Download - Dossier de xogos populares
1
C.E.I.P. “A SOLAINA”
Equipo de Dinamización e Normalización lingüística
Equipo de actividades extraescolares
2
DOSSIER DE XOGOS POPULARES
Índice:
1. Indice
2. A oca
3. A mariola
4. Tres en raia
5. Carreira de tres pés
6. Saltar a corda
7. A goma
8. Os birlos
9. O pano
10. Saltar á corda (“o reloxo que dá a hora”)
11. A sogatira
12. Xogo dos sacos
13. Enrolar a botella
14. A rá
15. A chave
16. Os paus do demo
17. Xogo de auga (o acueduto)
18. Salta a mula
19. Xogo de aros
20. Castañas a culleradas
21. Encestar castañas
22. O baile da pataca
23. O tuister
24. As catro esquinas
3
NOME DO XOGO
A oca
NUMERO DE XOGADORES
2 por equipo vestidos da mesma cor
REGRAS
O xogo consiste en pasar todas as casiñas ata
chegar á última respectando os movementos e
accións que nos indican na ficha do xogo:
responder preguntas, camiñar cara atrás ou saltar
cara adiante, etc.
DESENVOLVEMENTO
Un xogador de cada equipo fai de ficha e o outro
fai de dado que tira na súa quenda. O que fai de
ficha móvese polo taboleiro tantas casiñas como
indica o dado que tirou o compañeiro e fai a acción
que segundo a ficha do xogo lle corresponde á
casiña a onde foi parar.
MATERIAL NECESARIO
2 camisetas ou chalecos da mesma cor para cada
membro do equipo de tantas cores coma equipos
haxa.
Un taboleiro coma o da oca marcado ou pintado no
chan.
4
NOME DO XOGO
A mariola.
NUMERO DE XOGADORES
Tantos xogadores como se queira.
REGRAS
Os xogadores teñen que tirar unha chapa cara as
casiñas do taboleiro. Cando a chapa para, comeza a
saltar con un pé só ata a casiña onde caeu a chapa.
Debe recollelo e volver saltando ata o principio sen
pisar na casiña onde caeu a chapa.
DESENVOLVEMENTO
É un xogo individual.
Cada xogador/a xoga na súa quenda.
MATERIAL NECESARIO
Unha chapa pequena feita con unha pedra plana e
un taboleiro pintado ou marcado no chan.
5
NOME DO XOGO
Tres en raia
NUMERO DE XOGADORES
2 equipos de 3 xogadores.
REGRAS
Cada equipo, movéndose por quendas de forma
alterna e un xogador cada vez, ten que tratar de
conseguir poñerse sobre unha mesma liña sen que
haxa ningún xogador contrario intercalado.
Pódese xogar ao mellor de 3, 5, sete, … partidas.
DESENVOLVEMENTO
Xogase nun taboleiro onde se cruzan as raias con
dous equipos que teñen tres fichas (nenos/as) da
mesma cor (cunha prenda da mesma cor). Van
movéndose alternativamente, unha ficha de cada
cor e o primeiro equipo que logra poñer as tres
fichas en liña recta nunha raia é o equipo gañador.
MATERIAL NECESARIO
3 camisetas ou chalecos da mesma cor para cada
membro do equipo. Unha cor diferente para cada
equipo
Un taboleiro cadrado coma o da foto que ilustra o
xogo.
6
NOME DO XOGO
Carreira de tres pés
NUMERO DE XOGADORES
Varios equipos de 2 xogadores.
REGRAS
Os xogadores agrupados en parellas e situados un a
carón do outro amarrarán xuntas as pernas máis
próximas (unha de cada xogador).
Deberán correr ata chegaren á meta, soltaranse,
intercambiarán as súas posicións na parella,
ceibaranse e amarraranse outra vez e volverán ao
punto de partida.
DESENVOLVEMENTO
Xógase nun lugar chan e sen obstáculos, débese
andar en liña recta e procurando non obstaculizar
aos outros equipos
MATERIAL NECESARIO
Unha corda curta por equipo e un lugar chan e sen
obstáculos onde practicar o xogo.
7
NOME DO XOGO
Saltar a corda
NUMERO DE XOGADORES
Tantos xogadores como poida haber ao alcance da
corda.
REGRAS
Os xogadores tratan de evitar, saltando, que a
corda lles toque, cando isto ocorre o/a xogador/a
queda eliminado/a.
Xógase nun lugar chan e sen obstáculos.
