EuskaltzaindiarenOroit-Idazkia

1988*~®~@M@@~*

Memoria1988

Real Academia de la Lengua VascaEuskaltzaindia

EUSKI\LTl}\t~

AZKUE BLBLlOTEKA

EuskaltzaindiarenOroit-Idazkia

1988

AURKIBIDEA

1.- Ekintza Orokorrak 71.1. Bilkura eta akademi bilerak 91.2. Batzarre txostenak 101.3. Ekintza ordezkagarriak 121.4. Zenbait ekintza eta gertakari akademikoren aipamena 14

2.- IKER Saileko Batzordeak 172.1. Hiztegintza batzordea 182.2. Gramatika Batzordea 202.3. Dialektologi batzordea 222.4. Onomastika batzordea 23

3.- JAGON Saileko Batzordeak 273.1. Literaturarekiko langintza 283.2. Herri literatura batzordea 313.3. Etsaminak 32

4.- Akademi Zerbitzuak 334.1. Administralgoa eta bulegoak 344.2. Azkue Biblioteka batzordea 354.3. Argitarapenak 394.4. Itzulpen eta kontsulta zerbitzua 41

5.- Ekonomia 435.1. Ekonomi batzordea 445.2. 1988. urteko egoera balantzea 44

6.- Aurkitegia 45

1.- Ekintza Orokorrak

Juan Mari Lekuonareneuskaltzain sarrera.

1.1. BILKURA ETA AKADEMI BILERAK

Euskaltzaindiak bere hileroko batzarre arruntak 1988. urtean, era hone­.tara egin ditu, hots: sei hilabetekoak, binaka, Gipuzkoako Foru Diputazioan;Bizkaiko Foru Diputazioan, bat eta beste bana, Bidarrain (Iparraldea), Oiartzu­nen (Gipuzkoa), Gernikan (Bizkaia) eta Uitzin (Nafarroa).

Horrez gain, bai Zuzendaritzak eta bai batzorde orok mota desberdine­tako lan-bilkura ugari egin dituzte.

Ohizko bilkurez aparte, urtean zehar zenbait mendeurren eta gertakariospatu ditu, batzarre ireki eta jardunaldiak antolatuz, alegia:

- Martxoaren 25, 26 eta 27an, Nafarroa Behereko Bidarrai herrian,Piarres Moulier "OXOBI" idazle eta euskaltzain zenaren mendeurrena. Horreninguruan, VIII. Lexikologi Jardunaldiak burutu dira "Hotel Noblia" delakoan. Hi­rugarrenegunean, Artetxea trinketean, omenezko batzarre irekia egin da.Arrabit auzapez-ordea eta Luis Villasante Euskaltzainburuaren gain, hiru hizla­rik parte harturik: Jean Haritschelhar, Euskaltzainburu-ordea; Pierre Charritton,euskaltzaina eta André Luberriaga, Euskaltzaleen Biltzarreko Burua.

- Uztailaren 1ean, Bizkaiko Foru Diputazioan, Resurrección Maria Azkuekirabazi zuen Euskal Katedraren mendeurrenaospatu da. Tomas Uribeetxebarria,Bizkaiko Kultur Diputatuak irekitzen du batzarrea eta Euskaltzainburuarensarrerako hitzaldiñoaren ondoren, geroago aipatuko diren hiru txosten irakur-

9

tzendira; Pilar Valiente, EuskoJaurlaritzako Pedagogi BerrikuntzarakoZuzendariOrokorraren hitzen ondoren, Jose Alberto Pradera, Bizkaiko Diputatu Nagusiakmendeurren-ospakizun honi amaiera ematen dio.

- Uztailaren 29 eta 30ean, Oiartzungo Udaletxean, Juan Mari Lekuonaeuskaltzain berriaren sarrera dela medio, hileroko bilkura arruntez gain, Ono­mastika Batzordearena ere egin da. 30ean, arauzko batzar irekiaren bidez, JuanMari Lekuona herriko semeak sarrera hitzaldia egin du, Jon lñarra alkate jauna­ren eta Luis Villasante Euskaltzainburuaren sarrera hitzen ondotik. Erantzuna,Jean Haritschelhar Buru-ordeak egin dio.

- Irailaren 29, 30 eta Urriaren 1ean, Gernikan 1888an egin ziren EuskalJaien mendeurrenen egitarau orokorraren barruan, Udaletxean, hileroko eus­kaltzainen bilkura egin da. Kultur Etxean, egun bi iraunez, 1. Estilistika Jardunal­diak egin dira; ostiral-Iarunbatean, IX. Lexikologi Jardunaldiak eta larunbatean,balta ere, Onomastika Batzordearen lan-bilkura.

- Azaroaren 26 eta 27an, Nikolas Ormaetxea "ORIXE" idazle etaeuskaltzain zenaren mendeurrena ospatuz, Larraun ibarreko Uitziko Kontzeju­Etxean, X. Lexikologi Jardunaldiak burutu dira, hileroko bilkuraz gain. Igandean,"ORIXE"ren omenezko batzarre irekia egin da. Juan Cruz Martirena herrikoalkatearen eta Euskaltzainburuaren sarrera hitzen ondoren, beste toki batenzehaztuko diren hiru txosten mardul irakurriz bukatu da ehunurteburu hau.

1.2. BATZARRE TXOSTENAK

Hilero-hilero, ia beti, izaten dira txosten akademikoak, bai batzarre arrun­tetan, gai solte edo librean, edo gai berezi bati lotuak. mendeurren edoostantzeko edo bestelako ospakizun bat denean. Akademi baten xede nagusiaridagokion bezala, ikerkuntza helburua izaten dute gehienetan txostenak.

Gai solteetan, 1988. urtean emandako txostenetan hauek azpimarra dai­tezke:

- "Gipuzkoako euskal toponimiazko materialeak", Luis Mari Mujika urgaz­leak aurkeztua.

- "Euskaltzaindiaren sorrera Karmelo Etxegarairen gutunetan", JoseIgnacio Telletxea Idigoras urgazleak.

- Luis Mitxelenak "Stress and pitch" tituluarekin hasitako txostenarensegida egiten du Maite Etxenike andereak, euskaltzain zenak utzitako paperakarakatuz.

- "Gu bagoaz" -"baita ni"? ala "ni ere bai"? izeneko txostena, gaur egunekohizkuntzaren zenbait akats salatuz, Anbrosio Zatarain urgazleak.

- "Euskal Herriko Hizkuntz Atlasgintza 1987an", Gotzon Aurrekoetxea etaXarles Videgain Dialektologi batzordekideek.

10

- "Testamentu irekirako ereduaren bidean", Andres Urrutia EgungoEuskararen Bilketa-Ian Sistematikoaren batzordekide eta Ondarroako notariak.

- "Euskal konpletibatzaileak: bilduma baterako" izenekoa, Endrike Kn6rreuskaltzainak.

- "Un documento inédito de la estancia del Licenciado Andrés de Poza enlos Paises Bajos" izenekoa, Carlos González Etxegarai "HemerotecaNacional"eko Zuzendari eta Bizkaiko Artxibari eta Bibliotekari ohiak igorria.

- "Euskallexiko etnografikoaren ikuspegi txiki-Iabur bat", Juan Garmen­dia Larrañaga urgazleak. Oraintsu berak egindako Dotoradutzako tesiari buruz,hain zuzen.

- "Euskal filologiazkoak nahas-rnahas", Patxi Altuna euskaltzainak.

Gai edo gertakizun bereziei dagokienak:

. "OXOBI"ren mendeurrenean, txosten hauek irakurri dira:

- Jean Haritschelhar Buru-ordeak, "Oxobi olerkaria".

- Pierre Charritton euskaltzainak, "Bidarrai, euskara eta euskaltzaleak".

- André Luberriaga, Euskalzaleen Biltzarreko Lehendakariak, Oxobi etaLouis Dassance euskaltzainei buruzko zenbait egitasmo.

. Euskal Katedraren ehunurteburuan:

- Jose Antonio Arana Martija urgazleak, "Euskal Katedraren lehiaketa etaeraginaz".

Euskal Katedraren mendeurrena. Jose Antonio Arana Martija (hizlaria), Pilar Valiente,Tomas Uribetxebarria, Mari Karmen Garmendia, Jose Alberto Pradera, Luis Villasante.

11

- Alfonso Irigoyen euskaltzainak, "Azkue, Arana Goiri eta Unamuno".

- Ines Pagola andereak, "Azkue versus Arana Goiri: hitz berriez" .

. Juan Mari Lekuonak bere sarrera hitzaldian, gai hau erabili du: "Erdi­ahozkotasunaren literatur estiloaz".

