euskera de cada dia 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

94
Euskera de cada día Eguneroko euskara

Upload: others

Post on 27-Jun-2022

4 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Euskerade cada díaEguneroko euskara

EUSKERA DE CADA DIA 01 25/3/09 16:48 Página 1

Page 2: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

© Difusión, Centro de Investigación yPublicaciones de Idiomas, S.L., Barcelona, 2007

Autores: Asier Irizar, Javier Lorente (Gramática)Diseño de la cubierta: Nora Grosse, Enric JardíFoto de la cubierta: Jorge AragonésIlustraciones: Roger Zanni

Material auditivo (CD incluido al final del libro)Voces: David Velasco, Jon Elordi AkordarrementeriaGrabación: CYO Studios, Barcelona

ISBN: 978-84-8443-456-6Depósito legal: B-17.532-2009

Reimpresión: abril 2009Impreso en España por Tesys

Euskerade cada díaEguneroko euskara

EUSKERA DE CADA DIA 01 25/3/09 16:48 Página 2

Page 3: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Índice

Introducción .......................................................................... 5Algunas ideas sobre el euskera ............................................... 7Escritura ................................................................................... 8Pronunciación .......................................................................... 9Saludar (Pista 1) ...................................................................... 11Despedirse (Pista 2) ................................................................. 12Información personal ............................................................ 13Nombre (Pista 3) ...................................................................... 13Procedencia (Pista 4) ................................................................ 13Profesión (Pista 5) ..................................................................... 14Domicilio (Pista 6) ................................................................... 15Edad (Pista 7) .......................................................................... 15Presentaciones (Pista 8) ........................................................... 19Al teléfono (Pista 9) ................................................................. 22Control de la comunicación (Pista 10).................................... 24Localizar en el tiempo (Pista 11) ............................................ 26La fecha (Pista 12) .................................................................... 27La hora (Pista 13)...................................................................... 28Partes del día (Pista 14) ............................................................ 28Frecuencia y costumbres (Pista 15).......................................... 32Cantidades / Intensidad (Pista 16) .......................................... 34Posesión (Pista 17) ................................................................... 35Describir / Comparar cosas (Pista 18) .................................... 36De compras (Pista 19).............................................................. 39Describir personas (Pista 20) .................................................. 44Citas e invitaciones / Ocio (Pista 21) ..................................... 47Estados físicos y sensaciones (Pista 22) .................................. 49Tiempo meteorológico (Pista 23) ............................................ 52Gustos, intereses y preferencias (Pista 24)............................... 54Opinar / Valorar / Discutir (Pista 25) ..................................... 55Causa / Consecuencia (Pista 26).............................................. 58Grados de seguridad (Pista 27) ............................................... 59

EUSKERA DE CADA DIA 01 25/3/09 16:48 Página 3

Page 4: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Pedir disculpas (Pista 28) ........................................................ 60Agradecer (Pista 29) ................................................................. 61Felicitar (Pista 30) .................................................................... 62Lugar (Pista 31) ....................................................................... 63Viajes y transportes ................................................................. 69Coche (Pista 32) ....................................................................... 69Tren (Pista 33) .......................................................................... 69Aeropuerto (Pista 34) ............................................................... 70Otros (Pista 35) ........................................................................ 71Hotel (Pista 36)......................................................................... 71Bar y restaurante (Pista 37) ..................................................... 76Números ................................................................................ 80Números cardinales ................................................................. 80Números ordinales ................................................................... 81Rótulos .................................................................................... 83Gramática .............................................................................. 85El sintagma ............................................................................. 85La declinación .......................................................................... 85Sustantivos .............................................................................. 87Adjetivos .................................................................................. 87Pronombres personales ............................................................ 88Determinantes ......................................................................... 88Adverbios ................................................................................. 89Cuantificadores ........................................................................ 89El verbo ................................................................................... 90

EUSKERA DE CADA DIA 01 25/3/09 16:48 Página 4

Page 5: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Introducción / 5

Introducción

El manual Euskera de cada día ha sido concebido para que losestudiantes de esa lengua puedan practicar y memorizar, con rapidez ycomodidad, las expresiones y el vocabulario más habituales en lasdiversas situaciones que suelen darse en la vida cotidiana. Su objetivoprincipal es mejorar los conocimientos de quien lo utilice mediante eltrabajo en solitario.

Euskera de cada día consta de:• un CD con las expresiones y frases grabadas en español y en euskera

(tanto en archivos de audio CDA como MP3), y agrupadas en 26bloques temáticos según las situaciones en las que suelen usarse.

• un libro con las transcripciones, un vocabulario y un apéndicegramatical.

El manual puede emplearse con varias finalidades:• Para comparar expresiones. Escuche el CD con atención: verá que,

tras la frase o expresión en español, hay una pausa para que trate derecordar cómo se diría en euskera. Inmediatamente después, oiráotra equivalente que suele emplearse en la misma situación.

• Para mejorar la pronunciación. Basta con que repita las alocucionesen euskera. Para ello, puede pulsar los botones de pausa o retrocesode su reproductor.

• Para memorizar. A muchos estudiantes de idiomas les resulta útil oírlo que leen. Se trata de una buena manera de aprender.

• Para autoevaluarse. Basta con que tape con una hoja la parte de lasexpresiones en euskera e intente traducir las españolas. A medidaque lo haga, compruebe si su respuesta es correcta o no.

No obstante, hay otras muchas maneras de aprender. Si tiene la ocasiónde practicar con un nativo, olvídese de la timidez: las lenguas seaprenden leyendo y... hablando.

¡Buena suerte!

EUSKERA DE CADA DIA 01 25/3/09 16:48 Página 5

Page 6: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Sarrera

Euskera de cada día eskuliburua sortu dugu hizkuntza hori ikasten aridiren ikasleek praktikatu eta ikas ditzaten, azkar eta modu eroso batez,eguneroko bizimoduan gertatzen diren egoeretako esapide ohikoenak.Helburu nagusia du erabiltzaileek, bakarka lan eginez, ezagutza areagotudezaten, oinarrizko komunikazio zenbait trebetasun lortu arte.

Euskera de cada día eskuliburuak honako osagaiak:• CDa. Esaldiak grabatuta dauzka, gaztelaniaz eta euskaraz (CDA eta

MP3 fitxategietan). Gaika sailkatuta dago –26 gai, guztira–,erabilera-egoeren arabera.

• Liburua. Bertan biltzen dira transkripzioak, hiztegia eta gramatika.

Eskuliburua hainbat helburutarako erabil daiteke:• Adierazpideak alderatzeko. Entzun CDa arretaz: gaztelaniazko

esaldiaren edo adierazpidearen ondoren eten bat egiten da, gogoradezazun nola esaten den euskaraz.

• Ahoskera hobetzeko. Nahikoa da euskaraz entzun dituzun lokuzioakerrepikatzea.

• Buruz ikasteko. Hizkuntzak ikasten dituzten ikasle askorentzat osobaliagarria da irakurtzen ari direna entzutea.

• Autoebaluazioa egiteko. Nahikoa da euskaraz dauden adierazpideakorri batez estaltzea eta gaztelaniara itzultzen saiatzea. Egin ahalaegiaztatu erantzuna zuzena izan den ala ez.

Hala ere, bada beste modu asko ikasteko: euskaldun batekinpraktikatzeko aukera izanez gero, utzi lotsa alde batera, hizkuntzakikasten dira irakurriz… eta hitz eginez.

Bejondeizula!

6 / Introducción

EUSKERA DE CADA DIA 01 25/3/09 16:48 Página 6

Page 7: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Algunas ideas sobre el euskera / 7

Algunas ideas sobre el euskera

Denominado también vasco, vascuence o eúscaro, el euskera es una len-gua no indoeuropea que en la actualidad se habla en algunos territo-rios del norte de España, como el País Vasco y la zona central y nortede Navarra, y en el suroeste francés, concretamente en el departamen-to de Pirineos Atlánticos, si bien su ámbito lingüístico fue mucho másamplio en la Antigüedad y la Edad Media, donde llegó a alcanzar, enmuy diversos dialectos, Aquitania, La Rioja, Cantabria, Burgos,Huesca, el norte de Zaragoza, el norte de la actual Cataluña y parte delos Pirineos Centrales.

Existen numerosas variantes geográficas, si bien todas pueden agru-parse en siete, a saber: vizcaíno (bizkaiera), guipuzcoano (gipuzkera),altonavarro (nafarrera garaia), bajonavarro (nafarrera behera), roncalés(erronkariera), labortano (lapurtera) y suletino (zuberera), estos dosúltimos hablados en el País Vasco francés. A juicio de algunos lingüis-tas, estas siete variantes no pueden considerarse meros dialectos, sinolenguas en sí mismas, dadas las diferencias sintácticas y morfológicasexistentes.

Con todo, en vista del peligro de desaparición, a mediados del siglo pasa-do se inició un proceso de recuperación cuyo primer hito fue la crea-ción en 1968 de un estándar conocido como euskara batua que porprimera vez dotaba a la lengua de un registro culto unificado. A pesarde la controversia que suscitó desde la publicación de las primeras nor-mas, se lo considera la norma actual así como la lengua cooficial en lascomunidades autónomas del País Vasco y Navarra. Basado en el vizcaíno(la variedad más latinizada), adopta la conjugación verbal del guipuz-coano y el navarro a fin de dotarlo de una mayor versatilidad que per-mita la adopción de nuevo vocabulario así como de la expresión deconceptos temporales complejos.

