2 2011ko ABENDUA. Ezkertiar eta Abertzaleen aldizkaria

zkerraBerrialdizkaria

“Krisiari erantzutekosekotore publikoaindartu behar da”

ELKARRIZKETA >> 3

Pasos haciala salida

de la crisis

IRITZIA >> 10

ehiegitxo daramagu, gauza onerako krisiaz hitz egiten. Tunelaren amaiera aurkitu ezinik, Europaren barrenean, Merkel eta Sarkozyren gidaritzapean, bankuen eta merkatuen legeen menpe. Gure burujabetza eta eskumenak alboratuz, baita ere esku artean izan ditugun

bitarteko baliotsuenak ahulduz, fiskalitatea eta kutxak esaterako, eskuin neoliberalaren jokoan murgil-duz, Herrien Europa anitza gero eta helmuga urrunagoa bilakatuz. Gauden krisi sakonari buelta ematen hasteko, baditugu tresnak, baita giza kapitala bai Euskal Autonomi Erkidegoan eta bai Nafarroan. Zer esanik ez herri ikuspegitik jokatuko bagenu, eskubide historikoetan oinarrituta, Europara eta gure lurral-deetako herritarren beharrei begira, ikuspuntu sozial, solidario eta juxtu batetatik. Tresnaz aritzerakoan, aipatu beharrekoak dira gure herriaren ikur diren fiskalitatea, sare industriala, berrikuntza eta, nola ez, kutxak. Baina ikur hauek ere, eman zaien erabilera neoliberal okerrari medio, gainbeheran ditugu, eta gainbehera horrek estaldura soziala kolokan jarri du. Fiskalitateari dagokionean, 2006tik egindako etengabeko erreformen bidez, progresibotasuna ahuldu eta zama fiskala langileriaren bizkar utzi da. Gehien dutenak gutxiago ordainduz eta gutxiago dutenak zigortuz. Iruzur fiskalari bide emanez. Horrek ekarriz krisiaren laguntza estima ezinaz, ogasunetako diru sarrerak gutxitzea; ondorioz, sistema publikoa ahulduz, eta zerbitzu sozialen pribatizazioari ateak irekitzen lagunduaz. Beraz, azken urteak ikusita urjentziazkoa eta behar beharrezkoa dugu fiskalitateari norabidea aldatzea. Zentzu horre-tan, Gipuzkoan lehen urratsak ematen hasiak dira, Aralarrek eginiko proposamen baten ondorioz. Nahiz eta emaitza motz geratu. Baina, irekitako bidean urratsak ematen joateko, progresibotasunean sakonduz, fiskalitate sozialago, juxtuago eta solidarioagoa izateko, konpromisoa tinkoa da. Beste tresna bat aipatzekotan, kutxak aipatu behar dira. Euskal Herriko Kutxa indartsu bat sortu beha-rrean, Nafarroako kutxa barne, banku pribatu bat sortzeko fusioa eman da, kontrol publikoa ekidinez. Merkatuetako irizpideak lehenetsiz eta lurraldeetako inbertsio soziala eta beharrak bigarren plano batetan utziz. Aukera paregabea izan dugu kutxa indartsu bat sortzeko, garapen ekonomikoan laguntze-ko, helburu soziala begi bistatik galdu gabe: gure sare industriala sendotuz, berrikuntzara bideratuz, eta abar. Baina, krisiaren oinarrian dagoen sistema neokapitalistaren irizpideei jarraitzea nahiago izan da. Gure erabakitzeko gaitasuna, gure kontrol publikoa, gure bitarteko sozialak ahulduz. Hemen ezinbeste-koa dena, beste herrialdeetan ez da horrela izan, esaterako, Alemanian kutxek, jarraitzen dute kutxak izaten. Eta zer esanik ez, gure herrian daukagun giza kapitalaz. Gai izango bagina gure herriak duen ekimenerako, sormenerako indarrak bideratzeko eta akordioetara iristeko. Ausardiaz jokatuz. Egia da nabarmena dela ezkerrak bizi duen krisa, ezkerrak duen joera, eskuinaren dinamikak bereganatzeko. Aitortu beharra dago ezkerrak bizi duen ahulezi ideologikoa. Hor dugu ikaragarrizko zeregina. Ahaleginak egin beharko genituzke ezkerra indartzen, indarrak metatzen, alternatibak, ideiak proposatu eta gauzatzeko. Hor dugu landu beharreko baratz izugarria. Esnatu, indartu, landu, gauzatu. Tresnak badaude, giza kapitala badago. Beraz, aukera badago gure Euskal Herri ttipia mundura zabaltzeko, gure herriko tresna sozialak erabiliz, erantzun sozialak emateko herriari, eta guk geuk erabakiz, kateak askatuz banku eta merkatu neolibera-len legedietatik.

Edito

riala

zkerra Berrialdizkaria

EzkerraBerriFundazioakgizartean eztabaidazabaltzekoegiten duenekarpena.

Erredakzio taldea:

Patxi ZabaletaRebeka UberaDani MaeztuAser LertxundiA. Iturriagaetxebarria

Diseinua:Aser Lertxundi

Inprimategia:Iratxe grafika

G

Tresnak badaude, giza kapitala badago

Datorren aleko gaia: FISKALITATEAe-mail bitartez zuen artikuluak bidal ditzakezue.Ale bakoitzean josotako 2 iritzi artikulu argitaratuko dira. ANIMATU!

