PROXECTO
LINGÜÍSTICO DO
CENTRO
IES PLURILINGÜÉ AQUIS CELENIS
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
1
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO IES AQUIS CELENIS
Contido
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO IES AQUIS CELENIS 1
INTRODUCIÓN 3
1. MARCO LEGAL 5
2. O CONTEXTO SOCIOLINGÜÍSTICO 5
2.1. ANÁLISE DA SITUACIÓN SOCIOLINGÜÍSTICA NO AQUIS CELENIS 7
2.2. ANÁLISE DA COMPETENCIA LINGÜÍSTICA NO AQUIS CELENIS 9
3. RECURSOS HUMANOS E MATERIAIS 10
3.1. O Equipo de dinamización e normalización lingüística 10
3.2.O plurilingüismo 11
3.3. O tratamento integrado de linguas e o traballo por proxectos 11
3.4. Biblioteca do centro 12
3.5.Clubs de lectura. 13
3.6. As novas tecnoloxías da comunicación 13
3.7. Intercambios culturais con alumnado doutras comunidades 13
3.8. Oferta educativa de materias que fomentan a competencia lingüística: 14
4.OBXECTIVOS 14
4.1. Estratexias para acadar a normalización lingüística 14
4.1.1. A lingua na Administración 15
4.1.2. A lingua nas actividades extraescolares 16
4.1.3. Linguas que se deben empregar nas materias 16
4.1.4. Exención de lingua galega 20
4.2. Estratexias para acadar a competencia lingüística nos dous idiomas oficiais 21
4.2.1. O Tratamento integrado de linguas 21
4.2.2. Novos enfoques metodolóxicos: tarefas interdisciplinares e traballo cooperativo 22
4.2.3. A implicación das materias non lingüísticas 23
4.2.4.Fomento da biblioteca e da lectura 24
4.2.5. Medidas de apoio e reforzo para o alumnado con insuficiente dominio das linguas. 25
4.3. Estratexias para acadar a competencia nas linguas estranxeiras 26
4.4. Estratexias para acadar a o coñecemento e respecto pola realidade pluricultural e plurilingüe 27
5. ACOLLIDA A ALUMNADO ESTRANXEIRO 28
6. AVALIACIÓN 28
ANEXOS 29
ANEXO I: RESULTADOS ENQUISA TIL PARA O ALUMNADO 30
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
2
ANEXO II: RESULTADOS ENQUISA TIL PARA O PROFESORADO 41
ANEXO III: RESULTADOS DAS ABAU
ANEXO IV: LISTA DE COTEXO PARA AVALIAR A COMPETENCIA LINGÜÍSTICA
NAS MATERIAS NON LINGÜÍSTICAS 64
ANEXO V: CRITERIOS PARA A PRSENTACIÓN DE TRABALLOS 65
ANEXO VI: TÁBOA DE VALORACIÓN PARA AVALIAR A COMPETENCIA
LINGÜÍSTICA DO ALUMNADO 0
ANEXO VII: TÁBOA DE VALORACIÓN PARA AVALIAR A COMPETENCIA
LINGÜÍSTICA. ALUMNADO 3
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
3
INTRODUCIÓN
O sistema educativo non pode abordar o coñecemento lingüístico como un fin en si mesmo,
pois o carácter instrumental das linguas determina a súa transcendencia e convérteas nun
obxectivo común para todas e cada unha das materias xa que é a lingua a canle que permite
ao alumnado achegarse aos coñecementos específicos de cada unha delas, entendelos e
explicalos. Como se indica na propia LOMCE “A lingua apréndese non para falar, ler ou
escribir sobre a lingua, senón para falar, ler e escribir sobre emocións, afectos e aventuras,
sobre o mundo, como medio das relacións interpersoais e recoñecemento da alteridade,
motor do noso pensamento e das nosas reflexións, e porta de acceso ao coñecemento”.
Así pois, cómpre que nos centros educativos, de maneira conxunta, o profesorado
deseñemos as estratexias precisas para conseguirmos que o noso alumnado acade a
competencia lingüística necesaria para interactuar non só no ámbito educativo senón tamén
na vida social e no seu futuro profesional e persoal.
Neste sentido, convén lembrar que a sociedade actual europea, á que os galegos e galegas
pertencemos, presenta como unha das súas características definitorias o multiculturalismo,
por iso é tan necesaria a comunicación, sexa esta no espazo real ou no virtual que achegan
as novas tecnoloxías da comunicación. Loxicamente, esta comunicación establécese a través
de diversas linguaxes pero as linguas seguen a ser o factor determinante, as que permiten
aos individuos recoñecerse na súa propia cultura e coñecer as culturas coas que conviven. A
este feito refírese o Marco Común Europeo de Referencia para as Linguas (MCERL, 2001)
cando di “A competencia plurilingüe e multicultural fai referencia á capacidade de utilizar as
linguas para fins comunicativos e de participar nunha relación intercultural na que unha
persoa, en canto axente social, domina – con distinto grao – varias linguas e posúe
experiencia de varias culturas”.
Efectivamente, o alumando galego, con carácter xeral, caracterízase por ser bilingüe de seu
nas dúas linguas cooficiais de Galicia pero, ademais, debido á proximidade entre o galego e
o portugués e realizando un mínimo esforzo, parte dunha maneira case natural dunha
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
4
situación de plurilingüísmo. Se a isto sumamos o feito de recibiren clases dunha lingua
estranxeira (adoito o inglés) dende os momentos iniciais da súa escolarización e dunha
segunda lingua estranxeira ao cursaren o ensino secundario, concluímos que os alumnos e
alumnas galegas están (ou deberan estar) nunha situación óptima para “dominar – en
distintos graos - varias linguas” e acadar a competencia plurilingüe que se indica na LOMCE.
Non obstante, a realidade dinos que esta situación non é a que se produce de maneira
maioritaria, porque o alumnado non sempre é igual de competente nas dúas linguas oficiais
e, por suposto, tampouco acada o dominio necesario das linguas estranxeiras. Esta é a razón
pola que se fai preciso revisar algunhas cuestións referidas á metodoloxía, tanto das
materias lingüísticas como non lingüísticas e este é, en fin, o motivo da elaboración deste
Proxecto Lingüístico.
Segundo se establece no artigo 14 do Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o
plurilingüismo no ensino non universitario de Galicia: “Cada centro, dentro do seu proxecto
educativo, elaborará o seu proxecto lingüístico cada catro cursos escolares”. Tamén se
especifica que o proxecto lingüístico será redactado por unha comisión do profesorado do
centro da que formarán parte, como mínimo, os xefes/as dos departamentos de linguas e o
coordinador(a) do equipo de dinamización da lingua galega e que posteriormente ha de ser
aprobado e avaliado polo consello escolar do centro educativo. No noso caso, a elaboración
e redacción do presente PLC corre a cargo dos/das integrantes dun curso de formación do
PFPP do centro organizado con esta finalidade no presente curso 2017-2018,
posteriormente será sometido á valoración da CCP e, logo da súa aprobación, será sometido
tamén para a aprobación do Consello Escolar.
No mesmo artigo 14 do Decreto 79/2010 especifícase que no PLC se farán constar os
seguintes aspectos: a decisión do centro educativo respecto da lingua en que se impartirán
as materias, as medidas adoptadas para que o alumnado que non teña o suficiente dominio
das linguas poida seguir con aproveitamento as ensinanzas que se lle imparten, os
obxectivos xerais e as liñas de actuación deseñadas polo centro para o fomento da lingua
galega. Ademais, no artigo 11.10 da LOMCE ponse de manifesto que no proxecto lingüístico
do centro concretaranse as medidas tomadas para a impartición do currículo integrado das
linguas que incluirán, polo menos, acordos sobre criterios metodolóxicos básicos de
actuación en todas as linguas, acordos sobre a terminoloxía que se vaia empregar, e o
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
5
tratamento que se lles dará aos contidos, aos criterios de avaliación e aos estándares de
aprendizaxe similares en cada materia lingüística, de xeito que se evite a repetición dos
aspectos comúns á aprendizaxe de calquera lingua.
Todos estes aspectos serán tidos en conta para a elaboración do PLC do Aquis Celenis e para
isto partirase, obviamente, dunha análise da situación actual para posteriormente poder
adoptar os mecanismos precisos de cara a conseguir que o noso alumnado acade a
competencia lingüística necesaria e a normalización da lingua galega.
1. MARCO LEGAL
● Lei 3/1983, do 15 de xuño, de Normalización lingüística (DOG nº 84, do 14 de xullo
de 1983)
● Plan Xeral de Normalización Lingüística
● Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingüísmo no ensino non universitario
de Galicia (DOG nº 97 do 25 de maio de 2010, páx. 9242)
● Sentenza que anula os artigos 5.2 e 12.3 do Decreto para o plurilingüísmo no
ensino non universitario de Galicia (Sentenza_TSXG_221112-1.pdf)
● ORDE do 12 de maio de 2011 pola que se regulan os centros plurilingües na
Comunidade Autónoma de Galicia e se establece o procedemento de
incorporación de novos centros á Rede de Centros Plurilingües de Galicia (DOG nº
97, do 20 de maio de 2011)
● DECRETO 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece o currículo da educación
secundaria obrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia
(DOG Núm. 120 Luns do 29 de xuño de 2015 Páx. 25434)
2. O CONTEXTO SOCIOLINGÜÍSTICO
IES Aquis Celenis está situado na localidade de Caldas de Reis, na provincia de Pontevedra. A
poboación actual é de 9.825 (segundo o último censo de xaneiro de 2017) en todo o
concello, cun índice de envellecemento do 117.7%. Nos últimos anos a poboación non está
a medrar, pero tampouco diminúe grandemente porque a taxa de desemprego non é
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
6
demasiado alta: o 10%. O sector que máis destaca é o de servizos, que ocupa a máis da
metade da poboación laboral, seguido pola industria e a construción.
Con relación á procedencia do alumnado do IES Aquis Celenis debemos indicar que, a nivel
xeral, os alumnos/as da ESO proveñen do centro adscrito de San Clemente de Cesar e da vila
de Caldas de Reis. Ademais hai que destacar a presenza crecente de alumnado inmigrante
procedente principalmente de Sur América. En canto ó alumnado de Bacharelato, ao propio
alumnado do centro e dos centros de Caldas, súmanse alumnos/as procedentes de
concellos próximos que veñen cursar os seus estudos ao centro: Moraña, Cuntis, Portas e,
en menor medida, Barro.
O número de alumnos/as matriculado en ESO é de 161, e o de matriculados no bacharelato
é de 271; en total os alumnos/as matriculados no centro na actualidade son 433. Ademais
estase a impartir un programa de PMAR en 3º de ESO.
No que se refire ao perfil dos alumnos/as, debemos de indicar que son de clase media-baixa
e que os de ESO viven no domicilio familiar, maioritariamente nunha zona próxima ao
instituto, mentres que os de bacharelato acoden a maioría dende máis lonxe (os concellos
veciños de Cuntis, Moraña, Portas e Barro). A profesión dos pais é prioritariamente a de
obreiros cualificados, traballadores autónomos, pequenos empresarios e funcionarios;
mentres que as nais, maioritariamente seguen a ser amas de casa.