EUSKERA DE CADA DIA 01 27/3/09 14:42 Página 7

Page 8: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Escritura

La ortografía del euskera se fijó a principios del siglo XX, por lo que susnormas son muy regulares y no presentan ninguna dificultad a la horade aprenderlas. El alfabeto empleado se compone de 22 letras:

A, B, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, Ñ, O, P, R, S, T, U, X, Z

Las grafías c, q, v, w e y se reservan para préstamos de otras lenguas(campus, volt, watt, yogurt).

Pronunciación

La fonética del euskera es bastante similar a la del castellano, si bienhay algunos sonidos, como los correspondientes a los dígrafos tz y ts,que revisten una cierta dificultad.

a similar a la del castellano (casa)b similar a la del castellano en posición inicial de palabra (balón)d similar a la del castellano en posición inicial de palabra (dama)e similar a la del castellano (queso)f similar a la del castellano (fiesta)g similar a la del castellano (gato, guerra)h muda, como en castellano (hoja)i similar a la del castellano (cine)j puede pronunciarse como la y (yate) o la j del castellano

(jinete), aunque es preferible la primera opciónk similar a la del castellano (kilo)l similar a la del castellano (lata), si bien, en algunos casos,

ante i, se pronuncia como llm similar a la del castellano (mesa)n similar a la del castellano (nariz)ñ similar a la del castellano (caña)o similar a la del castellano (codo)

8 / Algunas ideas sobre el euskera

EUSKERA DE CADA DIA 01 25/3/09 16:48 Página 8

Page 9: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

p similar a la del castellano en posición inicial de palabra (pie)r similar a la del castellano en posición intervocálica (pera),

si bien en posición inicial o con el dígrafo rr, es mucho más vibrante

s similar a la del castellano en posición inicial de palabra (sopa)t similar a la del castellano en posición inicial de palabra (teja)u similar a la del castellano (uña)x similar a la sh del inglés (show)z similar a la s del inglés (soup)

Asimismo, existen algunos dígrafos que conviene tener en cuenta:

tx similar a la ch del castellano (chorizo)ts, tz consiste en pronunciar una t sin llegar a realizar la explosión

final y pasando rápidamente a la s; aunque no suenan del mismo modo, esta es una buena aproximación

Algunas ideas sobre el euskera / 9

EUSKERA DE CADA DIA 01 25/3/09 16:48 Página 9

Page 10: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net
Page 11: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Buenos días. Egun on.

Buenas tardes. Arratsalde on.

Buenas noches. Gabon.

¡Hola! Kaixo!

¿Qué tal? Zer moduz?

Muy bien, gracias, ¿y tú? Oso ondo, eskerrik asko, eta zu?

Muy bien, gracias, ¿y usted? Oso ondo, eskerrik asko, eta zu?

Bien, gracias, ¿y usted? Ondo, eskerrik asko, eta zu?

Dale recuerdos a tu mujer. Goraintziak emazteari.

Dele recuerdos a su mujer. Goraintziak emazteari.

Salude al señor Arriola de mi Agurtu Arriola jauna nireparte. partez.

Vocabulario: Saludar

Saludar / 11

PISTA 1

Señor (Sr.) Jauna (Jn.)

Señora (Sra.) Andrea (And.)

Saludar Agurtzea

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:18 Página 11

Page 12: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Adiós. Agur.

Hasta luego. Gero arte.

Hasta mañana. Bihar arte.

Hasta el martes. Asteartera arte.

Hasta la vista. Ikusi arte.

Buen viaje. Ondo joan.

Buenas noches, que descanses. Gabon, ondo lo egin.

12 / Despedirse

PISTA 2

Agur

Despedirse Agur esatea

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:18 Página 12

Page 13: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

¿Cómo te llamas? Zein da zure izena?

Yo me llamo Pablo, ¿y tú? Ni Pablo naiz, eta zu?

¿Cómo se llama usted? Zer izen duzu?

Su nombre, por favor. Zure izena, mesedez.

¿Es usted el señor Otaño? Zu al zara Otaño jauna?

No, yo me llamo Zabala. Ez, ni Zabala deitzen naiz.

El señor Otaño soy yo. Neu naiz Otaño jauna.

Soy español. Espainiarra naiz.

Soy de Sevilla. Sevillakoa naiz.

Soy de Sevilla, pero vivo Sevillakoa naiz baina Madrilen en Madrid. bizi naiz.

¿De dónde eres? Nongoa zara?

¿De dónde es usted? Nongoa zara zu?

Usted es vasco, ¿verdad? Zu euskalduna zara, ezta?

JatorriaProcedencia

IzenaNombre

Información personal / 13

PISTA 3

PISTA 4

Informaciónpersonal

Informaziopertsonala

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:18 Página 13

Page 14: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

¿Es usted de aquí? Hemengoa al zara?

Soy extranjero. Atzerritarra naiz.

¿De qué parte del País Vasco Euskal Herriko zein aldetakoa es usted? zara?

¿A qué se dedica usted? Zertan aritzen zara?

¿Estudias o trabajas? Ikasi ala lan egiten duzu?

¿Qué estudias? Zer ikasten duzu?

¿Dónde trabajas? Non egiten duzu lan?

Estudio en la universidad. Unibertsitatean ikasten dut.

Estudio Historia. Historia ikasten ari naiz.

Soy médico. Medikua naiz. / Sendagilea naiz.

Trabajo por mi cuenta. Nire kasa egiten dut lan.

Trabajo en un banco. Banku batean egiten dut lan.

Trabajo en una tienda. Denda batean egiten dut lan.

Trabajo en una fábrica. Lantegi batean egiten dut lan.

Estoy parado. Langabezian nago.

Estoy jubilado. Erretiratuta nago.

LanbideaProfesión

14 / Información personal

PISTA 5

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:18 Página 14

Page 15: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

¿Dónde vive? Non bizi zara?

¿Cuál es su dirección? Zein da zure helbidea?

¿Cuál es su número de teléfono? Zein da zure telefono zenbakia?

¿En qué calle vive? Zein kaletan bizi zara?

Vivo en la calle Legazpi, Legazpi kaleko 12. zenbakian número 12. bizi naiz.

¿Qué edad tiene usted? Zenbat urte dauzkazu?

Tengo 45 años. 45 urte dauzkat.

Vocabulario: Información Personal

AdinaEdad

HelbideaDomicilio

Información personal / 15

PISTA 6

PISTA 7

PISTA 6

apellidoabizen

direcciónhelbide

domiciliohelbide

edadadin

estado civil (soltero, casado, divorciado)

egoera zibil (ezkongabea, ezkondua, dibortziatua)

estudiarikasi

extranjero/aatzerritar

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:18 Página 15

Page 16: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

fecha de nacimientojaiotze-data

llamarsedeitu

nacionalidadnazionalitatea

número de teléfonotelefono zenbaki

n.º de pasaporte o DNIpasaporte edo nan zenbaki

profesiónlanbide

serizan

trabajarlan egin

vivirbizi

americano/aameriketar

alemán/anaalemaniar

inglés/esaingeles

español/olaespainiar

francés/esafrantziar

italiano/aitaliar

actoraktore, antzezlari

actrizaktore, antzezlari

albañiligeltsero

ama de casaetxekoandre

aprendizikastun, aprendiz

arquitecto/aarkitekto

empleado/alangile

Profesión

Nacionalidad

16 / Información personal

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:18 Página 16

Page 17: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

artistaartista

asesor/ora fiscalzerga-aholkulari, aholkulari fiskal

auxiliar de vuelohegazkineko laguntzaile

biólogo/abiologo

camarero/azerbitzari

carnicero/aharakin

carpintero/aarotz

cartero/apostari

cocinero/asukaldari

contablekontulari

economistaekonomialari, ekonomista

electricistaargiketari

enfermero/aerizain

escritor/oraidazle

estudianteikasle

farmacéutico/abotikari, farmazialari

filólogo/afilologo

fontanero/aiturgin

funcionario/afuntzionario

guía turísticoturismo-gidari

joyero/abitxigile

jubilado/aerretiratu

Información personal / 17

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:18 Página 17

Page 18: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

maestro/amaisu/maistra

mecánico/amekanikari

médicosendagile, mediku

obrero/alangile

panadero/aokin

parado/alangabe

peluquero/aile-apaintzaile

pescador/oraarrantzale

pilotopilotu

pintor/orapintore, margolari

policíapolizia

profesor/ora (de universidad)unibertsitateko irakasle

psicólogo/apsikologo

taxistataxi-gidari

técnico/ateknikari

vendedor/orasaltzaile

veterinario/aalbaitari

zapatero/azapatari

18 / Información personal

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:18 Página 18

Page 19: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Este es Tomás, un compañero Hau Tomas da, bulegokode la oficina. lankide bat.

Esta es María, mi hermana. Hau Maria da, nire ahizpa. /Hau Maria da, nire arreba.

Le presento al señor Otaño. Hau Otaño jauna da.

Hola, ¿qué tal? Kaixo, zer moduz?

