Download - Bioaniztasuna
BIOANIZTASUNA BERMATZEN
AURKIBIDEA
1-Zer da bioaniztasuna?
2-Zeintzuk dira 2-Zeintzuk dira
bionaztasunaren eragileak.
3-Izaki bizidunak eta kategoria
taxonomikoak.
4-Zangozako ekosistemak.
5-Zangozako hegazti
ezagunenak.
1-ZER DA BIOANIZTASUNA?
● Ekosistemetan dagoen izaki
bizidun ezberdinen kopurua
adierazten duen kontzeptuari adierazten duen kontzeptuari
bioaniztasuna deritzo.
● 1-Intsektuak oso
arrakastatsuak izan dira.
Zergatik?
● 2-Landare loredun espezie
gehiago daude loregabeak gehiago daude loregabeak
baino. Zergatik?
2-BIOANIZTASUNAREN ERAGILEAK
● Leku jakin batean
dagoen bioaniztasuna dagoen bioaniztasuna
eragile jakin batzuen
menpe dago.
l 3-Zuen ustez, zeintzuk
dira bioaniztasunaren
eragileak?
BIOANIZTASUNAREN ERAGILEAK
● Bioaniztasunaren
eragileak hauek dira:eragileak hauek dira:
● klima, lurzorua, erliebea,
espezieen arteko
erlazioa eta ura.
● Klima:Eguzkiaren
erradiazioa eta uraren erradiazioa eta uraren
kokapenarekin zerikusia
du.
● 4-Zein klimatan dago
bioaniztasun gehiago?
BIOANIZTASUNAREN ERAGILEAK
● Lurzoruaren
konposizioa:lurzoruan konposizioa:lurzoruan
dauden mineraleen
konzentrazioaren
arabera bioaniztasuna
aldatuko da.
● 5-Gatz konzentrazio
haundia duen lurzoruan, haundia duen lurzoruan,
nolakoa izango da
bioaniztasuna?
BIONAZTASUNAREN ERAGILEAK
● Erliebea:erliebearen
arabera bioaniztasuna arabera bioaniztasuna
aldatzen da.
● 6-Non egongo da izaki
bizidun ezberdin gehiago
lautada batean edo
eremu menditsu batean?
BIOANIZTASUNAREN ERAGILEAK
● Izaki bizidunen arteko
erlazioa:ekosistemetan erlazioa:ekosistemetan
izaki bizidunen artean
sortzen diren
harremanak eragin
zuzena dute
bioaniztasunean.
7-Ekosistemetan izaki ● 7-Ekosistemetan izaki
bizidun berriak sartzea
arriskutsua izan daiteke.
Zergatik?
BIOANIZTASUNAREN ERAGILEAK
● Ura:ura ezinbestekoa da
izaki bizidunentzat.Ura izaki bizidunentzat.Ura
dagoen lekuetan
bioaniztasuna askoz
altuagoa da.
● 8-Landareak landatzeak
leku bateko klima alda
dezake. Zergatik?dezake. Zergatik?
Horrek eragina izango
luke leku horretako
bioaniztasunean?
3-IZAKI BIZIDUNAK ETA KATEGORIA TAXONOMIKOAK
● Espeziearen
definizioa:espezie definizioa:espezie
bereko izaki bizidunak
antzekoak izateaz gain
elkar ugal daitezke.
● Gaur egun 1,5 milio
espezie sailkatu dira,
baina 5 eta 50 miloi baina 5 eta 50 miloi
espezie artean egon
daitezke katalogatu
gabe.
IZAKI BIZIDUNAK ETA KATEGORIA TAXONOMIKOAK
● Izaki bizidunak
sailkatzeko kategoria sailkatzeko kategoria
taxonomikoak erabiltzen
dira.
● Izaki bizidun baten izena
ematerakoan genero eta ematerakoan genero eta
espeziea latineraz
adierazten da.
IZAKI BIZIDUNAK ETA KATEGORIA TAXONOMIKOAK
●:
4-ZANGOZAKO EKOSISTEMAK
● 9-Zer da ekosistema
bat?bat?
● 10-Zer esan nahi du
hurrengo adierazpenak?
BIOTOPO+BIOZENOSIA
=EKOSISTEMA
ZANGOZAKO EKOSISTEMAK
● IBAIAK ETA ERREKAK
Irati, Aragoi eta Onsella ● Irati, Aragoi eta Onsella
ibaiak ditugu.
● Azkeneko urte hauetan
ekosistema horiek
nahiko degradatuak izan
dira.dira.
● Landareak:lezkak,ihiak,
sahatsak, alisoak,haltzak
makalak eta zurzuriak.
ZANGOZAKO EKOSISTEMAK
● IBAIAK ETA ERREKAK
Animaliak:bereziki ● Animaliak:bereziki
ornogabeak
daude.Horietako batzuk
ibaiaren uraren
kalitatearen adierazleak
dira.
● 10-Ibai batean amurrainak
aurkitzeak zer adierazten
du? Amurrainek bizitzeko
oxigeno asko behar dute.
ZANGOZAKO EKOSISTEMAK
● Arrainak:amurrainak,
karpak, barboak,...
