GURE BASOAK LURZORUA BABESTEN DU

AURKIBIDEA● 1.Zer da lurzorua eta

edafologia?● 2-Edafogenesia.● 3-Lurzoruaren konposizioa.● 4-Lurzoruaren perfila.● 5-Lurzoru motak.● 6-Lurzoruen degradazioa.● 7-Gure basoak lurzorua

aberasten du.

1-Zer da zorua eta edafologia?● Lurzorua lurrazalaren

kanpoaldea da eta bertan, animalia eta landareen bizitza garatzen da.

● Edafologia lurzorua aztertzen duen zientzia da..

● 1-Edafologo batek zertaz jakin behar du?

● 2-Lurzoru guztiak berdinak al dira?Zertan bereizten dira?

2-Edafogenesia.● Lurzoruaren sorreran faktore biotiko

eta abiotikoak eragiten dute.

● 3-Zertan bereizten dira?

● Eragile abiotikoak:● Ama harria:ama harriaren konposizio

mineralogikoak lurzoruaren konposizioan eragiten du.Apurtutako harria bertan egon daiteke edo zatitxoak beste leku batera garraia daitezke.

● Topografia:lurzoruaren inklinazioak bere konposizioan eragina dauka.

● 4-Non sortuko dira lurzoruak errazago?Leku maldatsuetan edo lauetan?

● Leku maldatsuetan isurketa handiagoa da..

2-Edafogenesia.● Orientazioa:lurzoruaren sorrerak bere

orientazioarekin zerikusia dauka.

● 5-Non da errazago lurzoru bat sortzea, iparraldeko isurian edo hegoaldekoan?

● Denbora:eragileen jarduerak zenbat eta gehiago iraun orduan eta lurzoru garatuagoa izango dugu.

● Eragile klimatikoak:lurzoruaren meteorizazioa kontrolatzen dute.

● 6-Euriak lurzoruaren higaduran eragina dauka.Nola saihestu dezakegu?

● 7-Tenperatura altuen eraginez ura lurrintzen da.Zer eragina izan dezake honek lurzoruaren gazitzean?

2-Edafogenesia● Hurrengo irudietan meteorizazioak

lurzoruetan duen eraginak ikus ditzakegu.

● 8-Azaldu nola sortu diren hurrengo erliebeko forma berezi hauek?(karkabak eta sorginen tximiniak).

2-Edafogenesia● Eragile biotikoak:● Izaki bizidunek lurzoruko harriak

apurtzen eta disgregatzen dituzte.

● Bestalde, bere metabolismoaren produktuak lurzorua aberasten dute.

● 9-Gutxi garatutako lurzoruetan nematodo eta artropodoak aurkituko ditugu. Argazkietan agertzen diren bezalako izaki bizidunak aurkituko ditugu?Zer dira?

● Lurzoru garatuetan anelidoak eta ornodun induskailuak aurkituko ditugu.

2-Edafogenesia● Izaki bizidunak bost erreinuetan sailkatzen

dira:monerak (bakteriak); protistak, onddoak, animaliak eta landareak.

● Bestalde, animaliak ornodun eta ornogabeetan sailkatzen dira.Ornogabe taldeak hauek dira:zelenteratuak, poriferoak, ekinodermatuak, anelidoak, platelmintoak, nematodoak, moluskoak eta artropodoak.

● Artropodo taldean aniztasun eta ugaritasun handia dago..

● Artropodoak 4 taldetan sailkatzen dira:miriapodoak, krustazeoak, intsektoak eta araknidoak.

● 10.Zer adierazten du hurrengo irudiak?

2-Edafogenesia● Artropodoen aniztasuna ikaragarria da

eta lurzoruan asko daude.Identifikatzea komenigarria da.

● 11-Hurrengo marrazkietan agertzen diren animaliak zer dira?

2-Edafogenesia● Irudian agertzen diren animaliak zer

artropodo taldekoak dira?

● 12-Zertan ezberdintzen dira araknidoak, miriapodoak, krustazeoak eta intsektuak?

2.Edafogenesia● LURRAZALEKO HAINBAT

BITXIKERIA

● LUR ZIZAREAK:26.000 espezie daude.Lurzoruaren aireztatzea, uraren filtrazioa eta elikagaien garraioa baimentzen dute.

● Charles Darwinek esan zuen:

● “Munduraren historian paper garrantzitsuena izan dute.

● PELOTAEGILE KAKALARDOA:● 10.000 espezie daude. Beraien

gorotzen bitartez lurzorua emankorragoa bihurtzen da.