Con relación ó nivel académico, cómpre indicar que o 8.7% do alumnado de ESO é
repetidor, mentres que no bacharelato a porcentaxe de repetidores é do 11%; outro dato
relevante é que nos últimos anos o 80% do alumnado de ESO promociona ao curso seguinte
ou titula, porcentaxe que é moi semellante no bacharelato.
O IES Aquis Celenis ten dúas liñas de ESO e cinco/seis de Bacharelato, impartíndose as
modalidades do Bacharelato de Ciencias e do Bacharelato de Humanidades e Ciencias
Sociais.
No referente aos usos lingüísticos, se facemos caso aos datos fornecidos polo IGE a partir da
enquisa de poboación realizada en 2013, ao ter o Concello de Caldas unha poboación
inferior a 10.000 habitantes, o seu perfil vén definido polos seguintes datos: o 57,31% dos
habitantes sabe falar o galego moito, o 29,62% bastante e o 13,07% pouco ou nada. Entre a
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
7
poboación menor de 15 anos, a porcentaxe dos que sabe falar pouco ou nada increméntase
ata o 22,70%, mentres que entre a poboación de 65 ou máis anos non chega ao 9%. A
aprendizaxe do galego produciuse basicamente a través da vía familiar (o 82,17%), se ben na
franxa de poboación menor do 30 anos destaca como lugar de aprendizaxe a escola
(86,52%) e xa so ó 67,56% o aprendeu por vía interxeracional.
2.1. ANÁLISE DA SITUACIÓN SOCIOLINGÜÍSTICA NO AQUIS CELENIS
Ao analizarmos os datos que nos fornecen as enquisas realizadas entre o alumnado1 do
noso centro, o primeiro que chama a nosa atención é que ao compararmos estes resultados
cos que ofrecemos arriba observamos que só o 59% do noso alumnado aprendeu a falar
galego de pequeno na casa ( 43% só galego e 16% galego e castelán), é dicir, que con
respecto aos datos do IGE obsérvase unha caída de 9 puntos en só 5 anos na transmisión
interxeracional do galego. Este dato ten que servirnos para darnos de conta que, dadas as
circunstancias, ten que ser a escola quen compense esta perda pois se nin na familia nin na
contorna social do alumnado hai espazos de uso para o galego, o alumnado non ten ningún
lugar onde aprender e practicar a lingua.
Outro dato relevante é o que nos fala da pouca fidelidade á lingua familiar e a influencia do
contorno na escolla da lingua de relación, que leva a que boa parte do alumnado que fala
galego no ámbito familiar non manteña a lingua nas relacións coas súas amizades. Deste
xeito, do 45,7% que di que fala sempre en galego co seu pai, só o 22,6% utiliza a mesma
lingua coas amizades. Comportamento que non se produce nos que teñen o castelán como
lingua familiar, que manteñen nun 100% o uso da mesma nas súas relacións cos amigos/as.
Pero non é só coas amizades, na realidade ese 22% é a porcentaxe de alumnado que se
pode considerar galegofalante (é a lingua coa que inicia unha conversa cunha persoa
descoñecida) aínda que unicamente un 14,7% non converxe cara ao castelán se o
interlocutor lle fala nesta lingua. Outro dato que nos parece relevante, por esperanzador de
cara a traballar coas actitudes lingüísticas, é que do 30,8% por cento que se expresa sempre
en castelán, hai arredor dun 20% que converxe cara ao galego se esta é a lingua do
interlocutor.
1 Achéganse como Anexo I
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
8
De novo os datos nos demostran que, sendo importante o papel das familias na
conservación e no apego á lingua galega, xa non abonda. Por outro lado, resulta
esperanzador comprobar que só unha porcentaxe moi pequena do alumnado presenta
rexeitamento cara ao uso da lingua galega e que a perda da mesma semella que está tamén
causada pola falta de interlocutores entre os iguais, isto supón, certamente, que hai
oportunidade e necesidade de traballar as actitudes lingüísticas.
Tamén se constata, a raíz dos resultados, que no ámbito escolar a lingua do profesorado
pode ser referente para algúns alumnos/as, deste xeito, a porcentaxe que fala sempre ou
case sempre en castelán cos compañeiros/as redúcese dun 47,8% a un 40% se o
comparamos cos que falan sempre ou case sempre en castelán co profesorado.
Polo que respecta ás actitudes lingüísticas e a posibles prexuízos entre o alumnado respecto
das funcións que poidan desempeñar cada unha das dúas linguas en Galicia, comprobamos
que non chega a un 30% a porcentaxe de alumnado que considera que as dúas son aptas
para calquera tipo de situación. Por outra banda, entre os/as que consideran que hai unha
lingua máis acaída para determinadas funcións aínda hai preferencia á hora de reservar o
galego para a función familiar (incluída parella e amizades) pero tamén para a función
cultural (escola e ciencia); mentres que para a función laboral se prefire o castelán e no ocio
xa cobra importancia o inglés ( sobre todo pola música...). Neste sentido, non deixa de ser
significativo o dato que ofrece a pregunta sobre os hábitos lectores que revela que o 44% do
alumnado non le ningún libro en galego ao ano (referímonos a lecturas non obrigatorias)
fronte a un 23% que non len en ningunha outra lingua, ou que haxa 14% de alumnado que
le máis de 10 libros en castelán e noutras linguas ao ano fronte a só un 1,8% que os le en
galego.
Polo que se refire aos usos lingüísticos do profesorado2 hai que destacar de maneira moi
positiva (xa se indicou máis arriba) que se converteu nun referente para a normalización do
galego no centro, pois case un 70% usa o galego como lingua de relación co alumnado fóra
das aulas e case un 65% emprégano tamén nas aulas. Por outra banda, tamén se debe
mencionar que arredor dun 20% non o empregan nunca, nin sequera cando se trata se
2 Achéganse como anexo II
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
9
situacións formais que así o requiren por ser a lingua que se debe empregar de xeito
preferente na administración (comunicación coas familias, por exemplo).
No referente ao persoal de servizos, os usos lingüísticos repártense de maneira moi
desigual: o persoal da cafetería emprega unicamente o galego, o de limpeza só o castelán;
pola súa parte, os e as traballadores de atención ao público empregan as dúas linguas con
predominio do castelán pois en conserxería utilizan sempre a lingua do interlocutor e en
administración unicamente o castelán (o galego só na escrita). Este é, sen dúbida, un dos
puntos fracos da normalización lingüística no noso centro.
2.2. ANÁLISE DA COMPETENCIA LINGÜÍSTICA NO AQUIS CELENIS
En canto á competencia lingüística, as enquisas, baseadas en datos subxectivos de
percepción, revelan que o profesorado de linguas con respecto aos resultados acadados
polo seu alumnado nas probas obxectivas (ABAU) ten un nivel de satisfacción medio (58%)
ou alto (16%). Se contrastamos isto cos datos que nos ofrecen os resultados nas probas de
selectividade durante os últimos cinco anos 3 comprobamos que, efectivamente, están
dentro da media galega. En xeral podemos dicir que, aínda que o número de aprobados está
un pouco por debaixo da media galega, establécese unha compensación ao ter en conta a
media das notas; ademais hai que ter en conta que o pro medio de alumnos/as enviados
cada ano a estas probas supera moitísimo o pro medio galego xa que nós enviamos uns 50
alumnos/as mentres que a media en Galicia está en 30.
No referido á percepción do profesorado por materias, temos que dicir que en galego o
profesorado considera que o nivel do seu alumnado é medio-alto; en castelán tamén medio
alto, aínda que unha porcentaxe do 8,3% considera que é baixo; en inglés maioritariamente
pensan que é medio pero tamén hai unha porcentaxe dun 8,3% que o considera baixo; en
francés está igualada a porcentaxe de medio e baixo; e en portugués hai disparidade entre
baixo, alto e medio, aínda que predomina o medio.
Se a mesma valoración é feita por profesorado que non é de linguas, hai bastante
coincidencia no referido ás linguas oficiais pero, curiosamente, aumenta significativamente
3 Achéganse como anexo III
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
10
a porcentaxe de profesorado que ten a percepción de que o alumnado posúe un nivel baixo
de inglés, de francés e de portugués (linguas nas que, por outro lado, non ten ocasión de
interactuar co alumnado para coñecer cal é a súa competencia lingüística real). Este dato
contrasta coa percepción do propio alumnado (que medimos a partir da porcentaxe de
alumnos e alumnas que din contestar na mesma lingua a alguén que se dirixe a eles en
inglés, francés ou portugués, pois este dato revélanos que se cren competentes nesa
lingua): o 69,2% contesta en inglés, o 54,3% en francés e o 15% en portugués. É dicir, que
nos estariamos movendo nos índices medios, agás en portugués (lingua que só se leva
impartindo no centro dende hai 3 anos e que, de momento, conta cunha porcentaxe baixa
de alumnado) e non nos baixos como pensa o profesorado que non imparte linguas, tal vez
condicionados polos prexuízos sociais e as campañas institucionais (que moitas veces levan
a confundir competencia comunicativa con dominio a nivel nativo dunha lingua estranxeira).
En canto ás dificultades que detecta o alumnado para acadar a competencia en cada unha
das linguas, no referente ás dificultades nas linguas estranxeiras, o maior problema parece
que radica nas cuestións fonéticas. Polo que respecta ás linguas oficiais obsérvase un dato
curioso e alarmante: a porcentaxe de alumnado que di ter dificultades en lingua galega por
falta de vocabulario coincide coa porcentaxe desa mesma carencia nas linguas estranxeiras
(arredor dun 40%). Por outro lado, en todos os items de valoración os alumnos e alumnas
recoñecen máis dificultades en galego que en castelán e, polo tanto, menor competencia,
aspecto este que non era observado polo profesorado.
3. RECURSOS HUMANOS E MATERIAIS
3.1. O Equipo de dinamización e normalización lingüística
O papel do EDLG, do que forma parte activa alumnado e profesorado, é fundamental para
acadar a normalización do galego no centro e para frear a perda do uso desta lingua entre o
alumnado. Dende hai anos o EDLG vén traballando moi activamente para conseguilo; para
isto realizou unha serie de iniciativas centradas basicamente en campañas de sensibilización
e na realización de actividades prácticas (revistas, concursos, presenza nas redes sociais...)
de uso normalizado da lingua galega que servisen como modelo e desen oportunidade para
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
11
expresarse ao alumnado galegofalante ou a aquel que, libre de prexuízos, se achega ao
galego aínda que a súa lingua de expresión habitual sexa o castelán.
Das boas prácticas do EDLG dá conta o recoñecemento e os premios concedidos dende a
propia Consellería de Educación e tamén que entre o profesorado do centro se valore moi
positivamente a súa contribución na mellora da competencia lingüística do alumnado (
media: 14%, alta 37%, moi alta 14%). Non obstante, a realidade é que non consegue chegar
ao 100% do alumnado: (só o 51% coñece a súa finalidade e un 38% as actividades que
realiza).