Aduanaren Txokoa 16-1831001 IRUÑA

www.ezkerraberri.org Tel: 948206362fundazioa@ezkerraberri.org

Elka

rriz

keta

“Krisiari erantzuteko, sektore publikoa

indartu behar da”

uan Carlos Longas NUPeko ekonomia irakasleak eta Nafarroa Baiko parlamentariak argi dauka krisiaren jatorria finantza merkatuetan dagoela.

Longas ez dago ados erakunde publikoetatik krisiari eman zaion erantzunarekin, kontu publikoen egoeraren araberako neurriak ezarri direlako. Krisiari ezkerreko erantzuna emateko, sektore publikoa indartu behar dela azpimarratu du, eta horretarako, zerga sistema indartu behar dela esan du.

Jarraian aurkituko dituzue Longasekin izandako elkarrizke-taren ondorio nagusiak:

JKrisiaren diagnostikoa

“Egiturazko krisi baten aurrean gaude. Osagai ziklikoa ere badu krisi honek, eta beraz, bere jatorriak eta arrazoiak askotarikoak dira, dimentsio askotarikoak. Hazkunde ekonomikoaren ereduarekin –garapen eredua ere esaten zaio modu okerrean– eta eredu sozialarekin zerikusia dauka.

Garapen eredua, harraparia dena, Industria Iraultzarekin abiatu zen, eta itxura baten ondo funtzionatu zuen subjektu-eragileek munduko biztanleriaren proportzio murritza osatzen zuten bitartean. Biztanleriaren proportzio horiek aldatu ahala —batez ere Txina eta

Juan

Car

los

Long

as. N

UPe

ko e

kono

mia

irak

asle

a.

3

>>

Indiarekin, munduko biztanleriaren %40a inguru osatzen dutelako—, ereduaren mugak agerian geratu dira, bai ingurumenekoak eta bai produkziokoak eta sozialak.

Egungo eredu soziala neoliberalismo deritzon hori definitzen duen elementuetako bat da. 80ko hamarka-daren hasieran abiatu zen, eta bere ezaugarriak dira: desregulazioa, finantza-mugimenduen erabateko libera-lizazioa, pribatizazioa eta esku-hartze publikoen eta prestazio sozialen murrizte progresiboa. Horrekin batera, eta modu paraleloan, sozialdemokraziaren oinarriak deusezten dira eta kapitalismoaren kudeaketaren estra-tegiaren porrota gertatzen da; halaber, ezkerraren krisia geratzen da, ez delako gai egoerari erantzunak emateko eta mahai gainean alternatibak jartzeko”.

Finantza-merkatuen egoera

“Krisia eragin zuten finantza-merkatuen egoera arestian aipatutakoaren ondorio zuzena da:

– Liberalizazioak, desregulazioak eta berrikuntza tekno-logikoak eta finantzioeroak ahalbidetzen dute kapital mugimendu izugarriak gertatzea denbora tarte oso murritzetan, eta horren ondorioz, ezegonkortasuna eta gorabehera handiak gertatzen dira.

– Errenta altuei eta kapitalaren errentei egindako zerga murrizketa orokortuek errenta pilaketak egotea ahalbi-detzen dute, eta horrek desberdintasuna areagotzea dakar berarekin. Gainera, errenta pilaketa horiek finantza-merkatuetan jartzen dira, eta horrek burbuilak agertzea ahalbidetzen du”.

Krisia Euskal Herrian

“Krisiak beste herrialdeetan izan ez duen eragina ez da Espainiako Estatuaren parekoa izan. Krisiaren jatorria finantzieroa da Espainiako Estatuan ere, baina ez da bankuen balantzeetan agertutako kutsatutako aktiboen ondorioa, baizik eta zorpetze pribatu handiaren ondo-rioa. Ekonomiaren egiturazko ahuleziak, Estatuaren ahulezia fiskalak –urteak eman ditu higiezinen burbui-latik bizitzen, eta bata bestearen atzean egindako

murrizketen ondorioz, zerga sistemaren egitura mugatu zen– eta aurreko hedapen aroan sortutako enpleguaren kalitate eskasak eraginda, langabeziaren hazkunde ikaragarria gertatu da, eta zerga bidezko sarrerak gainbehera handia izan dute.

Jakina, egoera honek eragin zuzena izan du Hego Euskal Herrian, baina gure ekonomiaren egiturazko izaeraren ondorioz —batez ere oinarri industrial handiagoa—, krisiaren eragina txikiagoa izan da. Dena dela, krisia oso antzekoa da, sektore publikoaren jarduera Estatuaren jardueraren parekoa izan delako eta beti horren atzetik hartu direlako neurriak”.

“Egiturazko krisi batenaurrean gaude. Hazkunde ekonomikoaren ereduarekin eta eredu sozialarekinzerikusia dauka”

4

>>

El profesor de economía de la UPNA, Juan Carlos Longas, nos ha explicado las razones y las posibles salidas de la grave crisis socio-económica que estamos viviendo.

Diagnóstico de la crisis

Longas explica que estamos ante una “crisis estructu-ral que también tiene un componente cíclico”, por lo que las causas son variadas, multidimensionales, y tienen que ver con el modelo de crecimiento econó-mico y con el modelo social. En ese sentido, señala que con la sucesiva incorporación de proporciones crecientes de la población al modelo de crecimiento, especialmente China e India, “se han visto rápidamen-te los límites del modelo, tanto los ambientales como los productivos y sociales”.

