoise ( 83706)Idaho USA

Tel: 001 208 3434234 (8 ordu gu-txiago)

Faxa: 001 208 3432142e-maila: [email protected]

“Familia batdirudi ikasto-lak, harrema-nak osoestuak diraeta apartekoairuditzen zaiguguraso eta ira-kasleen inpli-kazioa ikasto-lako bizitzan,benetan aipa-garria”


Zein da haurraren ama hizkuntza?Zein zen etxean gehien entzuten zuenhizkuntza ikastolara joan aurretik? E-ta ondoren? Aitak zein hizkuntzatanhitz egiten dio?

Betidanik argi geneukan bakoitzakhizkuntza batean hitz egin behar genio-la. Nire ama hizkuntza ingelesa izaniknik ingelesez hitz egiten diot, eta aitakeuskaraz. Beraz, horiek dira etxean en-tzuten dituen hizkuntzak. Gaur egun,Euskal Herrira bueltatu ondoren, gaz-telaniaz ere apurka-apurka jabetzen arida, kalean entzuten du-eta.

Zenbat denbora pasa zenuten Boise-ko ikastolan? Zer ekarri zuen zuentzat?

Lau hilabete pasa zituen AnderrekBoiseko ikastolan. Berarentzat oso es-perientzia zoragarria izan da. Alde ba-tetik, Euskal Herritik at hezkuntzan be-re lehenengo pausoak euskaraz emate-ko aukera izan duelako, eta beste bate-tik, aita ez zegoeneko garai hartan eus-karaz murgiltzeko paregabeko abagu-nea eskaini zitzaiolako.

Zer iruditzen zaizu ikastolaren an-tolaketa eta funtzionatzeko moduaguraso ikuspuntutik? Nolako giroasumatu zenuen, orokorrean, haurren,gurasoen eta irakasleen artean?

Familia bat dirudi ikastolak. Harre-manak oso estuak dira, bai ikasleen ar-tean sortzen direnak, bai guraso eta ira-kasleen artekoak ere. Apartekoa irudi-tzen zaigu guraso eta irakasleen inpli-kazioa ikastolako bizitzan, benetan ai-pagarria.

Horrez gain, euskarak eta euskalkulturak duen garrantzia ez ezik, Boise-ko ikastolak eskaintzen dituen antola-keta eta zerbitzuak ere azpimarratze-koak dira: eskolaurre bezala, lan taldebezala eta abar.

Adin ezberdineko haurrak gela be-rean edukitzea eragozpena ala aban-taila dela iruditzen zaizu? Anderreneuskara mailan aurrerapenik sumatual duzue? Zer eragin izan du Boiseko i-kastolak haurrarengan?

Gure kasuan, Ander taldeko txikie-na izanik, abantailak besterik ez ditugu

Orain berriz Euskal Herrian zaude-telarik, zer moduz moldatu da Ander e-goera berrira?

Primeran, arazorik gabe. Eskola be-rrian sartzerako ezaguna zuen talde gi-roa eta eguneroko zeregina ere ikasiazuen Boisen. Lagunak berriak dira, bai-na giroa antzekoa. Egia esateko, gukuste genuena baino arazo gutxiago i-zan zituen egoera berrira moldatzeko.Euskara aldetik ere, orain ikusten duguzenbat ikasi zuen Boisen, bi hilabetehauetan Euskal Herrian euskaraz hitz e-giten hasi delako beldurrik gabe. 3 urtebete aurretik benetan elebiduna dela e-san genezake.

Nola ikusten duzue Boiseko ikas-tolaren geroa? Aurrera jarraitzeakmerezi duela uste al duzue?

Argi daukagu ahalegin guztiak eginbeharko direla ikastolaren geroa ziurta-tzeko, eta gure aldetik prest gaude ahaldugun neurrian laguntzeko, guk Boi-sen izan dugun esperientzia polita bes-te haur askok ere izan dezaten datozenurteetan. Eta noski, gure hizkuntzak etakulturak aurrera jarrai dezan, ez EuskalHerrian bakarrik, baizik eta Euskal He-rria bezain euskalduna dugun Boisenere bai.

ikusten, ez klaseko mailari eusteko gaiizan zelako soilik, baizik eta adin ezber-dineko haurren hartu-emanak garatze-an haur bakoitzaren nortasuna ere ga-ratzen delako aldi berean.

“Euskara alde-tik ere, orainikusten duguzenbat ikasizuen Boisen,hemen gaudenbi hilabetehauetan euska-raz beldurrikgabe hitz egi-ten hasi delako”


Irakurketa eta idazketaren inguruko hausnarketak (I)

Lourdes Taboada Galiziako Hezkuntza

Kontseilaritzako Irakasleriaren Presta-

kuntza Zerbitzuko Haur Hezkuntzako ahol-

kularia da. Hizkuntza idatzia eta Teknolo-

gia Berriak izenburupeko hitzaldia eman

zuen jardunaldietan. Teknologia Berrien e-

ragina eta etorkizuna nola ikusten dituen

azaldu digu.

Zure hitzaldian Teknologia Berrieiburuz hitz egin diguzu. Nola lotuko zeni-tuzke Teknologia horiek konstruktibis-moarekin, hau da, nola aplikatuko zeni-tuzke Teknologia Berriak konstrukti-bismoaren barnean?

Konstruktibismoak garrantzi handiaematen dio ikasten ari den subjektuari.Modu horretan, ikasten ari den haurraguztiz hartzen da kontuan. Gainera, ira-kaskuntza-ikaskuntza prozesua haurra-rengan zentratzen badugu, irakaskun-tza-ikaskuntza prozesuko beste elemen-tu guztiak haurraren egokitzapenarenpean geratuko dira. Horrela, maila bate-an, irakurketa eta idazketako baliabide e-ta euskarriak ikaslearen kontsiderazioa-ren menpe geratuko dira, hau da, irakas-kuntza-ikaskuntza prozesua haurraren-gan zentratu behar da.

Hori guztia konstruktibismoarekinlotzeko, lehenik eta behin, ikasten ari denikaslearen garrantzia hartu behar da kon-tuan. Ondorengo pausoa irakurri eta i-dazteko erabilera soziala duten materia-lak erabiltzearena izango da, hau da, be-netako testuak eta eguneroko bizitzan i-rakurri eta idazteko erabiltzen diren ma-terial eta euskarriak maneiatuko dira. Be-raz, ez da irakurtzeko metodo bat sortzea,ezta modu zehatz batean irakurtzen ira-kastea ere, ikuspegi funtzional batetik i-rakurri eta idaztea baizik. Era honetara,benetako testuak (egunkariak, kontake-tak, sukaldaritzako errezetak…) erabil-tzen badira, benetako euskarriak erabilibeharko dira, hots, ez liburuak soilik, bai-ta Teknologia Berriak (pantailak…) etahelduek irakurri eta idazteko erabiltzendituzten baliabideak ere.

