1

2

URA: Ur kontinentalak eta kudeaketa

ITURRIAK

Proposamena: Orokorrean iturri publikoen mantenu egokia egitea:

pultsadoreen funtzionamendua, presio zehatza eta ez dezatela ihesik eduki.

P: Jolas parkeetan eta lorategietan iturri publiko gehiago eskatzen ditugu eta

guztiei aurrezteko sistemak jartzea, agian sentsoreak…

P: Iturrien ur irteera txakurrek txupatu ezin izatea.

P: Iturrietan ura soilik pultsadorea presionatzean ateratzea eta ez denbora fijo

batean

Erantzuna: Donostiako Udalak Ur eta Saneamendu-sareko Atala dauka Hiri

Azpiegitura eta Zerbitzuen Zuzendaritzaren barruan; atal horrek dauka hiriko

iturri apaingarri eta edangarriak aztertu eta horien egoera ona bermatzeko

ardura.

Donostiako plaza eta parkeetako iturri edangarrietan eragingailu-sistemak

tenporizadoredun sakagailuengatik ordezkatu dira pixkanaka, sistema

eraginkorragoa delako.

Iturri edangarriei ematen zaien erabilerari dagokionez, ez dugu uste Udal

Gobernuaren menpe dagoenik, baizik eta hiritarren erabakia eta

erantzukizuna da.

HODITERIA

P: Hoditeria errebisatu eta behar bada konpondu ur galerarik ez egoteko.

Edota berritu iraunkorragoak diren materialekin.

E: (Añarberen erantzuna) Lehenik eta behin argitu beharra dago ur-

hornidurako sareak bi titular dituela: Añarbeko Urak da goi-sarearen

arduraduna (hau da, instalazio handiak –presa, araztegia, banaketa-sare

handiak eta banaketa-biltegiak), eta Udalak dauka biltegietatik ura jaso eta,

behe-banaketa sarearen bitartez, erabiltzailearen txorroteraino eramatearen,

kontadoreen irakurketaren, fakturazioaren… ardura.

Uraren goi-kontsumoa jaisten ari da azkeneko urteetan, biltegiak hobetu eta

birgaitzeko, eroapen zaharrak kentzeko, eta fibrozementuzko hodi zaharrak

kendu eta fundiziokoak jartzeko Añarbeko Urak-ek eta Udalak egindako

3

inbertsioen ondorioz. Kontsumoaren jaitsiera horretan Udalaren beste ekintza

batzuek ere badute zerikusirik, hala nola, iturri publikoetan zirkuitu itxiak jartzea,

urmaelak iragazgaiztea, iturburuetako ura kaleak ureztatu eta garbitzeko

erabiltzea, etb. Horrek guztiak ekarri du goi-kontsumoaren beherakada eta

ezinbesteko zeregina da, sare eraginkorra eta modernoa lortu arte egiten

jarraitu behar dena (sare on batek %10etik 15era arteko galera izan dezakeela

estimatzen da).

Añarbek Donostiari emandako bolumena, 1995. urtean, 27.658.222 m³-koa izan

zen, (425 litro/biz./egun.); orduz geroztik kopuru hori jaisten joan da (gorakada

txiki bat izan zuen 1999an eta 2000an) 2010. urtean 16.066.442 m³-ra iritsi arte

(237 litro/biz./egun.). 15 urte horietan, beraz, %42ko jaitsiera izan da; azkenik,

2011rako (urtarriletik apirilera arte izandako kontsumoen arabera), 15.175.994

m³-ko kontsumoa aurreikusten da (224 litro/biz./egun.); hau da, %5,54 gutxiago

2010arekin alderatuta.

E: (Udalaren erantzuna) Uraren banaketa-sareak egunero aztertzen dira

sektore ezberdinen funtzionamendu-adierazleen arabera, hain zuzen ere,

egunero aztertzen dira kontsumo-datuak sektoreka eta sektoreetako batean

kontsumoa hazi egin denean, sarea berrikusten da jarioak edo kontsumoaren

gehitze justifikatuak antzemateko (gehiago ureztatu da edo kiroldegi edota

ikastetxeetan kontsumoa handitu egin da).

Ur-galeren kontsumoa jaisten ari da urtetik urtera, uraren banaketa-sarearen

sektorizazioari eta sektore bakoitzari lotutako jarioak antzemateari esker.

Banaketa-sarearen sektorizazioa: sarea sektore txikiagoetan banatzen da eta

emari-neurgailuak jartzen dira gune horietako kontsumoa kontrolatzeko.

P: Suhiltzaileek erabiltzen dituzten ur irteerak ur gutxiago gal dezatela.

E: Ura galtzen duten ureztatze-ahoak edo hidranteak aldatzeko kanpaina

jarraitu bat dago.

P: Estolderia egoera onean mantendu.

R: Udalak hiru kamioi ditu une honetan hiriko estolderia garbitzeko. Normalean,

saneamendu-sare guztiak bi urtetik behin garbitzen dira gutxienez (hori sare

bakoitzaren problematikaren araberakoa ere bada, batzuk sei hilabetetik

behin garbitzen dira eta beste batzuk hiru urtetik behin).

P: Aieteko hoditeria berrikusi, San Patricio eskolako txorrotetatik ateratzen den

urak zapore txarra du eta.

R: Aiete inguruko hodien eta hartuneen egoera aztertuko dugu.

4

UDALARI DAGOKION UR KONTSUMOA

P: Kaleak garbitzerakoan ur gutxiago erabili eta ahal bada birziklatua erabili.

Ura aurreztu kale garbiketako kamioi zisternetan, autoak garbitzeko

“tuneletan”…

E: Bideak garbitzeko erabiltzen den urari dagokionez, Donostiako Udala

edatekoa txarra den ura erabiltzen ari da azkeneko 5 urteetan; ur hori ura

botatzen duten makinek eta zisterna handiek erabiltzen dute. Ura Pasaiatik

gertu dagoen hartune batetik eta Igarako ubidetik hartzen da eta Pasealeku

Berrian dugun biltegira eramaten da (argazkilaritza elkartearen ondoan), eta

bertatik hornitzen dira makinak.

P: Eraikuntza publikoetan uraren erregulagailuak jarri, denon eredu izan

daitezen. Eta, urtez urte aurrezten den uraren informazioa zabaldu.

P: Kirol zelaiak ureztatzeko sistemak gehiago kontrolatu.

P: Uraren kontsumoa kontrolatzen uren limitadore batzuk jarri eraikin

publikoetan.

P: Etxe berrietan ur sistemak hobetzea, esaterako, komuneko zisternek ur

gutxiago botatzea, dutxako ur zikinak komunerako erabili ahal izatea…

E: Gai horiek Udal Eko-Ordenantza deiturikoan egingo den aldaketan sartzea

aztertuko da (ERAIKINEN ENERGIA-ERAGINKORTASUNEKO ETA INGURUMEN-

KALITATEKO UDAL ORDENANTZA).

Gaur egun, udal arau horrek bere ERANSKINEAN, ondorengo arauak jaso eta

horiek betetzea derrigortzen du kontsumoa jaisteko: II. A URAREN KUDEAKETA:

MUGAKETA ETA ERAGINKORTASUN HIDRIKOA:

4. Uraren aurrezpena: Kontsumoak murrizteko mekanismoak.

Eraikin guztiek, horien erabilera edozein delarik ere (industriala edo

asistentziala IZAN EZIK), uraren kontsumoa murrizteko mekanismoak izan

beharko dituzte erabilera pertsonalerako eta sukalderako hornikuntza-

puntuetan: txorrotak, dutxak eta zisternak.

4.1 Banakako kontadore bereizgarriak jarriko dira kontsumoko unitate

bakoitzeko…

“ur hotz zein bero sanitarioarentzat, eta banakako instalazioetan zein

zentralizatuetan. Eraikineko erabilera komuneko guneetan kokatuko dira,

sarbide erraz eta librean. Seinaleen konexiorako aurre-instalazio egokia izan

beharko dute kontadorearen urruneko irakurketa egiteko (telegestioa).”

4.2 EUB-aren (Etxeko Ur Beroa) zirkuituetan ondo isolatutako itzulerako hodiak

jarri beharko dira…

urrutien dagoen kontsumo-punturainoko joaneko hodiaren luzera 15 metro

5

edo gehiagokoa denean.