La crisis en Hego Euskal Herria

“Evidentemente, esta situación tenía que afectar a Hego Euskal Herria, si bien las características estructu-rales de la economía —fundamentalmente una base industrial más amplia— ha contribuido a que el impac-to sea menor, si bien cualitativamente la crisis es muy similar, entre otras cosas porque la actuación del sector público ha ido a remolque del estatal”, afirma Longas.

Krisiaren aurkako neurriak

“Langabeziaren hazkunde azkar baten testuinguruan, gastu publikoa modu keynesiarrean hedatzea izan zen lehen erreakzioa. Aldi berean diru-sarrerak behera egin zutenez, sektore publikoaren zorpetzea izugarri hazi zen. Era berean, horrek “merkatuen” presioa areagotu zuen, eta horren ondorioz, zorrotz bezala defini ditzakegun neurri sorta bat jarri zen indarrean. Horrenbestez, ezin da esan krisiari erantzun jakin bat eman zaionik; baizik eta kontu publikoen egoeraren arabera indarrean jarritako politika jakin batzuk dira izan direnak.

5

Gastu pribatua (kontsumoa eta inbertsioa) oso maila baxuetan dago –inbertsioa itxaropen txarregatik; kontsu-moa langabeziagatik eta familien zorpetze handiaga-tik–. Gastu pribatuaren errekuperazioaren aurretik sektore publikotik ezarritako pizgarriak kendu izanak ekarriko du ekonomiak oraindik eta atzerakada handia-goa izatea eta, gainera, atzerakadak denboran irautea. Ekonomiako efektu horiek, jakina, islada dute gizartean:

Politika murriztaileek ez dute uzten enplegua berresku-ratzen eta egoera prekarioan dauden eta era guztietako prestazio sozialak behar dituzten gizarte sektoreak handitzen dituzte. Prestazio horietan ere murrizketak egiten direnez, pobrezia mailak eta desberdintasunak areagotu egiten dira. Gainera, hezkuntzan gertatzen ari diren murrizketek, etorkizunerako aukerak mugatzeaz gainera, ekonomian eragin zuzen-zuzena dute, eta norbanakoengan eragin handia dute.

Arestian aipatutakoetatik ondorioztatzen denez, indarrean jarritako neurriek ez dituzte aurreikusitako helburuak lortu, eta, paradoxikoa dirudien arren, helburuok erdiestea zailtzen du. Adibidez, defizita eusteko aurrekontuetan egindako murrizketek ekonomia-jardueraren maila murrizten dute eta, beraz, zergen bidezko diru-sarrerak, defizita bera area-gotzea eraginez eta, horrenbestez, neurri berriak hartzera behartuz...”.

Euroaren eta Euro-gunearen krisia

“Krisiaren eraginez, aurrekontuen defizitak areagotu egingo dira Europa osoan (eta AEBn eta Japonian), eta zor publikoa ere hazi egingo da —Espainiakoa da Euro-pako Batasuneko txikienetakoa—. Egoera hori orokor-tua dagoen arren, krisiaren ondorioak bortitzagoak izan dira herrialde periferikoetan. Bada elementu komun bat horietan guztietan: beren sistema fiskalak ahulak direnez, ez dira gai prestazio sozialen sistema (Ongizate Estatua) aurreratua mantentzeko. Diru-sarrerek goitik behera egiten dutenean, zorpetzea handitzen da eta ez dago gaitasunik finantza obliga-zioei aurre egiteko.

Medidas contra la crisis

El profesor de la UPNA afirma que las medidas adop-tadas por los diferentes gobiernos para hacer frente a la crisis “no han conseguido su objetivo y, aunque parezca paradójico, dificultan su consecución”.

Crisis del euro y de la zona euro

Longas señala que la crisis va a dar lugar a un fuerte incremento de los déficit presupuestarios y el endeu-damiento público, “especialmente en los países periféricos, por la debilidad de sus sistemas fiscales”. Por otro lado, destaca “la miopía” con la que han actuado la Comisión Europea y el Banco Central Europeo, “poniendo el énfasis en los ajustes fiscales y patrocinando unas políticas que dificultan enorme-mente la recuperación”.

Estrategias frente a la crisis

Para hacer frente a la crisis “la respuesta de izquierdas debería ir en la dirección de asegurar un impulso decidido del sector público mientras el sector privado se mantenga en su debilidad actual”, subraya Longas. Asimismo, señala que esa estrategia debe ser coordi-nada. A medio y largo plazo, el margen de maniobra es mayor, en opinión de Longas. “La dirección debe ser el fortalecimiento fiscal”.

Elka

rriz

keta

Jakina, prozesu honetan guztian espekulazio osagai oso indartsu bat eta herri batzuen erantzuteko gaitasuna mugatzen duten finantza mugimenduetatik eratorritako irabazi handiak daude.

Zentzu horretan, Europako Batzordeak eta Europako Banku Zentralak miopia handiarekin jokatu dute, arreta jarri dutelako zergen egokitzean eta errekuperazioa zailtzen duten zenbait politika sustatu dituztelako. Gainera, Banku Zentralaren kasuan, berandu errekazio-natu du eta, batez ere EBko kide batzuk behartuta, uko egin dio zorraren merkatuetan esku-hartzea egiteari (adibidez, zorrak erosiz edo ‘eurobonoak’ deitzen diren horien jaulkitzea eginez)”.

