gizarteen antolaketa politikoa
TRANSCRIPT
![Page 1: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/1.jpg)
GIZARTEEN ANTOLAKETA GIZARTEEN ANTOLAKETA POLITIKOA POLITIKOA
IES MUNGIA BHIMarije AGUILLO URCULLU
![Page 2: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/2.jpg)
HERRIA, NAZIOA, ESTATUAHERRIA, NAZIOA, ESTATUA
Gauza bera dira? Nola bereizi kontzeptu bakoitza?
![Page 3: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/3.jpg)
PolitikaPolitika
• Hitzak, bai latinez eta grekoz, hiritarrei dagozkien kontuen antolamendua esan nahi du.
• Hiritarrok ditugun arazoak konpontzeko gure buruari arauak emateko eta gizartean eguneroko kontuak kudeatzeko
jarraitzen dugun prozezua.
![Page 4: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/4.jpg)
Politika - IIPolitika - II
• Gizarteen bizitza politikoa antolatzeko eta gauzatzeko sistema batzuk egon dira historian zehar:
– Autokrazia– Diktadura– Demokrazia– Monarkia
• Monarkia absolutua• Monarkia konstituzionala
– Errepublika– Teokrazia– Oligokrazia, besteak beste
![Page 5: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/5.jpg)
![Page 6: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/6.jpg)
Zer daukagu hemen?
![Page 7: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/7.jpg)
Zer da Herria?
• Etnia, herria– Hizkuntzak, kultura, ohiturak,
historia amankomuna duen giza-taldea.
– Estatu propioa eduki nahi duenean eta beste estatuetatik bereiztuta, bere kultura propioaren arabera bizitzen izan nahi duenean nazio bihurtzen da.
![Page 8: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/8.jpg)
Zer da nazioa?• Nazioa (tradizio juridiko frantseza)
– Nazio-estatua ez dago etnia talde homogeneo batek osatuta baizik eta elkarrekin bizi nahi duten pertsonen multzoak osatzen duenean eta identitate amankomuna eratzeko prest daudenean.
– Lege berdinepean bizi nahi duten pertsona multzoa.
– Adibidez: EE.BB. Hemen bizi diren pertsonak kultura askokoak dira baina lege batzuen menpe bizitzea aukeratu dute.
![Page 9: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/9.jpg)
IdentitateaIdentitatea
• Identitate kulturala baloreen, ikurren, sineskeren eta ohituren multzoa da.
• Identitate nazionala: Kasu honetan identitatea nazio baten kontzeptuan oinarritzen da. Hau da nazio baten edota ezaugarri ezberdinek definitutako kolektibitate historiko eta kulturalaren kidea izatearen sentimenduarekin erlazionatzen da. Identitatea osatzen duten elemntuak hizkuntza, ohiturak, antolakuntza, folklorea, munduaren ikuspegia, sineskerak,…. eta erreferentzia modukoa ikur propio ezberdinetan islatzen direnak: bandera, moneta, eskutuak, e.a.
• Ikur hauekin identifikatzen direnek bere herriaren kulturarekiko mirespena eta maitasuna adierazteko erabili ohi dituzte harro sentitzen horietaz.
![Page 10: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/10.jpg)
Nazioa estatu barik
• Herri kurdoa
• Herri tartaroa
• Herri kosovarra
• EEBBetako nazio indiarrak (Navajoak, Apatxeak,…)
![Page 11: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/12.jpg)
Herrialde bat nazio (etnia) bat baino gehiagoarekin
• FRANTZIA; euskalduna, britaniarra, flamenkoa, alsaziarra.
• BRITANIA HANDIA; galeseak, eskotiarrak
• TXINA; Tibet independentzia nahi du.
• SERBIA: Kosovo
• KANADA: Quebec• MEXICO: Chiapas
http://es.wikipedia.org/wiki/Nacionalidad#La_naci.C3.B3n_y_el_estado
![Page 13: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/13.jpg)
Nazio bat herrialde ezberdinen artean
• Kurdoak• 25 milioi dira, musulman suniak dira, erdi nomadak. • Iraniar adarrako hizkuntz indoeuroparra hitz egiten dute.• Duela 5000 urte Turkiaren hegoekialdean bizi dira.
• Arabiar nazioa: Siria eta Iraketik Marokoraino• Ijitoak: • Palestinarrak: diasporan
![Page 14: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/14.jpg)
Zer daukagu hemen? Pentsa ezazu ondo:
-Estatu multinazionala
-Nazio multzo bat
-Nazio-estatu izan nahi duena
-Amankomuneko identitatea eratzeko prest dauden estatu multzoa.
-Estatu multzoa elkarte batean antolatuta.
Kultur eta etnien multzoaAukeratu egokienak iruditzen zaizkizunak eta argudiatu zergatik. Koadernoan idatzi.
![Page 15: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/15.jpg)
ESTATUAESTATUA
Zeintzuk dira Estatuaren osagaiak? Posiblea da Estatua esistitzea osagai horietako bat gabe? Zein edo zeintzuk ez dira ezinbestekoak estatua esistitzeko? Zein edo zeintzuk dira ezinbestekoak?
