Download - A micoloxía no ensino6
A MICOLOXÍA NO ENSINOA MICOLOXÍA NO ENSINO
por Marcos LagoC.P.I. Padín Truiteiro36690 Arcade (Soutomaior)Pontevedrae-mail: [email protected]
XVI CONGRESO DA ENCIGA
¿Que son os fungos?
•non son plantasnon son plantas
•organismos heterótrofos
•dispersión por esporas
•dixestión extracelular (algúns por fagocitose)
•corpo vexetativo filamentoso con gran capacidade de transporte interno
•non posúen tecidos
•ciclo vital haplonte e dicarionte
REINO FUNGI
M O N E R A
P L A N TA S A N IM A L E S F U N G O S
P R O T IS TA
Clasificación dos fungos
Zigomycetes
REINO FUNGI
Deuteromycetes
Basidiomycetes
Ascomycetes
Oomycetes
Mixomycetes
?
A célula fúnxica
Características:
• sen de plastos
• sen centríolos
• con parede fúnxica (rica en quitina)
• a envoltura nuclear permanente durante a división
• dous núcleos haploides (dicarionte) ou moitos por célula (plasmodio)
• unicelulares ou pluricelulares (hifas tabicadas e hifas sifonadas)
célula libre
(fermentos) hifa tabicada(basdiomycetes) hifa sifonada
(ascomycetes)
O fungo
estructura vexetativa
hifa
micelio
primario
secundario
célula
monocarionte haploide
dicarionte haploide
O cogomelo
cogomelo ximnocárpico
cogomelo anxiocárpico
himenio externo
himenio interno
himenio: superficie fértil que porta as esporas
Morfoloxía do cogomelo
con chapeo e pé con chapeo e sen péen forma de cortizo
en forma de mazo en forma de coral en forma de de sela
en forma de funil
en forma de cunca
Morfoloxía do cogomelo
en forma de gaiola
en forma de niño de paxaro
en forma de pataca
en forma de falo
en forma de codia en forma de ménsula
xelatinosos
en forma de pera
en forma de estrela
en forma de fíos
Partes dun cogomelo
PÉ
CUTÍCULA
CHAPEOCHAPEO
PÉPÉ
LÁMINASLÁMINAS
ANELANEL
ANEANELL
MAMILMAMILAA
BASE BASE BULBOSABULBOSA
Tipos de himenio
Con láminasClito c ybe ne bula ris
Con aguillónsHydnum im bric a tum
Con tubosSuillus bo v inus
LisoPe z iz a ba d ia
Con veasCa nthare llus c iba rius
En labirintoAbo rtip o rus bie nnis
Desenvolvemento dun cogomelo
CHAPEOCHAPEO
ANELANEL
VOLVAVOLVA
ESCAMASESCAMAS
VELO VELO UNIVERSALUNIVERSAL
VELO VELO PARCIALPARCIAL
LÁMINASLÁMINAS
Ecoloxía dos fungos
saprotróficassaprotróficas (saprófitas)
lignícolas
humícolas
muscícolas
fungícolas
carbófilas
coprófilas
Trametes versicolorTrametes versicolor
Chamaemyces fracidusChamaemyces fracidus
Asterophora parasiticaAsterophora parasitica
reciclaxereciclaxe da materia nos ecosistemas terrestres
-biotróficas (simbióticas)
micorrícicas
liquenícolas
Ecoloxía dos fungos
-necrotróficas (parásitas)
fitoparásitas
micoparásitas
Armillaria melleaArmillaria mellea
Boletus edulisBoletus edulis
micorriza
Identificación de cogomelos
- Caracteres macroscópicos morfoloxía do sombreiro, pé,
himenio, esporada..
- Caracteres microscópicosmorfoloxía das esporas, hifas,...
- Caracteres organolépticoscor, sabor, cheiro, consistencia
- Caracteres ecolóxicoshábitat, forma de vida,...
CLAVES CLAVES DICOTÓMICASDICOTÓMICAS
claves visuais
claves escritas
Os nomes dos cogomelos
• Os nomes científicos
• Os nomes vernáculos
BINOMEM
ESPECIEXÉNERO
brincabois, atolamoscas,...
