Download - Latin Lingua Flexiva
O LATÍN, LINGUA FLEXIVA
CATEGORÍAS GRAMATICAIS
LATIN I
INDEX
Concepto de lingua flexiva Categorías latinas Linguas sintéticas versus analíticas Recapitulación Flexión nominal: xénero e número Flexión nominal: o caso As declinacións Flexión pronominal: os pronomes persoais Flexión verbal: categorías Enunciado dos verbos, as conxugacións A orde de palabras A concordancia Bibliografía
CONCEPTO DE LINGUA FLEXIVA
Palabras con flexión: Lexemas: parte invariable, aporta significado
básico. Morfemas: modificacións do lexema, aportan
significado gramatical.
Adverbio, preposición, conxunción, interxección
Substantivo, adxectivo, pronome, artigo, verbo
Palabras invariables
(sin flexión)
Palabras variables
(con flexión)
rein- -ar, -ó, -ar-ei, -o, -e, an...;
don- -o, -a, -os, -as...”
+
+
CATEGORÍAS LATINAS
* Só afecta aos pronomes persoais
Adverbio, preposición, conxunción, interxecciónINVARIABLES
Número, persoa, tempo, modo, vozVerbo
Xénero, número, caso e *persoaPronome
Xénero, número e casoSubstantivo / adxectivo
VARIABLES
CATEGORÍAS GRAMATICAISCATEGORÍAS FUNCIONAISLATIN
CATEGORÍAS LATINAS: O CASO
Categorías funcionais: clasificación basada na función que exercen na oración
Categorías gramaticais: clasificación basada nas nocións gramaticais que aportan
O latín non ten categoría funcional de artigo A categoría de “caso” < latín “casus”
O latín ten unha categoría gramatical, o caso, non presente nas linguas romances.
O caso afecta ás categorías funcionais do: Substantivo Adxectivo pronomes.
O caso expresa a función sintáctica da palabra na oración. Caso: cada unha das formas que pode adoptar unha palabra Declinación: conxunto ordeado dos casos. (κλινω= “caer”) Desinencias: morfemas casuais (cada unha das diferentes
terminacións das palabras)
LINGUAS SINTÉTICAS versus ANALÍTICAS
“a Tarquinio”Tarquini-um
LINGUA ANALÍTICALINGUA SINTÉTICA
SignificadoFunción sintáctica
SignificadoFunción sintáctica
Tarquinius Superbus Romam non amat
Roma Tarquinium Superbum non amat
Nominativo Suxeito Ac= O.D. Verbo
Nom. Sux. Acusativo = Obxecto directo Verbo
Adv.
Adv.
RECAPITULACIÓN
Nominal
Pronominal
verbal
FLEXIÓN
Afecta a
Subst / Adxectivos
Pronomes
verbos
CATEGORÍA FUNCIONAL
Declinación
Declinación
Conxugación
PROCEDEMENTO
Por medio de
FLEXIÓN NOMINAL: CATEGORÍAS GRAMATICAIS DE XÉNERO E NÚMERO
-Xénero: Indoeuropeo: criterio vitalista
Animadas Inanimadas
Latín: criterio sexualista Masculino Feminino Neutro (ne+ utrum) Linguas romances: isto, eso, lo, aquilo,etc.
Número: singular e plural Antigo dual: restos latinos (ambo, duo)
FLEXIÓN NOMINAL: CATEGORÍAS GRAMATICAIS: O CASO
Casos Función Ex. Traducción
Nominativo (nom.)
Vocativo (voc.)
Acusativo (Ac.)
Xenitivo (Xen.)
Dativo (Dat.)
Ablativo (Abl)
Suxeito e atributoChamada,interpelación
Obxecto Directo
Compl.do nome
Obxecto Indirecto
Compl. Circunstancial
Rosa
Rosa
Rosam
Rosae
Rosae
Rosa
(a, unha) rosa
¡rosa!
(a, unha) rosa
(da, dunha) rosa
á, para (a, unha) rosa
Con, por, na, nunha… rosa
FLEXIÓN NOMINAL: CATEGORÍAS GRAMATICAIS: O CASO (II)
O latín non ten artigo Vocativo > elemento externo á oración: “terra” Acusativo:
traducción (prep. “a” + nome persoa o ente personificado) Quero “un libro” / “a unha persoa”
Prep. + acusativo >compl. Circustancial Per montes (a través dos montes, polos montes)
Ablativo Instrumental (con) Locativo (en) Separativo (dende)
Aposición: no mesmo caso que o termo ao que explica Predicativo:
predicativo do suxeito (Nominativo) Predicativo do obxecto directo (Acusativo)
FLEXIÓN NOMINAL: CATEGORÍAS GRAMATICAIS: A DECLINACIÓN
Declinación: conxunto ordenado dos casos (das variantes que admite un substantivo, adxectivo ou pronome)
5 modelos de declinación en latín Tema:
terminación do lexema. Clasifica as distintas declinacións. Tema + morfemas casuais > alterado por modificacións fonéticas Tarquinio- + s > Tarquinius (+ evidente no xenitivo plural)
DECL. 1ª 2ª 3ª 4ª 5ª
TEMA
-aterra-rum
-oPopulo-rum
Cons/-i
Reg-um
Civi-um
-uExercitu-um
-e
Die-rum
AS CINCO DECLINACIÓNS
DECL. TEMA XEN. SING.ENUNCIADO
(Nom.sing, Xen, sing.)
1ª
2ª
3ª
4ª
5ª
-a
-o
cons / -i
-u
-e
-ae
-i
-is
-us
-ei
Rosa, rosae
Populus, populi
Rex, regis / piscis, piscis
Exercitus, exercitus
Dies, dieiNo diccionario:
Rosa,ae
Dominus, i
No diccionario: (modificación nom > xen.)
