Eulien bazka

Hasier Etxeberria

Etxeko bakardadean etzanda eta begiak edonon galduta zituela, hildako emakumeak estaltzen zion gauean bere alboan eduki zuen bestearen pentsamendua. Hildakoak ezkutatzen biziduna. Gorpuak, gorputza. Hotzak, beroa. Emakume zatituak, emakume osoa…

Hernani, Udal Liburutegia, 2011 maiatza

http://liburutegiak.blog.euskadi.net/hernani/

Hasier Etxeberria (Elgoibar, 1957)

Euskal Telebistan egiten du lan 1983tik, kulturaren munduko gaien inguruan ia beti, sukaldaritza, literatura eta arte plastikoen inguruan bereziki. Hainbat kultur saioren sortzaile, zuzendari eta aurkezle izan da ETBn: Zopa haundi, Arkupe, Farenheit, Beti eskamak kentzen, Babel, Ez dago Larrosarik.

Gaur Sautrela literatura saioko aurkezle eta albistegietako kazetari lanetan dabil, besteak beste. Horretaz gain, prentsa idatzian ohiko kolaboratzaile izan da: Jakin, Euskaldunon Egunkaria, Gara, El Mundo, eta Hendaiako Antxeta Irratian egiten ditu lankidetzak.

Jendaurreko ekitaldiak, telebista saioak, iragarkietarako gidoiak eta politikarientzako diskurtsoak ere egin izan ditu.

Lanak1

Antzerkia Antso erregea (2004, Egilea editore)

Bilduma Patri maitea... (2003, Alberdania)

Elkarrizketa Bost idazle Hasier Etxeberriarekin berbetan (2002, Alberdania): Bernardo

Atxaga, Ramon Saizarbitoria, Anjel Lertxundi, Koldo Izagirre eta Joseba Sarrionandiarekin elkarrizketak

Haur eta gazte literatura Estatua baten historia (1988, Elkar): Berrargitalpen berritua: Elkar, 2000 Inesaren balada (2002, Elkar)

Narrazioa Ipuin ezberdinak eta erregalokoak (1984, Elkar) Alajaineta (1995, Elkar) Karramarroaren aztarnak (1997, Elkar)

Nobela Mugetan (1988, Elkar): Berrargitalpen berritua: Elkarlanean, 1996

1 Helbide honetatik hartua [2011-04-07]: http://eu.wikipedia.org/wiki/Hasier_Etxeberria

Arrainak ura baino (1999, Kutxa fundazioa): Berrargitalpena: Elkarlanean, 2000 Eulien bazka (2003, Susa) Mutuaren hitzak (2005, Susa) Iturrino Handia (2007, Susa)

Sukaldaritza Sukaliztegi partikularra (1996, Orain) Erabateko sukaldea (1998, Ttarttalo): Julian Bereciartua eta Luis Irizarrekin

elkarlanean.

Eulien bazka

Sinopsia

Hozkailu baten tiradera handia erakarri du forentseak. Mahai gurpildun antzeko zerbait da. Gorpukiak daude agerian, emakume baten gorpua osatu ezinik, piezak falta zaizkion puzzle haragizko baten antzera. Ala okela esan behar zaio hildako haragiari. Hala balitz, puzzle okelazkoa behar litzaiokeela esan, deliberatu du Damian Arrutik. Ez esku eta ez bururik. Gainerako atalak, elkartzeko ezinezko batean hurbildurik. Ezer ez du ikusi Damianek batasuna eta osatasunaren hain kontrakoagorik sekula.

Mangas eta Leniz ertzainek, handik erretiratu egin dituzte begiak, gorpua ikusi eta gero. Ezin izan diote aurrez behatu ikuskizunari. Hormetako afiza handi batzuetan dituzte begiradak ezarriak. Eta goregi dauden leiho txikietan ere bai. Ez dute gogoko eskaintzen zaien agerikoa. Bistakoa da hori. Urrutikoetxeak ere apartatu egin du begirada, horixe da Izarraizko leizean genuen guztia, esan eta gero. Zer iruditzen zaizue.

http://www.susa-literatura.com/cgi-bin/liburuak.pl?lib=narr51

Kritikak2

Euliak

(…) Atsegin dut generoa eta atsegin dut Hasierrek eman dion ikutua. Bere artikuluetan bezala, nabarmengarria da liburuan idazlearen komunikaziorako berotasuna. Hizkera gardena, trabarik jarri nahi ez duena, zuzena eta iradokorra. Atsegin dut nobela honen bizitasuna, irakurlea, korapiloz korapilo, bukaera ezustekora eramaten duena. Egotz lekioke hainbat pertsonaiaren sakontasun falta, gertaeren pilaketan tartekako neurri galtzeak, baina horien gainetik dago liburu batek harrapatzen zaitueneko plazera. (...)

