Download - Kolorez kolore aldizkaria 1
~ 1 ~
~ 2 ~
Egilea: ADRA Fundazioa, 2015
Pintore kalea, 76
01001 Vitoria-Gasteiz
Tel.: 945.25.75.75 / 692.611.113
http://www.adra-es.org
www.facebook.com/Kolorez-Kolore-Fundación-ADRA
Edukia eta diseinua: Janire Zatón
Itzulpena: Yaiza Cuesta
Koordinatzailea: Sandra Llamas
Kolorez Kolore Arabako Foru Aldundiko Kultura arteko Sailak diruz lagundutako
aldizkaria da. Arabako herritarren kultura artekotasuna eta berdintasuna sustatzea du
helburu, herritarrak sentsibilizatuz eta kultura bakoitzaren inguruko estereotipoak eta
aurreiritziak murriztuz.
Honen diru-laguntzaz:
~ 3 ~
AURKIBIDEA
“Ezagutu zure gaur egungo hiria eta…”………………………………………………………….4-5
“…eta erakutsi iezaguzu zure jatorrizko herri edo hiria”……………….…….…….....6-7
3. sektorearekin erlazioa duten 2 erakunde edo programen zabalkuntza.….…8-9
Gizarte-gaiei buruzko berriak…………….……………………..………...…………………...10-11
Gezurta ditzagun zurrumurruak …………………………………………………….………….12-13
Agurrak, aurkezpenak eta elkarrizketa errazak……..………………..………………...…..14
Kultura arteko sukalde liburua………………………………………….……………….….………..15
Genero berdintasuna…………………………………………………………..………..…….…….16-17
Ikasi AnDaRinArekin ……………………………….……………………………………………….……..18
Kultura arteko istorioak……………………………………………………………………..………..…19
~ 4 ~
“EZAGUTU ZURE GAUR EGUNGO HIRIA ETA…
Elkarrizketa. Bihotz Marín García, gasteiztarra eta Gizarte Laneko ikaslea EHUn.
Nola definituko zenuke Gasteiz?
Nire ustez bizitzeko hiri apropos samarra da,
txikia eta lasai delako eta, garraio aldetik,
erosoa delako. Ez da zaila Gasteizko mutur
batetik bestera joatea, ez duzu denbora
luzerik behar; betiere tranbia ala autobusa har
dezakezu, edo oinez joan.
Iruditzen zait Gasteiz gizarte etxeek definitzen
dutela hobekien; gizarte etxe ugari dago eta,
batzuetan asko erabiltzen ez baditugu ere, nik
Gasteizen horiek nabarmenduko nituzke.
Zer alde on eta txar nabarmenduko
zenituzke?
Alde onen artean, aurreko galderan aipatu
dudanez, gizarte etxeak Gasteizko indargunea
direla uste dut, eta horiek baliatu beharko
genituzke. Bestalde, elkarte ugari dago
Gasteizen.
Alde txarrei dagokienez, elkarte horiek guztiak
alde zaharrean pilatuta daude, eta hori ona
eta txarra da aldi berean. Horrez gain, elkarte
horiek ez dute behar besteko ikusgarritasuna;
gauza asko egiten dira, bai, baina jendeak ez
du horien berri izaten.
Beste alderdi negatibo bat ere ikusten dut.
Aisia alde zaharrean eta erdialdean biltzen da,
eta gainerako auzoak ez daude hain bizirik.
Jendeak maiz ahalegin handia egiten du
auzoak aurrera ateratzeko baina, azkenean,
eskaintza eskasagoa izaten dute.
Nola definituko zenuke Arabako kultura?
Tamalez, ez dakit zehaztasunez definitzen.
Beste kultura batzuei buruz ikasten eta
ikertzen saiatzen gara eta, azken batean, ez
dugu geurea ongi ezagutzen.
Kultura aberatsa dela esango nuke, nahasketa
handia dagoelako. Gainera, entzute handiko
gastronomia ere badugu. Bestalde, jarduera
kultural ugari antolatzen dira; zoritxarrez,
jendeak ez du eskaintza kultural handi horren
berri izaten.
~ 5 ~
Zein da gaur egun Gasteizko gizarte- eta
ekonomia-egoera?
Nire ustez, lasai gaudela dirudien arren, kezka
ugari ditugu, eta horiek mahai gainean jarri
beharko genituzke. Besteak beste, azken
hilabeteotan, Maroto eta laguntzak
eztabaidagai bihurtu dira, eta egoerak
okerrera egin du nabarmen, estereotipo
negatiboak sustatu baitira. Hori dela eta, orain
lehen baino askoz tirabira gehiago daudela
pentsatzen dut. Halere, egunerokotasunean
lasai gauden plantak egiten ditugu.
