h Œq6 Badakizu musika «deszifratzen»!

q Gogoratzen al dituzu abesti horiek? Idatzi izenburuak.

68

&Maleta eskuraAmetsetan ari naiz,oporrak datoz eta.Edonora joateko,

eskura dut maleta.

Hondartzara banoa,uretan, eguzkitan.Uhinetan pulunpa,

arrainei bisitan.

Mendian gora-gora,bizikletaz nahiz oinez.

Iturritxoan edan,bete birikak airez.

Ezagutu nahi nukeLur planeta osoa,

Frantzia, Txina, Brasil…eta unibertsoa.

q

CDa 31-32

Aztertu abestiaren ahapaldiaren partitura.

— Nota eta irudi erritmikoez gain, zer zeinu ikusten dituzu partituran?Inguratu.

— Abestu abestia, jarraibideenarabera.

Allegro

Pultsazioa alaia da,azkarra.

Espresio-ligaturekmusika-esaldiak

adierazten dituzte. Lotutakonoten artean ez da arnasarik

hartu behar.

p piano Intentsitateaahula da.f forte Intentsitateagogorra da.

< crescendoIntentsitate ahuletik

gogorrerantz.

> decrescendoIntentsitate gogorretik

ahulerantz

69Partituren maleta.

======q 1. Entzun Haydn-en Erlojuaren sinfonia lanaren pasarte hau. Markatu pultsazioa, erlojuaren orratztxikiari hatzarekin jarraituz.

2. Entzun berriro. Oraingoan, markatu musikaren azentua, erlojuei jarraituz. Ohartuazentu batetik besterako tartea handiagoa dela eta, beraz, mantsoago joango dela.

— Zenbat pultsaziotik behin ageri da azentu bat?

3. Orain, orkestra batean bezala.

— Ikasgelako zer bi instrumentuk imitatzen dute erlojuaren soinua? Erabakiondoren, banatu ikasleak bi taldetan. Batzuek azentua kolpekatuko dute;eta besteek, musikaren pultsazioa. Irakasleak seinale bat egiten duenean,azkar-azkar aldatuko dituzue rolak.

— Saiatu nahi duzue mugimendu eta guzti? Taldeka, mugitu erloju bat bezala.Adi egon musika-esaldiei!

6 Musika-hizkuntza

70

Musikaren pultsazioa erlojuaren tiki-taka bezalakoa da:berdina da beti eta ez da inoiz geratzen.

Azentua bi pultsaziotik behinageri bada, konpasa 24 da.

(2 aldiz)TIK TAK

TIK TAK TIK TAK

2ICDa 14-15

4. Erreparatu partitura honi.24 konpasean dago idatzita.

5. Orain, jarri banalerroak partitura honetan. Gogoratu24 konpas bakoitzean bi pultsazio sartzen direla.

6. Sortu zeure partitura. Ikasitako nota eta erritmo guztiak erabil ditzakezu. Konpasa etabanalerroak jartzen ere badakizu.

======q6Musika-hizkuntza

71

Konpasak bereizteko, banalerroak erabiltzen ditugu.

Partituraren amaierara iristean, banalerro bikoitza idazten dugu.

banalerroa banalerroa banalerroa banalerro bikoitza

Ikasturte-amaieran sekulako

musikagilea izango zara!

=====q6 Flauta

7. Praktikatu sol nota, erritmoarekin.

sol= =

Reggaea

Ska

Rapa

9. Lagundu Eram sam sam abestia flautarekin.

8. Lagundu Dubi dubi abestia flautarekin.

72

CDa 38-40

CDa 42

CDa 41

=======q6Ahotsa eta abestiak

— Praktikatu lau urratsak, eta sortu ahotsa.

10. Ikus dezagun, urratsez urrats, nola sortzen dugun ahotsa.

73

Ezpainekin eta

mingainarekin

ahoskatzen dugu.

Ahotsak durundi

egiten du.