Amanita muscaria
Galicia
Usos dos cogomelos
Micofaxia
MicofobiaPan de lesmaPan de cóbregaParaugas de sapo
Macrolepiota: monxos zarrotaspatamelascachotescogordoscogordóns
Cultivo de cogomelos
Illamento do fungo (esporas ou anacos de fungo)
Crecemento en medio artificial
Crecemento en soporte para inocular
Crecemento no substrato final e Incubación
Recollida dos cogomelos
Fases no cultivo
Intoxicacións
CLASIFICACIÓN DAS INTOXICACIÓNS
-PERIODO DE LATENCIA CURTO (de 30 min a 4 h)
-PERIODO DE LATENCIA LONGO (ata 15 días)
-gastroenterite aguda
-neurolóxica
•micoatropínica
•enteóxena
•muscarínica
-cardiovascular
-hemolítica
-hidracínica
-nefrotóxica
-hepatotóxica
-por metais pesados
Intoxicacións
E S T Ó M A G O
F Í G A D O
C O R A Z Ó N
R I L
I N T E S T I N O
V E S Í C U L A B I L I A R
PERIODO DE LATENCIA LONGO
Amanita phalloidesAmanita phalloides
MORTALMORTAL
Actuación do velenoActuación do veleno
-Observación dun cogomelo a microscopio
Experiencias prácticas
cogomelos con himenio escuro
cogomelos esporasmicroscopio
-Observación do balor do pan
Experiencias prácticas
Cultivo do balor do panConidios
conidiosporas
Micelio
-Exposición de cogomelos
Experiencias prácticas
1º saída ó campo
2º organización do material
3º preparación postérs e exposición
-Outras:-tinguindo con cogomelos-facendo papel con cogomelos-observación dunha micorriza-observación dun liquen
Experiencias prácticas
Aspectos históricos
Os cogomelos e a historia
-Biblia: maná
-Lume de Santo Antonio: Ergotismo
-A Guerra da Independencia dos EEUU
-O mildeu da pataca en Irlanda e o da vide
-O descubrimento da penicilina
-A tinta do Castiñeiro
-O chancro americano do Castiñero
-Envelenamentos históricos: Catalina A Grande, Emperados Claudio
A micoloxía no currículo do ensino secundario
NIVEIS EDUCATIVOSNIVEIS EDUCATIVOS
ESO ESPO
1º ciclo 2º ciclo Ciclos formativos
Bacharelato
A micoloxía na ESO
ESO (Decreto 78/1993 do 25 de febreiro e Decreto 233/2002 do 6 de Xuño)
NIVEIS EDUCATIVOS
1º CICLO 2º CICLO
1º ESO 2º ESO 3º ESO 4º ESO
MATERIA CIENCIAS NATURAIS CIENCIAS NATURAIS BIOLOXÍA E XEOLOXÍA
BIOLOXÍA E XEOLOXÍA
CONTIDOS Bloque III. A Terra e os Seres Vivos.III. 1.- A Terra un planeta habitado:A Célula. Morfoloxía celular-Características e funcións comúns dos seres vivos.III. 2. Clasificación dos seres vivos.Os cinco reinos. Introducción á taxonomía.FungosA diversidade dos seres vivos: ambientes tamaños, formas e modos de alimentarse
Bloque III. A Enerxía e os Seres Vivos.III. 1.- A Fisioloxía dos seres vivos e o consumo de enerxía.O mantemento da vida. Nutrición autótrofa e heterótrofa, fotosíntese e respiraciónA enerxía consumida polos seres vivos: crecemento, calor e movementoO mantemento da especie.A reproducción: analoxías e diferencias entre animais e vexetais.Coordinación, relación e regulación
NON Bloque III. Ecoloxía e Medio AmbienteIII. 1.- Os seres vivos e o medio ambienteIII. 2.- Dinámica de ecosistemas
BACHARELATO (Decreto 275/1994 de 29 de Xullo; e Decereto 231/2002 de 6 de xuño
NIVEIS EDUCATIVOS
1º BACHARELATO 2º BACHARELATO
MATERIA BIOLOXÍA E XEOLOXÍA BIOLOXÍA CIENCIAS DA TERRA E DO MEDIO AMBIENTE
CONTIDOS Bloque III. Formas de organización dos seres vivos.A unidade organizativa e funcional dos seres vivos. Teoría celular. Seres unicelulares procariotas e eucariotas. Seres pluricelulares. Diferenciación celular. Distintos niveis de organización. Clasificación mediante taxóns. Características dos cinco reinos.