Teknologia Berriek bertigo apur bat e-maten dizutela aipatu duzu hitzaldian. Zeradierazi nahi duzu baieztapen horrekin?

Bai, bertigo apur bat ematen dit be-raietaz esaten dutenagatik, zeren badiru-di informazioa prozesatzeko modu berribat direla eta beste era batera alfabeta-tuak gauden helduok ez gaude ohitutahorretara. Haurrak, aldiz, horretarako as-koz ere abilagoak dira. Ni orain arte libu-rua irakurtzen hasi eta bukatzen ohituta

Irakurketa eta idazke-ta aztergai izan ziren Ikas-tolen Elkarteak otsaileanantolatutako VIII. Jardu-naldietan. Hiru egunetanzehar Euskal Herri osoko700 pertsona hurbildu zirenhitzaldietara. Hitzaldi teo-rikoak zein esperientziapraktikoak entzun eta eza-gutzeko aukera eman zutenjardunaldiek. Parte hartuzuten hiru hizlarirekin hiz-ketalditxo bat egin genuen i-rakurketa eta idazketareninguruan bakoitzak dituen i-deiak ezagutu asmoz. Zen-baki honetan horietako ba-ten ekarpena dakarkizuegu.

LOURDES TABOADA: “Teknologia Berriak hez-kuntza zentzuarekin erabili behar dira, eta horreta-rako irizpide pedagogikoak eduki behar dira”

Ekarpena


nengoen. Egun, ordea, egundoko pan-tailak ditugu hipertestu berriak irakurri a-hal izateko, non tekla bati eman eta testuabera agertzen zaigun. Testua, gainera, i-rudi eta ahotsez lagundua doa eta horrekguztiak, irakurtzen ari denak berak bereibilbide propioa egitea ahalbidetzen dueta ez idazlearena, liburu bat irakurtzenduzunean bezala, non idazlearen ibilibi-dea jarraitzen duzun.

Prozesu horrek kontrola ezin daite-kenaren sentsazioa pizten dit. Beste ba-tzuen aburuz, berriz, prozesua abantailada, informazioa prozesatzeko daukagunmoduarekin gehiago lotzen dela diote,hots, ez dela zerbait lineala, sare antzekobat baizik.

Orain arte aipatzen ari garenaren a-rabera, Teknologia Berriak geroz etagehiago erabiltzen dira. Ikasle asko da-goeneko ordenagailua erabiltzen ikasi-ta datoz eskolara. Nola ikusten duzuprozesu hori gerora begira? Haurrei ira-kurtzen eta idazten ordenagailuz iraka-tsiko zaie edota lapitza erabiltzen jarrai-tuko da? Uste duzu horrekin guztiare-kin “liburuaren heriotza” iritsiko dela?

Ez, nire ustez ez gara “liburuaren he-riotzera” iritsiko, zeren liburua ere tekno-logia oso perfektua da, eta gainera, urteaskoren ondoren jasotzea lortu ahal izandugun zerbait da. Horrez gain, liburua e-rosoa eta praktikoa da, merkea, ez du pi-len beharrik eta abar. Liburuak bere a-bantailak ere baditu bitarteko eta objektubezala, eta teknikoki hitz eginda, oso per-fektua da.

Guk, irakasleok, badakigu eta onartubehar dugu ikaslea eskolara etortzean e-zagutza batekin datorrela, eta oinarri horikontuan izanik hasi behar dugu lanean.Beraz, haurrek dakitena hartu behar daaintzat (teklatua erabiltzen dakiten, ira-kurtzen eta idazten…) eta dakiten hori ezda ezertan oztopo izan behar, alderan-tziz, eskolak egoera horretan beste motabateko lanketa gauzatu beharko du. Lan-keta hori teklatuarekin eta TeknologiaBerriekin lotua egongo da, hau da, hau-rren ezagutzek ez dute arazo izan behar,kontuan hartu behar dira eta hortik abia-

tu. “Ni, irakaslea, naiz jakintza guztiarenjabe eta zuek, haurrok, ezjakinak zarete-nez, nik esandakoa egingo duzue” beza-lako jarrerarekin ez da aurkeztu behar ge-lan. Alegia, haur bakoitza datorren beza-la dator eta hori da daukaguna. Beraz,hortik abiatuz egin behar da lan.

Gaur egunera arte arkatzarekin i-kasten zen idazten. Egun, aldiz, ordena-gailuen bidez ikasita datoz batzuk. E-torkizunean arkatzarekin ere irakatsi-ko zaiela uste al duzu ala ordenagailuakordezkatuko du?

Hemendik urte batzu barru teklatuaeta arratoia ordenagailuaren periferikobezala desagertu egingo direla esaten aridira. Horren aurrean, arkatza edota bola-lumaren garrantzia azpimarratu nahikonuke, ordezka ezina den zerbait irudi-tzen baitzait. Gainera, bolaluma sakeleaneraman dezakezun gauza bat da eta edo-zein momentutan oharren bat idatzi be-har izanez gero, esku artean eduki deza-kezun baliabidea da. Garrantzizkoena i-rakurtzen eta idazten jakitea da, eta idatzieta irakurtzeko ekintzek zer zentzu du-ten. Eta era berean, objektu kulturala denidazketara iritsi ahal izatea. Garrantzi gu-txien idazketa hori gauzatzen den mo-duak du. Nire iritziz, teklatuaren bidez i-dazten dakienak, arkatzez ere idazten ba-daki. Ez dut uste teklatuarekin idaztenbakarrik dakien haurrik egongo denik.

Gertatu ohi da erosotasunera jo-tzea, eta teklatuarekin idaztea erosoa-goa denez, badirudi horretarako joeradagoela.

Nire ustez ez da erosotasun kontua.Kasu batzuetan testuak teklatuarekin i-datziko dira, baina zenbait egoeratan tes-tua beste modu batera idatzi behar izatenda; esaterako, eskuz. Nik, adibidez, ezdut nire burua erosketako zerrenda orde-nagailuz idazten ikusten, beti eskuz idatziizan dut eta horrela jarraituko dut. Etagauza bera gertatzen da beste hainbat ka-sutan ere.

Bai, baina beharbada iritsiko da e-gun bat erosketen zerrenda ere ordena-gailuz egingo dena.

Ez dakit, posible da, zergaitik ez? O-rain dela urte dezente ez zegoen garbigai-lurik; egun, berriz, etxe guztietan aurkidezakegu. Orain arte aipaturiko guztiare-kin ere horrelako zerbait gerta daiteke.

