![Page 1: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/1.jpg)
Instituto Valenciano de Investigaciones Agrarias (IVIA)
Alberto Urbaneja[Unidad Asociada de Entomología UJI-IVIA]
E-mail: [email protected]
http://www.ivia.es
Importancia del control biológico por conservación en cítricos
![Page 2: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/2.jpg)
Citrus in Spain
Spain
300,000 ha of citrus crops
![Page 3: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/3.jpg)
Citrus in Spain
180,000 ha of citrus crops
in Valencia Region
![Page 4: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/4.jpg)
Valencian Institute of Agricultural Research
180,000 ha of citrus crops
in Valencia Region
![Page 5: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/5.jpg)
Al servicio del sector agroalimentario
7 Centros de Investigación (Moncada, Segorbe, Sueca) Centro de Citricultura y Producción Vegetal
Centro de Protección Vegetal y Biotecnología
Centro de Genómica
Centro de Tecnología Post-recolección
Centro de Agroingeniería.
Centro para el Desarrollo de la Agricultura Sostenible
Centro de Tecnología Animal
![Page 6: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/6.jpg)
Research areas
Entomology
Mycology
Bacteriology
Virology
Sanitation of Plant Material
Plant Protection and Biotechnology Center
![Page 7: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/7.jpg)
C.B. conservación en cítricos
Modificación del agroecosistema o de las prácticas
culturales para proteger y aumentar las
poblaciones de enemigos naturales, u otros
organismos, y así reducir el efecto de las plagas.
Control biológico por conservación
![Page 8: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/8.jpg)
3 estrategias de control biológico:
• C.B. clásico
• C.B. aumentativo (inoculativo / inundativo)
• C.B. conservación
Van Lenteren, 1993 Flint y Dreistadt, 1998 Eilenberg et al., 2001
Inoculativo o Clásico Importación o Clásico Clásico
Inoculativo Estacional Inoculativo
Inundativo
Aumento
(Inoculativo e Inundativo) Inundativo
Conservación Conservación y Aumento Conservación
Estrategias de control biológico de plagas
![Page 9: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/9.jpg)
El control biológico está de moda ¡¡¡¡
![Page 10: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/10.jpg)
El control biológico (C.B.) es una pieza
clave de la Gestión Integrada de
Plagas (GIP)
Los principios de la GIP son
obligatorios en la UE desde el 1 de
Enero de 2014.
Control biológico de plagas
![Page 11: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/11.jpg)
Demanda por programas de gestión de plagas y
enfermedades en agricultura ecológica
¡¡ El control biológico es clave en agricultura ecológica ¡¡
Control biológico de plagas
![Page 12: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/12.jpg)
CB Conservación en cítricos
Mejorar la CB por conservación en cítricos
1.¿De dónde partimos?
2.Situación actual
3.¿Qué podemos mejorar?
![Page 13: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/13.jpg)
Mejorar la CB por conservación en cítricos
1.¿De dónde partimos?
2.Situación actual
3.¿Qué podemos mejorar?
CB Conservación en cítricos
![Page 14: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/14.jpg)
Situación fitosanitaria excelente comparada con otros
partes del mundo
Libre de HLB (y vectores)
Libre de cancrosis
Libre de CVC (Xylella)
CB Conservación en cítricos
![Page 15: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/15.jpg)
Vectores del HLB
Trioza erytreae Del Guercio (Triozidae)
Psílido africano de los cítricos
Diaphorina citri Kuwayama (Liviidae)
Psílido asiático de los cítricos
![Page 16: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/16.jpg)
Muchos años de investigación, desarrollo y puesta
en practica del GIP
Programas de Control biológico clásico:
Cítricos y la CV (Estación Fitopatológica de Burjassot) pioneros en empleo de CB
37 enemigos naturales introducidos en cítricos.