Joxean Muñoz / El Diario Vasco, 2003-04-27

Hegaberaren bizi-mina

(...) Liburua hiru zutabe garrantzitsuren gainean eraikita dagoela atzeman liteke hasieratik: trama iluna, kontatzeko modua eta pertsonaia nagusiaren barne mundua. (...)

Tramak hastapenetik iradokitzen zuen hari ilun bat, hilketa bortitz bat tarteko. (...) Kasu honetan, pertsonaiaren eraikuntza suertatzen da nagusi istorio beraren gainetik, eta horren ondorioz, tramak indarra galtzen du. Zenbait pasarte behartu samar iruditu zaizkit, hasieran Intxaurrondon suertatutakoa edo geroagoko tiroketa kasu. Pertsonaia nagusiak dituen harremanetan hartzen du agian indar gehiago narrazioak, hala ere, zenbait atalen arteko zubiek salto handia egiten dute hari horren garapenean.

Damian delako pertsonaia nagusi horren barne mundua da aipatutako beste zutabea. Bere barruko nahiekiko eta, oro har, ahotsarekiko kontraesan jarraian sumatzen ahal da pertsonaia, haien eta bere ekintzen arteko borroka jarraian. Damianen barne koordenadetan murgildu ahala, gai ezberdinen inguruko gogoeta interesgarriak kausi litezke zeharka, ezein pertsona, azken finean, bere nahi eta ekintzen arteko kontraesanen emaitza dela agerian utziz. Edonola ere, gai ugari tartekatzen dira eta horrek, neurri batean, pertsonaiaren perfila lausotzen du. Eleberriaren inguruko gogoetak, esaterako, interesgarria izanik ere, agian gehiago adierazten du autorearen isla pertsonaia berarena baino. (...)

Kontatzeko moduari dagokionez, gozagarria suertatu zait lan hau irakurtzea: esaldi laburrak, erritmoa, soinu eta onomatopeiak tartekatzeko modua, errepikapenak, barne pentsamenduaren isla izan daitezkeen jira-bira bortitzak… Liburua gustura irakur daiteke hasieratik bukaerara, baina, ene aburuz, aipatu beste zutabeen ahultasunak amaieran pisu nabarmenegia du.

Kontraesanen bihurgunetik, Damianek nolabaiteko zentzua duen borroka eramanen du aurrera. Ohituretara ohituegi, zenbait alderditan ustez etsituta dagoen pertsona izanik ere, beti gordetzen du gauzak aldatu ahal izateko itxaropenaren atea zabalik. Hegaberak mugiarazten dituzten arrazoien bila dabil beti.

Oier Guillan / Gara, 2003-05-31

2 Kritikak osorik eta informazio gehiago [2011-04-07]: http://zubitegia.armiarma.com/?i=37

Zoriona, kaka zaharra

(...) Euskaldun bakan eta arraro horietakoa da Damian Arruti, Euskaldunon Egunkaria, bera bezalako anormalen periodikoa, irakurtzen duena. Are anormalagoa du ogibidea: entomologoa!

Baina itxuraz anormala izan arren, pertsona normala da, inguruneak eta bizi izan duenak zaildua. Maitemintzeko, sentitzeko aroa pasatu duelakoan, ez du inorekin loturarik nahi, eta zoriona bilatzeari ere uko egin dio. Gainera, Damian Arrutirenak egin du, baina ez, berak uste duen bezala, eztarriko kartzinoma ezkatadunak hilko duelako, ezpada bizirik egotea hilda egoteko modu bat ere badelako. Eta euliak ditu poz iturri bakar, euliek egiten dute Zorionan zoriontsu, euliek erakartzen dute Damian, eta, oharkabean, bizitza zurrupatzen diote, eulien bazka bihurtu da, eta nekez ikus dezake handik aurreragokorik. Hori du bere egia; baina ezusteko sinesgaitz batek asaldaraziko du bere bizitza lasaia, film beltzetako moldean: hain zuzen, emakume baten gorpua aurkituko du Ertzaintzak hamaika zatitan txikitua, eta eleberriaren haria hilketa horren inguruan mamituko da. Damian Arrutik, zientzian oinarriturik, emaztearen gorpua dela sinetsiko du eta hala sinetsaraziko dio bati eta besteri, ohartu gabe, bizitzan salbuespen harrigarrienek ere izaten dutela lekua.