Fluido beroak garraiatzen dituzten hodi guztiak ondo isolatuak egon beharko

dira eta ondorengo RITE-ren araberako lodierarekin: IT 1.2.4.2.1.2 eta 1.2.4.2.1

eta .2 Taulak.

4.3 EUB-rentzat Eguzki-panelak dituzten eraikinek ur hotz eta beroaren

hartuneak izan beharko dituzte garbigailu eta ontzi-garbigailu

BITERMIKOENTZAT.

EUB sortzeko gutxieneko eguzki-ekarpena duten eraikinek, garbigailu eta ontzi-

garbigailuentzat konexiorako aurreikusitako ur hotzaren hartuneez gain, ur

beroaren hartuneak ere izan beharko dituzte, ekipamendu bitermikoak jarri

ahal izateko.

4.4. Komunetako zisternek 3/6 litroko deskarga bikoitzeko mekanismoak edo

eten daitezkeenak izan beharko dituzte.

4.5. Konketa, bidet eta harrasketako txorrotak eta, baita dutxetako

ekipamenduak ere, ura aurrezteko diseinatuko dira edo mekanismo aurrezlea

izan beharko dute: egurasbideak edo emaria murriztekoa.

4.6. Erabilera publikoko eraikinetan (administrazioa, ikastetxeak, sanitarioak

edo kiroletakoak) konketa eta dutxetako txorrotek derrigorrez izan beharko

dituzte mekanismo tenporizatzaileak edo presentzia-detektagailuak (txorrota

elektronikoak), deskargak mugatuz (litro bat ur).

4.7.- Hozteko agenteen kondentsazioan giza kontsumorako ura erabiltzen

duten ekipamenduek, ura berreskuratzeko sistemak izan beharko dituzte.

4.8.- Gune berdeak edo erabilera partikular eta pribatuko igerilekuak dituzten

zona erresidentzial pribatuek ura berreskuratzeko sistemen inguruko azterketak

egin beharko dituzte, ura aurreztu eta berrerabiltzeko mekanismo aurrezleak

ezarriz.

P: Kontsumo gutxiko tresnak erosteko diru laguntza gehiago eskaini, baita ur

murriztaileak jartzeko edo azken hauek banatu daitezke.

E: EEE Energiaren Euskal Erakundeak diru-laguntzak ditu kontsumo baxuko eta

energia-sailkapen altuko (A+ eta gehiago) etxetresna elektrikoak erosteko.

(Aurreko puntuan erantzunda)

6

KONTSUMOA – FAKTURA

P: Ur kontsumo tope bat jarri eta pasatzen direnei garestiago kobratu edo

isunak jarri.

E: Neurri eginezina da, ura premia biziko ondasuna denez zaila izango

litzatekeelako zehaztea nondik aurrera izango litzatekeen zigorgarria

kontsumoa. Pertsona eta hilabeteko kontsumo “normalaren” parametro

batzuk ezarrita badaude ere, hortik gorako kontsumoa ez litzateke

automatikoki zehagarria izango, kasu bakoitzaren egoera aztertu beharko

litzateke…, eta horrek kudeaketa-zailtasun ugari ekarriko lituzke.

Edonola ere, kontsumo-blokeak ezarri eta gehien gastatzen duenari gehiago

kobratzeko aukera aztertzen ari da, baina ez da erraza, Udalak kontadore

bakoitzeko eta kontadore horretatik kobratzen duelako (indibiduala den

kasuetan, jende asko bizi den etxebizitza bati eman ahal zaio ura, eta beraz,

kontsumoa gehiegizkoa izango litzateke globalean, baina ez modu

pertsonalizatuan). Gainera, kontadore batzuk etxe-multzoentzako dira, eta

beraz, egoera errepikatu egingo litzateke.

P: Uraren prezioa garestitu neurriz erabili ahal izateko.

E: Uraren prezioa udal tasa bat da. Tasen definizioa eta materializazioa araudiz

arautzen da, zehazki tasa eta prezio publikoen urtarrilaren 11ko 2/1990 Foru

Arauak.

19.2 artikuluak ondorengoa xedatzen du:

Orokorrean, eta hurrengo paragrafoan aurreikusitakoaren arabera, zerbitzu

bat eskaintzea edo jarduera bat egiteari dagokion tasen zenbatekoak ez du,

bere osotasunean, zerbitzu edo jarduera horren koste erreala edo

aurreikusteko modukoa gaindituko, ezta jasotako prestazioaren balioa ere.

Beraz, tasaren zenbatekoak zerbitzuaren kostuan dauka muga legeak hala

aginduta, eta ezingo da muga horren gainetik garestitu.

P: Baina bestalde zergak gutxitu ur gutxi kontsumitzen dutenei.

E: Zergak dira gastu publikoa “finantzatzen” duten diru-sarrera publikoak.

Horiek murrizten badira, gastua ere ahulduko da, eta beraz, zerbitzu publikoen

prestazio-maila murriztu egingo litzateke, eta hori efektu eratorri negatiboa da.

Ur-tarifarentzat beste egitura bat aztertu ahal izango zen, denoi berdin ez

kobratzeko, tarteak bereiztuz, kontsumo txikienentzat tarifa baxuagoa izateko

eta altuagoa kontsumo handienentzat.

Edonola ere, bidezkotzat jotzen diren kontsumoak, etxebizitza bakoitzeko

aplikatu beharko lirateke, bertan dauden pertsona kopurua kontutan izanik.

Datu hori jakitea zaila da, guk dugun datua biztanleen Erroldakoa delako, eta

ez digu fidagarritasunez adierazten zenbat bizilagun dagoen etxebizitza

bakoitzean.

7

P: Ur kontsumoaren faktura argiagoa egon eta ura aurrezten dutenak saritu.

E: Faktura diseinatzerakoan bertan agertu behar diren elementu guztiak hartu

dira kontutan, eta modu errazean interpretatzeko moduan egin da; baina

bertan agertu beharreko kontzeptuak askotxo direnez, gerta liteke pertsona

batzuk zailtasunak izatea ulertzerako orduan.

Zentzu horretan, iradokizunak jasotzeko prest gaude, faktura hobetu ahal

izateko.

P: Gehien kontsumitzen dutenei (futbol zelaia, golf zelaia, lorategi handiak…)

zerga bereziak jarri.

E: Uraren fakturak berak erabilerak bereizten ditu eta batzuk beste batzuk

baino garestiagoak dira:

Etxeko m3-aren prezioa 0,34€koa da.

Profesional, jarduera eta ostalaritzako m3-aren prezioa 0,74€koa da.

Ureztatze eta partikularren igerilekuetarako m3-aren prezioa 1,09€koa da.

Iradokizun hori, beraz, gaur egun aplikatzen diren tasen egituran jasotzen ari

da.

IBAI ETA ERREKAK

P: Ibaietan botatako isurketak saneamendu sarera bidali.

E: Azkeneko urteetan ekintza ugari egin dira ibai-ibilguetara hondakin-uren

isuriak ekiditeko; hondakin-ur horiek jaso eta saneamendu-sarera bideratu dira.

Une honetan Añorgako ubidearen saneamendu-lanak (4 milioi eurotik gora),

Anoetako ibarbidearen saneamendu partziala edo Zubietako landa-

eremukoak egiten ari dira; orain dela gutxi antzeko lanak amaitu dituzte 27

Poligonoan eta Txingurriko ubidean (Herrera).

Beraz, etorkizunean egin beharko diren ekintza txikien zain (Udalaren zein

Añarbeko Urak-en aldetik), ibaietako isuririk gehienak saneamendu-sarera

bideratuta daudela esan daiteke.

Horren adierazle garbia da Urumean harrapatzen den izokin kopurua hazten

ari dela. Jakina denez, izokina soilik oso ur garbietan eta kalitatezkoan bizi da.

Orain dela gutxi (joan den apirilaren 5ean) denboraldi honetako lehena

harrapatu zuten, 5,7 kg-ko pisuarekin.

P: Gure hiriko txoko guztietako saneamendua egokia dela ziurtatu.

E: Hiriko auzo guztiek dute saneamendu-sarea. Sare horiek egoera bakoitzari

ahalik eta modurik egokienean egokitzeko diseinatu eta eraikitzen dira.

Denborarekin sare horiek hondatzen joaten dira eta berriztu edo errehabilitatu

behar izaten dira.