3.2.O plurilingüismo
O Aquis Celenis somos un centro plurilingüe porque no primeiro curso da ESO se imparte
unha materia en lingua inglesa, en concreto a materia de libre configuración
Sustentabilidade e Paisaxe, de unha hora semanal. Por esta razón contamos no centro cun
auxiliar de conversa en lingua inglesa.
Pero en realidade, o Aquis Celenis somos un centro plurilingüe porque o noso alumnado é
maioritariamente bilingüe en galego e castelán e ademais manéxase, en maior ou menor
medida, nalgunha(s) outra(s) lingua(s) europea(s) e porque consideramos que o
coñecemento de linguas e culturas distintas da propia é unha fonte de riqueza que debemos
fomentar entre o noso alumnado. Por esta razón, ademais do inglés, que se imparte como
primeira lingua estranxeira ao igual que o francés, impártense tamén dúas segundas linguas:
o francés e o portugués; a primeira en todos os cursos de ESO e bacharelato e a segunda
(que só a temos no centro dende hai 3 cursos) en todos os cursos agás 2º de ESO, para o cal
contamos tamén cun auxiliar de conversa en lingua portuguesa. E por esta razón tamén, a
pesar de sermos un centro que se caracterice por un moi baixo índice de alumnado
inmigrante, tentamos poñer en valor nas diferentes actividades realizadas nos centro todas
as linguas do alumnado alófono (catalán, éuscaro, neerlandés, árabe...).
3.3. O tratamento integrado de linguas e o traballo por proxectos
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
12
Dende hai tres cursos vimos traballando no centro cun enfoque metodolóxico baseado no
tratamento integrado de linguas e no traballo por proxectos que nos permite a optimización
de recursos de cara a conseguir unha mellora na competencia lingüística do alumnado. Isto
é posible porque ao dedicarmos menos tempo nas aulas a repetir os mesmos contidos en
cada unha das materias de lingua gañamos máis tempo para a práctica comunicativa, tanto
a nivel oral como escrito.
Ademais, o traballo por proxectos (no que participa unha porcentaxe importante do
profesorado e, polo tanto, do alumnado) busca a consecución dun produto final no que a
compoñente comunicativa está sempre destacada e permite que o profesorado que non
pertence ás áreas lingüísticas se implique activamente na mellora e na avaliación da
competencia lingüística do alumnado. De feito, case un 60% do profesorado considera que
a súa importancia na mellora da competencia lingüística do alumnado é media, alta ou moi
alta.
3.4. Biblioteca do centro
A inclusión no Plan de Mellora de Bibliotecas Escolares (PLAMBE) no curso 2010-2011
supuxo un impulso ao traballo de divulgación e fomento da lectura emprendido algúns anos
antes. Non obstante, a falta de dispoñibilidade horaria do profesorado impide que moitas
das actividades se poidan plasmar na realidade e o escaso tempo do que se dispón se
consuma en traballos de xestión e acondicionamento do escaso espazo, pero non de
dinamización lectora; aínda así, son de destacar algunhas iniciativas como:
- Bibliotecas de aula: Todas as aulas da ESO contan cunha Biblioteca de Aula xestionada
polo propio alumnado e composta por libros prestados pola Biblioteca do centro, libros
traídos polos alumnos e alumnas da aula e libros traídos polas profesoras e profesores.
- Plan lector: Entre as iniciativas para fomentar a lectura destaca a “Hora de ler” na ESO,
consistente en dedicar semanalmente unha sesión á lectura silenciosa. Esta sesión vai
rotando dende primeira hora do luns até a última do venres de xeito que todo o
profesorado de todas as materias se vexa involucrado e participe activamente na actividade
e, deste xeito, fuxamos de estereotipos na imaxe que ofrecemos ao alumnado.
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
13
3.5.Clubs de lectura.
Dende xa hai 10 no centro existen varios clubs de lectura coordinados por varios
profesores/as e organizados en función dos cursos para facilitar as afinidades entre os
membros; en concreto este ano hai tres grupos que recollen un 10% do alumnado do
centro. Nestes clubs preténdese chegar ao diverso alumnado mediante diferentes propostas
de lectura e actividades para o seu fomento: conversas, lecturas públicas, dramatizacións,
montaxes audiovisuais...
Todas as actividades do Club de Lectura contemplan un impulso á lectura en galego, xa que
se interactúa coa EDLG para intentar equilibrar a balanza da falta de lectores nesta lingua
con respecto aos e ás lectoras en castelán e incluso nas linguas estranxeiras.
3.6. As novas tecnoloxías da comunicación
Os beneficios das novas tecnoloxías da comunicación resultan obvios: o traballo en liña
permite a utilización rápida e eficaz dunha serie de ferramentas (correctores ortográficos,
dicionarios en liña, tradutores...) que posibilitan un uso correcto da lingua por parte do
alumnado, ao tempo que reforzan a súa aprendizaxe a través da autoavaliación. Pero,
ademais, o uso doutras ferramentas audiovisuais na transmisión da información introduce
importantes cambios, tanto na comunicación pública como privada, e a escola debe
contribuír na correcta aprendizaxe do seu uso.
Dado que é innegable que as novas tecnoloxías da comunicación supoñen unha mellora
considerable nas condicións tanto de acceso á información como da creación da mesma, o
Aquis Celenis apostou dende ben cedo pola incorporación a programas como Abalar ou,
máis recentemente, E-dixgal.
3.7. Intercambios culturais con alumnado doutras comunidades
Dende o curso pasado tentamos levar a cabo co alumnado da ESO un intercambio con algún
centro educativo doutra comunidade bilingüe co obxectivo de que os nosos alumnos e
alumnas coñezan unha realidade diferente respecto aos usos lingüísticos, que lles axude a
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
14
eliminar os prexuízos e estereotipos que existen na nosa mocidade contra a lingua galega.
3.8. Oferta educativa de materias que fomentan a competencia lingüística:
Dentro das posibilidades que a LOMCE nos ofrece de ampliar a nosa oferta educativa a
través de materias de libre configuración, optamos no centro por ofrecer as que
consideramos que poden ter incidencia directa na mellora da competencia comunicativa do
alumando: Oratoria, en 2º de ESO; Teatro, en 1º de Bacharelato e Obradoiro de inglés oral,
en 2º de bacharelato.
4.OBXECTIVOS
Catro son os obxectivos básicos que pretendemos conseguir con este Proxecto Lingüístico: a
normalización lingüística do galego no instituto, que o noso alumnado consiga unha
competencia plena nas dúas linguas oficiais, unha competencia suficiente nas linguas
estranxeiras e o coñecemento, respecto e interese pola realidade pluricultural e plurilingüe
que nos rodea. Para acadar cada un destes grandes obxectivos cómpre delimitar unhas
estratexias particulares e definidas que detallamos a continuación:
4.1. Estratexias para acadar a normalización lingüística
O artigo 14 da Lei 3/1983, do 15 de xuño, de normalización lingüística, establece que ao
remate do ensino obrigatorio se garantirá a igualdade de competencia lingüística nos dous
idiomas oficiais. No mesmo sentido se pronuncia a Carta europea de linguas rexionais e
minoritarias de 1992, ratificada polo goberno do Estado español en 2001, e se recolle tamén
no Plan xeral de normalización da lingua galega, aprobado por unanimidade no Parlamento
de Galicia en setembro do 2004.
Por outra banda, segundo se establece no Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o
plurilingüísmo no ensino non universitario de Galicia “é necesario reforzar a dimensión
comunicativa do galego en relación con contextos vivos, facilitarlle ao alumnado unha oferta
educativa que o axude a percibir a utilidade da lingua e que o capacite para o seu uso
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
15
correcto e eficaz, erradicando especialmente o seu emprego sexista en todos os ámbitos e
respectando, así mesmo, a situación sociolingüística en que se enmarca cada centro” .
Con esta finalidade establécese que serán os EDLG os encargados de deseñar unha serie de
actividades tendentes a dinamizar o uso da lingua galega. Non obstante, cómpre lembrar
que se realmente queremos acadar os obxectivos que se indican no parágrafo superior non
podemos deixar única e exclusivamente na man dos integrantes destes equipos este labor
tan dificultoso e que conta con tantas pexas. Se lembramos os resultados das enquisas
empregadas para establecer o perfil lingüístico do noso alumnado vemos que unha
porcentaxe importante recoñece que ten moitas máis dificultades para se comunicar en
galego ca en castelán, que teñen carencia de léxico, que non teñen hábito de ler en galego,
que non é unha lingua usada cos iguais..., é dicir, unha serie de lastras que teñen moito que
ver coa realidade social e contra as que pouco pode facer por si só o EDLG. Por isto é preciso
o compromiso colectivo de todo o profesorado e da comunidade educativa en xeral para, a
partir dos exemplos individuais e tamén da implicación nunhas estratexias normalizadoras
acordadas neste PLC, lograr a competencia comunicativa do alumnado e un uso real da
lingua galega.
4.1.1. A lingua na Administración
Segundo o Artigo 3º do Decreto 79/2010 “na Administración educativa de Galicia e nos
centros de ensino sostidos con fondos públicos utilizarase, con carácter xeral, a lingua galega
e fomentarase o seu uso oral e escrito, tanto nas relacións mutuas e internas como nas que
manteñan coas administracións territoriais e locais galegas e coas demais entidades
públicas e privadas de Galicia”.
Así pois, o galego é a lingua de relación do IES Aquis Celenis con particulares e entidades
públicas ou privadas, o que implica que con carácter xeral será a lingua que se utilice nos
servizos administrativos de cara ao público, así como nas relacións do profesorado coas
familias, e isto tanto a nivel oral coma escrito.
Tamén é o galego a lingua na que se redactará toda a documentación relativa a actuacións
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
16
administrativas de réxime interno, así como aqueloutra de tipo didáctico, agás as
programacións das materias de linguas que, tal como se recolle no citado Decreto 79/2010
poderán estar redactadas nas linguas respectivas.
Da mesma maneira, estará tamén en galego toda a información relativa ao centro: carteis,
páxina web... e as interfaces dos medios electrónicos que sexan de uso compartido polo
profesorado ou o alumnado.
4.1.2. A lingua nas actividades extraescolares
Se nos fixamos como obxectivo “reforzar a dimensión comunicativa do galego en relación
con contextos vivos e facilitarlle ao alumnado unha oferta educativa que o axude a percibir a
utilidade da lingua e que o capacite para o seu uso correcto e eficaz” é obvio que debemos
establecer unha serie de medidas que o posibiliten, pois como se viu ao analizar a situación
sociolingüística do alumnado o galego está deixando de ser unha lingua de relación no
centro. Por iso é importante que o alumnado asocie a lingua galega con actividades
dinámicas, atractivas e actuais que teñan relación con seus intereses próximos (música,
novas tecnoloxías, a ciencia, o deporte, o cine...). Sabemos que, desgraciadamente, o
alumnado na maioría dos casos non ten acceso a este tipo de contidos en galego e mesmo
descoñece a súa existencia, por iso é a escola a encargada de achegárllelos e así
contrarrestar a presión que reciben por outras vías publicitarias. Este é o motivo polo que se
fomentará que as actividades extraescolares que se realicen no centro utilicen como
vehículo de expresión o galego.