Encantado. Urte askotarako.

Presentaciones / 19

PISTA 8

Hau Maria da, nire arreba

Presentaciones Aurkezpenak

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:18 Página 19

Page 20: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Vocabulario: Presentaciones

20 / Presentaciones

abuelaamona

abueloaitona

abuelosaitona-amonak

amigo/aadiskide

colaborador/oralaguntzaile

compañero/a (de trabajo)lankide

cuñadakoinata

cuñadokoinatu

hermanaarreba (hermana del chico)ahizpa (hermana de la chica)

hermanoanaia (hermana del chico)neba (hermana de la chica)

hijaalaba

hijoseme

hijosseme-alabak

madreama

maridosenar

mujeremazte

noviaemaztegai

noviosenargai

nueraerrain

padreaita

padresgurasoak

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:18 Página 20

Page 21: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

parientesenitarteko

primalehengusina

primolehengusu

sobrinoiloba

suegraamaginarreba

suegroaitaginarreba

tíaizeba

tíoosaba

vecino/aauzokide

yernosuhi

Presentaciones / 21

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:18 Página 21

Page 22: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

¿Diga? Bai, esan?

¿El señor Beitia, por favor? Beitia jauna, mesedez?

¿Está Eva? Eva hor al da?

¿De parte de quién, por favor? Noren partez, mesedez?

Soy Luis. Luis naiz.

De parte del señor González. González jaunaren partez.

Un momento, por favor. Itxaron apur bat, mesedez.

No está, ha salido. Ez dago. Atera egin da.

¿Quiere que le dé algún recado? Nahi duzu mezuren bat ematea?

Creo que se equivoca. ¿A qué Nahastu egin zarela uste dut.número llama, por favor? Zein zenbakitara deitu nahi

duzu?

¿No es el 566 77 32? Hori ez al da 566 77 32 zenbakia?

Quisiera el número de teléfono Iberiaren telefono zenbakiadede Iberia. nahi nuke.

22 / Al teléfono

PISTA 9Al teléfono Telefonoz

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:18 Página 22

Page 23: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Vocabulario: Al teléfono

Al teléfono / 23

cabina telefónicatelefono kabina

colgareskegi

contestador automáticoerantzungailu automatiko

cortarsedeia eten

descolgartelefonoa hartu

extensiónluzapen

faltar papelpapera falta izan

guía telefónicatelefono gida

llamada internacionalnazioarteko dei

llamada nacionalnazio barruko dei

mandar / enviarbidali

marcarmarkatu

mensajemezu

páginas amarillasorrialde horiak

prefijokode

servicio de averíasmatxurak konpontzeko zerbitzu

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:18 Página 23

Page 24: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

¿Cómo dice? Zer esan duzu?

Perdone, no le entiendo. Barkatu, ez dizut ulertu.

¿Me lo puede repetir, por favor? Errepikatuko duzu, mesedez?

¿Puede hablar un poco más Astiroago hitz egingo duzu,despacio, por favor? mesedez?

Perdone, no le oigo bien. Barkatu, ez dizut ondo entzuten.

¿Puede hablar un poco más alto, Altuxeago hitz egingo zenuke,por favor? mesedez?

24 / Control de la comunicación

PISTA 10

Zer esan duzu?Control de lacomunicación

Komunikaziokontrola

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:18 Página 24

Page 25: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

¿Habla usted vasco? Badakizu euskaraz?

No hablo muy bien vasco. Ez naiz ondo moldatzen euskaraz.

Vocabulario: Control de la comunicación

Control de la comunicación / 25

entenderulertu

escribiridatzi

hablarhitz egin

leerirakurri

lenguahizkuntza

oírentzun

pronunciarahoskatu

repetirerrepikatu

saberjakin

traduciritzuli

alemánaleman

español / castellanoespainiera / gaztelania

francésfrantses

inglésingeles

italianoitaliera

Idiomas

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:18 Página 25

Page 26: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

ayer atzo

anteayer herenegun

hoy gaur

mañana bihar

pasado mañana etzi

la semana que viene datorren astean

el mes que viene datorren hilean

dentro de un par de semanas bi aste barru

hace cinco días duela bost egun

hace un rato lehenxeago

la semana pasada aurreko astean

el mes pasado joan den hilean

después del verano uda ondoren

antes del martes asteartea baino lehenago

a principios de mes hilaren hasieran

a mediados de mes hilaren erdian

26 / Localizar en el tiempo

PISTA 11

Localizar en el tiempo

Denborankokatzea

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:18 Página 26

Page 27: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

a finales de mes hilaren bukaeran

todos los lunes astelehenero

los fines de semana asteburuetan

en agosto abuztuan

en Navidades Gabonetan

en otoño udazkenean

en las vacaciones oporretan

en 1992 mila bederatziehun eta laurogeita hamabian

tarde berandu

pronto goiz

¿Qué día es hoy? Zein egun da gaur?

¿A cuánto estamos hoy? Zein egunetan bizi gara?

Estamos a 15 de enero. Gaur urtarrilak hamabost ditu.

Hoy es viernes. Gaur ostirala da.

Hoy es 25 de diciembre. Gaur abenduaren 25a da.

DataLa fecha

Localizar en el tiempo / 27

PISTA 12

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:18 Página 27

Page 28: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

El 12 de octubre de 1492. Mila laurehun eta laurogeitahamabiko abenduaren hamabia.

¿Qué hora es? Zer ordu da?

Perdone, ¿tiene hora? Barkatu, esango didazu zerordu den?

Es la una en punto. Ordu bata da.

Son las cinco y diez. Bostak eta hamar dira.

Son las cinco y cuarto. Bostak eta laurden dira.

Son las cinco y media. Bost eta erdiak dira.

Son las seis menos cuarto. Seiak laurden gutxi dira.

¿A qué hora empiezas a Zein ordutan hasten zaratrabajar? lanean?

¿A qué hora sales? Zer ordutan ateratzen zara?

A las ocho. Zortzietan.

Sobre las ocho. Zortziak inguruan.

por la mañana goizez / goizean

Egunaren zatiakPartes del día

OrduaLa hora

28 / Localizar en el tiempo

PISTA 13

PISTA 14

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 28

Page 29: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

a mediodía eguerdian

por la tarde arratsaldez / arratsaldean

por la noche gauez / gauean

al anochecer iluntzean

al amanecer egunsentian

las seis de la tarde arratsaldeko seiak

las seis de la mañana goizeko seiak

Localizar en el tiempo / 29

Barkatu, esango didazu zer ordu den?

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 29

Page 30: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Vocabulario: Localizar en el tiempo

30 / Localizar en el tiempo

lunesastelehen

martesastearte

miércolesasteazken

juevesostegun

viernesostiral

sábadolarunbat

domingoigande

fin de semanaasteburu

enerourtarril

febrerootsail

marzomartxo

abrilapiril

mayomaiatz

junioekain

juliouztail

agostoabuztu

septiembreirail

octubreurri

noviembreazaro

diciembreabendu

Los meses

La semana

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 30

Page 31: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

primaveraudaberri

veranouda

otoñoudazken

inviernonegu

mañanagoiz

mediodíaeguerdi

tardearratsalde

nochegau

añourte

díaegun

estaciónurtaro

horaordu

meshilabete

minutominutu

quincenahamabostaldi

segundosegundu

semanaaste

semestreseihileko

trimestrehiruhileko

trimestralhiru hilabeteko

vacacionesoporrak

Fracciones de tiempo

El día

Las estaciones

Localizar en el tiempo / 31

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 31

Page 32: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Todos los días me levanto Egunero jaikitzen naiza las siete. zazpietan.

Voy al gimnasio día sí, día no. Bi egunez behin gimnasiorajoaten naiz.

¿Qué haces los fines de semana? Zer egiten duzu asteburuetan?

Trabajo 40 horas por semana. Astean 40 orduko lanaldia dut.

Dos veces por semana Astean bi aldiz

Una vez al mes Hilean behin

32 / Frecuencia y costumbres

PISTA 15

Egunero jaikitzen naiz zazpietan

Frecuencia ycostumbres

Maiztasunaeta ohiturak

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 32

Page 33: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Tres veces al año Urtean hiru aldiz

Siempre Beti

A menudo Sarri / Sarritan

A veces Batzuetan

Casi nunca Ia inoiz ere ez

Nunca Inoiz ere ez

Vocabulario: Frecuencia y costumbres

Frecuencia y costumbres / 33

acostarseoheratu

almuerzobazkari

cenaafari

desayunogosari

empezar a trabajarlanean hasi

levantarsejaiki

meriendaaskari

regresar a casaetxera itzuli

salir de casaetxetik irten

salir del trabajolanetik irten

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 33

Page 34: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Come mucho. Asko jaten du.

Trabaja muy poco. Lan gutxi egiten du.

No ha hecho nada. Ez du ezer ere egin.

Muchos turistas Turista asko

Algunos extranjeros Atzerritar batzuk

No muchos ingleses Ingeles askorik ez

Ningún español Batere espainiarrik ez

Unos dos mil Bi mila bat / Bi mila inguru

La mayoría Gehienak

Todo el mundo Jende guztia

Nadie Inor ere ez

Nada Ez ere ez

Muchas casas Etxe asko

Mucho vino Ardo asko

34 / Cantidades / Intensidad

PISTA 16

Cantidades /Intensidad

Kantitateak /Intentsitatea

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 34

Page 35: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

¿De quién es esta chaqueta? Norena da jaka hau?