P: Ibaiak garbitu, agian taldeka ikastetxeen artean ibai garbiketa antolatu.

P: Lantegiek sortzen dituzten hondakinen isurketa kontrolatu.

8

E: Udaltzaingoarekin koordinazioan dihardugu, isuria egonez gero lagina

hartzera joan eta isuria nondik datorren ikertzeko. Urumea ibaiko isuriei

dagokienez, Eusko Jaurlaritzak ere parte hartzen du eta errekastoen kasuetan

Diputazioak. Gainera, Añarbeko uren Mankomunitateak egiten du enpresarik

kutsatzaileek saneamendu-sarera egindako isurien kontrola…

Hilero egiten dira kontrolak

ITURRIKO URA

P: Udalak antolatzen dituen ekintzetan ur botilen ordez, pitxarrak erabiltzea,

adibidez, beira birtziklatuzkoak.

E: Ingurumen sailak egiten duen lan-ildorik garrantzitsuenetakoa Donostiako

Udalaren ekintza guztietan ingurumen-irizpideak jarrai ditzatela bermatzea da,

baita Udalak antolatzen dituen ekitaldietan ere. Uraren kontsumoaz gainera,

beste faktore batzuk ere hartzen dira kontutan, hala nola hondakinen

sorkuntza edo energia-kontsumoa.

P: Txorrotako uraren erabilera bultzatzea hiritarren artean.

E: 2006an, Udalak, ostalaritzan pitxerren erabilera sustatzeko kanpaina jarri

zuen martxan. Informazio- eta kontzientziazio-kanpaina egin zen eta pitxerrak

banatu ziren hiriko ostalaritza-establezimenduetan. Kanpaina horrek martxan

jarraitzen du eta laster, establezimendu gehiagok proiektuarekin bat egin eta

pitxer gehiago banatuko direla espero dugu.

P: Taberna eta jatetxeek iturriko ura eskaini behar izatea derrigorrean.

E: Udalak ezin ditu ostalari pribatuak txorrotako ura eskaintzera behartu, baina

pitxerrak erabiltzera animatu eta doan banatzen ditu.

P: Bestalde, botilako ura edateko ohitura handia dagoen guneetan edukiontzi

edota paper ontzi horiak jartzea (Adb: parkeetan).

E: Orain dela urte batzuk parkeetan papera eta ontziak bereizteko

zaborrontziak jarri ziren; kasu batzuetan 3 zaborrontzi jarri ziren elkarren ondoan

koloreen arabera bereizturik, eta beste batzuetan, hiru atal bereizturik zituzten

zaborrontziak jarri ziren; kasu guztietan jendearen erantzuna txarra izan zen;

hiru zaborrontziak era guztietako hondakinekin bete ziren eta ezinezkoa izan

zen horiek bereiztea.

P: Donostiar hiritar guztiek kalitate oneko ura eskuragarri dutela ziurtatu.

E: Añarbeko Urak-en Kalitate-kontrolerako Saileko edateko uren Laborategia

Ziurtapeneko Erakunde Nazionalak (ZEN) igorritako kalitate-araurik

zorrotzenaren arabera akreditatua dago, eta haren analisi-teknikak etengabe

ikuskatzen ditu Eusko Jaurlaritzako Osasun Saileko Gipuzkoako Osasun

Publikoko Zuzendaritzaordeak. Horrez gainera, Añarbeko Urak-ek Kontrol eta

Zaintzako Unitatearen maila dauka, Osasun Sailak emandakoa, eta horrek

9

esan nahi du baldintza tekniko zorrotzak (langile kualifikatuak, analisi-

laborategiak, etb.) eta uraren kalitatea kontrolatu eta zaintzeko programa

zabal bat izan behar duela, ez soilik beren instalazioetan (Añarbeko urtegitik

banaketa-biltegien irteeraraino doazenak), baizik eta baita behe-banaketa

sarean ere; sare hori Añarbek kontrolatzen du txorroteraino, nahiz eta sarearen

titulartasuna eta erantzukizuna Udalarenak diren.

2010ean Mankomunitateko Udal guztietan 8.809 analisi egin dira edateko uren

Laborategian, eta 102.347 parametro aztertu dira; aurreko analisietatik 2.266

Kontrol eta Zaintzarako Unitatearen txosten gisa igorri dira, guztira 53.731

zehaztapen batuz.

EURI URAREN APROBETXAMENDUA

P: Euri urak biltzen direnean zuzenean erabiltzea araztegiko kostua saihestuz.

P: Udal-eraikuntza berrien teilatuetan eta berritzen direnetan ur biltegiak jarri,

euri-ura komunetan eta lorategien ureztaketan erabili ahal izateko.

E: Gai horiek Udal Eko-Ordenantza deiturikoan egingo den aldaketan eta

egingo diren udal eraikinetan sartzea aztertuko da.

P: Euria egiten duenean, kaleak mangerarekin ez garbitu.

E: Jakina, euria egiten duen egunetan ur hori kaleak garbitu eta zikinkeria

arekara baztertzeko erabiltzen da, eta edan ezin daitekeen ura dela

adierazten dugu.

P: Euri ura gauza gehiagotarako erabili: komun publikoetan, zelaiak ureztatzen,

auto garbigailuetan, kaleak garbitzeko, igerilekuetan…

E: Gai horiek kontutan hartzea aztertuko da, euri-uraren udal aplikazio eta

kudeaketan, ahal den neurrian, hobetzen joateko.

P: Euri uren eta hondakin uren sarea bereiztea, soilik azken hauek joan

daitezela araztegietara.

E: Saneamendu-sareak unitarioak deitzen dira hodi beretik euri-ura eta gure

komun, sukalde edo industrietatik irteten den ura batera pasatzen direnean.

Eta bereizleak bi hodi desberdin daudenean, ur horietako bakoitzarentzat

bana.

Gure hirietako gehienek dituzte sare unitarioak, orain dela urte asko eraiki

zirelako, auzo eta eraikin ezberdinak eraiki zirenean (Alde Zaharra, XIX.

mendeko zabaldura erromantikoa, etb.). Urte batzuetatik hona ari dira

eraikitzen poligono eta bizitegi-zona berri eta modernoagoetan sare

bereizleak; garestiagoa da eta “luxuzkoagoa”, esan genezake.

10

Sarea bereizlea den lekuetan, euri-ura ibairatu edo itsasoratu egiten da

zuzenean, aldiz, fekalena, araztegira bidaltzen da, ingurunera isuri aurretik, ur

horiek “garbitzeko”. Baina unitarioa den lekuetan ur guztiak nahastuta (fekalak

eta euri-ura) eramaten dira araztegira, eta horrek handitu egiten ditu garraio-

eta garbiketa-kostuak.

Orain dela gutxira arte sare bereizleak egokienak zirela uste zen, fekalen sarea

txikiagoa delako, garbitu beharreko ur-bolumena txikiagoa delakoa eta

araztegiek ia etengabeko emariarekin lan egiten dutelako. Garraio eta

garbiketaren kostu ekonomiko eta ingurumenekoak txikiagoak dira.

Hala ere, azkeneko urteetan sare bereizleak eragozpenak ere badituela

antzeman da:

• Euri-urak ere kutsadura sor dezake zuzenean ibairatu edo itsasoratzerakoan

batez ere lehen minutu edo orduetan-, teilatu, espaloi eta galtzadetako

zikinkeria arratastatzen duelako (hautsa, olioa, zigarro-puntak, txakur-kakak,

etb.).

• Hargune okerrak baldin badaude (akats edo arduragabekeriarengatik

euri-uren sarera gaizki lotuta dagoen etxebizitza oso baten ur fekalen

irteera), ur fekalak zuzenean iritsiko dira ibaira edo itsasora, garbitu gabe:

harguneak, sareen egoera… zorrotz zaindu behar dira.

Bi sistemen arteko sintesirik onena lehen euri-urak jasotzeko gailuen sarea

izango litzateke (adibidez, eremu zehatz batean lehen ordu erdian eroriko den

euri biziaren bolumena); sare horrek bolumen hori “ekaitz-biltegia” izeneko lur

azpiko biltegi handi batean gordeko dela ziurtatuko du. Hurrengo euri-urak

ekaitz-biltegitik pasako dira, baina zuzenean joango dira ibai edo itsasora, oso

kutsadura gutxi arrastatzen dutelako, lehen ordu erdiko euriak teilatu, espaloi

eta galtzadak garbitu dituelako.