Da mesma maneira, coa finalidade de fomentar a lectura en galego, os clubs de lectura
promocionarán as obras da nosa literatura ou que estean traducidas ao galego.
4.1.3. Linguas que se deben empregar nas materias
Resulta obvio (e así nolo demostraron as enquisas elaboradas no centro) que o castelán e o
galego non se encontran nunha situación similar (a primeira está nunha situación de
privilexio e a segunda de abandono por parte dos seus falantes), por iso vese ben a
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
17
incoherencia de pretender acadar uns resultados similares de competencia comunicativa
nas dúas se non se incentiva o uso do galego e se se impide o seu emprego nas materias
asociadas á tecnoloxía e ás ciencias exactas, pois de todos é sabido que a falar apréndese
falando e que moitos son os prexuízos. Non obstante, dado que estamos obrigados a
cumprir o establecido no Decreto 79/2010 en canto ao reparto das linguas nas diferentes
materias, no noso centro organizamos isto do seguinte xeito:
CURSO NOME DA MATERIA LINGUA
HORA
S
TOTAL4
Gal
.
Cas
.
1º ESO
Lingua Galega Galego 4
14
11
Lingua Castelá Castelán 4
1ª l. Estr.:Inglés Inglés 3
2ª l.: Francés/Portugués Fr./Prt. 2
Matemáticas Castelán 5
Biolox. e Xeoloxía. Galego 4
Xeog. e Hª Galego 3
Ed. Física Galego 2
Relixión Valores Galego 1
Plástica Castelán 2
Paisaxe e sustentabilidade Inglés 1
2º ESO
Lingua Galega Galego 3
12
14
Lingua Castelá Castelán 3
1ª l. Estr.:Inglés Inglés 3
2ª l. Estr.: Francés Francés 2
Física e Química Castelán 3
Xeografía e Historia Galego 3
Matemáticas Castelán 5
Ed. Física Galego 2
Relixión Valores Galego 1
Tecnoloxía Castelán 3
Música Galego 2
Iniciación ás
TIC
Igualdade de xº Galego 1
4 Non se suman as horas impartidas nas linguas estranxeiras nin as titorías.
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
18
3º ESO
Lingua Galega Galego 3
13
13
Lingua Castelá Castelán 3
1ª l. Estr.:Inglés Inglés 3
2ª l. Estr.:Francés/ Portugués Fr./Prt. 2
Xeografía e Historia Galego 3
Bioloxía e Xeoloxía Galego 2
Física e Química Castelán 2
Matemáticas Castelán 4
Ed. Física Galego 2
Relixión Valores Galego 1
Tecnoloxía Castelán 2
Plástica Castelán 2
Música Galego 2
4º ESO5
Lingua Galega Galego 3
12
10
Lingua Castelá Castelán 3
1ª l. Estr.:Inglés Inglés 3
Matemáticas Castelán 4
Xeografía e Historia Galego 3
Bio./Xeo. Cienc.
apl.
Economía Gal. Gal. Cast. 3
Fís./Quím Ac. Empr Latín Cast. Cast. Gale. 3
Ed. Física Galego 2
Relixión Valores Galego 1
Música Plástica TIC Gal. Cast. Cast. 3
2º L. Est. Cul. Cien. Tecnoloxía Fr/Pt Gal. Cast. 3
Filosofía Cult. Clás. Gal. Cast. 3
1º Bach 6
Científico
Lingua Galega Galego 3
Lingua Castelá Castelán 3
1ª l. Estr.:Inglés Inglés 3
Filosofía Galego 3
Matemáticas Castelán/ Galego 4
5 Dado que nas materias específicas o alumnado debe escoller dúas de entre un total de 8 materias resulta
imposible asegurar que se cumpra a paridade. Estas horas están sen sumar no total. 6 Nos bacharelatos resulta imposible facer un reparto equitativo en cada curso porque é o propio alumnado o que
configura o seu itinerario; o que se pretende aquí é ofrecer unha oferta equilibrada na mesma porcentaxe de
materias comúns, de modalidade e optativas para impartir en galego e en castelán.
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
19
Bio/ Xeo. Deb. Téc. Fís/Qu. Gal. Cast. Cast. 4
Anat.
Apl.
Tec. Ind. Ling. Mus Gal. Cast. Gal. 3
Ed. Física Galego 2
Relixión Teatro Ref. Fís. Galego 1
Imp. 3D TIC Cul. Lus. /Fra. Cast. Cast. Gal/Ca
s
1
Robótic
a
C. Cien 2ª Ling. Cast. Gal Cast
.
- 2
1º Bach.
Humanid
.
e
Ciencias
Sociais
Lingua Galega Galego 3
Lingua Castelá Castelán 3
1ª l. Estr.:Inglés Inglés 3
Filosofía Galego 3
Latín Mat. aplicadas Galego 4
Grego Hª do mundo C. Galego 4
Lit. Univ. Economía Castelán 4
Relixión Teatro Galego 1
Cul. Lus/ Fr. Cine e sociedade Gal./Cast. Galego 1
Ling. Mús. Debux. artístico Galego Castelán 3
Antrop. 2ª Lingua estr. Galego - 2
Lit. Hisp. TIC Cast. Cast. 2
2º Bach.
Científico
Lingua Galega Galego 3
Lingua Castelá Castelán 3
1ª l. Estr.:Inglés Inglés 3
Historia de España Galego 3
Matemáticas Castelán 4
Bioloxía Xeoloxía Galego 4
Física Quím. Db. Téc. Castelán 4
Tec. Indus. C. Ter. Psicol. Cast. Gale
.
Galego 3
TIC
II
Elec AcFiSA 2º Lin. Cast
.
Cas Gal. - 2
Relixión Astr
.
Elé Ob. Ing. Galego Galeg
.
Cas
.
- 1
2º Bach. Lingua Galega Galego 3
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
20
Human.
e
Ciencias
Sociais
Lingua Castelá Castelán 3
1ª l. Estr.:Inglés Inglés 3
Historia de España Galego 3
Latín Mat. Aplicadas Galego Cast. 4
Grego Hº Arte Hº Filosof. Gal. Gal Gal 4
Xeogr. Economía de Emp. Galego Cast. 4
F.
Admon.
Psicolox. 2ª lin. TIC Cast. Gal. - Cas 3
Patr. Artís. Métod. Ét. e fil. Der. Gal. Gal Gal 2
Relixión Ast. Obr. Ing. Gal. Gal. - 1
4.1.4. Exención de lingua galega
Segundo consta no artigo 18 do Decreto 79/2010, o alumnado que se incorpore ao sistema
educativo procedente doutras comunidades autónomas ou dun país estranxeiro, poderá
obter unha exención da cualificación das probas de avaliación da materia de lingua galega
durante un máximo de dous cursos, nos que debe asistir ás aulas e traballar con materiais
didácticos específicos para conseguir o nivel adecuado.
A exención será concedida pola dirección do centro e poderá ser anulada no caso de que
o/a alumno/a non cumpra adecuadamente coas condicións da exención.
No caso de alumnado procedente de países de fala portuguesa, dada a escasa dificultade
que supón para eles o dominio da gramática galega, poderá recomendárselles que
renuncien a este dereito para motivalos a acelerar a súa integración no sistema educativo
de forma plena. No caso de tratarse de alumnado que descoñece por completo o galego, se
houbese dispoñibilidade horaria por parte do profesorado de lingua galega, deseñaríase un
programa de acollemento (mínimo unha hora semanal) no que se traballaría con este
alumnado cuestións básicas da lingua e da cultura galega.
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
21
4.2. Estratexias para acadar a competencia lingüística nos dous idiomas oficiais
Segundo se indica na LOMCE, os principios metodolóxicos que se aplicarán na ESO supoñen
prestar unha atención especial á adquisición e ao desenvolvemento das competencias, por
iso se fomentará a correcta expresión oral e escrita; o mesmo se aplica para o bacharelato
“a comprensión lectora, a expresión oral e escrita, a comunicación audiovisual, as
tecnoloxías da información e a comunicación, o emprendemento e a educación cívica e
constitucional traballaranse en todas as materias”.
Acadar a competencia lingüística implica a utilización adecuada e eficaz das dúas linguas nun
amplo repertorio de situacións comunicativas, propias de diferentes ámbitos e, cun grao
crecente de formalidade e complexidade. Polo tanto, acadar a plena competencia
lingüística, tanto en galego como en castelán, non é un obxectivo específico das materias de
lingua senón de todas e cada unha das materias que integran o currículo da ESO e de
bacharelato. Para conseguilo, empregaremos as seguintes estratexias:
4.2.1. O Tratamento integrado de linguas
Establécese na LOMCE que “os centros docentes impartirán de xeito integrado o currículo de
todas as linguas da súa oferta educativa, co fin de favorecer que todos os coñecementos e as
experiencias lingüísticas do alumnado contribúan ao desenvolvemento da súa competencia
comunicativa plurilingüe”. Para conseguir este currículo integrado adóptanse unha serie de
medidas, algunhas das cales xa se están poñendo en práctica e outras que se
implementarán nos cursos vindeiros, que implican ben a todas as áreas de linguas ben
especificamente a Lingua Castelá e Lingua Galega. Estas medidas deberán estar recollidas
nas correspondentes programacións didácticas e serán preceptivas para todos os e as
integrantes dos distintos departamentos lingüísticos. Son as seguintes:
1. Unificación terminolóxica en todas as áreas de linguas.
Isto permitirá evitar ao alumnado confusións e transferir máis facilmente entre as
distintas materias os coñecementos adquiridos.
2. Reparto de contidos entre as linguas cooficiais
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
22
Ademais de adxudicar a cada departamento uns determinados contidos,
organizarase tamén a distribución temporal, así garantirase que xa estean explicados
os coñecementos previos necesarios para adquirir novos contidos.
3. En todas as áreas de lingua se traballarán e se avaliarán as catro destrezas: expresión
e comprensión oral e escrita.
4. Coordinaranse os procedementos de avaliación das catro destrezas entre os
departamentos.
5. En todas as linguas se traballara a lectura comprensiva e a expresiva.
6. Coordinarase entre os distintos departamentos as estratexias de produción e
avaliación da tipoloxía textual, así como a súa temporalización.
7. Elaboraranse rúbricas se poidan empregar en todas as materias e que axuden ao
alumnado a guiar a elaboración das súas producións.
8. Distribuirase entre as materias de Lingua Castelá e Lingua Galega a aprendizaxe do
uso das ferramentas básicas das novas tecnoloxías das comunicación: procesadores
de texto, elaboración de presentacións dixitais, aplicacións para realizar esquemas
ou cadros sinópticos...
9. Participarase nalgunha tarefa interdisciplinar que supoña a posta en práctica da
competencia lingüística.
10. Achegarase a todo o profesorado e alumnado unha lista de recursos en rede para
mellorar a competencia lingüística nos diferentes idiomas, basicamente en galego.