Zalantzarik gabe, aurrerapen proze-su ikaragarrian murgildurik gaude. Au-rrerapen hori onuragarria izango al da gi-zakiontzat?

Bai, nire ustez onuragarria izango da.Horren guztiaren gakoa bitartekoen era-bileran aurkitzen dugu, hots, ordenagai-lua momentu bakoitzean erabiltzen jakinbehar da eta ongi erabiliz gero positiboa i-zan daiteke. Duela urte batzuk, zinea a-gertu zenean, antzerkiari lekua kendukoziola komentatzen zen. Haatik, antzer-kiak oraindik ere bizirik dirau bere lekuabetez. Horrekin adierazi nahi dudana da,gauza bakoitzak bere espazioa duela etaerabilerak definitzen dituela guk mo-mentuero erabiltzen ditugun gauzak.

Bestalde, irakasleriaren formzazio-ari dagokionean, irizpide batzuk jarraitubehar direla komentatu duzu. Zein izan-go lirateke irizpide horiek?

Gaur egun formakuzioa ugari eskain-tzen da. Nire esperientziaren ikuspuntu-tik, irakasleriaren formakuntza informa-tikan ematen da, hainbat irakaslek hau-rrek baino gutxiago baitakite ordenagai-luei dagokienean. Informatikako forma-kuntza horrez gain, informatikako for-makuntza pedagogikoa ere behar da.Hau da, esku artean dugun programa bataztertzen jakitea beharrezkoa da; ona alatxarra den, zertarako balio duen eta abar.Aldi berean, material horren erabilera i-rizpideak ere prestatu beharko dira (me-todologia, errekurtsoak…), oraindik e-gin gabe dagoen formakuntza hori guz-tia, alegia.

Ordenagailua erabiltzeaz gain, zukaipaturiko irizpide pedagogikoak edu-kitzea ezinbestekoa dela aldarrikatzenduzu.

Bai, hori aldarrikatzen dut, Teknolo-gia Berriak hezkuntza zentzuarekin era-bili behar direla uste baitut.

II. UdakoTopaketaPedagogikoakantolatu dira

dagoenekoz

Aldizkari honekin batera

doakizue uztailaren 3, 4

eta 5ean Donostian

burutuko diren Topaketen

egitaraua

Berriakapirila

Ilustrazioa Europan eta Euskal Herrian

Oinarrizko LiburutegiaGaiak

149 orr.Ilustrazioa zer den (razionalis-

moa, estatuen sorrera, emakumeenjarduera berriak) eta Ilustrazioa Eu-ropan nola garatzen den aztertzenda. Gero, Ilustrazioa Espainian, Ka-talunian, Galizian eta Euskal Herriannola iragan zen kontatzen da, berezi-ki azken honetan•

Argitalpenak

NIre amaRicardo Alcántara eta

Emilio UrberuagaTtarttalo22 orr.

Zaldiko-Mandiko bildumakoTrostan saileko liburua dugu hau,Haur eta Lehen Hezkuntzako hau-rrentzat zuzendurik dagoena. Irudi-men, samurtasun eta umorez molda-turik, egokia da haurrak irakurtzen i-kasi ondoren, irakurketa luzexeago-etara egokitzen joan daitezen•

Nolako eskola nahi dugu?Eskola Publikoa aldizkaria

STEE-EILASMartxoa 2001

Aldizkari honen azken zenbakianirakaskuntza eta emakumearekin lo-tutako gaiak jorratzen dira: hezkun-tza politikak eta balioak hezkuntzan,zuzendaritza taldeak, gizarte zien-tzietako diskurtso baztertzailea, e-makumeak eta etorkinak , osasuna e-ta berdintasuna lanean, eskola eraiki-tzen aniztasunetik eta berdintasune-tik... Horrekin batera, nazioartekogaien alorrean El Salvador eta Irakiburuzko artikuluak jasotzen dira.•

Europako Batasuna XXI.mendean

Oinarrizko LiburutegiaGaiak

185. orr.Liburu honetan Europa eraikitze-

ko emandako urratsak aztertzen di-ra, kultura eta hizkuntza gutxitueizabaltzen zaizkien arazo berriak be-reziki agertuz. Europa berdea, urdi-na, ingurugiroa, egitura politiko etamilitarrak, moneta eta kanpo-harre-manak aztergai dira oso era pedago-gikoan.•

Deabrua gorputzeanSeve CallejaElkarlanean

89 orr.Eramun mutikoaren kezkak kon-

tatzen dizkigu liburu honek. Bere ai-tonak adarra jotzen dio, eta barruandeabrua duela esan zion. Erramunzeharo beldurtu zen eta gaizki pasazuen. Baina gero gauza aldatu ziren,eta bera izan zen aitonari adarra jo-tzen hasi zena. Bien arteko istorioekosatzen dute kontakizun hau.•

Sisifo maite minezLaura Mintegi

Txalaparta181 orr.

Laura Mintegiren azken lan ho-nek maitasun kontuak dakarzkigu.Maitemina, pasioa, desira, gabezia,antsia, hutsunea, itxaropena, etsipe-na agertzen dira Ane protagonista-ren ibilbidean. Anek Mikel ezagutuondoren familia utzi zuen, eta urtebatzuen ostean berriz itzultzen da e-txera. Itzulera horretan kokatzengaitu egileak •

Udaberriko jaialdiak han eta hemen

- Apirilak 29: Ikas-Biren jaia Maulen- Maiatzak 6:* Euskal Eskola Publikoaren X.

Jaia Bilbon “Mugak gaindituz” lema-rekin.

* Herri Urrats Senperen “Doinuz e-ta hitzez” lelopean.

- Maiatzak 27: Ibilaldia Bilbon“Hemen da geroa” lemapean.

- Ekainak 3: Sortzen-Ikasbatua-zen VI. Jaia Iruñeko Takoneran. Leloa“Milurteko berrian aintzidari euskaleskola publiko berria”.

- Ekainak 10: Gipuzkoako EskolaTxikien XVI. Jaia Angiozarren “EskolaTxikiak Bizirik” aldarrikapenarekin.

- Ekainak 17: Araba Euskaraz LaPuebla de Argazonen “Hazteko erein”lelopean.

Euskal Eskola Publikoko GurasoElkarteak baturik eratu berri da Ehige,guraso elkarte guztiak biltzen dituenkonfederazioa. Bizkaiko Bige, Araba-ko Denon Eskola, Gipuzkoako Baika-ra, Nafarroako Sortzen-Gurasoak etaIparraldeko Ikas-Bi elkartea batu diraindarrak batzea erabaki dutenak.