Aireak dar-dar

egiten du.

Arnasa hartzen dugu.

11. Ikasi abestia, eta praktikatu, ahotsa entrenatzeko.

========q6 Ahotsa eta abestiak

74

...

Ahoska ezazuArnastuko dugu: xxxxxxxx

Airea dardarka: rrrrrr brrrrrrrrDurundia martxan doa: mmm mmm

Ahoskatzeko ordua da: p p p p ts ts ts ts

Pipiñoak pipa, pipa-papa-pam-pum,pipia (e)ta pipa, pipi-papa-pam-pum.

Amamak maite nau,dibi-dibi-dum.

Ahoskatzean pozik jostatu!q

CDa 33-34

qh

(1838-1875)BizetGeorges

12. Entzun Georges Bizeten Haur-jolasak laneko bost pasarte hauek, eta igarri zer jolas dagokion bakoitzari.

13. Saiatu musikagilea izaten. Marraztu dibergitarria iruditzenzaizun jolas bat, eta sortu musika bat, jolasa antzezteko.Flautarekin edo beste instrumenturen batekin jotzekoabesti bat edo melodia bat izan daiteke... Edo zuk nahiduzuna!

=====q6Entzunaldia

14. Ezagutzen duzubeste musikagilefrantsesik?

Zabua Harrapaketa Berunezkosoldaduak

Ziba Portzelanazkopanpina

Reverie Martxa Impromptu Lo-kantaGalop

75

Musikagile frantsesa. Haurra zela,musikari izatea erabaki zuen, etabederatzi urterekin Parisko Kontser-batorioan sartu zen.1871n, Haur-jolasak suitea idatzizuen, bi pianotarako12 piezaz osa-tua. Pieza bakoitzak bere garaikohaur-jolas bat du oinarri. Gaur egun,jolas horietako batzuek irautendute, baina beste batzuk iraganekokontuak dira.

2ICDa 16-20

Isats-pianoa

======q6 Instrumentuak

Piano bertikala Piano elektrikoa

15. Ohartu zara mota askotako pianoak daudela? Lotu irudiakentzunaldiekin.

Pianoa hari pultsatukoinstrumentu bat da.

Pianoa antzinako instrumentua da.

Bartolomeo Cristofori izeneko italiar

batek asmatu zuen, 1700 aldera. Ordu-

danik, forma eta tamaina askotako

pianoak egin dira, garai bakoitzeko

estiloaren arabera. Horietako batzuk ez

dira gaur egun erabiltzen.

qJirafa pianoaPiano karratua

76

CDa 35-37

Adierazpen-jarraibideak oso erabilgarriak dira partitura bat interpretatubehar duen musikariarentzat. Noten gainean edo azpian egoten diraidatzita. Haien funtzioa zirkulazio-seinaleenarekin aldera genezake.Ibilgailua zer abiaduratan eraman behar dugun adierazten digute uneoro.Pieza baten pasarte bat zer abiaduratan (allegro, andante, etab.) jo behardugun azaltzeaz gainera, pasarte horren dinamika edo intentsitatea (forte,pianissimo, etab.) zein izango den ere adierazten digute. Interpretatzeansentitu behar ditugun gogo-aldarteak adierazten dituzten hitzak ereerabiltzen dira batzuetan (cantabile, melancolico, etab.).

Ez ahaztu…

Ahotsa nahi duzunean erabil dezakezun musika-instrumentua da,zure gorputzaren parte baita. Abesteko, eta ideiak eta emozioakadierazteko aukera ematen dizu, eta horregatik zaindu behar duzu.Horretarako, zera proposatzen dizugu:Abestean, hartu aintzat irakaslearen jarraibideak.Babestu eztarria hotzetik, beharrezkoa den guztietan estaliz.Ez egin garrasirik jolas-orduan edo giro trinkoa dagoen leku itxietan.Hartu arnasa sudurretik, hartara airea iragazi egiten delako, eta eztarritik tenperaturaegokiagoan pasatzen delako.