– Ejemplos:
» (finales años 20) la importación y cría de Rodolia cardinalis y Cryptolaemus montrouzieri
» 1973 Cales noacki
» 1999 Citrostichus phyllocnistoides
Rodolia cardinalis Cryptolaemus montrouzieri Cales noacki Citrostichus phyllocnistoides
CB Conservación en cítricos
![Page 17: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/17.jpg)
Plaga diana Año Enemigo natural Establecimiento Éxito
Diaspididae 1908 Rhyzobius lophantae Sí P C. dictyospermi 1936 Comperiella bifasciata No - Icerya purchasi 1922 Rodolia cardinalis Sí C 1987 Lestophonus iceryae No - Saissetia oleae <1921 Microterys nietneri No - <1971 Metaphycus helvolus Sí P <1978 Metaphycus lounsburyi Sí P Planococcus citri 1927 Cryptolaemus montrouzieri Sí P 1977 Leptomastix dactylopii Sí P Ceratitis capitata 1931 Diachasma fullawayi
Diachasmimorpha tryoni Psyttalia incisi
No No No
- - -
1960 Tetrastichus giffardianus Sí (1) No 1979 Diachasmimorpha tryoni No (2) - 2002 Fopius arisanus No (2) - Cornuaspis beckii 1970 Aphytis lepidosaphes Sí P Aleurothrixus floccosus 1970 Cales noacki
Amitus spiniferus Sí Sí
S P
1971 Amitus spiniferus Sí P Aonidiella aurantii 1971 Encarsia perniciosi Sí P 1976 Aphytis lingnanensis
Aphytis melinus Sí Sí
P P
2000 Comperiella bifasciata Sí(2) - 2001 Encarsia perniciosi Sí(2) - Aphis gossypii 1976 Lysiphlebus testaceipes Sí P Insulaspis gloverii 1979 Encarsia herndoni Sí C Parabemisia myricae 1982 Eretmocerus debachi Sí S Tetranychus urticae 1985 Galendromus occidentalis No - Dialeurodes citri 1992 Encarsia lahorensis No - Aleyrodidae <2001 Encarsia strenua Sí P Phyllocnistis citrella 1995 Ageniaspis citricola
Cirrospilus ingenuus Semialacher petiolatus
Sí (1) No Sí(3)
C - P
1996 Quadrastichus citrella No - 1997 Galeopsomyia fausta No - 1999 Citrostichus phyllocnistoides Sí S
37 especies introducidas:
• Éxitos rotundos
• Éxitos parciales
• Algunos fracasos
Jacas, Viñuela & Urbaneja. 2006. History and future of introduction of exotic arthropod biological control agents in Spain: a dilemma?) BioControl 51:1–30
CB Conservación en cítricos
![Page 18: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/18.jpg)
Ejemplo C.B. clásico:
Aleurothrixus floccosus / Cales noacki
![Page 19: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/19.jpg)
Ejemplo C.B. clásico:
Aleurothrixus floccosus / Cales noacki
Beneficio:
2.600 millones de € ¡¡¡
¡¡ Valor añadido: beneficio medioambiental ¡¡¡
![Page 20: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/20.jpg)
Mejorar la CB por conservación en cítricos
1.¿De dónde partimos?
2.Situación actual
3.¿Qué podemos mejorar?
CB Conservación en cítricos
![Page 21: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/21.jpg)
1 Piojo rojo de California (Aonidiella
aurantii) Insuf.
2 Mosca de la fruta (Ceratitis capitata) Insuf.
3 Pulgón verde (Aphis spiraecola) Insuf
4 Pulgón negro (Aphis gossypii) Insuf
5 Araña roja (Tetranychus urticae) Insuf
6 Minador de las hojas Satisf.
7 Ácaro rojo Satisf.
8 Cotonet Satisf.
9 Prays citri Satisf.
10 Mosca blanca Satisf.
11 Serpeta gruesa Satisf.
12 Serpeta fina Excel.
13 Piojo gris Satisf.
14 Piojo blanco Satisf.
15 Cochinilla acanalada Excel.
16 Caparreta negra Satisf.
17 Toxoptera aurantii Satisf.
18 Caparreta blanca Satisf.
19 Caparreta blanda Satisf.
20 Mosca blanca Satisf.
Rank Principales plagas cítricos CB
Fuente: Tena y Garcia-Marí 2011. OILB Bulletin 60: 349-361 & Jacas y Urbaneja. 2008. Citrus BC. Springer p 57-68
Principales plagas de cítricos y su CB
![Page 22: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/22.jpg)
El control biológico por conservación es la base del control de plagas
en cítricos.