Elkarte bakoitzak bere herrialde-an autonomoki lan egiten jarraitukodu orain arte bezala, baina zenbait e-kimen elkarrekin burutuko dituzte,indarrak batzeak bidea erraztuko die-la pentsatzen baitute.

Era berean, 450 ikastetxe publiko-tan lanean ari diren guraso hauen hel-buru nagusiak berdinak dira, eta horiizan da elkartzera bultzatu dituen a-rrazoietako bat. Denek “berezko hez-kuntza sistemaren alde” lan egiten ja-rraituko dute. Euskal Herri osoan eus-kararen ofizialtasuna defendatzendute, eta eskola euskalduna, dohaine-


koa, ezberdintasunak ekiditen ditue-na, aurrerakoia, berritzailea, autono-moa eta kudeaketa demokratikoduna.

Horrez gain, hezkuntza komunita-teko beste eragileekin batera erabaki-tzeko ahalmena izan nahi dutela adie-razi dute, hala nola, didaktika , tekni-ka eta antolakuntza arloan, hots, se-

me-alaben heziketarekin zerikusiaduten gai guztietan.

Gaur egun Bigek Bizkaiko 81.000 i-kasleren gurasoen ordezkaritza du; Gi-puzkoan Baikarak 45.000rena; ArabanDenon Eskolak 23.000, Nafarroan Sor-tzen-Gurasoakek 8.000 ikaslerena; etaIparraldean Ikas-Bik 3.000rena.

Ehige konfederazioan bildu dira Euskal Herrikoeskola publikoko ikasleen guraso elkarteak

Martxoaren 30an aurkeztu zen ofizialki Ehige Bilboko Guggenheim Museoan.

EILAS sindikatuak antolatuta“Hezkuntza sistema eta indarkeriapolitkoa” jardunaldiak EHUko Leioa-ko Zientzia Fakultatean burutuko diraapirilaren 26an. Gure herriak bizi duenindarkeria, jatorri politikoa duena, hez-kuntza sisteman ere islatzen dela kon-tuan harturik, horren inguruko haus-narketa bultzatu nahi dute. Horretara-ko, egitarau hau prestatu dute:

10:00etan Mahai ingurua: Hez-kuntza sistema eta indarkeria politi-koa. Azterketa teorikoa sindikatuare-kiko hurbilen dauden ikuspuntueta-tik. Parte-hartzaileak: Ramon Zallo(EHU), Imanol Zubero (EHU, Gestopor la paz), Txoli Mateos (EHU, Hez-kuntza sisteman eta euskalduntzeanespezialista). Moderatzailea Belen A-rrondo (EILAS).

12:00etan Protagonistak: Indar-keria egoerekiko esperientzia zeha-tzak. Parte-hartzaileak: Afro Olabe(Gasteizko Koldo Mitxelena BHIko i-kasketa burua) eta Ana Izagirre (Ehi-geko lehendakaria). Aurkezlea: Jose-ba Gallastegi (EILAS).

16:00etanLan taldeak: Zer egin?Hezteko eta prebenitzeko neurriak.Lehen Hezkuntza, Bigarren Hezkun-tza I, Bigarren Hezkuntza II eta Uni-bertsitatea.

18:30etan Ondorioak.19:00etan Sintesia eta Agurra

Informazio gehiagorako:STEE-EILAS UPV-EHU (Leioako

campusa)Tel.: 94 601 24 35Faxa: 94 601 24 34

“Hezkuntza sistema eta indarkeria politikoa” jardunaldiak


Berriak

Ikasleak euskal edukiak eta curriculumalantzeko proposamen serioarekin datoz

Ikasle Abertzaleak-ek Edu-kien azterketarako gidaliburua e-ta Euskal curriculumerantz abia-tzeko oinarrizko proposamenaaurkeztu berri ditu. Euskal edukieneta curriculumaren arloan buru-tzen ari diren lana sakontzeko bi-tarteko izango dira materialhauek. Lehenengoarekin ikaste-txeetan lantzen diren edukien diag-nostikoa egingo da, eta bigarrene-an euskal curriculuma osatzen joa-teko proposamenak biltzen ditu.

Bi lan hauekin zerbait erabat prak-tikoa egitea izan dute helburu. Orainarteko lanari jarraipena emateko u-rrats zehatzak ematea, alegia. “Euskaledukien azterketarako gidaliburua”renhelburua ikastetxeetan erabiltzen di-ren testuliburu, mapa, irakasgai etaospakizunen azterketa xumea egiteada. Liburuxka guztiz praktikoa da, ari-keta liburu bat da. Lau atal lantzen di-ra: testuliburuak, mapak, ikasgaienantolaketa eta ospakizunak. Atal ba-koitzak bere aurkezpena du, eta on-

din saiatuko gara. Behin gidaliburu-ko galderak erantzun ondoren, kla-seko errealitatearen diagnosia eginageldituko da, eta klase guztietakoakbilduz ikastetxekoa”. Ondorioen bil-keta hori bigarren asanbladan aurkez-tuko dute, eta horrela ikasleek ikaste-txeko egoera orokorra zein den jakinahal izango dute. Horren ondoren e-torriko da bigarren urratsa, hots, eus-kal curriculuma osatzeko proposa-menak martxan jartzea.

Lan hori guztia irakaskuntzakobeste eragileei zabaltzea interesgarrijotzen dute Ikasle Abertzaleak-eko ki-deek. “Irakasleei aldez aurretiko ja-rrera eskatzen diegu. Gainera, ikas-leoi zein material eta irakaskuntzamota jasotzen dugun hausnartzekobide emango digun bezala, irakasleeiere zein material erabiltzen dutenkonturatzeko parada emango die gi-daliburuko galderak erantzuten has-ten badira”.

Gidaliburua atalez atalAipatu dugun bezala, liburuxkan

lau atal bereizten dira: testuliburuak,mapak, ikasgaien antolaketa eta os-pakizunak.

Testuliburuak gaur egungo hez-kuntza sistemek curriculumean finka-

doren taulak eta galderak daude, ikas-leek bete ditzaten. Horri atxikirik “Ja-kin ezazu” izeneko informazioa dago,dagokion atalari buruzko zenbait i-deia azpimarratzen dituelarik. Horiguztia hainbat irudiz osatzen da. Ata-lak osatzeko erabili diren irizpideaklurraldetasuna eta generoen artekobereizketa izan dira bereziki.

Ariketa horiek eginez ikasleeihausnarketarako bidea irekiko zaie,eta planteatzen diren galderak eran-tzunez eta taulak betez ondorio ba-tzuetara iritsiko dira. Azken finean, i-kastetxeko diagonostikoa egingo da.