DESENVOLVEMENTO
Os/as xogadores/as póñense en círculo arredor de
quen mova a corda e, cando esta se acerca, saltan
para evitaren ser tocados por ela.
MATERIAL NECESARIO
Unha corda longa e un lugar chan e sen obstáculos
onde practicar o xogo.
8
NOME DO XOGO
A goma
NUMERO DE XOGADORES
Tantos xogadores coma se queira.
REGRAS
O xogo consiste en dar brincos entre as dúas partes da
goma que dous/dúas compañeiros/as manteñen tensa.
Por veces hai que saltar a goma, outras veces hai que
prendela cos pés, estirala e cruzala, outras veces hai
que pisala.
DESENVOLVEMENTO
Para comezar, dous xogadores colócanse un fronte ao
outro, mantendo a goma tensa. Suxeitarán a goma con
diferentes partes do corpo, a diferentes alturas do chan,
tendo as dúas partes da goma paralelas entre si e
paralelas ao chan. O terreo de xogo a ser posible será
liso. Cando un xogador falla en calquera fase do xogo
debe ceder o seu posto ao seguinte; cando volva xogar,
empezará na fase na que fallara anteriormente.
MATERIAL NECESARIO
Unha goma elástica de tres ou 4 metros cos dous cabos
amarrados.
9
NOME DO XOGO
Os birlos
NUMERO DE XOGADORES
Cando menos dous xogadores enfrontados, aínda que
poden participar catro ou máis, por parellas ou
equipos.
REGRAS
O lanzador ponse no Fite, que está colocado de 3 a 5
metros da Lastra, onde se poñen os birlos e tira a bóla
contra eles, tratando de derrubar o maior número
posible. Por cada birlo que tira gaña un punto.
DESENVOLVEMENTO
Cada equipo tira na súa quenda e cada xogador intenta
tirar o maior número posible de birlos. Hai segundo os
lugares diferentes maneiras de contar os puntos, pero,
en resumo, gaña o equipo que tira máis birlos.
MATERIAL NECESARIO
Varias bólas de madeira e, cando menos, 7 birlos.
Xógase nun lugar chan e liso.
10
NOME DO XOGO
O pano
NUMERO DE XOGADORES
Dous equipos co mesmo número de xogadores cada
un.
REGRAS
O xefe de cada equipo dálle a cada xogador un número
secreto. Os números son correlativos e van do un ata o
nº de xogadores de cada equipo. Un neno ou nena
encárgase de aguantar o pano e ir chamando aos
xogadores dicindo un número, o xogador que perde en
cada quenda queda eliminado.
O xogo acábase cando un equipo lle eliminan todos os
xogadores.
DESENVOLVEMENTO
Chámase de cada vez a un xogador de cada equipo que
se acercan ao pano e tratan de collelo e volver ao lugar
onde está o seu equipo sen seren pillados polo/a
xogador/a do equipo contrario.
MATERIAL NECESARIO
Un pano.
Un lugar plano e liso.
11
NOME DO XOGO
Saltar á corda (“o reloxo que da a hora”)
NUMERO DE XOGADORES
Indeterminado
REGRAS
Dous xogadores dan á corda e os demais van saltando
na súa quenda.
DESENVOLVEMENTO
Os que dan, van dicindo “Unha vez, unha hora” (todo
o mundo terá que saltar unha vez e saír). “Dúas veces,
dúas horas” (todo o mundo terá que saltar dúas veces e
saír). Así seguirán ata saltaren seis veces seguidas.
MATERIAL NECESARIO
Unha corda de uns 4 m.
12
NOME DO XOGO
Sogatira
NUMERO DE XOGADORES
Indeterminado.
Dous equipos co mesmo número de
xogadores.
REGRAS
Na metade da corda amarrase un pano.
Cada equipo agarra a corda por un lado.
Ao sinal, cada grupo tira do seu lado da
corda.
Gaña o equipo que consigue levar o pano ó
seu campo.
DESENVOLVEMENTO
Cada equipo tira do seu lado da corda
intentando arrastrar ao equipo contrario ata
que o pano entra no seu campo.
MATERIAL NECESARIO
Unha corda grande e un pano amarrado no
medio desta.
13
NOME DO XOGO
Xogo dos sacos
NUMERO DE XOGADORES
Varios grupos de ata 5 xogadores.
REGRAS
Chegar, metido dentro do saco, a unha liña marcada e
despois dálle o relevo ao compañeiro.