. "ORIXE" sortu zeneko ehunurteburua dela eta:

- Patxi Altuna euskaltzainak, "Orixek Jesusen Lagundian eman zituenurteak".

- Jose Mari Aranalde urgazleak, "Euskaldunak: Orixe bere berri ematen,edo egilea protagonista".

- Juan Mari Lekuona euskaltzainak, "Izaera eta ofizio bereziko pertso­naien erretaula Euskaldunak poeman".

1.3. EKINTZA ORDEZKAGARRIAK

- Urtarrilean, Gabriel Urralburu Nafarroako Gobernu Buruarekin izan duaudientzia Zuzendaritzak, hiru programa nagusien gain, Nafarroako herrien etaauzoen izendegigintza eta Bonaparte Printzearen lanen mikrofilmatzeaz ge­hienbat, arituz.

- Bilboko "Círculo Vasco"k, Martxoan, Barcelonan, antolatu duen euskalliburu erakusketan, Jose Antonio Arana Martija joan da ordezkari eta antolaki­zunetan laguntzaile.

Nikolas Ormaetxea «Orixe»,

12

- Martxoaren 11n Euskal Katedraren mendeurrena dela eta, Resurrec­ción Maria Azkue, Sabino Arana eta Miguel Unamuno hiru euskaldun ospetsueiomenezko monumentuaz hitz egiten egon dira, Jose Maria Gorordo BilbokoAlkatearekin, Alfonso Irigoyen eta Federico Krutwig euskaltzainak eta Jose LuisLizundia, Idazkari-ordea.

- APETI "Asociación Profesional Española de Traductores e Intérpretes"delakoak Apirilaren 14, 15 eta 16an egindako Biltzarrean, Xabier Mendigurenurgazleak ordezkatu du Euskaltzaindia.

- Euskadi Irratiak Bilbon, Apirilean, antolatutako bere 5. urteurren ospa­kizunean Alfonso Irigoyenek ordezkatu du Euskaltzaindia.

-,- Maiatzaren 5ean, Argomaizko "Parador"ean Eusko JaurlaritzakeHiz-

kuntz Politikarako Idazkaritzak eta Ogasun Saileko Ordezkariak hasi 'dituzteHerri Aginte eta Euskaltzaindiaren arteko Hitzarmen prestaketa lanak. Euskalt­zaindiaren aldetik, Juan San Martin, Diruzaina; Juan Jose Zearreta, EkonomiEragilea eta Jose Luis Lizundia, Idazkari-ordea izan dira partaide.

- Maiatzaren 23ean "El Correo Español-El Pueblo Vasco"k 1988. urtekosari banatze egintzara, Alfonso Irigoyen euskaltzainajoan da Euskaltzainburua­ren ordez.

- Maiatzaren 28an, Lekeitiokó herriak, bere Udalak antolaturik, EusebioErkiaga euskaltzain lekeitiarrari egindako omenaldian Alfonso Irigoyeneuskaltzainak ordezkatu zuen Euskaltzainburua.

- Maiatzaren 29an Bizkaiko Ikastolen Elkarteak antolaturiko IBILALDIA88an, Bilboko Txurdinaga auzoan egindakoan, hain zuzen, Pello Salaburu eus­

- kaltzainak ordezkatu du Euskaltzainburua.

- Uztailaren 31n, D. Manuel Lekuona Euskaltzainburu zenaren omenal-dian, Juan San Martin euskaltzainak, Gipuzkoako Ordezkari bezala, eraman duEuskaltzaindiaren ordezkaritza.

- Abenduaren 16an, Euskaltzaindiko Zuzendaritza osoa Eusko Legebil­tzarreko Mahaiak hartu duo Erakunde parlamentari honek Jesus Egiguren Burudelarik, hizkuntz Akademiari bere lanen omenezko aitorpen bat egin diolarik.

- HABEko Kontseiluko bilkuretan parte hartu du Juan San Martin JagonSailburuak, erakunde horretan Euskaltzaindiaren ordezkari baita. Baita urteanzehar Herri Erakunde horrek egin dituen beste zenbait ekintzetan ere.

- Euskaltzaindiak bere ordezkari zuzen den Jean Haritschelhar eta bestezenbait euskaltzain oso edo urgazleren bidez, Jaurlaritzaren Euskararen AholkuBatzordean urtean zehar egin diren bilkura eta langintzetan parte hartu duo

- Eusko Ikaskuntzako Zuzendaritzan Euskaltzaindiaren Ordezkari beza­la, urtean zehar egindako zenbait bilkuretan, Jose Maria Satrustegi Idazkariakparte hartu duo

- Urtean zehar, "Academia de la L1ingua Asturiana"rekin zenbait harre­man izan dira, beraren egoera larritasun batzuk direla medio.

13

Piarres Larzabalen euskaltzain sarrera Azkainen (1963). Krutwig, Villasante, Iratzeder, Irigoien,Larzabal, Oassance, Lafitte, Eppherre, Etchezaharreta, Irigarai Akesolo,

Minier (Auzapeza), Haritschelhar.

1.4. ZENBAIT EKINTZA ETA GERTAKARI AKADEMIKOREN AIPAMENA

- Piarres Larzabal euskaltzaina hil da Zokoan Urtarrilaren 12an, berehutsartea betetzeko, Txomin Peillen hautatzen da Apirilaren 29ko bilkuran,hautagai bakarra izanik.

- Luis Mitxelena euskaltzain zenaren ordez, Ibon Sarasola izan da hau­tatua Urtarrilaren 29an egindako bilkuran.

- Martxoaren 25ean, bere jaioterrian egindako bilkuran, Jean PierreIrachet idazlea, "Otto Piarre" izenordearekein ezagunagoa, izendatzen da eus­kaltzain ohorezko.

- Maiatzaren tsean, Athenetan, Hetaireia paradosiakon Spoudon deitu­tako Greziako kultur eta tradizioak ikertzeko erakundearen partaide izendatzendute Federico Krutwig euskaltzaina.

- Maiatzaren 19an, Euskal Herriko Unibertsitateko Gasteizko"Campus"ean, bere dotoradutza lortzen du "Hitz konposatuak euskaraz" ikerla­narekin, Miren Azkarate euskaltzain urgazle eta Gramatika batzordekideak.

- Ekainaren 7an, hil da Silbon Juan Gorostiaga euskaltzaina. Serehutsartea betetzeko bi hautagai aurkezten dira: Xabier Kintana eta Jose AntonioArana Martija, azken hau hautatzen delarik Urriaren 28ko bilkuran.

- Ekainaren 12an, Migel Javier Urmeneta euskaltzain urgazlea hil daIruñean, hiriburu honetako Alkate eta Nafarroako Foru Diputatu bezala, euska­raren sustapenerako hainbeste lan egindakoa.

14

-Irailaren 3an, bere sorterri eta urte askotan auzapez izandako Uztaritzen,egiten zaio mendeurren ospakizuna Louis Dassance euskaltzain zenari.Akademiaren izenean, ordezkari eta hizlari, Jean Haritschelhar Buru-ordeakegiten du, euskaltzain oso eta urgazle andana bat bertan delarik.

- Irailaren 8an, Bizkaiko Foru Diputazioan, bilkura akademiko bat egitendu Euskaltzaindiak, Euskal Herriko, Mexikoko eta Estatu Batuetako ColoradokoDurango hiru hirien elkartze eta hitzarmena dela eta. Luis VillasanteEuskaltzainburuak, Juan San Martin eta Alfonso Irigoyenek aurkezten dutetxosten bana.

- Irailaren 5etik 30era, Errenterian, eta lehenago, Apirilaren 4tik 10eranPortugaleten, bertako Udal Kultur Batzordeak eskaturik, Kartografia Erakuske­tak egin ditu Euskaltzaindiak, beraren Biblioteka zerbitzuaren bidez.

- Urriaren 1Oean, Errenterian, Udalakeskainita, Luis Mitxelenaren omenez,Juan San Martin eta Endrike Knórrek eman dute hitzaldi bato Jarraian, berejaiotetxean oroitarri bat jarri delarik.

- Abenduaren 3an, Zumaiako Udalak, Julene Azpeitiari bere mendeurre­nean antolaturiko omenaldian, Juan San Martin Gipuzkoako Ordezkariak partehartu duo

- Abenduaren 15ean, Gasteizen, Euskal Herriko Unibertsitateak "doctorhonoris causa" izendatu du Jean Haritschelhar Euskaltzainburu-ordea. BertaraZuzendaritza osoa eta zenbait euskaltzain oso eta urgazle joaten direlarik.