Ikasle Abertzaleaken asmoa gida-liburu hau ikastetxeetako ikasleei ba-natzea da. Edukien analisia egiten aridiren D ereduko DBHko eta Batxiler-goko ikastetxeetako ikasleen arteanbanatuko dute gidaliburua. “Lehe-nengo eta behin, ikastetxe bakoitze-an batzarrak osatuko ditugu” azaldudigute Ikasle Abertzaleak-eko kide-ek. “Batzar horietan klase bakoitzekoordezkari bana bilduko da eta horieigidaliburuaren inguruko informa-zio guztia emango zaie. Ondoren, or-dezkari bakoitzak bere klasean azal-duko du eta han landuko da liburux-ka. Klase ordutan bete eta landu da-


tutako edukiak irakasteko bitartekogarrantzitsuenetarikoak dira ikasleeniritziz. “Horregatik, Euskal Herriko i-kastetxe gehienetan erabiltzen direntestuliburuak, espainiar nahiz fran-tziar curriculum inposatuek euskal i-kasleriari eduki, ikuspegi, balio… ja-kin batzuk transmititzeko eta berenahien arabera ematen direla ziur-tatzeko bidea dira”. Ildo horretatik a-biatuz, atal honetan lortu nahi dutenhelburua honakoa da: gaur egun era-biltzen diren testuliburuen bidez, zu-zenean (agerikoak) eta zeharka (ez-kutukoak) jasotzen diren edukien az-terketa xumea egitea. Horretarako az-tergai dira liburuaren jatorria, liburua-ren edukien azterketa, liburuak dara-bilen curriculuma, darabilen lurralde-ardatza, toki eta izen erreferentziak, e-gitate historikoen erreferentziak etainterpretazioak, mapak, argazkiak,marrazkiak, diagramak eta taulak…

Mapen azterketaren atalean ikas-tetxean erabiltzen diren mapak azter-tzea proposatzen da; Euskal Herria-ren izaera onartzen duten ala ez, adi-bidez.

Ikasgaien antolaketa aztertzera-koan ikasgaiei zenbat ordu eskain-tzen zaizkien ohartzea da helburua.Hizkuntza eta Literatura, Historia, Ge-ografia eta Erlijioa ikasgaiez gain,hautazkoen aukeraketa eta ofizialkiderrigorrezkoak ez diren ikasgaiakaztertzen dira.

Ospakizunei dagokienez, ikaste-txeetako hainbat jaiegun euskal ikas-leei ez dagokienak direla aldarrika-tzen dute ikasleek. Hori dela-eta, ikas-tetxeetan zein ospakizun ospatzen di-ren eta euskal kutsurik ba ote dutenaztertzea planteatzen da.

Bigarren urratsa: euskal cu-rriculumerako proposamenak

Gidaliburua aztertu, hausnartu etaerantzun ondoren bigarren urratsa e-torriko da: euskal curriculumerantz a-biatzeko oinarrizko proposamenak a-bian jartzea. “Gaur egun euskal ikas-tetxeetan darabilgun curriculumaespainiarra nahiz frantziarra da, es-

painiar eta frantziar legediak inpo-saturikoa. Baina egoera hori ez da i-nolaz ere aldaezina eta hainbestetanaldarrikatu izan dugun euskal curri-culumerantz aurrerapausoak ema-teko garaia heldu da, ahalmena etabeharra bai baititugu”.

Badakite ezinezkoa dela euskalcurriculum definitu batetaz hitz egi-tea, baina era berean, argi daukate cu-rriculum horretarantz aurrerapauso-ak ezin direla eman esatea. “Badaki-gu neurri hauek martxan jartzeak ezduela inondik inora euskal curricu-lumaren ezartzea suposatzen, baiziketa soilik berauetarantz abiatzekoneurri zehatz eta eskuragarriak ze-hazten joatea”.

Ikasle Abertzaleak-en asmoa Eus-kal Herriko ikastetxeetan euskal cu-rriculumerantz abiatzeko gutxienekoneurri ezinbestekoak eta urgenteakhartzea da. “Proposamen minimoakdira guk egiten ditugunak, oso gu-txieneko neurriak, baina gatazkasortuko dutenak, eta hori da nahi du-guna. Ez dugu aldaketa sakonik bila-tzen, urrats sinpleak baina eraginko-rrak baizik. Ikastetxe bakoitzak ikusi-ko du zer neurri har dezakeen”.

Ikasle Abertzaleek aurkeztutakoeuskal curriculumaren proposamenhonek ezinbesteko bi zutabe jasotzenditu: euskal hizkuntza (euskara) etaeuskal edukiak (zentzu zabalean).Horiek ardatz harturik, gutxienekoneurriak lehen aipatutako lau arda-tzetan hartu beharrekoak dira: testuli-buruak, mapak, ikasgaien antolaketaeta ospakizunak.

Testuliburuei dagokienez, euskalikastetxeetan zein testuliburu erabilibehar den hautatzerakoan honako i-rizpide hauek iparorratz bezala era-biltzea proposatzen dute:

- Euskal Herrian eta Euskal Herri-rako ekoiztuak izan daitezela.

- Euskal Herriaren herri izaera o-nartzen eta aintzakotzat har dezatela.

- Euskal kultura (bere zentzu zaba-lean) isla dezatela.

- Ikasgai baten garapenerako ho-nako ezaugarri hauek biltzen dituen

testulibururik ez badago, bestelakobitartekoetara jotzea (apunteak…).

Mapen kasuan, Euskal Herri osoabarne hartu eta Euskal Herriaren herriizaera onartzen duten mapak erabil-tzea proposatzen dute. Ez dituzte o-nartzen Euskal Herriaren izaera onar-tzen ez dutenak.

Jai egunei dagokienez, euskal i-kasleei inposatuak zaizkien hainbatjai egun lanegun izendatzea proposa-tzen dute: Hego Euskal Herrian urriak12 eta abenduak 6, eta Ipar Euskal He-rrian azaroak 11 eta maiatzak 8.

Irakasgaien antolaketaren atalean,curriculum espainiarrak eta frantzia-rrak osotara zehazten dituzte zein i-kasgai eskaini derrigorrezko eta zeinhautazko. Horren aurrean hainbatneurri proposatzen dituzte; esatera-ko; gaztelenia ikasgaiari ordu gu-txiago eskaintzea eta euskal hizkun-tzari gehiago, Euskal Herriko histo-ria, gizarte zientziak eta geografia i-kastea, euskal literaturari ordugehiago eskaintzea, erlijioa ikasgaibezala kentzea, hautazkoak aukera-tzeko parada izatea, ikasleen antola-ketarako astean ordu bat edukitzea,urtero ikasmaila bakoitzeko txangokopurua gehitzea…


teoriak

Laurence Kohlbergek garapen moralaren teoria psikologikoa aztertu du.Garapen horren gaiak eta etapak ikertu ditu, eta bere teoriak hezkuntzanaplikatu ditu. Ikastetxeetan Bidezko Komunitatea lantzeko proposamenzehatzak egiten ditu, eta estrategia bezala dilemen arteko eztabaida

proposatzen du. Bere teoriaren aplikazioak gizarte zientzietakocurriculumean egin izan dira batez ere, eta emaitza oso onak izan dituzte.Eskoletan eztabaida moralaren eredua jarraitzeko pauso nagusienak ere

planteatzen ditu.