Uste al duzu Araba kultura arteko probintzia
dela? Zergatik?
Baietz esateko joera izaten dugu beti. Ez gara
konturatzen, baina, Araba ez dela kultura
artekoa, kulturaniztuna baizik; kultura arteko
probintzia izateko prozesua aurrera eramatea
falta zaigu. Badirudi beste herrialde
batzuetatik datozenekin harremana dugula,
gure artean komunikatu egiten garela eta
beraien kultura ezagutzen dugula. Baina,
bestalde, gero eta estereotipo eta aurreiritzi
gehiago ere baditugu. Gainera, gaizki ikusita
dago atzerritik iritsitako pertsonak haien
herrialde beretik etorritakoekin elkartzea;
baina denok egingo genuke gauza bera gure
segurtasun girotik aterako bagina. Aitzakia
bihurtzen dugu pertsona horiek beste kultura
batzuk ezagutzen ez saiatzea; baina, azken
finean, harrera-hiriak ere esfortzu hori bera
egin behar du.
Horregatik, nire ustez Araba probintzia kultur
aniztunekoa da, baina oraindik ere ibilbide
luzea dugu kultura artekotasunera iristeko,
horrek dakarren guztiarekin.
Egia da elkarte-mugimendua urrats ugari
ematen ari dela norabide horretan, baina
badaude errotik aldatu beharreko aurreiritzi
eta pentsamendu asko eta horretarako,
zoritxarrez, denbora beharko dugu.
Gasteizen gizarte-baliabide nahikoa dagoela
iruditzen al zaizu?
Nire ustez, kontua ez da gizarte-baliabide
nahikoa egotea ala ez, baizik eta zer
ikusgarritasun ematen zaien baliabide horiei.
Erantzun edo aholku eske zoazenean,
baliabideak egon badaude, baina ez gaude
informazio eske joatera ohituta.
Zer iruditzen zaizu Arabako kultura-
eskaintza?
Araba osora zabaldu beharrean, kultura-
eskaintza Gasteizen biltzen dela iruditzen zait.
Herrietako eskaintza sustatu beharko
litzateke, herri txikietakoa bereziki, beti
bigarren mailan geratzen baitira.
Gasteizko eskaintza zehazki nahiko zabala da.
Halere, aipatu dudan bezala, jendeak
gehienetan ez du ekintza horren berri izaten.
Hiriko zer txoko gustatzen zaizu gehien?
Nire txokorik gogokoena Salburua da. Oso
leku lasaia da, eta hiritik nahiko gertu
dagoenez, ez da autobusik edo autorik hartu
behar erdialdera itzultzeko. Horrez gain, hiritik
kanpo zaudela, naturara hurbiltzen ari zarela
sentiarazten dizu, oinez nahiz bizikletaz joan.
Deskonektatzeko eta indarberritzeko balio du.
~ 6 ~
…ETA ERAKUTSI IEZAGUZU ZURE JATORRIZKO HERRI
EDO HIRIA”
Elkarrizketa. Jeanne Motoum, Gasteizen bizi den emakume kamerundarra.
Zer herrialdetan hazi zinen? Eta zer hiritan?
Kamerungo Bandjoun hirian hazi nintzen. Nire
hiria probintziako (Bafoussam) handiena da.
Zein da zure herrialdeko hizkuntza ofiziala?
Hizkuntza ofizialak frantsesa eta ingelesa dira.
Bi hizkuntza ofizial horiez gain, Kamerunen
250etik gora hizkuntza hitz egiten dira: herri
bakoitzak bere hizkuntza du.
Hiri horretako zer alderdi nabarmenduko
zenuke?
Monumentu eta eraikin interesgarri ugari
daude, hala nola erregearen jauregia edota
Bandjoungo sarreran kokatuta dagoen lehoi
baten monumentua, Afrikako erregeen
sendotasunaren sinboloa.
Horrez gain, eraikin erlijioso mordoa dago, oso
hiri fededuna delako.
Zeintzuk dira zure herrialdeko dantza eta jai
tipikoak?
Kamerunen festa asko ospatzen dira, besteak
beste erregeen eta printzesen arteko mozorro-
dantza.
Bertan pertsona garrantzitsuen edo senideen
heriotza dela eta, edota norbaiten heriotzaren
urteurrena dela eta antolatzen dira jaietako
asko.
Bestalde, Konstituzioa onartu zen egunean,
maiatzaren 20an (1972an onartu zen
Konstituzioa) nazio mailako festa egiten da.
Gainera, tokiko jai ugari ere ospatzen dira, eta
horietan prozesioak eta dantzak dira nagusi,
baita zaldi lasterketak ere. Ikuskizun horiek
nahiko ezagunak dira herrialde osoan.