- Abenduaren 30ean, Euskaltzaindiko Zuzendaritza berriztatzeko arauz-ko bozketak egin dira, karguak honela gelditu direlarik:

Euskaltzainburu: Jean Haritschelhar,Buru-orde: Juan San Martin,Idazkari: Jose Maria Satrustegi etaDiruzain: Jose Antonio Arana Martija.

Zuzendaritza berria: Arana, San Martin, Haritschelhar, Satrustegi.

15

2.- IKER Saileko Batzordeak

2.1. HIZTEGINTZA BATZORDEA

Batzorde honek hiru azpibatzorde berezi ditu, hots:

2.1.1. OEH - Orotariko Euskal Hiztegia

2.1.2. LEF - Lexiko Erizpideen Finkapena

2.1.3. EEBS - Egungo Euskararen Bilketa-Ian Sistematikoa

2.1.1. OROTARIKO EUSKAL HIZTEGIA

1988. urtean Orotariko Euskal Hiztegiko lantaldeak, Ibon Sarasolaren zu­zendaritzapean, hurrengo lanok burutu ditu, hots:

- Erredakzio lanak. Hiztegiaren beraren idazketaz den bezanbatean,hirugarren liburukiari dagokion zatia -AZtik BA ingurura- bukatu da, eta lauga­rrenaren zati garrantzitsu bat ere bai, BEL-eraino heltzen dena.

- Zuzenketak. Idatzitako materialaren zuzentze, osatze eta bateratzelanari dagokionez, bigarren liburukiaren lehenbiziko eta bigarren zuzenketakegin dira. Hirugarren liburukiari dagokiona -hots, lan papereratua- Abendurakoespero bazen ere izatea esku artean, ezin izan da burutu. Material guzti honenkonprobatze eta proba-zuzentze lana egin izan da bigarren liburukitik falta zenazken laurdena edo, hirugarren liburukiaren hiru laurdenen gainean.

Bigarren liburukiari buruzko lanak bukatuak baldin baziren ere,informatikazko arazo teknikoek atzera erazi izan dute lanaren argitaratzearenprozesua: ordenazio alfabetikoan sorterazten diren hutsak, zenbait zatirenerrepikatzeak eta abar. Bitarte hau, zenbait zuzenketa eta azken ikutuak egitekobaliatuz, Urriaren 20an, behin betiko zinta entregatua izan da.

- Testu biluzketa. Hiztegirako gaiei dagokien aldetik, ordenadore bidezosorik biluztu dira zenbait testu: LEIZARRAGAren obratik falta zitzaiguna, hots,testamentu berri osoa, OIHENARTen errefrauak, Mitxelenaren Idazlan Hauta­tuak liburua, Escualdun Cocinera, Michel ELlSSAMBURUren Frantziako hirurErrepubliken ixtorioa laburzki, AZKUEren Bein da betiko eta Batxi Guzur,ORIXEren Quito-n arrebarekin.

Era berean, Luis Mitxelenak bildutako fitxetan ER bitarteko guztia sartuda, arrazoi bat edo bestegatik sartu diren fitxak honako hauek lirateke: "Cuader­nos de Etnografía yEtnologíade Navarra" aldizkaritik zenbait hitz eta informazio;Añibarroren NekeaArindurik (ASJU 1987,211-263) etaAltuberen Laztantxu etaBetargi liburuetatik ateratakoak; Gotzon Garateren Erderakadak, Koldo Izagi­rreren Euskal lokuzioak, Ramon Etxezarretaren Hiztegi erotikoa liburuetakoaurkibideak ere sartuak izan dira, eta baita Luis Villasantek prestatutako Cristau­baren icasbidea edo doctrina cristianaren bukaerako hiztegitxoa ere; Azkue

18

R.M. "Apéndice del Diccionario Vasco-Español-Francés" T-Z- bitartekoa: J.Arzamendi Términos vascos en documentos medievales de los ss. XI al XVII (D­Z); T. Etxebarria Lexicón del euskera dialectal de Eibar (F-Z); A. Salaberry Vo­cabulaire des mots basques bas-navarrais (E-Z); J.M. lribarren Vocabularionavarro (B-Z).

2.1.2. LEXIKO ERIZPIDEEN FINKAPENA

Hiru Lexikologi Jardunaldi egin ditu 1988. urtean zehar. VlIl.ak Bidarrainegin dira Martxoaren 25 eta 26an, hitz elkarketaren "eguzki-lore" motarenazterketa bukatuz. Andoni Sagarna, Kepa Altonaga, Martxel Ensunza,. JuanCarlos Odriozola, Patxi Uribarren, Txomin Peillen, Tomas Uribeetxebarria, JoseMari Larrarte eta Miren Azkarateren txostenak aurkeztu eta eztabaidatuz.Bestalde, baita ere leku-denborazko mugakizunezkoak eta posposizio direla­koak txostenak burutuak izan dira.

Batzordekideek lanean jarraitzen dute eta Irailaren hondarrean IX.Jardu­naldiak Gernikan burutzen dira. "Bahuvrihi" eta "aditz elkarketari" buruzkotxosten bi, Miren Azkaratek aurkeztuak. Patri Urkizu, Andoni Sagarna, LourdesOtaegi eta Txomin Peillenek ere beste lau atalez ikerlanak plazaratu dituzte.

Urteko hirugarren jardunaldiak eta Batzordearen X.ak egin dira Azaroan,Nafarroako Uitzi herrian. "Asmo elkarteak, izate elkarteak, ezkonberri elkarteak,elkarte sintetikoak, aposizioak eta hitz-andana ihartuak"izenburudun txoste­nak; berauek Jose Mari Larrarte, Beñat Oihartzabal, Tomas Uribeetxebarria,Martxel Ensunza, Juan Carlos Odriozola eta Mikel Zalbidek prestatuak izanik,arakatu dira. Ondoren, Hitz elkarketa 2 liburukia burutzeko plana onartua izanda eta Hitz elkarketa 3ri hasiera eman zaio.

Aipaturiko bi dossierren argitaratzea bideratzeaz gain, 1989. urterako"Eratorpena" gaitzat hartuta jardunaldiren bat antolatzeko asmoa hartu duBatzordeak Uitzin.

LEF batzordeko batzu: Sagarna, Goenaga, Altuna, Odriozola.

19

2.1.3. EGUNGO EUSKARAREN BILKETA-LAN SISTEMATIKOA

Hiru lan burutu ditu Batzorde honek 1988. urtean:

1. XX. mendeko euskal produkzio idatziaren inbentarioa eta sailkapena.

2. "Corpus"a hautatzeko eredu estatistikoaren definizioa.

3. "Corpus"aren zedarriztapena.

Lehendabizikoari buruz, XX. mendean euskaraz zer argitaratu denjakiteko, Jon Bilbao eta Juan Mari Torrealdairen bibliografiak erabiliz gain,Euskal Herriko liburutegi eta hemeroteka nagusienak arakatu dira. Hartutakoargibide guzti honekin, 20.000 fitxa bibliografiko dituen datu-base informatiza­tua eratu duo Ohizko datuez gain fitxa bakoitzean lau sailkapen kode ezarri dira:epearena, euskalkiarena, testu motarena eta testu masarena.

Eredu estatistikoaren unibertsotzat XX. mendean argitaratu diren euskaltestu horiek denek osotzen duten kontutan hartu da. Antzeko beste ikerketabatzuren etekinak kontutan hartu dira, bai ingelesez, espainieraz eta frantsez­koak ere. Eta 50.000 lematik gora lortzeko asmoz, 2.000.000 testu-hitzekolagina hartzea erabaki.

Testu bakoitzari izendatu zaion kuota hauxe izan da, alegia: prosaarrunta, ikasliburuak, literatur prosa eta antzerkiari 50 testu-hitzeko bat; poesiari200 testu-hitzeko bat; lan aipagarrienen multzoan sartu ez diren kazetaritza­lanei 350 testu-hitzeko bat.

Lan osoaren eginkarritasuna frogatzeko eta bertan erabili beharreko me­todologia eta erizpideak finkatzeko, froga pilotua egitea erabaki du EEBSBatzordeak.

Gerra aurreko obraz osatutako "corpus"a 60.000 testu-hitz ingurukoa da.Guztiak euskarri informatikoan ezarriak izan dira, erdiak hustuta eta lematizatu­rik daude, eginkizun hauek burutzeko programa informatikoak prestatu direlarik.