Krisiari aurre egiteko estrategiak

“Gaur egun eztabaida nola kokatuta dagoen kontuan izanda, eta Frantziaren, eta batez ere, Alemaniaren nagusitasuna aintzat edukita, ematen du moneta bata-sunarekin lotuagoa dagoen batasun fiskalaren eszena-tokia indartu egingo dela. Hala, berezitako bi talde egongo dira: Euro-gunekoak eta besteak. Euroa desa-gertuko dela pentsatzea zaila da, horrek kostu handiak eragingo lizkielako estatu guztiei, Alemania barne. Hala ere, krisiaren moneta arloa kudeatzerakoan izan den miopia izugarriak eta arazoak banan-banan eta mutu-rreko egoeretara iristean konpontzeko izan den joerak aintzat izanda, ezin da hipotesirik baztertu.

Egoera horretan, eta euroaren esparrura mugatuaz, ezkerraren erantzuna izan beharko litzateke sektore publikoa indartuko dela bermatzea sektore pribatua

orain dagoen ahul mantentzen den bitartean, batez ere krisiaren ondorioak modu bortitzenean pairatzen ari diren herrietan. Jakina, horrek eskatzen du moneta politika bide horretatik joatea, eurobonoen jaulkipena eginez, adibidez.

Finantza esparruan ere esku-hartzea egin beharko litzateke, erregulazioak eta tasak ezarriz (horietako batzuk aztertzen ari dira, baina ematen du ez direla oso urrutira joango), krisira eraman gaituzten baldintzak ez errepikatzea saihesteko.

Estrategia hori koordinatua izan beharko litzateke. Baina egun dagoen indar korrelazioak ez du laguntzen politika horien ezarpena, gobernu kontserbadoreak edo kanpotik ezarritako teknokratek osatutako gober-nuak gehiengoa direlako. Epe laburrean esku-hartzeak gertatzeko aukerak murritzak dira. Txikiagoak diren lurralde esparruetan, Euskal Herrikoa kasu, posible izango litzateke norabide horretako politikak ezartea, epe ertain eta luzerako politikak indarrean jarriz. Baina defiziterako eta zorpetzerako dauden mugak kontuan izanda, politika horiek modu gradualean ezarri beharko lirateke.

Epe ertain eta luzera, esku-hartzeak egiteko gaitasuna handiagoa da. Horretarako, zerga sistema indartu behar da, sarrerak handitzeko aukera ematen duelako eta ekitate horizontala zein bertikala hobetzen duelako. Beharrezkoa da ziklo ekonomikoen ahalik eta eragin txikiena pairatuko duen “egitura” fiskala ezartzea. Gastuari dagokionean, krisiak agerian utzi du beha-rrezkoa dela prestazio sozialen sistema eraginkorra eta birbanatzailea izatea: justizia sozialean daukan eraginaz gainera, gorabehera ekonomikoen eragina murrizteko daukan gaitasuna kontuan izan behar da.

Baina krisitik irakaspen bat ere jaso behar dugu: sistema honen iraunkortasunaren gakoa da ziklo ekonomiko bakoitzean kontu publikoen oreka mantentzea; hau da, hedapen faseetan ez dira gastua handitzeko baliatu behar, baizik eta superabita pilatzeko. Krisi testuingurua etorri baino lehenago kontuan izan beharko da noraino iritsi daitekeen edo iritsi nahi dugun”.

6

Elka

rriz

keta

“Herri batzuen erantzutekogaitasuna mugatzen duten

finantza mugimenduak daude. Gainera, mugimenduotatik

eratorritako irabazihandiak daude”

La crisis y el feminismo“La crisis es una oportunidad para cambiar el modelo”

La feminista Juana Aranguren se pregunta si la actual crisis hubiese sido la misma si las decisio-nes hubiesen sido tomadas por mujeres, “tenien-do en cuenta que los organismos donde reside el poder financiero está copados por hombres”.

Aranguren considera que la crisis económica “brinda una oportunidad que se debe aprove-char” para repensar supuestos económicos fundamentales, “incluyendo la noción del proveedor masculino que responde a un modelo caduco”.

“Como dice María Pazos, la crisis es una oportu-nidad para cambiar el modelo”, subraya Arangu-ren. En ese sentido, advierte que el programa de reformas necesario para este cambio está esen-cialmente contenido en el manifiesto ‘Feminis-mo ante la crisis’. “No todas las propuestas suponen un aumento del gasto público, al contrario, se propone la eliminación de figuras regresivas como la tributación conjunta en el IRPF, la universalización de la educación infantil desde los cero años y otras, como los permisos de maternidad y paternidad iguales e intransferi-bles”.

7

“Los organismos donde reside el poder financieroestán copados por hombres”

Lucha de clases

Jon Argintxona. Aralarkidea.

Iritz

ia

ucha de clases? Muchos sonreirán irónicamen-te al oír este término, un concepto arcaico superado por la evolución del sistema capita-

lista que se pretendía capaz de haber terminado con la Historia y de hacer progresar a la humanidad en una senda de crecimiento estable e indefinido… ¿Cómo calificar, sin embargo, lo que está sucediendo ante nuestros ojos? El paro, la presión a la baja sobre los salarios, la manipulación de la inmigración, los ataques a los derechos laborales y sociales, la desregulación progresiva de los mercados de trabajo, la privatización de los servicios públicos, la deslocalización sistemáti-ca, la creciente concentración de la riqueza y el privile-gio… Puede que seamos capaces de encontrar otro término más adecuado desde el punto de vista de la Ciencia Económica pero, entretanto, este nos parece que define bastante bien la agresiva ofensiva que pretende modificar las estructuras sociales y las instituciones sobre las que se basaba nuestra organiza-ción social.