Latus, eris (latus, lateris)
Nomen, inis (nomen, nominis)
FLEXIÓN PRONOMINAL
Categorías funcionais con flexión: Substantivos, adxectivos > flexión nominal Verbos > flexión verbal Pronomes > flexión pronominal
Categorías gramaticais da flexión pronominal: “Xénero”, “número” e “caso” pronomes persoais > “número”, “caso” e “persoa”
Pervivencia noutras linguas: Eu, me, min (galego) Yo, me, mi (castelán) I, me (inglés) Je, me, moi (francés) Ich, mich, mir (alemán)
Exemplo: Os pronomes persoais
“CASOS” 1ª “PERSOA” 2ª “PERSOA”
“SINGULAR”
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Xenitivo
Dativo
Ablativo
Ego
---
Me
Mei
Mihi
Me (mecum)
Tu
Tu
Te
Tui
Tibi
Te (tecum)
“PLURAL”
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Xenitivo
Dativo
Ablativo
Nos
---
Nos
Nostrum / i
Nobis
Nobis (nobiscum)
Vos
Vos
Vos
Vestrum / i
Vobis
Vobis (vobiscum)
DECLINACIÓN DOS PRONOMES PERSOAIS DE 1ª E 2ª PERSOA
Categorías gramaticais de Número, Caso e Persoa.
A FLEXIÓN VERBAL
Flexión verbal > conxugación 5 Categorías gramaticais:
Persoa, número, tempo, modo e voz
TEMAMORFEMA
TEMPORAL-MODALDESINENCIA
voca ba nt
Significado léxico Tempo / modo Persoa / número/ voz
CATEGORÍAS GRAMATICAIS
FORMAS PERSOAIS
INDICATIVO SUBXUNTIVO IMPERATIVO
Presente
Pretérito imperf.
Futuro imperfecto
Presente
Pretérito imperf.
Presente
Futuro
Pretérito perfecto
Pretérito plusc.
Futuro perfecto
Pret. Perfecto
Pret. Pluscuam.
ACTIVA
ACTIVA
TEMA DE PRESENTE
TEMA DE PERFECTO
PASIVA
PASIVA
TEMA DE PRESENTE
TEMA DE SUPINO
Categoría gramatical “Persoa” Formas persoais / non persoais
Categoría gramaticas “Número” Substantivos verbais carecen de “número”
Linguas romances e latín Non hai total coincidencia nos sistemas verbais. Polo xeral teñen máis tempos e modos:
Castelán: pretérito perfecto simple / composto Galego e castelán: modo condicional ou hipotético
Carecen dalgún tempo latino (futuro de imperativo)
FORMAS NON PERSOAIS
SUBSTANTIVOS VERBAIS
ADXECTIVOS VERBAIS
Infinitivo
Xerundio
Supino
Xerundivo
Participìo
ENUNCIADO DOS VERBOS
TEMA DE PRESENTETEMA DE
PERFECTOTEMA DE SUPINO
1ª pers. Sing. Presente de Indicativo
Voz Activa
2ª pers. Sing. Presente de Indicativo
Voz Activa
Infinitivo presente activo
1ª pers. Sing. Pretér. Perf. de
indicativo
Voz Activa
supino
Voc-o Voca-sVoca-
reVocav-i
vocat-um
AS CONXUGACIÓNS
CONX. TEMA TEMA PRESENTETEMA
PERFECTO
TEMA
SUPINO
1ª
2ª
3ª
4ª
-a
-e
-cons / ĭ / u
-i
Voco, vocās, vocāre
Video, vides, vidēre
Mitto, mittis, mittĕre
Audio, audis, audīre
Vocāv-i
Vid-i
Mis-i
Audīv-i
Vocāt-um
Vis-um
Miss-um
Audīt-um
ORDE DE PALABRAS
Desinencias casuais > orde + libre Romulus amat Romam, Romam Romulus amat, Romam
amat Romulus Estrutura ascendente (= inglés)
Verbo ao final: Servius Tullius exercitum instituit. ISIC: International Student Identity Card
Complementación nominal (adxectivos e c.nome en xenitivo) antes do substantivo
Horatius Cocles magna virtute pontem defendit Romae reges Black car (inglés)
Complementos verbais antes do verbo (OD, OI, etc) Tarquinius Superbus Servium Tullium succedit.
Galego, castelán (estrutura descendente) carnet de indentidad internacional de estudiante Coche negro
A CONCORDANCIA
EN LATÍN EN GALEGO E CASTELÁN
Substantivo e adxectivo
•Xénero, número e caso
Alba rosa (fem.sg.Nom.)
•Xénero e número
Rosa branca (fem.sg)
Suxeito e atributo
•Xenero, núm. e caso (Atrib. Adx.)
Tarquinius superbus erat (m,sg,N.)
Nom.sux Nom.atr.
•Caso (O Atrib. é un Substantivo)
Tuscorum tumuli gloria sua erant
(m.pl.N) Nom. Sux. Nom.Atrib. (f.sg.N.)
•Xénero e número (Atrib. Adx.)
Tarquinio era soberbio
Sux. (m.sg.) Atrib. (m.sg.)•Non concordancia (Atrib. Subs)
As tumbas dos etruscos eran o seu orgullo
Sux (f.pl) / Atrib. (m.sg)
Suxeito e verbo
•Número e persoa
Romulus primus rex fuit
Nom.sux. (3ª sg.) V. (3ª sg.)
•Número e persoa
Rómulo foi o primeiro rei
Sux (3ª sg.) / V. (3ª sg)
Bibliografía
LATIN I – AKAL – GRUPO FALERNO