~ 7 ~
Zer alde on eta txar aipatuko zenituzke?
Alde onen artean Bandjoungo herritarrak oso
atseginak direla nabarmenduko nuke. Beharrik
izatekotan, gose izatekotan, beti jo dezakezu
haiengana. Azpimarratzeko moduko beste
alderdi positibo bat da ikastetxe eta
unibertsitate asko daudela, publikoak zein
pribatuak, erlijiosoak zein laikoak.
Alde txarren artean, enpresa gabezia handia
dugu. Ikasketak bukatu bezain laster, jende
askok beste hiri batzuetara joan behar du lan
bila.
Beste alderdi negatibo bat pobrezia da.
Txirotasunaren eraginez, jende askok ez du
ikasteko aukerarik izaten. Batik bat
unibertsitate ikasketetan nabaritzen da hori.
Horri beste zailtasun bat gehitu behar diogu:
sarritan ikasleek distantzia handiak egin behar
dituzte eskolara joateko.
Nolakoa zen hango gizarte- eta ekonomia-
egoera bertan zeundenean?
Ekonomia- eta gizarte-egoera nahiko larria da,
pobrezia eta ustelkeria handia dago.
Berebiziko aldea dago pobreen eta
boteretsuen artean.
Eta hori berriro ere hezkuntzan antzeman
dezakegu. Pobreen seme-alabek ezin dute
ikasi, plazak boteretsuenen artean banatzen
dituzte eta.
Zer distantzia dago Araba eta zure jatorrizko
herrialdearen artean? Zer garraiotan bidaiatu
daiteke bertara?
Ez dago hegaldi zuzenik ez Gasteiztik ez Bilbotik
(ez Espainiako beste inongo udalerritik ere)
nire herrialdera bidaiatzeko. Bruselara edota
Europako beste hiri batzuetara joan behar
izaten dugu, bertan geldialdia egin eta
Kamerunera doan beste hegazkin bat hartu.
Hegaldiak osotara zortzi ordu irauten du.
Talka kulturalik pairatu al zenuen Gasteizera
iritsi zinenean? Zertan nabaritu zenuen?
Bai, talka handia pairatu nuen. Handiegia, nire
ustez. Hona iritsi nintzenean ez nekien
gaztelaniaz, eta jendeak mesfidantzaz hartu
ninduen, agur esaten nien eta ez zidaten
erantzuten. Ez zuten nirekin batera bankuan
eseri nahi izaten.
Ez neukan norekin hitz egin. Mezatara eta
gaztelaniako eskoletara nindoanean,
jendearekin hitz egiten saiatzen nintzen, eta
pixkanaka-pixkanaka lortu nuen.
Nolakoak dira gasteiztarrak? Nolako
harremanak eta manerak dituzte?
Nire ustez, hasieran oso itxiak dira nire
kulturarekin alderatuz. Hamar urte daramatzat
Gasteizen, gaztelaniaz egiten dut eta, hala eta
guztiz ere, zenbaitek ez du atzerritar baten
lagun edo bizilagun izan nahi.
Egia da, halere, urteak joan eta urteak etorri
aurreiritziak alde batera utzi dituen jende
zoragarria ezagutu izan dudala. Bai ADRA
Fundazioak, bai kolektiboa babesten duten
beste hainbat elkartek ere, asko lagundu
didate besteekin erlazionatzen, eta bizitza
erraztu didate Arabako gizartean.
~ 8 ~
Nor gara?
Arabako Baserritar Inguruko Emakumeen Sarea 1999an sortu zen, eta Arabako baserritar inguruko emakumeen hainbat elkarte biltzen ditu.
ARABAKO BASERRITAR INGURUKO EMAKUMEEN SAREAk honako alderdi hauetan interesa duten emakume arabarrentzat erreferentea izatea du helburu:
Benetako aukera-berdintasuna emakume eta gizonentzat. Gure herrien landa-garapena. Horretarako, herrion zailtasunak zeintzuk diren
jakin behar da eta irtenbideak aztertu behar dira. Emakume baserritarren arteko elkartegintza sustatzea.
Ekintzak
Arabako Baserritar Inguruko Emakumeen Sarearen ekintzak eta programak unean uneko gizarte-errealitatera eta baserritar inguruaren beharretara egokitzen dira. Gaur egun, ekintza hauek burutzen ari gara nagusiki:
ETXEZAIN programa Informazio-buletina Emakumeen urteko topaketa Emakumeen elkarteentzako aholkularitza eta prestakuntza Parte-hartzea
Kontzeju Aretoa, Maldai kalea, 45 01475 Menagarai (Araba).