Ahots-galera sumatzen hasten bazara, ez abestu eta ezerabili gehiegi ahotsa.Hartu produktu naturalak (eztia eta limoi-ura, esate baterako),ahotsari mesede egiten baitiote.Eta ez ahaztu ura sarri-sarri edatea!

Ahotsa zaintzeko aholkuak

Suite honen lehenengo parteak Marte planeta deskribatzen du. Entzun eta erantzun galderei.

Nolakoa da pieza honen tempoa? Ezagutzen al duzu hitzen bat hura deskribatzeko?

Nolakoa da dinamika obraren hasieran? Eta bukaeran?

Jarri arreta etengabe errepikatzen den erritmoari. Imitatuzure gorputzaren atal batekin, eta lagundu musikari.

Eguzki-sistema izar batek, Eguzkiak eta astro taldebatek osatzen dute,

Eguzkiaren inguruan zortzi planeta ari dira biraka.

Lotuko al duzu bakoitzaren izena argazkiarekin?

Urano Lurra Neptuno Saturno

Merkurio Artizarra Marte JupiterGustav Holst musikagile ingeles bat izan

zen, astronomia zalea. Zazpi atalez osaturi-

ko suite bat konposatu zuen, Planetak. Atal

batzuk ezagutuko ditugu, baina, lehenengo,

ikertu… q

Gustav Holst (1874-1934) PLANETAK

q78

Oinarrizko gaitasunak eta askotariko adimenak

2ICDa 21

Orain Artizarra adierazten duen zatia entzungo duzu.

Hasieran entzuten den musika-tresnak eskala bat osatzen duten notak jotzen ditu:

Zenbat aldiz agertzen den motibo hori pasarte osoan?

Zer musika-tresna da?

Jarri binaka, eta mugitu ikasgelan, musikari jarraituz. Ondoren, bildu ikasgelan proposatutako ideiak eta prestatu dantza bat.

Badakizu planeten izenak antzinako Greziako eta ErromakoJainkoengandik datozela?

• Marte gerraren jainkoa zen.

• Merkurio jainkoen mezularia zen.

• Urano zeruko jainkoa zen.

• Neptuno, itsasoko jainkoa.

• Saturno, Jupiterren aita.

q79

2ICDa 22

q80

Lotu entzundako piezabakoitza jainko batekin.

Marte

Artizarra

Jupiter

...

2ICDa 23

Suitearen hurrengo pieza Jupiter da. Entzun lehen pasartea, eta imajinatu musika hori film bateko egoera bati jarri behar diozula

Zein izango litzateke irudirik egokiena? Zergatik?

Orain, entzun pasarte haueta lagundu lehenengo,esaldiari, flautarekin edomusika-tesna xafladunbatekin.

Ekaina 2011

18, larunbata, 21:00 / 19, igandea, 12:00

M U S I K A D E S K R I B A T Z A I L E A

GUSTAV HOLST (1874-1934)

Marte Artizarra

MerkurioJupiterSaturnoUrano

Neptuno

EUSKADIKO ORKESTRA SINFONIKOA

Inma Shara (zuzendaria)

Planetak

Orain, asmatu programa bat zuen ikuskizunerako,aurrekoa eredu hartuz.

Entzun dituzuen hiru pasarteekin prestatu dantza, musika etamimika biltzen dituen ikuskizun bat. Espaziotik bidaiatzen dueneta planeta batean eta bestean lur hartzen duen pertsonaia batasma dezakezue. Zer gertatuko zaio planeta bakoitzean?

Aztertu arretaz kontzertu honetako programa.

— Holsten obran planeta bat falta da. Zein?

— Bete programako informazioarekin:

Izenburua: ____________________________________________

Data: _________________________________________________

Interpretatzaileak: ______________________________________

Zuzendaria: ____________________________________________

q81