Los tratamientos químicos han de ser selectivos frente a los enemigos
naturales clave en cítricos:
Coccinélidos (Rodolia cardinalis - Icerya purchasi)
Fitoseidos depredadores (Euseius stipulatus - Panonychus citri)
Himenópteros parasitoides (Cales noacki - Aleurothrixus floccosus)
CB Conservación en cítricos
![Page 23: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/23.jpg)
http://gipcitricos.ivia.es
CB Conservación en cítricos
![Page 24: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/24.jpg)
Mejorar la CB por conservación en cítricos
1.¿De dónde partimos?
2.Situación actual
3.¿Qué podemos mejorar?
CB Conservación en cítricos
![Page 25: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/25.jpg)
Biodiversidad funcional:
Aprovechamiento funcional de la biodiversidad para mejorar
el “rendimiento” del agroecosistema
“Aprovechar la biodiversidad que contribuye al control
de plagas”
CB Conservación en cítricos
![Page 26: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/26.jpg)
Aprovechamiento de la biodiversidad funcional en
ecosistemas agrícolas.
Ejemplos prácticos:
* Gestión de cubiertas vegetales
* Alimentación alternativa
* Depredadores generalistas - Efectos de
plaguicidas sobre fauna útil
CB Conservación en cítricos
![Page 27: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/27.jpg)
Aprovechamiento de la biodiversidad funcional en
ecosistemas agrícolas.
Ejemplos prácticos:
* Gestión de cubiertas vegetales
* Alimentación alternativa
* Depredadores generalistas - Efectos de
plaguicidas sobre fauna útil
CB Conservación en cítricos
![Page 28: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/28.jpg)
Declive de la biodiversidad sin precedentes, agricultura 38% de la
superficie global.
La intensificación agrícola ha causado la pérdida significativa de
biodiversidad en la mayoría de los agroecosistemas
Interés reciente en aumentar los hábitats naturales en campos
agrícolas (bordes, cubiertas, setos, composición del paisaje, zonas
húmedas, islas de cultivo…)
CB Conservación en cítricos
![Page 29: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/29.jpg)
Gestión de cubiertas vegetales
CB Conservación en cítricos
![Page 30: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/30.jpg)
Los pulgones en cítricos poseen un rico complejo de
enemigos naturales (EN) que aparecen de forma espontanea.
Las gramíneas alberga pulgones específicos.
Son atacados por el mismo gremio de enemigos naturales
que se desarrollan sobre los pulgones en cítricos.
CB Conservación en cítricos
![Page 31: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/31.jpg)
Sitobion fragariae
Sitobion avenae
Rhopalosiphum padi
C.B. conservación de los pulgones de cítricos
CB Conservación en cítricos
![Page 32: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/32.jpg)
Cronología de los pulgones de cubierta
0
100
200
300
400
500
1-feb. 8-feb. 15-feb. 22-feb. 1-mar. 8-mar. 15-mar. 22-mar. 29-mar. 5-abr. 12-abr. 19-abr.
pu
lgo
nes
to
tale
s /m
2d
e
cub
iert
a
AU
Pulgones
• Pulgones asociados a gramíneas (Poaceae) aparecen antesque A. spiraecola
Pulgones asociados a gramíneas (Poaceae)
Aphis spiraecola
Gómez-Marco et al 2015. Biol. Control 81: 111-121Gómez-Marco et al 2016. J Pest Sci 89: 69-79Gómez-Marco et al 2016. Basic App Ecol 17: 210-219
CB Conservación en cítricos
![Page 33: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/33.jpg)
Porcentaje de brotes ocupados por A. spiraecola
0
25
50
21-feb. 28-feb. 7-mar. 14-mar. 21-mar. 28-mar. 4-abr. 11-abr. 18-abr. 25-abr. 2-may. 9-may.
% b
rote
s o
cup
ado
s p
or
A.
spir
aec
ola
/ ar
bo
l
Parcelas con suelo desnudo
Parcelas con cubierta
Umbral económico de daño
• Parcelas con cubierta no superan el umbral económico de daño
Gómez-Marco et al 2015. Biol. Control 81: 111-121Gómez-Marco et al 2016. J Pest Sci 89: 69-79Gómez-Marco et al 2016. Basic App Ecol 17: 210-219
CB Conservación en cítricos
![Page 34: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/34.jpg)
Aprovechamiento de la biodiversidad funcional en
ecosistemas agrícolas.
