Download - Giza ugalketa 4 LH 6.A
SEXU-EZAUGARRIAK:·Zer dira sexu ezaugarriak?·Pubertaroa.·Emakumeen ugaltze aparatua.·Gizonen ugaltze aparatua.SEXU ZELULAK ETA ERRNLKETA:·Sexu zelula emeak·Sexu zelula harrak·ErnalketaHAURDUNALDIA ETA ERDITZEA:·Enbrioiaren garapena·Fetuaren garapena·Haurdunaldia·Erditzea·Edoskitzea
AURKIBIDEA:
UGALKETA
Sexu-ezaugarriak gizonen eta emakumeen arteko desberdintasun fisikoak dira.
·LEHEN MAILAKO SEXU-EZAUGARRIAK:Ugaltze-organoak dira.
·BIGARREN MAILAKO SEXU-EZAUGARRIAK:Ezaugarri fisikoak dira, gizon eta emakumeak bereizteko.
ZER DIRA SEXU EZAUGARRIAK?
Pubertaroan gizakion ugaltze aparatua garatu egiten da. Hipofisiak sortutako
hormona batzuek jartzen dute abian prozesu hori. Organoak garatzen dituzte eta
sexu-hormonak sorrarazten dizkiete.
PUBERTAROA
Hainbat organoz osatuta dago. OBULUTEGIAK:Obulu deritzen
gameto emeak dira.FALOPIOREN
TRONPAK:Obulutegiak eta umetokia lotzen dituzte.
UMETOKIA: Organo huts malgu bat da, haurra bertan biltzen da.
BAGINA: Umetokia eta kanpoaldea lotzen dituen kanala.
ALUA:Ugaltze aparatuaren kanpoko zatia da.Baginako zuloa babesten du.
EMAKUMEEN UGALTZE-APARATUA
Hainbat organoz osatuta dago:BARRABILAK:Ezpermatozoide arrak dira.Sexu
hormonak sortzen dituzte.HODI DEFERENTEAK:Gernu bideraino
eramaten dituzte ezpermatozoideak.GERNU BIDEA:Ezpermatozoideak kanpora
eraman gernua kanporatu harte.GURUINAK: Semen-besikulak eta prostenta
dira.Ezpermatozoidea garraiatu likidoa sortzen du.
ESKROTOA: Barrabilak babesten ditu.ZAKILA: Gernu-bidean zehar kanporatzen
dira ezpermatozoideak
GIZONEN UGALTZE
APARATUA
EMAKUMEEN ETA GIZONEN UGALTZE-APARATUA
Emakumeen sexu-zeluak obuluak dira (gameto emea). Esfera formako zelula handi xamarrak dira.
Pubertaroan, obuluak heltzen hasten dira. 28 egunean behin gutxi gorabehera ubulutegi bateko obulu bat heltzen da. Obulua obulutegitik atera, umetokira iritsi eta kanpoaldera ateratzen da. Odol jario txiki batera.
Emakumeek 50 urte gutxi gora behera daukatenean menopusia ateratzen zaie: ez da obulua ateratzen.
SEXU-ZELULA EMEAK
Gizonen sexu-zelulak espermatozoideak dira. Gameto ar ere esaten zaie. Isats mugikoak txiki bat dute mugitzeko.
Etengabe sortzen dira barrabiletan. Pubertarorik aurrera.
Gameto arrak barrabiletatik ateratzen dira, hodi eta gernu bide deferentetan kanporatu aurretik.
Hodi deferentetan semen besikuleekin eta prostata nahasten dira espermatozoideak. Likidobat sortzen da (semena) garraiatzen eta elikatzen ditu isatsa espermatozoideak.
isatsa
SEXU-ZELULAHARRAK
bitarte zatialepoa
nukleoaburua
mintz-plasmatikoa
bitarteko zatia
Espermatozoidea obuluan sartzen da.
Obulu bat tronpan zehar dabil eta espermarozoidea aurkitzen badu ernalketa gerta daiteke.
Gizonaren semena emakumearen baginara iritsi behar du. Espermatozoideak baginan igeri daude falopioren tronpa raino.
Obulua eta espermatozoidea elkartzean zigotoa sortzen da. Sortuko den gizakiaren lehen zelula da zigotoa. Hasieran zigotoa banatu eta hasi egiten da, lau, gero zortzi gero hogei horrela hurrenez hurren. Zelulaz osatutako bola txiki bat sortu arte. Bola enbrioia da.
Enbrioia tronpa zeharkatu eta denbora batekin enbrioia hasten jarraituko du.
ERNALKETA
Enbrioiaren garapena:Enbrioa umetokiko paretan itsatsita
geratzen denean, zelula kopurua ugaritu egiten da.
Enbrioia likidoz betetako poltsa batean egoten da.Likodo herrek "likido amniotiko" du izena.Enbrioiak plazentaren bidez jasotzen ditu mantenugaiak, eta oxigenoa amarengandik.Zilbor hestean hainbat odol hodi daude mantenugaiak eta oxigenoa eramateko.
HAURDUNALDIA ETA ERDITZEA
Fetuaren garapena:
HAURDUNALDIA ETA ERDITZEA:
Hirugarren hilabetean, enbrioiaren organo guztiak osatuta daude. Hortik aurrera, enbrioiari fetu esaten zaio. Fetua hazi eta heldu egiten da etengabe, bederatzigarren hilabete arte.Bederatzi hilabete duenean, fetua guztiz osatuta dago.
Haurdunaldia:Ernalketa gertatzen denetik haurtxoa jaio
arteko tarteari haurdunaldi esaten zaio;bederatzi hilabete inguru irauten du.
Amaren gorputzak hainbat aldaketa izaten ditu. Haurdunaldian, emakumeak zaindu egin behar du bere burua, ezin du edozer gauza jan, ez ditu alkoholak eta tabakoa kontsumitu behar enbrioira iristen badira enbrioia kaltetu
dezakelako.
HAURDUNALDIA ETA ERDITZEA
Haurtxoa amaren baginatik kanpora ateratzeari esaten zaio erditzea.
Likido hori baginatik ateratzen da.Dilatazio-fasea:Umetokiaren irteera pixkanaka-pixkanaka irekitzen da.Egotze-fasea:Haurtxoa baginatik kanpora ateratzen da.Zilbor-hestea mozten
da.Haurtxoari orbain bat geratzen zaio:zilborra.Erditzearen amaieran plazenta botatzen da.Fase horri plazenta
kanporatzea esaten zaio.
ERDITZEA
Lehendabiziko hilabetetan haurrak soilik esnea edaten dute. Horri esaten zaio edoskitzea.
EDOSKITZEA
·https://sites.google.com/site/akanpazarnetugalketa/
·http://eu.wikipedia.org/wiki/Ugaltze-aparatu
·http://www.slideshare.net/maisujon/ugalketa-funtzioa-11769790
UGALKETA:web-orrialdeak:
BUKAERA