LauwrenceKohlberg

Conchi MedranoEHUko Pedagogia Fakultateko irakaslea

BBiiooggrraaffiiaaPertsona baten biografiak eta tes-

tuinguruak bere bizitza eta lana marka-tzen duela esan genezake. Jatorri juduta-rra duen Lawrence Kohlberg Bronxvi-llen (New York) jaio zen 1927ko urriaren25ean. Chicagon egin zituen bere uni-bertsitate ikasketak eta han finkatu zuenbere teoria osatzeko erabili zuen forma-kuntza teorikoa. Chicagoko Unibertsita-tean aurkeztu zuen tesia 1958an. Ikerke-ta transkulturala eta luzetarakoa da, etagarapen morala kultura zehatz batenbaitan ez dagoela erakusten du, uniber-tsala dela. Bere tesian 11-16 urte bitarte-ko 65 subjekturen garapen morala iker-tzen du. Harvad Unibertsitateko Hez-kuntza Moraleko Zentroko zuzendari i-zan zen eta bertatik komunitate guztia-rentzako, hau da, guraso, irakasle eta i-kasleentzako heziketa programen ezar-penean parte hartu zuen. Programa ho-riek Cambridge, Brookline eta Pittts-burgh-eko zentroetan ezarri ziren etaoihartzun handia izan zuten hezkuntzamunduan. 1984an idatzitako bere lana-ren zatirik garrantzitsuena hiru liburuki-tan garatzen da. Lehenengoan bere filo-sofia planteamendua garatzen du eta

IIddeeiiaa nnaagguussiiaakkKolhbergen teoria printzipio moral

unibertsaletatik abiatzen da, printzipiohoriek ideia erregulatzaile eta edukizhutsak bezala ulertuta. Adibidez, “Jokaezazu beste edonork egoera horretan jo-katzea nahiko zenukeen bezala” esatenduenean, pertsona moral guztiak adosegon daitezkeen printzipio orokorrei e-giten zaie erreferentzia (Kohlberg, 1984;Díaz-Aguado, 1990; Kohlberg, Power e-ta Higgins, 1997). Bestalde, “ez duzu a-dulteriorik egingo” esaten badut, araukonbentzional bati erreferentzia egitenari banatzaio, arabiar kultura edo euro-par kultura duen pertsonek desberdininterpreta dezakete. Erabakiak araukonbentzionaletan oinarrituko bageni-tu, ez ginateke ados jarriko. Egunerokoesperientziak garbi erakusten digu ga-tazka pertsonalez gain kultur arauak etaposizio sozialaren baitako arauak dau-dela, eta printzipioetan oinarritzen ez di-renez ezin dira unibertsalizatu. Hau da,gatazka egoeratan erabaki bat hartu be-har denean, garrantzitsua da pertsonagehienak, beren kultura, posizio sozia-la, ideologia eta erlijio sinesmenak aldebatera utzita, ados egongo liratekeen ar-

justizia planteatzen du gizarte edo taldebaten garapenerako oinarri bezala. Bi-garrenean (1992an gaztelaniara itzulia)garapen moralaren teoria psikologikoaaurkezten du, eta garapen moralarenmailak eta etapak esplikatzen ditu. Hiru-garrenean bere teoriak hezkuntza arlo-an izan duen aplikazioa aurkezten du,hezkuntza zentroetan “atmosfera mora-la” edo Bidezko Komunitatea lantzekoproposamen zehatzak eginez. Kohlber-gek tropikoetako gaixotasun bat hartuzuen. 1987an ospitalizatu zuten eta urtebereko ekainaren 7an hil zen.


gudioetan oinarritzea.Epistemologia genetikoaren ba-

rruan, Kohlbergek moral garapenarenteoria bat egin du. Dilema moralak era-bili ditu bai subjektuaren ebaluazioa egi-teko bere arrazoiketa moralaren maila-ren arabera, eta baita eztabaida eta ga-tazkaren bidez arrazoiketa maila altua-goak bultzatzeko.

Garapen moralaren hiru maila handisailkatu ditu eta sei fase bereizten ditu.

Maila aurrekonbentzionalak1. fasea(moraltasun heteronomoa) eta 2. fasea(harremanen moraltasuna) biltzen ditu.Maila honetan arau sozialen ulermenikere ez dago, subjektuarengandik kanpodaudela ulertzen baita. Gertaerak bere-hala ematen duten onuraren arabera ba-loratzen dira eta ez dago elkarrekiko in-terakzioetarako gaitasunik. Arau edo a-ginduen hitzez hitzeko obedientziarenbaitan dago ongia, eta horien arabera sa-ria edo zigorra jasotzen da.

Maila konbentzionalak3. fasea (per-tsonen arteko araudiaren moraltasuna)eta 4. fasea (gizarte sistemaren moralta-suna) biltzen ditu. Pertsonen eta taldeenleialtasuna baloratzen dituen perspekti-ba soziala du maila honek. Ongia ados-tasunarekin eta besteek guregandik es-pero dituzten espektatibak betetzeare-kin definitzen da. Maila honetan gizartesistema osotasunean mantentzeak ga-rrantzi handia du.

Maila postkonbentzionalak 5. fasea(giza eskubideen moraltasuna) eta 6. fa-sea biltzen ditu. Maila honetan subjek-tua bere taldetik harantzago doa eta be-re printzipioak eraikitzen ditu arau so-zialen gainetik. Oinarrizko eskubide u-nibertsalen arabera eta taldearen legeakedo arauak gizakien eskubideen aurkadoazenean gizarteak eta indibiduoakmantendu behar dituzten balioen ara-bera definitzen da ongia. Gizarte sistemapertsona bakoitzak gizarteko kide guz-tien eskubideak eta ongizatea bermadaitezen libreki onartutako hitzarmenbaten ondorio bezala ulertzen da.