![Page 16: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/16.jpg)
Zer da estatua?Zer da estatua?
• Estatua gizarte bat zuzentzen duten arauak ezarri edo inposatzeko ahalmena duten erakundeen multzoa da, lurralde jakin batean —muga argiekin, beraz— subiranotasuna duena, bai lurralde horren barrura begira eta bai kanpora (beste estatuekiko) begira.
• Estatua deritzo lurralde horri ere, baina ez da nazio eta herrialde kontzeptuen sinonimo:– Nazioa gizatalde bat da.– Herrialdea eremu geografiko bat da.
• Estatua egitura politiko bat da.
![Page 17: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/17.jpg)
Estatuaren antolaketa politikoa eta Estatuaren antolaketa politikoa eta administratiboaadministratiboa
• Estatuauren agite politikoak:
– Aginte legegilea: Aginte legegilea: Parlamentua
– Aginte betearazlea: Aginte betearazlea: Gobernua
– Aginte judiziala: Aginte judiziala: Epaitegiak eta epaileak
![Page 18: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/18.jpg)
Lurraldea kudeatzeaLurraldea kudeatzea• Estatuaren aginteek administrazio publikoaren
bidez egiten dute bere betebeharra. Zerk osatzen du administrazio publikoa?– Estatuaren zerbitzuari dauden erakundeak: funtzionarioak
(ministerio edo sail desberdinekoak), polizia, ejerzitoa.
• Estatuak eta bere populazioak dituen beharrak hobeto eta errezago kudeatzeko , herrialdeetako lurraldea administrazio-instantzia txikiagotan zatitzen da.
![Page 19: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/19.jpg)
Lurraldea kudeatzea - IILurraldea kudeatzea - II
• Estatu osoaren kudeaketari laguntzen dion lurralde banaketa:
- Eskualde-administrazioa:Eskualde-administrazioa:- Autonomia erkidegoa, Probintzia, departamentua, e.a.
- Toki-administrazioa:Toki-administrazioa:- Udalerri, kantoi, barruti edo komuna, e.a.
![Page 20: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/20.jpg)
Estatuen arteko desberdintasunakEstatuen arteko desberdintasunak
• Erregimen demokratikoakErregimen demokratikoak Legeak estatuaren aginpidea eta
Gobernuaren jarduera mugatzen ditu.
Burujabetasuna herrian dago. (*)
Aniztasun politikoa.
Hauteskundeak askeak eta pluralak
dira.
Estatuko aginteak bereizten dira.
(*) Nola gauzatzen da?
• Erregimen autoritarioakErregimen autoritarioak
Estatuaren aginpideak eta Gobernuaren jarduerak nork kontrolatzen ditu?.
Burujabetasuna nork du?
Aniztasun politikorik al dago?
Hauteskudeak nola?
Aginteen banaketa al dago?
![Page 21: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/21.jpg)
Erregimen politikoa
Eredu ideologikoa Herria/Boterea Boterearen antolaketa
ESTATU EREDUA ESTATU FORMA GOBERNU FORMA
ABSOLUTUA
ZUZENBIDEZKOA
-Liberala-Sozialdemokrata
FAXISTA SOZIALISTA
ERLIJIOSOA…
BURUTZA
-Monarkia-Errepublika
LURRALDE BANAKETA
1.Bateratua-Zentralizatua-Desentralizatua -Erregionala -Autonomikoa
2. Konposatua-Federazioa-Konfederazioa
Boterearen iturria
-Erregimen demokratikoak
- Erregimen autoritarioak
PARLAMENTARIOA
Aginte betearazlea:
- Estatu burua Erregea Presidentea-Gobernua
-Sistema -Presidentzialistak
- Estatu burua eta gobernubura pertsona bera
![Page 22: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/22.jpg)
Estatuburua eta gobernu motakEstatuburua eta gobernu motak• Monarkiak eta errepublikak
– Monarkietan: estatuburua erregea.– Errepublikan: estatuburua presidentea.
• Sistema parlamentarioak – Botere betearazlea bi erakunderen artean banatzen da: - Estatuburua
- Gobernuburua– Gobernua Parlamentuak aukeratzen du
• Sistema presidentzialistak • Errepublikako presidentea: estatuburua eta gobernuburua
Hollande Valls
Felipe VI Rajoy
![Page 23: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/23.jpg)
Espainiaren antolaketa:Espainiaren antolaketa: Estatua eta erakundeak Estatua eta erakundeak
• 1978ko Konstituzioa
– Estatuaren ikurrak– Herritarren funtsezko eskubideak eta betebeharrak– Estatuaren antolaketa politikoa
• Estatuaren erakundeak
![Page 24: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/24.jpg)
Estatuaren antolaketa politikoaEstatuaren antolaketa politikoa
• Estatu sozial eta zuzenbidezkoa.
• Estatu demokratikoa.
• Burujabetasuna: Espainiako herrian.– Herriak zuzenezko sufragioaren bitartez parte
hartzen du politikan.– Estatuaren forma: Monarkia parlamentarioa.