¿Es suyo ese coche? Zurea al da auto hori?

Sí, es mío. Bai, nirea da.

No, no es mío. Ez, ez da nirea.

Es tuyo. Zurea da.

Es suyo. Berea da.

Es nuestro. Gurea da.

Es de ellos. Haiena da.

Es de aquella señora. Emakume harena da.

Vocabulario: Posesión

Posesión / 35

PISTA 17

míonire

tuyozure

suyo (de él)haren

suyo (de ella)haren

nuestrogure

vuestrozuen

suyo (de ellos/ellas)haien

de nadieinorena ez

Posesión Jabetza

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 35

Page 36: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Un coche blanco. Auto zuri bat.

Una mesa de madera. Egurrezko mahai bat.

Unas gafas de plástico. Plastikozko betaurrekoak.

¿Qué diferencia hay entre este Zer alde dago honen eta hareny ese? artean?

Son iguales. Berdinak dira.

Son parecidos. Antzekoak dira.

Son muy diferentes. Oso desberdinak dira.

Este es mejor que el otro. Hau bestea baino hobea da.

36 / Describir / Comparar cosas

PISTA 18

Hau bestea baino hobea da

Describir /Comparar cosas

Gauzakdeskribatzea/alderatzea

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 36

Page 37: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Este es más grande. Hau handiagoa da.

Este no es tan caro. Hau ez da hain garestia.

Vocabulario: Describir / Comparar cosas

Describir / Comparar cosas / 37

amarillohori

azulurdin

blancozuri

colorkolore

grisgris

gris clarogris argi

gris oscurogris ilun

marrónmarroi

negrobeltz

rojogorri

rosaarrosa

verdeberde

cartónkartoi

hierroburdin

maderaegur

metalmetal

Materiales

Colores

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 37

Page 38: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

orourre

papelpaper

plásticoplastiko

platazilar

diferentedesberdin

igualberdin

mayorhandiago

mejorhobe

menortxikiago

parecidoantzeko

peorokerrago

anchozabal

baratomerke

blandobigun

carogaresti

delgadoargal

durogogor

estrechoestu

grandehandi

gruesolodi

medianoertain

pequeñotxiki

Formas y tamaños

Comparar

38 / Describir / Comparar cosas

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 38

Page 39: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Un kilo de patatas. Kilo bat patata.

Medio kilo de tomates. Kilo erdi tomate.

100 gramos de jamón. 100 gramo urdaiazpiko.

Quería una botella de leche y Botila bat esne eta pakete batun paquete de café. kafe nahiko nuke.

¿Cuánto es todo? Zenbat da guztira?

Quería unos pantalones tejanos. Praka bakero batzuk nahikonituzke.

Quería un jersey negro para mí. Jertse beltz bat nahiko nukeniretzat.

¿Me lo puedo probar? Probatu ahal dut? / Probatu dezaket?

¿Lo tienen en otro color? Badaukazu beste kolorekorik?

Este. Hauxe.

Aquel de allí. Hango hura.

El de la derecha. Eskuinekoa.

El grande. Handia.

El de 60 euros. Hirurogei eurokoa.

Igual pero más pequeño. Berdina, baina txikiagoa.

De compras / 39

PISTA 19De compras Erosketak egiten

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 39

Page 40: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Igual pero más grande. Berdina, baina handiagoa.

¿Cuánto vale? Zenbat balio du?

Me lo llevo. Hauxe hartuko dut.

¿Aceptan tarjetas? Txartel bidez ordain dezaket?

¿Tienen sellos? Badaukazu zigilurik?

Sellos para España, por favor. Espainiarako zigiluak, mesedez.

Quería algo para el dolor Zerbait nahiko nuke belarrikode oído. mina arintzeko.

40 / De compras

Txartel bidez ordain dezaket?

SALGAI

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 40

Page 41: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Vocabulario: De compras

De compras / 41

billetetxartel

caja (para pagar)kutxa

cambiaraldatu

cambiodiru xehe

costarkostatu

facturafaktura

monedatxanpon

pagarordaindu

reciboordainagiri

tarjeta de créditokreditu txartel

Al pagar ticket de compraerosketa tiket

bolsapoltsa

cajakutxa

congeladoizoztu

docenadozena

fecha de caducidadiraungitze data

frescofresko

gramogramo

kilokilo

lataontzi

Pesos, envoltorios y estados

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 41

Page 42: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

libralibra

litrolitro

paquetepakete

abrigoberoki

bufandatapauka

calcetinesgaltzerdiak

calzoncillosgaltzontziloak

cazadorajaka

chalecotxaleko

chaquetajaka

faldagona

gabardinagabardina

gafasbetaurrekoak

gorrotxano

guanteseskularruak

jerseyjertse

mediasgaltzerdiak

número (de pie)oinaren neurri

pantalonesprakak

pañuelozapi

pijamapijama

Prendas de vestir

42 / De compras

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 42

Page 43: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

probadorprobatzeko gela

sombrerokapelu, gimbail

sujetadorbularretako

tallaneurri

trajetraje

vaquerospraka bakeroak

vestidosoineko

zapatosoinetakoak

De compras / 43

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 43

Page 44: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

¿Cómo es? Nolakoa da?

Es una chica joven. Neska gaztea da.

Es un señor mayor. Gizon heldua da.

Es muy alto. Oso altua da.

Es bajito. Txikitxoa da.

Tiene el pelo oscuro. Ile iluna du.

Tiene los ojos azules. Begi urdina da.

Es muy guapo. Oso ederra da.

Se parece a Carlos. Carlosen antza du.

Lleva bigote. Bibotea dauka.

Lleva gafas. Betaurrekoak ditu.

Lleva un vestido rojo. Soineko gorria du jantzita.

Es muy simpático. Oso atsegina da.

Es una persona un poco rara. Pertsona berezi samarra da.

Me cae muy bien. Gogoko dut.

Nos llevamos muy bien. Oso ondo konpontzen gara.

44 / Describir personas

PISTA 20

Describirpersonas

Pertsonakdeskribatzea

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 44

Page 45: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Vocabulario: Describir personas

Describir personas / 45

altoaltu

bajotxiki

barbabizar

bigotebibote

castañogaztaina koloreko ile

delgadoargal

feoitsusi

gordolodi

guapoeder

morenobeltzaran

ojos azulesbegi urdinak

ojos negrosbegi beltzak

ojos verdesbegi berdeak

peloile

rubioilehori

caer biengogokoa izan

caer malgogokoa ez izan

llevarse bienondo konpondu

llevarse malgaizki konpondu

parecerseantza izan

Relacionarse

Describir el físico

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 45

Page 46: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

aburridoaspergarri

agradableatsegin

alegrealai

amableadeitsu

antipáticozakar

atractivoerakargarri

buena personaon

desagradablezakar

estúpidoergel

extrañobitxi, berezi

injustobidegabe

inteligenteburuargi

interesanteinteresgarri

mentirosogezurti

perezosonagi / alfer

raroberezi

ridículobarregarri

serioserio

simpáticoatsegin

sincerozintzo

tontotentel

Carácter

46 / Describir personas

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 46

Page 47: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Te invito a cenar. Afaltzera gonbidatzen zaitut.

¿Te apetece ir al cine? Nahi al duzu zinemara joan?

No tengo ganas de salir. Ez dut irteteko gogorik.

¿Por qué no damos un paseo? Zergatik ez goaz paseatzera?

¿Qué día quedamos? Zein egunetan elkartuko gara?

¿Te va bien el lunes? Ondo datorkizu astelehenean?

¿A qué hora quedamos? Zein ordutan geratuko gara?

¿Sabes jugar al tenis? Badakizu tenisean jokatzen?

¿Por qué no vamos a San Sebastián? Zergatik ez goaz Donostiara?

Vocabulario: Citas e invitaciones / Ocio

Citas e invitaciones / Ocio / 47

PISTA 21

dar un paseopaseatu

hacer deportekirola egin

invitargonbidatu

quedar (citarse)hitzordua egin

quedarse en casaetxean geratu

sacar entradassarrerak erosi

ser aficionado azalea izan

Actividades

Citas einvitaciones / Ocio

Hitzorduak etagonbiteak / Aisia

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 47

Page 48: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

salirirten

tomar algozerbait hartu

ver la televisióntelebista ikusi

atletismoatletismo

baloncestosaskibaloi

ciclismotxirrindularitza

cinezinema

conciertokontzertu

conferenciahitzaldi

deportekirol

discotecadiskoteka

entradatxartel

esquíeski

excursióntxango

exposiciónerakusketa

fiestajai

frontónpilota joko

fútbolfutbol

museomuseo

músicamusika

nataciónigeriketa

óperaopera

restaurantejatetxe

teatroantzerki

tenistenis

Ocio

48 / Citas e invitaciones / Ocio

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 48

Page 49: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Tengo mucha sed. Egarriak nago.

Tengo hambre. Goseak nago.

Tengo calor. Beroak nago.

Tengo frío. Hotzak nago.

Me duele mucho la cabeza. Buruko minez nago.

