Download - Arkitektura Gotikoa
ARKITEKTURA GOTIKOA
Errepasoa
Sarrera
• Arte Gotikoa hiritar bizitza berriaren
espresioa da
• Bi esparru desberdinetan garatzen da:
ErlijiosoaZibila
Sarrera• Gotiko terminoa zentzu despektibo baten sortzen da (Goth
hitzetik dator, godoen arteaklasikoa ez dena,
errenazimenduan eman zioten izena)
• Ile de france (“frantziako irla”)delakoan sortzen da (Paris
eta bere inguruan)
• XII.mende erdialdetik XV.mende bukaerara,
Errenazimenduko arteak ordezkatuko du
• Hainbat elementuek izan zuten eragina estilo honen
agerpeneanaldaketa sozial eta ekonomikoak ):
– Botere berri baten sorrera: hiriko burgesia
– Hirien eta biztanleriaren hazkundea
– Unibertsitateen garapena
– Merkataritzaren garapena
– Gremioen sorrera
– Gizarte feudalaren balioak ahultzen
– Norbanakoaren balioen garrantzia
– Monarkia eta estatu berrien finkapena
– Espiritualitate berri bat, Zister-ren erreformarekin
jaioa(erromaniko bukaerako apaindura gehiegikeriaren
aurka)
Sarrera• Estiloak bilakaera bat izan zuen: gotikoaren barruan hainbat aldi:
– XII. mendea: hasiera (erromanikoarekin nahasten dena)
– XIII. mendea: klasikoa (katedral garrantzitsuenak eraiki ziren). Nabeen arteko alde handiak eta beira-leihoen erabilera bikaina.
– XIV. mendea: manierista: proiektu berri gutxi, arku zorrotzagoak eta dekorazio lanekin. Aurreko proiektuen jarraipena
– XV. mendea: garduna edo flamigeroa:(“flamboyant”), gangen nerbioak gero eta bihurriagoak, garren itxura hartzen dute, dekorazioa gero eta korapilatsuagoa
Elementu arkitektonikoak
Arku ojibalak
Tudor Karpanela Hiru zentrokoa
Elementu arkitektonikoak
Leihoak
Gabletea
Gargolak
Kapitela
Katedrala
• Eraikuntza nagusia
da
• Berrikuntza teknikoek
aukera eman zuten
eraikuntza hauek
egiteko
Katedrala
• Oinplanoak gurutze latindarrekoak izaten dira baina zailagoa da hau bereiztea, nabeen kopurua transeptuaren ondoren handitu egiten delako.
• Hiru edo bost nabe izaten dute, normalena bostekoa delarik transeptu ondoren
• Girola (deanbulatorioa)dute
• Kapera erradialak dituzte
• Nabeak ertz gangaz eta gurutze gangaz estaltzen dira
• Fatxada nagusian bi dorre izaten dituzte.
Katedrala
• Oinplanoa izan daiteke:
Basilikala
Saloikoa
Katedrala
Altxatuan alboko nabeak ikusten dira, eta hauen
gainean triforioa dago eta azkenik, goiko partean,
klaristorioa.
Katedrala
• Barrualdea argiz beteta dago, leiho anitzei esker
• Katedralak hiru maila ditu: behekoa, galeria(edo triforioa) eta klaristorioa.
• Hormak irekiak dira, argia elizan sartzen utziz, intentsitateko maila desberdinez (argi gehiago dago zuzenean iristen den tokietan, hau da, goiko parteetan).
• Leiho gehiago dago oraingo euskarriak hormari itsatsiak ez daudelako.
Katedrala
• Estalkia kanoi gangatik bilakatu zen.
• Arku ojibalak egitura altuagoak egiteko aukera ematen du.
• Estalki arruntenak:
– Gurutze ganga
– Ertz-ganga
• Denak pilare delikatu eta arinen gainean aurkitzen dira
• Nerbioak gurutzatzen diren tokietan klabe dekoratuak jartzen dira.
Estalki motak
(arrunta)
Gurutze ganga
(sei zatikoa)
Estalki motak
Ertz ganga
Katedrala
• Euskarriak oinarrizkoak
ziren eraikuntza hauetan
• Kanpoaldean arruntena
arbotanteak agertzea da
• Hauen gainean
pinakuluak jartzen dira
eraikuntzako indarrak
bertikalki behera
bideratzeko.