DESENVOLVEMENTO
Facer carreiras ata chegar a unha liña marcada, dan a
volta e despois o relevo ao seguinte compañeiro, e gaña
o equipo que antes remate.
MATERIAL NECESARIO
Varios sacos.
14
NOME DO XOGO
Enrolar a botella
NUMERO DE XOGADORES
Pódese xogar de xeito individual ou por equipos.
REGRAS
Cando se dá o sinal o primeiro xogador de cada equipo
empeza e enrolar a corda, cando remata desenrólaa,
pon a botella no punto de partida e pásallo ao seguinte
xogador e así sucesivamente. Gaña o equipo que
remata primeiro.
DESENVOLVEMENTO
Enroscamos a corda no pau ata que a botella chega
onda nós, volvemos a colocala como estaba e fai o
mesmo ó resto do grupo. Gaña o equipo que remata
antes.
MATERIAL NECESARIO
Unha botella atada a unha corda cun pau no outro
extremo.
15
NOME DO XOGO
A rá
NUMERO DE XOGADORES
Polo menos dous.
REGRAS
Hai que lanzar un pello na boca dunha rá de metal
situada sobre unha mesa.
DESENVOLVEMENTO
A mesa ten unha rá, dúas pontes e un molinete onde
poden entrar os pellos. Cada xogador lanza dous pellos
por tirada.
MATERIAL NECESARIO
Unha rá e dous pellos.
16
NOME DO XOGO
A chave
NUMERO DE XOGADORES
Varios equipos de 2 ou 3 xogadores.
REGRAS
Cada membro do equipo tira 5 pellos e por cada vez
que lle dea á chave e esta dea unha volta completa
gaña un punto.
Gaña o equipo que máis puntos consiga.
DESENVOLVEMENTO
O equipo que consegue máis puntos é o que gaña.
MATERIAL NECESARIO
Unha chave e varios pellos (5 normalmente)
17
NOME DO XOGO
Os paus do demo
NUMERO DE XOGADORES
Ilimitado.
REGRAS
Se cae o pau que hai que aguantar no aire ao chan o
xogador queda eliminado.
DESENVOLVEMENTO
Cada xogador colle tres paus, dous paus nas mans e o
terceiro bótase ao aire e cos dous paus das mans
intentas que non caia ao chan.
MATERIAL NECESARIO
Tres paus duns 50 cm.
18
NOME DO XOGO
Xogo de auga (o acueduto)
NUMERO DE XOGADORES
Fanse varios equipos que terán o mesmo número de
rapaces.
REGRAS
Póñense en ringleiras, unha por equipo, de forma que o
primeiro de cada unha, se encontre a carón do balde
cheo, e o último a carón do baleiro.
Enchen o vaso e van pasándoo de un a outro ata que
levan toda a auga do balde cheo para o baleiro ou
remata o tempo.
DESENVOLVEMENTO
Dánselle cinco vasos aos primeiros de cada ringleira, e
ao dicir ¡xa!, enchen o primeiro vaso, para que o vaian
pasando dun neno o outro, ata que o último bote a auga
no correspondente recipiente. Co outro vaso farán a
mesma operación, canto máis a presa mellor. Gañará o
equipo que teña máis auga nos segundos recipientes,
cando se esgote o tempo previamente acordado.
MATERIAL NECESARIO
2 baldes por equipo.
5 vasos por equipo.
19
NOME DO XOGO
Salta a mula
NUMERO DE XOGADORES
Indeterminado.
REGRAS
Facemos unha fila e imos saltando de un en un o neno
agachado e cantando.
O que acaba de saltar ponse agachado a continuación
para que o salten a el tamén.
DESENVOLVEMENTO
O que salta de cada vez fai unha acción diferente e
canta unha frase diferente apropiada para a acción que
fixo:
-"Á unha anda a mula". Sáltase sen mais.
-"Ás dúas, a couce". Sáltase e dáselle unha couce.
-"Ás tres, a cruz de San Andrés". Sáltase é dámoslle
unha cuada.
-"Ás catro, maragato". Outra cuada.
MATERIAL NECESARIO
Os xogadores son o material.
20
NOME DO XOGO
Xogo dos aros
NUMERO DE XOGADORES
O que se queira.
REGRAS
Os xogadores póñense en fila fronte a un cono ou pica.
Hai que lanzar e ensartar o aro no cono ou pica.
Cada vez que ensarta un aro gaña un punto.