Ejemplos prácticos:
* Gestión de cubiertas vegetales
* Alimentación alternativa
* Depredadores generalistas - Efectos de
plaguicidas sobre fauna útil
CB Conservación en cítricos
![Page 35: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/35.jpg)
Alimentación alternativa: Conservación parasitoides
Aphytis melinus DeBach(Hymenoptera: Aphelinidae)
CB Conservación en cítricos
![Page 36: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/36.jpg)
Control biológico por conservación
0
5
10
15
20
25
30
35
CONTROL SUELTA AZUCAR
Parasit
ism
*
**
ReleasesControl Releases + sugar
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
Control Releases Releases +
sugars
Im
matu
re A
ph
yti
s/ f
ru
it
*
Tena et al 2015 J. Appl. Ecol.
Adición azúcares
Alimentación alternativa: Conservación parasitoides
![Page 37: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/37.jpg)
Proporcionar néctar y polen a finales de verano - otoño
Reto: cubiertas con recursos florales
Dr Duncan WestburyDr Kate Ashbrook
PhD candidate: Alice Mockford
CB Conservación en cítricos
Tena et al 2013. Biol. Control 67: 117-122Tena et al 2013. Ecol. Entomol 38: 278-289
![Page 38: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/38.jpg)
Aprovechamiento de la biodiversidad funcional en
ecosistemas agrícolas.
Ejemplos prácticos:
* Gestión de cubiertas vegetales
* Alimentación alternativa
* Depredadores generalistas - Efectos de
plaguicidas sobre fauna útil
CB Conservación en cítricos
![Page 39: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/39.jpg)
Piojo rojo de California, Aonidiella aurantii
CB Conservación en cítricos
![Page 40: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/40.jpg)
Aphtis melinus
![Page 41: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/41.jpg)
Depredadores
Dermaptera
Mantodea
Hemiptera
Thysanoptera
Coleoptera
Neuróptera
Hymenoptera
Diptera
Arachnida
![Page 42: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/42.jpg)
Análisis molecular de los depredadores
Importancia de los depredadores generalistas en la gestión integrada de plagas
Meritxell Pérez-Hedo
César Monzó
Juan Pedro Bouvet
IVIA-INTA
![Page 43: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/43.jpg)
Instituto Valenciano de Investigaciones Agrarias (IVIA)
Alberto Urbaneja[Unidad Asociada de Entomología UJI-IVIA]
E-mail: [email protected]
http://www.ivia.es
CONCLUSIONES
![Page 44: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/44.jpg)
- Trabajos recientes ponen de manifiesto la importancia de los
depredadores generalistas y su papel clave en el cultivo de los
cítricos como principal componente de mortalidad biótica.
- Las relaciones tróficas asociadas al cultivo son más complejas
de lo esperado, tanto con las condiciones abióticas, entre las
plagas y entre los enemigos naturales.
CB Conservación en cítricos
![Page 45: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/45.jpg)
- En cítricos, una gestión exitosa de plagas debería promover las
infraestructuras ecológicas que permitan adelantar y mantener la
presencia de los depredadores generalistas en el agroecosistema.
- Por tanto, la conservación de los enemigos naturales es la vía
más factible para potenciar la acción de los depredadores
generalistas, siendo los cultivos cítricos un agrosistema ideal para
desarrollar estas estrategias de control biológico.
CB Conservación en cítricos
![Page 46: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/46.jpg)
Trioza erytreae
![Page 47: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/47.jpg)
• T. erytreae junto a Diaphorina citri > la principal amenaza para el
cultivo de los cítricos
• Trioza erytreae detectado (otoño 2014) en el noroeste de la Península
Ibérica
• Principales transmisores de la enfermedad incurable de los cítricos
“huanglongbing” (HLB).
• En aquellas zonas donde el vector está presente pero aún no se ha
detectado la enfermedad, su contención es clave.
![Page 48: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/48.jpg)
IRTA
IVIA
UPCT
IMIDAIFAPA
ICIA
ULL
INGACAL
RTA2015-00005-C06-
00: Métodos de
control y contención
de Trioza erytreae,
vector del
huanglongbing de los
cítricos
![Page 49: Importancia del control biológico por conservación en cítricos](https://reader035.vdocumento.com/reader035/viewer/2022072303/62da80d66a861f5a660ad888/html5/thumbnails/49.jpg)
Importancia del control biológico por conservación en cítricos