erosión e desertización
TRANSCRIPT
![Page 1: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/1.jpg)
Erosión e desertización
• O risco de erosión • Os factores da erosión • Avaliación da erosión • Solucións • Desertización
![Page 2: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/2.jpg)
EROSIÓN
Proceso xeolóxico que consiste no desgaste do relevo terrestre
![Page 3: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/3.jpg)
A erosión é un proceso natural que pode acelerarse por determinadas intervencións humanas:
•Deforestacións e incendios
•Cultivos inapropiados e sobrepastoreo
•Obras públicas e infraestructuras
•A minería a ceo aberto e canteiras
![Page 4: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/4.jpg)
A minería a ceo aberto e as canteiras aceleran a erosión
![Page 5: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/5.jpg)
• Agravamento de riadas e inundacións: son máis graves cando aumenta a carga dos sedimentos.
• Colmatación dos encoros: perden a súa funcionalidade e tórnanse máis perigosos
• Acumulación de sedimentos grosos nas veigas fluviais: dificultan o desenvolvemento dos cultivos
• Deterioro de ecosistemas naturais fluviais ou costeiros: o excesivo aporte de sedimentos aumenta a turbiedade e dificulta a fotosíntese
•Perda de solo cultivable: supoñe danos económicos e conduce á desertización.
As consecuencias da aceleración da erosión son:
![Page 6: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/6.jpg)
Factores no risco de erosión
• Erosividade:
Capacidade erosiva dos axentes xeolóxicos
•Erosionabilidade:
Susceptibilidade do terreo para ser erosionado
![Page 7: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/7.jpg)
Depende sobre todo do clima: • Axente xeolóxico que actúa: auga, xeo, vento, oscilación térmica, etc. • Tipo, cantidade e regularidade das precipitacións
Erosividade
![Page 8: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/8.jpg)
A erosividade pode cuantificarse a partir de diferentes índices matemáticos:
•índice de aridez de Martonne
•índice de agresividade climática de Fournier
•índice de erosión pluvial
![Page 9: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/9.jpg)
As precipitacións torrenciais (concentradas no tempo) determinan unha forte erosividade
![Page 10: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/10.jpg)
Erosionabilidade
Depende á súa vez de:
•As pendentes (cando son > 15% hai alto risco de erosión)
•O estado da cuberta vexetal: o bosque denso protexe o terreo da erosión mentres que os cultivos inapropiados nas ladeiras incrementan o risco de erosión
•As características xeolóxicas e estructurais do terreo: tipo de rocha, estado de agregación, textura, etc que determinan o índice de resistencia á erosión (Ir)
![Page 11: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/13.jpg)
Avaliación da erosión
•Métodos directos • varillas graduadas que se cravan no terreo e se observan regularmente • observación batimétrica da sedimentación en encoros • observación de indicadores
•Físicos: marcas, incisións no terreo, acumulación de sedimentos ó pé dos taludes, túneles de erosión nas ladeiras, sucos, acanaladuras e acaracavamento
•Biolóxicos: grao de cobertura da vexetación, exposición das raíces.
•Métodos indirectos: • ecuación universal da perda do solo (USLE)
![Page 14: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/14.jpg)
Varillas graduadas para valorar a perda de solo
![Page 15: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/15.jpg)
Túneles de erosiónSucos de erosión
Cárcavas
Índices físicos de valoración da erosión
![Page 16: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/16.jpg)
Depósitos de pedra e outros sedimentos soltos ó pé dos taludes indican erosión activa
Vexetación aclarada ou eliminada indica erosión
![Page 17: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/17.jpg)
Un forte suco de arroiada nunha pista de terra en Pontevedra
![Page 18: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/18.jpg)
A eliminación da vexetación nesta ladeira de forte pendente supón un forte perigo para a estrada: hai elevado risco de desprendemento e erosión
![Page 19: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/19.jpg)
A falta de vexetación herbácea neste paraxe de montaña en Palencia, indica unha forte erosión, quizás causada polo sobrepastoreo (ovellas e cabras)
![Page 20: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/20.jpg)
As ladeiras con fortes pendentes están máis protexidas cando están cobertas pola vexetación
![Page 21: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/21.jpg)
Raíces descubertas preto dunha praia, que revelan forte erosión do talud
![Page 22: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/22.jpg)
Indicador biolóxico: raices descubertas que indican unha forte erosión
![Page 23: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/23.jpg)
Ecuación universal da perda de solo
A = perda media anual de solo en toneladas por hectárea e ano
R = factor de erosividade da chuvia K = factor de erosionabilidade do solo L = factor de lonxitude da pendente S = factor de inclinación da pendente C = factor de ordenación de cultivos (influenza do tipo de cultivo) P = factor de control da erosión (influenza das prácticas de cultivo: revexetación, construcción de bancais, tipo de arado do terreo
PCSLKR ⋅⋅⋅⋅⋅=A
Métodos indirectos de valoración da erosión
Este método só vale para terreos moi pequenos e con características homoxéneas
![Page 24: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/24.jpg)
Grao de perigosidade Perda de solo en T/ha/ano
Perda de espesor en mm/ano
GRAO 1 (Moi baixa ou nula)
< 10 <0,6
GRAO 2 (Baixa) 10 – 50 0,6 – 3,3
GRAO 3 (Moderada) 50 – 200 3,3 – 13,3
GRAO 4 (Alta) > 200 > 13,3
![Page 25: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/25.jpg)
SOLUCIÓNS FRONTE A EROSIÓN
CONTROL DA PERDA DO SOLO
![Page 26: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/26.jpg)
Control da erosión en terras de cultivoCorrecta planificación do territorio dacordo co tipo de solo, as pendentes e o clima da zona
Accións concretas: • Reducir a erosión superficial das augas: cultivos axeitados, drenaxes, técnicas de arado que sigan as curvas de nivel, aterrazado, etc.