Puede, en efecto que esta crisis que sacude nuestro entorno desde hace tres años al dejar al descubierto los entresijos del poder social, valga para mostrar, en toda su crudeza, los términos de dominación sobre los que se asienta el capitalismo.

De hecho, ni siquiera parece que nos encontremos ante una crisis del Sistema (del Modo de Producción), sino ante una nueva fase, ante una nueva mutación, que supone cambios en los equilibrios de poder social, en la organización y jerarquía económicas internacionales, que tienen sus efectos directos internos en los diferen-tes países y áreas geográficas.

Quizás estemos asistiendo a un cambio de modelo de desarrollo, pero si el neocapitalismo avanza en alguna dirección no parece que sea sino hacia su perfecciona-miento, a la mundialización de sus principios a costa del sufrimiento de la mayor parte de la humanidad.

¿Acaso ha variado en lo más mínimo la preeminencia del capital financiero y especulativo sobre la economía productiva? ¿Se ha debilitado en algo eso que algunos analistas llaman la “tiranía de los mercados”? ¿Alguien ve en el horizonte alguna posibilidad de solución, dentro del Sistema a los problemas medioambientales y el derroche energético? ¿Desde un punto de vista tanto teórico como de gestión, se ve algún cambio real en la preeminencia del paradigma neoliberal de la economía?

La crisis ha dejado patente que existe una contradicción básica entre las aspiraciones colectivas de la humani-dad, entre el mundo real y el mundo ideal, que se mani-fiesta, incluso dentro de las ideologías del mismo Siste-ma: las promesas de desarrollo económico, social y humano que desde el final de la Guerra Fría se nos anunciaba como resultado directo de la derrota de la URSS; los principios que se han ido elaborando desde que terminó la II Guerra Mundial, dedicados a la defini-ción y extensión de los derechos humanos y de los derechos culturales y sociales que se recogen en multi-tud de documentos internacionales, tratados, códigos y cartas constituyentes de los organismos e institucio-nes internacionales suscritos por la mayoría de los estados del mundo y sin embargo mutilados o incum-plidos en su práctica totalidad.

L

“El término ‘lucha de clases’ define bastante bien la agresiva ofensiva que pretende modificar las estruc-

turas sociales y las instituciones sobre las que se basaba nuestra

organización social”

“Las grandes empresas y grupos financieros han causado conscien-

temente la situación en que nos encontramos, pero también preten-

den controlar, dirigir, la salida de esta crisis”

8

El capitalismo convierte todo en papel mojado en cuanto hay una buena perspectiva de negocio… Lo ocurrido de Río a Durban es un buen ejemplo de ello.

La realidad cotidiana del mundo hoy se adorna con la explotación, el miedo, la desconfianza, la miseria, para una gran mayoría de la población; y para muchos otros con la enfermedad, el hambre y la muerte temprana.

Hoy, se demuestra empíricamente que los grupos sociales que en defensa de sus intereses sostienen el Sistema capitalista son clases reaccionarias. El perverso desarrollo capitalista ha llevado a la humanidad a las fronteras de otras formas posibles de organización social.

Pero cabe ir aún más allá. Ahondando en ese dilema desde una perspectiva realmente democrática existe una contradicción aún más grave entre el mundo de la dominación capitalista y el mundo que casi alcanzamos a ver, más libre, más justo, igualitario y solidario, que permitiría dar respuestas racionales al problema de la organización de la economía, a la amenaza del desastre medioambiental estableciendo nuevas condiciones para el desarrollo humano.

Porque tras los efectos trágicos de la crisis, causada por su ambición desmedida y su avaricia se percibe que el objetivo que persiguen estos grandes lobbies “de nego-

cios” (conglomerados poten-tísimos de empresas y grupos financieros íntima-mente ligados al poder político) es apoderarse a

escala planetaria sin control ni límite, de recursos, del trabajo y su producto, de bienes y personas. Ellos han causado conscientemente la situación en que nos encontramos pero también pretenden, para consolidar su hegemonía, controlar, dirigir, la salida a esta.

No habrá solución en libertad si los ciudadanos no respondemos políticamente, si no conquistamos, democratizándolas, las herramientas de poder social (el estado, las administraciones, los presupuestos públicos, las empresas como centros de producción, la calle como espacio de protesta, de pedagogía colectiva y de solidaridad). Las clases capitalistas seguirán adueñán-dose de los espacios y las herramientas de gestión de la sociedad (los distintos niveles de administración, las instituciones y servicios, las empresas) y utilizándolas en su beneficio.

La resolución de esta pugna, de los conflictos y proble-mas que se generan como consecuencia de la “dictadu-ra de los mercados” es una cuestión práctica; perfecta-mente mensurable. De Libertad y de Poder con mayús-culas. De la pretensión de los unos de conservar el Poder para dominar, y la lucha por el Poder y la Libertad de la mayoría de la humanidad.