Biltegia sare unitario batean tartekatua baldin badago, euria gelditzerakoan

(eta beraz, sarean uraren maila jaisterakoan), biltegian gordetako “euri-ur erdi

zikinen” bolumena garbi gelditu den sare unitariora ponpatzen da, eta

araztegira iristen dira fekalekin batera garbitzeko.

Biltegia euri-uren sarean tartekatu baldin bada (sare bereizlea egoteagatik),

bertan gordetako lehen ordu erdiko euri-uraren bolumena fekalen sarera

ponpatzen da, aurreko kasuaren helburu berberarekin.

Azken finean, saneamendu-sare baten diseinu modernoa egiteko kasu

bakoitzaren azterketa xehatua egin behar da, aldagai eta egoera ezberdinen

arabera; horietatik garrantzitsuenetakoa inguruko prezipitazio edo euri-

erregimena da. Donostia hiri euritsua izanik, hainbat ekaitz-biltegi ditu,

11

adibidez Marrutxipikoa (Udalak eraiki eta kudeatutakoa) eta Zubieta Plazakoa

(Añarbeko Urak-en ardurapean). Etorkizunean era horretako instalazio ugari

eraikiko dira; behin amaituta eta lanean hasten direnean, lur azpian gelditzen

dira, hiritarrengandik ezkutaturik.

KANPAINAK BURUTZEA

P: Informazio eta kontzientziazio kanpainak egin ur kontsumoaz eta uraren

garrantziaz jabetzeko.

E: Cristina Eneako Ingurumen Baliabideen Egoitzan, Kontsumo Arduratsuaren

Ikasgela inauguratu da aurten; bertan, baliabideen erabilera

eraginkorragorako eta bizimodu jasangarriagorako aukerak ezagutuko ditugu.

Ataletako bat uraren erabilera eta kudeaketari zuzendua dago, eta oinatz

hidrikoaren kontzeptuan sakontzen du.

Bestalde, “Hondartzak Bizirik!” uda hasieran Cristina Eneak egiten duen

sentsibilizazio-kanpainaren bitartez, alde batetik gure itsasaldeko

biodibertsitatearen garrantzia azpimarratu nahi da, eta bestetik, hondartzetan

bainu-hartzaileek eragiten duten presioa arintzea. Kanpaina horrek

hondartzetako txorrota eta dutxetako uraren erabilera zentzuzkoa sustatu nahi

du; ur hori modu desegokian erabiltzen da, jolasteko batez ere.

P: Eraikin publikoetan pegatinak jarri gogoratuz txorrotak itxi behar direla.

E: Ingurumen sailak pegatinak jarri ditu, udal eraikinetan energia eta uraren

erabilera eraginkorra bultzatzeko.

KUDEAKETA

P: Urbanizatze azkarrak ekar ditzakeen kalteak ekiditeko, ur-baliabideak zaindu

eta ez gehiegi ustiatu.

E: Ez du ematen beharrezkoa denik igerileku pribatua jar dezaketen lursailei

(gutxi dira) baimena ukatzea, komunitate bakoitza arduratzen delako bere

instalazioen kudeaketa eraginkorraz.

Gainera, lehen adierazi dugun bezala, Eko-Ordenantzak jasotzen du:

4.8.- Gune berdeak edo erabilera partikular eta pribatuko igerilekuak dituzten

bizitegi-zonetan, ura berreskuratzeko sistemen inguruko azterketak egin

beharko dituztela, uraren aurrezpena eta berrerabilpena ahalbidetuko duten

mekanismo aurrezleak jarriz.

Zergei dagokienez, aplikatzen direnak UDAL TASAK dira.

Ur Hornikuntzarako zerbitzu-prestazioen Tasen Ordenantza Fiskal arautzailean,

eranskinean zehazten da erabilera bakoitzerako tarifa:

12

- Etxeko kontsumorako tarifa 0,34€/m3-koa da.

- Jardueretarako, ostalaritzarako prezioa m3-ko 0,74€/m3-koa da.

- Eta ureztatze eta igerilekuentzako 1,09€/m3-koa.

Beraz BAI, etxekoa baino askoz ere gehiago kobratzen da uraren erabilera

igerileku edo ureztatzearentzako.

P: Igerileku pribatuak egiteko baimenik ez eman edo zerga handiak jarri.

E: Ekipamendu eta instalazio horiek erakunde pribatuek kudeatzen dituztenez,

Udalak ez du aldaketa horiek egitera behartzeko eskumenik.

P: Igerileku asko dago Donostian, ez egin gehiago, gainera itsasoa dugu eta.

P: Lorategiak bero handia egoten ez duenean ureztatu (goizean eta

iluntzean).

E: Normalean, ureztatzeak goizeko lehen ordurako programatuak daude,

kaletik dabiltzanei eragozpenik ez eragiteko. Egia da ureztatzeko ordurik

onenak goizekoak, beroa hasi aurretik, eta iluntzekoak direla, beroarekin ura

lurrundu ez eta landareetan gera dadin.

P: Lorategietan ureztagailu automatikoen denbora murriztea.

E: Ureztaldiak oso txikiak dira eta udara mugatzen dira. Euri-neurtzaileak

daude, ureztatzeko behar den ura erregulatzen dutenak, baina instalazio hori

ez dago ureztatze-sistema guztietan; kable-sare elektrikoa behar du eta

inbertsio garestia da, beraz ezin daiteke beti jarri.

13

URA: Gure itsasoa

DONOSTIAKO HONDARTZAK:

Proposamena: Neguan eta hondartzara joateko garaia ez denean hondartzak

maizago garbitu. Bai harea bai ura.

Erantzuna: Udalak hondartzen garbiketan egindako lanak:

Hondartzak urte osoan garbitzen dira, baina momentu desberdinak bereizi

behar dira, egin beharreko lan motaren edo lanaren intentsitatearen arabera:

• Udaldia:

• Ekainaren 1etik 15a arte eta irailaren 15etik 30a arte, erdi mailako

intentsitatea.

• Ekainaren 15etik irailaren 15a arte, intentsitate handia eta

baliabide asko, gero ikusiko dugun moduan.

• Uda aurretik eta uda ondoren:

• maiatzaren 15etik 31 arte eta urriaren 1etik 15a arte.

• Udarako prestakuntza lanak egiten dira, hala nola, harea

berdintzea.

• Urteko gainontzeko hilabeteetan:

• Hondartzak egunero zaintzen dira. Bitarteko mekanikoak ere

erabiltzen dira.

Udaldia

• Udaldian egunero egiten diren lanak:

• Harea garbitu eta eskuz areatzea

• Sarbideak, arkupeak, e.a. garbitzea eta mangera pasatzea

• Uztail-abuztuetan mareak ekarritako hondakinak kendu eta

zakarrontziak aldatu

• Harea bahetzea (gauez)

• Limpieza y rastrillado de arena

• Zakarrontziak kendu eta jartzea, egunean bi aldiz:

• Kontxa: 130

• Ondarreta: 160

• Zurriola: 160

• Irla: 60

Ezohizko jarduerak

Urteko sasoia edozein dela ere, neurri egokiak hartzen dira, ahalik eta

azkarren, beharrezkoa den guztietan.

Ohikoena hondakinak jasotzea izaten da, euri-jasa handia edo ekaitza

dagoenean asko biltzen baitira hondartzetan.

14

E: Bilduutakoari buruzko informazioa:

Urtero hondartzetan biltzen

diren hondakinei buruzko

informazioa biltzen da, bai

itsasoak ekarritakoak, bai

erabiltzailek utzitakoak eta

mantentze lanetan eta

egiten diren ekintzetan

sortutako hondakinak.

Horien barruan xehatutako

datuak lortzen dira, arlo

hauekin lotutakoak:

• Gaikako bilketan

jasotakoak: papera, beira

eta ontziak

• Egurra: itsasoak ekarritakoa, balorizatzen da (energia lortu).

• Hondakin arriskutsuak: mantentze-lanetan sortzen direnak, gehien bat

pintura-pote eta –arrastoak, eta ibilgailuen olioak, bateriak… Hauek guztiak

baimendutako kudeatzaileengana bideratzen dira.

