Unidade 3: Liberalismo e nacionalismo no século XIX

A Revolución Francesa (1789-1799) 1,2,3,

http://historia4eso.blogspot.com/

1.O significado da Revolución:• Rematou con Antigo Réxime• Nace un novo sistema político e social

2. A Revolución Francesa causasO malestar prerevolucionario, causas:

• Económicas-Sociais: o A crise agraria: Causada por:

– Malas colleitas de trigo (escaseza de subsistencias)

– Sobreproducción Consecuencias:

– O campesiñado empobrecido– O Campesiñado arruinado que non

pode facer fronte ás cargas señoriais– O campesiñado demanda a abolición

dos impostos señoriais e o acceso á propiedade da terra

o A crise industrial e comercial urbana: Causada por:

– A crise agraria: O campesiñado era fundamental para manter a economía urbana saneada

Consecuencias:– Descende a actividade industrial e

comercial: crise económica– Aféctalle directamente á sociedade

urbana (burguesía sobre todo)• As ideas ilustradas o Adoptadas pola burguesía

• A Rebelión da nobreza: o Causas: A solución proposta por Luis XVI para

solucionar a bancarrota do Estado francés:– Que tribute a nobreza (estamento

privilexiado)o Consecuencias:

A convocatoria dos Estados Xerais

Os Estados Xerais e o cuestionamento da súa representatividade

• Que son e cal é a súa función? o Alta institución representativa do reino

o Integrados polos tres estamentos do Antigo Réxime:

– Clero: minoría en número– Nobreza: minoría en número– 3º Estado (burguesía): maioría en

númeroo Son convocados polo monarcao Levaban mais de un século sen convocarse

• Cal é o seu funcionamento? o Votan as propostas do reio O voto emítese por estamento e non por

persoa: Beneficia ao clero e nobreza que son

minoría en número• Quen se opón a este sistema de

representatividade ,porqué e como?o O 3º Estado: Maioría burguesa (lembra que parte da

poboación (campesiñado e masas urbanas) era analfabeta

o Os Estados Xerais non representan ao pobo francés: O 3º Estado é o representante dos

franceses

3.O comezo da Revolución e o final do Antigo Réxime (1789-1791)

A revolta institucional: A reuniós dos Estados Xerais e o Xogo da Pelota

• Ruptura cos Estados Xerais: o O 3º Estado pide o voto por persoa:

Reúnese só na Sala do Xogo de Pelota Autoproclámase Asemblea Nacional,

uníndose unha parte da nobreza e o clero

A revolta popular: A Toma da Bastilla (1,2)

• Que é?o Revolta popular urbana das masas

parisinaso Alentada pola burguesía e os seus lideres

populareso Extremadamente violentao Iniciase en Paris pero rapidamente

extendese por toda Francia: O Gran Medo (revolta antiseñorial)

A institucionalización da Revolución: a Asamblea Constituínte (1789-1791)

• Que é institucionalizar a revolución?

o Darlle un marco institucional á Revolución a través dunha nova lexislación para acabar co Antigo Réxime

• Como se institucionalizou? o A través dunha serie de medidas

lexislativas que elaborou e aprobou a Asamblea Nacional: Abolición do sistema feudal A Declaración dos Dereitos do home e o

Cidadán:– A soberanía está na Nación

A Constitución Civil do Clero– A Igrexa queda controlada polo

Estado Defensa e medidas a favor da liberdade

económica A Constitución de 1791:

– División de poderes (lexislativo, executivo, xudicial)

– Sufraxio censatario– Dereito á propiedade e liberdade

económicaA oposición e tensións que nacen coa Revolución

• Oposición contrarevolucionaria: o Luís XVI e as potencias absolutistas

dirixidas por Austria• Axitación social:

o Campesiñado: Reclaman terras e a protección contra

os señoreso Masas populares urbanas: Esixen medidas democráticas Piden un réxime republicano

4. A Convención Nacional 1792-1795As eleccións e a formación do 1º goberno:

• Contexto: o Axitación socialo Asalto ao Pazo de Tullerías:(1,2)

O fin da Monarquía• As eleccións: o A través de sufraxio universal masculino

por 1ª vezo Nace a Convención (como unhas cortes na

actualidade)Os tres gobernos (1792-1795)

• A Convención Xirondina (1792-1793) o Que son os xirondinos? Proceden da Gironda Son republicanos moderados Defenden os intereses da alta

burguesíao Feitos destacados e medidas:

Xuízo e execución de Luís XVI

Guerra exterior contra a Coalición de forzas europeas monárquicas abandeirada por Gran Bretaña:– A expansión da revolución

Guerra interior: A Vendée– Rebelión absolutista

• A Convención Xacobina (1793-1794) o Que son os xacobinos? Por reunirse nun ex-convento de

dominico ou xacobino Son os republicanos exaltados Defenden os intereses da burguesía

revolucionaria e as masas populares (os sans-culottes 1, 2)

o Feitos destacados e medidas: O Comité de Saúde Pública:

– Presidido por Robespierre, que instaura o Terror

– Para acabar cos inimigos da Revolución: Sanguenta represión

Reformas sociais:– Redistribución de terras– Control dos prezos...

A Constitución de 1793:– Baseada en principios democráticos– Soberanía popular– Sufraxio universal

Cesan os conflictos exteriores• A Convención termidoriana (1794-1795)o Que é esta Convención? Convención formada polos mais

moderados Remataba coa experiencia democrática

da anterior etapao Feitos destacados e medidas A Constitución de 1795

– Constitución moderada– Defende os intereses da alta

burguesía– Establece o sufraxio censatario

Nace o Directorio:– Goberno (poder executivo) formado

por cinco membros

5.A estabilización da Revolución (1795-1799)O Directorio 1795-1799

• Que é? o Goberno formado por cinco membroso Está integrado polos sectores mais

moderadoso Durante este período o exercito

converterase en protagonista (Napoleón)• Feitos destacados e medidas: o Oposición dos monárquicos absolutista

o Oposición dos radicais revolucionarios: A conspiración dos iguais de Babeuf

o O Golpe de Estado do 18 de brumaio: Golpe militar que crea o Consulado

– Termina A Revolución

6.O Consulado 1799-1804• Que é?

o Integrado por tres homes Un deles é Napoleón

o Dirixe o país• Feitos destacados e medidas:o En 1802 Napoleón é nomeado cónsul único

e vitalicioo Reforma da administración o Promulgación do Código Civil (1804)

7.O Imperio Napoleónico (1804-1815)• Que é?

o Napoleón goberna a República como un emperador hereditario

• Feitos destacados e medidas:o A expansión do Imperio: Non só territorial, tamén ideolóxica e

política Dominou Europa

Enfrontouse ás potencias absolutista (Austria, Prusia, Rusia)

O seu gran rival foi Inglaterra O final do Imperio foi Waterloo

O Liberalismo, a súa expansión e a Restauración

1. O liberalismoCaracterísticas xerais

• Doutrina política e económica que naceu a comezos do XIX

• Nace como doutrina antagónica ao absolutismo

Principios• Baséase na razón• Baséase na defensa da liberdade individual:o Políticao Económicao Ideolóxicao Relixiosa

• Igualdade xurídica• Defensa do dereito da propiedade

Como se articula:• Separación de poderes:o Lexislativo (As Cortes, Parlamento...) Elixido por sufraxio universal ou

censatario

o Executivo (O goberno)o Xudicial (Os tribunais)

• Existencia dunha Constitución:o Lei fundamentalo Regula as relacións entre o individuo, a

sociedade e o Estado

2.A RestauraciónQue é?

• Período cronolóxico europeo que abarca dende a derrota de Napoleón (1815) ate a revolución de 1848

• Durante estes anos moitos gobernos europeos reaccionaron contra os logros da Revolución Francesa e decidiron voltar ao Antigo Réxime

Principios básicos da Restauración: O Congreso de Viena

• Austria ,Prusia, Gran Bretaña e Rusia• Defensa do absolutismo fronte á Revolución

liberal• Unión Trono-Altar• Refacer as fronteiras tralo Imperio

NapoleónicoO Sistema Metternich

• Que é?

o Política internacional dirixida polo chanceler austríaco Metternich

o Baséase na axuda mutua entre países para a defensa dos principios da Restauración e acabar cos movementos revolucionarios: A Santa Alianza