No me encuentro bien. Ez nago ondo.

Estoy resfriado. Hotzeria harrapatuta nago.

Estoy mareado. Zorabiatuta nago.

Estoy muy cansado. Oso nekatuta nago.

Tengo sueño. Logureak nago.

Estados físicos y sensaciones / 49

PISTA 22

Hotzak nago

Estados físicos y sensaciones

Egoera fisikoaketa sentsazioak

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 49

Page 50: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Vocabulario: estados físicos y sensaciones

50 / Estados físicos y sensaciones

vientresabel

brazobeso

cabezaburu

codoukondo

espaldabizkar

estómagourdail

gargantaeztarri

manoesku

muelahagin

ojosbegiak

oídobelarri

pechobular

pieoin

piernahank

rodillabelaun

tobilloorkatila

antibióticoantibiotiko

calmantelasaigarri

inyecciónindizio

jarabejarabe

Remedios

Partes del cuerpo

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 50

Page 51: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

pastillapilula

pomadapomada

supositoriosupositorio

tiritatirita

vendabenda

diarreabeherako

dolormin

dolor de cabezaburuko min

estar enfermogaixo egon

estornudousin, doministiku

gripegripe

náuseasgoragalea

operarebakuntza egin

ponerse enfermogaixotu

resfriadohotzeria

tener un accidenteistripua izan

toseztul

Síntomas

Estados físicos y sensaciones / 51

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 51

Page 52: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

¡Qué calor! Hau da hau beroa!

¡Qué frío! Hau da hau hotza!

Está lloviendo. Euria ari du.

Está nevando. Elurra ari du.

Hace mucho viento. Haize handia dabil.

Hace mal tiempo. Eguraldi txarra egiten du.

Hace buen tiempo. Eguraldi ona egiten du.

Hace mucho calor. Bero handia egiten du.

Estamos a ocho grados. Zortzi gradura gaude.

Vocabulario: Tiempo meteorológico

52 / Tiempo meteorológico

PISTA 23

buen tiempoeguraldi on

calorbero

fríohotz

lluviaeuri

mal tiempoeguraldi txar

nieblabehe laino

Tiempometeorológico Eguraldia

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 52

Page 53: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

nieveelur

nublado/ahodeitsu, lainotu

rayoizpi

relámpagotximista, oinatzura

soleado/aegukitsu

tormentaekaitz

ventolerahaize bolada

ventiscaelurbisuts, lauso

truenotrumoi

vientohaize

Tiempo meteorológico / 53

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 53

Page 54: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

¿Te gusta el fútbol? Gustuko al duzu futbola?

Sí, me encanta. Bai, izugarri gustatzen zait.

Sí, me gusta mucho. Bai, oso gustukoa dut.

No, no me gusta mucho. Ez, ez zait askorik gustatzen.

No, no me gusta nada. Ez, ez zait batere gustatzen.

Me interesa mucho la Historia Artearen Historia askodel Arte. interesatzen zait.

No le gusta nada cocinar. Ez zaio batere gustatzen janariaprestatzea.

A mí tampoco. Niri ere ez.

A mí también. Niri ere bai.

A mí, no. Niri ez.

A mí, sí. Niri bai.

¿Cuál prefiere usted? Zein duzu nahiago?

54 / Gustos, intereses y preferencias

PISTA 24

Gustos,intereses ypreferencias

Zaletasunak,interesak etalehentasunak

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 54

Page 55: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Me parece muy interesante. Oso interesgarria iruditzen zait.

¡Qué maravilla! Zoragarria!

¡Qué horror! Beldurgarria!

Es precioso. Zoragarria da.

Canta muy bien. Oso ondo abesten du.

Cocina muy mal. Gaizki moldatzen da sukaldean.

Me parece muy injusto. Bidegabekeria iruditzen zait.

Eso es una tontería. Hori tontakeria hutsa da.

Me parece bien. Oso ondo iruditzen zait.

No me parece nada bien. Ez zait batere ondo iruditzen.

Yo pienso que es mejor así. Nire ustez, hobe da horrela.

Sí, de acuerdo, pero hay otro Bai, ados, baina bada beste problema. arazo bat ere.

¡Claro! Jakina!

Seguro. Bai, ziur.

Evidentemente. Noski.

Opinar / Valorar / Discutir / 55

PISTA 25

Opinar / Valorar /Discutir

Iritzia Ematea /Eztabaidatzea

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 55

Page 56: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Que sí. Baietz, bada.

Sí, es verdad. Bai, egia da.

Vale, de acuerdo. Ondo da, ados.

Yo estoy de acuerdo con Juan. Ni bat nator Juanekin.

Tienes razón. Zuzen zaude.

¿De verdad? Benetan?

Yo estoy totalmente de acuerdo Erabat ados nago zurekin.contigo.

Estoy seguro de que no es así. Ziur nago ez dela horrela.

En absoluto. Inondik ere ez.

Que no. Ezetz, bada.

No, eso no es cierto. Ez, hori ez da egia.

¡Qué va! Bai zera!

Yo no estoy de acuerdo contigo. Ez nator bat zurekin.

Yo no lo veo en absoluto así. Niri ez zait iruditzen horreladenik.

56 / Opinar / Valorar / Discutir

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 56

Page 57: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Vocabulario: Opinar / Valorar / Discutir

Opinar / Valorar / Discutir / 57

aburridoaspergarri

absurdozentzugabe

bonitopolit

extrañobitxi

fantásticozoragarri

feoitsusi

horribleizugarri

increíblesinestezin

injustobidegabe

interesanteinteresgarri

lógicologiko

normalarrunt

ridículobarregarri

dudarzalantza izan

estar a favoralde egon

estar de acuerdo conbat etorri

estar en contraaurka egon

negarukatu, ezeztatu

opinariritzia eman

pensarpentsatu

Para expresar opinión

Adjetivos

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 57

Page 58: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

¿Por qué no ha venido? Zergatik ez da etorri?

Está enfermo. Gaixorik dago.

Llego tarde porque he tenido Berandu nator matxura batuna avería. izan dudalako.

Está enfermo. Por eso no Gaixorik dago. Horregatik ezha venido. da etorri.

58 / Causa / Consecuencia

PISTA 26

Berandu nator matxura bat izan dudalako

Causa /Consecuencia

Zergatia /Ondorioa

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 58

Page 59: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

¿Está usted seguro? Ziur al zaude?

Seguramente es José. Seguru asko Jose izango da.

A lo mejor llueve. Euria egingo du agian.

No sé si va a llover. Ez dakit ez ote duen euria eginbehar.

Yo no creo que venga hoy. Ez dut uste gaur etorrikodenik.

Grados de seguridad / 59

PISTA 27

Grados deseguridad

Ziurtasun mailak

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 59

Page 60: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Perdón. Barkatu.

Lo siento. Sentitzen dut.

Disculpe. Barkatu.

Dispense. Barkatu.

60 / Pedir disculpas

PISTA 28

Sentitzen dut

Pedir disculpas

Barkamenaeskatzea

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 60

Page 61: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Gracias. Eskerrik asko.

De nada. Ez horregatik.

Muchas gracias. Mila esker.

Muy agradecido. Estimatuta dago.

Muy amable por su parte. Eskerrik asko. Oso atsegina zara.

No tiene ninguna importancia. Ez dauka batere garrantzirik.

Agradecer / 61

PISTA 29Agradecer Eskerrak ematea

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 61

Page 62: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

¡Felicidades! Zorionak!

¡Feliz cumpleaños! Zorionak!

¡Feliz Navidad! Eguberri on!

Te felicito por el examen. Zorionak azterketarengatik.

62 / Felicitar

PISTA 30

Zorionak!

Felicitar Zorionak ematea

27

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 62

Page 63: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Por favor, ¿para ir a la catedral? Aizu, katedralera joateko?

Perdone, ¿hay una oficina de Barkatu, ba al da hemencorreos por aquí cerca? inguruan posta bulegorik?

Perdone, ¿la plaza de los Fueros? Barkatu, Foruen plaza?

¿Está cerca de aquí? Hemendik hurbil al dago?

Está bastante lejos. Urrun samar dago.

¿Se puede ir andando? Ba al da oinez joaterik? /Oinez joan al daiteke?

Está a unos diez minutos a pie Oinez, hamar minutura dago,más o menos. gutxi gorabehera.

Está a unos 500 metros. 500 [bostehun] bat metroradago.

Tiene que seguir todo recto Zuzen joan eta, kalea bukatzeny al final de la calle, girar denean, ezkerretara jo.a la izquierda.

Mire, es ahí. Begira, hortxe da.

Perdone, ¿los servicios? Barkatu, komunak?

¿Dónde está el lavabo? Non da bainugela?

delante aurrean

detrás atzean

Lugar / 63

PISTA 31Lugar Tokia

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 63

Page 64: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

al lado ondoan

allí han

aquí hemen

arriba goian

abajo behean

en la mesa mahaian

debajo de la mesa mahai azpian

encima del armario armairu gainean

dentro del armario armairu barruan

al lado de la cocina sukalde ondoan

64 / Lugar

Barkatu, komunak?