Estas aplicacións estarán como acceso directo en todos os ordenadores de uso
común.
4.2.2. Novos enfoques metodolóxicos: tarefas interdisciplinares e traballo cooperativo
Na propia LOMCE se recolle que “para unha adquisición eficaz das competencias e a súa
integración efectiva no currículo, deberán deseñarse actividades de aprendizaxe integradas
que lle permitan ao alumnado avanzar cara aos resultados de aprendizaxe de máis dunha
competencia ao mesmo tempo”.
A pesar de que o traballo por proxectos ou tarefas interdisciplinares resulta difícil levalo a
cabo por mor duns horarios do profesorado que non deixan espazos para o intercambio de
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
23
experiencias e de que falta o tempo preciso para deseñar as ditas actividades de xeito
coordinado, o certo é que nos últimos anos (organizándonos a través do Plan de Formación
do Profesorado) véñense levando a cabo no centro experiencias moi satisfactorias, aínda
que centradas basicamente na ESO posto que este tipo de metodoloxía non sempre é
posible empregala nos cursos de bacharelato onde os contidos excesivos impiden
dedicarlles o tempo necesario.
Estes traballos son unha oportunidade excelente para que co obxectivo de conseguir un
produto final que debe mostrar, demostrar, explicar... o alumnado poña en práctica a súa
competencia comunicativa e todo o profesorado, independentemente da disciplina que
explique, o poida avaliar. Ademais, ese carácter final que perseguen os proxectos e a súa
transcendencia pública constitúen un factor de motivación moi importante para o
alumnado.
Por outro lado, este tipo de tarefas precisan unha organización colectiva por parte dos
alumnos e alumnas e para isto o método máis efectivo é a aprendizaxe cooperativa que, a
partir de diversas estratexias, permite a asunción de responsabilidades e a aprendizaxe
entre iguais.
4.2.3. A implicación das materias non lingüísticas
É importante que o alumnado entenda que a competencia lingüística non se adquire só nas
materias de lingua nin hai que demostrala unicamente nestas. Por isto, a implicación do
profesorado das materias non lingüísticas se fai tan importante, tanto no referente aos
aspectos lingüísticos concretos de cada materia que se deben tratar especificamente en
cada unha delas (a explicación dun problema matemático coa terminoloxía adecuada, a
demostración dun experimento científico, a redacción dun informe sobre unha observación
na natureza, a descrición dunha obra de arte...) como no referente a cuestións de norma,
léxico variado...
Para poñer estes aspectos en valor diante do alumnado, levaranse a cabo as seguintes
estratexias, que estarán recollidas nas correspondentes programacións didácticas:
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
24
1. Todas as materias avaliarán a competencia lingüística a partir dunha lista de cotexo
aprobada pola CCP7 e aplicaranlle unha porcentaxe entre 0,5 e 2 puntos no total da
nota en cada traballo.
2. Todos os traballos escritos e presentacións dixitais do alumnado deberán cumprir os
mesmos requisitos de presentación, tamén consensuados e aprobados na CCP8.
3. Potenciarase a presentación oral pública dos traballos académicos do alumnado.
4. Farase fincapé nos aspectos que rexen o intercambio de información: respecto de
quendas, normas de cortesía, volume adecuado...
5. Potenciaranse as probas nas que o alumnado deba elaborar a información e non
reproducila de maneira memorística. Cando menos unha destas probas en cada
avaliación.
6. Potenciarase a coordinación coas áreas de linguas para colaborar no tratamento da
tipoloxía textual adecuada aos contidos específicos de cada materia.
7. Procurarase a coordinación coas aulas de lingua para o achegamento ao uso das
ferramentais dixitais que sexan de uso común para todas as materias.
8. Coa finalidade de promover a comprensión de lectura e de uso da información,
dedicarase un tempo á lectura na práctica docente de todas as materias.
4.2.4.Fomento da biblioteca e da lectura
Resulta obvio que para a consecuencia da competencia comunicativa a biblioteca escolar
ten un papel determinante, non só pola súa importancia para o fomento da lectura senón
tamén como factor de alfabetización na consecución de información, tanto en soporte
tradicional como dixital. Ademais a biblioteca é un excelente axente dinamizador para os
traballos interdisciplinares que se poidan argallar no centro. Por esta razón, tomaranse as
medidas organizativas necesarias para que a biblioteca escolar teña un funcionamento
estable e poida cumprir os obxectivos seguintes:
- Organizar e facer o seguimento da hora de ler na ESO.
7 Achégase como anexo IV 8 Están colocados en carteis ben visibles en todas as aulas do centro. Achéganse como Anexo V
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
25
Esta actividade desenvolverase, por acordo do claustro, en horas consecutivas ao
longo da diferentes semanas, de maneira que implique a todas as materias e a todo
o profesorado do centro. Ademais ampliarase a hora de ler a aquelas sesións nas que
falte un profesor/ora e non deixara previamente ningunha actividade para o
alumnado.
- Organizar actividades de fomento da lectura.
- Dar a coñecer a obra de autores e autoras con motivo de datas sinaladas.
- Fomentar a lectura en galego e o coñecemento dos autores e autoras da nosa
literatura.
- Coordinar tarefas interdisciplinares onde se persiga o fomento da lectura, a busca da
información e o desenvolvemento das diferentes competencias.
- Propiciar o uso do espazo das salas de lectura entre o profesorado como método
para fomentar o traballo cooperativo, a busca de información e a autoaprendizaxe.
4.2.5. Medidas de apoio e reforzo para o alumnado con insuficiente dominio das linguas.
A pesar de todos as medidas, o certo é que segue a haber alumnado que presenta
dificultades de comunicación, tanto a nivel oral como escrito. Nestes casos estas son as
medidas previstas:
- Exención da 2ª lingua estranxeira.
Aqueles alumnos e alumnas que demostren dificultades nas materias (non só de
linguas) substituíran a materia de Segunda Lingua estranxeira en 1º e 2º de ESO por
horas de reforzo (unha de materias de lingua e outro de ciencias) nas que traballarán
a lectura comprensiva e as técnicas de expresión adecuadas a cada materia.
- Escolla da 2ª lingua estranxeira portugués.
Ao alumnado que presente dificultades de expresión en xeral ou dificultades coa
lingua galega recomendaráselles que opten polo portugués como segunda lingua
estranxeira, isto permítelles afianzar a comprensión e a expresión sen teren que
aprender regras gramaticais novas ao ser unha lingua moi semellante ao galego.
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
26
- Reforzos en aula da PT.
Dependendo da dispoñibilidade horaria, este alumnado pode contar con esta axuda
para reforzar na aula o labor do profesorado da área.
- PROA
É unha medida extraordinaria que se posibilita para o alumnado que, en xeral, ten
problemas para acadar as competencias mínimas e coa que se procura o
afondamento en estratexias de comprensión e expresión.
4.3. Estratexias para acadar a competencia nas linguas estranxeiras
Outro dos obxectivos do sistema educativo é que o alumnado sexa quen de comprender e
de se expresar con fluidez e corrección nunha ou dúas linguas estranxeiras de maneira
adecuada. Neste sentido convén lembrar que ao non se tratar de linguas nativas o nivel de
dominio esixible será relativo e diferente segundo se trate dunha primeira lingua ou dunha
segunda lingua estranxeira. Para conseguir este obxectivo, a LOMCE establece as seguintes
condicións:
- As linguas galega ou castelá só se utilizarán como apoio no proceso de aprendizaxe
da lingua estranxeira.
- Daráselle prioridade á comprensión e á expresión oral.
- Procurarase que ao longo da etapa o alumnado adquira a terminoloxía propia das
materias nas linguas cooficiais correspondentes e na lingua estranxeira.
- Estableceranse medidas de flexibilización e alternativas metodolóxicas no ensino e
na avaliación da lingua estranxeira para o alumnado con discapacidade, en especial
para o que presente dificultades na súa expresión oral. Estas adaptacións non se
terán en conta en ningún caso para minorar as cualificacións obtidas.
-
Na aprendizaxe das linguas estranxeiras, en canto que se aplicará tamén unha metodoloxía
baseada no tratamento integrado de linguas, buscaranse as transferencias de
coñecementos adquiridos nunha lingua para abordar tarefas de comunicación, creación e
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
27
aprendizaxe noutra lingua diferente. Neste sentido, seguiranse as estratexias definidas no
apartado 4.2.1.
Ademais, aproveitarse o feito de dispoñermos de dous auxiliares de conversa, en inglés e
portugués, para reforzar os aspectos comunicativos relacionados cos aspectos da vida cotiá,
sobre todo a nivel oral, e tamén para coñecer de primeira man os aspectos máis
significativos da cultura do(s) seu(s) país de orixe porque isto permitirá entender mellor a
súa idiosincrasia e, polo tanto, o idioma.
Por outro lado, dado que no noso centro se imparte en inglés unha das materias do ámbito
non lingüístico do currículo estamos contribuíndo á mellora da competencia comunicativa
nesta lingua. A razón de que se escollese unha materia de libre configuración,
Sustentabilidade e Paisaxe, radica precisamente en que isto pode permitir unha mellora
desta fluidez sen supor unha pexa para o alumnado que precisa ter adquiridos uns
coñecementos específicos previos ou que pode poñer en perigo os seus resultados
académicos noutras disciplinas no caso de non lograr seguir esta materia con
aproveitamento.
4.4. Estratexias para acadar a o coñecemento e respecto pola realidade pluricultural
e plurilingüe
A educación plurilingüe e intercultural considera a aprendizaxe de todas as linguas e
culturas de maneira integradora e a finalidade última da aprendizaxe, é dicir, a aprendizaxe
das distintas linguas non é un fin en si mesmo senón unha posibilidade de acceso ás culturas
. Por isto, o estudo das linguas estranxeiras e tamén das linguas clásicas non debe abordarse
de maneira illada senón cun enfoque metodolóxico de carácter plurilingüe que potencie o
desenvolvemento comunicativo do alumnado nas linguas que adquira ao longo da súa vida,
con independencia da diferenza de fins e niveis de dominio con que as utilice.
Ademais, o coñecemento da diversidade cultural e da identidade allea ten que conducir a
un reforzamento da identidade propia, a poñer en valor os aspectos básicos do noso
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
28
patrimonio e a valorar a lingua galega como un medio para a relación interpersoal nun
contexto plurilingüe, que permite a comunicación con outras linguas, en especial coas
pertencentes á comunidade lusófona e con outras linguas románicas. Debemos conseguir
que o alumnado se faga consciente desta riqueza que supón ser unha persoa plurilingüe.
5. ACOLLIDA A ALUMNADO ESTRANXEIRO
Segundo a Orde do 20 de febreiro do 2004 nos centros organizaranse grupos grupos de
adquisición das linguas para o alumnado procedente do estranxeiro que non teñan
coñecemento de ningunha das linguas cooficiais. Estes grupos son en realidade
agrupamentos flexibles que teñen como finalidade, a través dunha atención individualizada,
o impulso dunha formación inicial específica nas linguas vehiculares. O alumnado poderá
formar partes dun destes grupos un tempo máximo dun trimestre, aínda que con permiso
da inspección este período poderá ampliarse. O alumnado que formará parte grupo de
adquisición das linguas poderá ser de distintos cursos, pero sempre da mesma etapa
educativa. O horario semanal de atención a ese grupo será como máximo de 24 horas, que
deberá ir reducíndose, e o resto do tempo estará integrado no seu grupo de referencia
cursando as seguintes materias: educación física, música, educación plástica e visual e
titoría.