945.339.354 [email protected]
Gorbea, 2-1.C 01008 Vitoria-Gasteiz 945.215.161
Informazio gehiago hemen: http://mujeresruralesalavesas.org
~ 9 ~
ASVE: EUSKADI ETA EKUADOR ARTEKO
ELKARTASUNERAKO ELKARTEA
Nor gara?
ASVE 2005ean eratutako irabazi asmorik gabeko elkartea da. Erakunde apolitikoa
da, eta ez du adin, sexu, nazionalitate edota erlijioaren araberako bereizketarik
egiten. Gure lana lau jarduera-eremutan banatuta dago: garapenerako
lankidetza, immigrazioa/kultura-artekotasuna, berdintasuna eta kultura. Gure
elkartearen eginkizunak hiru lan-arlo nagusi biltzen ditu:
1. Prebentzio-, laguntza-, orientazio-, sustapen- eta garapen-proiektuak
edota programak prestatu eta gauzatzea.
2. Kasuan kasu hautemandako beharren araberako harrera, jarraipena eta
deribazioa.
3. Elkarte-sareetan parte hartzea.
Gure jarduerak hiru lan-eremutan egiten ditugu: Euskadin, Ekuadorren eta Boli
Kostan. Horietan emakume-, gizon- eta gazte-taldeei, adineko pertsonei eta/edo
erkidegoei zuzendutako ekintzak burutzen ditugu.
Zer eskaintzen dugu?
Zineforuma, berdintasunean/kulturartekotasunean oinarritutako ipuin
kontaketak, kultura arteko/berdintasunean oinarritutako
antzerkiforuma, stand kulturalak, kafea eta/edo kakaoa txigortzeko
lantegi-erakusketa, kultura arteko margoketa lantegia eta kultura
arteko asteetan laguntza ematea.
Non gaude? Simone Beauvoir Elkartetxean. San Ignazio Loiolakoa kalea, 8, 4. Solairua, 10. Bulegoa. Astelehenetik ostiralera, 09:30etatik 13:30etara. Arratsaldez etortzekotan, hitzordua ezinbestekoa da.
Harremanetarako 945 28 13 66 655 89 18 42 [email protected] www.facebook.com/Asve.org https://twitter.com/asve_org
~ 10 ~
Gizarte-gaiei buruzko berriak Europan babes hartu duten herritarren larrialdi egoera
ulertzeko gako-galderak
Zer da asilo-eskubidea?
Asilo-eskubidea 1948ko Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalean ageri den giza eskubidea da. Espainiako estatuko Konstituzioan onartuta dago eta 12/2009 Asilo-legearen bitartez araututa dago.
Asilo-eskubideak jatorrizko herrialdetik edo ohiko bizilekutik kanpo babesa bilatzeko eta horretaz baliatzeko eskubidea ematen dio pertsona orori, baldin eta jazarria izateko beldur funtsatua badu arraza, erlijio, nazionalitate edo iritzi politikoa dela eta, edota gizarte talde jakin batekoa izateagatik.
Zer betebehar nagusi ezartzen dituzte nazioarteko eta Europako tratatuek?
Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsaleko 14.1 artikuluaren arabera, jazarpenik pairatzen duen pertsona orok asiloa bilatzeko eskubidea du eta berori gauzatu ahalko du edozein herrialdetan.
Genevako Konbentzioko 33.1 artikuluak, Giza Eskubideen Europako Hitzarmeneko 3. artikuluak eta Europar Batasuneko Oinarrizko Eskubideen Gutuneko 19. artikuluak ez itzultzeko printzipioa jasotzen dute, asilo-eskubidearen giltzarri eta bermea.
Zer dela eta ihes egin behar izaten dute errefuxiatuek?
Errefuxiatuek beren bizitza arriskuan dagoelako eta babesa behar dutelako ihes egin behar izaten
dute. Gaur egun 60 milioi pertsona baino gehiago beren herrialdetik kanpo bizi dira jazarpenaren, indarkeriaren eta giza eskubideen urraketaren ondorioz.
Azken urteotan, gatazkek eta jazarpenak gora egin dute mundu osoan. Eskualderik ez-egonkorrenak Ekialde Hurbila eta Afrikako iparraldea dira eta batik bat bertako biztanleak dira ihes egitera behartuta daudenak.
Mundu osoko errefuxiatuen % 86ri herrialde pobreenek ematen diete babesa.
Siria al da errefuxiatu gehienen jatorrizko herrialdea?
Siria da mundu osoko errefuxiatu gehienen jatorrizko herrialdea: lau milioi errefuxiatu eta sei milioi eta erdi barne-lekualdatu siriar daude. 2014an zehar, gerra zibila laztu egin zen eta orduz geroztik nazioarteko erakundeek lekutik bertatik salatu izan dute alderdi guztiak herritarrak modu arbitrarioan atxilotzen, torturatzen, exekutatzen, auzo osoak suntsitzen, arma kimikoak eta su-armak erabiltzen eta murrizketa arbitrarioak ezartzen ari direla, batik bat emakume eta neskei.