Garapen moralerako estrategia batbezala dilemen arteko eztabaida bultza-tzen du egileak. Dilemek beti bi balioenarteko gatazka aurkezten dute, eta hipo-

tetikoak edo errealak izan daitezke.Dilema hipotetikoek arazo deskon-

testualizatuak planteatzen dituzte etabeti interesen gatazka bat agertzen da.Kolhbergek bederatzi dilemekin lan e-gin zuen eta zuzenketa eskulibiru bat e-gin zuen. Horrek subjektuak arrazoiketamoralaren fase batean kokatzea ahalbi-detzen digu.

Dilema hipotetikoek zenbait aban-taila aurkezten dituzte:

- ikasleei balioen arteko gatazka delaulertaraztea ahalbidetzen du;

- eta batez ere, ahalbidetzen du ikus-puntu metodologikotik arrazoiketa mo-ralaren diagnostiko bat egitea interben-tzio baten aurretik eta ondoren, kulturadesberdinen laginak konparatzea, luze-tarako ikerketak burutzea eta abar.

Haatik, gure ikasleekin loturarik ezduten egoerak izaten dira, eta horrega-tik, garapen moralaren estrategia beza-la, dilema errelak egokiagoak izan dai-tezkeela pentsatzen dugu.

Dilema errealak ikasleek beraiek e-gituratzen dituztenak dira eta beraien-tzat oso esanguratsuak diren bi balioenarteko gatazka adierazi ohi dute (Medra-no eta De la Caba, 1992; De la Caba,1993, 1994; Medrano eta De la Caba,1994; Medrano, 1998; Cortés, Aierbe etaMedrano, 2000). Dilema mota hauek i-kasle talde batek testuinguru zehatz ba-tean planteatzen dituen balioen gataz-kak ezagutza ahalbidetzen du. Gelanbertan edo instituzioan eztabaidaga-rriak bihurtzen diren eduki esaguran-tsuak dira. Dilema horiek zeharka ereberreskura daitezke eta hainbat dizipli-netan planteatu (matematikan, filsofian,biologian eta abar). Edo besterik gabeheziketa moralerako erretserbatutakoespazio bereziak erabil daitezke.

HHeezziikkeettaa iinntteerrbbeennttzziiooaakkGarapen morala bultzatzeko pers-

pektiba kognitibo-ebolutibotik egin di-ren lehen heziketa interbentzioak ga-tazken sorrera eta eztabaida moralarenprozeduraren bitartez perspektibakhartzeko prozesuaren estimulazioanoinarritzen dira. Hori Blatt eta Kohlber-gen (1975) lan ildoa da. Prozedura hori

gizarte zientzietako curriculumean a-plikatu da eta emaitza oso garrantzi-tsuak eman ditu. Ikuspuntu hori gaztegaizkileen heziketan aplikatzen saiatu-takoan zera ikusi zen: ezer gutxi lor zi-tekeela eztabaida moralen bitartez ins-tituzioaren beraren justizia egituran es-ku hartzen ez bada; hau da, ordainsa-rien banaketarako arau eta printzipioe-tan, zigorretan, erantzukizunetan etapribilegioetan, eta beraiek hartzen di-tuzten moduan. Horrela, Just Comunityizeneko programak jartzen dira ma-txan. Parte-hartze demokratikoko sis-temen ezarpenean oinarritzen dira.

Programa horien garapenaren on-doren zera egiaztatu da: maila kogniti-boan ez ezik portaera mailan ere era-ginkortasunez interbenitzeko behar-rrezkoa dela taldearen balioen egitura,atmosfera morala, garatzea. Blatten la-

Garapenmoralerakoestrategiabezala dile-men artekoeztabaida bul-tzatzen du,baina betibere kontes-tuan aztertuzeta arrazoike-ta hutsetikharatakojoanez


naren ondotik hainbat ikerketa burutudira eta eztabaida moralaren eragin-kortasuna babesten dute eztabaidetanparte hartzen duten ikasleen arrazoike-ta moralaren faseetan aurrerapausoakemateko estrategia bezala.

Hori dela-eta, oso garrantzitsua dagarapen morala bere konstestuan azter-tzea eta arrazoiketa kognitibo hutsetikharatago joatea (Modgil eta Modgil,1986; Elexpuru eta Medrano, 1995; Me-drano, 1999; Aierbe, Cortes eta Medra-no, prentsan). Beharrezkoa da bizitza e-rreala berau estimulatzen duten interak-zioekin eta gatazka sozialekin loturik az-tertzea (Medrano eta Oihartzabal, 1992).

Kohlbergen pentsamendua aurreraeramateko nahian hainbat ikerketa bu-rutu dira Euskal Herrian. Bizitzaren zi-kloan sortzen diren dilema errealak bil-tzen dituzte. Era berean, heziketa zen-troan bertan dilemen eztabaida lana a-halbidetzen dute.

Heziketa zentroetan eztabaida mo-ralaren eredua ezartzeko jarraitu behardiren pasuo nagusienak hauek dira(Hersch, Reimer eta Paolitto, 1984):

1.- Ikasleen artean komunikazioa e-ta elkarlana bultzatuko dituen konfian-tza giroa sortzea, eta era berean, irakas-learenganako orientazioa gutxitukoduena.

2.- Gatazka morala zer den esplika-tzea dilema hipotetikoen bitartez ikas-leek ulertzen dutela ziurta dezagun.

3.- Ikasleek beren eguneroko bizi-tzan dilema moralak ezagut ditzatenlortzea eta bizitzen dituzten hainbatohiko egoeren konnotazio moralak an-tzeman ditzaten sentsibilizatzea.

4.- Talde osoari azalpenak emanondoren talde txikitan lan egitea guz-tien parte-hartzea errazteko. Ondoren,talde txiki bakoitzeko koordinatzaileaktalde handiari bere taldean agertutakoargudioak azaltzen dizkio.

5.- Erabaki moralak hartzerakoan e-ragiten duten prozesu kognitiboenkontzientzia hartzea erraztea.

6.- Zenbait perspektiba har ditzatenestimulatzea gauzak zalantzan jarriz,hartutako erabakiaren zergatiaz galde-tuz, egoerak zailduz, dagoen fasean o-

harkabean pasatzen diren elementuakaurkeztuz eta abar.

7.- Komunikazio gaitasuna garatu i-kasleei entzuteko, nork bere ideiak a-dierazteko, desadostasunak igartzeko,besteek azaldutako argudioak kontuanizateko nork bere arrazoiketa egitera-koan eta abar.

Eztabaida moralaz gain, Kohlber-gen ereduak instituzio bateko kideeihonako esperientziak luzatzea eska-tzen du:

1.- Erabakiak hartzerakoan eran-tzukizun erreala izatea.

2.- Bidezkotzat jotzen den komuni-tatean parte-hartzea.