Non obstante, pese ao que se indica na citada orde, o certo é que a saturación horaria que
sufrimos no Aquis Celenis non nos posibilita a organización dos citados grupos de
adquisición de linguas e moito menos se a incorporación do alumno/a se produce cando xa
está iniciado o curso. Procurarase, iso si, sempre que haxa algún profesor/a da área
lingüística que teña no seu horario algunha hora destinada a garda de biblioteca ou reforzos
educativos, e sempre de maneira coordinada co departamento de orientación e o/a titor/a
do alumno/a, atender esta necesidade nesas horas dispoñibles.
6. AVALIACIÓN
Resulta complicado establecer un sistema de avaliación sinxelo e concreto que determine se
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
29
se conseguiron ou non os catro obxectivos que nos marcamos á hora de redactar este PLC e
en que medida uns posibles resultados positivos son ou non consecuencia das medidas
tomadas. Por iso optamos por avaliar a partir dunha táboa de valoración que debe cubrir
tanto o profesorado como o alumnado a final de cada curso no que se recollerá o nivel de
participación nas distintas propostas e o grao de satisfacción coa mesma9.
O presente proxecto lingüístico foi aprobado polo Consello Escolar do centro na sesión
celebrada o día 16 de abril de 2018.
ANEXOS
9 Achéganse como Anexo VI e VII
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
30
ANEXO I: RESULTADOS ENQUISA TIL PARA O ALUMNADO
Primeira lingua: A que aprendiches de pequeno/a na casa:
Lingua na que se relacionan entre si...
44%
39%
16%
1%
Só galego
Só castelán
As dúas
Outras
75%
12%
12%
1%
Os teus avós
Só Galego Só Castelán As dúas Outras
54%
29%
16%
1%
Os teus pais
Só Galego Só Castelán As dúas Outras
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
31
Lingua que usas cando falas coas persoas coas que convives:
48%
44%
7%
1%
Os teus irmáns/ás
Só Galego Só Castelán As dúas Outras
24%
31%
45%
0%
Os teus amigos/as
Só Galego Só Castelán As dúas Outras
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
32
55%
11%
10%
8%
16%
Os teus avós
Sempre Galego
Máis Galego
As dúas
Máis Castelán
Sempre Castelán
46%
8%9%
13%
24%
O teu pai
Sempre Galego
Máis Galego
As dúas
Máis Castelán
Sempre Castelán
42%
8%10%
12%
28%
A túa nai
Sempre Galego
Máis Galego
As dúas
Máis Castelán
Sempre Castelán
41%
7%9%
15%
28%
Os teus irmáns/ás
Sempre Galego
Máis Galego
As dúas
Máis Castelán
Sempre Castelán
23%
12%
24%
14%
27%
Os teus amigos/as
Sempre Galego
Máis Galego
As dúas
Máis Castelán
Sempre Castelán
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
33
Lingua que usas cando ...
23%
19%
26%
32%
0%
Inicias unha conversa con alguén descoñecido/a
Sempre Galego
Máis Galego
Máis Castelán
Sempre Castelán
Outra
15%
13%
28%
44%
0%
Contestas a alguén que che fala en castelán
Sempre Galego
Máis Galego
Máis Castelán
Sempre Castelán
Outra
65%
16%
8%
11%
0%
Contestas a alguén que che fala en galego
Sempre Galego
Máis Galego
Máis Castelán
Sempre Castelán
Outra
5%
2%
11%
12%
70%
Contestas a alguén que che fala en inglés
Sempre Galego
Máis Galego
Máis Castelán
Sempre Castelán
Outra
7%
4%
18%
16%
55%
Contestas a alguén que che fala en francés
Sempre Galego
Máis Galego
Máis Castelán
Sempre Castelán
Outra
57%
14%
7%
7%
15%
Contestas a alguén que che fala en portugués
Sempre Galego
Máis Galego
Máis Castelán
Sempre Castelán
Outra
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
34
Lingua que usas no instituto cos seguintes interlocutores:
32%
17%20%
31%
Cos compañeiros/as
Sempre Galego
Máis Galego
Máis Castelán
Sempre Castelán
36%
27%
21%
16%
Co profesorado
Sempre Galego
Máis Galego
Máis Castelán
Sempre Castelán
41%
17%
19%
23%
Co persoal de admon e servizos
Sempre Galego
Máis Galego
Máis Castelán
Sempre Castelán
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
35
Na túa opinión, cales son as dificultades que tes en cada unha das seguintes linguas...
Na túa opinión, como cres que é a competencia lingüística do profesorado ...
37%
38%
11%
14%
Galego
Vocabulario
Gramática
Pronunciación
Vergoña
22%
55%
8%
15%
Castelán
Vocabulario
Gramática
Pronunciación
Vergoña
23%
31%
34%
12%
1ª Lingua Estranxeira
Vocabulario
Gramática
Pronunciación
Vergoña
25%
30%
32%
13%
1ª Lingua Estranxeira
Vocabulario
Gramática
Pronunciación
Vergoña
44%
42%
12%
2%
En castelán
Moi boa
Bastante boa
Mellorable
Mala
53%
31%
14%
2%
En galego
Moi boa
Bastante boa
Mellorable
Mala
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
36
Sobre a biblioteca do centro ...
37%
27%
36%
Recibiches formación de usuario/a?
Unha vez
Varias veces
Nunca
29%
13%
58%
Recibiches clase na biblioteca neste curso?
Unha vez
Varias veces
Nunca
18%
15%
67%
Acudiches algunha vez para consultar bibliografía?
Unha vez
Varias veces
Nunca
21%
31%
48%
Acudiches algunha vez para coller libros en préstamo?
Unha vez
Varias veces
Nunca
11%
14%
75%
Colliches en préstamos películas ou libros que non fosen obrigatorios?
Unha vez
Varias veces
Nunca
15%
32%53%
Irías á biblioteca se abrise fóra do horario lectivo?
Unha vez
Varias veces
Nunca
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
37
Sobre o Equipo de Dinamización Lingüística ...
51%
27%
22%
Coñeces a súa finalidade?
Si
Non
Non o teño claro
39%
38%
23%
Coñeces as actividades que realiza?
Si
Non
Non o teño claro
27%
36%
37%
Gustaríache participar nalgunha das actividades?
Si
Non
Non o teño claro
20%
45%
35%
Participarías se as reunións fosen noutro horario?
Si
Non
Non o teño claro
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
38
Sobre os teus hábitos lectores... Cantos libros de lectura non obrigatoria les anualmente?
44%
45%
9%
2%
Cantos libros de lectura non obrigatoria les anualmente en galego?
Ningún
Entre 1 e 5
Entre 5 e 10
Máis de 10
24%
49%
13%
14%
Cantos libros de lectura non obrigatoria les anualmente en castelán?
Ningún
Entre 1 e 5
Entre 5 e 10
Máis de 10
24%
49%
13%
14%
Cantos libros de lectura non obrigatoria les anualmente noutras linguas?
Ningún
Entre 1 e 5
Entre 5 e 10
Máis de 10
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
39
Na túa opinión que lingua se adecúa mellor a estes ámbitos ou situacións ...
34%
24%
30%
2%10%
Ciencia e tecnoloxía?
Mellor Galego
Mellor Castelán
Ambas
Inglés
As tres
34%
17%
39%
0%10%
Mundo escolar?
Mellor Galego
Mellor Castelán
Ambas
Inglés
As tres
25%
20%37%
1%17%
Mundo laboral?
Mellor Galego
Mellor Castelán
Ambas
Inglés
As tres
19%
22%
29%
5%
25%
Mundo da música?
Mellor Galego
Mellor Castelán
Ambas
Inglés
As tres
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
40
28%
18%41%
0% 13%
Ocio e tempo libre?
Mellor Galego
Mellor Castelán
Ambas
Inglés
As tres
28%
17%45%
0%10%
Nas relacións de parella?
Mellor Galego
Mellor Castelán
Ambas
Inglés
As tres
39%
13%
39%
0%
9%
Nas relacións familiares?
Mellor Galego
Mellor Castelán
Ambas
Inglés
As tres
26%
19%45%
0%10%
Entre amigos/as?
Mellor Galego
Mellor Castelán
Ambas
Inglés
As tres
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
41
ANEXO II: RESULTADOS ENQUISA TIL PARA O PROFESORADO
Primeira lingua: A que aprendiches de pequeno/a na casa:
Lingua na que se relacionan entre si...
44%
39%
16%
1%
Só galego
Só castelán
As dúas
Outras
75%
12%
12%
1%
Os teus avós
Só Galego Só Castelán As dúas Outras
54%
29%
16%
1%
Os teus pais
Só Galego Só Castelán As dúas Outras
48%
44%
7%
1%
Os teus irmáns/ás
Só Galego Só Castelán As dúas Outras
24%
31%
45%
0%
Os teus amigos/as
Só Galego Só Castelán As dúas Outras
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
42
Lingua que usas cando falas coas persoas coas que convives:
55%
11%
10%
8%
16%
Os teus avós
Sempre Galego
Máis Galego
As dúas
Máis Castelán
Sempre Castelán
46%
8%9%
13%
24%
O teu pai
Sempre Galego
Máis Galego
As dúas
Máis Castelán
Sempre Castelán
42%
8%10%
12%
28%
A túa nai
Sempre Galego
Máis Galego
As dúas
Máis Castelán
Sempre Castelán
41%
7%9%
15%
28%
Os teus irmáns/ás
Sempre Galego
Máis Galego
As dúas
Máis Castelán
Sempre Castelán
23%
12%
24%
14%
27%
Os teus amigos/as
Sempre Galego
Máis Galego
As dúas
Máis Castelán
Sempre Castelán
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
43
Que nivel tes acreditado, ou que titulación lograches nas seguintes linguas?
Cal é a túa competencia lingüística actual nestas linguas?
3%
9% 9%
6%
3%
6%
14%
3%
20%
3%
29%
11%
26%
9%
20%
3%
9%
17% 17%
3%
17%
23%
9%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
Galego Castelán Inglés Francés Portugués
% de profesorado con titulación
A1 A2 B1 B2 C1 C2
11% 11%
17%
3%
11%
26%29%
23%
29%
11%
49%
12%
26%
11%9%
26%
54%
6%3%
9%
14%
23%
9%
3%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Galego Castelán Inglés Francés Portugués
% de profesorado con competencia lca.