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 64

Page 65: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Vocabulario: Lugar

Lugar / 65

agencia de viajesbidaia agentzia

autoservicioautozerbitzu

bartaberna

bodegaardandegi

cafeteríakafetegi

carniceríaharategi

charcuteríaurdaitegi

drogueríadrogeria

estancotabako denda

farmaciafarmazia

ferreteríaburdindegi

floristeríaloradenda

fruteríafruita denda

grandes almacenesdenda handiak

grandes superficiessaltoki handiak

joyeríabitxidenda

lavanderíagarbitegi

libreríaliburu denda

ópticaoptika

panaderíaokindegia

papeleríapapertegi

Establecimientos

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 65

Page 66: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

pasteleríagozotegi

peluqueríaileapaindegi

perfumeríalurrin denda

pescaderíaarraindegi

quioscokioskoa

supermercadosupermerkatu

tiendadenda

tienda de artículos de deporte

kirol denda

tienda de discosdisko denda

tienda de juguetesjostailu denda

tienda de mueblesaltzari denda

tintoreríaarropa garbitegi

verduleríabarazki denda

zapateríaoinetako denda

aparcamientoaparkaleku

autopistaautobide

avenidahiribide

ayuntamientoudaletxe

barrioauzo

callekale

carreteraerrepide

Espacios públicos

66 / Lugar

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 66

Page 67: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

casaetxe

catedralkatedral

cinezinema

comisaríapolizia etxe

correosposta bulego

crucebidegurutze

cuartelkoartel

edificioeraikin

empresaenpresa

escuelaikastetxe

esquinaizkina

estacióngeltoki

estanqueurmael

fábricalantegi

iglesiaeliza

jardínlorategi

mercadoazoka

museomuseo

oficinabulego

parqueparke

paseopasealeku

pisoetxebizitza

plazaplaza

teatroantzoki

Lugar / 67

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 67

Page 68: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

a la derechaeskuinetara

a la izquierdaezkerretara

al lado deondoan

allíhan

aquíhemen

cercahurbil

cruzargurutzatu

delante deaurrean

después deondoren

detrás deatzean

enfrente deaurrean

frente aparean

girarjo

junto aondoan

lejosurruti

seguirjarraitu

todo rectodena zuzen

Ubicación

68 / Lugar

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 68

Page 69: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

PISTA 33

Perdone, ¿esta carretera va Barkatu, bide hau Bilbora doa?a Bilbao?

¿Cuántos kilómetros hay? Zenbat kilometro dira?

Lleno, por favor. Bete dena, mesedez.

¿Me puede comprobar el nivel Olio maila nola dagoen de aceite? begiratuko duzu?

¿Puede cambiarme el aceite? Olioa aldatuko didazu?

¿Hay un taller por aquí cerca? Ba al da tailerrik hemen inguruan?

Quisiera alquilar un coche. Auto bat alokatu nahi nuke.

Quisiera un billete de ida Joan-etorriko txartela nahiy vuelta a Bilbao. nuke Bilbora.

¿Me puede dar un horario Trenen ordutegia emangode trenes? didazu, mesedez?

¿A qué hora sale el tren Zein ordutan aterako dade San Sebastián? Donostiarako trena?

TrenaTren

AutoaCoche

Viajes y transportes / 69

PISTA 32

Viajes ytransportes

Bidaiak etagarraioak

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 69

Page 70: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

¿De qué andén saldrá? Zein nasatatik aterako da?

Perdone, ¿este es el tren Barkatu, hau al da Iruñekode Pamplona? trena?

Perdone, ¿este es el tren para Barkatu, hau al da Hendaya? Hendaiarako trena?

¿Está libre este asiento? Libre al dago eserleku hau?

¿Puedo abrir la ventanilla? Ireki ahal dut leihatila? /Ireki dezaket leihatila?

¿Me puede informar de qué Esango didazu, mesedez, zeinvuelos hay para Barcelona? hegaldi dagoen Bartzelonarako?

¿Tiene retraso el avión Atzeratu egin al da Madrilekode Madrid? hegaldia?

¿Ha aterrizado el avión Lurreratu al da Madrilekode Madrid? hegazkina?

He perdido mi maleta. Maleta galdu dut.

¿Dónde la puedo reclamar? Non eska dezaket?

Se ruega a los señores pasajeros Bilbora doazen 312 hegaldikodel vuelo 312 con destino bidaiariak, mesedez, joanBilbao se dirijan a la puerta daitezela 34. ontziratzede embarque número 34. atera.

AireportuaAeropuerto

70 / Viajes y transportes

PISTA 34

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 70

Page 71: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

¿Qué autobús hay que tomar Zein autobus hartu behar dapara ir a Ibaeta? Ibaetara joateko?

Por favor, ¿dónde está la boca Mesedez, non dago metrode metro más próxima? sarrerarik hurbilena?

¿Cuál es la línea que va a Zein linea doa Operara?la Ópera?

¿Dónde tengo que bajar para Non jaitsi behar dut kairair al muelle? joateko?

¿Cuántas paradas hay hasta Zenbat geltoki geratzen diraSarriko? Sarrikora iristeko?

¿Qué es mejor: ir en autobús Zer da hobea, autobusez edoo en metro? metroz joatea?

Quisiera reservar una habitación Gela bikoitza gorde nahi nukedoble para el día 4 de mayo. maiatzaren 4rako.

¿Cuánto cuesta una habitación Zenbat balio du banakako individual? gela batek?

¿Tienen habitaciones libres? Ba al daukazu gela librerik?

¿Está incluido el desayuno? Gosaria barne dago?

Tengo reservada una habitación Gordeta daukat gela bat Lópeza nombre del señor López. jaunaren izenean.

HotelaHotel

BestelakoakOtros

Viajes y transportes / 71

PISTA 35

PISTA 36

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 71

Page 72: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

¿Podrían despertarme a las siete? Esnatuko nauzue zazpietan?

La ducha no funciona. Dutxa ez dabil.

¿Me podría preparar la cuenta Prestatuko didazu 405 gelakode la 405, por favor? kontua, mesedez?

¿Pueden pedirme un taxi, Eskatuko didazue taxia, por favor? mesedez?

Vocabulario: Viajes y transportes

72 / Viajes y transportes

aceleradorazeleragailu

acelerarazeleratu

adelantaraurreratu

autopistaautobide

bujíabujia

cambiar de carrilbidez aldatu

cambio de marchasmartxa aldaketa

carné de conducirgidabaimen

carreteraerrepide

cartelkartel

crucebidegurutze

frenarbalaztatu

frenobalazta

En coche

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 72

Page 73: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

gasolinagasolina

gasolina sin plomoberunik gabeko gasolina

gasolineragasolindegi

kilómetroskilometroak

millasmiliak

multaisun

peajeordainsari

puentezubi

señalseinale

tallertailer

túneltunel

velocidadabiadura

tren de alta velocidadabiadura handiko tren

andénnasa

asientoeserleku

billetetxartel

coche camaohe bagoi

conductorgidari

estacióngeltoki

literaohatze

primera claselehen maila

revisorikuskari

segunda clasebigarren maila

En tren

Viajes y transportes / 73

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 73

Page 74: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

TalgoTalgo

taquillatxarteldegi

aterrizarlurreratu

azafata(hegazkin) zerbitzari

control de pasaportespasaporteen kontrol

control de seguridadsegurtasun kontrol

despegaraireratu

destino anora

equipajeekipajea

facturarfakturatu

llegariritsi

pasajerobidaiari

pilotopilotu

puerta de embarqueontziratze ate

recogida de equipajesekipajeen biltoki

terminalterminal

vuelos internacionalesnazioarteko hegaldiak

vuelos nacionalesnazio barruko hegaldiak

vuelo regularbidaia erregular

autobúsautobus

Otros

En avión

74 / Viajes y transportes

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 74

Page 75: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

autocarautobus

hacer transbordoibilgailuz aldatu

horarioordutegi

línea de metrometro linea

metrometro

paradageltoki

terminal (de autobús)autobús terminal

tranvíatranbia

Viajes y transportes / 75

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 75

Page 76: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Un café con leche y una cerveza, Kafesne bat eta garagardo bat,por favor. mesedez.

¿Tienen bocadillos? Ba al daukazue ogitartekorik?

¿Cuánto es? Zenbat da?

Quiero reservar una mesa para Mahai bat erreserbatu nahikotres personas para esta noche nuke hiru lagunentzat, gaur a las nueve. gaueko bederatzietarako.

¿Tiene mesa para cinco personas? Ba al duzu bost lagunentzakomahairik?

¿Puede traernos la carta? Karta ekarriko diguzu, mesedez?

¿Qué me recomienda? Zer gomendatzen duzu?

Vamos a tomar el menú. Menua hartuko dugu.

Para mí, de primero, sopa Niretzat, hasteko, arrain zopa.de pescado.

Para beber, vino blanco. Edateko, ardo zuria.

Por favor, ¿nos trae más pan? Ekarriko diguzu ogi gehiago,mesedez?

Aquí tiene. Hementxe duzu.

76 / Bar y restaurante

PISTA 37

Bar yrestaurante

Taberna etajatetxea

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 76

Page 77: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Por favor, ¿me trae otra cerveza? Mesedez, ekarriko didazu bestegaragardo bat?

La cuenta, por favor. Kontua, mesedez.