● Narrastiak:suge
biperinoa, eta lepoko
sugea.
● Anfibioak:igela
berdea,apoa eta tritoi
jaspeatua.jaspeatua.
ZANGOZAKO EKOSISTEMAK
● Ugaztunak:uretako
arratoia, satitsuak arratoia, satitsuak
satorra, liroia,azeria,
azkonarra eta katu
basatia.
ZANGOZAKO EKOSISTEMAK
LANDAK:bi motatakoak
daude.
● Lehorrekoak: landare
arrutenak garia eta
garagarrak
dira;olibondoak,
mahastiak eta
almendrondoak ere almendrondoak ere
daude.
● Animaliak: untxiak,
eperrak eta hegazti eta
narrasti ugari aurkituko
ditugu.
ZANGOZAKO EKOSISTEMAK
AMETZEN BASOA
● Landare eta animalia ● Landare eta animalia
ugari bizi dira baso
hauetan.
● Zuhaixkak:ezpela,astigar, serbalak,fresnoak,majuelo, basoko larrosa, masusta, ipurua...ipurua...
ZANGOZAKO EKOSISTEMAK
● Narrastiak:musker
berdea, sugegorria...berdea, sugegorria...
● Ugaztunak:basurdea,
azeria, tejoia, gineta,
katu basatia, liroia,
erbia...
ZANGOZAKO EKOSISTEMAK
● ARTADIA:ekosistema
honetan lurzorua honetan lurzorua
harritsua eta lehorra da.
● Zuhaixken dentsitatea
oso baxua da.
● 11-Animalia ugari
aurkituko ditugu aurkituko ditugu
ekosistema honetan?
ZANGOZAKO EKOSISTEMAK
● Animaliak:basurdeak,
tejoia, fuina eta untxiak.tejoia, fuina eta untxiak.
● SASIAK
● Koskojalak bereziki, non
aurkitzen dugun: allaga,
xarbota, labanda, lastoia,
karraskilla.karraskilla.
● Animaliak:azeria,
azkonarra, untxia,
eperra...
5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK
● BASAHATEA “Anas
platyrhynchos”platyrhynchos”
● Ibai inguruko hegaztia.
Dimorfismo sexual oso
nabarmena.
● OKILHAUNDIA
“Dendrocopos major”“Dendrocopos major”
● Luma ikusgarriak.
Arboletan habia egiteko
zuloak egiten ditu.
● Buztannikara zuria
“Motacilla alba”
5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK
“Motacilla alba”
Azkar mugitzen da
lurretik. Jendearen
inguruan bizi da.
● 12-Bere mokoa behatuz,
zertaz elikatzen da?
● Okil txikia
“Dendrocopos minor”
● 10 eta 15 bikote inguru
daude. Europako hegazti
arotz txikiena da.
● ARRANO TXIKIA “Hieractus pennatus”
5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK
Europako arrano txikiena.
Apirilean ailegatzen da gure
lurraldeetara.
● APO HONTZA “Otus
scops”
● Gaueko harrapari txikiena. Gaueko harrapari txikiena.
Afrikatik dator.
● Oso kantu berezia dauka.
5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK
● GERRI TXORI
ARRUNTA “Certhia
5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK
ARRUNTA “Certhia
brachydactyla”
● Arbolen enborretan
intsektuak harrapatzen
espiralak egiten aritzen
da.
● 13-Oso isatsa sendoa
dauka. Zertarako?
● URRETXORIA “Oriolus
oriolus”
5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK
oriolus”
● Afrikatik datorren hegazti
ikusgarriena da. Bere
kantuak txirula
soinuarekin antza dauka.
● 13-Zergatik abesten du?● 13-Zergatik abesten du?
● MARTIN
ARRANTZALEA
5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK
ARRANTZALEA
● “Alcedo atlhis”
● Kolore askotako hegazti
honek uretan arrantza
egiteko arraseko
hegaldiak egiten ditu.hegaldiak egiten ditu.
● KERTXUN HAUSKERA
“Ardea cinerea”
5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK
● Kertxun arruntena da.
Oso moko luzea dauka
eta arrantzale bikaina
da.
● KASKABELTZ
HAUNDIA “Parus
major"
Bere kantuak udaberria
iragartzen du. Oso
fidakorra da eta arbolen
zuloetan bizi da.
● SINBIOSI BEREZI BAT.
Arbolak beldarrez josita
5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK
● Arbolak beldarrez josita
daudenean kaxkabeltzei
jakin arazten diete eta
hegazti hauek beldar
horiek jaten dituzte.
● 14-Nola jakinarazten ● 14-Nola jakinarazten
diete arbolek
kaxkabeltzei bere
beharra dutela?
● 15-Zer da argazkian
ikusten dena?
● ERREKATXINDORRA
“Cettia cetti”
5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK
“Cettia cetti”
● Txori intsektujale hau
bere kantu motz eta
sendoagatik ezagutzen
dugu.
● TXANTXANGORRIA ● TXANTXANGORRIA
“Eritacus rubecola”
● Gure inguruan urte
osoan zehar bizi den
hegazti intsektujalea da.