Ningunha Baixa Básica Suficiente Alta Moi alta
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
44
Estima en que medida (%) usas cada lingua nestas situacións:
Necesidades formativas en cuestións lingüísticas
65%
26%
9% 10%
30%
69%
24%
1% 3%
80%
20%
1%
76%
23%
1%
81%
18%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
Galego Castelán Inglés Francés Portugués
% de uso
Co alumnado en clase Co alumnado fóra de claseCo profesorado, situacións formais Co profesorado, situacións informaisCon pais e nais
11%
20%
9%9%
17% 17%
40%
17% 17%17%
20%
37%
3%
6%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
Galego Castelán Linguas Estranxeiras
Necesidade formativa túa
Moi baixa Baixa Media Alta Moi alta
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
45
Valora a relevancia que tiveron para o centro con respecto ás linguas os seguintes feitos:
17%
3%
14% 14%11%
43%
23%
34%
20% 20% 20%
3%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
Galego Castelán Linguas Estranxeiras
Necesidades formativas dos teus compañeiros/as
Moi baixa Baixa Media Alta Moi alta
20%
11%
17%
6% 6%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
Coñecemento das linguas do Alumnado Estranxeiro
Coñecemento básico das linguas do alumnado estranxeiro
Moi baixo Baixo Medio Alto Moi alto
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
46
Utilizas a biblioteca do centro como recurso/espazo para as clases?
Con que frecuencia?
Baixa (3 respostas)
2 veces por avaliación (2 respostas)
Cando é necesario de cara á actividade de lectura
Semanal (2 respostas)
Ás veces (2 respostas)
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
Fo
rmac
ión
Lca
20
06
-2
00
8
CO
MB
AS
20
12
-20
13
Inco
rpo
raci
ón
óP
luri
lin
güís
mo
Ab
alar
-Ed
ixga
l
2ª
Lin
gua
Po
rtu
gués
Tea
tro
Inte
rcam
bio
s
EN
DL
Fo
rmac
ión
TIL
Relevancia de certos feitos
Moi baixa Baixa Media Alta Moi alta
28%
66%
6%
Si
Non
NC
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
47
Coñeces as actividades que realiza o EDLG do centro?
Consideras que son oportunas para mellorar a competencia lingüística do alumnado?
Necesitas formación para mellorar?
En que?
Recursos tecnolóxicos
En dinamización lingüística, e tamén en mellorar a miña competencia lingüística
En expresión
Avaliación de habilidades lingüísticas
Didáctica da oralidade. Didáctica da aprendizaxe colaborativa e por proxectos.
89%
3%8%
Si
Non
NC
89%
3%8%
Si
Non
NC
57%
20%
23%
Si
Non
NC
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
48
Avaliación por competencias (estratexias), traballo por proxectos, procedementos de
traballo da oralidade.
Para traballar máis as habilidades lingüísticas nas aulas e avalialas
En acadar fluidez e espontaneidade na expresión escrita e oral en Lingua galega
Mellorar nas diferentes linguas e aprender a consensuar os aspectos lingüísticos con
outras materias.
Inglés a nivel conversación.
Novas tecnoloxías, uso e creación de novos materiais
En galego (2 respostas)
Nivel de competencia
Linguas estranxeiras
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
49
Profesorado de materias lingüísticas
Valora cal cres que é o nivel do alumnado deste centro na materia de lingua que impartes:
Tendo en conta os medios dispoñibles no centro, indica en que se podería mellorar:
En que os que hai funcionasen mellor
Competencias comunicativas oral e escrita
A competencia oral en galego no alumnado castelanfalante e as destrezas orais en
xeral en todas as linguas
Adquisición de léxico
Equipos informáticos
funcionamento das tecnoloxías: ordenadores, altofalantes, pizarras
8% 8%
16%
8%
25%
17%
42%
16% 17%
25% 25%
8%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
Galego Castelán Inglés Francés Portugués
Nivel do alumnado
Moi baixo Baixo Medio Alto Moi alto
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
50
Nivel de satisfacción que tes co resultado do alumnado nas ABAU
Coordínanse as programacións de forma integrada entre as distintas linguas?
Entre que departamentos se dá a coordinación?:
Lingua Castelá e Lingua galega (9 respostas)
58%
17%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
ABAU
Nivel do alumnado
Moi baixo Baixo Medio Alto Moi alto
40%
60%
0%
Si
Parcialmente
Non
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
51
Metodoloxía e materiais
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
52
41%
17%
42%
Empregas libro de texto?
Si
Non
Ás veces67%
33%
Elaboras os teus propios materiais didácticos?
Si
Non
Ás veces
67%
33%
Modificaches a túa metodoloxía nos últimos anos?
Si
Non
Ás veces
75%
25%
Utilizas as novas metodoloxías?
Si
Non
Ás veces
83%
17%
Ten un papel relevante a oralidade nas túas aulas?
Si
Non
Ás veces
17%
17%
66%
Utilizas metodoloxías de aprendizaxe cooperativa ou por proxectos?
Si
Non
Ás veces
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
53
En canto á avaliación:
Trabállanse ou póñense en valor as variacións dialectais do galego?
67%
33%
Adaptas a metodoloxía en función das necesidades do alumnado?
Si
Non
Ás veces
100%
Utilizas distintos tipos de probas?
Si
Non
Ás veces
92%
8%
Avalías as catro destrezas lingüísticas?
Si
Non
Ás veces
92%
8%
Os criterios de avaliación están consensuados no departamento?
Si
Non
Ás veces
30%
50%
20%
Os criterios de avaliación están consensuados cos outros
departamentos?
Si
Non
Ás veces
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
54
Trabállanse ou póñense en valor as variacións dialectais do castelán?
Coñeces o Plan lector do centro?
En caso de cambialo, que propostas farías?
Maior implicación da biblioteca
Intentaría achegar o alumnado á lectura a través de actividades lúdicas que se
poderían organizar dende a biblioteca e terían que implicar o maior número de
profesorado posible
50%
8%
42%
Póñense en valor as variacións do galego?
Si
Non
NC
42%
0%
58%
Deberíase facer?
Si
Non
NC
42%
17%
41%
Póñense en valor as variacións do castel.?
Si
Non
NC
42%
0%
58%
Deberíase facer?
Si
Non
NC
92%
8%
Coñeces o plan lector?
Si
Non50%
42%
8%
É suficiente?
Si
Non
NC
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
55
En canto á lectura:
En canto á escrita:
83%
8%9%
Traballas na clase os procedementos e estratexias de lectura?
Si
Non
Ás veces
83%
8%9%
Avalías a lectura?
Si
Non
NC
17%
42%
33%
8%
Coordínaste cos outros departamentos?
Si
Non
Ás veces
NC
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
56
En canto á oralidade:
83%
9%8%
Traballas na clase os procedementos e estratexias de escrita?
Si
Non
Ás veces
NC75%
17%
8%
Avalías todas as propiedades textuais?
Si
Non
Ás veces
NC
25%
8%
58%
9%
Incorporas a autoavaliación como parte da aprendizaxe?
Si
Non
Ás veces
NC
17%
42%
33%
8%
Coordínaste cos outros departamentos?
Si
Non
Ás veces
NC
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
57
Realízase nos diferentes cursos unha tarefa integrada entre os departamentos de linguas tal e como establece a LOMCE?
Profesorado de materias non lingüísticas
Valora o nivel de competencia lingüística que cres que ten o alumnado deste centro:
83%
9%8%
Traballas na clase os procedementos e estratexias específicos da lingua escrita?
Si
Non
Ás veces
NC
84%
8%8%
Avalías a oralidade?
Si
Non
Ás veces
NC
8%
50%
33%
9%
Coordínaste cos outros departamentos?
Si
Non
Ás veces
NC
33%
59%
8%
Realízase tarefa integrada?
Si
Non
NC
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
58
Consideras que dende a túa materia contribúes a mellorar a competencia lingüística?
Cal das seguintes habilidades lingüísticas traballas nas túas aulas?
35%
30%
40%
65%
55%
25%
20%
5%
15%
25%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
Galego Castelán Inglés Francés Portugués
Nivel do alumnado
Moi baixo Baixo Medio Alto Moi alto
70%
30%
Dende a túa materia contribúes a mellorar a competencia lingüística?
Si
Non
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
59
Avalías as seguintes habilidades lingüísticas?
55%35%
10%
Comprensión lectora
Sempre
Nunca
Ás veces
NC60%
30%
10%
Comprensión oral
Sempre
Nunca
Ás veces
NC
45%
45%
10%
Expresión oral
Sempre
Nunca
Ás veces
NC
40%
45%
15%
Interacción oral
Sempre
Nunca
Ás veces
NC
25%
10%
50%
15%
Comprensión lectora
Sempre
Nunca
Ás veces
NC
30%
5%
50%
15%
Expresión escrita
Sempre
Nunca
Ás veces
NC
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
60
Consensúas con outras materias...?
20%
15%
50%
15%
Comprensión oral
Sempre
Nunca
Ás veces
NC
15%
15%
55%
15%
Expresión oral
Sempre
Nunca
Ás veces
NC
15%
20%
50%
15%
Interacción oral
Sempre
Nunca
Ás veces
NC
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
61
Consensúas coas demais materias os procedementos para facer resumos, esquemas, traballos de investigación, exposicións orais, etc…?
45%
40%
15%
Expresión escrita
Sempre
Nunca
Ás veces
NC
45%
40%
15%
Expresión oral
Sempre
Nunca
Ás veces
NC
50%
35%
15%
Interacción oral
Sempre
Nunca
Ás veces
NC
15%
20%
55%
10%
Consensúas con outras materias os resumos, esquemas...?
Sempre
Nunca
Ás veces
NC
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
62
ANEXO III. DATOS ABAU
Datos totais
Present. % Aptos Cual. Bach Cual. PAAU
2016-2017
Galicia Media: 31 94% 7,7 5,7 Aquis 54 91% 7,8 5,8
2015-2016
Galicia Media: 33 95% 7,4 6,2 Aquis 68 84% 7 5,2
2014-2015
Galicia Media: 32 94% 7,3 6,1 Aquis 68 84% 7,3 5,4
2013-2014
Galicia Media: 31 93% 7,3 6 Aquis 57 72% 7 4,7
2012-2013
Galicia Media: 31 91% 7,2 5,8 Aquis 72 86% 7,2 5,1
2011-2012
Galicia Media: 30 94% 7,3 6 Aquis 58 98% 7,4 5,9
Datos LC-LG
% Aptos Cual. Bach Cual. PAAU
2016-2017 Galicia
84%-69% (75,5%)
7,1 – 7,2 7,2
6,3 – 5,7 6
Aquis 67% - 70%
(68,5%) 7,2 – 7,1
7,1 5,6 – 5,7
5,7
2015-2016 Galicia
80%-74% (77%)
7 – 7 7
6,2 – 6 6,1
Aquis 72% - 64%
(68%) 6,6 -6,5
6,6 5,7 – 5,6
5,7
2014-2015 Galicia
82%-70% (76%)
7 – 7 7
6,3 – 5,7 6
Aquis 87%-65%
(76%) 7 – 7
7 6,6 – 5,4
6
2013-2014 Galicia
82%-74% (78%)
7 – 7 7
6,3 – 5,9 6,1
Aquis 74% - 37%
(55,5%) 6,6 – 6,5
6,6 5,7 – 4,8
5,25
2012-2013 Galicia
77%-70% (73,5)
6,8 – 6,9 6,7
6,1 – 5,8 5,9
Aquis 82%-59% (70,5%)
6,5 – 6,6 6,6
6 – 5,7 5,9
2011-2012 Galicia 79%-86% (82,5%)
6,9 – 6,9 6,9
6,2 – 6,4 6,3
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
63
Aquis 81%-95%
(88%) 6,8 – 6,9
6,9 6,2 – 6,9
6,6
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
64
ANEXO IV: LISTA DE COTEXO PARA AVALIAR A COMPETENCIA LINGÜÍSTICA NAS MATERIAS NON LINGÜÍSTICAS
Non (0 puntos)
Poucas veces (0,3 puntos)
Con frecuencia (0,7puntos)
Sempre (1 punto)
O texto está dividido en introdución, corpo e conclusión.