• Gaika ez diren biltzen hondakinak: gainontzekoak

P: Hondartza guztietan garbiketa dela eta kartel informatiboak ipini: udalak zer

egiten duen, zergatik eta zer egin beharko genukeen hondartza erabiltzaileok.

E: Astero txostenak egiten dira kontrolaren emaitza eta balorazioekin. Hauek

hondartza bakoitzeko kabinetako iragarki taulan eta hondartzei buruzko web

orrian ipintzen dira, legediak ezartzen duenaren arabera hiritarrari informazioa

eskaintzeko betekizuna betez.

P: Hondakinak bereizteko edukiontzi gehiago jarri, denetatik birziklatzeko eta

ahal den heinean kostako estetika mantenduz. Bestalde, berrerabili

daitezkeen ontziak banatu zigarroak, pipa azalak... jasotzeko.

E: Duela urte batzuk, gure hondartzetan hondakinen gaikako bilketa ezarri zen.

Horrela, hondartzan barrena zakarrontzi horiak ditugu ontziak eta plastikoak

biltzeko, hondartza bakoitzan gaikako bilketa egiteko puntu bat dago eta

kabinetan papera eta ontziak jasotzeko zakarrontziak daude.

15

GURE ITSASOA eta KOSTALDEA:

P: Itsasoko eta ibaietako uren kontrol zorrotza eramatea. Batez ere enpresen

isurketak kontrolatu eta isunak jarri hala beharko balitz.

E: Bai Urumea ibaian, bai eta estuarioan eta kostaldeko zenbait puntutan

uraren kalitatea aztertzeko protokoloa dago indarrean. Bertan zehazten dira

laginak hartzeko adierazleak, puntuak eta uneak. Ibaian lan hau egiteko

erakunde eskuduna Gipuzkoako Foru Aldundia da eta kostaldeko uretan

berriz, Azti.

Honakoak dira azterketa horien emaitzak:

16

Ibaietako uren kalitate biologikoa: Laginak hartzeko estazioa Ergobia inguruan

(URU40200) dago eta datuak agorraldian ateratzen dira, kontrolaren

ikuspegitik horixe baita uraren kalitatearen egoera ondoen adierazten duen

unea. Adierazlearen bariazio-tarteak 0-140 bitartekoak izaten dira, baina

mugabalio gorena ez dago argi. Ergobiako estazioa EPE ekoeskualdean

(Euskal-Pirinioko Eskualdea) dago kokatua.

2012an, aurreko urteekin alderatuz gero, indize biotikoaren balore baxuagoa

lortu da, “Kalitate eskaseko ura” sailkapenean kokatuaz. Urumea ibaiaren zati

horrek hainbat isuri zuzen jasaten ditu; azken urteetan, Anarbeko Urak-ek

hainbat ekintza burutu ditu, orainarte kolektore nagusietara lotu gabeko auzo

txikietan eta industria-guneetan, hondakin-ura biltzeko. 2010. eta 2011. urteen

artean, isuri murrizketei esker uraren kalitatea hobetu da zati horretan.

17

Jarraitzen denbait isuri zuzenek 2012. urtean lortutako indizean eragina izan

dute ziurrenik.

Estuario eta kostalde inguruetako egoera ekologikoari buruzko informazioa

ematen du indize honek, eta Urumeako estuariorako laginketa-guneak Santa

Katalina zubian (E-UR10) eta Loiolan (EUR5) kokatu dira. Laginketa horiek

2012ko neguan egin dira. Adierazlearen balioa 0 eta 1 artean aurkitzen da;

0,53ren gainetik ontzat jotzen da kalitatea, eta beraz, goranzko joera lortzea

eta 0,53tik gorako balioetan mantentzea da helburua.

2012. urtean Monpaseko estazioan erdietsitako kalifikazioa “Oso Egoera ona”

da oraindik ere, 2003. urteaz geroztik gertatu izan den moduan. 2001eko

kanpaina egin arte, kolektorearen isurketa itsaspeko hustubidera desbideratu

zelarik, “Onargarriaren” azpiko kalitateak nagusitu ziren estazio horretan, eta

urte horretatik aurrera nabarmen hobetu da egoera. Saneamendu- eta

arazketa-jarduketak kostaldearen lehengoratzean islatzen ari dira.

Lehenago aipatutako kontrolez gain, Donostiako Udalak hondartzen osasun-

ingurumen kontrolak egiten ditu astero, Ingurumen-Kalitatearen Atalaren

bidez.

Ikuskapen horretan bi atal aztertzen dira:

Bainu uraren analitika: Astelehenero 8 laginketa puntutan ur lagin bat jasotzen

da, 1-1,5m gutxi gora beherako sakonerako gunetan eta lagina 30 cm-ko

sakoneran hartuz. Horrela, ohiki bainulari gehien egoten diren guneetako

kalitatea ezagutzen da. Analizatzen diren parametroen aukera eta emaitzen

ebaluazioa indarrean dagoen legediak xedatzen duenaren arabera egiten

da. Lagindutako puntuak ondokoak dira:

• Ondarreta: erdialdea eta Tenisa

• Kontxa: Loretopea, erdialdea eta Nautikoa

• Zurriola: Urumea, erdialdea eta Ulia

18

Udan bi laginketa puntu berri bana eransten dira Ugarteko hondartzan eta

Illurgita kalan, azken hau Ulia mendian. Bi puntu hauetan laginak astero eta

txandaka jasotzen dira.

Ikuskaritza tokian: Astero hondartzak zeharkatzen dira ondokoa begiratzeko:

• Ur ertzeko ura: aparrik, kolore susmagarririk, flotatzen duen hondakinik,

usainik, hidrokarburoen edo beste produktu oliotsuen irisaziorik, besteak,

beste, ote daukan.

• Harea: hondakinez (makila, plastiko, ontzi…) garbi ote dagoen ala ez.

Kasu honetan alga edota harrien agerpena ez da kutsaduratzat

hartzen.

• Ekipamendu edo zerbitzuak: kabinak, komunak, paperontziak…haien

egoera orokorra eta instalazioen garbitasuna, hondarreko kanila edo

dutxek ihesik ote duten…behatzen da.

Astero, bainu uraren osasun kalifikazioa eta hondartzen osasun baldintzak

Donostiako hondartzei buruzko web orrian argitaratzen dira. Bainu garaiaren

(ekaina eta iraila bitarte) emaitzen arabera hondartzak sailkatzen dituzten

txostenak argitaratzen dira. Txosten hauek Eusko Jaurlaritzara bidaltzen dira

eta honek EAEko hondartza guztietakoekin batera Ingurumen, Landa eta Itsas

Ingurune bidaltzen ditu eta bertan Bainu Uren Informazio Sistema Nazionalaren

bidez argitaratzen dira.

E: Donostiako hondartzetako uraren kalitatea astero egiten diren kontrolen

bidez aztertzen da, eta hondartzako puntu desberdinetan ur laginak ikertuz.

Lagina hartu zen eguna: 2013/09/23

Lagina zer

puntutan hartua

den

Bainatzeko

uraren osasun

kalitatea*

Bainatzeko

osasun

baldintzak*

Hondartzen

osasun eta

txukuntasun

baldintzak*

Tenis Ezk. BikainaBainatzea libre

daOna

Ondarreta

Erdia BikainaBainatzea libre

daOna

Ezk. Loretope BikainaBainatzea libre

daOna

Erdia BikainaBainatzea libre

daOnaKontxa

Esk. Nautikoa BikainaBainatzea libre

daOna

Urumea Ezk.Bikaina

Bainatzea libre

daOna

Zurriola Erdia BikainaBainatzea libre

daOna

19

Ulia Esk. BikainaBainatzea libre

daOna

Sta. Klara

uharteaErdia Bikaina

Bainatzea libre

daOna

*Bainatzeko uraren osasun kalitatea: 2006/7 CEE Jarraibideak eta 1341/2007

Errege Dekretuak (bainatzeko uren kalitateari buruzkoa) ezarritako irizpideen

araberakoa.

*Bainatzeko osasun baldintzak: bainatzeko uraren klasifikazioa kontuan

izanda, bainu osasungarri bat hartzeko gomendioak.