2.2. GRAMATIKA BATZORDEA

Urtean zehar Batzorde honek hamaika bilera egin ditu. Beste gai batzu­ren artean, perpaus elkartuen azterketari ekin dio gehienbat, "menderakuntza­ren" eta "koordinazioaren" arteko bereizketaz, lehendabizi. Ondoren eta koordi­nazioari zuzenkiago loturik, benetako "juntagailuen" eta gainerako "Iokailuen"arteko bereizketa eginik. Azkenik, lokailuen azterketa ahalik eta xehekienegiteko bideak ezarri dira, alegia.

20

Gai orokor hauetan aurkeztu eta eztabaidatu diren txosten eta gaiak hu­rrengook izan dira, egile eta guzti, hots: "Juntagailuen sailkapena", BeñatOihartzabal; "Juntagailu kopulatiboa", egile berbera; "Perpaus konposatua",Jose Antonio Mujika; "Euskal Gramatika. Lehen Urratsak (EGLU) 1 gaienaurkibidea", Alan King; "Perpaus konposatua 2", Jose Antonio Mujika; "Perpaustxertatuak", Patxi Goenaga; "Lotgailuak", Patxi Altuna; "Kontzesioari dagokionlotgailuak", Jose Antonio Mujika; "BADA", Patxi Altuna; "Juan de Beriain-en1621.eko Nola enQun bear den Meza liburuari buruzko azterketa", Lino Akesolo;"ALTA, ATA, ALTA BADA", Pierre Charritton; "Lotgailuen azterketeetarakoekarpen bat", Alan King; "Perpaus adbersatiboak", Patxi Altuna, "Izan dadin ...",Andolin Eguskitza; "Baizik eta baina", Alan King; "lIatiboak", Patxi Altuna;"Nahiz... nahiz banakaia", Andolin Eguskitza; "Dena dela eta Dena denlo(t)gailuak", Miren Azkarate; "Gazteleraren COMO juntagailu polisemikoakeuskararen baitan izan ditzakeen ordezkoen problematika: 1 Subordinazioarenesparrua", Igone Zabala Unzalu eta Juan Carlos Odriozola.

BALlABIDE INFORMATIKOEK LAGUNDURIKAKO EUSKAL GRAMATIKA­REN IKERKETA (BILEGI)

Euskaltzaindiak Alan King Gramatika batzordekidea hitzartu zuen BILE­GI proiektua aurrera eramateko, alegia, Orotariko Euskal Hiztegiko "corpus"ekozerrendak eta zerrendaz kanpo perpausak informatikaren bidez, ikerketa ziur­tapenak egiteko. Proiektu hau Eusko Jaurlaritzako Informatika Elkartearen(EJIE) laguntzaz burutzekoa izan da, nahiz eta urte honetan lortu ez.

Batzorde honen beste emaitza bat Euskal Gramatika. Lehen Urratsak 1­II (EGLU) (gai aurkibidea) izan da, argitalpen sailean geroago ziurta daitekeenez.

21

2.3. DIALEKTOLOGI BATZORDEA

Batzorde honek bi zatitan lan egiten du:

2.3.1. Euskalkien ikerlanak

2.3.2. EHHA - Euskal Herriko Hizkuntz Atlasa

2.3.1. EUSKALKI IKERLANAK

1988. urtean Dialektologi Batzordeak egin duen lanaren parte handienabibliografia berezitu baten oinarriak finkatzea izan da, bilkuren aktak xehetasungehiagoz erakusten duten bezala. Bibliografiaz gain, ahozko dokumentuen bil­ketak direla eta ardura izan du gehienbat.

Bibliografia berezitu honen helburua, ikasle, irakasle eta bestelakoei,behar diren erakundeen babespean, zerbitzua eskaintzea litzateke. Ikertu dalehenik, fitxa bibliografikoen eredua, zíentzi-alor honen bereizgarritasunakkontutan izanik. Alor eta azpialorretan banandurik. Bibliografia horretan sartubeharrezko liburuak ere erabaki dira, hain zuzen.

Joan den ikasturteko bigarren ardatza, ahozko bilketa izan da. Galdeki­zun berezituak aurkeztu dira alde batetik,. eta euskara galzorian gune zenbaite­tan aplikatzeko aldakizuna burutu da. Bestetik, berau, 1989an Bizkaiko herrial­dean, bereziki frogatuko da.

Ahozkotasunak berak eskaintzen dituen aberastasuna eta denbora ber­berean, transkribaketaren orduan, dituen zailtasunak izan dira txosten etaeztabaida zenbaiten iturbideak.

2.3.2. EUSKAL HERRIKO HIZKUNTZ ATLASA

1. Inkestagintza. Datuak geroago zehatz mehatz agertuko badira ere,esan dezagun hemen jadanik 69 inkesta direla guztiz burututa daudenak.Ordutan esanik 10.500 lan-ordu, alegia. Oraindik hasi gabeak berriz, 37 inkestabakar bakarrik. Hala eta guztiz ere, aitortu behar da, duela urte batzu proiektuanjarritako epeak kontutan harturik, atzerapen nabarmena daramala Atlasgintzak.

Bukatu berri dugun urtean, honako aintzinamendua ezagutu du Atlas­gintzak:

22

Eskualdea Eginda Egiten Hasigabe Guztira

Bizkaia 24 4 8 36Araba O O 1 1Gipuzkoa 27 3 6 36Nafarroa 6 18 3 27Lapurdi 4 5 6 15Naf. Beherea 4 4 10 18Zuberoa 4 5 3 12

GUZTIRA 69 39 37 145

Datu hauekjoan den urtekoekin elkartuz zera lortzen dugu: 1988. urtean36 herritan burutu direla inkestak, eta beste 39 egiten ihardun izan dela.

Inkestagintzan abiada ezagutu eta sortzen diren arazoei aurre egitekourtean zehar bi bilera egin dira. Nondik norakoa aztertuz gain, puntu zenbaitetanorientabideak eta argibideak eman dira, osagarri eta betegarri diren bideakurratuz. Hala aurkeztu eta aztertu dira hurrengo txosten hauek, hots: XarlesVidegainek burututako "Jutsi: bildutako datu berriak edo interesgarriak", edo "In­kestagintzaren zehaztasunaz", "Adibide zenbait", "Lexiaren inguruan EuskalHerriko Atlas Linguistikoaren inkestagintzan", "Adibide zonbait Iribarren-en Voc­Nav. liburutik hartuak EHHAko inkestagintzarako balio luketenak", "Larrañe","Altzaiko adibidea"; bide beretik doa Gotzon Aurrekoetxeak Xarles Videgainekineztabaidatu ondoren burututako "Diapositiben sailkapenerako" deitua.

2. Euskaltzaindia eta Centre National de Recherches Scientifigues(CNRS)en arteko hitzarmena. Aurten ekinaren porasuz ez bada ere.urrats

--1zenbait eman da bide beretik, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntz Politikarako Idazka-ritza, Euskaltzaindiaren arduradun eta CNRSeko Xavier Ravier ordezkariarekin.Une honetan, esan daiteke akordioa hurbilago nabari dela.

3. Inkestagintzaz kanpo egindako beste zenbait lan. Gestiogintza, admi­nistral harreman, tresneria, harreman zientifikoetako gutuneriaz landa, bi sorta­tan bil daitezke iaz egindako lanak, hots:

- Lehena, Atlasgintzari buruzko gogoeta teknikoak eta horretaz egindakourratsak: kontsulta zientifiko-biografikoak, jardunaldiak, informatikagintza etaabar.

- Bigarrenik, Atlasgintza taldeari berari egindako kontsulta eta eskariei,erizpen edo/eta artikulu gisa erantzunez.

2.4. ONOMASTIKA BATZORDEA

1988. urteko Batzordearen lanik garrantzitsuena Nafarroako Herri Izen-

23

degigintza izan da, bertako Gobernu edo Diputazioak eskaturik. Lan honen au­rreprestaketa Jose Maria Jimeno Jurio batzordekideak eraman du, Patxi Sala­berriren laguntzarekin.

Lehen eremuko, alegia, egungo eremu euskalduneko lanak burutu dira,gelditzen ziren bi eskualdeak azterturik, hots, Anue, Ultzama, Imotz, Araitz etaBasaburua ibarrak hartzen dituen eskualdearenak eta Sakanakoak.13eronenonarpena, Martxoan, Nafarroa Behereko Bidarrain egindako osoko bilkuranEuskaltzaindiak onartu duo

Jarraian, eremu mixtokoekin jardun du hasi Erronkaritik eta Lizarraraino,Agoitz eta Iruñerria tarte izanik. Boste zerrendetan bildurik, Irailean, Gernikanegindako euskaltzainen bilkuran onartu da eremu honetako izendegi osoa.