3.A expansión do liberalismo: Os movementos revolucionarios 1820-1830

As revolucións de 1820• Características xerais:o Movementos revolucionarios que se

opoñen aos gobernos establecidos pola Restauración

o Lévanse a cabo na clandestinidade e a través de conspiracións: Clubes e sociedades secretas (masóns)

o Á cabeza destes movementos está a alta burguesía

• Localización:o Na Europa mediterránea e oriental: España Portugal Italia

• Éxito ou fracaso?o Fracaso debido á reacción das forzas da

Restauración

As Revolucións de 1830• Características xerais:o Movementos revolucionarios que se

opoñen aos gobernos establecidos pola Restauración

o A cabeza destes movmementos está a burguesía

• Localización:o Francia: Contexto antes de 1830

– Carlos X de Borbón no poder– Reinado próximo ao Absolutismo

A Revolución de 1830 – Tivo lugar en París – Supuxo o cambio de dinastía: Borbón

por Luís Felipe de Orleáns Consecuencias:

– Monarquía constitucionalo Bélxica:

Acada a súa independencia o Polonia o Inglaterra

Valoración do proceso revolucionario (1820-1830)

• Acabouse co Absolutismo na Europa Occidental

• Supuxo o triunfo do liberalismo moderado:o Características: Defende a soberanía nacional Defende a restricción das liberdades e

dereitos individuais Marxina ás masas populares

o Quen o defende? A alta burguesía

o Quen o rexeita? O resto da burguesía:

– Defende o liberalismo progresista As masas populares

– Reclaman reformas democráticas

4. A expansión do liberalismo: A Revolución de 1848

Características xerais:• Causas:

o As insfucientes reformas acadadas en 1830 e a censura e represión dalgúns gobernos

o O avance do capitalismo e a sociedade industrial: O empeoramento das condicións de vida

do proletariado:

– Levantamentos protagonizados polo proletariado

o As crises agrarias: Crises de subsistencia:

– Motíns do campesiñado• Principios ideolóxicos:o Novas ideas democráticas: Soberanía popular Sufraxio universal masculino Igualdade social

o Nacionalismo: Unificación Independencia

• Localización: o Europa Occidental:

Francia, Italia e Alemañao Europa Centro-oriental: Imperio Austríaco

A Revolución de 1848: Francia• Contexto antes da Revolución:o O reinado de Luís Felipe de Orleáns : Crise financeira e económica Restricción de liberdades impulsado

polo goberno conservador, provoca:– Movementos insurreccionais – A proclamación da República

o A República Goberno provisional (republicanos,

socialistas e radicais) medidas:– Reformas políticas e sociais:

liberdades políticas, sufraxio universal, intervención dos Estado na vida económica...

– Creación dos Obradoiros Nacionais O Goberno Moderado medidas:

– Peche dos Obradoiros– Liquidan as reformas sociais

• A Revolución parisina de 1848 o Causas: As medidas adoptadas polo Goberno

Moderado Os problemas económicos que afectan

directamente ás masas populareso A Revolución:

Enfrontamento entre clases: – Burguesía vs. Proletariado

Foi esmagada polo exército e a burguesía

o Consecuencias: O Segundo Imperio de Luís Napoleón

Bonaparte (1851) Os diferentes intereses da burguesía e

o proletariado:

– Burguesía: Liberalismo– Proletariado: Democracia (soberanía

popular, sufraxio universal, igualdade social)

Estendeuse por Europa:– Só Rusia se mantiña nas antigas

estructuras señoriais

A construcción dos Estados Nacionais

1. Estados e Nacións (ver apuntes)

2. A construcción dos Estados-Nación dende o Congreso de Viena (1815) ate 1848

• Lembrar o contexto de expansión do liberalismo en Europa

2.1As consecuencias do Congreso de Viena• Novo mapa europeo: o 6 Estados, 3 Imperios e mais de 30 comunidades

sen Estado• Aparecen os primeiros movementos para a

formación dos Estados-Nación:

o Unificación de comunidades nacionais sen estado (alemáns e italianos)

o Independencia nacional e construír un Estado propio:

Grecia:

– Integrada no Imperio Otomán– Acadou a súa independencia en 1829,

gracias á axuda de Francia, Gran Bretaña e Rusia (intereses político-económicos)

Bélxica: – Integrada no Reino dos Países Baixos 1815

(Holanda e Bélxica)

– Conseguiu a independencia na década dos 30

3. A construcción dos Estados-Nación a partir de 1848: A primavera dos pobos

O Imperio Austro-Hungaro• Político-social

o Absolutista

o O poder atopábase nas mans do emperador

o A nobreza, clero e militares austríacos (minoría) controlaban a economía, a política e a sociedade, sometían ao resto de comunidades

• Territorial:

o Moi amplo (Polonia,parte de Italia, parte de Alemaña,Austria, Hungría, Croacia, Chequia, Eslovaquia...)