~ 11 ~
Zein izan da Europar Batasunaren erantzuna?
Europar Batasuna, jatorrizko herrialdeetan edota igarotze-herrialdeetan dauden errefuxiatuek nazioarteko babesa lor dezaten erraztu ordez, pertsona horiek Europako mugetara hel daitezen saihesten ahalegindu da; horretarako, mugak indartu, kontrolatu eta mugak kanporatu ere egin ditu, giza eskubideen eta asilo-eskubidearen gainetik.
Zein dira ibilbide nagusiak, mafien rola eta horiek indartzeko arrazoia?
Babesa lortzeko bide legalik ez dutenez, errefuxiatuek mafiengana jo behar izaten dute eta egindako ibilbideetan bizitza arriskatzen dute.
Europako mugak indartzeko sistemak berak behartzen ditu errefuxiatuak mafiengana jotzera.
Zer gertatu da elkartasunaren eta giza eskubideen Europarekin?
Europar Batasunaren erantzunean, momentuz, erabateko koordinazio falta eta elkartasunik eza izan dira nagusi. Gaur egun “errefuxiatuen krisia” deritzogun hori, egia esan, Europako balioen krisia da. Europar Batasunak ez die harrera eta babes duinik bermatu Europako herrialdeetan dauden pertsonei.
Zer behar dituzte errefuxiatuek beste herrialde batera iristen direnean?
Oinarrizko beharrak, hala nola elikadura, ostatua, osasun-zerbitzuak, arropa., Horiek guztiak gaur egun dugun harrera-sistemako zerbitzu-publikoek ordaintzen dituzte.
Horrez gain, arreta psikologikoa ere behar izaten dute, jatorrizko herrialdean edota ihesaldian izandako zailtasunen ondorioz. Laguntza juridikoa ere ezinbestekoa da, asiloa eskatzeko prozedura hasteko eta horren jarraipena egiteko
asilo-eskubidea onartzen dieten arte; azkenik, errefuxiatuei harrera-herrialdean legez egon ahal direla bermatu behar zaie eta gizarteratzeko ibilbide osoak egin behar zaizkie.
Hori guztia dela eta, errefuxiatuek gizarte-arretako sare espezializatua behar dute.
Nola hartzen ditugu errefuxiatuak Espainian? Zer egiten ari gara eta zer egin beharko genuke?
Espainian orain dela hainbat hamarkada sortutako Estatu Mailako Harrera Sarea dugu. Sare horrek honako hauek barne hartzen ditu:
-Errefuxiatuak Hartzeko Zentroak (EHZ). Lau daude, Barne Arazoetako Ministerioaren mende daude eta nazioarteko babesa eskatu edo jaso dutenenei zuzenduta daude.
-Etorkinak Aldi Baterako Hartzeko Zentroak (CETI). Bi daude, Barne Arazoetako Ministerioaren mende daude eta nazioarteko babesa eskatu edo jaso dutenenei eta modu irregularrean hiri horietara iritsi diren etorkinei zuzenduta daude.
-Lan eta Gizarte Segurantza Ministerioaren mendeko beste harrera-bide batzuk. Asilo-gaietan espezializatutako erakunde eta GKEek kudeatzen dituzte: CEARek, ACCEMek eta Gurutze Gorriak.
Horren barruan zerbitzu hauek sartzen dira: aldi baterako ostatua, egoera berriari buruzko informazioa eta lege-aholkularitza, hezkuntza-, osasun- eta gizarte-sisteman txertatzeko orientazioa, arreta psikologikoa, gizarte-arreta espezializatua, diru-laguntza osagarrien kudeaketa, hizkuntza eta oinarrizko trebetasun sozialak lantzeko ikastaroak, lan-prestakuntzari eta laneratzeari buruzko orientazioa eta bitartekotza, okupazio-jarduerak eta aisialdikoak.
CEAR, 2015eko irailaren 17an. Argazkia: Sandra Llamas.
~ 12 ~
GEZURTA DITZAGUN ZURRUMURRUAK
ZURRUMURRUA: “Gurean etorkin gehiegi daude”
Etorkin kopuruari buruz hitz egiten dugunean, “gurean etorkin gehiegi” daudela
entzuten dugu maiz. Iritzi hori ahoz aho zabaldu da eta ideia faltsua sortu du.