Klase borroka

Krisiaren ondorio dramatikoen atzean agerian geratzen da enprea eta finantza talde erraldoien botere gosea dagoela, eta horiek lotura zuzen-zuzena dute botere politikoarekin. Gainera, enpresa eta finantza talde horiek izan dira pairatzen ari garen krisi hau eragin dutenak. Beraien helburua argia da: mundu mailan eta inolako kontrolik eta mugarik gabe baliabideak, lana, produktuak eta pertsonak bereganatzea. Beraiek eragin dute orain bizi dugun egoera, baina horrekin batera, krisiaren interbidea kontrolatu eta zuzendu nahi dute.

Herritarrok erantzun politikoa ematen ez dugun bitartean, ez da askatasunean oinarritutako konponbiderik egongo. Botere sozialaren tresnak (estatua, administrazioak, aurrekontu publikoak, enpresak...) gureganatzen ez ditugun bitartean, ez da konponbide bidezkorik egongo. Hori egin ezean, klase kapitalistak kudeaketa tresnak bere esku izango dituzte, beren intere-sen arabera erabiltzeko.

9

ehiegitxo daramagu, gauza onerako krisiaz hitz egiten. Tunelaren amaiera aurkitu ezinik, Europaren barrenean, Merkel eta Sarkozyren gidaritzapean, bankuen eta merkatuen legeen menpe. Gure burujabetza eta eskumenak alboratuz, baita ere esku artean izan ditugun

bitarteko baliotsuenak ahulduz, fiskalitatea eta kutxak esaterako, eskuin neoliberalaren jokoan murgil-duz, Herrien Europa anitza gero eta helmuga urrunagoa bilakatuz. Gauden krisi sakonari buelta ematen hasteko, baditugu tresnak, baita giza kapitala bai Euskal Autonomi Erkidegoan eta bai Nafarroan. Zer esanik ez herri ikuspegitik jokatuko bagenu, eskubide historikoetan oinarrituta, Europara eta gure lurral-deetako herritarren beharrei begira, ikuspuntu sozial, solidario eta juxtu batetatik. Tresnaz aritzerakoan, aipatu beharrekoak dira gure herriaren ikur diren fiskalitatea, sare industriala, berrikuntza eta, nola ez, kutxak. Baina ikur hauek ere, eman zaien erabilera neoliberal okerrari medio, gainbeheran ditugu, eta gainbehera horrek estaldura soziala kolokan jarri du. Fiskalitateari dagokionean, 2006tik egindako etengabeko erreformen bidez, progresibotasuna ahuldu eta zama fiskala langileriaren bizkar utzi da. Gehien dutenak gutxiago ordainduz eta gutxiago dutenak zigortuz. Iruzur fiskalari bide emanez. Horrek ekarriz krisiaren laguntza estima ezinaz, ogasunetako diru sarrerak gutxitzea; ondorioz, sistema publikoa ahulduz, eta zerbitzu sozialen pribatizazioari ateak irekitzen lagunduaz. Beraz, azken urteak ikusita urjentziazkoa eta behar beharrezkoa dugu fiskalitateari norabidea aldatzea. Zentzu horre-tan, Gipuzkoan lehen urratsak ematen hasiak dira, Aralarrek eginiko proposamen baten ondorioz. Nahiz eta emaitza motz geratu. Baina, irekitako bidean urratsak ematen joateko, progresibotasunean sakonduz, fiskalitate sozialago, juxtuago eta solidarioagoa izateko, konpromisoa tinkoa da. Beste tresna bat aipatzekotan, kutxak aipatu behar dira. Euskal Herriko Kutxa indartsu bat sortu beha-rrean, Nafarroako kutxa barne, banku pribatu bat sortzeko fusioa eman da, kontrol publikoa ekidinez. Merkatuetako irizpideak lehenetsiz eta lurraldeetako inbertsio soziala eta beharrak bigarren plano batetan utziz. Aukera paregabea izan dugu kutxa indartsu bat sortzeko, garapen ekonomikoan laguntze-ko, helburu soziala begi bistatik galdu gabe: gure sare industriala sendotuz, berrikuntzara bideratuz, eta abar. Baina, krisiaren oinarrian dagoen sistema neokapitalistaren irizpideei jarraitzea nahiago izan da. Gure erabakitzeko gaitasuna, gure kontrol publikoa, gure bitarteko sozialak ahulduz. Hemen ezinbeste-koa dena, beste herrialdeetan ez da horrela izan, esaterako, Alemanian kutxek, jarraitzen dute kutxak izaten. Eta zer esanik ez, gure herrian daukagun giza kapitalaz. Gai izango bagina gure herriak duen ekimenerako, sormenerako indarrak bideratzeko eta akordioetara iristeko. Ausardiaz jokatuz. Egia da nabarmena dela ezkerrak bizi duen krisa, ezkerrak duen joera, eskuinaren dinamikak bereganatzeko. Aitortu beharra dago ezkerrak bizi duen ahulezi ideologikoa. Hor dugu ikaragarrizko zeregina. Ahaleginak egin beharko genituzke ezkerra indartzen, indarrak metatzen, alternatibak, ideiak proposatu eta gauzatzeko. Hor dugu landu beharreko baratz izugarria. Esnatu, indartu, landu, gauzatu. Tresnak badaude, giza kapitala badago. Beraz, aukera badago gure Euskal Herri ttipia mundura zabaltzeko, gure herriko tresna sozialak erabiliz, erantzun sozialak emateko herriari, eta guk geuk erabakiz, kateak askatuz banku eta merkatu neolibera-len legedietatik.