*Hondartzaren osasun egoera: harea eta inguruko aldeak (pasealeku azpiko

arkupeak, sarbideak, zerbitzuak, aldagelak, zakarrontziak…) osasun aldetik

nola dauden azaltzen du.

P: Hondakin urak kostaldetik urrutiago botatzea zaborrak kostaldera ez iristeko.

Herrerako Txingurri kolektoretik betirako ur zikinak kentzea.

P: Urtero, itsasoa garbitzeko aurrekontu bat izatea.E: Azkeneko urteetan Donostiako Udalak, Añarbeko Ur Partzuergoarekin koordinaturik,

hobekuntza-lan garrantzitsuak egiten dihardu euri- eta hondakin-uren sarean. Ur

guztia Loiolan dagoen Hondakin-uren Araztegi Estaziora ponpatzen da, eta bertan

garbitu eta urpeko hustubidera berbideratzen da. Hustubideak kostatik 13 kilometrora

isuritzen du ura, eta horrela, kutsadura biologikorik egongo balitz, kutsadura hori

kostaldera iritsi baino askoz lehenago indargabetuko litzateke. Gainera, Donostiako

Udaleko Hiri-zerbitzuen sailetik etenik gabe ari dira lanean bainurako eremuetako

uraren garbitasuna eta kalitatea zaintzeko. Uda-garaian Donostiako hondartzetara

marmoken etorreraren prebentziorako eta, iritsiz gero, bertatik kentzeko kanpainak

egiten dira.

P: Itsas ondoko guneetan (paseoa, parkea) gaikako zabor ontzi gehiago jarri.

Adibidez, Guardaplata bidean (Bidebietan) zaborra garbitu eta zaborrontziak

jartzea. Baita Sagüeseko aldean eta parkearen bukaeran, mendialdea

garbitzea.E: Sail horrek, “Joko Garbia” proiektuaren barruan, hondakinak bereizteko

kontainerrak jarri ditu parke eta hondartzetan; selektiboki bildutako hondakin-kopurua

hazteaz gainera, hiritarrak birziklapenak duen garrantziaren inguruan ere

kontzientziatzeko.

Uliarako proposamenak:

P: Proposamen multzoa ULIAko inguruneari buruz:

P: Ulia-Jaizkibelgo itsas labar eta ur-azpiko ekosistemen babesa bermatzeko, Oceana

elkarteak eremu horiek Natura 2000 sarean sartzeko abian jarri duen ekimenarekin

bat egin eta bultzatzea.

20

P: Uliako itsaslabarrek duten GKL (Garrantzi Komunitario Lekua) itsasora ere zabaltzea.

Eta KBE (Kontserbazio Bereziko Eremua) izatera iritsi ez gero 113 habitat ezberdin eta

mila espezie inguru ipiniko lituzkete babespean.

P: Ulia - Jaizkibel zonaldean arrantza mugatu, baita aisialdiko ekintzak ere.

P: Ulia parke naturala izango balitz bezala zaintzea.

P: Ulian zuhaitzak ez moztea eta eraikuntza gehiago egiteko baimenik ez ematea.

P: Bertako animalia eta espezien azterketa egin eta espezie bereziak ofizialki babestu.

E: Garrantzi Komunitarioko Lekua (GKL) izendatua izan eta gero, eta habitat-en

zuzentarauak ezarritako betebeharrei jarraituz, Ulia-Jaizkibel orain dela gutxi izendatu

dute Kontserbazio Bereziko Eremu (KBE); Natura 2000 Sarean sartu dute eta babes-

neurri espezifikoak ezartzen dira.

Donostiako Udaletik Uliarentzako Plan berezi bat lantzen ari dira, horrela KBE-aren

barruan dagoen gunearen babesa sendotuz eta kontserbazio-premiak dituzten

espezie eta habitatak dauden beste gune batzuk ere barnean hartuz.

Plan horretan, erabilera eta ezaugarrien arabera babes-maila ezberdinak dituzten

hainbat gune behatuko dira, eta habitat-en zuzentarauan jasotako espezie edo

habitatak arriskuan jartzen dituzten jarduerak mugatuko dira; horrez gainera, hala

behar den kasuetan, berreskurapena sustatzeko neurriak ere programatuko dira.

P: Mendiaren gainaldean dagoen Naturaren Interpretazio Zentroa martxan jartzea.

E: Uliako interpretazio-zentroari dagokionez, 2012ko uztailaren 28an jarri zen martxan,

ingurumen-balioetarantz hiritarren eraldaketa lortzeko tresnak eta baliabide

didaktikoak eskaintzeko helburuarekin. Espazio horrek Ulia mendia Donostiarentzat

horren leku enblematikoa eta berezia dena ezagutzera emateko balio du, haren

ingurune fisiko, natural eta historikoaren ezaugarrietan sakonduz. Eskaintza hezigarri

zabala dauka, hezkuntza-maila ezberdinei egokitutakoa, eta ikastetxeek eta

bestelako taldeek har dezakete parte osagarri pedagogiko moduan.

P: Uliatik Platako Itsasargiraino doan bidea ondo mantentzea, adibidez, bidea

markatzeko ikurrak falta dira eta zakarrontziak ere eta leku arriskutsuetan hesiak falta

dira.

E: Donostia eta Pasaia, Ulia mendia zeharkatuz, lotzen dituen bidearen

kontserbazioaren eskumena Gipuzkoako Foru Aldundiarena da.

P: Informazio panelak, bertako landaredi eta faunarekin.

E: 2009ko Kilometroak zela eta, eta edizio hori antolatzeagatik hiriari esker ona

adierazteko, Zurriola ikastolak oroigarriren bat gordetzea nahi zuen. Horregatik,

Uliari Bira izeneko liburuxka informatiboa editatu zen eta hainbat panel ere

diseinatu ziren berriztutako zirkuitoan jartzeko.

Panel horietan Uliako flora, fauna, paisaia eta historiari buruzko informazioa

biltzen da, eta perspektiba horretatik ikusten diren mendiak erakusten dituzten

panoramikak ere agertzen dira. Beraz, ibilbideak xede didaktikoa dauka eta

21

helburua ez da soilik bidea gidatzen duten marka txuriak eta berdeak

margotzea, baizik eta bisitatzen ari den mendiaren historia ere erakutsi nahi

da.

P: Bertan dauden kaioen habiak kontrolatu, populazioa nahiko handia da eta.

E: Kaioen populazioaren hazkundea oso lotuta dago elikagaien

eskuragarritasunarekin, espezie horrek zabortegietan elikatzeko duen egokitzapen-

gaitasunarengatik eskuragarritasun hori asko handitu delako. Populazio horiek

arautzeko, instalazio horien kontrola behar da eta bide horretan, abantaila handiak

ekarriko lituzke San Marcos-eko zabortegia ixteak.

ITSASOA ETA ENERGIA:

P: Olatuei esker sortu daitekeen energia berriztagarriari etekin handiagoa

atera.

P: Itsasoko energia, pixkanaka - pixkanaka gure kostaldean aprobetxatzea.

P: Itsasontzietarako energia berriztagarriko motorrei buruz ikertu.E: Donostiako Sustapen-arloak, Udalaren menpe dagoena, olatuek Donostiako

itsasaldean energia sortzeko duten gaitasunaren inguruko ikerketa egin zuen orain

dela hiru urte. Aztik egindako ikerketa horretan, energia undimotriza jasotzeko

estazioak kokatzeko hainbat puntu gomendatzen ziren. Proiektu horren barruan,

Cristina Enea Fundazioak ikastaro bat antolatu zuen Euskal Herriko Unibertsitatearen

Uda Ikastaroetan; nazioarteko adituek hartu zuten parte, itsas energiaren ustiapena

sustatzeko. Gaur egun, itsas energia jasotzeko estazioak kokatzeko proiektuak

finantziazioaren zain daude martxan jarri ahal izateko.

P: Beste hirietako esperientziak aintzat izatea Donostian aurrerapenak egiteko.

E: 2012. urtean instalazioetan metatutako kapazitatea energia berriztagarria

ekoizteko hiru iturriri dagokie batez ere: biogasa, eguzki-energia termikoan eta

eguzki-energia fotovoltaikoa; halaber, biomasa, geotermia eta haize-

energiako instalazioak ere zenbatu dira.