Bloque IV. Fisioloxía celular. Microbioloxía e biotecnoloxíaOs microorganismos un grupo taxonómico heteroxéneo. As súas formas de vida.A utilidade dos microorganismos. A producción industrial de substancias socialmente útiles a partir destes microorganismos. Importancia dos microorganismos na manipulación xenéticaOs microorganismos como axentes patóxenos. Repercusións económicas e sociais
Bloque II. Os subsistemas terrestres e a súa problemática ambiental.II.1 A biosfera. Os ciclos bioxeoquímicos como modelo de interacción dos subsistemas terrestres. Fluxo de enerxía no s ecosistemas, relacións tróficas, producción e eficiencias.Cambios no tempo: dinámica de poboacións, sucesión e perturbación.
A micoloxía na ESPO
FORMACIÓN PROFESIONAL (rama agraria)- CICLOS FORMATIVOS DE GRADO MEDIO
TIT
UL
AC
IÓN
TECNICO EN XARDINERIA
(Decreto 73/1999 do 12 de marzo, DOG 7 de abril de 1999)
TECNICO EN TRABALLOS FORESTAIS E DE
CONSERVACIÓN DO MEDIO NATURAL
(Decreto 290/1999 do 30 de setembro, DOG 15 de novembro de 1999)
TECNICO EN EXPLOTACIÓNS
AGRICOLAS INTENSIVAS
(Decreto 74/1999 do 11 de marzo, DOG 8 de abril de
1999)
TECNICO EN EXPLOTACIÓNS
AGRICOLAS EXTENSIVAS
(Decreto 79/2000 do 16 de marzo, DOG 13 de abril de 2000)
MO
DU
LO
S P
RO
FE
SIO
NA
IS E
CO
NT
IDO
S C
ON
CE
PT
UA
IS
M. 2.- IMPLANTACIÓN DE XARDÍNS E ZONAS VERDES-Problemas sanitarios e de malas herbas. M.3.- CONSERVACIÓN E MELLORA DO XARDÍN E ZONAS VERDES-Mantemento e recuperación de elementos vexetais. Pragas, enfermidades e malas herba. M.4.- PRODUCCIÓN DE PLANTAS-Mantemento e protección. Malas herbas, pragas e enfermidadesTratamentos fitosanitarios. Podas.M.5.- METODOS DE CONTROL FITOSANITARIO-Bioloxía e identificación das pragas, enfermidades e malas herbas. Axentes parasitarios e non parasitarios das plantas. Plagas, enfermidades e malas herbas. Danos que producen. Ciclos biolóxicos correspondentes. -Métodos de control fitosanitario nos cultivos. Productos químicos. Loita biolóxica. Loita integrada.
M4.- APROVEITAMENTOS FORESTAIS-Outros aproveitamentos. Apicultura. Cogomelos (Identificación, Colleita, Conservación, Comercialización). Outros (Cascas e cortizas, Resinas, Froitos silvestres, Plantas aromáticas, medicinais e ornamentais).M.7.- CONSERVACIÓN E DEFENSA DAS MASAS FORESTAIS-Bioloxía e identificación das pragas e enfermidades. Axentes parasitarios e non parasitarios das plantas.Pragas e enfermidades. Danos que producen. Ciclos biolóxicos correspondentes.M.8.- ACTIVIDADES DE USO PÚBLICO EN ESPACIOS NATURAIS-O medio natural. Flora e fauna silvestres. Especies protexidas e en perigo de extinción. Dinámica das poboacións. Censos. Zonas de control especial.
M.4.- PRODUCCIÓN DE PLANTAS-Mantemento e protección. Malas herbas, pragas e enfermidades. Tratamentos fitosanitarios. Podas.M.7.- MÉTODOS DE CONTROL FITOSANITARIO-Bioloxía e identificación das pragas, enfermidades e malas herbas. Axentes parasitarios e non parasitarios das plantas. Pragas, enfermidades e malas herbas. Danos que producen. Ciclos biolóxicos correspondentes.
M.4.- CULTIVOS HERBÁCEOS-Coidados dos cultivos. Malas herbas. Técnicas de control. Técnicas e labores que favorecen o aproveitamento da auga polas plantas. Loita contra pragas, enfermidades e fauna salvaxe.M.6.-MÉTODOS DE CONTROL FITOSANITARIO-Bioloxía e identificación das pragas, enfermidades e malas herbas. Axentes parasitarios e non parasitarios das plantas. Pragas, enfermidades e malas herbas. Danos que producen. Ciclos biolóxicos correspondentes. -Métodos de control fitosanitario nos cultivos. Productos químicos. Loita biolóxica. Loita integrada.
A micoloxía na ESPO