BENETAKO ZIFRA BATZUK:
2014ko urtarrilaren 1ean 46.725.164 pertsona bizi ziren Espainian. Horietatik
2.676.141 Europako Erkidegokoak ez diren atzerriko herritarrak ziren.
% 21,5
Espainiarren ustez gurean bizi diren etorkinak ehunekotan
Europako Erkidegokoak ez diren atzerriko herritarren benetako % 5,7
ehunekoa
Krisiak eragin handiagoa izan du etorkinengan. Krisia hasi zenetik, 751.229
etorkinek Espainiatik alde egin dute.
Bizikidetza eta eremu publikoa
~ 13 ~
Espainiatik kanporako migrazioen bilakaera
Atal hau egiteko STOP RUMORES webgunean oinarritu gara
http://stoprumores.com
-300.000
-200.000
-100.000
0
100.000
200.000
300.000
400.000
500.000
600.000
Imigrazioak
Emigrazioak
Aldea
2009 2010 2011 2012 2013
Gurean etorkinak egoteak berebiziko garrantzia du, hainbat arrazoi direla eta:
hala nola gazte ugari datozelako, ekoizpen-indar handia dutelako, eta egiten
duten lana egitea beharrezkoa delako.
Horrez gain, emakume etorkinen jaiotza-tasa bertakoena halako bi delako:
haiek 2´1 seme-alaba dituzte 100 biztanleko; emakume espainiarrek, berriz,
0´9.
Hori guztia oso garrantzitsua da herrialdearen etorkizunerako, besteak beste
pentsio-sistemarako. Hemendik 2050era etorkin berririk etorriko ez balitz,
pentsioetan egindako gastua asko haziko litzateke BPGarekin aldean, eta
denbora-tarte horretan ia bikoiztu ere egingo litzateke.
Bestalde, ezin ditugu alde batera utzi etorkinek beste zenbait alderditan
egiten dituzten ekarpenak, hala nola kulturari, herritartasunari, giza
kapitalari, tradizioei edota aniztasunari dagokienez.
~ 14 ~
Saludos, presentaciones y conversaciones sencillas
Agurrak, aurkezpenak eta elkarrizketa errazak / التحيات , العروض و المحادثات
Greetings, Introductions and Simple Conversations /البسيطة
Sí. .نعـــــــم
Bai. Yes.
No. ال
Ez. No.
Por favor. . لو سمحــت
Mesedez. Please.
Perdón. عــــفوا
Barkatu. Sorry.
Gracias. . شــــكرا
Eskerrik asko. Thank you.
Hola. . أهــــال
Kaixo. Hello.
¿Qué tal? كيف الحـــال ؟
Zer moduz? How are you?
Adiós. وداعـــا
Agur. Good-bye.
¿Cómo te llamas? ما هو اسمــــك ؟
Nola duzu izena? What’s your name?
Me llamo Fátima. إســـمي فاطمة
Fatima dut izena. My name’s Fatima.
¿De dónde eres? من أيـــن أنت ؟
Nongoa zara? Where are you from?
Soy de Senegal. أنا من السنيغال
Senegalgoa naiz. I’m from Senegal.
¿Cuántos años tienes? كـــم عمرك ؟
Zenbat urte dituzu? How old are you?
Tengo 46 (cuarenta y seis) años. ستة و أربعون[ سنة .46عمري [
46 (berrogeita sei) urte ditut. I’m 46 (forty-six).
¿A qué te dedicas? ماذا تعمل ؟
Zertan egiten duzu lan? What do you do for a living?
Soy electricista. . أنا كــــهربائي
Argiketaria naiz. I’m an electrician.
GOAZEN Eguneroko Hiztegia lanetik hartuta. Hiztegi hori Etorkinak
gizarteratzeko harrera programaren baitan egin zuen ADRA Fundazioak.
~ 15 ~
KULTURA ARTEKO SUKALDE LIBURUA
Barazki- eta haragi-kuskusa (Maroko) OSAGAIAK *Garbantzuak
*Azenarioa
*Kuiatxoa
*Kuia
*Kuskusa
*Txahal-haragia
*Aza eta arbia
*Olioa, gatza eta piperbeltza
NOLA EGIN Lehenik eta behin, kuskusa ur bero pixka batekin hidratatu eta edukiontzi batean
geroko gordeko dugu.
Bestalde, uretan egosiko ditugu laurdenetan moztutako barazkiak, aurretik gorritutako haragia eta garbantzuak. Hauek guztiak atera baino pixka bat lehentxeago, kazola sareduna jarriko diogu gainean eta kuskusa sartuko dugu, guztiz egin dadin eta beheko kazolan dauden jakien zaporeak har ditzan.
Kuskusa prest dagoenean, platerean jarriko dugu eta beste osagai guztiak gainean jarriko ditugu.