▪ Control do avance de cárcavas e barrancos: construcción de diques e muros, repoboacións forestais.
▪ Eliminación dos usos agrícolas e forestais intensivos en fortes pendentes: sustitución por pastizais estables e cunha explotación controlada, repoboación forestal, prohibición de talas de árbores.
▪ Atenuación da erosión eólica: construcción de barreiras cortavento (artificiais ou naturais), recubremento do solo, evitando os sedimentos soltos
![Page 27: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/27.jpg)
Cultivos de viñedos aterrazados na Ribeira do Sil
![Page 28: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/28.jpg)
Cultivo en terrazas ou bancais en Mallorca
![Page 29: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/29.jpg)
CONTROL DA EROSIÓN EN ZONAS DE OBRAS
o Construccións adaptadas á morfoloxía do terreo
o Realización de drenaxes
o Repoboación de taludes
o Construcción de muros de contención
![Page 30: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/30.jpg)
Diferentes métodos de control da erosión
![Page 31: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/31.jpg)
¿DESERTIZACIÓN OU DESERTIFICACIÓN?
Diferentes acepcións
DESERTIZACIÓN = Proceso de degradación ecolóxica que supón perda de productividade da terra e leva a condicións desérticas
DESERTIFICACIÓN (Término non aceptado por ser un anglicismo)
DESERTIFICACIÓN = Proceso natural e inducido por actividades humanas que produce a degradación do solo
DESERTIZACIÓN = Proceso social de despoboamento, consecuencia do anterior
![Page 32: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/32.jpg)
CAUSAS DA DESERTIZACIÓN
❖ CLIMÁTICAS
o SECA
o PRECIPITACIÓNS ESPORÁDICAS E TORRENCIAIS
❖ ANTRÓPICAS
o SOBREEXPLOTACIÓN DE CULTIVOS
o DEFORESTACIÓN
o SOBREPASTOREO
![Page 33: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/33.jpg)
![Page 34: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/34.jpg)
Mapa mundial da desertización
![Page 35: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/35.jpg)
Mapa mundial da erosión
![Page 36: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/36.jpg)
MANIFESTACIONES DA DESERTIZACIÓN
❖DEGRADACIÓN QUÍMICA oPERDA DE FERTILIDADE (Lavado de nutrientes e/o acidificación) oTOXICIDADE E EMPOBRECEMENTO POR CONTAMINACIÓN (Chuvia ácida, metais pesados, augas residuais, contaminación radiactiva) oSALINIZACIÓN E ALCALINIZACIÓN
❖DEGRADACIÓN FÍSICA oPERDA DA ESTRUCTURA DO SOLO oCAMBIOS NA TEXTURA
❖DEGRADACIÓN BIOLÓXICA o PERDA DE COBERTURA VEXETAL o PROCESO DE REGRESIÓN DO ECOSISTEMA o EROSIÓN HÍDRICA E EÓLICA
![Page 37: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/37.jpg)
EROSIÓN E DESERTIZACIÓN EN ESPAÑA
ÚNICO PAÍS EUROPEO CO ALTO RISCO DE DESERTIZACIÓN
Mataviejas (Burgos)
![Page 38: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/38.jpg)
As Bárdenas Reales (Navarra)
CONDICIÓNS IDÓNEAS PARA A DESERTIZACIÓN
• Fortes pendentes e acusado relevo
• Precipitacións escasas e irregulares, a menudo torrenciais
• Abundancia de terreos brandos e arxilosos
• Inadecuada xestión agrícola e forestal
• Alta frecuencia de incendios forestais
• Importantes obras públicas sen suficiente control
• Prácticas mineiras que fomentan a erosión
![Page 39: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/39.jpg)
Condicións de aridez na Península Ibérica
![Page 40: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/40.jpg)
Mapa de estado da vexetación
![Page 41: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/41.jpg)
Mapa de risco de erosión en España, en cantidade de perda de solo
![Page 42: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/42.jpg)
![Page 43: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/43.jpg)
AS CIFRAS
• Perdas anuais de 1.150 millones de toneladas de solo
• 26% do territorio sofre erosión grave
• 28% sofre erosión moderada a importante
Deserto de Tabernas (Almería)
![Page 44: Erosión e desertización](https://reader031.vdocumento.com/reader031/viewer/2022021422/58b88eac1a28ab3e3a8b53a9/html5/thumbnails/44.jpg)
FIN
Fuerteventura