Cada parágrafo desenvolve unha idea
Está ben puntuado
Utiliza léxico preciso e variado
A orde sintáctica é lóxica
Evita a repetición de nexos
Utiliza un rexistro adecuado (sen coloquialismos)
Non comete erros gramaticais
A presentación é adecuada (marxes, caligrafía...)
A extensión é a requirida
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
65
ANEXO V: CRITERIOS PARA A PRSENTACIÓN DE TRABALLOS
a) Presentación de traballos escritos: estrutura
1. PORTADA
● TÍTULO
● PROFESOR/A
● MATERIA, NIVEL EDUCATIVO
● ANO ACADÉMICO
● NOME DO AUTOR/A (ES/AS)
2. [DEDICATORIA] OPCIONAL
3. ÍNDICE: número de páxina na que está cada parte
4. PRESENTACIÓN: en que consiste o traballo, para que se fai..
5. CORPO: Apartados e subapartados
6. CONCLUSIÓN
7. [AGRADECEMENTOS] OPCIONAL
8. ANEXOS DOCUMENTAIS: fotos, gráficos, etc.
9. BIBLIOGRAFÍA: libro, artigo, páxina web, outras fontes (apuntamentos de clase…)
OBSERVACIÓNS:
● Folio branco
● A dúas caras
● Marxes: os preestablecidos no ordenador
● Non sangrías, pero si separación entre parágrafos
● Usar o corrector ortográfico
● Tamaño de letra uniforme (arial, calibri, times new roman// 12)
● Espaciado entre liñas: 1.5
b)Presentacións dixitais
A presentación dixital SÓ é un apoio para facer unha boa exposición oral (as mensaxes
deben ser simples e concretas). A súa función é presentar a información de forma gráfica e
estruturada que complemente a exposición oral.
A) PASOS:
PREPARACIÓN: cantos apartados vai ter, que se vai pór en cada un, que imaxes se
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
66
necesitan; documentarse, decidir como vai ser (informal, participativa, etc.), facer o
esquema da distribución dos contidos, redactar o texto para a exposición oral.
ESQUEMA:
● INICIO: Presentación, contacto co público, preséntase o guión.
● CORPO: Apartado 1, Apartado 2...
● FINAL: Conclusión, agradecementos, preguntas.
B) DESEÑO:
● Non confundir “deseñar” con “adornar”
● En cada diapositiva débese ofrecer a información relevante e ir engadindo a
información segundo se vai explicando (importancia das animacións)
● Cada diapositiva debe ter: TÍTULO (máximo cinco palabras)+TEXTO (non máis de seis
liñas de seis palabras)+IMAXE (debe axudar a explicar)
● FONDO: para escoller o fondo débese ter en conta o tipo de presentación, de todos
os xeitos, se se escollen cores escuras, débese escribir o texto con cores claras e
viceversa. Para combinar cores, mellor usar as das mesmas tonalidades.
C) LETRA
● Ten que estar nun tamaño que se poida ver dende o fondo da aula
● Usar unha tipografía estándar (verdana, calibri, arial, century ghotic)
● Non usar máis de dous tipos de fontes
● Pódense utilizar maiúsculas para destacar
D) IMAXES
Deben ter o tamaño e a resolución adecuados, con forza expresiva, usar metáforas visuais,
imaxes libres de dereitos e procurar que non sexan animadas, pois despistan.
DÉBESE TER EN CONTA:
● Todo isto é independente da ferramenta que se use para elaborar a presentación
(Power Point, Impress, etc.).
● Antes de facer a presentación comprobar a compatibilidade do ordenador co
programa que se vai empregar (ter un plan B: por exemplo, tela gardada tamén en
pdf)
● A presentación só é unha parte do traballo, non o obxectivo.
ANEXO VI: TÁBOA DE VALORACIÓN PARA AVALIAR A COMPETENCIA LINGÜÍSTICA DO ALUMNADO
Indica se ao longo do curso participaches ou non das seguintes iniciativas e en que medida consideras que con isto contribuíches á mellora da competencia
lingüística do alumnado (Profesorado de linguas):
Iniciativas Participación Nivel de satisfacción
Nunca Ocasional Habitual Baixo Moderado Alto
Utilizar a terminoloxía consensuada entre as materias de lingua?
Traballaches e avaliaches as catro destrezas?
Avaliaches as destrezas a partir dos criterios comúns cos outros departamentos?
Participaches no reparto de contidos coa outra lingua cooficial ( Só Lingua Castelá e
Galega)?
Traballaches a lectura comprensiva e a expresiva na aula?
Traballaches a produción e avaliación da tipoloxía textual de acordo cos criterios
acordados cos demais departamentos?
Utilizaches na avaliación as rúbricas de avaliación deseñadas de maneira conxunta?
Participaches activamente e de maneira coordinada con outros departamentos no
traballo na aula coas ferramentas informáticas para o tratamento da información?
Esixiches os requisitos de presentación dos traballos escritos acordados na CCP?
Indica se ao longo do curso participaches ou non das seguintes iniciativas e en que medida consideras que con isto contribuíches á mellora da competencia
lingüística do alumnado (Profesorado de áreas non lingüísticas):
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
1
Iniciativas Participación Nivel de satisfacción
Nunca Ocasional Habitual Baixo Moderado Alto
Aplicaches a lista de cotexo elaborada pola CCP para avaliar a competencia
lingüística na escrita?
Esixiches os requisitos de presentación dos traballos escritos acordados na CCP?
Avaliaches algunha das probas de maneira oral?
Realizaches algunha proba na que o alumnado tivo que elaborar (non só reproducir
memoristicamente) os contidos?
Coordinácheste coas materias de Lingua castelá/galega para traballar a tipoloxía
textual específica da túa materia?
Dedicácheslle tempo á lectura na clase de textos relacionados coa túa materia
(distinta da “Hora de ler”)?
Coordinácheste coas materias de lingua para o uso das ferramentas dixitais que
teñen relación co tratamento da información?
Aplicaches estratexias para mellorar as formas no intercambio de información de
tipo oral na aula (volume, ton, respecto de quendas...)
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
2
Indica se ao longo do curso participaches ou non das seguintes iniciativas e en que medida consideras que con isto contribuíches á mellora da competencia
lingüística do alumnado: (todo o profesorado)
Iniciativas Participación Nivel de satisfacción
Nunca Ocasional Habitual Baixo Moderado Alto
Participaches co teu alumnado nalgunha tarefa interdisciplinar?
Utilizaches a metodoloxía do traballo por proxectos e a aprendizaxe cooperativa?
Utilizaches algunha vez a biblioteca como recurso para as túas clases?
Participaches nalgunha das actividades promovidas polo EDLG?
Utilizaches a lingua galega nas túas comunicacións formais no centro e coas
familias?
Fomentaches/empregaches nas túas clases a busca de información en diferentes
linguas próximas ao alumnado (galego, castelán, inglés, portugués, francés,
italiano...)?
Utilizaches algunha das ferramentas para mellorar a túa propia competencia en
galego instaladas nos ordenadores de uso compartido?
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
3
ANEXO VII: TÁBOA DE VALORACIÓN PARA AVALIAR A COMPETENCIA LINGÜÍSTICA. ALUMNADO
Indica se ao longo do curso participaches ou non das seguintes iniciativas e en que medida consideras que con isto contribuíches á mellora da túa competencia
lingüística.
Iniciativas Participación Nivel de satisfacción
Nunca Ocasional Habitual Baixo Moderado Alto
Utilizouse a mesma terminoloxía en todas as materias de linguas?
Traballáronse en todas as linguas a comprensión e a expresión oral e escrita?
Informáronte de que nas diferentes materias de lingua se empregan os mesmos
criterios para avaliar os teus textos?
Coordinouse o profesorado de Lingua Castelá e Galega para non repetir os mesmos
temas e utilizar nunha materia as explicacións dadas na outra?
Traballaches a lectura comprensiva e a lectura en voz alta en todas as materias de
lingua?
Coñecías con antelación á corrección dos teus textos/traballos cales son as
características que debían reunir para acadar unha avaliación positiva?
Comentáronche os criterios de presentación de textos e traballos escritos que
figuran nas aulas?
Explicáronche nas clases como utilizar as ferramentas informáticas: presentacións
dixitais, aplicacións para esquemas, cadros sinópticos, correctores informáticos,
dicionarios...?
Avaliáronche cuestións lingüísticas nos exames e traballos das materias que non son
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
4
de linguas?
Realizaches probas orais nas materias de lingua?
Realizastes na aula debates, exposicións públicas... nas materias que non son de
linguas?
Nos exames inclúense preguntas que tes que elaborar ti e para as que non chega
con reproducir memoristicamente?
Nas materias que non son de lingua fixestes lecturas de temas relacionados coa
materia?
Participastes nalgunha tarefa de tipo interdisciplinar entre varias materias?
Empregastes na aula a aprendizaxe cooperativa?
Destes clase na biblioteca?
Colliches na biblioteca algún libro que non fose de lectura obrigatoria?
Aproveitaches e desfrutaches a “hora de ler” ?
Aumentaches o número de lecturas non obrigatorias en galego?
Participaches nalgunha actividade do EDLG?
Empregaches a lingua galega no instituto máis do que o facías anteriormente?
PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
5
Datos LEstr: Ingl-Fr
% Aptos Cual. Bach Cual. PAAU
2016-2017 Galicia 79%-58% 7,4 -7,8 6,6 – 5,5 Aquis 85%-50% 6,9 – 6,5 6,3 – 4,1
2015-2016 Galicia 80%-84% 7,2 – 7,7 6,6 – 6,5 Aquis 66% - 0% 6,2 – 5,5 5,3 – 3,5
2014-2015 Galicia 77%-84% 7,1 – 7,3 6,4 – 6,6 Aquis 86%-42% 6,8 – 6,4 6,6 – 4,6
2013-2014 Galicia 72%-92% 7,1 – 7,6 6,2 – 7,7 Aquis 56%-67% 5,9 – 7,3 5 - 7
2012-2013 Galicia 57%-71% 7 – 7,6 5,3 - 6 Aquis 38%-50% 6,5-6,5 4,5-4,9
2011-2012 Galicia 66%-79% 7 – 7,8 5,8 - 5,8 Aquis 57%-50% 6,1 - 7 5,4 – 4,7