• Diversidade de comunidades

o Alemáns, polacos, checos, croatas, húngaros, italianos...

o Sometidas a unha minoría austríaca

A Primavera dos Pobos• Onde?

o No Imperio Austro-Hungaro

• Que é? o Movementos nacionalistas, liberais,

democráticos que piden a reunificación política, a reivindicación autonomista, a igualdade entre as distintas comunidades....

• Detonante:

o A insurrección en Viena (1848)

Acaba con Metternich

Abdica o Emperador

Crease unha Asemblea Constituínte por sufraxio universal

• Exemplos:

o Lombardía italiana: Retirada dos austríacos e proclamación do

Estado de Venecia

o Hungría:

Proclamase independente do Imperio Austríaco

o Movementos autonomistas checos (Praga), polacos e croatas

• Consecuencias: o Fracaso dos movementos

o Implantación dun sistema constitucional baseado na igualdade xurídica e os dereitos das diferentes provincias

o Establecese un sistema liberal doutrinario ou conservador

o 1867 Austria e Hungría convértense en dous Estados independentes, unidos pola persoa do emperador Francisco José

4. O proceso de unificación de ItaliaSituación de Italia antes da unificación

• Tralo congreso de Viena (1815) Italia estaba completamente dividida: Ducados (Módena, Parma, Toscana...) Reinos (Piamonte, Dúas Sicilias) Estados Pontificios

• Ideas liberais e nacionalistas aparecen en grupos secretos burgueses por:o O imperio Napoleónico o A Restauración

Primeiros intentos• Nos movementos revolucionarios liberais de 1820

-1830o Fracasou

• Mazzini e a Nova Italia:

o Creación dunha República democrática italiana

o Levantar ás masas populares para rematar co dominio austríaco

• Nos movementos revolucionarios liberais de 1848o Fracasou pola resposta austríaca

A unificación• O protagonistas:

o Conde de Cavour Quen é?

– Primeiro ministro do reino de Piamonte A súa postura

– Levar a cabo a unificación a través do reino de Piamonte (Víctor Manuel II de Savoia), empregar o exército e a diplomacia (asinará pactos con Napoleón III para loitar contra Austria)

o Víctor Manuel II Quen é?

– Rei constitucionalista de Piamonte– Principal beneficiado da unificación

o Garibaldi Defensor da idea de Mazzini: Unha República

Democrática Italiana Apoiado polas masas populares conquistou o

Reino das Dúas Sicilias

• Fases: o Conquista de Lombardía(Maxenta), os Ducados

centrais (Parma, Módena, Romaña, Toscana) e Nápoles 1858-1861 Conquistas feitas dende o Reino de Piamonte Incorpóranse ao Reino do Piemonte gracias ao

tratado cos franceses de Napoleón III contra Austria

o Conquista do Reino das Dúas Sicilias 1860-1861: Expedicións de Garibaldi:

– Entrégalle os territorios a Víctor Manuel II (recoñecido como rei de Italia)

o Conquista do Véneto 1866 gracias a Bismarck

o Incorporación dos Estados Ponticios (1870) Crease o Estado do Vaticano (o Papa

soberano) Roma capital do Reino de Italia

Os problemas da Italia unificada

• A hostilidade do Papa• As diferencias entre Norte e Sur• Trento e Istria están baixo dominio austríaco

5. O proceso de unificación de Alemaña5.1 Situación antes da unificación

• Dividida entre Prusia

5.2 O nacionalismo Alemán• Baseado nos compoñentes culturais(Volkgeist)• Crear un Estado forte que defenda á nación

5.3 Fases:• Creación da Confederación Xermánica (1815)

o Trinta e oito Estados• O Zollverein ou a Unión Aduaneira (1820)

o Unificación do mercado: Mercado nacional• As revolucións de 1848:

o Creación do Parlamento de Frankfurt: Representantes da Confederación

Xermánica elexidos por sufraxio universal

Fracasou polo autoritarismo de Bismarck e o estado Prusiano

• Bismarck e o estado prusiano (1862)o A unificación se fará a través de Prusiao Estratexia político-militar contra Austria,

Francia e Dinamarca: Dinamarca (1864)