Hiru azken hilabeteetan eremu erdaldunari lotu zaio Batzordearen egin­kizuna, Zangoza merinaldeko zerrenda biak eta Lizarrakoaren erdialdea aztertudirelarik.

Beste erakunde batzuren artean, RENFEri bere VI Zonaldeko geltokieneta geralekuen euskal izendegia prestatu zaio.

Euskal Herriko mendateen bigarren zerrenda bildu, aztertu, onartu etajakin arazi duo Euskal Mendigoizáleen Federakundeak eskaturik, mendigailu­rren izendegia berriztatzeari hasiera eman zaio.

Bestalde, Gasteizko Ordezkaritzan Erdi Aroko agirietan agertzen direntoponimia bilketa ikerlanari ekin dio lantalde batek.

Argitarapen sailean, "Onomasticon Vasconiae" sortan 3. liburukia plaza­ratu du, hots, Jose Maria Jimeno Jurio batzordekideak, Toponimia de la cuencade Pamplona. Cendea de Galar izenekoa, Batzordearen aginduz eskualdeberbereko Oltzako zendearena prestatzen diharduelarik. Batzordeburuarenardurapean eta sorta berbererako Gerardo Lopez de Gereñuren Toponimia ala­vesa. seguido de mortuorios o despoblados y pueblos alaveses eta 1. Onomas­tika Jardunaldiko txostenen bilduma inprentaratu.

Euskaltzaindiaren izenean Alfonso Irigoyen batzordekidea, Irailean, Pisarajoan da, patronimiaz Europa mailako ikerketa lanari hasiera emateko asmotanbait daude.

Batzordeak urtean eta Euskal herrian zehar hamar lan bilkura egin ditu,sei Iruñean eta bana, Oiartzun, Uztaritze, Gernika eta Lizarran. Berauotanikerketa, kontsulta eta aipaturiko arlo nagusietatik landa, beste zenbait gai txikiarakatu ditu.

Udalekiko lanei buruz, alde batetik, euskal izenak ofizialtzeko, herri haue-

24

tako erizpide argibdieak eskaini ditu, hots: Ikaztegieta, Ihorreta, Oiartzun,PlaentzialSoraluze eta Artziniega. Baita ere Urola Garaiko eskualde izenariburuz, hain zuzen. Bestalde, auzo, kale eta toponomastikazko zenbait itauni ereerantzun zaie, hots, Oteitza, Bilbo, Erandio, Irun eta abarri. Zenbait toponimiaazterketaz gidatu edo lagundu du Batzordeak, Erandio, Usurbil, Bilbo etaAndoaingo Udalbarrutiez, hain zuzen.

25

3.- JAGON Saileko Batzordeak

3.1. L1TERATURAREKIKO LANGINTZA

Bi arlotan bana daiteke:

3.1.1. Batzordeak berak zuzenean daramatzanak

3.1.2. Literatura sariketak

3.1.1. LITERATURA BATZORDEA

1. Estilistika Jardunaldiak

Ekintza nagusi bezala, estilistikari buruzko 1. Jardunaldiak prestatzea etaburutzea izan da. Gernikako Euskal Jaien mendeurren ospakizunen barneanantolatu dira, bertako Kultur Etxean, hain zuzen.

Juan Luis Zuzaeta Gernika-Lumoko Alkatearen agurra eta Luis Villasan­te Euskaltzainburuaren sarrera hitzaldien ondoren, txosten hauek irakurri etaeztabaidatu dira, Irailaren 29 eta 30ean, hots:

1. "Estilistikez, hifologiaz eta estiloari buruz", Federico Krutwig Batzorde­buruak.

2. "Considerazioni sulla Letteratura Egiziana Antica", Boris Degli Arodijde Rachewiltz printzeak, Erromako Unibertsitate Batikanoaren irakasleak.

3. "Aristotelesen Poietikeaz"testuari buruz, Mikel Agirreazkuenaga Euskalherriko Unibertsitateko irakasleak.

Estilístika Jardunaldiak Gernikan.

28

4. "Leizarragaren estiloa: estilo goititu batentzako basia", Jesus LavinBatzorde Idazkariak.

5. "Axularren estilotik", Juan Luis Goikoetxea Txorierriko Institutuko ira­kasle eta batzordekideak.

6. "Grekoaren eragina Bibliaren itzulpenen bidez", Alfonso IrigoyenDeustuko Unibertsitateko irakasle eta Batzordeburu-ordeak.

7. "Un toro estilista: del diálogo platónico al monólogo de autor", ValentlGomez i Oliver Erromako Unibertsitateko irakasleak.

8. "Grezi-Erromako ídazle klasikoen lanak latín edo greko-euskaraz argi­taratzearen garrantziaz", Jon Gotzon Etxebarria Gernikako Institutuko irakasleeta batzordekideak.

9. "Synedrion Iiteratur fisionezko testua", Manu Erzilla batzordekideak.

Batzordearen ohizko ikerlanak. Juan Luis Goikoetxea batzordekideak asmatu­rik, "Erranikakoak" izeneko liburu bat proiektutatu da Batzordean tratatzen direngaiak bildu nahian.

Bigarren etapa bezala, Leizarragaren itzulpena aztertzeari ekin dio Bat­zordeak. Horretarako hurrengo testu hauek erabili dira, alegia, grekerazkoak:Testus Receptus (Stephanusena, 1550.ekoa), Boverren editionea, Nestle­Aland editionea (26/gn.a); euskarazkoak: Leizarragaren Translationea, Duvoi­sin Kapitainarena; frantsesezkoak: Bible de Geneve; alemanezkoak: Luthero­ren Itzulpena; ingelesezkoak: Authorized Version (King James) eta latinezkoak:Vulgata, Neovulgata.

Hauetaz gain, bstelako Iiburuak ere erabili dira, hots: Testamentu Berriariburuzkoak, bai konkordantzia, hiztegia eta baita gramatika aztertzeko ere.

Federico Krutwig Batzordeburua, Maiatzaren 19an, Athenetako GraikarKultur Ikertzapenaren Erakundeko kide izendatu izan da.

Bestalde, Jesus Lavin Batzorde Idazkaria, Bilboko Eliza Ebangelikoazharremanetan jarri da, liburu mailegatuen bidez, bibliografi zabal eta sakon batihasiera emanez.

Urtean zehar batzordekideen zenbait txosten eta proposamen eztaba­datu dira ohizko bilkura gehienetan. Europako literatura handietako: italiano,frantsez, ingeles eta errusiarren elaberri gailenak komentatu dira.

Gure inguruko hizkuntza minorizatu baten literatur egoera ere aztertu da,alegia: Bernard Manciet idazlearen Destins d'une Iittérature delakoa, hainzuzen.

29

3.1.2. LITERATURA SARIKETAK

Zuzenki edo zeharka, Euskaltzaindiari Erakunde eta Elkarte askotatik es­katzen zaizkio epaimahaikideak izendatzea, literatura lehiaketetarako batezere.

1988. urtean hurrengook azpimarra daitezke, alegia:

· Bizkaiko Aurrezki Kutxak Euskaltzaindiari babestutako sariketa bietakoepaimahai eta irabazleak hauek izan dira:

- "Toribio Altzaga" antzerkirako: Juan Luis Goikoetxea, Juan San Martineta Txomin Peillen. Irabazlea: Xabier Mendiguren Elizegi.

- "Felipe Arrese Beitia" olerkirako: Jean Louis Davant, Alfonso Irigoyeneta Juan Mari Lekuona. Irabazlea: Arantza Aldalur.

· Manuel Lekuonaren izenean, herri Literatura Batzordeak, gai horri bu­ruzko ikerketa saria antolatu du, epaimahaia hauek ostu dutelarik, hots: AlfonsoIrigoyen, Juan Mari Lekuona eta Abel Muniategi. Irabazlea: Pello Esnal.

· Eusko Jaurlaritzak antolaturiko Euskal Letren Merezimenduzko sarike­tarako: Juan Mari Lekuona. Saria Eusebio Erkiagak jaso duelarik.

· Gobernu berak babesturiko Literatura lanak Sortarazteko Lehiaketaerabakitzeko: Patxi Altuna.

· Gobernu Zentralak antolaturiko sariketetan edo lehiaketetan, jaun­andere hauek ordezkatu dute Euskaltzaindia, hots:

- Jose Maria Satrustegik, "Premio Nacional de las Letras Españolas"

- Ibon Sarasolak, "Premio Nacional de Literatura".

30

- Endrike Knorrek, "Premio Nacional de Traducción".

- Pakita Arregik, "Premio Nacional de Literatura Infantil y Juvenil".

- Juan Mari Lekuonak, "Concesión de Ayudas a la Creación Literaria".