Hori da, seguraski, programako e-lementurik garrantzitsuena, eta ezta-baida taldeetan, komunitateko bilere-tan eta instituzioan postu desberdinabetetzen duten pertsonen arteko egu-neroko interakzioetan garatzen da. Bi-denabar, helburu horiek lortzeko be-harrezkoak dira baldintza hauek:

1.- Demokrazian eta justizian oina-rritutako komunitate baten eraketa.Bertan indibiduo bakoitzak botu bat duformalki eta posizio desberdina dutenpertsonen arteko gatazkak (irakasleaketa ikasleak) eskubide berdineko indi-biduoen arteko justizia gai bezala bide-ratzen dira.

2.- Erantzukizuna hedatzea. Ikasle-ek instituzio arauak egiterakoan partehartzen dutenean, arauak betetzeanbaino konpromiso altuagoa garatzendute naturalki.

3.- Erantzukizun kolektiboa bultza-tzea eta konfiantza giroa sortzea. Ga-rrantzitsua da erantzukizun kolektibo-aren zentzua sortzea, non pertsona ba-koitza taldearen ongizatearen erantzu-le den eta taldea pertsona bakoitzarenongizatearen erantzule.

4.- Pentsatzen eta esaten denarenarteko koherentzia bultzatzea. Taldeakberak arrazoiketaz gain portaera mora-la ere bultzatu behar du. Zentzu horre-tan, beharrezkoa da pertsona bakoitza-ren trinkotasunari buruzko hausnarke-ta bultzatzea, hots, defendatzen dituenbalioen eta bere portaeretan islatzen di-renen artekoa.

BBiibblliiooggrraaffiiaaKohlbergen lanak:- KOHLBERG, L. (1984): The psychology of

moral development. San Francisco: Harper andRow. (Traducción española 1992. Bilbao: Des-clée y Brouwer)

- KOHLBERG, L., POWER, F.C. eta HIG-GINS, A. (1997): La educación moral según Law-rence Kohlberg. Barcelona: Gedisa.

Kohlbergi buruzko lanak euskaraz:- MEDRANO, C. eta OIHARTZABAL, L.

(1992): Kultur-elkartasuna eta balioekiko hez-kuntza,. Tantak, 8, 7-18.

Kohlbergi buruzko lanak gaztelaniaz:- AIERBE, A., CORTÉS, A. Eta MEDRANO, C.

(prentsan): Una visión integradora de la teoríakohlberiana a partir de las críticas contextuales:propuesta de investigación. Cultura y Educación.

- CABA, M.A. De la (1993): Razonamiento yconstrucción de valores en el aula. Infancia y A-prendizaje, 64, 73-94.

- CABA, M.A. De la (1994): Desarrollo de losvalores: Una experiencia de intervención enquinto y octavo de E.G.B. desde la perspectivaconstructivista. Bilbao: Servicio Editorial de la U-niversidad del Pais Vasco.

- CORTÉS, A., AIERBE, A. Eta MEDRANO, C.(2000): Los dilemas de los adolescentes desde elmarco del ciclo vital. En Marchena, E y AlcaláCuevas, C. La perspectiva de la educación en elsiglo que empieza. Cadiz: Servicio de Publica-ciones de la Universidad de Cadiz.

- DIAZ-AGUADO, M.J. (1990): El desarrollomoral. En Madruga, J. y Lacasa, P. (Dirs) Psicolo-gía Evolutiva. Madrid: Uned.

- DIAZ-AGUADO, M.J. eta MEDRANO, C.(1995): Educación y razonamiento moral. Bil-bao:Mensajero.

- ELEZPURU, I. eta MEDRANO, C. (1995): Eldesarrollo de los valores a través de un modelointegrado. Aprender a Pensar, 12, 41-53.

- HERSCH, R.; REIMER, J. eta PAOLITTO, D.(1984): El crecimiento moral de Piaget a Kohl-berg: Madrid: Narcea.

- MEDRANO, C. (1998): Los dilemas contex-tualizados Un estudio realizado en el Pais Vasco.Cultura y Educación, 11-12, 183-195.

- MEDRANO, C. (1999). Panorámica gene-ral de la crítica al modelo estructuralista de Kohl-berg. En Perez Delgado, E. y Mestre, V. Psicolo-gía del desarrollo moral y crecimiento personal.Barcelona: Ariel.

- MEDRANO, C. eta CABA, M.A. De la(1992): Trabajando con dilemas en el aula. A-prender a pensar, 5, 71-81.

Kohlbergi buruzko lanak ingelesez:- BLATT, M. eta KOHLBERG, L. (1975): The

role of clasroom discussion on children level ofmoral judgement. Journal of Moral Education, 4,129-161.

- MEDRANO, C. eta CABA, M.A. De la (1994):A model of Intervention for improving Moral rea-soning: An experiment in the Basque Country.Journal ofMoral Education, 23, 4, 427-437.

- MODGIL, S. eta MODGIL, C. (Eds) (1986):Lawrence Kohlberg. Consensus and Contro-versy. Filadelfia: Famer- Press.

hik hasi

DONOSTIA

KOLHBERG - WEB ORRIA LANTZEN - ALDIZKARI ELEKTRONIKOAREN PRESTAKETA - KLIK PRAK-TIKAN - IPUIN MULTIMEDIAK SORTZEN, “FABULA PROIEKTUA” - INFORMATIKA PROPOSAMENKURRIKULAR BATEN APLIKAZIOA - MUSIKA HEZKUNTZA BEREZIAN, ASCHERO METODOA - PLIS-PLAST, PLASTIKA - MUNDUKO DANTZAK ESKOLAN - EUTONIA, GORPUTZA ETA SENTSAZIOAK -HEZIKETA FISIKOKO IRAKASLEEN TXOKOA - PSIKOMOTRIZ PRAKTIKAREN ADINKAKO ANALISIA- EUSKARAZ ARITZEKO KANTAK ETA JOLASAK - HIZKUNTZA IDATZIA - LITERATURA ETA HAU-RREN MUNDUA - LITERATUR TXOKOA: LIZARDI, MIRANDE ETA SARRIONANDIA - NIRI EZ ZAITMATEMATIKA GUSTATZEN - HERIOTZA HEZIKETAN: EGUNGO TABUA? - ESKOLAK BAKARRIKEZIN... FAMILIAK BAKARRIK EZIN... - GATAZKEN TRATAERA BIGARREN HEZKUNTZAN - HEZ-KUNTZA BEREZIA - ETORKINAK ETA MULTIKULTURALISMOAREN TRATAERA HEZKUNTZAN -IDAZKERA TXARRA? EZ, ESKERRIK ASKO

hik hasi alea.pdf · literatura arrakastatsuena euskaraz guztira: 14.967 pzta salmentak eta...

Documents