Iritz

iaPasos hacia la salida

de la crisis

Mikel Aingeru Egozkue. Aralarkidea.

Primer paso hacia la salida de la crisis: cambio de gobiernos autonómicos.

En nuestro país, desafortunadamente vivimos bajo una doble sumisión:

– Sumisión del gobierno estatal respecto del gobierno alemán (de origen económico).

– Sumisión de nuestros gobiernos autonómicos respec-to de Madrid (de origen político).

La sumisión en política lleva a los gobiernos a gobernar no en función de sus propios intereses, sino en función de los intereses del líder que domina. La sumisión debe terminar, sobre todo la sumisión que más nos perjudica económicamente, que es la sumisión de nuestros presi-dentes autonómicos respecto de Madrid, puesto que nuestra estructura económica y los ritmos de nuestra economía se parecen mucho más a los de Alemania, que a los de Madrid. Mientras a la sumisión de origen económico se le puede poner fin mediante un proceso de reforzamiento de la capacidad económica del estado, a la sumisión de origen político sólo se le puede poner fin mediante un cambio en nuestros gobiernos autonómicos, ya que Patxi López y Yolanda Barcina son intrínsecamente sumisos respecto de Madrid.

Segundo paso hacia la salida de la crisis: refor- ma fiscal.

Los recortes que se plantean en Nafarroa, en la EAE-CAV, y para el conjunto del estado, son signo de que con el nivel actual de ingresos ya no es posible sostener el nivel de políticas sociales y servicios públi-cos sin poner en riesgo el funcionamiento corriente de las instituciones. Y fallar en esto último implicaría un rescate exterior. No podemos permitirnos continuar más tiempo con una estructura institucional raquítica, sin capacidad de llevar a cabo las políticas necesarias para salir de la crisis.

1 Para alcanzar una salida a la crisis actual conforme a principios de justicia social, nuestras instituciones deben ser capaces hacer frente a los siguientes retos con financiación suficiente: – Funcionamiento corriente de las instituciones.

– Mantenimiento de las políticas sociales y servicios públicos para la ciudadanía, que no es responsable de la crisis.

– Reforzamiento de la capacidad económica de nues-tras instituciones.

Para cuadrar las cuentas públicas, algo necesario, hay que conjugar dos opciones. Por un lado el recorte de gastos, y por otro lado el incremento en los ingresos. En la situación actual, dar mayor peso al recorte de gastos, como hace la derecha, implica castigar los puntos más sensibles para la sociedad (sanidad, educación, pensio-nes, salarios,…), mientras que dar mayor peso a un incre-mento de ingresos, como se propone desde la izquier-da, permite hacer planteamientos sensibles con los menos favorecidos.

En un sistema institucional en situación raquítica a causa de años de políticas neoliberales, la política fiscal es la única herramienta que podemos utilizar para reforzar la capacidad económica de nuestras institucio-nes en el corto plazo. Por tanto, es necesaria una refor-ma fiscal en la EAE-CAV y en Nafarroa (más aún en el estado).

10

“No podemos permitirnos continuar más tiempo con una estructura institucional raquí-tica, sin capacidad de llevar a cabo las políticas necesarias

para salir de la crisis”

2

Iritzia

Tercer paso hacia la salida de la crisis: aplica-ción intensa de medidas anticíclicas.

Las medidas anticíclicas aplicadas por nues-tros gobiernos hasta el momento no han resultado suficientes para sacarnos de la crisis, ni lo serán a corto plazo. Hoy por hoy nuestras instituciones han perdido prácticamente toda su capacidad de aplicar medidas anticíclicas, al consumir su capacidad de endeudamien-to y disponer de una financiación muy limitada.

Mientras no se aborde un proceso de reforzamiento de la capacidad económica de nuestras instituciones, éstas no tendrán capacidad suficiente para aplicar medidas anticíclicas con la intensidad necesaria para resultar efectivas. En ese sentido, se trata de un tercer paso hacia la salida de la crisis, pero debe abordarse con rapidez.

3

11

Krisitik ateratzeko urratsak

1.- Sumisioaren ondorioz, gobernuek ez dute beren interesen arabera politika egiten, baizik eta agintea daukan interesen arabera. Sumisioarekin amaitu behar da, batez ere kalte handiena eragiten diguna: Madrile-kiko sumisioa. Gure egitura ekonomikoak antz handia-goa dauka Alemaniakoarekin.

2.- Beharrezkoa da zerga sistemaren sakoneko erreforma egitea, erakundeen diru-sarrerak handitu eta horiek eskaintzen dituzten zerbitzu publikoen estaldura bermatzeko.

3.- Beharrezkoa da erakunde publikoen gaitasun ekonomikoa indartzea, ekonomiaren zikloen aurka ezartzen diren neurriak eraginkorrak izateko.

Indiarekin, munduko biztanleriaren %40a inguru osatzen dutelako—, ereduaren mugak agerian geratu dira, bai ingurumenekoak eta bai produkziokoak eta sozialak.

Egungo eredu soziala neoliberalismo deritzon hori definitzen duen elementuetako bat da. 80ko hamarka-daren hasieran abiatu zen, eta bere ezaugarriak dira: desregulazioa, finantza-mugimenduen erabateko libera-lizazioa, pribatizazioa eta esku-hartze publikoen eta prestazio sozialen murrizte progresiboa. Horrekin batera, eta modu paraleloan, sozialdemokraziaren oinarriak deusezten dira eta kapitalismoaren kudeaketaren estra-tegiaren porrota gertatzen da; halaber, ezkerraren krisia geratzen da, ez delako gai egoerari erantzunak emateko eta mahai gainean alternatibak jartzeko”.