.Gipuzkoako Aurrezki Kutxak Literatura Unibertsaleko Obren Euskaratzeasaritzeko "ORIXE" lehiaketarako: Txomin Peillen izendatu du epaimahaikide.

. Zarauzko Udalak antolaturiko haur eta gazteentzako VII. "L1ZARDI"literatur sarirako epaimahaikide: Juan Mari Lekuona hautatu duo

3.2. HERRI LITERATURA BATZORDEA

Batzorde honek bederatzi lan-bilkura egin ditu joan den urtean, denakAiako Laurgainen.

Bilkura horietan gehienbat erabilitako azter edo iker gaiak, honako hauekizan dira, alegia: herri poesia eta herri narratiba.

Antonio Zavala Batzordeburuak zuzendurik, herri narratiba horren ereduerara.Jdazle multzo bat ari da liburu mordoxka bat burutzen, belaunaldi batenherri literatura gal ez dadin.

"MANUEL LEKUONA" saria herri literaturari buruzko saiaketakoa anto­latu du batzordeak. Euskaltzaindiak jarritako 500.000 pezetako sari hori PelloEsnal jaunak irabazi duo

Manuel Lekuona.

31

Batzordea hiru edo lau urtetarako lan programa zehatza egiten hasia da,horren barnean euskal metrikaz, lan teorikoa burutuko delarik. Programakuntzahorretan koka daiteke 1989. urtean, Billabona-Amasan, antolatuko dituen 1.Herri Literatura Jardunaldiak, horretarako lehen urratsak eman dituelarik, gainagusi, txostengile, data eta abar.

3.3. ETSAMINAK

Zeregin horretarako zegoen Batzordea suntsitua da eta lana erabatmurriztua duo Hala eta guztiz ere komenigarritzat jo diren zenbait banaka­ko azterketetara joan dira Euskaltzaindiko ordezkariak.

- Bizkaiko Batzar nagusietako Mahaiak eskaturik, Foru erakunde horre­tarako itzultzaile lanpostua erabakitzeko, Alfonso Irigoyen joan da Euskaltzain­diaren izenean, epaimahaikide bezala.

~ Igorreko Udalak, bertako itzultzaile lanposturako, Isaac Atutxa, Dialek­tologi Batzordeko Atlasgintzan lanean diharduenak, egin du ordezko legez.

- Urduña eta Ugaoko Udaletxeetan egin diren etsaminetan, RicardoBadiola izan da Euskaltzaindiaren ordezkari.

- Andoaingo eta Usurbilgo Udaletxeetan toponimia bilketarako lanpostubana erabakitzeko, epaimahaikide bezalaegon da Juan San Martin, Onomas­tika batzordekide eta Gipuzkoako Ordezkaria.

- Euskal Herriko Unibertsitatearen Bizkaiko Irakaslego Eskolan egindiren bizkaierazko gaitasun frogetan, Juan Luis Goikoetxea egon da epaimahai­kide bezala.

32

4.- Akademi Zerbitzuak

4.1. ADMINISTRALGOA ETA BULEGOAK

Eremu hau, erakunde eta jendearekiko harreman eta beste biderapenarazoei arta eta irteera ematen saiatzen da. Orokorki Egoitzatik eta berezikiherrialde batekoak direnean, dagokion Ordezkaritzatik.

Erakunde akademikoei buruzkoak izan dira batzu, batez ere, Estatu ere­muko "Real Academia Española de la Lengua", "Institut d'Estudis Catalans","Real Academia de la Lengua Galega" eta "Academia de la L1inguaAsturiana"rekin. Bestelako unibertsital edo/eta kultur erakundeekin ere elkarlanedo harreman ugari izan dira.

Herri aginteen administral erakundeekiko harremanek, garrantzi handiadute Euskaltzaindiaren baliabide eta eginkizunetarako. Eusko JaurlaritzarenHizkuntz Politikarako Idazkaritzarekin izandakoak dira emankorrenak, berabaita Autonomi Erakunde amankomunen aginduz, horretarako propioki izenda­tua. Nafarroako Foru Diputazio edo Gobernuarekin Euskaltzaindiak dituen ha­rremanak, lehendabizikoz hizkuntzarekiko solaskide ofizial bat izan dute, Hiz­kuntz Politikarako Koordinatzaile izendatua izan baita, Estebe Petrizan jauna.Beste hiru Foru Diputazio eta zenbait Udalekin ere harreman eta argitasuneskari ugari izan ditu. Gobernu Zentraleko Hezkuntz eta Kultur Ministeritzekinere harreman zuzen eta emankorrak izan dira.

Idazkari-ordetzari dagokionetik, urtean zehar egindako jardunaldi, bilku­ra, ospakizun eta Euskaltzaindiaren eginkizun ororen plangintza, ibilpide etaeraketa hasi eta bururatu ditu, batzutan zuzenki eta gehienetan, Ekonomi,Biblioteka eta Argitarapenen Eragileen eta administrarien laguntza eskergazbaliaturik. Batzordeen eta programa nagusien langintza ere, bertatik koordina­tu da.

Jendearekiko kontsulta, itaun eta posta harremanak, egunetik eguneraugaldu dira, hor sartzen direlarik, egoera, euskararekiko ikerketa, normalizapen,erakundetze eta beste sailkatu ezinezko puntu asko. Euskaltzaindiaren zereginakademikoez, funtzionamenduez eta batzordeez, argibide ugari eman da,adibidez: bulegoetara eta Erriberako Bibliotekara, IRALE, HABE eta bestezenbait eskola eta euskaltegitatik taldeak hurbildu dira, beraien hizkuntzarekikoatxikimendu eta jakin nahiak agertuz. Euskal Herritik, zein atzerritik etorritakoekere, lan premiatsua suposatzen dute Egoitzarentzat eta baita Ordezkaritzentzatere, azken hauei Arautegiko 34. artikuluak egozten bai die batipat eginkizun hau.

Akademi Egoitza berria aipatzea ezinbestekoa da puntu honetan, zereneta berak suposatuko baitu Euskaltzaindiaren eginkizun normalkuntzarako aroberri bato 1988. urtean, proiektu teknikoaren diseinu eta egituratzea eztabaidatueta onartu du Euskaltzaindiak; Abenduaren 21ean, Gernikako Juntetxean,Bizkaiko BatzarNagusiak onartu dute, Foru Diputazioakproposaturiko 80.000.000

34

pezetetako aurrekontua, Plaza Barriko Egoitzaren berriztatze lanetarako. Hilbereko 14ean, Foru Diputazioak, Bilboko Elkano kaleko 5.enean, bien bitarte­ko bulegoetarako, errentan hartzea erabaki duo Ordezkaritzek beraien lan etaharreman zerbitzuetarako bulego erosoak dituzte Gasteiz eta Iruñean, Foru Ad­ministrazioei esker, une honetan, Donostiakoaren egoera estu batetan izanik,baina dirudienez, beste kultur erakunde batzurekin batera, bideratzeko asmotanarida.

4.2. AZKUE BIBLlOTEKA BATZORDEA

1. EGITURA

Batzorde honek hiru bilera egin ditu urtean zehar, Otsailaren 19an, Uz­tailaren 19an eta Abenduaren 13an.

Batzordearen Idazkaria eta Bibliotekaren arduraduna den Jose AntonioArana Martija euskaltzaina izendatua izan zen Urriaren 28an eta Euskaltzaindia­ren Diruzain Abenduaren 30ean.

35

11. LAN ARRUNTAK

Aurten 5.428 sarrera erregistratu dira, erosiak eta harpidetzaz lortuta­koak batzu, eta besteak dohainik edo trukez koadroan azaltzen den legez:

UrteaErosiak Dohainik

GUZTIRAHarpidetzaz Trukez

1985 1.640 3.516 5.1561986 1.376 4.682 6.0581987 1.590 6.075 7.6651988 753 4.675 5.428

Hauen balorazioa hau delarik:

Urtea Erosiak Harpid. Trukez Dohainik GUZTIRA

1987 1.619.273 115.867o"

418.955 1.355.010 3.489.105

1988 1.369.601 79.337 756.868 1.062.767 3.268.573

Igaz hasitako plana jarraituz, koadernaketari eman zaio lehentasuna Bi­bliotekaren liburuak eta aldizkarien bildumak taiutzeko. Aurten 523 tomo koa­dernatu dira (398, 1987an), tartean Orotariko Euskal Hiztegiaren 75 tomoakdirelarik.

Nahiz eta irakurleak adin edo gaiaren arauera mugatzen hasi, igaz bainogehiago izan dira aurten Azkue Bibliotekara etorri direnak, 1.426 quztira eta48.425 fotokopia egin dira.