22

Donostiako Udalak, sarera konek tatutako 24 instalazio fotovoltaiko ditu

martxan 2012an, instalatutako potentzia 863,18 kWp-koa izanik, eta haize-

energiako bi instalazio martxan jarri ditu, 4,15 kW potentziakoak.

Ondorengoak izan dira 2012. urteko alor honetako jarduerarik nabarmenenak:

Martuteneko 27 poligonoan dagoen ENERTIC Eraikinean minieolika, geotermia,

kogenerazioa eta bioswale (euri-ura jasotzeko eta garbitzeko guneak)

instalatzea, Zuatzako enpresa-poligonoan dagoen PI@ eraikinean minieolikoa

(Ikusentzunezkoen

eta eduki digitalen Berrikuntza Poloa eta biomasa Ubako Aterpetxean.

KAIA ETA ARRANTZA:

P: Ez egin, “Monpaseko pasarela” berria.

E: Monpaseko pasabidearen proiektua atzera bota du Donostiako Udalak eta

horrela jakinarazi zion Ingurumen Ministerioko Kosta Zuzendaritzari 2011ko

uztailaren 4an.

P: Pasaiako portua birmoldatzearen eta badia berreskuratzearen aldeko

jarrera aktiboa eskatzen diogu udalari, portua Jaizkibelgo itsas labarretara

mugitu gabe.

E: Donostiako Udalak Pasaiako portuan, haren badian eta Jaizkibeleko

itsaslabarretan eskumenik ez badu ere, nabarmentzekoa da, Pasaiako Kanpo

Portuaren proposamenaren inguruan, Ana Oregi Eusko Jaurlaritzako

Ingurumen eta Lurralde Politikako sailburua berriro agertu dela proiektuaren

kontra, hura eraikitzeko baldintzarik ez delako betetzen.

P: Donostiako kaia arrantza-ontzientzak erabiltzen jarraitzea, ez soilik kirol portu

bezala eta hau bultzatzeko, azpiegiturak modernizatzea, baina itxura

tradizionala mantenduz. Jaurlaritzaren laguntza bultzatu.

Donostiako arrantzaleek harrapatzen dituzten arrainak kontsumitzeko

kanpainak egin. Kaian arrantzaleen salmenta zuzena bideratu.

P: Arrantzan daudenei baimenak eskatu eta ikusi zer ari diren arrantzatzen.

Arrantza egiteko zonaldeak mugatu.

23

P: Arrain txikiak arrantzatu edota saltzen dituztenei isuna jarri. Eta itsasoen

ardura dutenei udalak eska diezaiela arrain txikien arrantza kontrolatzea eta

itsasoko zorua zaintzea.

E: Donostiako Udalak uste du arrantza tradizionalari tarte garrantzitsua utzi

behar zaiola portuan, portuko eremuen beste erabilera batzuekin bizikidetza

sustatuz, hala nola kirola, aisia edo turismoarekin lotutakoekin. Portuko

instalazio horien kudeaketa Eusko Jaurlaritzaren esku egon arren, udal

gobernutik legea zorrotz betetzearen alde egiten da, eta baita itsas

ekosistemaren errespetuaren eta hura gainustiapenetik babestearen alde ere.

URUMEA IBAIA:

P: Errekak edo itsasoko ura zikintzen dutenei isun gehiago jarri. Enpresa

kutsatzaileen zerrenda egin eta isunak jarri.

P: Urumea ibaia garbitzea.

P: Ibaietan noizbehinka garbiketak egitea, zikinkeriak itsasora ez iristeko.

Auzolan deialdiak egin daitezke ibai ertzak garbi mantentzeko. Deialdiak

burutu eskoletan, auzotan... Ibaietan sistema bat jarri “sare bat” ibaiak

ekartzen duena jasotzeko, itsasora irits ez dadin.

E: Ondorengoak izan dira Udalak 2012. urtean alor honetan burutu dituen

jarduerarik nabarmenenak:

- Isuri bateratuen (DSU) tratamendu- eta kontrol-proiektuaren idazketa

lanekin jarraitzea,

- Garapen Erregionaleko Europako Funtsaren diru-laguntzen alorrean.

Marrutxipi eta Iztuetako biltegiak egiteko lanak hastea; horiei esker Gros, Egia,

Intxaurrondo eta Uliako auzoetako saneamendu-sare bateratutik Urumea

ibaira iristen den sistema bateratu kopurua murriztu egingo da.

- Ur-hornidurako sarearen sektorizazioaren kontrola, jarraipena eta

hobekuntza: jarioak antzeman eta konpontzeko urteko kanpaina.

- Saneamendu-isuri fekalak ubide publikoetan lokalizatzeko kanpainak

egitea, horiek ezabatzeko: sareetara behar bezala lotuta ez dauden edo

jatorrian zuzen bereizturik ez dauden entitate txikien isuriak.

P: Uholde zonaldeak babestu: Martutene, Txomin eta Loiola. Eta neurriak hartu

kalterik sor ez daitezen.

E: Donostiako Iraunkortasunari buruzko 2011ko Txostenean Urumea ibarrean,

eta zehazki Loiola eta Martuteneko auzoetan, uholde-arazoei konponbidea

emateko hainbat proiektu hidrauliko eta hirigintza-proiekturen elaborazio eta

bidera tze-prozesuaren hasieraren berri eman genuen. Orduz geroztik lan

horietan aurrera egin da. Nahiz eta oraindik onartu ez badituzte ere,

proiektuen adierazpen publikoari eta egindako bilerei esker hainbat gai

zehaztu dira: Martuteneko zubi berria eta horren ezaugarriak (kokapena, kota,

zabalera, etb.); ibaiaren zabalera (50 m-tik 45 m-ra pasatuz); lur eta eraikinen

afekzioak, hasierako aurreikuspenak murriztuz; obraren bi fase ezberdinen

bereizketa (Martuteneko zubiaren goiko eta beheko urak); etb. Dena dela,

24

2012an egindako lanek jarraian adierazten diren bost ideia osagarri

nabarmendu dituzte balantze gisa:

- Lehena: egiazko arazo larria eta etengabeko arriskua dagoela

egiaztatzea. 2013an izandako euriteek agerian utzi dute uholde-arriskuak eta

horrek dakarren beldurrak Loiola eta Martuteneko bizilagunen artean jarraitzen

dutela, eta bizilagun horiek soluzio urgenteak eta arrazoiz koak eskatzen

dituzte.

- Bigarrena: proposatutako lan eta helburuaren zailtasuna. Premiazko

soluzio horiek beren konplexutasun osoan kontsideratuz ezarri behar dira,

inplikazio hidraulikoak, sozialak, naturalak eta ingurunekoak, ekonomikoak etb.

Kontutan izanik, eta Urumea ibaia, modu aktibo eta positiboan, auzo

horietako bizitzan integratzeko helburuarekin.

- Hirugarrena: Eragindako Administrazioek koordinatu eta adostutako

esku-hartzea. Urumea1-ren arroan uholdeak ekiditeko helburuarekin sortutako

Erakunde Arteko Batzordeak hainbat bilera egin ditu lanak osorik

koordinatzeko asmoarekin, eta bilera horiek Uraren Euskal Agentziaren eta

Donostiako Udalaren beste bilera batzuekin osatu dira. Horri esker, Loiola eta

Martuteneko proiektu hidrauliko eta hirigintzakoak gehiago zehaztu ahal izan

dira, aurrez adierazitakoaren ildotik.

- Laugarrena: hiritarren eta kolektiboen inplikazioa soluzio egokiak

zehazteko.Urte honetan bilera ugari egin dira Loiola eta Martuteneko

bizilagunekin eta lanen egoeraren berri emateaz gain, iradokizunak eta

proposamenak jasotzeko ere balio izan dute, besteak beste Martuteneko

Bizilagun Elkartetik edota Kalapie hiriko txirrindularien elkartetik etorritakoak.

- Bosgarrena: proiektatutako obrek eragin zuzena dute pertsona eta

familien kolektiboan. Obra hidraulikoen afekzioa lur eta eraikinetan gehiago

zehazteaz gainera, kaltetutako familia eta pertsonei berriz ostatu ematean

(Morlans, Txara II…) edota indemnizazio ekonomikoen inguruko soluzioetan

aurrerapausoak eman dira.

KANPAINAK:

P: Itsasoa babesten lan egiten duten erakundeak lagundu, adibidez, surflariek

(“Surfrider” erakundea) antolatzen dituzten garbiketa eta sentsibilizazio

kanpainak babestu.