(...) Irakurleari, berriz, ez zaio damutuko ezusteak maisuki elkarlotzen diren eleberri hau irakurtzeko beta hartu izana; areago, gozatu ederra hartuko du Hasier Etxeberriaren hizkera bizi eta joria dastatuz; izan ere, hitzari esanahi mamitsuena ateratzen dio, esaldiak artez kateatzen ditu, eta hizkuntza sortzeko gaitasun itzela duela ere erakutsi du.

Maider Ziaurriz / Egunero, 2003-05-31

Hasier Etxeberriari elkarrizketa3

“Kanpin dendako klabijak baino ez gara eurentzat”

Cosme Iturrinoren definizioan, “ehun kilotik gorako morroskoa”, “kanpolarrosa”, “amerikano itxura tristea” duen morroia. Eskerrak Etxeberriak berak sortutako pertsonaia den.

Hasier Etxeberria, zein liburu ekarri diguzu gaur?

Barkatu, baina eskuak poltsikoetan ditudala nator. Ez nuen uste halako leku eroan hain galdera arrunta egin behar zidatenik.

Egia da, baina Sautrela etorri zait gogora. Hamar urte, 250 programatik gora. Ez nekien gure literaturak hainbesterako ematen zuenik.

Neuk ere ez. Zorionez, txikitatik izan naiz irudimen handikoa: gauzak asmatzea ez zait egiten hain zaila.

Sautrela-n inoiz ikusi dudan elkarrizketarik onena, Pantxikaneko menuba idatzi zuenari egindakoa.

Nola zen Picabiaren hura: inork segi zaitzan nahi baduzu, aurretik joan behar duzu. Norbait zeu imitatzen hasten denean, ematen du edozein herri eta hizkuntzaren parekoak garela, normalak, alegia. Zoritxarrez hori ez da horrela: Wazemank-eko txorimaloen inspirazio-gai izateak ez gaitu erdipurdiko izatetik libratuko.

Zu zeu ere idazlea zaitugu, Bost idazle Hasier Etxeberriarekin berbetan liburuagatik ezaguna.

Eulien bazka edo Inesaren balada eleberriengatik ezagunagoa nintzela uste nuen, baina tira. Zerua eta infernua ezagutu ditut liburu horrekin. Gurean oso intereseko egin zitzaion jendeari, baina gaztelaniazko argitalpena ez zuen ia inork irakurri. Kanpin dendako klabijak baino ez gara eurentzat, tingladu osoari eusten diogun arren, bakarrik lurrean ondo ezkutuan, trabarik egiten ez badugu gara balios. Bestenaz, soberan gaude.

Iturrino Handiaren hitzak dira sarrerakoak. Nola uzten diezu zure pertsonaiei zutaz horrelakoak esaten?

Idatzi ditudan eleberrietako biztanleek ondo ezagutzen nautela uste dute, eta ausartu egiten zaizkit zernahi esatera, ez diedalakoan sekula ukabilkadarik emango kokotsean, edo labankada gibelean. Euren lekuan nik ez nuke lasai lo egingo: nire esku dago zoriona duten ukituko ala pipiak dizkien begiak irentsiko.

Kazetari, idazle, sukaldarien lagun ere bai. Azken hori zer da, otorduak doan izateko?3 Hemendik hartua: http://www.argia.com/argia-astekaria/docs/2198/pdf/p4.pdf

Azkarra zara, gero, Watson.

Ziazerbak kreman mahaspasa eta pinaziekin eskatu dizkiot amari iganderako, eta lapikoarekin jo nahi izan nau buruan.

Ez naiz harritzen. Ez dakizu makarroiak tomatearekin eskatzen, mundu guztiak bezala? Bide batez, emango al zenidake zure amaren telefono zenbakia? Emakume zentzuduna dirudi.

Zutabegintzan ere aritu zara, luze. El Mundo-n idaztearena, ordea, berriz esplikatuko didazu, mesedez?

Gazteegia zara hori ulertzeko: Ni El Mundo-n hasi nintzenean idazten, El Mundo El Mundo zen: Ramon Zallo, Javier Ortiz, Mariano Ferrer... O tempora, o mores!