DESENVOLVEMENTO
Os xogadores en ringleira fronte a un cono ou pica con
2 a 5 aros van lanzándoos por quendas.
Cada vez que ensarta un se apunta un tanto.
Unha vez que se rematan as quendas de lanzamento
previamente acordadas faise o reconto de tantos e gaña
o que fixo máis puntos.
MATERIAL NECESARIO
1 ou varios conos ou picas situados verticalmente no
chan.
Varios aros.
21
NOME DO XOGO
Castañas a culleradas
NUMERO DE XOGADORES
Indeterminado.
Pódese xogar de xeito individual ou por equipos.
REGRAS
Hai que levar un certo número de castañas, unha por
unha, nunha culler ata un recipiente situado a unha
certa distancia. Non se pode aguantar a castaña coas
mans. Se esta cae hai que volver ao punto de partida e
empezar de novo. Gaña o xogador ou equipo que acaba
primeiro.
DESENVOLVEMENTO
Cando se dá o sinal de comezo os xogadores collen
unha castaña, póñena na culler que levan na boca e
intentan levala ata un recipiente situado a unha certa
distancia sen que lles caia ao chán. Cando o conseguen
volven ao punto de partida collen outra e fan o mesmo.
Isto hai que facelo ata que se acaban as castañas. Gaña
o xogador ou equipo que acabe primeiro.
MATERIAL NECESARIO
Unha culler por xogador.
Dous recipientes, un no punto de comezo e outro no de
chegada.
Media ducia de castañas por xogador ou equipo.
22
NOME DO XOGO
Encestar castañas
NUMERO DE XOGADORES
Indeterminado.
REGRAS
Os xogadores póñense en ringleiras fronte a cada un
dos recipientes. Cada xogador dispón de 5 castañas
para lanzar. Cando remata pasa ao final da ringleira e
tira o seguinte. Cada vez que mete unha castaña gaña
un punto. Gaña o que máis puntos fai.
DESENVOLVEMENTO
Cando se dá o sinal de comezo o primeiro xogador
lanza as súas 5 castañas, cando remata pasa ao final da
ringleira e tira o seguinte. Unha vez que todos rematan
o número de quendas previamente acordado faise o
reconto de puntos e gaña o que sumou máis.
MATERIAL NECESARIO
Unha caixa cun furado ou calquera recipiente onde
encestar a castaña.
23
NOME DO XOGO
O baile da pataca
NUMERO DE XOGADORES
Un número indeterminado de parellas.
REGRAS
Hai que bailar cabeza con cabeza cunha pataca,
castaña, … no medio, entre as frontes.
Cando a pataca cae a parella queda eliminada.
DESENVOLVEMENTO
Empezase a bailar cando empeza a música procurando
evitar que caia a pataca.
Cada parella que perde a pataca queda eliminada.
Gaña a que a perde en último lugar.
MATERIAL NECESARIO
Unha pataca por parella.
Un aparato reprodutor de música ou alguén tocando
algún instrumento ou dando palmadas.
24
NOME DO XOGO
O tuister
NUMERO DE XOGADORES
Ata 10.
REGRAS
Un dirixe o xogo.
Hai unha ficha onde están escritos os mandatos.
Cada xogador pon mans, pés ou cabeza onde indica o
mandato que lle tocou por sorteo.
DESENVOLVEMENTO
Cada xogador, na súa quenda, vai cumprindo o
mandato que lle toca por sorteo, poñendo a man, o pé,
ou a cabeza na cor que lle toque.
O que levanta unha extremidade queda eliminado.
MATERIAL NECESARIO
Un taboleiro marcado no chan.
25
NOME DO XOGO
As catro esquinas
NUMERO DE XOGADORES
Depende do tamaño do taboleiro.
REGRAS
Marcaranse 4, 8 ou máis esquinas.
En cada esquina situase un xogador.
Apandarán 1, 2 ou 3 xogadores.
Cando haxa que cambiar de esquina non poderán
ocupar ningunha das contiguas.
DESENVOLVEMENTO
Ao escoitar o sinal deberán cambiar de esquina e ir
ocupar outra antes de que a ocupen os que apandan.
Os que non chegan a tempo de ocupar unha esquina
serán os que apandan a continuación.
MATERIAL NECESARIO
Un campo de xogo no que se marcarán tantas esquinas
como se necesiten para o desenvolvemento do xogo.
26
Edita C.E.I.P. A Solaina