Vocabulario: Bar y restaurante

Bar y restaurante / 77

aceiteolio

agua con gasgasdun ur

agua mineralur mineral

agua sin gasgasik gabeko ur

ajobaratxuri

arrozarroz

bocadilloogitarteko

buey (carne de)idi-haragi

cafékafe

café con lechekafesne

carneharagi

carne a la planchaplantxan egindako haragi

cebollatipula

cerdo (carne de)txerriki, txerri-haragi

cervezagaragard

cordero (carne de)arkumeki, arkume-haragi

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 77

Page 78: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

crudogordinik

cucharakoilara

cuchilloaizto

chuletastxuletak

ensaladaentsalada

entrantehasierako platera

filetexerra

fritofrijitu

frutafruta

guarniciónhornigai

guisadogisatu

hamburguesahanburgesa

heladoizozki

huevoarrautza

lecheesne

mariscoitsaski

muy hechooso egina

panogi

pastapasta

patatas fritaspatata frijituak

pescadoarrain

pollooilasko

78 / Bar y restaurante

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 78

Page 79: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

pollo asadooilasko erre

postrepostre

raciónano

salsasaltsa

servilletaaho-zapi

sopazopa

tartatarta

téte

tenedorsardexka

ternera (carne de)txahalki, txahal-haragi

tomatetomate

verdurabarazki

vino blancoardo zuri

vino rosadoardo gorri

vino tintoardo beltz

zumozuku

Bar y restaurante / 79

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 79

Page 80: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

uno, dos, tres, cuatro, cinco, bat, bi, hiru, lau, bost,seis, siete, ocho, nueve, diez sei, zazpi, zortzi, bederatzi,

hamar

once, doce, trece, catorce hamaika, hamabi, hamahiru, hamalau

quince, dieciséis, diecisiete, hamabost, hamasei, hamazazpi,dieciocho, diecinueve, veinte hamazortzi, hemeretzi, hogei

veintiuno, veintidós hogeita bat, hogeita bi

treinta, treinta y uno, hogeita hamar, hogeita treinta y dos hamaika, hogeita hamabi

cuarenta, cuarenta y uno berrogei, berrogeita bat, berrogeita bi

cincuenta, sesenta berrogeita hamar, hirurogei

setenta hirurogeita hamar

ochenta laurogei

noventa laurogeita hamar

cien ehun

ciento uno, ciento dos ehun eta bat, ehun eta bi

Zenbaki kardinalakNúmeros cardinales

80 / Números

Números Zenbakiak

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 80

Page 81: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

doscientos, trescientos berrehun, hirurehun

cuatrocientos laurehun

quinientos bostehun

seiscientos seiehun

setecientos zazpiehun

ochocientos zortziehun

novecientos bederatziehun

mil mila

un millón milioi bat

un billón bilioi bat

primero lehenengoa

segundo bigarrena

tercero hirugarrena

cuarto laugarrena

quinto bosgarrena

sexto seigarrena

Zenbaki ordinalakNúmeros ordinales

Números / 81

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 81

Page 82: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

séptimo zazpigarrena

octavo zortzigarrena

noveno bederatzigarrena

décimo hamargarrena

82 / Números

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 82

Page 83: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Privado Pribatua

Tirar Tira

Empujar Bultza

Llamar al timbre Txirrina jo

Cerrado Itxita

Abierto Irekita

Prohibido fumar Debekatuta dago erretzea

Prohibido el paso Debekatuta dago pasatzea

Entrada Sarrera

Prohibida la entrada Debekatuta dago sartzea

Salida Irteera

Libre Hutsik

Ocupado Beteta

Paso de peatones Oinezkoen pasabidea

Ascensor Igogailua

Peligro Arriskua

Rótulos / 83

Rótulos Errotuluak

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 83

Page 84: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

¡Atención! Puede provocar Kontuz!!! Sutea eragin un incendio dezakezu

Servicios Komunak

Señoras Emakumeak

Caballeros Gizonezkoak

Se alquila Alokatzen dugu

Se vende Salgai

Teléfono público Telefono publikoa

84 / Rótulos

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 84

Page 85: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Gramática

Desde un punto de vista tipológico, se considera que el vasco o euske-ra es una lengua aglutinante en la medida en que las palabras que con-forman su léxico son el producto de un proceso de fusión de morfemasindependientes. Por ello, a la hora de describir sus rasgos fundamenta-les, en lugar de comenzar por las categorías gramaticales habituales(sustantivo, adjetivo, verbo, etc.), es preciso fijarse en unidades mayo-res como los sintagmas.

El sintagma

Se denomina “sintagma” al grupo de palabras que se organiza en tornoa una categoría que funciona como núcleo. En castellano, suele presen-tar una estructura básica formada por un determinante, un sustantivo,un adjetivo y algún complemento. Así, una frase como “el coche nuevode Marta” es un sintagma nominal cuyo núcleo es el sustantivo “coche”.En vasco, el orden de los constituyentes es prácticamente inverso:Martaren auto berri hori (“Marta-de coche nuevo ese”). Tan sólo el adje-tivo ocupa una posición similar a la que tendría en castellano.

La declinación

Tradicionalmente se ha argumentado que el euskera es una lenguadeclinativa, es decir, una lengua en la que sus palabras adoptan unaforma distinta en función de la posición que ocupan dentro de la ora-ción. Así, en el ejemplo anterior, la persona identificada como Martaaparece como poseedora de uno de los elementos (auto, “el coche”),por lo que se declina en caso genitivo: Marta + aren se convierte enMartaren.

Gramática / 85

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 85

Page 86: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

De acuerdo con esta descripción, en euskera habría diez casos distin-tos. Sin embargo, el comportamiento morfológico de las palabraspuede explicarse mucho mejor si se tiene en cuenta la naturaleza aglu-tinante de esta lengua ya que, en lugar de casos, se podría hablar desufijos equivalentes a las preposiciones.

Estos sufijos se clasifican en varios grupos de acuerdo con su funciónsintáctica.

• Sufijo de sujeto. Conocido como sufijo nork o ergativo, adopta laforma –k y, tal como indica su nombre, se añade a la palabra cuandodebe desempeñar la función de sujeto: Martak autoa ikusi du (“Martaha visto el coche”). Sin embargo, este sufijo sólo aparece en oracionestransitivas. Con verbos de movimiento, por ejemplo, no es necesario:Marta etorri da (“Marta ha venido”).

• Sufijo de complemento indirecto. Conocido como sufijo nori odativo, adopta la forma –i, equivalente a las preposiciones “a” y “para”del castellano: Martari autoa eskatu (“pedir el coche a Marta”).También existe el sufijo –entzat, análogo a “para” (Martarentzat, “paraMarta”).

• Sufijos de complemento circunstancial de lugar. Se distinguencinco: –n, llamado non o inesivo, equivalente a la preposición “en”(Bilbon, “en Bilbao”); –ra, conocido como nora o adlativo, equivalentea la preposición “a” cuando indica dirección (Bilbora, “a Bilbao”);–rantz, similar al “hacia” castellano (Bilborantz, “hacia Bilbao”); –raino,análogo a “hasta” (Bilboraino, “hasta Bilbao”); y –tik, denominado non-dik o ablativo y equivalente a las preposiciones “de” y “desde” (Bilbotik,“de/desde Bilbao”).

• Sufijo de complemento circunstancial de compañía. Conocidocomo sufijo norekin o asociativo, adopta la forma –ekin y equivale a lapreposición “con” (Martarekin, “con Marta”).

86 / Gramática

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 86

Page 87: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

• Sufijo de complemento circunstancial de instrumento. Adopta laforma –z, análoga a la preposición “con” (bolalumaz, “con el bolígrafo”).

• Sufijos de complemento del nombre. También llamados genitivos,pues indican posesión. Son dos: –en, aplicado a seres animados(Marten, “de Marta”), y –ko, para lugares (Bilboko, “de Bilbao”).

El complemento directo, por su parte, no lleva ningún sufijo que indi-que su posición dentro de la oración.

Además, cabe tener en cuenta que dentro del sintagma nominal noexiste la concordancia de caso, sino que, al igual que las preposiciones,estos sufijos aparecen sólo una vez, tal como ocurre en gizon gazteak du(“el hombre joven tiene”) y no *gizonak gazteak du. Asimismo, estossufijos también pueden añadirse a adverbios, oraciones de relativo, etc.

Sustantivos

En euskera no existe la flexión de género (es decir, no existen las nocio-nes de masculino y femenino), pero sí la de número, indicada por eldeterminante. Tal como se ha visto anteriormente, el sustantivo va pre-cedido por sus complementos y seguido por el adjetivo que lo calificay el artículo o el demostrativo que lo determina (lagunaren liburua, “ellibro del compañero”).

Adjetivos

Cuando califican a un sustantivo, suelen llevar el sufijo que indica elcaso: auto berriak du (“el coche nuevo tiene”, sujeto), auto berriaz(“con el coche nuevo”, circunstancial de instrumento). También seaglutinan con el artículo determinado: auto berria (“el coche nuevo”).

Gramática / 87

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 87

Page 88: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Cuando no dependen de ningún sustantivo o pronombre, asumen lafunción de adverbios de modo: gizon dotorea (“hombre elegante”),dotore jantzirik (“vestido elegantemente”).