Finantza-merkatuen egoera

“Krisia eragin zuten finantza-merkatuen egoera arestian aipatutakoaren ondorio zuzena da:

– Liberalizazioak, desregulazioak eta berrikuntza tekno-logikoak eta finantzioeroak ahalbidetzen dute kapital mugimendu izugarriak gertatzea denbora tarte oso murritzetan, eta horren ondorioz, ezegonkortasuna eta gorabehera handiak gertatzen dira.

– Errenta altuei eta kapitalaren errentei egindako zerga murrizketa orokortuek errenta pilaketak egotea ahalbi-detzen dute, eta horrek desberdintasuna areagotzea dakar berarekin. Gainera, errenta pilaketa horiek finantza-merkatuetan jartzen dira, eta horrek burbuilak agertzea ahalbidetzen du”.

Krisia Euskal Herrian

“Krisiak beste herrialdeetan izan ez duen eragina ez da Espainiako Estatuaren parekoa izan. Krisiaren jatorria finantzieroa da Espainiako Estatuan ere, baina ez da bankuen balantzeetan agertutako kutsatutako aktiboen ondorioa, baizik eta zorpetze pribatu handiaren ondo-rioa. Ekonomiaren egiturazko ahuleziak, Estatuaren ahulezia fiskalak –urteak eman ditu higiezinen burbui-latik bizitzen, eta bata bestearen atzean egindako

Erre

port

ajeaTres comidas diarias los 365 al año por 1 euro. Ese es el

principal servicio que ofrece el comedor social Paris 365 de Iruñea, pero no el único. El proyecto del come-dor social Paris 365 nació a iniciativa de la Fundación Gizakia Herritar, fundación que constituyen un grupo de personas provenientes de diferentes ámbitos socio-laborales de Nafarroa con la voluntad de trabajar en proyectos de acción y transformación social desde la defensa de valores como la justicia social y los dere-chos humanos.

Inició su actividad el 8 de junio del 2009, en los locales del antiguo Bar Paris de la calle Jarauta. El presidente de la Fundación Gizakia Herritar, Patxi Xabier Lasa, explica que en la reforma del local participaron en ‘auzolan’ más de 70 voluntarios y voluntarias de 12 países diferentes. Además, al mismo tiempo y en el mismo local pusieron en marcha la Asesoría Jurídica Etorkin, una asesoría gratuita para la población de origen inmi-grante. Posteriormente, y por necesidades de espacio, trasladaron el comedor Paris 365 al antiguo restaurante La Cepa de la calle San Lorenzo.

En el comedor social Paris 365 ofrecen tres comidas diarias a todas esas personas que como consecuencia de la crisis no pueden acceder con sus propios recursos a una alimentación adecuada. “Una alimentación adecuada cuantitativa y cualitativamente, apetitosa a la vista y en su sabor, sin elementos tóxicos y comparti-da en un ambiente agradable y de respeto intercultural”, señala Lasa.

Desde su puesta, en marcha el comedor Paris 365 ha compartido más de 60.000 comidas y cenas y 30.000 desayunos con 2.500 personas. “Este trabajo sería imposible sin los 275 socios/as, 350 voluntarios/as y un grupo de 60 comercios, pequeñas empresas, entidades sociales y particulares que colaboran con sus donativos y excedentes alimentarios”.

Patxi Xabier Lasa destaca que este tipo de comedores sociales son cada vez más necesarios. “En nuestra opinión los comedores sociales son necesarios en el momento en que las personas en situación de vulnera-bilidad, pobreza o exclusión social carecen de una estructura familiar/grupal o individual que les posibili-te acceder a una alimentación aceptable y en este momento en Navarra cada día son más, en 3 años hemos pasado de 19.000 a más de 45.000 parados/as y ello está provocando auténticos dramas sociales”.

Desde la Fundación Gizakia Herritar muestran una gran preocupación sobre el futuro que se nos avecina. “Cada día son más las personas que acuden al comedor Paris 365 solicitando acceder al mismo, cada día son más las personas autóctonas y que en algún momento de su vida fueron consideradas clase media, lo que deja a las claras la profundidad y extensión de los efectos de la actual crisis económica”.

Asimismo, Lasa advierte que las medidas que están tomando las instituciones, tales como el encarecimien-to y deterioro de los servicios públicos, la más que previsible elevación de los impuestos directos o los ya iniciados recortes en prestaciones sociales como los producidos en materia de Renta Básica, están teniendo un grave efecto en la sociedad.

A pesar de que a consecuencia de la crisis de les acumula el trabajo, Lasa advierte que no van a desfalle-cer “mientras contemos con el mismo apoyo que actualmente estamos recibiendo de la sociedad nava-rra”. Como muestra de ello, además del comedor social, la asesoría jurídica o el instituto de formación Bizikasi, este mes acaban de abrir dos nuevos proyectos: el “Txoko Paris 365” un espacio de ocio para las personas usuarias del comedor social y el “Txoko-txiki Paris 365”, que se trata de otro espacio de ocio y esparci-miento, pero para los hijos e hijas de las personas usua-rias.

Paris 365Comedor social (Iruñea)