Kultura arteko Sukalde Liburutik hartuta. Sukalde Liburu hori Etorkinak gizarteratzeko harrera programaren baitan egin zuen ADRAk.
~ 16 ~
GENERO BERDINTASUNA
Bai neska polita!
Bai neska polita! Printzesa bat zara. Emaiozu muxu bat amaren lagunari. Nahi ez baduzu ere, berdin zait. Ez kezkatu mutilek lurrera botatzen bazaituzte, gustuko zaituztela esan nahi du horrek. Mutilak bai barregarriak, neskei gonak altxatzen ari dira! Umekeriak besterik ez dira. Ez izan horren astakirtena jolasean, mutila dirudizu. Neska handiek ez dute negarrik egiten. Ona izan behar duzu. Andereñoek ez dute oihurik egiten. Ixo. Zer polita zauden ilea txukun-txukun. Mutilekin jolasean ikusten bazaituzte, mari-mutil esango dizute. Zer polita zaren. Neskak oso konplexuak dira. Ez kezkatu gaizki tratatzen bazaituzte, inbidia dizute. Neskak argiagoak zarete, mutilak jolasean ari dira beti eta zuek, berriz, ikasten. Utzi kexatzeari. Bideojokoak mutilentzat dira. Autoak mutilentzat dira. Sukaldetxoak neskentzat dira. Judoa ez, hobe duzu gimnastika erritmikoa egin. Neskak hobeto portatzen dira, beti isil-isilik daude. Informatika? Ez al duzu dantza nahiago? Gonarekin polita-polita zaude eta! Ez zaitez joan gu ez den beste inorekin. Kontuz ibili. Ez hartu ezer inorengandik. Gizon batzuk oso gaiztoak dira. Dagoeneko mutil-laguna al duzu? Oraindik ez al duzu mutil-lagunik? Beti zaude mutilez inguratuta, pottorbero. Mutil-lagunari zakila zurrupatzen diozula esan didate, puta. Deitu eta zure bila joango naiz. Eskatu mutilei etxera laguntzeko. Kontuz ibili. Ez itzuli bakarrik. Jainkojalea dirudizu horrela jantzita. Ematxarra dirudizu horrela jantzita. Begiratzerik nahi ez baduzu, zergatik daramazu eskotea? Ukitzerik nahi ez baduzu, ez ibili berotzen. Zer, hilekoa al duzu? Ni berotzeko dantzatzen duzu horrela, ni berotzeko ibiltzen zara horrela, ni berotzeko begiratzen nauzu horrela. Oka egiten al duzu argaltzeko? Zu bai hutsala, edertasuna barruan dago. Hi, joan hadi lodiarengana, etsita daudenez errazagoak dira. Guztiekin jotzen duzu, urdanga. Oraindik ere birjina al zara, estu hori? Zu bai zu neska katxarroa. Inolaz ere ez zintuzket ukituko. Ama izango zarela? Ez al zara gazteegia? Ez al zara zaharregia? Ez
~ 17 ~
GENERO BERDINTASUNA
al duzu anbiziorik? Ez al duzu ama izan nahi? Gazteegia zara hori jakiteko. Emakumeen bizitzako alderdirik garrantzitsuena galduko duzu. Gehiegi makillatzen zara klasera etortzeko. Pixka bat apainduko bazina! Zuentzat errazagoa da, titiak erakutsi eta kito. Zer dago afaltzeko? Zer dago bazkaltzeko? Non daude toallak? Alkandora lisatu al didazu? Hozkailuan ez da ezer ere geratzen! Orain ezin dut hitz egin, lanpetuta nago. Besteok zu begiratzea eskertu beharko zenuke. Gizonek edozer gauza emango zuketen ahalmen hori izateagatik. Berriro begiratzen bazaitu, jipoitu egingo dut. Honezkero, nirekin ezer ez duzula nahi esaten ari al zara? Gizonak eta emakumeak ezin dira lagunak izan, gizonek beti gauza bera dute buruan. Ondo tratatzen zaitu, zer gehiago nahi duzu? Larrua jotzen ez duzulako zara horren zakarra. Ez izan histerikoa, txantxetan ari nintzen.Zer erraz mintzen zaren, txiste bat ere ez duzu jasaten. Utzi negar egiteari, ostia, nagusia zara eta. Ez esan hori nire lagunen aurrean. Ez jantzi gona hori ni ez nagoenean, arraioa. Ez atera hain berandura arte. Niri ez egin kontra jendaurrean. Bortxatu zintuela? Zer esan zenion? Zer zeneraman jantzita? Zerbait egingo zenuen. Kristo, ezin dizut ezer ere esan. Ixo, lagunekin ari naiz hizketan. Gaur ere ez duzu sexurik nahi? Nigatik izango ez balitz, ez zenuke ezer ere edukiko. Nigatik izango ez balitz, ez zinateke ezer ere izango. Maite zaitut, polita, horregatik babesten zaitut. Maite zaitut, polita, ez nazazu utzi. Ama txarra zara. Emazte txarra zara. Lagun txarra zara. Uzten baldin banauzu, erokeria bat egingo dut. Kokoteraino nago zure txorakeriez. Ez izan histerikoa. Gaizki tratatzen nauzulako urduritzen naiz. Ez nazazu utzi, ostia, ala hil egingo zaitut.