Pronombres personales

A diferencia del castellano, sólo presentan formas de primera y segun-da persona: nik (“yo”), guk (“nosotros/as”), zuk (“tú”), zuek (“vo-sotros/as”). Para la tercera persona se recurre a los demostrativos hau(“este”), hori (“ese”) y hura (“aquel”). Al igual que los sustantivos y losadjetivos, pueden unirse con los sufijos vistos anteriormente.

Determinantes

En euskera, esta categoría está constituida por el artículo y los demos-trativos. Todos ocupan siempre la última posición del sintagma nomi-nal. De hecho, el artículo tiene una función eminentemente delimita-dora, ya que indica cuándo termina el sintagma.

El artículo determinado posee una forma de singular y otra de plural.En el primer caso se trata del morfema –a, que se añade siempre al últi-mo elemento del sintagma nominal (autoa, “el coche”; auto berria, “elcoche nuevo”). Si la palabra a la que debe unirse termina en /a/, sefusiona (aita - aita, “el padre”).

La forma de plural es –ak y, al igual que ocurre con los sufijos vistosanteriormente, no existe concordancia de número dentro del sintagma:gizon gazteak (“los hombres jóvenes”).

Por lo que respecta a los demostrativos, presentan tres grados de proxi-midad, al igual que en castellano: hau, hauek (“este/esta”, “estos/estas”);hori, horiek (“ese/esa”, “esos/esas”) y hura, haiek (“aquel/aquella”,“aquellos/aquellas”).

88 / Gramática

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 88

Page 89: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Adverbios

Además de los sintagmas nominales con sufijo de complemento cir-cunstancial, en euskera existen adverbios propiamente dichos que pue-den clasificarse según las categorías habituales:

• Tiempo: atzo (“ayer”), gaur (“hoy”), beti (“siempre”), berandu (“tarde”). • Lugar: hemen (“aquí”), han (“allá”), hurbil (“cerca”), urrun (“lejos”).• Modo: honela (“así”), ongi (“bien”), gaizki (“mal”).• Afirmación: bai (“sí”).• Negación: ez (“no”).

Los adverbios de tiempo y de lugar pueden aglutinarse con ciertos sufi-jos, del mismo modo que, en castellano, se relacionan con preposicio-nes: gaurko (“de hoy”), hurbildik (“desde cerca”).

Los adverbios de modo que en castellano se construyen con el sufijo“–mente” tienen su equivalente en los adjetivos vascos, que puedenaparecer en posiciones de complemento circunstancial: auto lasterra(“coche veloz”), laster jan (“correr velozmente”).

Apenas hay adverbios de modo o de cantidad, ya que se emplean en sulugar adjetivos y cuantificadores. Así, asko (“mucho”) y gutxi (“poco”),cuando no se refieren a ningún sintagma nominal, funcionan comoadverbios de cantidad: asko daki (“sabe mucho”), gutxi jaten du (“comepoco”).

Cuantificadores

Dentro de esta categoría se agrupan determinantes indefinidos, pro-nombres interrogativos y numerales cardinales.

Gramática / 89

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 89

Page 90: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Los determinantes indefinidos más comunes son asko (“mucho”), gutxi(“poco”), edozein (“cualquier”), zenbait (“algunos”). Su presencia impi-de la aparición de cualquier otro determinante, ya que, al igual queestos, aparecen al final del sintagma: auto gorri asko (“muchos cochesrojos”). Sin embargo, edozein y zenbait se colocan siempre al principio:edozein auto gorri (“cualquier coche rojo”), zenbait auto gorri (“algunoscoches rojos”). En estos casos, tampoco puede aparecer el artículo.

Los interrogativos zer (“qué”), nor (“quién”), noiz (“cuándo”), zenbat(“cuánto”), nola (“cómo”) y zein (“cuál”) aparecen al principio delenunciado y tampoco admiten la presencia del artículo.

Los cardinales (bat, bi, hiru, lau, etc.) pueden aparecer en sintagmasnominales con o sin artículo, si bien en estos casos el significadoadquiere un matiz distinto: hiru auto (“tres coches”), hiru autoak (“lostres coches”).

El verbo

A grandes rasgos, el sistema verbal del euskera se distingue del castella-no por tres cuestiones. En su mayor parte, las formas verbales son com-puestas. Las marcas personales de sujeto u objeto (reflexivas) se inser-tan siempre en el verbo auxiliar. Y también debido a que las marcas deobjeto directo o indirecto deben aparecer siempre en el auxiliar, aun-que en la oración esté explícito su referente.

Formas sintéticas

A pesar de que el sistema verbal del euskera es mayoritariamente com-puesto, existen algunos verbos que se conjugan con formas simples. Tales el caso de izan (“ser”), egon (“estar”), etorri (“venir”) y joan (“ir”).

90 / Gramática

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 90

Page 91: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Otros verbos con formas simples son ibil (“andar”), izan (“tener”,“haber”), eduki (“contener”), ekarri (“traer”) o jakin (“saber”).

Formas compuestas

Se componen de dos elementos: el tema verbal, que aparece en algunade las formas no personales, y el auxiliar. El primero aporta el signifi-cado y el aspecto, mientras que el segundo indica el modo verbal, eltiempo y la persona. El tema verbal presenta tres formas principales: elradical, el participio o perfecto, y el imperfecto. Por su parte, el auxi-liar es izan (intransitivo) y edun (transitivo).

El sistema verbal del euskera es aspectual, es decir, los verbos indicanante todo si una acción se ha realizado o no, de ahí que la conjugaciónde cada tiempo (presente, pasado y futuro) sea doble.

izan egon etorri joan

ni(“yo”)

naiz(“soy”)

nago(“estoy”)

nator(“vengo”)

noa(“voy”)

zu(“tú”)

zara(“eres”)

zaude(“estás”)

zatoz(“vienes”)

zoaz(“vas”)

hura(“él/ella”)

da(“es”)

dago(“está”)

dator(“viene”)

doa(“va”)

gu(“nosotros/as”)

gara(“somos”)

gaude(“estamos”)

gatoz(“venimos”)

goaz(“vamos”)

zuek(“vosotros/as”)

zarete(“sois”)

zaudete(“estáis”)

zatozte(“venís”)

zoazte(“vais”)

haiek(“ellos/ellas”)

dira(“son”)

daude(“están”)

datoz(“vienen”)

doaz(“van”)

Gramática / 91

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 91

Page 92: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

De este modo, la conjugación del verbo erori (“caer”) sería la siguiente:

pasado perfecto pasado imperfecto

erori nintzen (“caí”) erortzen nintzen (“caía”)

erori zinen (“caíste”) erortzen zinen (“caías”)

erori zen (“cayó”) erortzen zen (“caía”)

erori ginen (“caímos”) erortzen ginen (“caíamos”)

erori zineten (“caísteis”) erortzen zineten (“caíais”)

erori ziren (“cayeron”) erortzen ziren (“caían”)

presente perfecto presente imperfecto

erori naiz (“he caído”) erortzen naiz (“caigo”)

erori zara (“has caído”) erortzen zara (“caes”)

erori da (“ha caído”) erortzen da (“cae”)

erori gara (“hemos caído”) erortzen gara (“caemos”)

erori zarete (“habéis caído”) erortzen zarete (“caéis”)

erori dira (“han caído”) erortzen dira (“caen”)

92 / Gramática

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 92

Page 93: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

Las formas de futuro se obtienen añadiendo el sufijo genitivo locativo–ko al auxiliar de perfecto:

Por lo que respecta a los verbos transitivos, la estructura es la misma, sibien se recurre al auxiliar edun, tal como puede verse en la conjugaciónde hartu (“coger”).

presente perfecto presente imperfecto

hartu dut (“he cogido”) hartzen dut (“cojo”)

hartu duzu (“has cogido”) hartzen duzu (“coges”)

hartu du (“ha cogido”) hartzen du (“coge”)

hartu dugu (“hemos cogido”) hartzen dugu (“cogemos”)

hartu duzue (“habéis cogido”) hartzen duzue (“cogéis”)

hartu dute (“han cogido”) hartzen dute (“cogen”)

futuro perfecto

eroriko naiz (“caeré”)

eroriko zara (“caerás”)

eroriko da (“caerá”)

eroriko gara (“caeremos”)

eroriko zarete (“caeréis”)

eroriko dira (“caerán”)

Gramática / 93

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 93

Page 94: EUSKERA DE CADA DIA 01 - d2fahduf2624mg.cloudfront.net

futuro perfecto

hartuko dut (“cogeré”)

hartuko duzu (“cogerás”)

hartuko du (“cogerá”)

hartuko dugu (“cogeremos”)

hartuko duzue (“cogeréis”)

hartuko dute (“cogerán”)

pasado perfecto pasado imperfecto

hartu nuen (“cogí”) hartzen nuen (“cogía”)

hartu zenuen (“cogiste”) hartzen zenuen (“cogías”)

hartu zuen (“cogió”) hartzen zuen (“cogía”)

hartu genuen (“cogimos”) hartzen genuen (“cogíamos”)

hartu zenuten (“cogisteis”) hartzen zenuten (“cogíais”)

hartu zuten (“cogieron”) hartzen zuten (“cogían”)

94 / Gramática

02 Euskera cada día5 25/3/09 12:19 Página 94