Argia, 2198 zenbakia, 2009ko irailaren 20a

Hasier Etxeberria Euskadiko Irakurketa Publikoko Sarean4

  Aduriz, Andoni LuisTxikichef / Andoni Luis Aduriz ; [literatur testuen aholkulari eta aukeratzailea Xabier Etxaniz Erle ; itzultzaileak Hasier Etxeberria (errezetak) eta Josean Sagastizabal (gainontzeko testuak)]

(2006)  

  Arrillaga, Eduardo Feriak / Eduardo Arrillaga ; [introducción de Hasier Etxeberria] (2001)  

  Belin, Valérie (1964-)

Valérie Belin : erakusketa, 2003ko urriak 28-2004ko urtarrilak 17 = exposición 28 octubre 2003-17 enero 2004, Koldo Mitxelena Kulturunea, Donostia-San Sebastián / [textos Hasier Etxeberria, Francisco Javier San Martín]

(2003)  

  Berasategui, Martín (1960-)Gipuzkoako gastronomia = Gastronomía de Gipuzkoa / [ Martín Berasategui, Hasier Etxeberria]

(2002)  

  Elorza, J. R. (1957-)

Mila eta bat leku : 2006ko ekianren 30etik uztailaren 31ra: Debako Andra Maria elizaren klaustroan = 30 de junio al 31 de julio de 2006: claustro de la iglesia de Santa María de Deba / J.R. Elorza; [testuak = textos Hasier Etxeberria]

(2006)  

  Etxeberria, Hasier (1957-) Sukaliztegi partikularra / Hasier Etxeberria (1996)

  Etxeberria, Hasier (1957-) Bost idazle : Hasier Etxeberriarekin berbetan (2002)  

  Etxeberria, Hasier (1957-) Cinco escritores vascos : entrevistas de Hasier Etxeberria (2002)  

  Etxeberria, Hasier (1957-) Karramarroaren aztarnak / Hasier Etxeberria (1997)  

  Etxeberria, Hasier (1957-) Ipuin ezberdinak eta erregalokoak / Hasier Etxeberría (1984)  

  Etxeberria, Hasier (1957-) Mugetan / Hasier Etxeberria (1989)  

  Etxeberria, Hasier (1957-) Alajaineta / Hasier Etxeberria (1995)  

  Etxeberria, Hasier (1957-) Arrainak ura baino / Hasier Etxebarria (1999)  

  Etxeberria, Hasier (1957-)Erabateko sukaldea : edo sukalde kontutan sekula ez galtzeko jakin behar diren gauzak eta erak zerrendan idatziak / Hasier Etxeberria, Julian Bereciartua, Luis Irizar

(1998)

  Etxeberria, Hasier (1957-) Estatua baten historia / Hasier Etxeberria ; marrazkiak Joxean Muñoz (1988)  

  Etxeberria, Hasier (1957-) La balada de Inesa / Hasier Etxeberria ; [traducción, José Luis Padrón Plazaola] (2002)  

  Etxeberria, Hasier (1957-) Patri maitea___ : zenbait kazetaritza lan / Hasier Etxeberria (2003)  

  Etxeberria, Hasier (1957-) Antso Erregea : Antso Nagusia, Iruñeako Erregeari buruzko antzerki lana / egilea, Hasier

(2004)  

4 http://www.katalogoak.euskadi.net/katalogobateratua/

Etxeberria ; (Eugenio Arraiza, Ramon Albisturren lankidetza ezinbestekoarekin) ; [itzulpena, Eugenio Arraiza, Elena Alegria]

  Etxeberria, Hasier (1957-) Inesaren balada : (Baionako barraraino) / Hasier Etxeberria (2003)  

  Etxeberria, Hasier (1957-) La balada d'Inesa / Hasier Etxeberria ; [traducció, Pau Joan Hernández] (2002)  

  Etxeberria, Hasier (1957-) Sesenta setas básicas / Hasier Etxeberria ()

  Etxeberria, Hasier (1957-) Mutuaren hitzak / Hasier Etxeberria (2005)  

  Etxeberria, Hasier (1957-) Eulien bazka / Hasier Etxeberria (2003)  

  Etxeberria, Hasier (1957-) La ballade d'Inessa : (roman) / Hasier Etxeberria ; traduction française de Fermin Arkotxa (2005)  

  Etxeberria, Hasier (1957-) Iturrino handia / Hasier Etxeberria (2007)  

    Gorroto haut / Ja[v]i Cillero ... [et al.] (2002)  

  Jorge, David de A cocinar : las mil y una recetas para la cocina de casa / David de Jorge, Hasier Etxeberria (2004)  

  Jorge, David dePorca memoria: recuerdo de comida y bebida de un par de verracos / david de Jorge y Hasier Etxeberria

(2006)  

  Jorge, David deSukaldean : mila eta bat errezeta etxeko sukaldean egiteko / David de Jorge, Hasier Etxeberria

(2003)