2-Edafogenesia● MIKORRIZA ONDDOAK:lurzoruen

materia organikoa deskonposatzen dute..

● Lurreko landareen %90 rekin sinbiosian bizi dira..

● Mikorrizak landarearen karbohidratoak xurgatzen dituzte eta landareari ura hartzea errazten diote.

● 13-Espezieen arteko erlazio sinbiotikoak naturan oso arruntak dira.Kasuren bat aipatu.

● .

3-Lurzoruaren konposizioa● Lurzoruaren konposizioa oso aldakorra

da..

● Orokorrean esan dezakegu lurzoruak duela.:

● Organiko fasea::izaki bizidunez osaturikoa.Humus deritzo

● Inorganiko fasea:arroken meteorizazioaren ondorioz sortutakoa.

● Gas fasea:lurzoruaren partikulen arteko poroetan gasak egoten dira.Anhidrido karbonikoaren konzentrazioa atmosferan baino handiagoa da..Nitrogeno eta hidrogeno ere aurki dezakezu.

4-Lurzoruaren perfila● Lurzoruetan geruza ezberdinak daude

horizonte deiturikoak.

● HORIZONTE A:geruza honetan animaliA eta landareen hondakinak pilatzen dira.Normalean iluna da.

● HORIZONTE B:zatitutako harroketaz osaturikoa eta A horizontearen lixibiatuetaz osaturik dago.Materia organiko gutxi dago eta kolore gorrixka izanten du.;

● HORIZONTE C:harez eta buztinez osaturiko lur bat da non harri zati handiak dauden.

● HORIZONTE D:ama harria.

4.Lurzoruaren perfila● 14-Hurrengo irudiak behatuz, zein da

garatuena?

5-LURZORU MOTAKLurzoru mota asko daude.Europan 10.000

inguru eta Estatu Batuetan estimatzen da 20.000 daudela.

Bere konposizioaren arabera. hurrengo lurzoruak daude:

Harezkoak:harez osaturik;ez dute ura gordetzen.

Buztinezkoak:buztina dute eta ez dute ura gordetzen.

Kareharrizkoak:%40 kaltziozko gatzak

Humiferoak:%60humus.Ura gordetzen

du.

Limoak:ura, harea, limoak eta buztinak

parte berdinetan.

6-Lurzoruaren degradazioa● Lur emankorren 12.000 milioi

hektarea galtzen dira urtero!● 15-Zenbat Iberiar penintsula dira

hektarea horiek?

● Desertifikazioa aldaketa klimatikoaren eragile nagusia da.1.500 miloi pertsonen elikagaiak kolokan daude.

● Guden %80 lur emankorrengatik sortzen dira.

● Negutegi gasak tenperaturaren igoeraren eragile nagusiak dira.Zer suposatzen du honek?

● 16-Zer adierazten dute ondoko irudiek?.

●

● .

6-Lurzoruen degradazioa● Gure produktibitatea mantendu nahi

badugu lurzoruak babestu.

● 17-Zeintzuk pensatzen duzue direla lurzoruaren degradazioaren arrazoiak?

● 18-Hurrengo irudiek zer adierazten dute?

● 19-Lurzoruen galerak ur ekosistemei eragiten die.Ze modutan?

6-Lurzoruen degradazioa● Lurzoruaren degradazioa prozesu

antropikoen ondorioz sortzen da.

● Arrazoiak:

● Higadura eta sedimentuen garraioa.● Lurzoruen gazitzea gatzen

pilaketaren ondorioz.● Lurzorua osatzen duten partikulen

konpaktazioa.● Fertilizanteak sortzen duten

kutsadura kimikoa.● Landeen gehiegizko erabileraren

ondorioz.

7-Gure basoak nola aberasten duen lurzorua.

● Sustraiek lurzorua aireztatzen dute.

● Landareek ura gordetzen dute.

● Isurketako urek sortzen duten higadura landareek ekiditzen dute.

● Basoak haizearen sedimentuen garraioa ekiditzen du.

● Karbonoa lurzoruan bahituz gero negutegi efektua gutxitzen da.

● 20-Negutegi efektuko gasei buruz informazioa bilatu.

● 21-Basoen landaketek uholde arriskua ekiditzen dute.Zergatik?

“”.

2050 urtean munduko poblazioa 9000 milio pertsonatakoa izango da .Janrien produkzioa %70 hobetu beharko dugu;horretarako lurzoruen kudeaketa eta basoen landaketa ezinbestekoa da.