Arbotanteak
Pinakulua
Katedrala
• Arbotanteen
erabilerari esker
horma aske geratzen
da eta posible da
leihoak irekitzea
• Leihoak beirategiz
estaltzen dira
Katedrala
Fatxada Alboko fatxada
Absidea
Girola
Kapera
erradialak
GurutzaduraTranseptuaOrratzak
Arrosetoia
Arbotanteak
Nabe
Klaristorioa Tribuna
Gargolak
Arkitektura zibila
• Honen garapena hainbat elementuen ondorioa da
– Merkataritzaren berpizkundea
– Hirien gobernuko garapena
• Eraikuntza nagusiak dira
– Jauregiak
– Udaletxeak
– Merkatuak edo lonjak
Arkitektura zibila
• Udaletxeak hiriko gobernuko egoitzak ziren
• Bi eredu daude:
– Iparraldekoa (Herbehereak) : oso dekoratuak, arku ojibal eta
zorrotzez
– Hegoaldekoa (Italian): itxiagoa, gaztelu baten antzera
Leuven
(Belgika)
Siena
(Italia)
Arkitektura zibila
• Jauregiak nobleziaren etxebizitzak ziren
• Babesako funtzioa galtzen dute
Arkitektura zibila
• Lonjak produktuak
gordetzeko eta
saltzeko tokiak ziren
• Helburu honetarako
gela handiak behar
zituzten
• Espazio gardenak dira,
zutabe garai eta
estilizatuekin
Frantziar gotikoa• Frantziar, Alemaniar eta Belgiar katedralen
ezaugarria haien arteko eragin zuzena da, eta denak dira altuak eta bertikalitatekoinpresioa sortzen dute.
• Konpaktuak dira, transeptua gutxi edo batez irteten delarik eta bigarren mailako kaperak ez dira nabaritzen.
• Fatxada nagusiak atari hirukoitza du eta honen gainean arrosetoia eta bi dorre altuak alboetan.
• Absidea poligonala da, girolarekin eta batzuetan kapera erradialak izaten dituzte.
• Frantziako hegoaldean katedral gehienek ez dute transepturik eta batzuk ezta alboko naberik ere.
Britaniar gotikoa
• Katedralen ezaugarririk nagusia haien luzera handia eta horizontalitatea azpimarratzeko gogoa da.
• Arrunta da zati desberdinak garai desberdinetakoak izatea,ez dira saiatzen batasuneko inpresioa ematen.
• Zabaltzen dira, transeptu bikoitzarekin eta Lady Chapels edo Amabirjinari dedikaturiko kaperekin alde batean itsatsiak.
• Fatxada nagusian ateak ez dira esanguratsuak
• Leihoak handiak dira baina ez dago arrosetoirik eta espazio hori gableteentzat uzten da.
• Bi dorre izan ditzakete edo batere ez.
• Gurutzadura gainean normalean dorre bat dago, oso altua eta orratz batez bukatua.
• Absidea zuzena izaten da.
Italiar gotikoa• Polikromia erabiltzen du, kolore desberdineko
marmola erabiliz kanpoan eta kolore desberdineko dobelak erabiliz barrualdean.
• Oinplanoa erregularra eta simetrikoa izaten da eta zutabe gutxi eta aldenduak ditu.
• Proportzioak matematikoak dira, laukian oinarriturik, eta arkuak semizirkularrak izaten dira.
• Mosaikoak izan ditzake ateen gainean.
• Fatxadetan irteten diren portxeak daude eta leihoak gehienetan zirkularrak izaten dira, baina ez arrosetoirik ezta dorrerik ere.
• Gurutzaduraren gainean normalean kupula bat dago.
• Normalean beti dago zutabe solte bat (campanille) eta bataiategia.
• Leihoak ez dira Europako iparraldekoak bezain handiak ,beirategiak erabiltzen badira ere.
• Arbotantearen beharrik ez.
Germaniar gotikoa• Dorre altuak eta orratzak ezaugarri
garrantzitsuenak.
• Fatxada nagusiak Frantziar eredua jarraitzen du, baina dorreak altuagoak dira eta orratz kalatuz amaitzen dira.
• Absideak frantziar eredua jarraitzen du ere.
• Barruko berezko ezaugarria da haien zabalera eta irekitasuna.
• Normalean ez dute transeptu oso markatua.
Espainiar gotikoa• Katedral hauek oso konplexuak izaten dira.
• Besteekin konparatuz gero, motzagoak eta zabalagoak dira, eta askotan kaperaz inguraturik egoten dira.
• Estilistikoki barietate handikoak dira.
• Islameko eraginak dituzte eta garaiaren amaieran Berpizkundeko elementuak konbinatzen dituzte.
• Beste eraginak:
– Fatxada nagusia frantsesen tankerakoa da
– Orratzak dituzte, germaniarren antzera.
• Pinakulu gutxi.
• Askotan dorreak eta kupulak izaten dituzte, barietate handikoak