111. HARREMAN PUBLlKOAK

Betiko harrernanetatikaparte, aurten bereziki aipatu behardirenak hauekdira: Biblioteca Museo Balaguer, Estatu Batuetako Library of Congress, Biblio­teca Nacional (Madrid), Hemeroteca Nacional (Madrid), Madrideko Kultura Mi­nisteritza, Madrideko Hezkuntza eta Zientzia Ministeritza, Nafarroako Unibert­sitatearen Biblioteka, Biblioteca General de Catalunya, Bizkaiko Foru Diputa­zioaren Biblioteka, Gipuzkoako Foru Diputazioaren Biblioteka, NafarroakoArtxibategi Orokorra, Nafarroako Biblioteka Orokorra, Eusko JaurlaritzarenBergarako Mikrofilmategia, Tbilisiko Unibertsitatea, Tubingako Unibertsitatea,Eusko Ikaskuntza, Eusko Bibliographia, Etxebarriko Udala, Arrasateko Udala,Eskola Politeknikoa eta Lan Kide Aurrezkia, Iberduero, Labayru Ikastegia,Eusko Jaurlaritza.·

36

IV. APARAILU BERRIAK ETA INFORMATIZAZIOA

Bibliotekaren Batzordeak Uztailaren 19ko bileran aztertu zituen tokiarenegoera eta lanaren beharrizanen arauera e~osi behar ziren aparailuak. 3.117.059pezetetako aurrekontu berezi bati esker erosi direnak hauek dira: koadernagai­lua, desumelgailua, mikrofilm/mikrofitxen armairua, eta mikrofil/mikrofitxen ira­kur eta kopiagailua.

Bibliotekaren informatizaziorako plana ere aztertzen ari da Biblioteka.

V. ARTXIBO LANAK

Azkueren korrespondentzia ia guztia taiutua da. Aspaldidanik Alfonso Iri­goyenek antolatu zuenetik aparte, hainbat gutun agertu dira beste Artxibokokutxetan eta denak taiutuak dira kutxa berrietan.

Eusebio Erkiaga euskaltzain jaunari zor zaio emaitza baliotsu bato Ekai­naren 21ean ekarri zuen Bibliotekara Azkuek Koloniatik idatzitako gutunenkopiak biltzen dituen koaderno mardul bat, baita ere Ebaristo Bustinza "Kirikiño"kAzkueri egindako gutunen bilduma bato Publikoki Erkiagajaunari eskerrak emanbehar zaizkio.

VI. KATALOGOAK

Bonaparte Printzearen eskuizkribuen Katalogoa, Euskera 1984,1 aleanargitara emandakoa, bigarren argitarapen baterako prestatua izan da. Bigarrenargitarapen hau beharrezko da lehena agortua delako. Baina zuzendu etagehitu beharra ere ikusi da, mikrofilmatzeko eskuizkribu guztiak prestatu dire­nean, hutsune eta errakuntza nabariak ikusi direlako.

Euskaltzaindiaren erabaki baten ondorioz, Bonaparteren eskuizkribuakmikrofilmatzeko plan bat burutu zen. Bergarako Mikrofilmategian lana egitekoonarpena lortu zenean, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroa Artxiboen arduradune­kin harremanetan hasi zen Azkue Biblioteka. Azkenean, Urriaren azken egune­tan Bergaran bildu ziren eskuizkribu guztiak eta dokumentu guztiak bananbanan eta orriz orri egiaztatu ondoren, mikrofilmatzeko sobreetan prest utziziren. 1989ko Martxoan fondo guztia mikrofilmatuta izango dela espero da.Eskuizkribu hauen katalogoaren bigarren argitarapenean, mikrofilmen errefe­rentzia ere emango da.

Eskuartean dabilen beste katalogo bat Juan Carlos Guerrarena da. Lortuzen Arrasateko Udalak eta Lan Kide Aurrezkiak erdi bana argitarapen hau or­daintzea. Baina honetan zegoelarik arazoa, Donostian beste ale batzu familiakzeuzkala jakin ondoren Katalogoan eranskin gisa argitaratu beharko zela fondo

37

hau pentsatu zen. Lan hau ere ia burutua da eta Katalogo osoa laster izango daargitaratzeko paratua. Bibliotekan dagoen Guerraren fondoa guztia mikrofilma­tuta dagoela esan behar da Bergaran egin bait dute dohainik lan hau.

VII. ERAKUSKETAK

Azkue Bibliotekako fondoekin bost erakusketa antolatu dira aurten:

1. Barcelonako Biblioteca General de Catalunyako areto baten, Otsaila­ren 29tik Martxoaren 5erarte Catalunyan argitara emandako euskal liburuenerakusketa.

2. Igaz Azkue Bibliotekakeratu zituen Kartografia Erakusketarako mapaketa planoak erabiliz, Portugaleten eta Errenterian erakusketak eratu ziren.

3. Gernikako Euskal Jaien mendeurrena zelata, eta Gernikako KulturEtxean, Irailaren 28tik Urriaren 10era, 1880-1900 bitartean argitaraturiko Iibu­ruen erakusketa.

4. Durangoko Liburu eta Diskoen Azoka inguruan, Udalaren ErakusketaAretoan, Azaroaren 8tik Abenduaren 11rarte, Azkuek Euskalerriaren Yakintzaeta Latsibi elaberria ilustratzeko erabili zituen grabau, irudi eta abarren origina­lekin erakusketa bat antolatu zen Durangoko Arte eta Historia Museokoekinbatera.

Lehenengo eta hirugarren zenbakian agertzen diren erakusketetarakokatalogo bereziak prestatu ziren.

38

4.3. ARGITARAPENAK

Sail honek bi azpisail ditu:

4.3.1 . Argitarapenen Batzordea

4.3.2. Argitarapenen Banaketa Zerbitzua

4.3.1. ARGITARAPENEN BATZORDEA

Batzorde honen begipean Euskaltzaindiak 1988. urtean hurrengo libu­ruok argitaratu ditu, alegia:

1. Euskera agerkaria (1988,1). Patxi Zabaleta Euskaltzaindian sartzea.Orotariko Euskal Hiztegia (1) liburuaren aurkezpena. "Xenpelar" saria 1987.Partizipio perfektu izan-aditz laguntzailea. Coordination sans copule et redou­blemenet expressif á labiale dans certaines langues de la Russie préslave.Kostaldeko gipuzkeraren berri Txanka bertsolariaren bitartez. Zamudioko topo­nimia. Leku izenen euskarazko formak Nafarroan. Onomastikaz 11. Jardunal­diak. Sobre el origen de la Nación Vascongada.

2. Euskararen Lekukoak 14. zenbakiduna: Cristaubaren icasbidea edodoctrina Cristiania. (Juan Antonio Mogel ta Urquiza) Luis Villasantek paratua.Bizkaiko Foru Diputazioak babesturiko argitarapena.

3. Iker 5: Euskararen batasuna: Koldo Zuazo Zelaietak paratua. EuskalHerriko Unibertsitatea eta Euskaltzaindiaren arteko argirakitzan burutua. Liburuhonetan XVI. mendetik hona batasunaren inguruan izan diren gorabeherakaztertzen dira.

4. Onomasticon Vasconiae 3: Toponimia de la cuenca de Pamplona.Cendea de Olza. Jose Maria Jimeno Juriok paratua. Nafarroako Gobernuakbabesturiko argitarapena.

5. Euskal Gramatika: Lehen urratsak 1-11 (gai aurkibidea). GramatikaBatzordeak paraturiko lana. Argitarapen honetan Batzordeak buruturiko lanengaien aurkitegia azaltzen zaigu.

6. Guero. Pedro de Axular. Faksimilez egindako berrargitarapena, berau,Axularrek 1643.an eginikotik burutua izan dugu. Kultur Ministraritzaren babes­pean argitaratua.

7. Catalunyan Euskal Herriari buruz argitara emandako liburu Erakuske­taren Katalogoa.

8. Gernika-Lumo. Euskal Jaien mendeurrena. 1888-1988. Liburu Era­kusketa 1880-1900. Katalogoa.

9. Argitarapenen Katalogoa 1988-89. Euskaltzaindiak orain arte kaleratudituen lanen zehaztasunak dakartzan Iiburukia.

39

10. Euskaltzaindiaren Oroit-Idazkia (1987). Euskaltzaindiak 1987. urteanburuturiko egjntza eta lanen zehaztasunak eta azalpenak dakartzan argitarape­na.