![Page 25: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/25.jpg)
Espainiako erakundeakEspainiako erakundeak
• Gorte nagusiak: aginte legegile– Diputatuen Kongresua– Senatua
• Gobernua: botere betearazlea
• Justizia Auzitegiak: aginte judiziala– Bere ardura: legeak betetzen direla ziurtatzea.
.
![Page 26: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/26.jpg)
Aginte betearazleaAginte betearazlea• Gobernua
– Presidentea eta hainbat ministro ditu
– Betekizunak:
• Legeak betetzea
• Politika zuzentzea
• Estatua defendatzea
• Aaurrekontuak egitea
![Page 27: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/27.jpg)
Gorte NagusiakGorte Nagusiak• Diputatuen kongresuaBetekizunak:
- Legeak egin- Aurrekontuak onartu
- Gobernua izendatu eta kontrolatu
• Senatua- Lurralde ordezkaritzarako ganbara- Autonomien garapenean parte hartzen du- Legeen zuzenketak proposatzen ditu- Gobernuaren kontrolean parte hartzen du
![Page 28: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/28.jpg)
Botere judizialaBotere judiziala• Epaitegiak eta epaileak
– Konstituzio auzitegia• Konstituzioaren interpretazioa eta haren mugak
zehaztea. • Espainiako lurralde osoan du eskumena.
– Auzitegi Gorena• Bere zereginen artean, alderdi politikoen ilegalizazioen
gaietaz, edota ministro edo Gobernuko presidentearen aurkako akusazioak eramaten ditu.
– Auzitegi Nazionala
![Page 29: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/29.jpg)
Espainiako antolaketa (II)Espainiako antolaketa (II)Lurraldearen administrazioaLurraldearen administrazioa
• Espainiako estatua deszentralizatua da:– Agintea lurraldeen artean
banatzen da.
• Autonomi-erkidegoak
• Probintziak
• Udalerriak
![Page 30: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/30.jpg)
Autonomi erkidegoakAutonomi erkidegoak• Eskualdeko administrazioa osatzen
dute.• 17 autonomi erkidego eta bi hiri
autonomo»Ceuta eta Melilla
• Erkidego bakoitzak bere autonomi-estatutua eta bere erakundeak ditu
![Page 31: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/31.jpg)
Autonomia EstatutuaAutonomia Estatutua• Erkidego bakoitzeko funtsezko legea.
• Zehazten duena:– Erkidegoaren izena– Lurralde-mugak– Erakundeak– Eskumenak: hezkuntza, osasuna, lurralde-antolaketa, ekonomia…..
• Eskumen batzuk Estatuarenak soilik dira:• Defentsa, nazioarteko harremanak, aduanak…..
![Page 32: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/32.jpg)
EAEko Lurralde administrazioa:
Hiru lurralde historikoak, lurralde
bakoitza udalelrrietan banatzen da.
![Page 33: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/33.jpg)
Euskal Autonomi ErkidegoaEuskal Autonomi Erkidegoa• Autonomia Estatutua
– Autogobernuaren oinarrizko araua– 1979-10-25ean Euskal biztanleek onetsi zuten
• Edukiak– Erkidegoaren eskuduntzak– Administrazio-antolaketa
• Erakundeak
– Lurralde-hedadura
![Page 34: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/34.jpg)
Autogobernurako erakundeak-IAutogobernurako erakundeak-I
• Eusko Legebiltzarra
– Gasteizen du egoitza– Aginte legegilea– 4 urtetan behin hautatutako 75 parlamentarik osatutakoak– Betebeharrak:
• Aurrekontu autonomikoa erabaki• Lehendakaria aukeratu• Zergak erabaki• Eusko Jaurlaritza kontrolatu
![Page 35: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/35.jpg)
Autogobernurako erakundeak-IIAutogobernurako erakundeak-II
• Eusko Jaurlaritza– Aginte betearazlea– Lehendakariak eta Jaurlaritzako sailburuek osatzen dute
(Nekazaritza, Justizia, Hezkuntza, Osasuna….)
• AEAEko Justizia Auzitegia– Bilbon du egoitza– Aginte judiziala
![Page 36: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/36.jpg)
Lurralde historikoen erakundeakLurralde historikoen erakundeak
• Lurralde historiko bakoitzak bere foru-organoak ditu:
– Batzar nagusiak• Lurralde bakoitzeko aginte legegilea
– Foru Aldundiak• Lurralde bakoitzeko aginte betearazlea• Beste zereginen artean zergak biltzea dute
![Page 37: Gizarteen antolaketa politikoa](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022050713/55c2b557bb61ebe1768b4774/html5/thumbnails/37.jpg)
Kontzertu EkonomikoaKontzertu Ekonomikoa
• Zerga-autonomia ematen dio EAEri zergak biltzeko.
• Bildutako diruarekin autonomia-erakundeak finantzatzen dira, baina kupo
jakin bat Espainiako estatuari ematen zaio, EAEri eskaintzen dizkion zerbitzuen truke.