E: Donostiako Udaleko Ingurumen Sailak ingurumenaren alorrean ari diren

irabazi asmorik gabeko elkarteei diru laguntzak ematen dizkie urtero. Aurten,

22.500 euro bideratu ditu orotara, iazko kopuru bera, eta diru hori hamazazpi

elkarteren artean banatuko da.

Ingurumenaren alorrean lanean ari diren elkarteak babestea da diru laguntza

hauen helburua, eta bi atal dituzte; batetik, elkarte horien funtzionamendura

bideratutako atala, eguneroko gastuei aurre egin diezaioten, eta, bestetik,

martxan dituzten programa bereziak garatzera bideratutako atala. Azken honi

dagokionez, aurten lehentasuna izango dute hondakinen, biodibertsitatearen

eta klima aldaketaren alorreko programek.

25

Aurten diru laguntzak jaso dituzten hamazazpi elkarteak honakoak dira:

Birzikletak, Eguzkizaleak, Haritzalde, Kalapie, Seo Birdlefe Donostia, Surfrider

Foundation Europe Donostia, Adeve, Altzako Historia Mintegia, Aranzadi,

Demagun, Donosti Roller, Egia Bizirik Auzo Elkartea, Emaus Fundazio Soziala,

Emigrad@s sin fronteras, Hirugarren Adina Hirugarren Mundurako, Larratxoko

Osteguna Auzoa Elkartea, eta Uliako Auzo Elkartea.

P: Hondartza eta ibaietako urak zaintzeko garbiketa deialdi sozialak eta

ekimen bolondresak bultzatu. Adibidez, uda baino lehen eskoletako umeekin.

P: Hondartzetan erabilpen arduratsua egiteko sentsibilizazio eta kontzientziazio

kanpainak antolatu, besteak beste:

• Hondartzetako erabiltzaileei bertako zaborra eta zaborrontzi desberdinen

erabilerari buruzko kanpainaren bat egitea: sarrera eta irteera gunetan

panel informatiboak jarri, megafoniatik modu alai eta atseginean zaborrak

jasotzeko eskatu...

• Hondartzak garbi mantentzeko, erabiltzaileoi zuzendutako kanpaina

martxan jartzea (udari begira bereziki).

• Zigarroen zigarro-punta ekiditeko zerbait egin (garai batean kukurutxo

tankerako zigarro-ontzi batzuk banatu ziren bezala).

E: Cristina Enea Fundazioak, 2011ko udan, ‘Hondartzak bizirik’ egitasmoa jarri

du abian, Donostiako Udalaren kolaborazioarekin eta Ura. Uraren Euskal

Agentziaren ko-finantzazioarekin garai honetan hondartzek jasaten duten

presioa arintzeko neurriak proposatuz, berauen erabilera egokiari buruzko

kontzientziazioa eta sentsibilizazioa sustatuz gizartean.

Horrela, hiru udaraz, komiki bat kaleratu da, beraren bidez gure

hondartza, itsasertz eta areatzen erabilera egokiaz kontzientziatzeko, baita

bertako baliabideak era arduratsuan erabiltzen irakasteko ere.

Era berean, Kontxako hondartzan kokatzen den laburmetrai bat ere

egin da, non Kornelio eta Klementina protagonistek, eguna hondartzan

pasatzen duten 20. hamarkadako bi bainulariek, hondartzekiko eta bertako

biztanleekiko ohitura errespetagarriak isladatzen dituzten. Laburmetraia

Cristina Enea Fundazioaren webgunean bertan ikus daiteke, baita fundazioak

sare sozialetan dituen profiletan ere (Facebook, Twitter, Youtube).

‘Hondartzak bizirik 2011’ egitasmoa ezagutzera emateko eta igorri nahi

diren baloreak jendeak barneratu ditzan, editatu diren komikiak doainik

banatuko dira egun osoan zehar Kontxako hondartza sarreran, ordularien

inguruan (webgunetik ere eskuragarri egongo dira). Gainera, laburmetraian

parte hartu duten bi antzezleak Kontxako hondartzan ibiliko dira 20.

Hamarkadako bainulariz jantzita larunbatean bertan, besteak beste

hondakinen, birziklaketaren, hondartzaren garbitasunaren edota bertako

bioaniztasunaren inguruan hartu beharreko jarrera arduratsuak azaltzen

hondartzako jendearen artean

26

P: Orokorrean kontzientziazio kanpainak:

• Ibaia eta itsasoaren alde egiteko jendea informatu. Bertara zakarrik ez

botatzeko kanpainak eta bertako balioa ezagutzeko. Baita arrantzaleen

artean ere.

E: Badira hiru urte, Cristina Enea Fundazioak udaberrian ‘Hidro-Logikak’

egitasmoa antolatzen duela. Ekimen honen bidez, izandako protagonismoa

itzuli nahi zaio Urumea ibaiari, jarduerez jositako programazio batekin. Besteak

beste hiru erakusketa, poesia emanaldi bat ibaiertzean, Urumea ibaia ikuspegi

desberdinetatik (arkitekturatik, ingurumenetik eta hirigintzatik) aztertzen

dituzten irteerak, baita uraren pribatizazioaren inguruko hitzaldiak ere izaten

ditu egitarauak bere baitan.

Urumea ibaiari merezi duen protagonismoa bueltatu nahi badiogu, lehen

pausoa ezagutzea da, horregatik antolatzen ditugu lau irteera ibaian zehar:

- Ibaiaren inguruko arkitektura eta urbanismoa: Iñaki Begiristain

arkitektoak gidatuta, Martutene eta Zurriola artean txalupan egiten den

ibilbidea.

- Urumea ibaiertzeko baserriak: Cristina Urkijo arkitektoak gidatutako

bisita.

- Urumeako ibai-ertza bizikletan: Ibilbide zikloturista ibai-ertzetik.

Kalapie elkartearekin batera.

- Urumeako erriberatik zehar oinezko bisita gidatua: Ekosistema hau

hobeto ezagutu eta ulertzeko bisita. Oinez Urumearen ertzetik egingo

dugun ibilbidean zehar landare eta animalia espezie ugari ikusi ahal

izango ditugu bertatik bertara.

• Informatu eta kontzientziatu, Ulia eta Igeldoko kostaldean dauden

ekosistemei buruz, donostiar askok ez dituzte ezagutzen ezta bertan egon

daitekeen balioa.

• Herritarrei ura era egokian nola erabili irakastea informazioarekin.

• Baita udal langileen artean, ura aurrezteko neurriak zabaldu eskoletan

egiten dugun bezala.

• Eta arauak ez badira betetzen, Udala gogor jarri behar da herritarrekin:

ardura eskatuz eta multak jarriz.

E: Donostiako Udalak, Cristina Enea Fundazioarekin elkarlanean, Uliako

Interpretazio Zentroa ireki zuen 2012. urtean. Ulia mendia eta haren inguruaren

aktibo eta balio naturalen inguruan informazioa eskaintzen duen gune

didaktikoa da Zentroa. Gainera, Udaleko Ingurumen sailetik, Cristian Enea

Fundazioa, Uraren Euskal Agentzia eta Añarbeko Ur Partzuergoarekin

elkarlanean, urtero antolatzen dira hiritarrentzat kanpainak, uraren garrantziaz

ohartarazi eta uraren erabilera jasangarriagorako gomendioak emateko;

kanpaina horiek Udal Administrazio osora zabal daitezke. Jakina, udal

ordenantza guztiek dute zehapen-araubidea, eta isun ekonomikoak ezartzen

ditu horiek betetzen ez dituztenentzat.

27

P: Udalak bera eredu izan beharko luke: lorategietan, iturrietan, garbiketan,…

ura artatsu erabili behar du.

E: Azken urteetan, udal kirol-instalazioetako igerilekuetan uraren erabilera

iraunkorra sustatzeko programa jarri du abian udalak, eta programa horri esker

emaitza onak lortzen ari dira. Paco Yoldi kiroldegiko igerilekuetan esaterako,

%15 murriztu da ur-kontsumoa.

P: Itsasontzi irteerak antolatu biztanleriak itsasoko uren egoera ikusteko.

E: Badira hirian hainbat enpresa pribatu mota honetako irteerak antolatzen

dituztenak.