4.3.2. ARGITARAPENEN BANAKETA ZERBITZUA

Euskera agerkaria, abonatuei banatzen zaie, harpidedun berriak gehituzdoaz, hauen artean, Irakaskuntza Zentroak eta Udalak nabarmentzen direlarik.Badira zenbait abonatu baja eman dutenak arrazoi ezberdinengatik, arazoekonomikoa eta irakurtzeko betarik eza, batez ere.

Urtean zehar 20.500 ale saldu ditu eta dohain edo trukean 1.500 alebanatu: Erakunde, Unibertsitate, Ikastetxe, kultur elkarte, eta aurkezpenetan.Euskal Herrian zehar egiten bada ere gehien bat banaketa, atzerrira ere dezenteigortzen dira, eskariak ugarituz doazelarik, hiztegi eta toponimiazko gaiak, batezere.

Durangoko Azokak: Ohi denez, Durangon, Ekaianren 10, 11 eta 12an,Euskarazko 111. Liburu eta Disko Azoka eta Abenduaren 2, 3, 4 eta Seanegindako XXIII. Azoka Nagusian izan da Euskaltzaindiaren zerbitzu hau. Azokahauetan 500 bat liburu saldu dira.

EXPOLANGUES: Erakusketa honetara Eusko Jaurlaritzako HizkuntzPolitikarako Idazkaritzaren bidez parte hartu du Euskaltzaindiak.

L1BER'88: Barcelonan, Irailaren 27tik Urriaren 2ra bitartean, "Palau de laMetalurgia" deritzan Erakustazokan egin da Erakusketa "Fira de Barcelona"kantolaturik eta hurrengo hauen babesarekin: Federación de Gremios de Edito­res de España, Gremi d'Editors de Catalunya, Ministerio de Cultura, DirecciónGeneral del Libro y Bibliotecas, Generalitat de Catalunya, Departament deCultura, Aiuntament de Barcelona, Instituto Español de Comercio Exterior(ICEX), Secretaríade Estado de Comercio. Eusko Jaurlaritzak, EUSKADI standbakarrajarri duo Erakusketa Nagusi hortara joateko gonbitea, EuskoJaurlaritzarenKultura eta Turismo Sailak luzatu dio Euskaltzaindiari eta bertan, Eusko Jaurla­ritza, Legebiltzarra, Foru Diputazioak, Euskal Herriko Unibertsitatea, EuskoIkaskuntza eta Euskal Editoreen Elkartea partaide izan direlarik. Banaketahorrekin Euskaltzaindiak 110 liburukiz hornitutako 30 argitalpen titulu eraman'zltuen, hauez gain, bertan ugari banatuko ziren Argitalpen katalogoa ere bai.

Marokoko Agadirrera bertako Unibertsitateak antolaturiko Liburu Iberiareta Iberoamerikar Nazioarteko Erakustazokara Euskaltzaindiaren argitalpensorta berezi bat igorri da.

40

4.4.ITZULPEN ETA KONTSULTA ZERBITZUA

1988. urtean hogeitamabost itzulpen burutu ditu Euskaltzaindiko Argita­rapenen Eragileak. Egindako itzulpenetatik aipagarrienak hurrengo erara bana­tu ahal dira, alegia:

Erakundeak: Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua, Eusko Trenbi­deak, Bizkaiko Foru Diputazioa, Bilbo Haundiko Uren PartzuergoalConsorciode Aguas del Gran Bilbao, Bilboko Nazioarteko ErakustazokalFeria Internacio­nal de Muestras de Bilbao, Bilboko Apezpikutegia, Telefónica, Cadem, BizkaikoIngeniarien Kolegio Ofiziala, Osakidetza, Tabacalera, Universidad Politécnicade Barcelona.

Banku edo Aurrezki Kutxak: Banco Bilbao-Vizcaya, Banco Exterior deEspaña, Bizkaiko Aurrezki Kutxa, Lankide Aurrezki Kutxa.

Udalak: Bilbo, Ugao, Etxebarri, Getxo, Galdakao, Barakaldo, Santurtzi,Iruñea eta Gernika.

Publizitate enpresak: Aurman, Publicidad Síntesis, Estudios Arriaga, Gu­rrutxaga & Etxebarria.

Beste zenbait enpresa eta partikularrak: Iberduero, El Corte Inglés, Im­prenta Amado, Gráficas Elkar Sociedad Cooperativa, Fotocomposiciones Rali,Manuel Beiro Buxan (A Crouña), Agrupación Navarra de Astronomía, AguaMineral Urberuaga, Servicio Medio Ambiente (Iruñea), Gurutze GorrialCruzRoja, Dya.

Aldi berean Zerbitzu honek kontsulta erara hurrengo gaioi erantzunaeskaini izan die, bai telefonoz eta baita idatziz ere, Euskaltzaindiaren Egoitzan,hots: hiztegigintza, euskal gramatika, euskara ikasi eta lantzeko metodologintza,bibliografia, alfabetatze orientabideak, mailakaturiko irakurketa, euskarazkotitulua eskuratzeko orientabide eta bibliografia, oposaketetarako prestakuntzahizkuntzari dagokiolarik, eta abar. Ordezkaritzei ere eskua bota die, beraietarazuzendu diren kontsultak burutzeko.

41

5.- Ekonomia

5.1. EKONOMI BATZORDEA

Azken urteotan, ohi duen bezala, Batzorde honek gure Erakundeak egin­kizun dituen lan eta asmoek behar dituzten diru-horniketak lortzen ahaleginduda, Herri Aginte, Estatu, Banketxe, Enpresa edo norbanakoen artean.

Esan beharra dago, urtearen amaieran ahalegin guzti horiei esker, ezin­besteko duen diru-horniketa lortzeko bideak aurkitzen aritzen dela Euskaltzain­dia. Baina beti heldu ezinean ez ibiltzeko, Herri Aginteekin halako Hitzarmen batsinatzeko lehen urratsak ematen hasi da, jasoko dituen laguntzen epea ziurta­tuz, Aurrekontuaren kudeaketa egoki batez, esku arteko lan eta asmoak beharbezala burutzeko.

Bestalde, Batzorde honen esku dago, beti ere Zuzendaritzaren gidaritza­pean, zenbait egitasmo aurrera eramateko, bere garaian, sortu ziren lan taldeenbeharrizanak betetzea, bai langile, ordainketa, harreman eta bestelako arloe­tan.

Bide ezberdinetatik Euskaltzaindiak jaso dituen dirulaguntza eskergaitzazertan erabili izan du jakin erazteko, hona hemen aurtengo Egoera Balantzea:

5.2. 1988. URTEKO EGOERA BALANTZEA

Sarrerak Irteerak

1. DIRULAGUNTZAK:

1.1. Diputazioak 74.163.200 1. Langile gastuak 51.934.5641.2. Eusko Jaurlaritza 53.511.000 2. Funtzionamendu gastuak 15.299.6071.3. Estatuko Erakundeak 11.260.000 4. Batzordeak 71.134.9481.4. Udalak 638.400 6. Inbertsioak 102.504.4491.5. Aurrezki Kutxak 1.500.000 9. Finantz gastuak 125.4771.6. Pertsona pribatuak 1.084.540 Argitalpenak 10.205.020

Hitzartua 11.194.574ZERBITZUAK: Elkarte partaidetza 300.000

2.1 . Salmentak 11.565.4492.2. Itzulpenak 12.4242.3. Zertifikatuak 1.6502.4. Berreskuraketak 1.262.0552.5. Bestelakoak

Maileguak 7.517.399Patrimonioa 95.182.521

Guztira 262.698.639 Guztira 262.698.639

44

6.- Aurkitegia

BULEGOAKElkano, 5-1. - 48011 BILBOTel.(94)4158155Arduraduna: Jose Luis Lizundia

AZKUE BIBLlOTEKARibera, 6 - 48005 BILBOTel. (94) 4152745Arduraduna: Jose Antonio Arana Martija

EGOITZA

BILTEGIABilbo-Donostia errepidea, z/g, 4,5 km.Edit. SAGA, 1. solairua48004 ETXEBARRI (Bizkaia)Tel. (94)4406258Arduraduna: Rosa Mari Arza

ARABASan Antonio, 41 - 01005 GASTEIZTel.(945)233648Ordezkaria: Endrike Knórr

ORDEZKARITZAK

NAFARROAConde Oliveto, 2-2. - 31002 IRUÑEATel. (948)223471Ordezkaria: Jose Maria Satrustegi

GIPUZKOATxurruka, 7-2. - 20004 DONOSTIATel.(943)428050Ordezkaria: Juan Mari Lekuona

46

IPARRALDEA15 rue Port Neut - 64100 BAIONATel. 07-33-59256426Ordezkaria: Pierre Charritton

tYARAf