Hilda azaldu zen.
RO DE LA TORRE, 2015eko azaroaren 20a, lamarea.com
~ 18 ~
Ikasi AnDaRinArekin
Kaixo neska-mutilok! AnDaRinA dut izena eta ADRAko dortoka bidaiaria nauzue.
Gaurkoan ariketa bat egin dezazun eskatzera nator. Egingo al duzu nirekin?
Argazki honetan mundu osoko lagunekin ageri naiz. Aipatuko al dituzu irudiko neska-
mutilen artean antzematen dituzun desberdintasunak?
Idatz itzazu hemen:
__________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Baliteke desberdintasun asko ikustea baina, badakizu zer? Neska-mutil guztiek eskubide
berberak dituzte, beren erlijioa, azalaren kolorea edota jatorria gorabehera.
Eskubide hori inoiz ahaztu behar ez dugun hitz bakarrean laburbil dezakegu.
Zeinetan, baina? Idatzi galdutako bokalak.
B ___ R D ___ NT ___ S ___ N ___
Orain, bi gauza eskatuko dizkizut: lehenengoa, goiko irudia koloreztatzea politagoa izan
dadin; eta bigarrena, eskubide hori gauzatzea eskolan, ikastolan, edonon zurekiko
nolabait desberdina den norbait ikusten duzun bakoitzean. Gonbidatu ezazu zure lagun-
taldeko kide izatera, lagundu iezaiozu edozer gauza ulertzen ez baldin badu, partekatu
berarekin, saia zaitez zerbait egiten Gasteizen pozik eta gustura sentiarazteko.
~ 19 ~
KULTURA ARTEKO ISTORIOAK
ALI & THE BALL
Alex Holmes / Australia, 2008 / 14 min. Alík 8 urte ditu
eta errefuxiatuentzako atxiloketa-zentro batean bizi da ama eta arrebarekin. Egun batean amari bere jostorratz preziatuak konfiskatzen dizkiote, eta Alík neurriak hartu behar dituela erabakitzen du. Familia lagundu behar du. Pilota bat erabilita plan bat egitea bururatzen zaio. Alanbre arantzadunaz bestaldeko neska bat lagun izango du.
TARÓ
Álvaro Nebreda eta Pedro Campoy / Espainia, 2005 / 25 min. Tarifako gazte talde batek Gibraltar itsasartearen bi aldeetara egiten duen bilaketa-prozesuari buruzko dokumentala da Taró. Eskualdeko migrazioei buruzko gazte horien ikuspuntua biltzen du kontakizunak. Bi ertzetan bizi direnek haien esperientzien berri ematen dute, eta Andaluziako eta Marokoko emigranteen arteko
eztabaida sortzen da.
BINTA Y LA GRAN IDEA (BINTA ETA IDEIA BIKAINA)
Javier Fesser / Espainia, 2004 / 29 min. Bintak zazpi urte ditu, Casamance ibaiaren ondoko herrixka polit batean bizi da, Senegal hegoaldean, eta ikastetxera doa. Soda bere lehengusinak, berriz, ez du horrelako zorterik. Bintak aita miresten du; giza aurrerabideaz kezkatuta dagoen arrantzale xumea da hura, eta bururatu zaion ideia gauzatzearekin tematuta dago.
http://video.google.com/videoplay?docid=1814175740046170677#
ZINHEZBAko programetatik hartuta. Programa horiek zinemaren bitartez giza
eskubideen inguruan heztea dute helburu, http://www.zinhezba.org
~ 20 ~
INKESTATXO honetan parte hartu besterik ez duzu. Ondoren, ADRA Fundaziora
bidali eta jasotako inkesta guztien artean zozketa egingo dugu.
Arabako zer herri edo hiritan bizi zara?
Non eskuratu duzu aldizkaria?
_________________________________________________________________
Zerbait ikasi al duzu aldizkaria irakurtzen ari zinela?
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Egokia iruditzen al zaizu aldizkariaren edukia? Zergatik?
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Zer gehituko zenuke? Eta zer kendu?
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Helbideak:
Posta-helbidea: Pintore kalea, 76, 01001 Vitoria-Gasteiz, Araba
Posta elektronikoa: [email protected]